Niemcy nie powinni udzielać Grecji kolejnego pakietu pomocy

Niemcy nie powinni udzielać Grecji kolejnego pakietu pomocy

Pomoc bez granic
Czy Niemcy powinny udzielać Grecji kolejnego
pakietu pomocy?
Kraków 2013
Kiedy pod koniec sierpnia 2013 roku na partyjnym wiecu w Ahrensburgu koło
Hamburga Wolfgang Schäuble, minister finansów Niemiec, powiedział, że Grecja będzie
potrzebować kolejnego, trzeciego już pakietu pomocy finansowej, w kraju wybuchło ogromne
oburzenie. Wzbudziło to kontrowersje wśród opinii publicznej oraz polityków do tego
stopnia, że rząd wraz z Angelą Merkel zostali oskarżeni o kłamstwa dotyczące następnej
transzy pomocy dla Grecji. Pomimo faktu, iż następnego dnia zarówno Angela Merkel, jak
i Ministerstwo Finansów sprostowali te informacje, zapewniając iż jakiekolwiek decyzje
zapadną najwcześniej w połowie przyszłego roku, opozycja, na czele z byłym Kanclerzem
Niemiec Gerhardem Schroederem, zaczęła atakować CDU mówiąc, że dopiero po wyborach
na światło
dzienne
wypłyną oszustwa
związane
z udzielaniem
Grecji kolejnych
wielomiliardowych pożyczek. Oskarżenia te nie były zupełnie bezpodstawne. Der Spiegel
pisał wcześniej w jednym ze swoich artykułów, powołując się na dokument pochodzący
z niemieckiego Banku Federalnego, że reformy szefa greckiego rządu Antonisa Samarasa są
nieskuteczne. Dodatkowo, aby uchronić Grecję przed dalszymi konsekwencjami kryzysu
finansowego, należy wdrożyć kolejny plan ratowania państwa. 1 Niemcy są największym
wierzycielem Grecji, więc to na nich po raz kolejny spoczywał będzie ciężar udzielenia
pomocy dla kraju, który nie daje sobie rady z wewnętrznymi problemami. Co więcej nie
spełnia on obietnic złożonych przy poprzedniej pożyczce. Jak w takim razie po raz kolejny
mu zaufać i wierzyć w to, że teraz to już ten ostatni raz?
Pisząc o kryzysie w Grecji, należy zacząć od sytuacji gospodarczej w kraju przed
wejściem do strefy euro, czyli
przed 2001 rokiem. Genezy greckiego kryzysu trzeba
doszukiwać się już w zbyt szybkim przyjęciu wspólnej waluty i niedostatecznym
przygotowaniu do tak znaczącej zmiany. Każdy kraj wyrażający chęć wstąpienia do strefy
euro musi spełnić tzw. kryteria konwergencji (zwane również kryteriami z Maastricht), które
zostały zapisane w Traktacie o Unii Europejskiej. Kryteria te dotyczą:
1.
Inflacji - kraj musi osiągnąć wysoką stabilność cen, zbliżoną do trzech najlepszych
pod tym względem członków unii walutowej,
2.
Sytuacji fiskalnej - kraj nie może posiadać nadmiernego deficytu budżetowego.
Wskaźnikami są: 3% PKB w odniesieniu do deficytu oraz 60% PKB w odniesieniu do
zadłużenia,
1
M. Kokot, Grecja potrzebuje kolejnego pakietu pomocy. Niemcy wzburzeni , 22.08.2013,
http://wyborcza.biz/Waluty/1,111132,14473434,Grecja_potrzebuje_kolejnego_pakietu_pomocy__Niemcy.htm
l
2
3.
Kursu walutowego - przez co najmniej dwa lata kraj musi uczestniczyć w europejskim
mechanizmie kursowym bez poważnych wahań. Oznacza to, iż maksymalne dopuszczalne
odchylenia od wyznaczonego kursu centralnego wynoszą 15%. Oceny dokonuje
Europejski Bank Centralny,
4.
