Monitorowanie i optymalizacja pracy systemu

Monitorowanie i optymalizacja pracy systemu

Monitorowanie i optymalizacja pracy
systemu
Monitorowanie pracy takich elementów komputera jak pamięć operacyjna, procesor czy dysk, pozwala nie tylko diagnozować
ewentualne problemy, ale równieŜ obserwować wpływ zmian w konfiguracji na wydajność komputera.
System Windows XP Professional (wersja Home Edition nie zawiera zaawansowanych narzędzi administracyjnych) zawiera zestaw
narzędzi słuŜących do monitorowania i konfiguracji pracy komputera. MenedŜer zadań Windows umoŜliwia przeglądanie,
uruchamianie i zamykanie programów i poszczególnych procesów, monitorowanie pracy sieci i zaradzanie sesjami uŜytkowników.
Konsole Wydajność i Zarządzanie komputerem umoŜliwiają wykrycie i naprawienie problemów sprzętowych i programowych.
Poznajmy swój system
Informacje o systemie to zbiór danych o systemie operacyjnym, BIOS-ie, zainstalowanych aplikacjach i urządzeniach. Aby
wyświetlić te informacje:
1.
Z menu Start wybierz Uruchom...
2.
W polu Otwórz: wpisz msinfo32. Zostanie wyświetlone okno pokazane na rysunku 11.1. Informacje o systemie moŜna
równieŜ wyświetlić wybierając kolejno menu Start | Wszystkie programy | Akcesoria | Narzędzia systemowe |
Informacje o systemie.
Rysunek 11.1. Dostępne
informacje o systemie
podzielono kilka kategorii
3.
Wybierając pozycję Podsumowanie systemu poznany takie dane jak: nazwa i wersja systemu operacyjnego, wersja
systemu BIOS, lokalizacje katalogu Windows, rozmiar i połoŜenie pliku wymiany, typ procesora.
4. Pozycja Zasoby sprzętowe umoŜliwia wyświetlenie listy urządzeń pogrupowanych wg
wykorzystywanych zasobów takich jak: bezpośredni dostęp do pamięci czy przerwania programowe.
5. Pozycja Składniki zawiera bardzo dokładne dane o kaŜdym urządzeniu podłączonym do komputera.
6. Pozycja Środowisko oprogramowania zawiera dane o konfiguracji systemu Windows, w tym dane o
środowisku systemowym, sterownikach, usługach oraz o zarejestrowanych błędach w działaniu
programów.
7. Wybierając pozycję Ustawienia internetowe poznamy dane o środowisku przeglądarki internetowej
i jej konfiguracji.
8. Pozycja Aplikacje jest tworzona przez programy firmy Microsoft, takie jak pakiet Office. W
poszczególnych podfolderach znajdziemy dane o najdrobniejszych aspektach środowiska pracy
aplikacji wchodzących w skład pakietu.
Rysunek 11.2.
Przeglądając informacje
o systemie moŜemy poznać
takie szczegóły jak
lista stylów dostępnych
w programie Word
MenedŜer zadań Windows
MenedŜer zadań Windows jest narzędziem dostarczającym informacji w czasie rzeczywistym o uruchomionych programach.
Dostępne są równieŜ dane o czasie, który procesor „poświęcił” kaŜdemu z programów oraz o ilości zarezerwowanej przez program
pamięci. MoŜemy równieŜ zobaczyć, jakie procesy (systemowe i uŜytkownika) są uruchomione. Aby uruchomić MenadŜer zadań
Windows, naciśnij kombinację klawiszy Ctr+Alt+Del lub Ctr+Shift+Esc.
Proces jest programem uruchomionym w zarezerwowanym obszarze pamięci i wykonującym określone zadanie, np.
dekompresującym pliki odczytywane z dysku. Niektóre aplikacje (aplikacje wielowątkowe) uruchamiają jednocześnie wiele
procesów potomnych.
Wydajność
Zakładka Wydajność zawiera podstawowe dane o stopniu wykorzystania procesora i pamięci operacyjnej. Zaznaczając opcję PokaŜ
czas jądra dostępną w menu Widok dodamy do wykresu, zaznaczone czerwonym kolorem, dane o wykorzystania procesora przez
procesy systemu Windows XP.
