niedziela / Sunday, 12.11.2006
Transkrypt
niedziela / Sunday, 12.11.2006
Kraków, 5-12 XI 2006 Organizatorzy / Organizers Jacek Majchrowski Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski The Mayor of the Royal Capital City of Kraków Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA / PWM Edition Stowarzyszenie Muzyki Polskiej / The Polish Music Society Polskie Radio SA Polish Radio Partnerzy Festiwalu / Co-organizers Akademia Muzyczna w Krakowie The Academy of Music in Kraków Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach Karol Szymanowski Academy of Music in Katowice Filharmonia Krakowska im. Karola Szymanowskiego / Karol Szymanowski Philharmonic in Kraków Fundacja Kyoto-Kraków – „Manggha” Centrum Sztuki i Techniki Japoñskiej Kyoto Kraków Foundation – ‘Manggha’ Centre of Japanese Art and Technology Fundusz Promocji Twórczoœci im. Andrzeja Szczypiorskiego ZAiKS / Andrzej Szczypiorski Arts Promotion Fund – ZAiKS Galeria Sztuki Wspó³czesnej „Bunkier Sztuki” / Gallery of Contemporary Art “Bunkier Sztuki” Muzeum Historyczne Miasta Krakowa The Historical Museum of the City of Kraków Orkiestra Sinfonietta Cracovia Sinfonietta Cracovia Orchestra Towarzystwo Muzyczne im. Witolda Lutos³awskiego / Witold Lutos³awski Musical Society Wydzia³ Artystyczny Uniwersytetu Œl¹skiego w Katowicach / Faculty of the Arts, University of Silesia in Katowice Mecenasi / Patrons Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego / Ministry of Culture and Heritage Województwo Ma³opolskie / Municipality of Kraków Festiwal zorganizowany przy pomocy œrodków finansowych „Promocja Twórczoœci” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wsparciu finansowym Województwa Ma³opolskiego. Festival realized with financial aid from The Artistic Promotion Program of the Ministry of Culture and Heritage as well as The Municipality of Kraków. Sponsorzy / Sponsors KKI-BCI Moto-Gabra Krakowski Holding Komunalny SA MPEC SA MPWiK SA EMPiK EuroFlorist Patronat Medialny / Media Patronage Polskie Radio Program 2 Radio Kraków AMS TVP Kraków TVP Kultura Dziennik Polski Twoja Muza Zwierciad³o TOP Kraków Miesi¹c w Krakowie Onet.pl Magiczny Kraków Dyrektor Programowy / Program Director Andrzej Kosowski Dyrektor Organizacyjny / Organizational Director Pawe³ Orski Producent Wykonawczy / Executive Producer Agencja Artystyczna Presto Goœcie Honorowi Festiwalu / Guests of Honor Lady Camilla Panufnik Henryk Miko³aj Górecki Wojciech Kilar Jerzy Kornowicz – Prezes Zwi¹zku Kompozytorów Polskich / President, Polish Composers’ Union oraz Grupa dziennikarzy radiowych Europejskiej Unii Nadawców (EBU) i grupa m³odych dyrygentów z Wielkiej Brytanii / Radio journalists’ group from European Broadcasting Union and young conductors’ group from Great Britain Kluby Festiwalowe / Festival’s Clubs: Bunkier Cafe Artidotuum Oficjalna strona internetowa Festiwalu / Festival’s official web-site: www.fmp.com.pl Szanowni Pañstwo, zainaugurowany jesieni¹ ubieg³ego roku Festiwal Muzyki Polskiej – przedsiêwziêcie realizowane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne we wspó³pracy z Miastem oraz Stowarzyszeniem Muzyki Polskiej i Polskim Radiem – nale¿y do najwa¿niejszych wydarzeñ polskiej sceny muzycznej. Festiwal Muzyki Polskiej od pocz¹tku cieszy siê ogromn¹ popularnoœci¹ oraz zas³u¿onym uznaniem krytyków i melomanów. Skutecznie promuje dorobek polskich kompozytorów w Europie i œwiecie, jest miejscem szerokiej prezentacji muzyki polskiej – dawnej i wspó³czesnej – o wybitnym znaczeniu dla naszego dziedzictwa kulturowego. Podobnie jak w ubieg³ym roku i tym razem zaproszenie do Krakowa przyjêli znani soliœci, dyrygenci i kompozytorzy, znakomite orkiestry i zespo³y kameralne. II edycjê Festiwalu uœwietni¹ sw¹ obecnoœci¹ miêdzy innymi: Akiko Suwanai, Peter Buck, Ekaterina Mechetina, El¿bieta Chojnacka, Adam Makowicz, Jan Krenz, Antoni Wit, Agnieszka Duczmal i Jerzy Maksymiuk, Kronos Quartet, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” i Kwartet Smyczkowy DAFÔ. W Krakowie wyst¹pi¹ tak¿e: Orkiestra Filharmonii Narodowej oraz Filharmonii Krakowskiej, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Chór Polskiego Radia w Krakowie, Polska Orkiestra Radiowa i jeden z najznakomitszych polskich chórów Polski Chór Kameralny. W podwójnej roli kompozytora i dyrygenta wyst¹pi Krzysztof Penderecki. Pod batut¹ mistrza po raz pierwszy zabrzmi w Krakowie VIII Symfonia „Lieder der Vergänglichkeit”. Po 40 latach od prawykonania w Münster us³yszymy Pasjê wg œw. £ukasza – utwór nale¿¹cy do kanonu najwybitniejszych dzie³ XX wieku, zaprezentowany w dodatku przez uzdolnion¹ m³odzie¿ Akademii Muzycznej w Krakowie i Katowicach. Arcydzie³a muzyki dawnej i wspó³czesnej rozbrzmiewaæ bêd¹ we wnêtrzach zabytkowych koœcio³ów, w Filharmonii, w Auli „Florianka” oraz w Galerii „Bunkier Sztuki“. Serdecznie zapraszam do Krakowa – do udzia³u w II edycji Festiwalu Muzyki Polskiej. prof. Jacek Majchrowski Prezydent Sto³ecznego Królewskiego Miasta Krakowa Ladies and Gentlemen: Inaugurated in the Fall of last year, the Festival of Polish Music – an undertaking brought to fruition by PWM Edition in collaboration with the City, as well as with the Polish Music Society and Polish Radio – numbers among the most important events on the Polish music scene. The Festival of Polish Music has from the beginning enjoyed enormous popularity and well-deserved recognition of critics and music-lovers. It effectively promotes the achievements of Polish composers in Europe and elsewhere in the world; it is the place for a broad-based presentation of Polish music – early and contemporary – of outstanding significance for our cultural heritage. As was the case last year, this time as well, invitations to Kraków have been accepted by well-known soloists, conductors and composers, distinguished orchestras and chamber ensembles. The 2nd edition of the Festival will be graced by the presence of, among others: Akiko Suwanai, Peter Buck, Ekaterina Mechetina, El¿bieta Chojnacka, Adam Makowicz, Jan Krenz, Antoni Wit, Agnieszka Duczmal, and Jerzy Maksymiuk; as well as the Kronos Quartet, Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio, and the DAFÔ String Quartet. The following ensembles will also perform in Kraków: the Warsaw and Kraków Philharmonic Orchestras, the National Polish Radio Symphony Orchestra in Katowice, the Polish Radio Choir in Kraków, the Polish Radio Orchestra, and one of the most distinguished Polish choirs, Schola Cantorum Gedanensis. Appearing in the dual role of composer and conductor will be Krzysztof Penderecki. Under the maestro’s baton, we will hear his Symphony no. 8 ‘Lieder der Vergänglichkeit’ for the first time in Kraków. After 40 years since its world première in Münster, we will also hear the Passion according to St. Luke, a work belonging to the canon of the most outstanding works of the 20th century – presented, additionally, by the gifted young people of the Academies of Music in Kraków and Katowice. Masterpieces of early and contemporary music will resound in the interiors of historic churches, at the Philharmonic, in the Florianka Auditorium, and at the Bunkier Sztuki Gallery. I warmly welcome you to Kraków – to take part in the 2nd edition of the Festival of Polish Music. Prof. Jacek Majchrowski Mayor of the Royal Capital City of Kraków O, Miasto Kraków Ciebie jednoœæ obywateli, Ciebie kleru mnogoœæ, Mê¿ów dojrza³oœæ, Matron p³odnoœæ, Mnogoœæ rzeczy ozdabia. Ciebie otaczaj¹ jasne wody, W dolinie kryj¹ wysokie góry. Tu przepadaj¹ wszelkie winy Nagradzani s¹ ci, co s¹ czyœci, £ask¹ jesteœ darzone. (Anonim) Ten fragment hymnu wys³awiaj¹cego uroki Krakowa z I po³owy XV wieku jest chyba najlepszym mottem tegorocznej edycji Festiwalu Muzyki Polskiej. Gdzie¿ bowiem, jak nie w dawnej stolicy Rzeczpospolitej, powinna odbywaæ siê impreza muzyczna, prezentuj¹ca ow¹ „mnogoœæ rzeczy” polskiej muzyki od dzie³ Miko³aja z Radomia do Paw³a Mykietyna? Ju¿ pierwszy koncert ods³oni idee tego festiwalu: zaprezentowane bowiem zostan¹ kompozycje powsta³e w XIX, XX i XXI wieku: pierwszy polski poemat symfoniczny Noskowskiego, koncert skrzypcowy Szymanowskiego – ojca muzyki polskiej XX wieku – w dodatku w wykonaniu solistki z Japonii, i ostatnia symfonia œwiatowej renomy twórcy – Krzysztofa Pendereckiego. W ci¹gu oœmiu festiwalowych dni poka¿emy per³y polskiej muzyki renesansowej, dziewiêtnastowieczn¹ cudown¹ symfonikê i wybitne dzie³a wspó³czesne oraz grono najm³odszych twórców. Tak jak w poprzednim roku prawykonanych zostanie kilka kompozycji: zamówiony specjalnie z myœl¹ o festiwalu: II Kwartet smyczkowy Paw³a Mykietyna, nowe utwory chóralne Lidii Zieliñskiej i Paw³a £ukaszewskiego, najnowsze utwory z elektronik¹ m³odych twórców z Wroc³awia. Nie braknie i nurtu historycznych prawykonañ, symbolizowanego w tym roku Polonezem triumfalnym Juliusza Zarêbskiego. Siêgniemy po raz kolejny po wielk¹ symfonikê polsk¹ w postaci II Symfonii „Elegijnej” Zygmunta Noskowskiego, zapomnian¹ kameralistykê reprezentowan¹ Kwintetem smyczkowym Dobrzyñskiego oraz po jedno z arcydzie³ muzyki XX wieku – Pasjê wg œw. £ukasza Krzysztofa Pendereckiego. Zaproszenie do drugiej edycji Festiwalu przyjê³y najlepsze polskie zespo³y kameralne, chóralne i symfoniczne, wspaniali soliœci oraz wybitni dyrygenci, z których troje (Agnieszka Duczmal, Jerzy Maksymiuk i Jan Krenz) bêdzie obchodzi³o podczas imprezy swoje jubileusze. Rozpoczniemy sta³e festiwalowe wizyty zespo³ów filharmonicznych z Polski – w tym roku goœciæ bêdziemy Filharmoniê Narodow¹ pod dyrekcj¹ Antoniego Wita. Zaprosiliœmy tak¿e nowe zespo³y, takie jak ElettroVoce z przebojow¹ Agat¹ Zubel. Co wa¿ne – polsk¹ muzykê wykonywaæ bêd¹ renomowani wykonawcy zagraniczni z USA, Japonii, Szwajcarii, Holandii, Niemiec i Rosji, których uda³o siê po raz kolejny przekonaæ do polskiej muzyki. Jeœli do Krakowa przyje¿d¿a Kronos Quartet czy Ursula i Heinz Holligerowie, by prezentowaæ utwory polskich twórców, to czy¿ nie stajemy siê jednym z wa¿niejszych centrów muzycznych? 7 Naszym partnerem – obok Prezydenta Miasta oraz Stowarzyszenia Muzyki Polskiej – jest Polskie Radio. Po raz kolejny goœciæ na Festiwalu bêdziemy wszystkie muzyczne zespo³y radiowe, tak¿e po raz kolejny wszystkie koncerty zostan¹ nagrane archiwalnie, a czêœæ z nich bêdzie transmitowana na ¿ywo dla wszystkich s³uchaczy Programu 2 od Gdañska po Zakopane. Dziêki uczestnictwu Polskiego Radia w Europejskiej Unii Nadawców nasze festiwalowe koncerty trafi¹ do rozg³oœni w ca³ej Europie. W 2006 roku ca³y muzyczny œwiat obchodzi 250. rocznicê urodzin Mozarta. Czy na Festiwalu Muzyki Polskiej mo¿na jakkolwiek tak¹ okazjê odnotowaæ? Oczywiœcie, ¿e tak, tym bardziej ¿e wielu polskich kompozytorów oddawa³o muzyczny ho³d geniuszowi z Salzburga w³asnymi kompozycjami. Wariacje Chopina na temat „Là ci darem la mano” z opery Don Giovanni s³ysza³o pewnie wielu, ale czy s³yszeli Pañstwo kiedykolwiek Hommage à Mozart Dobrzyñskiego oparty na tym samym duecie? Jeœli nie, to jedyna okazja pojawi siê w Krakowie... Andrzej Kosowski Redaktor Naczelny PWM Dyrektor Programowy Festiwalu 8 O, city of Cracow, the unity Of your inhabitants abundantly Serves as your adornment: A multitude of clergy, dignity of men, And matrons with a great many children; Riches in profusion. You are washed by clear springs, Guarded by shade-giving hills. The guilty will not escape retribution, The innocent will receive benefaction, Everyone will encounter compassion. (Anonymous, tr. Michael J. Miko) This fragment of a hymn extolling the charms of Kraków, from the first half of the 15th century, is probably the best motto for this year’s edition of the Festival of Polish Music. For where else, if not in the former capital of the Republic, should a musical event take place which presents those ‘riches in profusion’ of Polish music, from the works of Miko³aj of Radom to Pawe³ Mykietyn? Already the first concert will reveal the ideas of this festival, for compositions will be presented which were written in the 19th, 20th and 21st centuries: the first Polish symphonic poem, by Noskowski; a violin