Prezydencja w RUE

Istota i uwarunkowania Prezydencji
w Radzie Unii Europejskiej
Agnieszka Gruszczyńska
Regionalne Centrum Informacji Europejskiej
O Prezydencji ogólnie
Rotacyjna Prezydencja – 1952 r. (EWWiS)
Zasadnicza funkcja Prezydencji:
- praktyczne zarządzanie pracami Rady UE oraz jej organów
przygotowawczych
- reprezentowanie RUE w stosunkach z innymi instytucjami
- reprezentowanie RUE w stosunkach z państwami trzecimi
oraz organizacjami międzynarodowymi (ograniczenia!)
- ustalanie agendy działań UE (terminarz, plan spotkań;
działania)
- doprowadzanie do kompromisu!
Prezydencja
czy prezydencja w Unii?
Terminologia
• Przed akcesją: Urząd Przewodniczącego, Przewodnictwo,
Prezydent Rady (brak autentycznego tekstu traktatów,
Präsident des Rates, President of the Council)
• Art. 203 TWE – mówi o Prezydencji sprawowanej w
Radzie UE
• Art. 16 ust. 9 TUE (wg TL) – „Prezydencję składów
Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych,
sprawują na zasadzie równej rotacji przedstawiciele
Państw Członkowskich w Radzie...”
Ale:
Art. 237 TFUE: „Posiedzenie Rady zwołuje jej
przewodniczący, z własnej inicjatywy lub na
wniosek jednego z członków Rady albo Komisji”
• Przewodniczący – to przedstawiciel państwa
sprawującego Prezydencję
• Prezydencja – to sprawowanie przez państwo
członkowskie określonej funkcji w RUE
Poprawna forma:
- Prezydencja w Radzie UE
- Prezydencja w Radzie
Niepoprawna forma:
- prezydencja w radzie
- Prezydencja w Unii
Czym jest Prezydencja w RUE?
Status formalny
Instytucja?
Jednostka organizacyjna?
?
Funkcja!
Prezydencja ma charakter funkcjonalny!
– jest sumą powiązanych z funkcją
sprawowania Prezydencji kompetencji – i
powiązana jest ze statusem państwa jako
członka UE (a tym samym – RUE)
Historia Prezydencji
• Traktat ustanawiający EWWiS – Paryż
18.04.1951 r. – art. 27: ”Prezydencję sprawują
kolejno członkowie Rady przez okres 3 miesięcy
wg porządku alfabetycznego Państw
Członkowskich”
• TEWG i TEWEA - Rzym 25.03.1957 r. –
przedłużono okres sprawowania Prezydencji do
6 miesięcy
• Okres JAE – 17 i 28.02.1986 r. – nurt
modyfikacji kolejności sprawowania
Prezydencji:
1986-1991 – kolejność alfabetyczna,
1992-1997 – wymieniono grupy państw –
państwa, które miałyby sprawować
Prezydencję w I połowie roku, tutaj
sprawowały ją w II połowie
• TUE – Maastricht 7.02.1992 r. – kolejność
sprawowania Prezydencji ustalana jest przez Radę
UE stanowiącą jednomyślnie
Dlaczego?