Rysunek 11.3. Sprawdzając dane
dostępne na zakładce Wydajność
moŜemy sprawdzić, czy
uruchomiony proces nadal działa
i zajmuje zasoby systemowe, czy
teŜ pomimo tego, Ŝe aplikacje
„nie zawiesiła się”, program
naleŜy uruchomić ponownie
Sieć
Rozwiązywanie problemów związanych z przesyłaniem i odbieraniem danych w sieci warto rozpocząć od sprawdzenia informacji
dostępnych na zakładce Sieć. Skala okna jest automatycznie dostosowywana na podstawie maksymalnej zarejestrowanej wartości
monitorowanego parametru (na przykład, największej liczby odebranych i wysłanych bajtów w ciągu sekundy).
Wybierając z menu Widok pozycje Wybierz kolumny moŜemy określić, które parametry pracy karty sieciowej będą monitorowane i
wyświetlane.
Rysunek 11.4. Prosty monitor
sieci moŜe zostać rozbudowany i
dostosowany do indywidualnych
potrzeb uŜytkownika
UŜytkownicy
Na zakładce UŜytkownicy moŜemy (o ile jesteśmy administratorem komputera lub członkiem grupy Administratorzy) zobaczyć
informacje o sesjach innych uŜytkowników.
Naciskając przycisk Wyloguj wymusimy natychmiastowe zakończenie sesji wybranego uŜytkownika. W rezultacie uruchomione
przez niego aplikacje zostaną zamknięte a nie zapisane dane — utracone.
Rysunek 11.5. Administrator
komputera moŜe zakończyć
sesje uruchomione przez
innych uŜytkowników
Aplikacje
Na zakładce Aplikacje moŜemy zobaczyć listę uruchomionych przez nas programów.
Nawet administrator komputera nie zobaczy programów uruchomionych przez innych uŜytkowników. Informacja o tym, Ŝe inni
uŜytkownicy pozostawili uruchomione w ramach swoich sesji programy dostępna jest na zakładce UŜytkownicy.
Wyświetlenie listy uruchomionych programów powinno być pierwszym krokiem podejmowanym podczas spadku wydajności
komputera. Za pomocą MenedŜera zadań moŜemy nie tylko zobaczyć status uruchomionych programów, ale równieŜ:
-
zakończyć nieodpowiadającą aplikację. W tym celu naleŜy zaznaczyć wybrana aplikację i nacisnąć przycisk Zakończ
zadanie.
-
Przełączyć się pomiędzy aplikacjami. W tym celu naleŜy zaznaczyć wybrana aplikację i nacisnąć przycisk Przełącz na.
-
Uruchomić nową aplikację. Aby uruchomić nową aplikację wystarczy nacisnąć przycisk Nowe zadanie.... W rezultacie
zostanie wyświetlone (dostępne równieŜ z menu Start) okno Otwórz:, w którym moŜemy wpisać nazwę programu.
-
Poznać procesy uruchomione przez dany program. W tym celu naleŜy kliknąć prawym przyciskiem myszy na wybranej
aplikacji i z menu kontekstowego wybrać pozycję Przejdź do procesu.
Automatycznie zamykanie nieodpowiadających aplikacji
MoŜemy tak skonfigurować system, Ŝeby nieodpowiadające aplikacje zostały automatycznie zamknięte. W tym celu:
1.
Z menu Start wybierz Uruchom...
2.
W polu Otwórz: wpisz regedit i naciśnij Enter.
3.
Przejdź do klucza HKEY_CURRENT_USER\Control Panel\Desktop i zaznacz pozycję AutoEndTasks.
4.
Kliknij dwukrotnie na wybranej pozycji i zmień jej wartość z 0 na 1.
PoniewaŜ w ten sposób, jeŜeli jakiś program nie „zdąŜy” odpowiedzieć w ciągu 20 sekund (domyślna wartość parametru
WaitToKillAppTimeout), to zostanie automatycznie zamknięty, a my utracimy wszystkie nie zapisane dane, warto zwiększyć
wartość
tego
parametru.
Parametr
WaitToKillAppTimeout
znajduje
się
w
tym
samym
podkluczu
HKEY_CURRENT_USER\Control Panel\Desktop.
Rysunek 11.6. Zakładka
Aplikacja umoŜliwia
uruchamianie i zamykanie
programów
Procesy
Zakładka Procesy pozwala na wyświetlenie listy wszystkich uruchomionych w ramach sesji uŜytkownika procesów z
podstawowymi informacjami o kaŜdym procesie: wykorzystanym przez proces czasie procesora, liczbie zarezerwowanej pamięci
operacyjnej i kontekście bezpieczeństwa, w ramach którego proces został uruchomiony.
Wybierając opcję Widok | Wybierz kolumny moŜemy zmodyfikować listę dostępnych o kaŜdym uruchomionym procesie danych.