concerto by Szymanowski – the father of 20thcentury Polish music – which, additionally, will be performed by a soloist from Japan; and the most recent symphony of world-famous composer Krzysztof Penderecki. During the eight days of the festival, we will showcase pearls of Polish Renaissance music, magnificent 19th-century symphonic repertoire, and outstanding contemporary works, as well as a group of the youngest composers. As was the case last year, there will be world premières of several compositions: Pawe³ Mykietyn’s String Quartet no. 2, commissioned specially with the festival in mind; new choral works by Lidia Zieliñska and Pawe³ £ukaszewski; the most recent works with electronic media by young artists from Wroc³aw. There will also be no lack of historic world premières, symbolized this year by Juliusz Zarêbski’s Polonaise triomphale. We shall turn yet again to the great Polish symphonic repertoire in the form of Zygmunt Noskowski’s Symphony no. 2 ‘Elegy’, forgotten chamber music represented by such pieces as Dobrzyñski’s String Quintet, as well as to one of the greatest masterpieces in all of 20th-century music – Krzysztof Penderecki’s Passion according to St. Luke. Invitations to the second edition of the Festival have been accepted by the best Polish chamber, choral and symphonic ensembles, magnificent soloists, as well as distinguished conductors, of which three (Agnieszka Duczmal, Jerzy Maksymiuk and Jan Krenz) will be celebrating birthday jubilees (60th, 70th and 80th respectively) during the event. We will inaugurate a tradition of regular festival visits from Polish philharmonic ensembles – this year, we will be hosting the Warsaw Philharmonic, under the direction of Antoni Wit. We have also invited new ensembles, such as ElettroVoce with the charismatic Agata Zubel. And importantly – Polish music will be performed by renowned foreign performers, from the USA, Japan, Switzerland, Holland, Germany and Russia, whom we have managed to convince yet again in favor of Polish music. If such ensem- 9 bles as the Kronos Quartet, Ursula and Heinz Holliger, are coming to Kraków to perform works by Polish artists, then aren’t we becoming one of the more important music centers? Our partner – aside from the Mayor of the City and the Polish Music Society – is Polish Radio. Yet again, we will be hosting at the Festival all of the Radio music ensembles; but also yet again, all concerts will be recorded for archival purposes, and some of them will be transmitted live for all listeners to Channel 2, from Gdañsk to Zakopane. Thanks to Polish Radio’s participation in the European Broadcasting Union, our festival concerts will reach broadcasters all over Europe. In 2006, the entire musical world is observing Mozart’s 250th birthday. Can such an occasion be noted in any way at a Festival of Polish Music? Of course, especially since many Polish composers paid musical homage to the genius from Salzburg with their own compositions. Chopin’s Variations on a theme from the opera Don Giovanni have no doubt been heard by many, but have you ever heard of Dobrzyñski’s Hommage à Mozart based on the same duet ‘Là ci darem la mano’? If not, then your only chance will be in Kraków… Andrzej Kosowski Editor-in-Chief, PWM Edition Festival Program Director 10 Czy doceniamy w³asn¹, rodzim¹ muzykê? Pamiêtamy, z jak¹ pasj¹ podj¹³ Karol Szymanowski temat „muzyki narodowej” na pocz¹tku lat 20. minionego wieku, w pierwszych artyku³ach opublikowanych w odrodzonej Polsce. Ówczesna generacja zmaga³a siê z zaœciankowym i prowincjonalnym pojmowaniem „sztuki narodowej”. Szymanowski okreœli³ szyderczo tak¹ postawê jako „istny hipnotyzm mazurkowo-kolêdowy”. W duchu Norwida walczy³ o sztukê „prowadz¹c¹ w szeroki œwiat”, wynosz¹c¹ pierwiastki ludowe czy „rasowe” do rangi wartoœci o uniwersalnej, ogólnoludzkiej donios³oœci. Ostatecznie ów miniony wiek spe³ni³ nadzieje i postulaty Szymanowskiego. Okaza³ siê dla nas znacznie bardziej szczodry ni¿ stulecie Chopina, którego wielkoœæ przyæmi³a dwie nastêpne generacje kompozytorów. Po Szymanowskim, którego obwo³ano rych³o ojcem polskiej muzyki wspó³czesnej, pojawi³y siê talenty i s³awy tej miary, co Lutos³awski, Gra¿yna Bacewicz, Panufnik, wreszcie ¿yj¹cy i dzia³aj¹cy wspó³czeœnie Penderecki, Górecki, Kilar. Z nieporównanie wiêksz¹ ni¿ niegdyœ œmia³oœci¹ i poczuciem wartoœci siêgamy te¿ w wieki wczeœniejsze, do muzyki dawnych mistrzów. A przy tym zadajemy sobie niejednokrotnie pe³ne niepokoju pytania. Czy doceniamy w³asn¹, rodzim¹ muzykê? Czy odkryliœmy i udostêpniliœmy s³uchaczom wszelkie jej cenne osi¹gniêcia? Czy promujemy j¹ dostatecznie w œwiecie, prezentujemy w ca³ej pe³ni walorów artystycznych, w zawsze znakomitych wykonaniach? Z tych w³aœnie pytañ i niepokojów zrodzi³a siê idea Festiwalu Muzyki Polskiej. Jego pierwsza edycja przynios³a pewne odkrycia repertuarowe, ale przede wszystkim œwiatowego formatu wykonania, by wspomnieæ choæby pamiêtny koncert Academy of St. Martin-in-the-Fields z utworami Mieczys³awa Kar³owicza, Gra¿yny Bacewicz, Henryka M. Góreckiego, Krzysztofa Pendereckiego i Wojciecha Kilara. Jestem przekonany, i¿ równie¿ tegoroczny, drugi z rzêdu Festiwal Muzyki Polskiej oka¿e siê donios³ym wydarzeniem. Jest poœwiêcony g³ównie muzyce XX wieku, a¿ po twórczoœæ najnowsz¹ i prawykonania nowych utworów. Przyniesie tak¿e pewne niespodzianki, odkrycia i wa¿ne „przypomnienia” z bli¿szej i dalszej przesz³oœci. A wiêc wzbogaci obraz polskiej muzyki i wiedzê o niej. Zaœ obecnoœæ solistów i zespo³ów najwy¿szej rangi dostarczy nam niezapomnianych wra¿eñ artystycznych. 11 prof. Leszek Polony Prezes Zarz¹du Stowarzyszenia Muzyki Polskiej Do we duly appreciate our own indigenous music? 12 We remember with what passion Karol Szymanowski took up the subject of ‘national music’ at the beginning of the 1920s, in those first articles published in newly-independent Poland. The generation of that time struggled with a narrow-minded, provincial concept of ‘national art’. Szymanowski mockingly described such an attitude as a ‘true hypnotism by mazurkas and carols’. In the spirit of Norwid, he fought for an art ‘leading into the world at large’, raising ethnic or ‘racial’ elements to the rank of values of universal, humanistic significance. In the end, the past century did fulfill Szymanowski’s hopes and postulates. It turned out to be a much more prolific century than that of Chopin, whose greatness was overshadowed by the next two generations of composers. After Szymanowski, who was quickly dubbed the father of Polish contemporary music, talents and celebrities on the order of Lutos³awski, Gra¿yna Bacewicz, Panufnik, and finally still Penderecki, Górecki, Kilar – living and working today. With a boldness and feeling of worth incomparably greater than once upon a time, we also turn to earlier centuries, to music of the early masters. And while we are at it, we not infrequently pose ourselves anxious questions. Do we duly appreciate our own indigenous music? Have we discovered and made available to audiences all of its precious achievements? Do we promote it sufficiently elsewhere in the world, do we present it in all the fullness of its artistic values, always in superb performances? It was from these questions and anxieties that the idea of the Festival of Polish Music was born. Its first edition brought certain repertoire discoveries, but above all, a world-class format of performance – to wit, for example, the memorable concert by the Academy of St. Martin-in-the-Fields with works by Mieczys³aw Kar³owicz, Gra¿yna Bacewicz, Henryk M. Górecki, Krzysztof Penderecki and Wojciech Kilar. I am convinced that this year’s Festival of Polish Music, now in its second edition, will turn out to be an important event. It is devoted mainly to music of the 20th century, up to the most recent uvre and world premières of new works. It will also bring certain surprises, discoveries, and important ‘remembrances’ from the more recent and the more distant past. Thus, it will enhance the image and knowledge of Polish music. On the other hand, the presence of soloists and ensembles of the highest standing will give us unforgettable artistic experiences. Prof. Leszek Polony Chairman of the Board, Polish Music Society Szanowni Pañstwo, media publiczne nosz¹ na sobie szczególne zobowi¹zania wzglêdem kultury narodowej. Kultury rozumianej nie tylko jako dziedzictwo przesz³oœci, szacowny zabytek, muzealna wartoœæ, ale tak¿e – a mo¿e przede wszystkim – jako wci¹¿ ¿ywy noœnik narodowej to¿samoœci. Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e to w³aœnie przemawiaj¹ca uniwersalnym jêzykiem muzyka jest dla nas, Polskiego Radia, w tej dziedzinie medium najbli¿szym i najcenniejszym. Dzie³a skomponowane przez polskich twórców, a wykonane przez najwiêkszego formatu artystów trafiaj¹ bowiem za naszym poœrednictwem do miêdzynarodowej publicznoœci. To wspania³e i inspiruj¹ce, kiedy mo¿emy odkrywaæ zapominane utwory muzyki polskiej, s³uchaæ premierowych wykonañ dzie³ twórców wspó³czesnych, a wreszcie – gdy do wykonywania tej muzyki udaje siê tak¿e zaprosiæ renomowanych wykonawców. Szczególne znaczenie ma pozyskiwanie artystów zagranicznych – nie dlatego, by ex definitione mieli byæ lepsi od polskich – lecz po to, by zachêceni w³¹czali nasz¹ muzykê do swego repertuaru, a póŸniej grali j¹ i propagowali na ca³ym œwiecie. Takie owoce przyniós³ ju¿ choæby ubieg³oroczny wystêp legendarnej Academy of St. Martin-in-the-Fields, która Koncert na smyczki Gra¿yny Bacewicz w³¹czy³a do swego repertuaru i programu wystêpów. Polskie Radio wnosz¹c do Festiwalu udzia³ swoich zespo³ów artystycznych – orkiestr i chóru – wspiera te¿ ca³e przedsiêwziêcie swym potencja³em promocyjnym. Dziêki transmisjom i odtworzeniom w Programie 2 koncerty Festiwalu Muzyki Polskiej zyskuj¹ wielosettysiêczn¹, ogólnopolsk¹ publicznoœæ. Co jednak nie mniej istotne: trafiaj¹ do s³uchaczy na ca³ym œwiecie. Bêd¹c aktywnym cz³onkiem EBU i uczestnikiem systemu wymiany muzycznej, Polskie Radio zaproponowa³o siedem koncertów ubieg³orocznego Festiwalu zrzeszonym w tej organizacji rozg³oœniom. Z oferty tej skorzysta³y radiofonie publiczne Australii, Bia³orusi, Bu³garii, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Irlandii, Kanady, Korei Po³udniowej, Serbii i Czarnogóry oraz Stanów Zjednoczonych. Muzyka polska z Krakowa pop³ynê³a wiêc – bez przesady – na ca³y œwiat, idea zaœ samego Festiwalu zosta³a przez wspó³pracuj¹ce stacje radiowe oceniona bardzo wysoko, jako godny naœladowania przyk³ad wspó³pracy radiofonii z narodowym wydawc¹ muzycznym. W Drugi Festiwal Muzyki Polskiej wkraczamy wiêc z dobrze ugruntowanym przekonaniem, ¿e przyniesie on nam wszystkim, ale przede wszystkim polskiej muzyce, jeszcze bogatsze owoce. Krzysztof Czabañski Prezes Zarz¹du Polskiego Radia SA 13 Ladies and Gentlemen: 14 Public media bear special responsibilities with regard to national culture. Culture understood not only as the heritage of the past, an esteemed historical artifact, museum value, but also – and perhaps above all – as a living vehicle for national identity. There can be no doubt that it is music, speaking a universal language, which is for us at Polish Radio the medium closest and most precious to our hearts. For works written by Polish composers and performed by artists of the greatest format are, via our agency, reaching an international audience. It is wonderful and inspiring when we can discover forgotten works of Polish music, hear première performances of works by contemporary composers, and finally – when we also manage to invite renowned musicians to perform this music. Of particular significance is the winning of foreign artists to our cause – not because they are ex definitione any better than Polish artists – but so that they will be encouraged to include our music in their repertoire, and then play and propagate it all over the world. Such fruit was already borne, for example, by last year’s performance of the legendary Academy of St. Martin-in-the-Fields, which added Gra¿yna Bacewicz’s Concerto for Strings to its