Tekst / Artykuł

KRAJOWY KONGRES HYDROLOGICZNY
(Warszawa, 6-8 IX 2010)
Stowarzyszenie Hydrologów Polskich (SHP), do którego należy również wielu członków Polskiego
Towarzystwa Geofizycznego, jest młodą organizacją. Powstało 10 stycznia 2007 r. i od razu podjęło
inicjatywę zorganizowania Krajowego Kongresu Hydrologicznego. Myśl ta została podchwycona przez
liczne środowiska naukowe i dydaktyczne, biura projektów oraz przez struktury administracji kraju
związane z hydrologią i gospodarką wodną.
Hasło „Kongres” trafiło na podatny grunt. Od dawna odczuwano brak spotkania hydrologów tej
rangi i rozmiaru. Jego celem było stworzenie ogólnopolskiego forum wymiany myśli hydrologicznej
i kształtowania programów badawczych i dydaktycznych. Z zadowoleniem należy odnotować szeroki
odzew całego środowiska. Cieszy zwłaszcza aktywność młodych hydrologów, którzy z entuzjazmem
rzucili się w wir pracy organizacyjnej, a tej było naprawdę dużo. Nawiązała się harmonijna współpraca
młodzieży z doświadczonymi i utytułowanymi uczonymi. Wynikiem tego powszechnego zaangażowania był Krajowy Kongres Hydrologiczny, który przyniósł obfity plon naukowy z zakresu badań
hydrosfery, w postaci dwutomowej monografii wydanej przez Komitet Inżynierii Środowiska Polskiej
Akademii Nauk. Tom I opracowany pod redakcją Beniamina W i ę z i k a , a tom II pod redakcją Artura
M a g n u s z e w s k i e g o (fot. 1).
Patronat nad Kongresem objęli: Minister Środowiska – prof. dr. hab. inż. Andrzej K r a s z e w s k i ,
Rektor Uniwersytetu Warszawskiego – prof. dr hab. Katarzyna C h a ł a s i ń s k a - M a c u k o w, Rektor
Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego – prof. dr. hab. Alojzy S z y m a ń s k i .
Organizatorami Kongresu byli: Komitet Gospodarki Wodnej PAN, Krajowy Zarząd Gospodarki
Wodnej, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytet Warszawski, Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Kongres dofinansowano ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
W Komitecie Naukowym Kongresu uczestniczyło 35 uczonych o dużym autorytecie i doświadczeniu, reprezentujących wiele różnych uczelni( w tym Uniwersytet Warszawski i Szkołę Główną
Gospodarstwa Wiejskiego) i instytucji (w tym Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej), głównie
polskich, ale również zagranicznych (Kanada, Francja, Szwecja, USA).; Komitetowi przewodniczył
prof. Beniamin W i ę z i k (IMGW).
Komitet Organizacyjny pod przewodnictwem dra Mariusza B a r s z c z a składał się w większości
z młodych hydrologów (18 osób), również zatrudnionych w różnych uczelniach i instytucjach. Nie
może ujść uwadze, że na zakończenie obrad Mariusz Barszcz był żegnany burzliwymi oklaskami,
skierowanymi do całego Komitetu, w podzięce za trud i wzorową organizację.
Tematykę Kongresu podzielono na następujące działy:
 Hydrologia zlewni rolniczych, leśnych i zurbanizowanych
 Hydrologia mokradeł, jezior i zbiorników wodnych
Prz. Geof. LV, 3-4 (2010)
230
Kronika
Fot. 1. Materiały kongresowe
Fot. 2. Benjamin Więzik otwiera obrady Krajowego Kongresu Hydrologicznego
Kronika



















231
Ekohydrologia rzek i jezior
Ekstremalne zjawiska hydrologiczne
Przepływy charakterystyczne w zlewniach niekontrolowanych
Systemy monitoringu hydrologicznego
Metodyka pomiarów hydrometrycznych
Metody teledetekcyjne w hydrologii
Hydroinformatyka i przetwarzanie danych
Techniki GIS w hydrologii
Procesy hydrologiczne i ich modelowanie
Modele probabilistyczne i stochastyczne w hydrologii
Prognozy hydrologiczne
Erozja gleb i transport rumowiska
Zmiany jakościowe wód powierzchniowych i podziemnych
Metody oceny zasobów wodnych
Bilanse wodne i wodnogospodarcze
Wpływ globalnych zmian klimatu na zasoby wodne
Niepewność i ryzyko w hydrologii
Problematyka hydrologiczna w Dyrektywach Unii Europejskiej
Nauczanie hydrologii
Problematykę przedstawiano w referatach i posterach. Współczesne narzędzia elektroniczne umożliwiły ich znakomity poziom edycyjny. Obrady odbywały się na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole
Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
Kongres otworzył Beniamin W i ę z i k – Prezes Stowarzyszenia Hydrologów Polskich (fot. 2).