Stóp procentowych - w ciągu roku przed badaniem średnia nominalna długoterminowa
stopa procentowa nie może przekraczać stopy procentowej trzech państw wspomnianych
przy kryterium inflacji o więcej niż 2 pkt. procentowe. Przy ocenie brane są pod
uwagę obligacje skarbowe. 2
Narodowy Bank Polski podaje, iż kryteria konwergencji stosuje się po to, aby wcześniej
zweryfikować, czy dany kraj na pewno poradzi sobie ze zmianą waluty i, co więcej, będzie
mógł bez problemów funkcjonować w strefie euro. W przypadku Grecji zbyt optymistycznie
oraz zbyt pospiesznie założono, że spełnia ona wymienione kryteria. Założenia te zostały
oparte na doraźnych reformach rządu dotyczących przede wszystkim walki z inflacją oraz
poprawie stanu finansów publicznych. Reformom tym sprzyjała dodatkowo dobra
koniunktura. Jeszcze przed przystąpieniem do strefy, grecka gospodarka borykała się
z problemem niskiej konkurencyjności, której powodami były m.in. niewłaściwa struktura
systemu ubezpieczeń społecznych, sztywny rynek pracy, nieefektywny sektor publiczny
(w dużej mierze problemem była korupcja), brak przejrzystości legislacyjnej, czy
preferencyjne traktowanie przedsiębiorstw państwowych, w stosunku do przedsiębiorstw
prywatnych. Poważnym błędem władz greckich, co ujawnił właśnie kryzys, był brak reform
strukturalnych, które mogły przynieść poprawę w długim okresie czasu. Spowodowało to
narastanie nierównowagi w gospodarce. Nierównowaga ta która pogłębiała się przez następne
lata. Reformami, jakie przeprowadzono, były zmiany w systemie podatkowym np. podwyżka
stawek podatku VAT, akcyzy, uproszczenie przepisów, likwidacja większości ulg
podatkowych, oprocentowanie zysków z oszczędności m.in. depozytów bankowych, co
przyniosło większe dochody z podatków, ale także zwiększenie wpływów z prywatyzacji oraz
ograniczenie tempa wzrostu inwestycji ze środków publicznych. Dodatkowym czynnikiem
działającym na korzyść poprawy finansów publicznych w Grec ji był odnotowany, wyższy od
prognozowanego, wzrost gospodarczy. Wprowadzono także restrykcje monetarne i pomimo
nadmiernej aprecjacji drachmy i rewaluacji kursu centralnego udało się utrzymać walutę
w przedziale wahań. Konsekwencją zaś tego było przyjęcie euro po przewartościowanym
kursie w stosunku do kursu równowagi.
2
Europejski Bank Centralny – Eurosystem, http://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/escb/html/convergence criteria.pl.html
3
Aby utrzymać stabilne ceny, ograniczano podaż kredytów bankowych, a także
podpisywano umowy z organizacjami pracowniczymi dotyczące uwzględnienia stopy inflacji
przy podwyżce płac. Wymienione, w większości tymczasowe zmiany poprawiły stan greckiej
gospodarki na tyle, że wzrosła wiarygodność państwa na tle innych członków rynków
finansowych. Zaufanie do Grecji także wzrosło. Nie rozwiązano natomiast kwestii
kluczowych dla zreformowania gospodarki: systemu ubezpieczeń społecznych, zbyt
sztywnego rynku pracy, czy wysokich płac w administracji publicznej. W 1998 roku Komisja
Europejska uznała wstępnie, że Grecja nie wypełnia wszystkich kryteriów konwergencji. Po
dwóch latach uznano jednak, że sytuacja ekonomiczna Grecji poprawiła się w stopniu
wystarczającym do uchylenia derogacji. Z dużą pewnością można stwierdzić jednak,
że Grecja nie była przygotowana na przyjęcie wspólnej waluty, a decyzja o uchyleniu
derogacji została podjęta zbyt pochopnie,
na podstawie dyskusyjnych przesłanek
makroekonomicznych. Przykładem może być chociażby p rzedstawienie błędnych danych
statystycznych, jak np. danych dotyczących deficytu, który znacznie przewyższał poziom 3%
PKB. Warto wspomnieć także nietrwałe reformy prowadzące do zaledwie kilkuletniego
utrzymania stabilności cen, czy też brak interwencji na rynku pracy.