repertoire and performance program. Polish Radio, while contributing to the Festival the participation of its own artistic ensembles – orchestra and choir – also supports the entire enterprise with its promotional potential. Thanks to transmissions and replays on Channel 2, the concerts of the Festival of Polish Music gain a nationwide audience of hundreds of thousands of people. But no less significantly: they reach listeners all over the world. Being an active member of the European Broadcasting Union and participant in its system of musical exchange, Polish Radio proposed seven concerts from last year’s Festival to the broadcasters associated with this organization. This offer was taken up by public radio broadcasters in Australia, Belarus, Bulgaria, Canada, Denmark, Finland, France, Holland, Ireland, South Korea, Serbia and Montenegro, as well as the United States. Thus, Polish music from Kraków sailed forth – without exaggeration – into the whole world, and the idea of the Festival was rated very highly by cooperating radio stations, as an example worth imitating of collaboration between radio broadcasting and a national music publisher. Therefore, we enter the Second Festival of Polish Music with the well-founded conviction that it will bring to all of us, but especially to Polish music, even more abundant fruit. Krzysztof Czabañski Chairman of the Board, Polskie Radio SA Miejsca koncertów i imprez festiwalowych Venues of the Festival’s Events and Concerts KRAKÓW 5-12.11.2006 1 Filharmonia Krakowska / Kraków Philharmonic Hall ul. Zwierzyniecka 1 2 Sala Fontany Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Fontana Room in the Historical Museum of the City of Kraków Rynek G³ówny 35 / 35 Main Market Square 3 Koœció³ œw. Barbary / St. Barbara's Church Ma³y Rynek 8 4 Aula Akademi Muzycznej w Krakowie „Florianka” Florianka Hall of the Academy of Music in Kraków ul. Basztowa 8 5 Kolegiata œw. Anny / St. Anne’s Collegiate Church ul. œw. Anny 11 6 Galeria Sztuki Wspó³czesnej BUNKIER SZTUKI Gallery of Contemporary Art BUNKIER SZTUKI pl. Szczepañski 3a 7 Koœció³ œw. œw. Piotra i Paw³a / Church of SS. Peter and Paul ul. Grodzka 54 8 Aula Koœcio³a œw. Bernardyna ze Sieny, oo. Bernardynów / The Bernardine Church Hall ul. Bernardyñska 2 9 Sala Kameralna im. M. Stachowskiego Akademii Muzycznej Marek Stachowski Auditorium of the Academy of Music ul. œw. Tomasza 43 10 Manggha – Centrum Sztuki i Techniki Japoñskiej / Manggha – Center of Japanese Art and Technology ul. Konopnickiej 26 11 Biuro Festiwalowe / Festival Office al. Krasiñskiego 11a, Kraków tel./phone 012/ 422 70 44 wew. / ext.116 e-mail: [email protected] Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA / PWM Edition al. Krasiñskiego 11a Producent Wykonawczy / Executive Producer Agencja Artystyczna „Presto” ul. Siemieñskiego 8/2, Kraków tel./phone 012/623 95 55 e-mail: [email protected] 15 KALENDARIUM FESTIWALOWE FESTIVAL’S CALENDAR 5.11.2006, niedziela / Sunday GODZ. 18.00 / 6:00 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL ul. Zwierzyniecka 1 Noskowski, Szymanowski, Penderecki Iwona Hossa – sopran / soprano Agnieszka Rehlis – mezzosopran / mezzo-soprano Wojciech Drabowicz – baryton / baritone Akiko Suwanai (Japonia / Japan) – skrzypce / violin Chór Polskiego Radia w Krakowie / Polish Radio Choir in Kraków Marek Kluza – chórmistrz / choirmaster Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach / National Polish Radio Symphony Orchestra in Katowice Krzysztof Penderecki – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 50 z³, 35 z³, 10 z³ 6.11.2006, poniedzia³ek / Monday GODZ. 12.00 / 12:00 p.m. MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA KRAKOWA, SALA FONTANY FONTANA ROOM, THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW Rynek G³ówny 35 / 35 Main Market Square 16 Akademia Festiwalowa / Festival Talk Spotkanie z Krzysztofem Pendereckim / Meeting with Krzysztof Penderecki Wstêp wolny / Free admission GODZ. 19.30 / 7.30 p.m. KOŒCIÓ£ ŒW. BARBARY / ST. BARBARA'S CHURCH Ma³y Rynek 8 Muzyka z XV-wiecznego rêkopisu Krasiñskich (ca 1440) / Music from the 15th Century Manuscript of the Krasiñski Family (ca. 1440) Miko³aj z Radomia, Grossin, Ciconia, Miko³aj z Ostroroga, Antonio Zaccara da Teramo Ars Cantus Bilety / Tickets: 20 z³, 10 z³ 7.11.2006, wtorek / Tuesday GODZ. 12.00 / 12:00 p.m. MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA KRAKOWA, SALA FONTANY / FONTANA ROOM, THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW Rynek G³ówny 35 / 35 Main Market Square Akademia Festiwalowa / Festival Talk Prezentacja CD-ROM-u o ¿yciu i twórczoœci Witolda Lutos³awskiego przygotowanego przez Towarzystwo im. Lutos³awskiego w Warszawie / First Presentation of the CD-ROM about Witold Lutos³awski’s life and output prepared by the Witold Lutos³awski Music Society in Warsaw Wstêp wolny / Free admission GODZ. 19.30 / 7:30 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL ul. Zwierzyniecka 1 Lutos³awski, Stachowski, Górecki, Panufnik, Bacewicz El¿bieta Chojnacka – klawesyn / harpsichord Sinfonietta Cracovia Jerzy Maksymiuk – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 40 z³, 30 z³, 10 z³ 8.11.2006, œroda / Wednesday GODZ. 12.00 / 12:00 p.m. MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA KRAKOWA, SALA FONTANY / FONTANA ROOM, THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW Rynek G³ówny 35 / 35 Main Market Square Akademia Festiwalowa / Festival Talk Spotkanie z Jerzym Maksymiukiem / Meeting with Jerzy Maksymiuk Wstêp wolny / Free admission GODZ. 17.00 / 5:00 p.m. MANGGHA – CENTRUM SZTUKI I TECHNIKI JAPOÑSKIEJ / MANGGHA – CENTER OF JAPANESE ART AND TECHNOLOGY ul. Konopnickiej 26 Mykietyn, Sikorski, Knapik, Chyrzyñski, Zieliñski, Kulenty, Ptaszyñska, Stachowski International Contemporary Ensemble (USA) Bilety / Tickets: 20 z³, 10 z³ 17 GODZ. 19.30 / 7:30 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL, ul. Zwierzyniecka 1 Dobrzyñski, Mozart, Chopin, Wid³ak, Noskowski Aleksandra Buczek – sopran / soprano Przemys³aw Firek – baryton / baritone Ekaterina Mechetina (Rosja / Russia) – fortepian / piano Polska Orkiestra Radiowa / Polish Radio Symphony Orchestra Pawe³ Przytocki – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 40 z³, 30 z³, 10 z³ 9.11.2006, czwartek / Thursday GODZ. 12.00 / 12:00 p.m. MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA KRAKOWA, SALA FONTANY / FONTANA ROOM, THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW Rynek G³ówny 35 / 35 Main Market Square Akademia Festiwalowa / Festival Talk Spotkanie z Jadwig¹ Romañsk¹ / Meeting with Jadwiga Romañska Wstêp wolny / Free admission GODZ. 17.00 / 5:00 p.m. AULA KOŒCIO£A OO. BERNARDYNÓW / THE BERNARDINE CHURCH HALL ul. Bernardyñska 2 18 Twardowski, Padlewski, Knittel, Zieliñska, Kowalski-Banasewicz, £ukaszewski, Bloch Polski Chór Kameralny – Schola Cantorum Gedanensis Jan £ukaszewski – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 20 z³, 10 z³ GODZ. 19.30 / 7:30 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL ul. Zwierzyniecka 1 Zarêbski, Wieniawski, Kar³owicz, Kilar Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej / Warsaw Philharmonic Orchestra Antoni Wit – dyrygent / conductor Agata Szymczewska – skrzypce / violin (zwyciêzca XIII Miêdzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego / the winner of the 13th Henryk Wieniawski International Violin Competition) Bilety / Tickets: 50 z³, 35 z³, 10 z³ 10.11.2006, pi¹tek / Friday GODZ. 12.00 / 12:00 p.m. MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA KRAKOWA, SALA FONTANY / FONTANA ROOM, THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW Rynek G³ówny 35 / 35 Main Market Square Akademia Festiwalowa / Festival Talk Spotkanie z Antonim Witem / Meeting with Antoni Wit Wstêp wolny / Free admission GODZ. 17.00 / 5:00 p.m. AULA „FLORIANKA” AKADEMII MUZYCZNEJ W KRAKOWIE / FLORIANKA HALL OF THE ACADEMY OF MUSIC IN KRAKÓW ul. Basztowa 8 Szymanowski, ¯u³awski, Krauze, Dobrzyñski Peter Buck (Niemcy / Germany) – wiolonczela / cello Bart³omiej Kominek – fortepian / piano Kwartet Smyczkowy DAFÔ / DAFÔ String Quartet Bilety / Tickets: 20 z³, 10 z³ GODZ. 19.30 / 7:30 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL ul. Zwierzyniecka 1 Serocki, Baird, Lutos³awski, Krenz Heinz Holliger (Szwajcaria / Switzerland) – obój / oboe Ursula Holliger (Szwajcaria / Switzerland) – harfa / harp Chór i Orkiestra Filharmonii Krakowskiej / Choir and Orchestra of the Kraków Philharmonic Jacek Mentel – chórmistrz / choirmaster Jan Krenz – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 30 z³, 20 z³, 10 z³ 19 11.11.2006, sobota / Saturday GODZ. 18.00 / 6:00 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL ul. Zwierzyniecka 1 Penderecki, Mykietyn, Lutos³awski, Górecki Kronos Quartet (USA) Bilety / Tickets: 80 z³, 60 z³, 20 z³ GODZ. 21.00 / 9:00 p.m. GALERIA SZTUKI WSPÓ£CZESNEJ „BUNKIER SZTUKI” / GALLERY OF CONTEMPORARY ART BUNKIER SZTUKI pl. Szczepañski 3a Duchnowski, Talma-Sutt, Osada, Zubel, Kupczak Piotr Wojtasik – tr¹bka / trumpet Micha³ Moc – akordeon / accordion ElettroVoce: Agata Zubel & Cezary Duchnowski Bilety / Tickets: 20 z³, 10 z³ 12.11.2006, niedziela / Sunday GODZ. 13.00 / 1:00 p.m. KOLEGIATA ŒW. ANNY / ST. ANNE’S COLLEGIATE CHURCH ul. œw. Anny 11 UROCZYSTA MSZA ŒWIÊTA W INTENCJI LUDZI MUZYKI / SOLEMN MASS DEDICATED TO PEOPLE DEVOTED TO MUSIC 20 GODZ. 17.00 / 5:00 p.m. FILHARMONIA KRAKOWSKA / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL ul. Zwierzyniecka 1 Maksymiuk, Ptaszyñska, Wróbel, Chopin/Makowicz, Makowicz Adam Makowicz – fortepian / piano Karolina Jaroszewska – wiolonczela / cello Lech Ba³aban – altówka / viola Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” / Amadeus Chamber Orchestra of the Polish Radio Agnieszka Duczmal – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 30 z³, 20 z³, 10 z³ GODZ. 20.00 / 8:00 p.m. KOŒCIÓ£ ŒW. ŒW. PIOTRA I PAW£A / CHURCH OF SS. PETER AND PAUL ul. Grodzka 54 Penderecki – Passio et mors Domini Nostri Jesu Christi secundum Lucam Ingrid Kappelle (Holandia / Holland) – sopran / soprano Adam Kruszewski – baryton / baritone Tomasz Konieczny – bas / bass Edward Linde-Lubaszenko – recytator / reciter Chór Ch³opiêcy Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie / Boys’ Choir of the Karol Szymanowski Philharmonic in Kraków Lidia Matynian – chórmistrz / choirmaster Camerata Silesia Zespó³ Œpiewaków Miasta Katowice / Camerata Silesia The Katowice City Singers’ Ensemble Anna Szostak – chórmistrz / choirmaster Chór Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach / Choir of the Karol Szymanowski Music Academy in Katowice Aleksandra Paszek-Trefon – chórmistrz / choirmaster Akademicki Chór „Harmonia” Uniwersytetu Œl¹skiego w Cieszynie / ”Harmonia” College Choir of University of Silesia – Cieszyn Campus Izabella Zielecka-Panek – chórmistrz / choirmaster Orkiestra Symfoniczna Akademii Muzycznej w Krakowie / Symphony Orchestra of the Academy of Music in Kraków Wojciech Czepiel – dyrygent / conductor Bilety / Tickets: 30 z³, 10 z³ Sprzeda¿ biletów / Ticket sales: • W kasie Filharmonii od 25 paŸdziernika do 12 listopada w godzinach 12.00-19.00 z wy³¹czeniem niedziel i dnia 1 listopada / Kraków Philharmonic Box Office, from October 25th till November 12th 12-7 p.m. except Sundays and November 1st. • W bileterii sieci „Empik” w Krakowie (Rynek G³ówny) / EMPIK Box Office in Kraków (Main Market Square) • W Punktach Informacji Miejskiej Krakowa: ul. œw. Jana 2 oraz w Ratuszu w Rynku G³ównym / Points of Cultural Information in Kraków: ul. œw. Jana 2 and Ratusz on Main Market Square • W miejscach koncertów na godzinê przed ich rozpoczêciem / One hour before a concert time at the venue • Przez Internet / Via the Internet: www.fmp.com.pl, www.agencjapresto.pl U¿ywanie aparatów fotograficznych, kamer wideo oraz nagrywanie dŸwiêku podczas koncertów surowo zabronione. The use of flash, videocameras and audio-recorders in the auditorium is strictly prohibited. 