KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 22.11.2016 r. COM

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 22.11.2016 r. COM

KOMISJA
EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 22.11.2016 r.
COM(2016) 747 final
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Wzór porozumienia o statusie, o którym mowa w art. 54 ust. 5 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 z dnia 14 września 2016 r. w sprawie
Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej
PL
PL
1. WPROWADZENIE
Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 z dnia 14
września 2016 r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej1 rozszerzono
katalog zadań wykonywanych przez Europejską Agencję Zarządzania Współpracą
Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Aby
odzwierciedlić te zmiany, została ona przemianowana na Europejską Agencję Straży
Granicznej i Przybrzeżnej2.
Aktywna współpraca z państwami trzecimi jest kluczowym elementem europejskiego
zintegrowanego zarządzania granicami.
Art. 54 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2016/1624 stanowi, że jeżeli przewiduje się
rozmieszczenie zespołów w państwach trzecich do działań, w ramach których członkom
zespołów mają zostać przyznane uprawnienia wykonawcze, lub jeżeli jest to wymagane
w ramach innych działań w państwach trzecich, Unia musi zawrzeć z danym państwem
trzecim porozumienie o statusie.
W niniejszym komunikacie ustanawia się wzór porozumienia o statusie, sporządzony
przez Komisję zgodnie z art. 54 ust. 5 rozporządzenia (UE) 2016/1624.
2. WSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI TRZECIMI W RAMACH ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE
EUROPEJSKIEJ STRAŻY GRANICZNEJ I PRZYBRZEŻNEJ
Współpraca z państwami trzecimi ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznego
zarządzania zewnętrznymi granicami UE. Rozporządzeniem (UE) 2016/1624
rozszerzono uprawnienia Fronteksu w tym zakresie. Agencja ułatwia i wspiera
współpracę techniczną i operacyjną między państwami członkowskimi i państwami
trzecimi3.
Agencja może również współpracować z państwami trzecimi w ramach porozumień
roboczych4. Agencja może ustanowić tego rodzaju współpracę z krajami trzecimi w
zakresie wymiany informacji, analizy ryzyka, szkoleń, badań naukowych i rozwoju
technologicznego oraz projektów pilotażowych. Współpraca ta może odbywać się na
terytorium państw trzecich5.
Agencja może również koordynować współpracę operacyjną między państwami
członkowskimi i państwami trzecimi w odniesieniu do zarządzania granicami
zewnętrznymi. W związku z powyższym Agencja ma możliwość realizacji działań na
granicach zewnętrznych z udziałem jednego lub większej liczby państw członkowskich
i państwa trzeciego sąsiadującego z jednym lub większą liczbą tych państw
członkowskich, pod warunkiem uzyskania zgody tego sąsiadującego państwa trzeciego,
w tym na terytorium tego państwa trzeciego6. Jeżeli podczas operacji nadzorowania
1
Dz.U. L 251 z 16.9.2016, s. 1.
Zgodnie z motywem 11 rozporządzenia (UE) 2016/1624 Agencja będzie w dalszym ciągu powszechnie
nazywana Fronteksem.
3
Art. 54 ust. 1.
4
Art. 54 ust. 2.
5
Por. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 656/2014 z dnia 15 maja 2014 r.
ustanawiające zasady ochrony zewnętrznych granic morskich w kontekście współpracy operacyjnej
koordynowanej przez Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach
Zewnętrznych państw członkowskich Unii Europejskiej, które przewiduje współpracę na wodach
terytorialnych państw trzecich.
6
Art. 54 ust. 3.
2
2
granic z krajem trzecim mogłyby mieć miejsce operacje poszukiwania i ratowania osób
będących w niebezpieczeństwie na morzu, do porozumienia o statusie zawartego z tym
państwem trzecim oraz odnośnego planu operacyjnego należy dodać przepisy
szczegółowe.
Taka współpraca wzmocni zdolności Agencji do wspomagania państw trzecich w
zarządzaniu ich granicami i przepływami migracyjnymi. Jeżeli przewiduje się
rozmieszczenie zespołów w państwach trzecich do działań, w ramach których członkom
zespołów mają zostać przyznane uprawnienia wykonawcze, lub jeżeli jest to wymagane
w ramach innych działań w państwach trzecich, Unia powinna zawrzeć z danym
sąsiadującym państwem trzecim porozumienie o statusie7.
Operacje przeprowadza się na podstawie planu operacyjnego. Plan operacyjny musi być
uzgodniony z państwem członkowskim lub z państwami członkowskimi graniczącymi z
obszarem operacyjnym8.