Zaznaczając opcję PokaŜ procesy wszystkich uŜytkowników dodamy do listy informacje o procesach uruchomionych w
ramach niezakończonych sesji innych uŜytkowników.
Klikając prawym przyciskiem myszy na wybranym procesie wywołamy menu kontekstowe, które umoŜliwi nam:
-
zakończenie wybranego procesu,
-
zakończenie wybranego procesu i wszystkich procesów uruchomionych przez ten proces,
-
analizę kodu źródłowego wybranego procesu. Opcja ta jest dostępna, o ile dodatkowo zainstalowaliśmy debuger języka
C++. W takim przypadku, po wybraniu opcji Debuguj uruchomione zostanie środowisko programistyczne i wyświetlony
kod programu.
Rysunek 11.7. MenedŜer zadań
w połączeniu z debugerem
języka C++ umoŜliwiają analizę
kodu źródłowego programów
-
zmianę priorytetu procesu. System Windows XP pracuje w trybie wielozadaniowości z wywłaszczaniem, co znaczy, Ŝe
jednocześnie moŜe być uruchomiona dowolna liczba aplikacji i Ŝadna z nich nie będzie mogła „zawłaszczyć” dla siebie
zasobów procesora. System, na podstawie priorytetów nadanych poszczególnym procesom, steruje dostępem aplikacji do
procesora. Im wyŜszy priorytet procesu, tym rzadziej będzie on musiał „czekać” na dostęp do procesora.
Uruchamianie programów z wyŜszym priorytet nie przyspieszy ich działania na komputerze, na którym uruchomiona jest tylko ta
aplikacja. Nadanie wyŜszego priorytetu ma sens tylko wtedy, gdy chcemy, aby jeden program pracował szybciej kosztem innych,
równocześnie uruchomionych programów.
Zmienić priorytet programu moŜemy równieŜ poprzez uruchomienie go (na przykład utworzenie pliku nazwa_programu.bat) z
priorytetem innym niŜ normalny. W tym celu:
1.
Z menu Start wybierz opcję Uruchom...
2.
W polu Otwórz: wpisz cmd i naciśnij Enter.
3. W wierszu polecenia wpisz Start nazwa_programu / parametr, gdzie parametrem moŜe być jedna z
wartości:
LOW — aby uruchomić program z najniŜszym priorytetem;
BELOWNORMAL — aby uruchomić program z priorytetem niŜszym niŜ normalny;
NORMAL — aby uruchomić program z normalnym priorytetem;
ABOVENORMAL — aby uruchomić program z priorytetem wyŜszym niŜ normalny;
HIGH — aby uruchomić program z wysokim priorytetem;
REALTIME — aby uruchomić program z najwyŜszym priorytetem.
Z priorytetem czasu rzeczywistego uruchamiane są najwaŜniejsze dla pracy systemu procesy. Dlatego tylko administrator moŜe
uruchamiać aplikacje z tym priorytetem. PoniewaŜ aplikacje czasu rzeczywistego traktowane są jako równie „waŜne”, jak kluczowe
procesy systemowe, nawet administrator nie powinien korzystać z tego przywileju.
Rysunek 11.8. Przypadkowe
zakończenie procesu
systemowego zakończy się
błędem systemu i utratą danych
Wydajność i konserwacja
JeŜeli chcemy, aby system Windows XP pracował na naszym komputerze długo, wydajnie i stabilnie, powinniśmy okresowo
uruchamiać zadania z kategorii Wydajność i konserwacja.
Po uruchomieniu
Panelu sterowania i wybraniu kategorii Wydajność i konserwacja
będziemy mieli dostęp do trzech zadań związanych z wydajnością systemu:
Dostosuj efekty wizualne
Po wybraniu zadania Dostosuj efekty wizualne na ekranie wyświetlone zostanie okno Opcje wydajności (rysunek 11.9).
Zakładka Efekty wizualne pozwala na dostosowanie liczby wyświetlanych przez system efektów wizualnych do wydajności
naszego komputera.
Wybierając opcję Niestandardowe będziemy mogli włączyć lub wyłączyć wybrane efekty.
Pozostawienie wybranej domyślnie opcji Niech system Windows wybierze optymalne ustawienia spowoduje automatyczne
wybranie, na podstawie parametrów komputera, optymalnej liczby włączonych efektów.
Wybór jednej z dwóch kolejnych opcji spowoduje odpowiednio włączenie albo wyłączenie wszystkich efektów wizualnych.