21 niedziela, godz. 18.00 / Sunday, 6:00 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL KONCERT INAUGURACYJNY / OPENING CONCERT Zygmunt Noskowski – Step, poemat symfoniczny op. 66 / The Steppe, symphonic poem Op. 66 (1895), 19’ Karol Szymanowski – I Koncert skrzypcowy op. 35 / Violin Concerto No. 1 Op. 35 (1916), 24’ *** Krzysztof Penderecki – VIII Symfonia „Lieder der Vergänglichkeit” (Pieœni przemijania) na 3 g³osy solowe, chór i orkiestrê / Symphony no. 8 ‘Lieder der Vergänglichkeit’ for 3 solo voices, mixed choir and orchestra (2004/5), 55’ Nachts – mezzosopran, chór / mezzo-soprano, choir Ende des Herbstes – chór / choir Bei einer Linde – baryton / baritone Flieder – baryton / baritone Frülingsnacht – baryton / baritone Ende des Herbstes – chór / choir Sag’ ich’s euch, geliebte Bäume? – sopran, chór / soprano, choir Im Nebel – chór, sopran / choir, soprano Vergänglichkeit – chór / choir Ende des Herbstes – chór / choir Herbsttag – baryton / baritone O grüner Baum des Lebens – sopran, mezzosopran, baryton, chór / soprano, mezzo-soprano, baritone, choir Iwona Hossa – sopran / soprano Agnieszka Rehlis – mezzosopran / mezzo-soprano Wojciech Drabowicz – baryton / baritone Akiko Suwanai (Japonia / Japan) – skrzypce / violin Chór Polskiego Radia w Krakowie / Polish Radio Choir in Kraków niedziela / Sunday, 5.11.2006 5.11.2006 23 Marek Kluza – chórmistrz / choirmaster Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach / National Polish Radio Symphony Orchestra in Katowice Krzysztof Penderecki – dyrygent / conductor Transmisja koncertu w Programie 2 Polskiego Radia / Live broadcasting on Polish Radio Channel 2 W trakcie przerwy koncertu nast¹pi otwarcie wystawy „Tadeusz Baird (1928-1981) – ¯ycie zapisane w dŸwiêkach” autorstwa Beaty Boles³awskiej-Lewandowskiej w Sali Z³otej Filharmonii Krakowskiej. During the intermission, the opening of the exhibition ‘Tadeusz Baird (1928-1981) – A life written in sound’, curated by Beata Boles³awskaLewandowska will take place in the Gold Room of the Kraków Philharmonic. 24 Kompozytor, pedagog, dyrygent i publicysta, urodzi³ siê w 1846 roku w Warszawie, zmar³ w 1909 tam¿e. By³ uczniem A. K¹tskiego (skrzypce), S. Moniuszki (harmonia), F. Ciaffeiego (œpiew) oraz F. Kiela i R. Würsta (kompozycja) w Berlinie. Pocz¹tkowo wystêpowa³ jako skrzypek, œpiewak i pianista. W 1870 roku rozpocz¹³ w „Kurierze Warszawskim” dzia³alnoœæ sprawozdawcy muzycznego, prowadzi³ te¿ prelekcje o muzyce i zajmowa³ siê krytyk¹ muzyczn¹. Jako kompozytor zadebiutowa³ podczas koncertu monograficznego zorganizowanego przez Warszawskie Towarzystwo Muzyczne, którego w póŸniejszych latach (1881-1902) by³ dyrektorem. Dzia³a³ jako dyrygent opery i drugi dyrygent Filharmonii Warszawskiej. Od 1886 roku prowadzi³ klasê kompozycji w Instytucie Muzycznym w Warszawie, wychowuj¹c ca³¹ plejadê muzyków i kompozytorów, takich jak: H. Melcer, L. M. Rogowski, P. Rytel, A. Szeluto, G. Fitelberg, M. Kar³owicz, K. Szymanowski, L. Ró¿ycki. Pisa³ z niezwyk³¹ ³atwoœci¹, chêtnie przyswaja³ nowe zdobycze techniki i stylu muzycznego. Wœród jego kompozycji szczególne miejsce zajmuj¹ utwory dramatyczne oraz wokalno-instrumentalne, liczne s¹ równie¿ dzie³a kameralne i symfoniczne. Skomponowa³ Composer, pedagogue, conductor and essayist, was born in 1846 in Warsaw, and died there in 1909. He was a student of A. K¹tski (violin), S. Moniuszko (harmony), F. Ciaffei (voice), as well as F. Kiel and R. Würst (composition) in Berlin. Initially, he performed as a violinist, singer and pianist. In 1870, he became active at the Kurier Warszawski as a music reporter; he also gave lectures on music and was involved in music criticism. As a composer, he debuted during a monographic concert organized by the Warsaw Musical Society, of which he was the director in later years (1881-1902). He was active as an opera conductor and as the associate conductor of the Warsaw Philharmonic. From 1886 onward, he taught a composition class at the Institute of Music in Warsaw, educating an entire pleiad of musicians and composers such as: H. Melcer, L. M. Rogowski, P. Rytel, A. Szeluto, G. Fitelberg, M. Kar³owicz, K. Szymanowski, L. Ró¿ycki. He wrote with unusual ease, willingly adopting innovations in technique and musical style. Among his compositions, a special place is occupied by dramatic as well as vocalinstrumental pieces; also numerous are his chamber and symphonic works. He niedziela / Sunday, 5.11.2006 Zygmunt Noskowski 25 26 pierwszy polski poemat symfoniczny zatytu³owany Step. Jego kompozycje czêsto wykonywano na koncertach kompozytorskich w Warszawie, Krakowie, Lwowie i do dziœ stanowi¹ sta³¹ pozycjê repertuarow¹ polskich filharmonii. composed the first Polish symphonic poem, entitled The Steppe. His compositions were often performed at composer’s concerts in Warsaw, Kraków and Lvov [present-day Lviv], and to this day, they represent a permanent item in the philharmonic repertoire. Poemat symfoniczny Step, skomponowany w roku 1896, nale¿y do najwybitniejszych i najbardziej znanych dzie³ Zygmunta Noskowskiego. Utwór ma formê allegra sonatowego z kontrastuj¹cymi tematami, charakteryzuj¹cymi strony polsko-kozackiego konfliktu, oraz z przetworzeniem wyobra¿aj¹cym scenê batalistyczn¹. G³ównym walorem tej kompozycji jest melodyka o szerokim oddechu, wykorzystuj¹ca elementy polskiego i ukraiñskiego folkloru. Niezwykle czêsto podkreœlane s¹ zwi¹zki miêdzy Stepem a Trylogi¹ Henryka Sienkiewicza, szczególnie z powieœci¹ Ogniem i mieczem. Dzie³o to, podobnie jak Trylogia, pisane by³o „ku pokrzepieniu serc”. Zygmunt Noskowski poprzedzi³ partyturê nastêpuj¹c¹ inwokacj¹: Stepie wspania³y, pieœni¹ ciê witam. Poœród twoich niezmierzonych przestrzeni s³ychaæ by³o i szum skrzyde³, i dŸwiêk kopyt konnicy, rozbrzmiewa³a fujarka pastusza i têskna pieœñ kozacza, której towarzyszy³y teorbany i bêbenki, rozlega³y siê okrzyki wojenne i zgrzyt œcieraj¹cych siê szabel. Walki i zapasy olbrzymie skoñczy³y siê, wojownicy w grobie legli. Ty jeden tylko, wielki stepie, pozosta³eœ wiecznie piêkny i spokojny!... The symphonic poem The Steppe was composed in 1896, and numbers among the most distinguished and well-known of Zygmunt Noskowski’s works. The piece is in a sonata allegro form with contrasting themes characterizing the sides of the Polish-Cossack conflict, and with a battle scene in the development. The main value of this composition is a melodic language of great breath, utilizing elements of Polish and Ukrainian folklore. Uncommonly often, relationships between The Steppe and Henryk Sienkiewicz’s Trilogy are emphasized, especially with the novel With Fire and Sword. This work, like the Trilogy, was written ‘for the comforting of hearts’ during the Partition period in Polish history. Zygmunt Noskowski preceded the score with the following invocation: O marvelous steppe, I greet you with song. Among your measureless spaces were heard both the rush of wings and the sound of cavalry hooves, the resonance of the shepherd’s pipe and the nostalgic Cossack song, accompanied by theorbos and drums, the outbreak of war cries and the clash of sabers. The enormous battles and wrestlings are over, warriors have been lain in their graves. You alone, o great steppe, have remained eternally beautiful and peaceful! Kompozytor i pianista, publicysta muzyczny i literat; urodzi³ siê w 1882 w Tymoszówce na Ukrainie, zmar³ w 1937 w Lozannie. Naukê muzyki rozpocz¹³ pod kierunkiem ojca, a nastêpnie kontynuowa³ j¹ w Elizawetgradzie u H. Neuhausa. W 1901 Szymanowski wyjecha³ do Warszawy, gdzie do 1904 M. Zawirski udziela³ mu prywatnych lekcji harmonii, a Z. Noskowski kontrapunktu i kompozycji. W 1905 grupa m³odych kompozytorów, do której nale¿a³ m³ody Szymanowski, nazwana „M³od¹ Polska w muzyce” za³o¿y³a w Berlinie „Spó³kê Nak³adow¹ M³odych Kompozytorów Polskich”. Jej celem by³o popieranie nowej muzyki polskiej poprzez jej wydawanie i wykonywanie. W latach 1906-08 w Warszawie i Berlinie odby³y siê pierwsze koncerty kompozytorskie cz³onków spó³ki. Szymanowski odby³ szereg podró¿y do W³och i na Sycyliê, zwiedzi³ arabsk¹ Afrykê Pó³nocn¹. Zabytki kultury staro¿ytnej i wschodniej wywar³y na kompozytorze g³êbokie wra¿enie i oddzia³a³y na rozwój jego artystycznej indywidualnoœci. W czasie I wojny œwiatowej Szymanowski przebywa³ w Tymoszówce, odwiedzaj¹c od czasu do czasu Kijów, Petersburg i Moskwê. W 1919 przyjecha³ do niepodleg³ej ju¿ Polski. Na prze³omie lat 1920 i 1921 odby³ sw¹ pierwsz¹ podró¿ do Ameryki Composer and pianist, was also active as a musical essayist and man of letters; he was born in 1882 in Tymoszówka [in present-day Ukraine], and died in 1937 in Lausanne. He began his musical studies under the direction of his father, and then continued in Yelizavetgrad with H. Neuhaus. In 1901, he left for Warsaw, where he took private lessons in harmony from Zawirski; and in counterpoint and composition, from Z. Noskowski. In 1905 in Berlin, a group of young composers to which the young Szymanowski belonged, called ‘Young Poland in Music’, founded the Young Polish Composers’ Printing Company. The group’s aim was to support new Polish music by publishing and performing it. From 1906-08 in Warsaw and Berlin, the first composer’s concerts of the group’s members took place. Szymanowski also took an array of trips to Italy and Sicily, and visited Arab North Africa. The historic artifacts of ancient and Eastern culture made a deep impression on the composer and influenced the development of his artistic individuality. During World War I, Szymanowski stayed in Tymoszówka, visiting Kiev [now Kyiv], St. Petersburg and Moscow from time to time. In 1919, the composer returned to the now-independent Poland. At the end of 1920/beginning of 1921, he took his niedziela / Sunday, 5.11.2006 Karol Szymanowski 27 28 wraz z Paw³em Kochañskim i Arturem Rubinsteinem. Jako kompozytor osi¹gn¹³ w USA znaczny sukces, dziêki czemu muzyka jego sta³a siê w tym kraju znana. Lata 1922-26 znacz¹ siê wieloma œwiatowymi wykonaniami dzie³ Szymanowskiego: w Pary¿u, Londynie, Wiedniu, Trieœcie, Wenecji, Salzburgu, Pradze, Berlinie, Nowym Jorku, Filadelfii, Chicago. W latach 1927-29 by³ dyrektorem warszawskiego Konserwatorium, potem zaœ rektorem warszawskiej Akademii Muzycznej. Karol Szymanowski jest ojcem polskiej muzyki XX wieku, wybitnym twórc¹ dzie³ solowych, kameralnych, symfonicznych i wokalno-instrumentalnych. first trip to America with P. Kochañski and A. Rubinstein. As a composer, he achieved significant success in the USA, thanks to which his music became known in that country. The years from 1922-26 were marked by many performances of Szymanowski’s works in various places around the world: in Paris, London, Vienna, Trieste, Venice, Salzburg, Prague, Berlin, New York, Philadelphia, Chicago. From 1927-29, Szymanowski was the director of Warsaw Conservatory, and thereafter, rector of the Warsaw Academy of Music. Karol Szymanowski is considered to be the father of Polish 20th-century music. I Koncert skrzypcowy op. 35 zosta³ skomponowany latem i jesieni¹ 1916 roku w Zarudziu na Ukrainie. Inspiruj¹c¹ rolê w jego powstaniu odegra³, podobnie jak w przypadku Mitów, bliski przyjaciel Szymanowskiego, znakomity skrzypek wirtuoz Pawe³ Kochañski. S³u¿y³ on kompozytorowi radami przy ostatecznej redakcji parti solowej i napisa³ bezb³êdn¹ stylistycznie kadencjê, stanowi¹c¹ integralny epizod kompozycji. Wypadki rewolucyjne udaremni³y prawykonanie planowane w roku 1917 w Petersburgu. W rezultacie odby³o siê ono dopiero 1 XI 1922 w Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcj¹ Emila M³ynarskiego, z solist¹ Józefem Ozimiñskim, natomiast Pawe³ Kochañski wprowadzi³ koncert dwa lata póŸniej na estrady amerykañskie. Zwiêz³¹, ale nader trafn¹ charakterystykê utworu da³ w jednym z listów sam Szymanowski: „...znów ró¿ne nowe nutki, a zarazem trochê powrotu do starego. Ca³oœæ strasznie fantastyczna i nieoczekiwana”. Owe „nowe nuty” to rezultat ewolucji stylistycznej: przezwyciê¿enia wp³ywów muzyki niemieckiej i wejœcia w kr¹g oddzia³ywania kultury œródziemnomorskiej oraz muzyki francuskiej, a wiêc postimpresjonistyczna harmonika i œciœle z ni¹ zespolona, wyrafinowana kolorystyka dŸwiêkowa. Paleta instrumentacyjna Koncertu lœni przepychem barw, a sam pocz¹tek utworu Violin Concerto no. 1 composed in the summer and autumn of 1916, was inspired – like “Myths” – by Szymanowski’s friend, the outstanding virtuoso-violinist Pawe³ Kochañski, whom he consulted while preparing the final version of the solo part and who wrote the stylistically faultless cadenza that constitutes an integral episode in the composition. Revolutionary events frustrated the first performance of the concerto planned for 1917 in St. Petersburg. As a result it took place on 1 November 1922 at the Warsaw Philharmonic under Emil M³ynarski with Józef Ozimiñski as soloist, whereas Pawe³ Kochañski introduced the concerto to the American audiences two years later. Szymanowski himself gave a concise, but very true characterisation of the work in one of his letters: “... again various new little notes and at the same time something of a return to the old. The whole awfully fantastic and unexpected”. Those “new notes” are the results of his stylistic evolution: the overcoming of German music influences and immersion in the worlds of Mediterranean culture and French music, hence the post-impressionistic harmonies and the sophisticated tonal colour closely associated with them. The instrumental palette of the Concerto glows with splendid colours, and the very beginning of the work – the glittering, vibrating tonal plane, articulated by short ‘’bird-like’’ motifs, from which the first violin solo emerges imperceptibly – is a truly innovative idea. The echoes of Szymanowski’s fascination with the Orient at that time resound in exotically coloured motifs and chromatic figurative arabesques. The unconventional, one-movement form of the work is constructed on the principle of the intertwining of lyric sections characterised by veiled contours with rhythmically dynamicised fast sections and it perfectly harmonizes with the climate of the fairy tale-like fantasy, saturated with an ecstatic emotional fervour typical of Szymanowski. The First Violin Concerto belongs not only to his most distinguished achievements, but it remains one of the most beautiful and original violin concertos of the twentieth century. Adam Walaciñski Adam Walaciñski, tr. E. Cholewka (Komentarz do wydania partytury w serii „Arcydzie³a Muzyki Polskiej XX wieku”, PWM, Kraków 2000) (Commentary on score published in ‘Masterpieces of 20th-century Polish Music’ series, PWM Edition, Kraków 2000) Krzysztof Penderecki Kompozytor, urodzi³ siê w 1933 w Dêbicy. Studiowa³ kompozycjê u F. Sko³yszewskiego, a nastêpnie u A. Malawskiego i S. Wiechowicza w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Krakowie. W 1958 zosta³ niedziela / Sunday, 5.11.2006 – migotliwie rozwibrowana p³aszczyzna brzmieniowa (krótkie „ptasie” motywy, z których wy³ania siê niepostrze¿enie pierwsze solo skrzypiec) – jest pomys³em prawdziwie nowatorskim. W egzotycznie zabarwionych motywach i chromatycznych arabeskach figuracyjnych pobrzmiewaj¹ echa ówczesnych fascynacji Szymanowskiego kultur¹ orientaln¹. Niekonwencjonalna, jednoczêœciowa forma utworu zbudowana jest na zasadzie przeplatania odcinków lirycznych o zawoalowanych konturach z fragmentami szybkimi, zdynamizowanymi rytmicznie i doskonale wspó³gra z klimatem baœniowej fantastyki, przesyconej w³aœciw¹ Szymanowskiemu ekstatyczn¹ ¿arliwoœci¹ emocjonaln¹. I Koncert skrzypcowy nale¿y nie tylko do jego najwybitniejszych osi¹gniêæ, ale pozostaje jednym z najpiêkniejszych i najoryginalniej pomyœlanych koncertów skrzypcowych, jakie skomponowano w XX wieku. 29 Composer, was born in 1933 in Dêbica. He studied composition with F. Sko³yszewski, and then with A. Malawski and S. Wiechowicz at the State Music College in Kraków. In 1958, he became a lecturer in compo- 30 wyk³adowc¹ kompozycji na macierzystej uczelni, od 1972 pe³ni¹c funkcjê profesora i rektora (do 1987 roku). Wyk³ada³ równie¿ w Essen Folkwang-Hochschule oraz na Yale University w New Haven. W 1959 roku zdoby³ trzy nagrody (I, II i III) na Konkursie M³odych Kompozytorów ZKP za Strofy na sopran, g³os recytuj¹cy i 10 instrumentów, Emanacje na dwie orkiestry smyczkowe oraz za Psalmy Dawida na chór mieszany, instrumenty strunowe i perkusjê, co otworzy³o kompozytorowi drogê do artystycznej kariery. W 1961 roku Tren Ofiarom Hiroszimy na 52 instrumenty smyczkowe nagrodzony zosta³ na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u. Penderecki dwukrotnie zosta³ uhonorowany Prix Italia: w 1967 roku za Pasjê wg œwiêtego £ukasza na 3 g³osy solo, recytatora, 3 chóry mieszane, chór ch³opiêcy i orkiestrê, a w 1968 roku za Dies irae. Oratorium ob memoriam in perniciei castris in Oœwiêcim necatorum inexstinguibilem reddendam na 3 g³osy solo, chór mieszany i orkiestrê. Krzysztof Penderecki jest laureatem wielu nagród: Grammy Award (1988, 1999, 2001), Nagrody Miêdzynarodowej Rady Muzycznej UNESCO (1993), Best Living World Composer (2000), European Church Music Award (2003) i presti¿owej nagrody Praemium Imperiale (2004) wrêczanej w Tokio. W 2005 roku Rz¹d RP uhonorowa³ kompozytora najwy¿szym odznaczeniem pañstwowym – Orderem Or³a Bia³ego. Otrzyma³ tytu³ doktora honoris causa uniwersytetów w Rochester, Bordeaux, Leuven, Belgradzie, Waszyngtonie, Madrycie, Poznaniu, Warszawie, Krakowie, Glasgow, Rydze, ostatnio równie¿ w Sankt Petersburgu i Yale, jest te¿ cz³onkiem honorowym Royal Academy of Music w Londynie, Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie, Akademie der Künste w Berlinie, Academia Nacional de Bellas Artes w Buenos Aires, Académie Nationale des Sciences, Belles-lettres et Arts w Bordeaux, Royal Academy of Music w Dublinie. Od sition at his alma mater, from 1972 onwards holding the post of professor and rector (until 1987). He also taught at the Essen Folkwang-Hochschule, as well as at Yale University in New Haven. In 1959, he won three prizes (1st , 2nd and 3rd) at the Young Composers’ Competition of the Polish Composers’ Union, for Strophes for soprano, narrator and 10 instruments; Emanations for two string orchestras; and for Psalms of David for mixed choir, stringed instruments and percussion; this opened the composer’s way to a career. In 1961, the Threnody for the Victims of Hiroshima for 52 stringed instruments received a prize at the UNESCO International Composers’ Tribune in Paris. Twice, he was honored with the Prix Italia: in 1967 for the St. Luke Passion for 3 solo voices, narrator, 3 mixed choirs, boys’ choir and orchestra; and in 1968, for Dies irae. Oratorium ob memoriam in perniciei castris in Oœwiêcim necatorum inexstinguibilem reddendam for 3 solo voices, mixed choir and orchestra. Krzysztof Penderecki has won many awards: Grammy Award (1988, 1999, 2001), the UNESCO International Music Council Prize (1993), Best Living World Composer (2000), European Church Music Award (2003), and the prestigious Praemium Imperiale (2004), which is presented in Tokyo. In 2005, the government of the Republic of Poland honored the composer with the highest distinction of the Order of the White Eagle. He has received honorary doctorates from universities in Rochester, Bordeaux, Leuven, Belgrade, Washington, Madrid, Poznañ, Warsaw, Kraków, Glasgow, Riga, as well as, recently, in St. Petersburg and at Yale; he is also an honorary member of the Royal Academy of Music in London, the Accademia Nazionale di Santa Cecilia in Rome, the Akademie der Künste in Berlin, the Academia Nacional de Bellas Artes in Buenos Aires, the Académie Nationale des Sciences, Belles-lettres Skomponowana w 2005 roku, monumentalna VIII Symfonia, nosz¹ca podtytu³ Pieœni przemijania, poœwiêcona jest drzewom, które kompozytor z wielkim uczuciem pielêgnuje w parku w Lus³awicach. Ju¿ od d³u¿szego czasu Krzysztof Penderecki zamierza³ napisaæ utwór „dla swoich drzew” – temat ten mia³ pojawiæ siê na przyk³ad w VI Symfonii, która jednak do tej pory nie zosta³a ukoñczona. Drzewa to pasja kompozytora wyniesiona z domu – tradycjê umi³owania natury przekaza³ mu dziadek. W VIII Symfonii Penderecki wykorzysta³ teksty poetów niemieckich. „Okaza³o siê, ¿e to w niemieckiej literaturze najsilniej eksponuje siê motyw drzewa jako symbolu ¿ycia, temat stosunku cz³owieka do natury oraz temat przemijania. Zgromadzi³em przesz³o 200 wierszy, z których wybra³em 10” – mówi kompozytor. W dziele pojawiaj¹ siê teksty poetyckie w nastêpuj¹cej kolejnoœci: Joseph von Eichendorff – Nachts (mezzosopran, chór) Rainer Maria Rilke – Ende des Herbstes, I strofa (chór) Joseph von Eichendorff – Bei einer Linde (baryton) Karl Kraus – Flieder (baryton) Hermann Hesse – Frühlingsnacht (baryton) Rainer Maria Rilke – Ende des Herbstes, II strofa (chór) Johann Wolfgang Goethe et Arts in Bordeaux, the Royal Academy of Music in Dublin. Since the time of his conducting debut in 1971, he has performed in this capacity with the best symphonic orchestras in Europe and the United States. In 2005, a new composition by Krzysztof Penderecki was premièred – the Chaconna dedicated to John Paul II, which represents the next link in the ‘chain’ comprising his Polish Requiem. Composed in 2005, the monumental Symphony no. 8, which bears the subtitle Lieder der Vergänglichkeit, is dedicated to the trees which the composer cultivates with great solicitude in the park in Lus³awice. Already for a long time, Krzysztof Penderecki had been planning to write a piece “for his trees” – this theme was to appear, for example, in Symphony no. 6, which has, however, not been completed to date. Trees are a passion which the composer took from his home – the tradition of love for nature was passed down to him by his grandfather. In Symphony no. 8, Penderecki has utilized texts by German poets. “It turned out that it was German literature which most strongly exposes the motif of the tree as symbol of life, the subject of humanity’s relationship to nature, as well as the subject of passage. I collected over 200 poems, from which I chose 10,” says the composer. In the work, these poetic texts appear in the following order: Joseph von Eichendorff – Nachts (mezzo-soprano, choir) Rainer Maria Rilke – Ende des Herbstes, 1st strophe (choir) Joseph von Eichendorff – Bei einer Linde (baritone) Karl Kraus – Flieder (baritone) Hermann Hesse – Frühlingsnacht (baritone) Rainer Maria Rilke – Ende des Herbstes, 2nd strophe (choir) niedziela / Sunday, 5.11.2006 czasu swojego debiutu dyrygenckiego w 1971, wystêpuje kieruj¹c najlepszymi orkiestrami symfonicznymi Europy i Stanów Zjednoczonych. W 2005 roku mia³a premierê nowa kompozycja Krzysztofa Pendereckiego – Chaconna dedykowana Janowi Paw³owi II, która stanowi kolejne ogniwo Polskiego Requiem. 