W odniesieniu do powrotów rozporządzenie (UE) 2016/1624 stanowi, że Agencja może
organizować i koordynować działania dotyczące powrotów w celu wsparcia państw
członkowskich w zakresie powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw
trzecich, zgodnie z przepisami dyrektywy powrotowej 2008/115/WE9. Agencja
współpracuje z właściwymi organami państw trzecich w dziedzinie powrotów, w tym w
zakresie uzyskiwania dokumentów podróży10. W związku z tym w porozumieniu o
statusie można na przykład – w poszczególnych przypadkach – przyznać członkom
zespołów dostęp do baz danych państw trzecich, gdy jest to konieczne w celu ułatwienia
identyfikacji odsyłanych nielegalnych migrantów. Jednakże Agencja nie jest
uprawniona do organizowania i koordynowania operacji odsyłania imigrantów z państw
trzecich. Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) zapewni doradztwo i
wsparcie Komisji podczas negocjowania tych porozumień. W szczególności będzie ona
oferować swoje doradztwo w przypadku państw, z którymi takie porozumienia powinny
być negocjowane. Przed rozpoczęciem procesu negocjacji z danym państwem trzecim
ESDZ zostanie odpowiednio poinformowana i zapewni doradztwo oraz wsparcie w
odniesieniu do operacji, w tym za pomocą delegatur UE obecnych w danych państwach
trzecich.
Agencja informuje Parlament Europejski o wszystkich swoich działaniach i zawiera w
swoich sprawozdaniach rocznych ocenę współpracy z państwami trzecimi11.
3. WZÓR POROZUMIENIA O STATUSIE
Wzór porozumienia o statusie ustanawia ramy współpracy między Agencją i jej
zespołami z jednej strony, a właściwymi organami przedmiotowego państwa trzeciego,
z drugiej strony. Należy zatem traktować go jako podstawę, umożliwiającą prowadzenie
różnych działań.
7
Art. 54 ust. 4.
Art. 54 ust. 3.
9
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie
wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów
nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. L 348 z 24.12.2008, s. 98).
10
Art. 54 ust. 6.
11
Art. 54 ust. 11.
8
3
Zgodnie z art. 54 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2016/1624, wzór porozumienia o statusie
powinien określać zakres operacji, odpowiedzialność cywilną i karną, zadania i
uprawnienia członków zespołów, a także poszanowanie praw podstawowych.
W związku z tym wzór zawiera następujące przepisy szczególne:
 art. 1 określa zakres stosowania porozumienia o statusie, który obejmuje wszystkie
aspekty niezbędne do przeprowadzenia działań na terytorium państwa trzeciego;
 art. 2 zawiera definicje kluczowych terminów użytych we wzorze, w tym określa, że
działanie oznacza wspólną operację, szybką interwencję na granicy lub operację
powrotową;
 art. 3 stanowi, że plan operacyjny powinien zostać przyjęty w odniesieniu do każdej
wspólnej operacji lub szybkiej interwencji na granicy12 i szczegółowo określać
aspekty organizacyjne i proceduralne danego działania;
 w art. 4 opisano zadania i uprawnienia członków zespołów, oraz zawarto
postanowienie, iż mogą oni wykonywać zadania i korzystać z uprawnień jedynie na
polecenie i w obecności funkcjonariuszy straży granicznej państwa trzeciego;
 art. 5 zawiera przepisy dotyczące zawieszenia i zakończenia działania;
 w art. 6 wymieniono przywileje i immunitety członków zespołów, oraz kwestię ich
odpowiedzialności cywilnej i karnej;
 art. 7 stanowi, Agencja powinna wydawać dokumenty akredytacyjne członkom
zespołów;
 art. 8 stanowi, że prawa podstawowe muszą być zapewnione w trakcie wszystkich
działań;
 art. 9 zawiera przepisy dotyczące przetwarzania i ochrony danych osobowych;
 art. 10 reguluje, jakie działania należy podjąć w przypadku sporów dotyczących
interpretacji porozumienia;
 art. 11 określa procedurę wejścia w życie, czas obowiązywania i rozwiązania
porozumienia.
4.
PODSUMOWANIE
Nowy zakres uprawnień Agencji w zakresie prowadzenia działań na terytorium
sąsiadujących państw trzecich znacznie przyczyni się do lepszego zarządzania
granicami zewnętrznymi UE.
Chociaż Komisja będzie korzystać z załączonego wzoru porozumienia o statusie w
trakcie prowadzenia negocjacji z sąsiadującym państwem trzecim w imieniu Unii
Europejskiej, należy zaznaczyć, że ostateczne wersje tekstu takich porozumień będą się
różniły w zależności od wyniku negocjacji z danym państwem trzecim. Komisja będzie
jednak dążyć do zachowania istoty wzoru porozumienia w trakcie wspomnianych
negocjacji.
W stosownym czasie Komisja może wydać zmieniony komunikat i zmieniony wzór
porozumienia o statusie, uwzględniając w nich zdobyte doświadczenia.
12
Operacja powrotowa nie wymaga stworzenia planu operacyjnego.
4