Jesienią 2009 roku, gdy kryzys był już obecny w Europie, postanowiono przeprowadzić
rewizję danych statystycznych. Wykazała ona, że greckie władze przekazywały do Eurostatu
błędne informacje. Poddano także w wątpliwość zdolność rządu greckiego do obsługi długu.
Powszechnym stało się stwierdzenie, że Grecja z premedytacją, przez wiele lat fałszowała
dane dotyczące swoich finansów publicznych. 3 W raportach wykazano iż Grecja posiada
zadłużenie wobec wierzycieli w wysokości około 300 mld euro. Dodatkowo greckie
zobowiązania z tytułu spłaty rat długu oraz ich oprocentowania w maju 2010 roku wynosiły
ok. 25 mld euro Ta ogromna kwota była spowodowana przede wszystkim korupcją oraz
licznymi przywilejami dla ludzi pracy, akceptowanymi przez kolejne greckie rządy. Agencje
ratingowe, takie jak Moody’s Investor, Standard&Poor, czy Fit Rarings natychmiast obniżyły
wiarygodność kredytową Grecji. Automatycznie spowodowało to spadek wartości aktywów
finansowych, które otrzymały miano „obligacji śmieciowych” i przestały cieszyć się
zainteresowaniem instytucji finansowych. Tym samym „zamknięto” Grecji drogę do
zagranicznych banków komercyjnych, które nie chciały udzielać jej pożyczek na bardziej
korzystnych warunkach. Zmusiło to władze do zwrócenia się o pomoc Brukseli oraz
3
A. Prusek, Ocena skuteczności modelu kreowania innowacyjności w Unii Europejskiej i w Polsce oraz jego
konsekwencje ekonomiczno-społeczne [w:] Wyzwania dla polityki rozwoju gospodarczego i społecznego w
warunkach in tegracji europejskiej i świato wego kryzysu gospodarczego , pod red. Z. Mikołajewicza,
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, 2011, s. 93.
4
najsilniejszych państw strefy euro. 4
Poziom deficytu w kraju kształtował się rokrocznie
powyżej referencyjnego poziomu 3% PKB. Pożyczki kapitału zagranicznego były
przeznaczane na konsumpcję prywatną i publiczną, zamiast zwiększać atrakcyjność eksportu,
co pozwoliłoby je spłacić w przyszłości. Nagle zauważono, że sytuacja w Grecji jest bardziej
niż niepokojąca, a do tej pory skutecznie przesłaniał ją wzrost gospodarczy większy od
unijnej średniej. Z jednej strony globalny kryzys odsłonił skutki beztroskiego rządzenia
w Grecji, a z drugiej powstałą skalę nierównowagi fiskalnej. Pojawiło się pytanie, czy takie
potężne zawirowania w gospodarce greckiej nie przeniosą się na gospodarki innych państw
członkowskich strefy euro i jak reagować na narastające problemy jednego z nich.
Na spotkaniach przywódców krajów strefy euro rozważano przeróżne opcje
rozwiązania sytuacji, w jakiej znalazła się Grecja. Mimo proponowanych radykalnych
rozwiązań, jak wystąpienie lub wykluczenie Grecji ze strefy euro (w zapisach traktatowych
wiąże się to z jednoczesnym wystąpieniem/wykluczeniem z UE), czy dyskutowane również
bankructwo państwa, zdecydowano się udzielić Grecji pomocy finansowej. Kanclerz Niemiec
Angela Merkel przekonywała, że to najlepsze z dostępnych rozwiązań. Niemcy wzięły na
siebie duży ciężar udzielonej pożyczki. Warto jednak w tym miejscu wspomnieć
o odmiennym zdaniu międzynarodowego filantropa, finansisty i miliardera Georga Sorosa
oraz jego argumentacji. W artykule dla New York Review of Books, a także w wypowiedzi dla
Financial Timesa Soros wyraził opinię, że to właśnie Niemcy powinny stymulować Europę
do wzrostu, zgodzić się na wyższą inflację, aby pobudzić gospodarkę. Powinny także odstąpić
od przedsięwzięć oszczędnościowych, tak mocno przez nich forsowanych. W wywiadzie
George Soros dosadnie wyraził się na temat przywództwa Niemiec w Unii Europejskiej.