• Włączenie nowych państw w porządek sprawowania
Prezydencji
• Nastawienie małych państw
• Austria (wieczyście neutralna), Finlandia, Irlandia i
Szwecja (polityka neutralności)
• Wzrost liczby państw + wzrost kompetencji
Rotacja +/- Krótki okres sprawowania
- Dużo państw = dłuższe okresy między sprawowaniem
Prezydencji
- Zarządzanie procesem decyzyjnym – trudna rola
+ Ryzyko zdominowania Prezydencji przez interesy
narodowe jest minimalne
+ Rotacja ma wpływ na różnorodność problemów
+ Rotacja – międzyrządowość i równość państw
+ Podkreślano znaczenie zasady neutralności Prezydencji
(nakaz wstrzemięźliwego forsowania własnych pomysłów
i interesów, priorytetem są zadania wspólne)
• TL – XII 2009
Prezydencja zbiorowa 3 państw (18 m-cy)
Ograniczenie roli poprzez funkcjonowanie
Przewodniczącego RE oraz Wysokiego
Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i
Polityki Bezpieczeństwa
Grupy tworzone są na zasadzie równej
rotacji, przy uwzględnieniu różnorodności
państw i zachowaniu równowagi
geograficznej
Porządek sprawowania
Prezydencji w RUE do 2014 roku
2004
Irlandia
Holandia
2005
Luksemburg
Wielka Brytania
2006
Austria
Finlandia
2007
Niemcy
Portugalia
2008
Słowenia
Francja
2009
Czechy
Szwecja
2010
Hiszpania
Belgia
2011
Węgry
Polska
2012
Dania
Cypr
2013
Irlandia
Litwa
2014
Grecja
Włochy
Kolejny będzie ustalony przez Radę UE przed 1 lipca 2017 roku
Trio Prezydencji
• 6 miesięcy to zbyt krótki okres na realizację
założonych celów
• Prezydencja grupowa – 3 kraje sprawujące kolejno
przewodnictwo (18 miesięcy) koordynują ze sobą
główne cele
• Trio = duże państwo + mniejsze państwa kraje
starej Unii + kraje nowej Unii (wyjątki!)
Trio Prezydencji
Traktat z Lizbony: przewiduje się bliższą niż
dotychczas współpracę pomiędzy trzema
państwami członkowskimi kolejno pełniącymi
funkcję Prezydencji
Po co?
Stabilizacja polityczno-programowa; zabezpiecza
ona przed forsowaniem swoich własnych
interesów przez państwo aktualnie sprawujące
Prezydencję; wsparcie dla mniej doświadczonych
państw
Trio - przykłady
• Trio:
2007 styczeń-czerwiec
2007 lipiec-grudzień
2008 styczeń-czerwiec
• Trio:
2010 styczeń-czerwiec
2010 lipiec-grudzień
2011 styczeń-czerwiec
• Trio:
2011 lipiec-grudzień
2012 styczeń-czerwiec
2012 lipiec-grudzień
Niemcy
Portugalia
Słowenia
Hiszpania
Belgia
Węgry
Polska
Dania
Cypr
Trio - przykłady
• Trio:
2013
2013
2014
• Trio:
2014
2015
2015
styczeń-czerwiec Irlandia
lipiec-grudzień
Litwa
styczeń-czerwiec Grecja
lipiec-grudzień
Włochy
styczeń-czerwiec Łotwa
lipiec-grudzień
Luksemburg
Funkcje Prezydencji w RUE
Funkcja ustalania agendy (agenda-shaping)
Funkcja zarządzająca (administrującokoordynująca)
Funkcja mediacyjna (honest broker)
Funkcja reprezentacyjna
Funkcja symboliczna
Funkcja ustalania agendy
(agenda-shaping)
Formowanie agendy:
- Ustalanie agendy – wprowadzanie nowych
spraw nie podnoszonych przez wcześniejsze
Prezydencje
- Zdolność do kierowania sprawami, które w
momencie obejmowania Prezydencji już są
omawiane
Funkcja ustalania agendy
(agenda-shaping)
Prezydencja decyduje o:
- włączaniu danych spraw do agendy poszczególnych
spotkań
- czasie na przedyskutowanie poszczególnych kwestii
- kolejności spraw na agendzie
- momencie przeprowadzenia głosowania
Uwaga! Ustalanie agendy uzależnione jest od
normalnego trybu pracy UE, wydarzeń na arenie
międzynarodowej i w łonie samej UE (ograniczenie
rzeczywistego wpływu państwa na kształt agendy)
Funkcja ustalania agendy
(agenda-shaping)
• Prezydencja samodzielnie ustala tematy
spotkań nieformalnych ministrów (może
położyć nacisk na punkty szczególnie ją
interesujące)
• A wpływ na agendę
poprzez jej „zamrażanie”?
Funkcja zarządzająca
(administracyjno-koordynująca)
Duża waga!
