moja wielkopolska

VIII WOJEWÓDZKI KONKURS WIEDZY O REGIONIE
„MOJA WIELKOPOLSKA”
ETAP PISEMNY – 11 lutego 2016 r.
Miejsce na wpisanie kodu:
Czas rozwiązywania zadań: 45 minut
Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 100 punktów.
Powodzenia!
ZADANIE 1 – NIE-JEDNO-ZNACZNY
Na podstawie opisów odgadnij słowa o podwójnym znaczeniu, a następnie wpisz je w tabeli
(uwaga: pisownia z małej/wielkiej litery nie ma znaczenia). Za zadanie można maksymalnie
otrzymać 10 punktów.
Słowo
o podwójnym
znaczeniu
Opis
Wyspa na Morzu Śródziemnym albo nazwa dużego sztucznego
zbiornika wodnego w Poznaniu, na którym organizuje się zawody
kajakowe
Duży i szybki ptak afrykański albo nazwisko wielkopolskiego lekarza
z epoki renesansu, wsławionego badaniami tętna
Nazwa ścieżki dydaktycznej w Powidzkim Parku Krajobrazowym albo
grupa owadów społecznych
Ptak – symbol Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy albo kręcąca się
zabawka dziecięca
Miejscowość w Pszczewskim Parku Krajobrazowym, w której znajduje
się Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej albo grupa kobiet
z zakonu kontemplacyjnego
Mieszkaniec kraju będącego południowym sąsiadem Polski albo słynny
dąb w Rogalińskim Parku Krajobrazowym
Państwo w Alpach albo fragment zwyczajowej nazwy południowej
części
Żerkowsko-Czeszewskiego
Parku
Krajobrazowego
o urozmaiconym krajobrazie
Miejscowość w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym, w której
znajduje się Ośrodek Edukacji Przyrodniczej albo suchy obszar kuli
ziemskiej
Gwałtowny opad śniegu albo część nazwy rośliny, której kwitnienie
tysiące ludzi podziwia wiosną w rezerwacie w rejonie Poznania
Jeden z rezerwatów w Parku Krajobrazowym Promno albo zabytkowy
gmach w Poznaniu, arcydzieło modernizmu
1
ZADANIE 2 – CZYJE TO DZIEŁO?
Uzupełnij tabelę wpisując obok imienia i nazwiska znanego Wielkopolanina oznaczenie literowe
pasującej do niego charakterystyki oraz tytuł dzieła (np. książki, rzeźby, sztuki teatralnej),
którego jest autorem. Za zadanie można maksymalnie otrzymać 16 punktów.
Imię i nazwisko znanego
Wielkopolanina
Wojciech Bogusławski
Oznaczenie literowe
charakterystyki osoby
Tytuł dzieła
Arkady Fiedler
Józef Kostrzewski
Marceli Motty
Feliks Nowowiejski
Marcin Rożek
Józef Struś
Józef Wybicki
TYTUŁY DZIEŁ DO WYBORU:
„Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale” (sztuka teatralna), „Nauki o tętnie ksiąg
pięcioro…”, „Kanada pachnąca żywicą”, „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” (słowa),
„Przechadzki po mieście”, „Rota” (melodia), „Siewca” (rzeźba), „Wielkopolska w czasach
prehistorycznych”.
CHARAKTERYSTYKI OSÓB DO WYBORU:
A – Znany lekarz i humanista epoki renesansu. Wykształcenie zdobywał w Poznaniu, Krakowie
i Padwie. Na polecenie króla Zygmunta Starego przez pewien czas przebywał na Węgrzech,
gdzie prowadził praktykę lekarską na dworze królewskim. Był również nadwornym lekarzem
króla Zygmunta Augusta. Zmarł w czasie epidemii dżumy.
B – Pochodził ze spolszczonej rodziny francuskiej, jako nauczyciel pracował w kilku
poznańskich szkołach, udzielał się społecznie w Towarzystwie Pomocy Naukowej i Poznańskim
Towarzystwie Przyjaciół Nauk. Napisał dwa zbiory felietonów stanowiące doskonałe źródło
wiedzy o dawnym Poznaniu.