Zauważył, że na ich barkach spoczywają losy innych państw Europy. W związku z tym
Niemcy mają dwa wyjścia: wzięcie odpowiedzialności za inne kraje, albo wystąpienie z unii
walutowej. 5 George Soros ocenił także skupowanie obligacji zadłużonych państw przez
Europejski Bank Centralny z jednej strony jako krok w stronę ratowania strefy, a z drugiej
czynnik, który może spowodować trwałe podziały na pastwa-dłużników i państwawierzycieli. Rozbieżności będą tym głębsze, im bardziej kraje zadłużone będą poddawane
nadzorowi Europejskiego Banku Centralnego, Komisji Europejskiej oraz Międzynarodowego
Funduszu Walutowego. Władze w Niemczech wciąż jednak utrzymywały politykę
4
E. Cziomer, Polityka zagraniczna Niemiec w dobie nowych wyzwao globalizacji, b ezpieczeo stwa
międzynarodowego oraz integracji europejskiej po 2005 roku, Dom Wydawniczy ELIPSA i Krakowska Aka demia
im. Frycza Modrzewskiego, Warszawa-Kraków, 2010, s. 200-201.
5
Wprost, „Strefę euro powinny opuścid Niemcy nie Grecja ”, 10.09.2012
http://www.wprost.pl/ar/346938/Strefe-euro-powinny-opuscic-Niemcy-nie-Grecja/?pg=0
5
„zaciskania pasa” i odpowiedzialności każdego kraju za swoje zadłużenie. W przeciwieństwie
do Sorosa, nie chciały pozwolić na zbyt szybki wzrost, aby nie wywołać wysokiej inflacji.
Miliarder stwierdził również, że opuszczenie strefy euro przez Niemcy wywołałoby mniej
inwazyjne skutki, niż wykluczanie z niej na początku Grecji, a następnie, w prawdopodobnym
efekcie domina, innych zadłużonych krajów. Wyjście ze strefy euro mogłoby zaszkodzić
Niemcom w kwestii eksportu. Powrót do marki oznaczałby bowiem wyższe ceny niemieckich
artykułów za granicą.
Mimo wstrzymywania się z decyzją przez rząd Angeli Merkel ze względu na obawy
dotyczące reakcji opinii publicznej, wypracowano w Unii Europejskiej kompromisowe
rozwiązanie kwestii greckiej. To właśnie Pani Kanclerz przeforsowała na unijnym szczycie
pomoc dla Grecji z udziałem Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Dodatkowo
opracowano system przyznania kredytów na zasadach komercyjnych 5%. 6 Jej upór nie
pozwolił na pogorszenie i tak już nie najlepszych nastrojów społecznych w Niemczech.
Pierwszy pakiet pomocy przyznano na trzy lata. Łączna kwota wyniosła 110 mld euro. Pakiet
obejmował bilateralne pożyczki od krajów strefy oraz promesę Międzynarodowego Funduszu
Walutowego. Niemcy zainwestowały w ten pakiet 15,17 mld euro. Grecja zobowiązała się
przeprowadzić reformy mające na celu zredukowanie zadłużenia, poprawienie sytuacji
finansów publicznych, a także zwiększenie konkurencyjności swojej gospodarki. Reformy
dotyczyć miały m.in. reorganizacji działania ad ministracji publicznej, uelastycznienia rynku
pracy, poprawienia klimatu dla przedsiębiorczości oraz zwiększenia poziomu konkurencji
i racjonalizacji działalności przedsiębiorstw państwowych. Utworzono również Fundusz
Stabilności Finansowej. Instytucja ta jest niezależna od administracji publicznej i ściśle
współpracuje
z
Komisją
Europejską,
Europejskim
Bankiem
Centralnym
oraz
Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Ma też obowiązek raportowania (także przed
greckim parlamentem) o wynikach swoich prac. W 2012 roku Grecja stanęła jednak
w obliczu bankructwa i postanowiono przyznać jej kolejny pakiet ratunkowy w wysokości ok.