Rysunek 11.9. UŜytkownicy
mniej wydajnych komputerów
mogą zrezygnować z
dodatkowych efektów
wizualnych zyskując w zamian
poprawę wydajności systemu
Wybierając zakładkę Zaawansowane, będziemy mogli skonfigurować uŜycie procesora, pamięci oraz pamięć wirtualną.
UŜytkownicy stacji roboczych lub komputerów wolnostojących powinni zaznaczyć opcję Programy. W ten sposób uruchomiona
aplikacja pierwszoplanowa będzie miała wyŜszy priorytet niŜ usługi uruchomione w tle, a system Windows dobierze rozmiar pamięci
podręcznej tak, aby program działał z maksymalną szybkością.
Po naciśnięciu przycisku Zmień wyświetlone zostanie okno dialogowe Pamięć wirtualna.
Pamięć wirtualna jest zarezerwowanym obszarem na dysku twardym komputera, który moŜe być wykorzystywany przez system i
programy, tak jak zwykła pamięć RAM. PoniewaŜ średni czas dostępu do dysku twardego jest 1 000 razy większy niŜ do pamięci
operacyjnej, trudno uznać pamięć wirtualną za funkcjonalny odpowiednik pamięci RAM.
Optymalny rozmiar pliku pamięci wirtualnej moŜemy obliczyć na podstawie ilości zainstalowanej w komputerze pamięci operacyjnej,
według wzoru: rozmiar pliku = 1,5 * ilość pamięci RAM. Plik ten moŜe być utworzony na dowolnej liczbie partycji dysku
twardego. Aby nie dopuścić do fragmentacji tego pliku, naleŜy ustawić rozmiar początkowy równy rozmiarowi maksymalnemu pliku.
UŜytkownicy, których komputery wyposaŜone są w jeden dysk twardy (niezaleŜnie od liczby utworzonych na nim partycji), powinni
umieścić plik wymiany na tej samej partycji, na której jest zainstalowany system Windows. Natomiast uŜytkownicy komputerów
wyposaŜonych w kilka dysków twardych powinni przenieść plik wymiany na dysk (lub dyski) niezawierające systemu operacyjnego.
Zwolnij miejsce na dysku twardym
Wybierając to zadanie moŜemy usunąć z wybranego dysku nieuŜywane lub tymczasowe pliki danych i programów. Po wybraniu
dysku zostanie wyświetlone okno dialogowe pokazane na rysunku 11.10. Po zaznaczeniu typów plików, które mogą zostać usunięte,
system usunie wybrane pliki przywracając wolne miejsce na dysku.
Rysunek 11.10. Oczyszczanie
dysku pomaga zapanować nad
lawiną starych danych i
nieuŜywanych programów
przechowywanych na dyskach
Rozmieść elementy na dysku twardym tak, aby programy uruchamiały
się szybciej
Wybranie tego zadania spowoduje uruchomienie Defragmentatora dysków. Działanie tego programu zostało opisane w rozdziale 6.
Zarządzanie danymi na dyskach NTFS.
Usługi
Niemały wpływ na wydajność komputera ma liczba uruchomionych automatycznie podczas startu systemu usług. W zaleŜności od
tego, które usługi systemowe rzeczywiście wykorzystujemy moŜemy zmienić tryb uruchomienia lub nawet wyłączyć
niewykorzystywane przez nas usługi.
Przed wyłączeniem usługi dobrze jest wstrzymać jej działanie i ostrzec wszystkich uŜytkowników o wyłączeniu usługi. Usługa
wstrzymana nie odpowiada na nowe Ŝądania uŜytkowników (wyjątkiem są Ŝądania programów uruchomionych przez
administratora), ale nie rozłącza juŜ istniejących uŜytkowników.
Zmiana sposobu uruchamiania usług
Aby zmienić typ uruchamiania wybranej usługi:
1.
Z menu Start wybierz opcje Wszystkie programy | Narzędzia administracyjne | Usługi.
2.
Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy wybraną usługę. Zostanie wyświetlone okno właściwości danej usługi
(rysunek 11.11).
3.
W polu Typ uruchomienia wybierz opcję Ręczny.
4.
Naciśnij klawisz Zatrzymaj. Po chwili usługa zostanie zatrzymana.
5.
Naciśnij klawisz OK.
Zatrzymanie, a tym bardziej wyłączenie niektórych usług, moŜe spowodować awarię całego systemu. W niektórych wypadkach, po
wyłączeniu usługi system nie wystartuje prawidłowo i będziemy musieli go naprawiać z poziomu Konsoli odzyskiwania.