C – Urodził się w Glinnie koło Poznania, uznawany jest za ojca teatru polskiego. Był
dyrektorem teatrów w Warszawie i Lwowie. W 1783 r. założył w Poznaniu pierwszy stały
zespół teatralny.
D – Archeolog, od 1920 roku profesor Uniwersytetu Poznańskiego. Swoje badania koncentrował
na epokach brązu i żelaza oraz początkach Słowiańszczyzny. Prowadził prace wykopaliskowe
m.in. w Biskupinie i Gnieźnie.
E – Studiował w Berlinie i Monachium. Pierwszą własną pracownię rzeźbiarską założył
w Poznaniu, później przeprowadził się do Wolsztyna i zamieszkał w zaprojektowanej przez
siebie willi. Jest autorem m.in. pomnika Bolesława Chrobrego w Gnieźnie.
F – Prawnik i działacz polityczny. W latach 80. XVIII wieku zakupił majątek w Manieczkach
pod Śremem, gdzie gospodarował na roli oraz poświęcał się twórczości literackiej. W 1806 r. na
polecenie Napoleona razem z gen. Henrykiem Dąbrowskim organizował w Wielkopolsce
powstanie przeciwko Prusakom.
2
G – Kompozytor i dyrygent. Był organizatorem i kierownikiem poznańskich chórów.
Komponował m.in. oratoria, symfonie orkiestrowe i organowe, uwertury, balety i opery. Został
pochowany w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.
H – Podróżował do odległych zakątków świata, początkowo jako przyrodnik zbierający okazy
fauny dla polskich placówek zoologicznych, później jako podróżnik i literat. Podczas II wojny
światowej przebywał w Anglii jako korespondent wojenny. Obecnie w jego domu znajduje się
muzeum.
ZADANIE 3 – NAJWIĘKSZE MIASTA
Dopasuj największe miasta województwa wielkopolskiego do odpowiednich grup, wpisując
w poszczególnych komórkach tabeli literę „T” (TAK), jeśli miasto należy do danej grupy
(uwaga: miasto może nie należeć do żadnej grupy). Za zadanie można maksymalnie otrzymać 14
punktów.
Leszno
Gniezno
Ostrów Wlkp.
Piła
Konin
Cecha wyróżniająca
grupę miast
Kalisz
Poznań
Nazwa miasta
Miasta, które tradycyjnie uznaje się za dawne
stolice Polski
Stolice województw w latach 1975-1998
Miasta na prawach powiatu (powiaty grodzkie)
Stolice archidiecezji lub diecezji kościoła
katolickiego
ZADANIE 4 – NA SZLAKU
Do nazwy szlaku dopasuj nazwę parku, przez który przebiega (uwaga: szlak może też przebiegać
w najbliższej okolicy parku; 1 park nie pasuje do żadnego szlaku). Za zadanie można
maksymalnie otrzymać 6 punktów.
Skrót nazwy parku
krajobrazowego
Szlak turystyczny
Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
Konwaliowy Szlak Kajakowy
Krzywińska Kolej Drezynowa
Szlak Kościołów Drewnianych wokół Puszczy Zielonka
Szlak Piastowski
Wielka Pętla Wielkopolski
PARKI KRAJOBRAZOWE DO WYBORU (w nawiasie skróty nazw do wpisania w tabeli):
Lednicki Park Krajobrazowy (LPK), Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy” (PKDB), Park
Krajobrazowy im. gen. D. Chłapowskiego (PKDCH), Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka
(PKPZ), Powidzki Park Krajobrazowy (POPK), Przemęcki Park Krajobrazowy (PRPK),
Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy (Ż-CZPK)
3
ZADANIE 5 – WAŻNE WYDARZENIE
Rozwiąż krzyżówkę, wpisz poniżej hasło główne utworzone przez litery w wyróżnionych kratkach,
a następnie odpowiedz na pytanie dotyczące tego hasła. Za zadanie można maksymalnie otrzymać 15
punktów.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
1. Zakon, którego opactwa znajdowały się m.in. w Łeknie i Lądzie.
2. Potomkowie osadników ze Śląska, którzy osiedlili się na bagnistych terenach doliny
Baryczy. Zwani także Leśniakami.