W części oficjalnej przemawiali przedstawiciele uczelni i instytucji, które objęły patronat albo udzieliły wsparcia finansowego i organizacyjnego. W wystąpieniach tych podkreślano rolę i znaczenie
hydrologii w rozwoju kraju i zapewnieniu bezpieczeństwa mienia i życia jego mieszkańców.
W nowoczesnej bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego wykład inauguracyjny – Hydrologia wczoraj, dziś i jutro wygłosiła Maria O z g a - Z i e l i ń s k a . Przedstawiła w nim swój pogląd na metody
badawcze i ich ewolucję, zadania hydrologii i relacje między hydrologią teoretyczną, stosowaną i praktyką inżynierską. Kwiaty wręczone przez Prezesa SHP były wyrazem uznania dla Pani Profesor za jej
wkład w rozwój badań hydrologicznych w Polsce. Kolejne dni obrad rozpoczynały wykłady zamawiane:
Macieja Z a l e w s k i e g o – Ekohydrologia w gospodarce wodnej i Stanisława Wę g l a r c z y k a – Problemy
niepewności w modelowaniu hydrologicznym.
Na uwagę zasługują sesje poświęcone znakomitym hydrologom, którzy przyczynili się do rozwoju
hydrologii w Polsce i na świecie, a którzy już od nas odeszli. Było to wzruszające wspomnienie
o Urszuli S o c z y ń s k i e j (fot. 3), Zdzisławie K a c z m a r k u , Kazimierzu D ę b s k i m i Bernardzie
K a c z m a r k u (Francja). Liczni uczestnicy dostrzegli brak wśród nich Juliana L a m b o r a – organizatora badań, prognoz i służby hydrologicznej oraz niezapomnianego profesora Politechniki Warszawskiej. Zrekompensowano ten brak opowieściami kuluarowymi nawiązującymi do jego roli jako hydrologa i dydaktyka oraz wieloma anegdotami przypominającymi tę barwną postać.
Referaty podzielone według podanych grup tematycznych wygłaszano w dwóch lub trzech równoległych sesjach. Treść referatów i informacje o autorach zainteresowani mogą znaleźć we wspomnianym wydawnictwie monograficznym oraz na nośnikach elektronicznych, które uczestnicy otrzymali od organizatorów. Problematyka i zakres referatów były bardzo zróżnicowane. Były referaty
o perspektywie globalnej, jak również przedstawiające wyniki badań lokalnych, były również referaty
o charakterze metodycznym dotyczące badań i pomiarów. Specjalne sesje poświęcono dydaktyce
w hydrologii. Dyskutowano, jak nauczać hydrologii i jaki zakres nadawać programom. Liczni dydaktycy mówili o ograniczonym czasie, jaki jest obecnie przeznaczany na wykłady i ćwiczenia z hydrologii, co powoduje znaczne zawężenie programu nauczania. Postanowiono przedstawić ten problem
Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
232
Kronika
Fot. 3. Sesja poświęcona pamięci Urszuli Soczyńskiej
Poza sesjami, na których przedstawiano wcześniej zgłoszone referaty (ok. 80), w programie
Kongresu przewidziano również Forum poświęcone powodzi 2010 w Polsce. Dyskutowano na temat
warunków meteorologicznych kształtujących powódź, o prognozowaniu zjawiska i ostrzeganiu o nim
społeczeństwa oraz o organizacji osłony przeciwpowodziowej. Padały głosy krytyki, że informacje
hydrologów nie zawsze i nie w porę docierają do struktur decyzyjnych administracji krajowej i samorządowej.