• Zarządzanie pracami RUE i podmiotów jej podległych
• Prezydencja jest odpowiedzialna za:
zwołanie posiedzenia danego gremium, za jego prowadzenie,
za przyznawanie głosu i jego odbieranie, za ustalanie
porządku obrad, za decydowanie o zamknięciu dyskusji nad
daną kwestią, za decydowanie o przejściu do głosowania, za
dokonywanie podsumowań, za podpisywanie protokołu
spotkania
• Również – przygotowanie logistyczne spotkań
Funkcja mediacyjna
(honest broker)
• Mediator=zaufana osoba pośrednicząca w sporze, której
celem jest zażegnanie albo złagodzenie konfliktu pomiędzy
stronami; rozjemca; osoba bezstronna i pozostająca bez
wpływu na wynik rozmów pomiędzy stronami konfliktu.
• Rola wykonywana w oderwaniu od narodowych
interesów.
• Celem nadrzędnym jest interes UE!
Funkcja mediacyjna
(honest broker)
• Zasada neutralności i bezstronności oraz
wstrzemięźliwości w forsowaniu własnych
interesów narodowych
• Na ich straży stoi wzajemność i świadomość,
że okresy pozostawania „poza Prezydencją” są
znacznie dłuższe niż okresy jej sprawowania
Funkcja reprezentacyjna
W stosunkach wewnętrznych:
- Kontakty z Parlamentem Europejskim
- Kontakty z Komisją Europejską
- Kontakty z Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości
W stosunkach zewnętrznych:
- Rola ograniczona postanowieniami TL (WPdSZiPBRada do Spraw Zagranicznych, SP RE)
- Posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych WPdSZiPB może zastąpić członek tego składu
reprezentujący państwo sprawujące Prezydencję
Funkcja symboliczna
 Podkreśla charakter UE jako organizacji kierowanej
przez państwa członkowskie
 Podkreśla znaczenie państwa sprawującego
Prezydencję w Radzie Unii i jego „europejski profil”
 Umożliwia prezentację na arenie unijnej najwyższych
rangą polityków
 Pozwala na umocnienie oddziaływania tych polityków
na sferę wewnątrzkrajową
 Wpływa na polepszenie postrzegania „spraw
europejskich” w kraju
Modele Prezydencji
1
- brukselski
•(rola Stałego Przedstawicielstwa danego państwa w Brukseli –
duży wpływ na merytoryczny przebieg prac – rząd zakreśla
ogólne ramy, treść wypełnia SP)
•(bardziej techniczna, mniejsze państwa, merytoryczna trafność,
szybkość, niższe koszty, brak szumu informacyjnego)
- krajowy
•(ośrodek organizacyjno – logistyczno – merytoryczny jest w
stolicy państwa, SPwB wykonuje decyzje płynące ze stolicy)
•(kontrola polityczna, większe zaplecze merytoryczne)
Modele Prezydencji
2:
- zdecentralizowany
•(ministerstwa mają dużą swobodę w kształtowaniu
swojego planu sektorowego, podczas Prezydencji – duża
autonomia w zakresie przygotowania spotkań czy polityki
info)
•(Prezydencja = wypadkowa współpracy kilku aktorów)
- scentralizowany
•(centrum! jeden główny ośrodek decyzyjnokoordynujący)
•(ministerstwa proponują założenia, rząd ustala priorytety)
Polecane lektury/bibliografia:
- Przewodnictwo państwa w Radzie Unii Europejskiej –
doświadczenia partnerów, propozycje dla Polski, pod
red. Z. Czachóra. M. J. Tomaszyka, Poznań 2009
- Prezydencja w Unii Europejskiej. Instytucje, prawo i
organizacja, pod red. A. Nowak – Far, Warszawa 2010
- Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, J. Barcz,
Warszawa 2010
- Prezydencja Polski w Unii Europejskiej – 2011 r.,
Biuletyn analiz UKIE, Warszawa 2009
- Euro 2011: Polska prezydencja w Unii Europejskiej,
T. G. Grosse, w: Analizy i Opinie nr 77
- portal www.prezydencjaue.gov.pl
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
Istota i uwarunkowania Prezydencji
w Radzie Unii Europejskiej
Agnieszka Gruszczyńska
Regionalne Centrum Informacji Europejskiej