3. Ślepe ... – gęsta zupa z ugotowanych ziemniaków.
4. Duży zbiornik retencyjny położony na granicy województwa wielkopolskiego i łódzkiego.
5. Zielona atrakcja Kórnika.
6. Na jego życzenie diabły zbudowały w ciągu jednej nocy groblę pomiędzy Neklą i Iwnem.
7. Imię cesarza, z którym Bolesław Chrobry spotkał się w Gnieźnie w 1000 roku.
8. Druga, powszechnie używana nazwa Teatru Wielkiego w Poznaniu z pegazem na dachu.
9. Styl architektoniczny reprezentowany m.in. przez zamek Górków w Szamotułach.
10. Duże miasto w Wielkopolsce położone na Szlaku Bursztynowym.
11. Nazwa zaboru, w którym znajdowała się większość ziem Wielkopolski.
12. Rozległa puszcza położona w widłach Warty i Noteci.
13. Miesiąc, w którym wybuchło Powstanie Wielkopolskie.
HASŁO GŁÓWNE: ………………………………………………………………….…………….
Którą rocznicę wydarzenia stanowiącego główne hasło krzyżówki obchodzimy w tym roku?
Odpowiedź: ……………………………………………………………………………...…………
4
ZADANIE 6 – POPRZEZ WIEKI
Uzupełnij tabelę wpisując obok wieku oznaczenie literowe wydarzeń, które miały w nim miejsce.
Za zadanie można maksymalnie otrzymać 11 punktów.
Wiek
X
XI
XII
XIII
XIV
XV
XVI
XVII XVIII
XIX
XX
Wydarzenia
A – śmierć Bolesława Krzywoustego i rozbicie dzielnicowe ziem polskich;
B – „potop” szwedzki w Wielkopolsce; kapitulacja pospolitego ruszenia pod Ujściem;
C – zjazd w Gąsawie; lokacja Gniezna, Powidza, Kostrzyna i Poznania; koronacja i śmierć
Przemysła II;
D – otwarcie Akademii Lubrańskiego; sprowadzenie braci czeskich do Wielkopolski przez
starostę generalnego Andrzeja Górkę;
E – strajk dzieci we Wrześni; organizacja Powszechnej Wystawy Krajowej; złamanie kodu
Enigmy;
F – przejęcie przez Władysława Łokietka władzy nad Poznaniem i Wielkopolską; wojna
domowa pomiędzy dwoma wielkopolskimi rodami Grzymalitami i Nałęczami;
G - przybycie Napoleona do Wielkopolski; Fryderyk Chopin gości u Antoniego Radziwiłła
w Antoninie i w Poznaniu; powstanie Kasyna Gostyńskiego oraz Bazaru;
H – złożenie hołdu lennego przez mistrza krzyżackiego Hansa von Tieffena przed Janem
Olbrachtem na zamku w Poznaniu;
I – ślub Mieszka I i Dobrawy; ustanowienie pierwszego biskupstwa na ziemiach polskich;
powstanie dokumentu „Dagome iudex”;
J – przyjazd pierwszych Bambrów w okolice Poznania; rozbiory Polski;
K – koronacja Bolesława Chrobrego; najazd czeskiego księcia Brzetysława i zniszczenie grodów
m.in. w Poznaniu i Gnieźnie; założenie opactw benedyktyńskich w Mogilnie i Lubiniu.
ZADANIE 7 – WUCHTA WIARY
Wyjaśnij znaczenie słów gwarowych. W tym celu połącz nazwy gwarowe z nazwami w języku
literackim. Odpowiedzi zapisz w tabeli. Za zadanie można maksymalnie otrzymać 8 punktów.