130 mld euro. Po raz kolejny największą odpowiedzialność wzięły na siebie Niemcy. Kraj ten
poręczył kredyt opiewający na 67,8 mld euro dla zadłużonych państw strefy. Transze pomocy
wyniosły łącznie ok. 240 mld euro. Przy pierwszej redukcji długu prywatni wierzyciele
6
A. Zięba, Rola Niemiec w rozszerzaniu Unii Europ ejskiej, Wyd. Poltex t, Warszawa, 2010, s. 236.
6
zrezygnowali z 53% roszczeń, czyli ponad 100 mld euro. 7 Gdyby nie pakiety, pomocy już od
2010 roku Grecja nie byłaby w stanie obsługiwać swojego długu. 8
Tak wielkie poświęcenie Niemiec wywoływało i wciąż wywołuje sprzeciw społeczny.
Przy drugim pakiecie pomocy tygodnik Bild am Sonntag opublikował sondaż, w którym aż
62% mieszkańców RFN nie wyrażało zgody na dalszą pomoc Atenom. 9 Najważniejszą
przyczyną takich wyników jest nieudolne wprowadzanie reform przez grecki rząd
i niekończące się widmo utraty płynności finansowej. Społeczeństwo niemieckie nie rozumie
protestów społeczeństwa greckiego przeciwko zbyt drastycznym cięciom wydatków.
W Grecji plagą jest uchylanie się od płacenia podatków, zarówno przez firmy, jak i osoby
prywatne (szacuje się, że podatków nie płaci ok. 40% Greków). Zachowanie takie zwiększa
deficyt, a dla mieszkańca Niemiec jest nie do przyjęcia. Grecja miała także za zadanie
ograniczyć zatrudnienie w sektorze administracji publicznej. Niestety z tego również się nie
wywiązała. Takie działania, a raczej ich brak, powodują tylko narastanie frustracji
społecznych i sprzeciwu wobec wspierania „nieudaczników”. Patrząc jednak z perspektywy
Greka, to Angela Merkel uchodzi za dyktatora. Jej polityka zaciskania pasa postrzegana jest
z kolei jako zamach na całkiem nieźle prosperujące do tej pory państwo, z wieloma
przywilejami dla swoich obywateli. Każda reforma wywołuje ogromne manifestacje na
ulicach greckich miast, a sami Grecy nie kryją nienawiści do Pani Kanclerz. W sondażu
opublikowanym przez ateński tygodnik Epikaira, 76% ankietowanych Greków uważa
Niemcy za wrogi kraj. Gazety zarówno jednej, jak i drugiej strony nie szczędzą sobie
docinków i niewybrednych żartów kierowanych pod adresem strony przeciwnej. 10 Nie można
jednak zapomnieć o tym, że widmo bankructwa puka do greckich, a nie do niemieckich
drzwi. Oczywiście, kryzys zasiał pewne spustoszenie także w niemieckiej gospodarce i zmusił
rząd do znacznych interwencji, a nawet doprowadził do kilku bankructw. Dla Niemiec,
będących piątą gospodarką na świecie pod względem PKB liczonego według parytetu siły
7
B. Cöllen, Nowy pakiet pomo cowy dla Grecji pewny. Kontro wersje wokół umorzenia długu , 25.08.2013,
http://www.dw.de/nowy-pakiet-pomocowy-dla-grecji-pewny-kontrowersje-wok%C3%B3 %C5%82-umorzeniad%C5%82ugu/a-17043293
8
W. M. Orłowski, Świat, do przeróbki. Spekulanci, bankruci, giganci i ich rywale , Agora SA, Warszawa, 2011, s.
153.
9
Forbes, Bundestag przyjął drugi program po mocy dla Grecji,
http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/Wydarzenia/bundestag-przyjal-drugi-program-pomocy-dlagrecji,24648,1
10
M. Matzke, J. Papadimitriou, Fatalny wizerunek Niemiec we Włoszech i Grecji, 9.08.2012,
http://wiadomosci.onet.pl/fatalny-wizerunek-niemiec-we-wloszech-i-grecji/4pjmk
7
nabywczej, 11 skutki kryzysu nie były jednak tak dotkliwie, jak dla krajów tzw. „południa”.