31 – Sag’ ich’s euch, geliebte Bäume? (sopran, chór) Hermann Hesse – Im Nebel (chór, sopran) Hermann Hesse – Vergänglichkeit, III strofa (chór) Rainer Maria Rilke – Ende des Herbstes, III strofa (chór) Rainer Maria Rilke – Herbsttag (baryton) Achim von Arnim – O grüner Baum des Lebens (sopran, mezzosopran, baryton, chór) 32 Temat drzew i przyrody staje siê równie¿ pretekstem do rozwa¿añ na temat najwa¿niejszych doœwiadczeñ w ¿yciu cz³owieka: mi³oœci, przemijania, œmierci – st¹d tytu³ utworu. Andrzej Ch³opecki okreœli³ VIII Symfoniê jako „jedno z najwybitniejszych dokonañ twórczych Krzysztofa Pendereckiego [...], zachwycaj¹ce œwie¿oœci¹ kompozytorskiego jêzyka, który zachowuj¹c przecie¿ wczeœniejsz¹ Pendereckiego idiomatykê ‘przekrêca’ j¹ w zupe³nie inny œwiat. Jeszcze niedawno w partyturach Pendereckiego dominuj¹cy gest symfonicznej masywnoœci z ociê¿a³ymi kontrabasami i wiolonczelami w tym utworze ulatuje w eteryczn¹ subtelnoœæ liryki”. VIII Symfonia powsta³a na zamówienie Ministerstwa Kultury Luksemburga na koncert uœwietniaj¹cy uroczystoœæ otwarcia nowej Sali Filharmonii Luksemburskiej im. Wielkiej Ksiê¿nej Joséphine-Charlotte. Jej prawykonanie odby³o siê 26 czerwca 2005 roku w Luksemburgu. Dzisiejszego wieczoru VIII Symfonia zabrzmi po raz pierwszy w Krakowie. Johann Wolfgang Goethe – Sag’ ich’s euch, geliebte Bäume? (soprano, choir) Hermann Hesse – Im Nebel (choir, soprano) Hermann Hesse – Vergänglichkeit, 3rd strophe (choir) Rainer Maria Rilke – Ende des Herbstes, 3rd strophe (choir) Rainer Maria Rilke – Herbsttag (baritone) Achim von Arnim – O grüner Baum des Lebens (soprano, mezzo-soprano, baritone, choir) The subject of trees and nature also becomes a pretext for reflections on the most important experiences in human life: love, passage, death – thus, the title of the piece. Andrzej Ch³opecki has described Symphony no. 8 as “one of Krzysztof Penderecki’s most distinguished artistic achievements [...], enchanting in its freshness of compositional language, which, while retaining Penderecki’s previous idiom, ‘twists’ it into a completely different world. The gesture of symphonic massiveness with ponderous double basses and celli, which not long ago still dominated in Penderecki’s scores, evaporates in this piece into an ethereal subtlety of lyric language.” Symphony no. 8 was commissioned by the Ministry of Culture of Luxembourg for a concert to celebrate the opening of the Luxembourg Philharmonic Orchestra’s new Grand Duchess Joséphine-Charlotte Hall. Its première took place on 26 June 2005 in Luxembourg. Tonight, we will hear Symphony no. 8 for the first time in Kraków. Urodzona w Poznaniu. Z wyró¿nieniem ukoñczy³a Wydzia³ Wokalno-Aktorski Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu, w klasie œpiewu prof. E. Wdowickiej (1998). Zdobywczyni wielu nagród, m.in.: III nagrody oraz specjalnej nagrody Mozartowskiej na VI Miêdzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Ady Sari w Nowym S¹czu (1995), Grand Prix i z³otego medalu na Miêdzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Marii Callas w Atenach (1999). Jest laureatk¹ Konkursu Finalistów Miêdzynarodowych Konkursów Wokalnych Orfeo w Hanowerze (2000). Stypendystka Ministra Kultury i Sztuki, otrzyma³a tak¿e Stypendium dla M³odych Twórców Poznañskiego Œrodowiska Artystycznego. Od debiutu (1996) – partia Violetty w Traviacie G. Verdiego – zwi¹zana jest ze scen¹ Teatru Wielkiego w Poznaniu. Wspó³pracuje z wieloma teatrami operowymi, a od 2000 roku jest solistk¹ Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie. Bra³a udzia³ w licznych festiwalach operowych, m.in.: w Carcassonne we Francji, Festiwalu Rossiniego we W³oszech (2000) i dwukrotnie na Festiwalu Operowym w Wexford w Irlandii (1999, 2000). Wystêpowa³a pod batut¹ takich dyrygen- Born in Poznañ. Graduated with distinction from Faculty of Voice and Opera at I. J. Paderewski Academy of Music in Poznañ, voice studio of Prof. E. Wdowicka (1998). Has won many prizes, among others: 3rd prize as well as special Mozart prize at 6th Ada Sari International Vocal Competition in Nowy S¹cz (1995), Grand Prix and gold medal at Maria Callas International Singing Competition in Athens (1999). Prizewinner in Orfeo International Singing Competition in Hannover (2000). Received stipend of Minister of Culture and Art, as well as Stipend for Young Artists in the Poznañ Artistic Community. Since debut (1996) – role of Violetta in G. Verdi’s La Traviata – has been associated with stage of Wielki Theater in Poznañ. Collaborates with many opera theaters; since 2000, has been soloist at Polish National Opera in Warsaw. Has taken part in numerous opera festivals, among others: Carcassonne (France), Rossini Festival in Italy (2000) and twice at Wexford Opera Festival in Ireland (1999, 2000). Has performed under baton of such conductors as: D. Agler, G. Chmura, M. Benini, D. Jones, J. Kaspszyk, K. Kord, J. Maksymiuk, niedziela / Sunday, 5.11.2006 Iwona Hossa 33 tów jak: D. Agler, G. Chmura, M. Benini, D. Jones, J. Kaspszyk, K. Kord, J. Maksymiuk, G. Nowak, K. Penderecki, S. Skrowaczewski czy A. Wit. Ma na swoim koncie prawykonania utworów m.in. W. Kilara, J. Maksymiuka, M. Jasiñskiego i P. Serafiñskiego. Bra³a udzia³ w nagraniu p³ytowym Strasznego dworu S. Moniuszki (EMI, 2001). Wystêpuje w kilkudziesiêciu partiach operowych, operetkowych i oratoryjno-kantatowych, maj¹c równie¿ bogaty repertuar kameralny. Laureatka nagrody im. Andrzeja Hiolskiego za najlepsz¹ rolê kobiec¹ (2004). G. Nowak, K. Penderecki, S. Skrowaczewski and A. Wit. Has to her credit world premières of works by, among others, W. Kilar, J. Maksymiuk, M. Jasiñski and P. Serafiñski. Took part in disk recording of S. Moniuszko’s Haunted Manor (EMI, 2001). Performs in several dozen opera, operetta and oratorio-cantata roles; also has broad repertoire of chamber music. Winner of A. Hiolski prize for best female role (2004). Agnieszka Rehlis 34 Mezzosopran. Z wyró¿nieniem ukoñczy³a studia wokalne na Akademii Muzycznej we Wroc³awiu (1996). Stypendystka Ministerstwa Kultury (1993-96), laureatka I nagrody na Konkursie Wokalnym im. F. Platówny we Wroc³awiu, III nagrody w kategorii oratoryjnej oraz nagrody specjalnej III Miêdzyuczelnianego Konkursu Wokalnego w Dusznikach Zdroju. Uczestniczka kursów mistrzowskich K. Szostek-Radkowej, A. Stolte, Ch. Elsnera i G. Kahry’ego. Od debiutu w 1996 r. zwi¹zana z Oper¹ Wroc³awsk¹, gdzie wystêpowa³a m.in. w: Nabucco, Rigoletcie, Falstaffie, Traviacie, Fauœcie, Weselu Figara, Mezzo-soprano. Completed vocal studies with distinction at Academy of Music in Wroc³aw (1996). Received Ministry of Culture stipend (1993-96), won 1st prize in F. Platówna Vocal Competition in Wroc³aw, 3rd prize in oratorio category and special prize at 3rd Intercollegiate Vocal Competition in Duszniki Zdrój. Participated in master classes with K. Szostek-Radkowa, A. Stolte, C. Elsner and G. Kahry. Since debut in 1996, has been associated with Wroc³aw Opera, where she has performed in, among others: Nabucco, Rigoletto, Fal-staff, La Traviata, Faust, Le Nozze di Figaro, Carmen, Antigone, and the show Viva Verdi. Has participated in many Wroc³aw Opera tours, and in grand opera productions (among others Il Trovatore, The Haunted Manor, Der Ring des Niebelungen). Participated in concert performance of Don Carlos and recorded for DUX the role of Aza from Paderewski’s opera Manru (Fryderyk award 2004). At Polish National Opera, artist debuted in 2003 in role of Fenena in Verdi’s Nabucco. Artist’s repertoire contains over 45 oratorio music items including, among others: Verdi’s and Mozart’s Requiems, Beethoven’s Missa Solemnis and Symphony no. 9, Rossini’s Stabat Mater, as well as works by K. Penderecki. Performs at many international festivals, including such events as the Easter Festival in Kraków, Wratislavia Cantans, the Probaltica Festival in Toruñ, the George Enescu International Festival, the Rheingau Music Festival and the Schleswig-Holstein Music Festival. Has collaborated many times with Sinfonia Varsovia orchestra under direction of K. Penderecki, performing his Te Deum and Polish Requiem, as well as Dvořák’s Requiem. In 2005 in Luxembourg, participated in world première of K. Penderecki’s Symphony no. 8 ‘Lieder der Vergänglichkeit’, which she later recorded with the Warsaw Philharmonic for Naxos. niedziela / Sunday, 5.11.2006 Carmen, Antygonie czy w spektaklu Viva Verdi. Bra³a udzia³ w wielu tournée Opery Wroc³awskiej i w wielkich widowiskach operowych (m.in. Trubadur, Straszny dwór, Pierœcieñ Nibelungów). Wziê³a udzia³ w koncertowym wykonaniu Don Carlosa i nagra³a dla firmy DUX partiê Azy z opery Manru Paderewskiego (Fryderyk 2004). W Operze Narodowej artystka zadebiutowa³a w 2003 r. parti¹ Feneny w Nabucco Verdiego. Artystka ma w swoim repertuarze ponad 45 pozycji muzyki oratoryjnej obejmuj¹cego m.in.: Requiem Verdiego i Mozarta, Missê solemnis i IX Symfoniê Beethovena, Stabat Mater Rossiniego oraz utwory K. Pendereckiego. Wystêpuje na wielu miêdzynarodowych festiwalach, m.in. Festiwalu Wielkanocnym w Krakowie, „Wratislavia Cantans”, Festiwalu Krajów Ba³tyckich w Toruniu, George Enescu International Festival, Rheingau Music Festival czy Schleswig-Holstein Music Festival. Wielokrotnie wspó³pracowa³a z orkiestr¹ Sinfonia Varsovia pod dyrekcj¹ K. Pendereckiego, wykonuj¹c jego Te Deum i Polskie Requiem oraz Requiem Dvořáka. W 2005 roku w Luxemburgu wziê³a udzia³ w œwiatowej premierze VIII Symfonii „Lieder der Vergänglichkeit” K. Pendereckiego, któr¹ nagra³a póŸniej z Filharmoni¹ Narodow¹ dla wytwórni Naxos. 35 Wojciech Drabowicz 36 Baryton. Urodzony w Poznaniu, tam z wyró¿nieniem ukoñczy³ studia na Akademii Muzycznej w klasie œpiewu prof. A. Kaweckiej. Laureat nastêpuj¹cych konkursów: I nagroda i 12 nagród specjalnych Konkursu im. A. Didura w Bytomiu (1988), III nagroda i nagroda specjalna Konkursu im. P. Czajkowskiego w Moskwie (1990), I nagroda i 11 nagród specjalnych na Konkursie „Belvedere” w Wiedniu (1990). Od debiutu na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu (1989) regularnie wystêpuje na scenach w kraju i za granic¹, maj¹c w swoim repertuarze najs³ynniejsze opery, m.in. Cyrulik sewilski, Czarodziejski flet, Carmen, Peleas i Melizanda, Dama Pikowa, tytu³owe role w Don Giovannim, Mazepie czy w Królu Rogerze. Obok tradycyjnego repertuaru operowego artysta czêsto wystêpuje w operach kompozytorów wspó³czesnych. Obecnie od kilku lat wspó³pracuje z Teatrem Wielkim – Oper¹ Narodow¹ w Warszawie. Wystêpy w najs³ynniejszych teatrach operowych (m.in. Bruksela, Barcelona, Genewa, Berlin, Sztokholm, Tel Aviv, Nowy Jork) pozwoli³y na wspó³pracê z takimi dyrygentami jak C. Abbado, Ch. Dutoit, Sir Ch. Mackerras, K. Kord, P. Eötvös, A. Wit, G. Chmura. Bra³ udzia³ w produkcjach tak znanych re¿yserów jak P. Brook, G. Savari Baritone. Born in Poznañ, where he graduated with distinction from the Academy of Music (voice studio of Prof. A. Kawecka). Winner of the following competitions: 1st prize and 12 special prizes at A. Didur Competition in Bytom (1988), 3rd prize and special prize at Tchaikovsky Competition in Moscow (1990), 1st prize and 11 special prizes at Belvedere Competition in Vienna (1990). Since debut on stage of Wielki Theater in Poznañ (1989), has performed regularly on stages in Poland and abroad, with such operas in his repertoire as: Il Barbiere di Siviglia, Die Zauberflöte, Carmen, Pelléas et Mélisande, Pique Dame, title roles in Don Giovanni, Mazepa and King Roger. Aside from the traditional opera repertoire, the artist often performs in operas by contemporary composers. Presently, for the past several years, has been working with the Polish National Opera in Warsaw. Performances in the most famous opera theaters (among others, in Brussels, Barcelona, Geneva, Berlin, Stockholm, Tel Aviv, New York) have allowed him to collaborate with such conductors as C. Abbado, C. Dutoit, Sir C. Mackerras, K. Kord, P. Eötvös, A. Wit and G. Chmura. Has taken part in productions of such well-known stage directors as P. Brook, G. Savari and P. Stein. Showing of Eugene Onegin recorded for Warner Bros. has been broadcast many times on television all over the world. On CD, the artist has recorded, among others, Boris Godounov with the Berlin Philharmonic under the direction of C. Abbado (Sony Classic) and P. Eötvös’s Three Sisters under the direction of K. Nagano (Deutsche Grammophon). The winner of many distinctions, he has received, among others, the Andrzej Hiolski Prize (2002) and the Marshal of Wielkopolska Award. Akiko Suwanai Skrzypce. Najm³odsza zwyciê¿czyni Miêdzynarodowego Konkursu im. P. Czajkowskiego. Solistka o ugruntowanej, miêdzynarodowej karierze artystycznej. Koncertowa³a pod batut¹ najwybitniejszych dyrygentów, m.in.: P. Bouleza, L. Maazela, Z. Mehty, S. Ozawy czy W. Sawallischa. Wystêpowa³a ze œwiatowej s³awy zespo³ami, tj.: Berliñsk¹ Filharmoni¹, Filharmonikami Nowego Jorku i Los Angeles, Boston Symphony czy National Symphony Orchestra of Washington. Bra³a udzia³ w najwa¿niejszych festiwalach muzycznych, m.in. w Ravinio, Lockenhaus czy w Berlinie. Ostatnie wystêpy artystki obejmuj¹ koncerty podczas Lucerne Easter Violin. Youngest winner of Tchaikovsky International Competition. Soloist with solid international artistic career. Has concertized under the baton of the most distinguished conductors, among others: P. Boulez, L. Maazel, Z. Mehta, S. Ozawa and W. Sawallisch. Has performed with world-famous ensembles, e.g.: Berlin Philharmonic, New York and Los Angeles Philharmonics, Boston Symphony and National Symphony Orchestra in Washington. Has taken part in the most important music festivals, among others: Ravinia, Lockenhaus, Berlin. The artist’s most recent performances include concerts niedziela / Sunday, 5.11.2006 czy P. Stein. Nagrany dla Warner Bros. spektakl Eugeniusza Oniegina by³ wielokrotnie transmitowany przez telewizje na ca³ym œwiecie. Na p³ytach kompaktowych artysta zarejestrowa³ m.in. Borysa Godunowa z Berliner Philharmoniker pod dyrekcj¹ C. Abbado (Sony Classic) i Trzy siostry P. Eötvösa pod dyrekcj¹ K. Nagano (Deutsche Grammophon). Laureat licznych wyró¿nieñ, otrzyma³ m.in.: nagrodê im. Andrzeja Hiolskiego (2002) i nagrodê Marsza³ka Wielkopolski. 