Odbyło się również Forum Młodych Hydrologów, na którym omawiano możliwości zatrudnienia
młodych hydrologów o różnym profilu wykształcenia oraz bariery rozwoju głównie związane ze sprawami finansowymi: brak funduszy na udział w konferencjach i spotkaniach, małe środki przeznaczane
na finansowanie badań młodych naukowców. Dyskutowano również o uprawnieniach hydrologicznych
i corocznej Szkole Hydrologii.
Uczestnicy Kongresu mieli możliwość poznać bliżej obydwie uczelnie, gdzie odbywały się obrady.
Wspaniałe wnętrze Pałacu Kazimierzowskiego przypominało historyczną rolę Uniwersytetu Warszawskiego i nawiązywało do jego tradycji. Centrum Wodne Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
natomiast zachwycało swoją nowoczesnością i tym samym potwierdzało dynamiczny rozwój uczelni.
Na uwagę zasługują prezentacje instytucji organizujących Kongres. Uniwersytet Warszawski
rozpowszechnił barwną publikację zawierającą podstawowe dane o uczelni, podobnie Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej pokazał aktywność swoich struktur naukowych i służby hydrologicznej
obejmującej terytorium całego kraju. Sponsorzy Kongresu demonstrowali nowoczesną aparaturę
pomiarową, mobilne systemy ochrony przeciwpowodziowej, techniki opracowywania modeli numerycznych terenu i wyznaczania zasięgów powodzi.
Kongres Hydrologiczny nie ograniczył się do wystąpień hydrologów polskich. W Kongresie brali
czynny udział hydrolodzy z wielu światowych ośrodków naukowych. Między innymi uczestniczyła
w nim liczna grupa hydrologów francuskich, a wśród nich Zbigniew G ą s o w s k i – zasłużony hydrolog w organizacji współpracy polsko-francuskiej, dotyczącej gospodarki zlewniowej. Jego zasługi dla
hydrologii Loary dostrzegł rząd francuski, dekorując go Legią Honorową.
Kronika
233
Na zakończenie należy przypomnieć miłe chwile na bankiecie w Pałacu Kazimierzowskim na
Uniwersytecie Warszawskim, na pożegnalnej kolacji w plenerze oraz na codziennych posiłkach i przerwach na napoje, które przyczyniały się do integracji środowiska hydrologów.
Podsumowania i zamknięcia obrad Kongresu dokonał Beniamin Więzik na końcowej sesji ogólnej.
Zebrani wyrazili uznanie dla organizatorów Kongresu oraz wolę, aby był to Pierwszy Kongres Hydrologiczny, który zapoczątkuje cyklicznie organizowane następne. Po dyskusji zdecydowano, że następny
Kongres odbędzie się za 4 lata.
Do zobaczenia.
Ewa Bogdanowicz, Jerzy Szkutnicki
List Prezesa Polskiego Towarzystwa
Geofizycznego do uczestników Kongresu
Wrocław, 6 września 2010
Pan
Profesor dr hab. Beniamin Więzik
Prezes
STOWARZYSZENIA HYDROLOGÓW POLSKICH
Szanowny Panie Prezesie,
Każde spotkanie uczonych i praktyków w danej dziedzinie wiedzy jest okazją do prezentacji
wyników badań i wymiany poglądów. Krajowy Kongres Hydrologiczny stwarza ku temu odpowiednie
warunki, stając się forum dyskusji i oceny osiągnięć naukowych w dziedzinie hydrologii i gospodarki
wodnej.
Spotkanie to pozwala także mieć nadzieję na ożywienie badań hydrologicznych i większe wykorzystanie uzyskanych rezultatów w praktyce. Należy oczekiwać, że Krajowy Kongres Hydrologiczny
będzie impulsem dalszego postępu i rozwoju nowoczesności w hydrologii lądowej i morskiej.
Życzę, aby hydrologia polska rozwijała się równomiernie, obejmując w równym stopniu metodykę,
wody powierzchniowe – płynące i stojące, wody podziemne i morskie.
Szanowny Panie Prezesie, życzę Panu i wszystkim Uczestnikom Krajowego Kongresu Hydrologicznego udanych i owocnych obrad, z nadzieją, że przyniosą one nam wszystkim pozytywne rezultaty.
Serdecznie pozdrawiam Pana i wszystkich Uczestników Konferencji.
Z powodu nieobecności w kraju nie mogę uczestniczyć w obradach Kongresu.
Prezesa Polskiego Towarzystwa Geofizycznego
Alfred Dubicki