GWARA:
JĘZYK LITERACKI:
1 – bamber
A – banda np. z podwórka
1
2 – brachol
B – bogaty chłop
2
3 – ejber
C – brat
3
4 – eka
D – chłopak
4
5 – gideja
E – łobuz
5
6 – gilejza
F – malec
6
7 – knajder
G – niezdara
7
8 – szczun
H – wysoka, szczupła kobieta
8
5
ZADANIE 8 – LINIE NA MAPIE
Dopasuj linie na mapie (zamieszczonej przy zadaniu nr 9) do odpowiednich opisów, wpisując
przy nich w tabeli właściwe oznaczenia liczbowe. Za zadanie można maksymalnie otrzymać
4 punkty.
Opis
Historyczna granica pomiędzy Wielkim Księstwem
Poznańskim, a tzw. Kongresówką
Autostrada A2
Południowa granica zasięgu ostatniego zlodowacenia
Rzeka Warta
Oznaczenie liczbowe na mapie
ZADANIE 9 – GÓRY WŚRÓD NIZIN
Uzupełnij tabelę, wpisując obok nazwy wzniesienia literę oznaczającą jego właściwe położenie
na mapie. Za zadanie można maksymalnie otrzymać 6 punktów.
Nazwa i wysokość wzniesienia
Oznaczenie
literowe na
mapie
Dziewicza Góra (143 m n.p.m.)
Gontyniec (192 m n.p.m.)
Góra Moraska (153 m n.p.m.)
Nazwa i wysokość
wzniesienia
Kobyla Góra (284 m n.p.m.)
Łysa Góra (160 m n.p.m.)
Złota Góra (191 m n.p.m.)
6
Oznaczenie
literowe na
mapie
ZADANIE 10 – SZCZYTNE CELE
Dopasuj nazwy parków krajobrazowych do celów ich ochrony (uwaga: 1 park nie pasuje do
żadnego z opisów). Następnie uzupełnij określenia celów o stosowne nazwy lub nazwisko.
Za zadanie można maksymalnie otrzymać 10 punktów.
Opis celu ochrony parku krajobrazowego
Skrót nazwy parku
krajobrazowego
Zachowanie jednego z największych w Europie skupisk ………………
[podaj nazwę drzewa] szypułkowych porastających w tym rejonie
dolinę rzeki Warty
Zachowanie unikatowego, historycznego krajobrazu rolniczego z siecią
zadrzewień śródpolnych, ukształtowanego niemal 200 lat temu przez
………………………………….…………… [podaj imię i nazwisko]
Zachowanie krajobrazu kulturowego okolic jeziora …………………
[podaj nazwę jeziora]; zachowanie elementów dziedzictwa
kulturowego i historycznego, w tym szczególnie pozostałości zespołu
osadniczego z czasów pierwszych Piastów
Zachowanie cennych przyrodniczo terenów położonych w dolinie rzeki
……………….….….. [podaj nazwę rzeki] z ekosystemami wodnymi
i łąkowymi, największym w Europie kompleksem stawów rybnych
i licznymi gatunkami ptaków wodno-błotnych
Zachowanie krajobrazu polodowcowego o dużym zróżnicowaniu form,
którego główny element stanowi zespół kilkunastu jezior, przeważnie
o charakterze rynnowym (w tym Jezioro ……………………………....
[podaj nazwę jeziora], największe w regionie)
PARKI KRAJOBRAZOWE DO WYBORU (w nawiasie skróty nazw do wpisania w tabeli):
Lednicki Park Krajobrazowy (LPK), Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy” (PKDB), Park
Krajobrazowy im. gen. D. Chłapowskiego (PKDCH), Park Krajobrazowy Promno (PKP),
Powidzki Park Krajobrazowy (POPK), Rogaliński Park Krajobrazowy (RPK)
ORGANIZATOR KONKURSU:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1 w Poznaniu,
Zespół Szkół Odzieżowych im. Władysława Reymonta w Poznaniu oraz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
w Poznaniu.
PATRONAT MEDIALNY:
Portal edukacji ekologicznej ZielonaLekcja.pl
Konkurs został dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Poznaniu
7