Pod koniec 2009 roku Deka Bank opublikował dokument przedstawiający rozwój 31
najważniejszych światowych gospodarek. Dokument ten wykazał, że Niemcy zanotowały
ósmy pod względem wielkości spadek PKB, mierzony od „najlepszego” kwartału przed
kryzysem w 2008 roku, do „najgorszego” kwartału już w trakcie trwania kryzysu w 2009
roku. 12 Nawet niemiecki sektor finansowy nie uniknął bankructw. Przykładem może być
ogłoszenie upadłości przez IKB Deutsche Industriebank oraz Hypo Real Estate. Największe
banki Deutsche Bank oraz Commerzbank, które uważane są za ostoję niemieckich finansów,
jak również banki landowe, popadły w duże kłopoty. Poszukiwano rozwiązań pomocowych,
mających zapobiec utracie płynności finansowej, nawet poprzez częściową nacjonalizację
banków. W ciągu pierwszych dwóch lat od rozpoczęcia kryzysu rząd niemiecki przyjął dwa
pakiety ratunkowe, pierwszy dla ratowania sektora finansowego, a drugi dla wsparcia
konsumpcji, inwestycji i eksportu. Przy drugim pakiecie płacono firmom za rezygnację z
redukcji etatów w firmie na rzecz skracania czasu pracy. Wypłacano także premię
ekologiczną obowiązującą do jesieni 2009 roku. Premię w wysokości 2500 euro wypłacano
osobom decydującym się na utylizację dziewięcioletniego lub starszego samochodu i zakup
nowego modelu. Łącznie na programy mające na celu pobudzenie koniunktury przeznaczono
w Niemczech ok. 200 mld euro. 13 Jednocześnie wcale nie oznacza to, że mają kolejny raz
wychodzić z inicjatywą próbując wyciągnąć zadłużoną Grecję z kłopotów.
Podsumowując, program pomocy dla Grecji i związane z nim niemieckie inwestycje
okazały się przedsięwzięciem zakrojonym na niezwykle wielką skalę. Trzeba jednak zdać
sobie sprawę z faktu, iż wraz z pogłoskami o wprowadzeniu trzeciego pakietu pomocy
możemy usłyszeć coraz więcej głosów pytających, czy przedsięwzięcie to tak naprawdę ma
jeszcze sens. Warto wspomnieć, że na przełomie lipca i sierpnia bieżącego roku
Międzynarodowy Fundusz Walutowy opublikował raport, w k tórym pochwalił Grecję za
przeprowadzone do tej pory reformy. Spodziewano się szybszego tempa wprowadzania
zmian, zaznaczono jednak, że Grecja powoli zbliża się do przywrócenia równowagi w kraju
i uspokojenia sytuacji gospodarczej. Potwierdzono poprawę w zakresie ściągania podatków
a także reform przeprowadzonych w administracji publicznej – znacząco ograniczono
11
Central Intelligence Agency (US), The World Factbook, 2012, https://www.cia.gov/library/publications/theworld-factbook/rankorder/2001rank.html
12
S. Płóciennik, Prymus w lidze średniaków? Konsekwencje kryzysu finansowego i gospodarczego dla Niemiec,
„Biuletyn Niemiecki”, 10 lutego 2010r. nr 3 s. 4.
13
Ibidem, s. 4-5.