37 Festiwal pod batut¹ P. Bouleza, tournée z Birmingham Symphony Orchestra w Europie oraz wystêpy z Cincinati Symphony w Japonii pod kierunkiem Paavo Järvi. Zwyciê¿czyni najwa¿niejszych konkursów, m.in.: Miêdzynarodowego Konkursu im. N. Paganini (W³ochy) czy Miêdzynarodowego Konkursu im. Królowej El¿biety (Belgia) – którego by³a najm³odsz¹ uczestniczk¹. Studia muzyczne skoñczy³a w Toho Gakuen School of Music pod kierunkiem Toshiya Eto, doskonal¹c swoje umiejêtnoœci w Juilliard School of Music pod kierunkiem Dorothy DeLay i Cho-Liang Lin oraz w Hochschule der Künste w klasie Uwe-Martin Haiberg. Zwi¹zana z Universalem, do tej pory wyda³a siedem p³yt znakomicie przyjêtych przez krytykê. Wœród nagrañ znalaz³y siê m.in. I Koncert skrzypcowy Brucha z Academy of St. Martin-in-the-Fields pod kierunkiem N. Marrinera czy koncerty Czajkowskiego i Mendelssohna pod batut¹ V. Ashkenazego. Artystka gra na jednym z najs³ynniejszych instrumentów – stradivariusie „Delfin” z 1714 roku. Instrument ten, poprzednio u¿ywany przez Jaschê Heifetza, nale¿y do zbiorów Nippon Music Foundation. 38 during the Lucerne Easter Festival under the baton of P. Boulez, a tour with the Birmingham Symphony Orchestra in Europe, as well as performances with the Cincinnati Symphony in Japan under the direction of Paavo Järvi. Has won the most important competitions, among others: the Paganini International Competition (Italy) or the Queen Elisabeth International Competition (Belgium), in which she was the youngest participant. Completed music studies at Toho Gakuen School of Music under the direction of Toshiya Eto, perfecting skills at Juilliard School of Music under the direction of Dorothy DeLay and Cho-Liang Lin, as well as at Hochschule der Künste in the studio of Uwe-Martin Haiberg. Has exclusive recording contract with Universal, to date has released seven CDs to great critical acclaim. Among her recordings are the Bruch Violin Concerto no. 1 with the Academy of St. Martin in the Fields under the direction of N. Marriner or concerti by Tchaikovsky and Mendelssohn under the baton of V. Ashkenazy. Artist plays one of the most famous instruments – the “Dolphin” Stradivarius from 1714. This instrument, previously used by Jascha Heifetz, belongs to the collections of the Nippon Music Foundation. Zosta³ za³o¿ony w 1948 przez Jerzego Gerta. Od pocz¹tku istnienia do roku 1994 Chór stanowi³ integraln¹ czêœæ zespo³u Orkiestry i Chóru Polskiego Radia i Telewizji. W 1995 roku rozpocz¹³ samodzieln¹ dzia³alnoœæ w strukturach Polskiego Radia SA. Dyrektorem i kierownikiem artystycznym zespo³u jest W³odzimierz Siedlik. Na repertuar chóru sk³ada siê zarówno muzyka a cappella, jak i formy wokalno-instrumentalne, dzie³a reprezentuj¹ce wszystkie style i epoki ze szczególnym uwzglêdnieniem muzyki polskiej. Chór czêsto bra³ udzia³ w prawykonaniach utworów polskich kompozytorów, m.in. W. Lutos³awskiego, K. Pendereckiego czy H. M. Góreckiego. Wystêpuje na presti¿owych festiwalach muzycznych, m.in.: „Wratislavia Cantans”, „Warszawska Jesieñ”, Polish Radio Choir in Kraków was founded in 1948 by Jerzy Gert. From the beginning of its existence until 1994, the Choir represented an integral part of the Polish Radio and Television Orchestra and Choir. In 1995, it began independent activity within the structures of Polskie Radio SA. The Director and Artistic Manager of the ensemble is W³odzimierz Siedlik. The choir’s repertoire is comprised of both a cappella music and vocal-instrumental forms, works representing all styles and eras, with particular attention to Polish music. The Choir has often participated in premières of works by Polish composers, among others, W. Lutos³awski, K. Penderecki or H. M. Górecki. It performs at prestigious music festivals, among others: Wratislavia Cantans, Warsaw Autumn, Poznañ Spring niedziela / Sunday, 5.11.2006 Chór Polskiego Radia w Krakowie 39 Poznañska Wiosna Muzyczna, Festiwal Chopinowski w Dusznikach, Rossini Opera Festival, Settimana di Monreale, Le Festival de la Musique Contemporaine Centre Pompidou, Oratorio und Cantata Festival Ratzeburg. Jako jeden z nielicznych zespo³ów, Chór wykonuje operê Moj¿esz i Aaron Arnolda Schönberga. W 1998 roku zosta³ zaproszony przez Staatstheater Darmstadt do scenicznego wystawienia tego dzie³a. W latach nastêpnych goœci³ w Teatrze Massimo w Palermo, Staatstheater Stuttgart i w Staatsoper Hamburg. Poza dzia³alnoœci¹ koncertow¹ Chór dokona³ licznych nagrañ archiwalnych dla Polskiego Radia i Telewizji, a tak¿e wielu nagrañ p³ytowych dla polskich i zagranicznych firm fonograficznych. of Music, Chopin Festival in Duszniki, Rossini Opera Festival, Settimana di Monreale, Le Festival de la Musique Contemporaine Centre Pompidou, Oratorio und Cantata Festival Ratzeburg. The Choir is one of the few which perform Arnold Schönberg’s opera Moses und Aron. In 1998, it was invited by Staatstheater Darmstadt to present this work on stage. In subsequent years, it has been hosted by Teatro Massimo in Palermo, Staatstheater Stuttgart and Staatsoper Hamburg. Aside from its concert activity, the Choir has made numerous archival recordings for Polish Radio and Television, as well as many analog and compact disk recordings for Polish and foreign record firms. Marek Kluza 40 Dyrygent i pedagog. Absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie, w 1989 roku za³o¿y³ Chór Kameralny Cantores Cracovienses, z którym wielokrotnie koncertowa³ we Francji, W³oszech, Austrii, Niemczech i Szwajcarii. Od 1989 roku jest nauczycielem klasy skrzypiec i dyrygentem orkiestr m³odzie¿owych w Zespole Pañstwowych Szkó³ Muzycznych w Krakowie. By³ równie¿ wyk³adowc¹ i dyrygentem na Bilkent University w Ankarze (1993/4). Od 1994 Conductor and pedagogue. Graduated from Academy of Music in Kraków; in 1989, founded Cantores Cracovienses Chamber Choir; has concertized with this ensemble many times in France, Italy, Austria, Germany and Switzerland. Since 1989, has taught violin and conducted youth orchestras at Zespó³ Pañstwowych Szkó³ Muzycznych (State Music Schools Group) in Kraków. Was also lecturer and conductor at Bilkent University in Ankara (1993-94). From 1994 onward, worked as chorister in Polish Radio Choir, advanced to post of choirmaster; since 1996, has been Assistant Director of Polish Radio Choir in Kraków. niedziela / Sunday, 5.11.2006 roku pracowa³ jako chórzysta w Chórze Polskiego Radia, gdzie awansowa³ na stanowisko chórmistrza, a od 1996 roku jest zastêpc¹ Dyrektora Chóru Polskiego Radia w Krakowie. Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach Wczeœniej dzia³aj¹ca jako Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, zosta³a za³o¿ona przez G. Fitelberga w Warszawie w 1935 roku i prowadzona przez niego do wybuchu II wojny œwiatowej. Po wojnie, ju¿ w Katowicach zespo³em kierowali najwybitniejsi polscy dyrygenci: W. Rowicki, G. Fitelberg, J. Krenz, K. Kord, A. Wit. Obecnie dyrektorem artystycznym jest Gabriel Chmura, Jan Krenz pe³ni funkcjê dyrygenta honorowego, a Stanis³aw Skrowaczewski przyj¹³ tytu³ pierwszego dyrygenta goœcinnego. Od 2000 roku dyrektorem naczelnym i programowym jest National Polish Radio Symphony Orchestra Katowice (NOSPR – previously active as the Great Polish Radio Symphony Orchestra) was founded by G. Fitelberg in Warsaw in 1935, and led by him until the outbreak of World War II. After the war, now in Katowice, the ensemble was directed by the most distinguished Polish conductors: W. Rowicki, G. Fitelberg, J. Krenz, K. Kord, A. Wit. Presently, its artistic director is Gabriel Chmura; Jan Krenz is conductor laureate; and Stanis³aw Skrowaczewski has accepted the title of chief guest conductor. Since 2000, its executive and 41 Joanna Wnuk-Nazarowa. Zespó³ mia³ zaszczyt wspó³pracowaæ z jednymi z najwiêkszych kompozytorów drugiej po³owy XX wieku – W. Lutos³awskim, K. Pendereckim i H. M. Góreckim, prezentuj¹c pierwsze wykonania ich dzie³. Orkiestra zrealizowa³a przesz³o 160 p³yt CD dla wielu wytwórni fonograficznych (m.in. Decca, EMI, Phillips, Naxos) oraz dokona³a licznych nagrañ archiwalnych dla potrzeb Polskiego Radia. Wraz z NOSPR wystêpowa³o wielu najwybitniejszych dyrygentów i solistów. Orkiestra koncertowa³a niemal we wszystkich krajach Europy, a tak¿e w Azji, Australii, Nowej Zelandii, Korei, Tajwanie, USA, Kanadzie i Brazylii, ciesz¹c siê wszêdzie uznaniem krytyki i entuzjastycznym przyjêciem ze strony publicznoœci. Orkiestra w 2005 roku, podczas Festiwalu „Warszawska Jesieñ”, zosta³a uhonorowana nagrod¹ Orfeusz w uznaniu wybitnych wykonañ muzyki polskiej. Od 2006 roku NOSPR uczestniczy w miêdzynarodowym projekcie Symphonet, którego celem jest jest m.in. miêdzynarodowa wymiana muzyków i wspólna organizacja festiwali. 42 program director has been Joanna Wnuk-Nazarowa. In its history, the ensemble has had the honor of collaborating with some of the greatest composers of the second half of the 20th century – W. Lutos³awski, K. Penderecki and H. M. Górecki, presenting premières of their works. The orchestra has made over 160 CDs for many recording firms (among others, Decca, EMI, Phillips, Naxos), as well as many archival recordings for the needs of the Polish Radio. Many of the most distinguished conductors and soloists have performed together with NOSPR. The orchestra has concertized in almost every country of Europe, as well as in Asia, Australia, New Zealand, Korea, Taiwan, USA, Canada and Brazil, everywhere enjoying critical acclaim and enthusiastic receptions on the part of audiences. In 2005, during the Warsaw Autumn Festival, the Orchestra was honored with the Orfeusz prize in recognition of its outstanding performances of Polish music. Starting in 2006, NOSPR began to participate in Symphonet, an international project whose purpose is, among other things, international exchange of musicians and joint organization of festivals. Rozmowa z Krzysztofem Pendereckim Conversation with Krzysztof Penderecki Symfonia niczym powieœæ Symphony – Just Like a Novel Rozpoœcieram w powietrzu moje pewne skrzyd³a. Kryszta³y nieba przesta³y byæ dla mnie przegrod¹, rozbiwszy je wznios³em siê w nieskoñczonoœæ. Quindi l’ali sicure a l’aria porgo; Né temo intoppo di cristallo o vetro, Ma fendo i cieli e a l’infinito m’ergo. Henceforth I spread confident wings to space; I fear no barrier of crystal or of glass; I cleave the heavens and soar to the infinite. (Giordano Bruno, O nieskoñczonoœci, Wszechœwiecie i œwiatach. Sonet III, wersety 9-11 – tekst wykorzystany w Kosmogonii) (Giordano Bruno, On the Infinite Universe and Worlds, Sonnet no 3, lines 9–11 – text used in Cosmogonia) Tr. Dorothea Waley Singer „Symfonia jest jak powieœæ epicka. Trzeba mieæ coœ do powiedzenia, aby siê w ogóle za ni¹ zabieraæ” – powiedzia³ Pan w jednym z wywiadów. Czy dlatego Pana pierwsza symfonia powsta³a, kiedy mia³ Pan ju¿ blisko 40 lat? “A symphony is like an epic novel. You have to have something to say before you even start working on it,” you said once in an interview. Is this why your first symphony was written when you were already nearly 40 years old? 43 W³aœnie dlatego. Wielkiego utworu epickiego nie pisze 20-letni ch³opiec, tylko cz³owiek w dojrza³ym wieku. Postanowi³em – ca³kiem œwiadomie – napisaæ I Symfoniê maj¹c 40 lat. I tak te¿ zrobi³em. Uwa¿am, ¿e jest to dobry wiek na siêgniêcie po tak wielk¹ formê. Mia³em ju¿ na swoim koncie kilkadziesi¹t bardzo udanych utworów, w tym kilka du¿ych form. Uzna³em, ¿e mam coœ do powiedzenia i w symfonii. Mówi¹c o formie symfonii nie myœli Pan zapewne o symfoniach klasycznych. Oczywiœcie. Symfonie klasyków by³y bardzo krótkie i skromne. Natomiast wielkie symfonie, czyli utwory Brahmsa, Brücknera, Dvořáka, Mahlera, zosta³y napisane przez kompozytorów, którzy ju¿ mieli na swoim koncie du¿y dorobek twórczy i którzy byli przygotowani do pisania wielkich form. Jakie miejsce w Pana twórczoœci zajmuje symfonia? 