Rysunek 11.11. Nieprzemyślane
wyłączenie usługi moŜe być
źródłem wielu problemów
ZaleŜności pomiędzy usługami
Przed zatrzymaniem usługi warto sprawdzić, jakie inne usługi są od niej zaleŜne. Po zatrzymaniu usługi niezbędnej do działania
innych usług automatycznie zatrzymane zostaną wszystkie usługi zaleŜne.
Aby sprawdzić, czy zatrzymanie wybranej usługi nie wpłynie na pracę innych usług systemowych:
1.
Z menu Start wybierz opcje Wszystkie programy | Narzędzia administracyjne | Usługi.
2.
Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy wybraną usługę. Wyświetlone zostanie okno właściwości wybranej usługi.
3.
Wybierz opcje ZaleŜności. Po chwili zostanie wyświetlona lista usług, które, aby działać wymagają uruchomienia
wybranej usługi.
Rysunek 11.12. Zatrzymanie
usługi Stacja robocza
spowodowałoby zatrzymanie
pracy sześciu innych usług
systemowych
Monitorowanie pracy systemu
Windows XP jest wyposaŜony w trzy dzienniki zdarzeń: Aplikacja, Zabezpieczenia, Systemy. Lista dostępnych dzienników
będzie automatycznie uzupełniana o dzienniki zainstalowanego i skonfigurowanego programu systemowego. Na przykład,
skonfigurowanie i uruchomienie serwera DNS spowodowałby dodanie dziennika DNS.
W dzienniku aplikacji zapisywane są informacje o zdarzeniach generowanych przez programy. Dokładniejsze komunikaty o błędach
aplikacji moŜna uzyskać za pomocą programu Dr. Watson.
W dzienniku zabezpieczeń zapisywane są informacje o zdarzeniach związanych z bezpieczeństwem danych. Domyślnie dziennik
zabezpieczeń nie zawiera Ŝadnych wpisów. Administrator komputera musi określić, jaki zdarzenia mają być monitorowane1.
Dziennik systemu przechowuje dane o zdarzeniach wywołanych przez system operacyjny.
System Windows XP jest równieŜ wyposaŜony w bardzo rozbudowane narzędzie słuŜące do zbierania danych dotyczących
wydajności. MoŜna określić czas automatycznego uruchomienia i zatrzymania pracy programu oraz ustawić na komputerze alert,
który powoduje wysłanie wiadomości lub rozpoczęcie rejestrowania, gdy zostaną spełnione pewne kryteria.
Komunikaty systemu
Aby wyświetlić listę komunikatów systemowych:
1. Z menu Start wybierz opcje Wszystkie programy | Narzędzia administracyjne | Podgląd zdarzeń.
2.
Wybierz dziennik zdarzeń. Zostanie wyświetlona lista informacji, ostrzeŜeń i ewentualnych błędów systemu.
3.
Aby wyświetlić dodatkowe szczegóły zdarzenia, dwukrotnie kliknij komunikat błędu.
Rysunek 11.13. W dziennikach
zdarzeń zapisywane są trzy typy
informacji: Błędy, OstrzeŜenia i
Informacje
Wydajność komputera
Planując rozbudowę komputera warto sprawdzić, jaki element komputera rzeczywiście jest „wąskim gardłem” obniŜającym
wydajność całego systemu. MoŜemy to zrobić uruchamiając narzędzie Wydajność. W tym celu:
1.
Z menu Start wybierz opcje Wszystkie programy | Narzędzia administracyjne | Wydajność.
2.
Zostanie wyświetlone okno Wydajność. Po wybraniu opcji Monitor systemu zobaczysz generowane w czasie
rzeczywistym statystki wydajności trzech liczników dysku, pamięci i procesora.
3. Aby dodać nowy licznik, kliknij ikonę „+”albo naciśnij kombinację klawiszy CTR+I.
1
4.
Z listy dostępnych obiektów wybierz ten, którego wydajność chcesz monitorować. W dolnej części okna zostanie
wyświetlona lista dostępnych dla tego obiektu liczników.
5.
Naciśnięcie przycisku Wyjaśnij spowoduje wyświetlenie dokładnych informacji na temat wybranego licznika.
6.
Naciśnij przycisk Zamknij. Do wykresu zostanie dodany kolejny licznik.
W rozdziale 6. opisaliśmy, w jaki sposób odblokować zapisywanie do dziennika zabezpieczeń zdarzeń związanych z dostępem do plików i
folderów.
Rysunek 11.14. Monitor systemu
pozwala nie tylko na
przeglądanie danych o
wydajności, ale równieŜ na
zapisywanie ich w pliku,
tworzenie dzienników śledzenia
i alarmów wywoływanych
przekroczeniem zadanych
wartości liczników