8
zatrudnianie nowych osób. Ustabilizowano również poziom inwestycji. 14 Niezwykle
interesującą formą pobudzenia konsumpcji oraz walki z oszustwami podatkowymi było
obniżenie podatku VAT w sektorze hotelarskim i restauracjach z 23 do 13 procent. W ten
sposób rząd grecki chciał wywrzeć presję na przedsiębiorstwach tego sektora do obniżenia
cen. 15 Kilka miesięcy temu szef eurogrupy, minister finansów Holandii Jeroen Dijsselbloem
powiedział, że spodziewa się, iż wprowadzone reformy już w przyszłym roku przyniosą
Grecji ożywienie gospodarcze. 16 Mimo tego, że Grecja powoli doprowadza kraj do porządku,
Niemcy jako największa potęga gospodarcza całej Unii Europejskiej, nie mają obowiązku
(mimo, że mają poczucie odpowiedzialności) udzielania niekończących się kredytów
państwom, które przez własną ignorancję, powtarzanie tych samych błędów, a nawet
uciekanie się do oszustw doprowadziły się na skraj bankructwa. Trzecia transza wydaje się
być zupełnym utopieniem pieniędzy, skoro tak ogromne dwie poprzednie niewiele pomogły,
PKB spadł o 30% i wciąż spada, bezrobocie wynosi 27% (wśród młodzieży 57%), a tempo
wzrostu gospodarczego to ok. -5,5.17 Trudno jednak wytłumaczyć 50- letniemu mieszkańcowi
Aten, który być może zapomniał już o istnieniu obowiązku podatkowego, że nagle przyszedł
dzień, kiedy będzie on musiał ten podatek zapłacić. Grecja otrzymała już tak ogromną pulę
pieniędzy, że prawdopodobnie nigdy jej nie spłaci. Niemcy, będące jednym z najbardziej
rozwiniętych krajów świata są natomiast zagrożone najcięższą od co najmniej 25 lat recesją.18
Pieniądze przeznaczone na ratowanie Grecji, która z trudem wprowadza jakiekolwiek
reformy, mogłyby posłużyć na złagodzenie skutków kryzysu w Niemczech i pobudzenie
dobrze funkcjonującej gospodarki. Aby uzyskać dalszy przyrost eksportu i jeszcze lepszy
bilans handlowy, Niemcy muszą pamiętać, że ich partnerzy również muszą poprawić własne
bilanse handlowe. 19 Nie można zapominać, że kryzys dotyczy Unię Europejskiej jako całości,
a nie tylko krajów południa i strefy euro. Najtrudniejszym problemem do rozwiązania jest
znalezienie sposobu porozumienia i wspólnego podejmowania decyzji. Aby unijna
14
Forbes, MFW: Grecja na drodze do przywrócenia równowagi, http://www.forbes.pl/mfw-grecja-na-drodzedo-przywrocenia-rownowagi,artykuly,159310,1,1.html
15
Forbes, Grecja tymczasowo obniża VAT by pobudzid konsumpcję, http://www.forbes.pl/grecja-tymczasowoobniza-vat-by-pobudzic-konsumpcje,artykuly,159386,1,1.html
16
Forbes, Grecka gospodarka rozkręci się w 2014 roku, http://www.forbes.pl/grecka-gospodarka-rozkreci-siew-2014-roku-,artykuly,156267,1,1.html
17
Obserwator finansowy, Czy niemiecka gospodarka rzeczywiście jest potężna,
http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/analizy/czy-niemiecka-gospodarka-rzeczywiscie-jest-potezna/
18
W.M. Orłowski, Świat, Któ ry oszalał, czyli poradnik na ciekawe czasy, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa
2008, s. 137.
19
E. Cziomer, Polityka zagraniczna Niemiec w dobie nowych wyzwao globalizacji, b ezpieczeo stwa
międzynarodowego oraz integracji europejskiej po 2005 roku, Dom Wydawniczy ELIPSA i Krakowska Akademia
im. Frycza Modrzewskiego, Warszawa-Kraków, 2010, s. 207.
9
gospodarka stała się znów światową potęgą, potrzeba reform instytucji państwa, zmierzenia
się z problemami demograficznymi oraz zakończenia procesu tworzenia wspólnego rynku.20
Dla Niemiec jest to potężne wyzwanie, któremu muszą stawić czoło jako jedno
z najsilniejszych państw członkowskich. Pomimo tego, że bankructwo Grecji wywołałoby
daleko idące konsekwencje dla wszystkich państw strefy, Niemcy powinny intensywniej
myśleć o swojej wewnętrznej sytuacji i starać się utrzymać pozycję w gospodarczej,
światowej czołówce. Mogą pomagać, doradzać, ale nie „matkować” każdemu państwu
w strefie.
Das Röslein
20
W. M. Orłowski, Świat, do przeróbki. Spekulan ci, bankruci, giganci i ich rywale , Agora SA, Warszawa, 2011, s.
201.
10
Bibliografia
Central Intelligence Agency (US). (2012). Pobrano Grudzień 7, 2013 z lokalizacji The World
Factbook: https://www.cia.gov/library/publications/the-worldfactbook/rankorder/2001rank.html
Cöllen, B. (2013, Sierpień 25). Deutsche Welle. (I. D. Metzner, Redaktor) Pobrano Listopad
22, 2012 z lokalizacji http://www.dw.de/nowy-pakiet-pomocowy-dla- grecji-pewnykontrowersje-wok%C3%B3%C5%82-umorzenia-d%C5%82ugu/a-17043293
Cziomer, E. (2010). Polityka zagraniczna Niemiec w dobie nowych wyzwań globalizacji,
bezpieczeństwa międzynarodowego oraz integracji europejskiej po 2005 roku. WarszawaKraków: Dom Wydawniczy ELIPSA i Krakowska Akademia im. Frycza Modrzewskiego.
Europejski Bank Centralny - Eurosystem. (brak daty). Pobrano Listopad 22, 2013 z lokalizacji
http://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/escb/html/convergence-criteria.pl.html
Forbes. (2012, luty 27). Pobrano z lokalizacji
http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/Wydarzenia/bundestag-przyjal-drugi-program-pomocydla-grecji,24648,1
Forbes. (2013, Maj 31). Pobrano listopad 30, 2013 z lokalizacji http://www.forbes.pl/greckagospodarka-rozkreci-sie-w-2014-roku-,artykuly,156267,1,1.html
Forbes. (2013, Sierpień 2013). Pobrano Grudzień 1, 2013 z lokalizacji
http://www.forbes.pl/grecja-tymczasowo-obniza- vat-by-pobudzickonsumpcje,artykuly,159386,1,1.html
Forbes. (2013, Lipca 31). Pobrano Grudzień 5, 2013 z lokalizacji http://www.forbes.pl/mfwgrecja-na-drodze-do-przywrocenia-rownowagi,artykuly,159310,1,1.html
Kokot, M. (2013, Sierpień 22). Grecja potrzebuje kolejnego pakietu pomocy. Niemcy
wzburzeni.
Matzke, M., & Papadimitriou, J. (2012, Sierpień 9). Fatalny wizerunek Niemiec we Włoszech
i Grecji. (I. D. Metzner, Red.)
Obserwator Finansowy. (2013, Maj 29). Pobrano Listopad 22, 2013 z lokalizacji
http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/analizy/czy- niemiecka- gospodarka-rzeczywisciejest-potezna/
Orłowski, W. M. (2011). Świat, do przeróbki. Spekulanci, bankruci, giganci i ich rywale.
Warszawa: Agora SA.
Orłowski, W. M. (2008). Świat, który oszalał, czyli poradnik na ciekawe czasy. Warszawa:
Biblioteka Gazety Wyborczej.
Płóciennik, S. (2010, Luty 10). Prymus w lidze średniaków? Konsekwencje kryzysu
finansowego i gospodarczego dla Niemiec. Biuletyn Niemiecki , strony 4-5.
Prusek, A. (2011). Ocena skuteczności modelu kreowania innowacyjności w Unii
Europejskiej i w Polsce oraz jego konsekwencje ekonomiczno-społeczne. W Z. Mikołajewicz
(Red.), Wyzwania dla polityki rozwoju gospodarczego i społecznego w warunkach integracji
europejskiej i światowego kryzysu gospodarczego (str. 93). Opole: Wydawnictwo
Uniwersytetu Opolskiego.
11
Wprost. (2012, Wrzesień 10). Pobrano Listopad 22, 2012 z lokalizacji
http://www.wprost.pl/ar/346938/Strefe-euro-powinny-opuscic-Niemcy- nie-Grecja/?pg=0
Zięba, A. (2010). Rola Niemiec w rozszerzaniu Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo
Poltext.
12