44 Najwa¿niejsze. Traktujê tê formê jako dzie³o mojego ¿ycia. W symfoniach mo¿na poznaæ moj¹ prawdziw¹ twarz. Jak ³atwo stwierdziæ, nie piszê symfonii jednej za drug¹. Wypuszczam je rzadko, cyzeluj¹c w nich ka¿dy dŸwiêk. Poœwiêcam im wiele czasu. Ile zamierza Pan napisaæ symfonii? Mam sztywny plan – od trzydziestu lat – napisania dziewiêciu symfonii. I nie chcê wiêcej. Dlaczego? Bo bardzo niebezpiecznie jest zaczynaæ dziesi¹t¹. Wielu kompozytorów – choæby Bruckner, Beethoven – zaczê³o i nie doczeka³o. A ja – o czym ju¿ mówi³em – jestem przes¹dny. Precisely for that reason. A great epic work is written not by a 20-year-old boy, but by a person of mature age. I decided – completely consciously – to write my 1st Symphony at age 40. And that is also what I did. I think that is a good age to turn to such a large form. I already had to my credit several dozen very successful works, including several large forms. I figured that I had something to say in a symphony as well. In speaking of the symphony form, no doubt you aren’t thinking about Classical symphonies. Of course not. The symphonies of the Classicists were very short and modest. On the other hand, the great symphonies – so, the works of Brahms, Bruckner, Dvořák, Mahler – were written by composers who already had great artistic achievements to their credit, who were prepared to write large forms. What place does the symphony occupy in your uvre? The most important. I treat this form as my life’s work. In the symphonies, you can recognize my true face. As is easy to determine, I do not write symphonies one after the other. I release them rarely, first chiseling every note. I devote a lot of time to them. How many symphonies do you intend to write? I have a hard-and-fast plan – have had for thirty years – to write nine symphonies. No more. Why? Because it’s very dangerous to begin a tenth. Many composers – for example Inni kompozytorzy pisali jednak swoje symfonie po kolei. Numer œwiadczy³ o kolejnoœci powstawania dzia³a. U Pana tak nie jest. Dlaczego? Wbrew pozorom piszê w kolejnoœci, ale nie w kolejnoœci koñczê. Czasem po napisaniu jednej lub dwóch czêœci zarzucam komponowanie i wracam do tej symfonii po latach, gdy ju¿ istniej¹ nastêpne. Dlatego te utwory wchodz¹ do obiegu koncertowego nie po kolei. Po napisaniu I, II oraz IV i V wróci³em do III Symfonii, która istnia³a we fragmentach, ale pocz¹tkow¹ numeracjê zachowa³em. Niedawno napisa³em VII, bo mam szkice do VI, która bêdzie – powiem nieskromnie – moj¹ symfoni¹ pastoraln¹, zatytu³owan¹ „Elegia na umieraj¹cy las”. W tym roku piszê VIII Symfoniê. Po jej zakoñczeniu powstanie VI i na koniec IX. Na sam koniec cyklu nie mam zamiaru zbyt d³ugo czekaæ. Ostatni¹ symfoniê zamierzam napisaæ na pocz¹tku drugiego dziesiêciolecia XXI wieku. Wszystkie Pana symfonie powstaj¹ na konkretne zamówienia. Tak, ale to s¹ przede wszystkim zamówienia, które ja wyszukujê, aby znaleŸæ sobie odpowiednie miejsce i orkiestry na prawykonanie moich symfonii. Podpisa³em – nie tak dawno – umowê z orkiestr¹ monachijsk¹ na prawykonania wszystkich moich symfonii, które powstan¹. Ostatnio jednak odst¹pi³em od tej umowy. Bruckner, Beethoven – began and didn’t live to finish. And I – as I’ve already said – am superstitious. Other composers, however, have written their symphonies in order. The number showed the order of writing. With you, it’s different. Why? Appearances notwithstanding, I do write in order – but I don’t finish in order. Sometimes after writing one or two movements, I leave off composing and return to that symphony years later, when subsequent ones already exist. After writing the 1st, 2nd, 4th and 5th, I returned to the 3rd, which existed in fragments, but I kept the original numeration. Not long ago, I wrote my 7th, because I have sketches for the 6th, which will be – to speak immodestly – my Pastoral Symphony, entitled “Elegy for the Dying Forest”. This year, I am writing my 8th symphony. After I finish that, I will write my 6th, and then, finally, my 9th. I don’t plan to wait too long for the very end of the cycle. I plan to write my last symphony at the beginning of the second decade of the 21st century. All of your symphonies have been written on commission. Nie chcia³em siê czuæ skrêpowany pisaniem na konkretny termin. But these are, above all, commissions that I seek out in order to find an appropriate place and orchestra for the world première of my symphonies. I signed – not too long ago – a contract with the Munich orchestra for world premières of all of my symphonies yet to be written. Recently, however, I dissolved that contract. Jaka bêdzie VIII Symfonia? Why? Na pewno o wiele krótsza, ni¿ VII. Mam ju¿ na ni¹ pomys³. Nie wiem jeszcze, ile bêdzie mia³a czêœci. Do tej pory tylko I didn’t want to feel bound, writing for a concrete deadline. Dlaczego? 45 dwie z moich symfonii s¹ wieloczêœciowe: III Symfonia ma piêæ czêœci, zaœ VII – siedem. Mogê jedynie przyrzec, ¿e na pewno VIII Symfonia nie bêdzie mia³a oœmiu czêœci. Ma Pan ju¿ szkice ca³oœci, tematy? Oczywiœcie. Problem w komponowaniu polega jednak na tym, ¿e zawsze mam wiêcej szkiców, ni¿ trzeba. Nale¿y jedynie dokonaæ wyboru. Za wczeœnie jest, aby mówiæ o tej symfonii. Mo¿e siê jeszcze wiele wydarzyæ. Fragmenty niepublikowanej „rozmowy-rzeki” przeprowadzonej z kompozytorem przez Agnieszkê Malatyñsk¹-Stankiewicz w 2002 roku. What will the 8th Symphony be like? Definitely much shorter than the 7th. I already have an idea for it. I don’t know yet how many movements it will have. To date, only two of my symphonies have had more than one movement: the 3rd Symphony has five movements; and the 7th, seven. The only thing I can swear to is that the 8th Symphony will definitely not have eight movements. Do you already have sketches of the whole thing, themes? Of course. The problem in composing, however, is that I always have more sketches than I need. I just have to make a choice. It is too early to talk about this symphony. A lot could still happen. Fragments of an unpublished “conversation-river” between the composer and Agnieszka Malatyñska-Stankiewicz in 2002. 46 poniedzia³ek, godz.12.00 / Monday, 12:00 p.m. SALA FONTANY MUZEUM HISTORYCZNEGO MIASTA KRAKOWA / FONTANA ROOM OF THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW AKADEMIA FESTIWALOWA/ FESTIVAL TALK Spotkanie z Krzysztofem Pendereckim / Meeting with Krzysztof Penderecki Prowadzi / Moderator – Mieczys³aw Tomaszewski poniedzia³ek, godz.19.30 / Monday, 7:30 p.m. KOŒCIÓ£ ŒW. BARBARY / ST. BARBARA’S CHURCH Muzyka z XV-wiecznego rêkopisu Krasiñskich (ca 1440) / Music from the 15th Century Manuscript of the Krasiñski Family (ca. 1440) Miko³aj z Radomia – Gloria Etienne Grossin – Credo Miko³aj z Radomia – Utwór bez tytu³u / Piece without title Anonim – Ave mater o Maria Anonim – Virginem mire puchritudinis – In descort Johannes Ciconia – Gloria – Regina gloriosa – Credo Anonim – Salve thronus trinitatis Miko³aj z Radomia – Magnificat Anonim – Cracovia civitas Miko³aj z Radomia – Alleluia Anonim – Christicolis secunditas Miko³aj z Radomia – Gloria Miko³aj z Ostroroga – Pastor gregis egregius Antonio Zaccara da Teramo – Gloria Ad ogni vento ARS CANTUS: Monika Wieczorkowska – œpiew / voice Piotr Olech – œpiew / voice Maciej Gocman – œpiew / voice Burkard Wehner – œpiew / voice Piotr Karpeta – œpiew / voice Tomasz Dobrzañski – flet prosty, mandora / soprano recorder, mandora Anna Œliwa – fidel / fiddle Micha³ Micker – fidel / fiddle Ewa Prawucka – pozytyw / organ poniedzia³ek / Monday, 6.11.2006 6.11.2006 47 48 Rêkopis Krasiñskich / Krasiñski Manuscript Wœród przechowywanych w Polsce muzykaliów rêkopis Krasiñskich, okreœlany skrótem Kras 52, zajmuje miejsce wyj¹tkowe. Nie wynika to tylko z faktu, ¿e jest jednym z g³ównych Ÿróde³ muzyki polskiej XV wieku; ¿e w sposób nierozerwalny zwi¹zany jest kultur¹ muzyczn¹ Krakowa i najwa¿niejszym polskim kompozytorem tego czasu – Miko³ajem z Radomia. Jest to bowiem rêkopis, na którym swe piêtno odcisnê³y tragiczne wydarzenia najnowszej historii Polski. Przed II wojn¹ œwiatow¹ nale¿a³ on do jednego z najcenniejszych ksiêgozbiorów kraju – Biblioteki Ordynacji Krasiñskich, mieszcz¹cej siê w czasie wojny w Warszawie przy ulicy Okólnik 9. Biblioteka ta po klêsce Powstania Warszawskiego praktycznie przesta³a istnieæ. Na rozkaz w³adz niemieckich specjalne oddzia³y Brandkommando dokonywa³y systematycznego palenia miasta. W dniu 19 paŸdziernika 1944 roku na ulicy Okólnik sp³onê³y bezcenne zabytki kultury: 26 tysiêcy rêkopisów, 80 tysiêcy starych druków i 2,5 tysi¹ca inkunabu³ów. Jednak¿e Kras 52 – w wyniku niewyjaœnionych do dziœ okolicznoœci – ocala³. Odnalaz³ siê przez przypadek we wrzeœniu 1948 roku, gdy profesor Karol Estreicher przebywa³ wraz z Komisj¹ Rewindykacyjn¹ w Bayerische Staatsbibliothek w Monachium. Jego uwagê zwróci³ znajomo wygl¹daj¹cy wolumin przenoszony akurat przez niemieckiego bibliotekarza. Gdy poprosi³ o pokazanie ksiêgi, okaza³o siê, ¿e jest ni¹ s³ynny Kras 52. Rêkopis powróci³ do Biblioteki Narodowej w Warszawie, gdzie obecnie przechowywany jest w ognioszczelnym sejfie pod sygnatur¹ III.8054. Among music materials surviving in Poland, the Krasiñski manuscript, designated with the abbreviation “Kras 52”, possesses an exceptional position. This results not only from the fact that it is one of the main sources of 15th-century Polish music, that it is inseparably linked with the musical culture of Kraków and with the most important Polish composer of that time – Miko³aj of Radom. For this is a manuscript which bears the mark of tragic events from the most recent Polish history. Before World War II, it belonged to one of the most valuable book collections in the country – the Library of the Krasiñski Estate, located during the War in Warsaw at ulica Okólnik 9. After the Warsaw Uprising, it practically ceased to exist. At the order of German authorities, special Brandkommando divisions carried out a systematic burning of the city. On 19 October on ulica Okólnik, priceless historic cultural objects went up in flames: 26 000 manuscripts, 80 000 old printed publications, and 2 500 incunabula. However, Kras 52 – as a result of circumstances unexplained to this day – was salvaged. It was rediscovered by chance in September 1948, when Professor Karol Estreicher was, together with the Claims Commission [Komisja Rewindykacyjna], at the Bayerische Staatsbibliothek in Munich. His attention was drawn to a familiarlooking volume being transported at that moment by a German librarian. When he asked to be shown the book, it turned out that is was the famous Kras 52. The manuscript returned to the National Library in poniedzia³ek / Monday, 6.11.2006 Muzyka z XV-wiecznego Music from the rêkopisu Krasiñskich Krasiñski Manuscript (ca 1440) (ca. 1440) 49 50 Niestety tragiczny los nie omin¹³ innych polskich muzykaliów. Zagin¹³ na przyk³ad rêkopis znany pod skrótem Wn 378, uwa¿any pod wieloma wzglêdami za bliŸniaczy w stosunku do Kras 52. Zawiera³ on m.in. utwory Miko³aja z Radomia, które znamy dziœ ju¿ tylko z przedwojennych reprodukcji. Rêkopis Krasiñskich ma dla nas ogromn¹ wartoœæ g³ównie ze wzglêdu na zapisane w nim utwory muzyczne. Jednak¿e jego treœæ stanowi¹ – oprócz muzyki – ró¿ne teksty ³aciñskie, a wœród nich kazania wielkopostne XIII-wiecznego dominikanina Jacopa da Voragine oraz traktat o wypêdzaniu demonów. Rêkopis sk³ada siê bowiem w istocie z piêciu odrêbnych czêœci, które zespolono dopiero w XIX wieku. Czêœæ muzyczn¹ tworz¹ 33 karty, na których zapisano – tzw. czarn¹ notacj¹ menzuraln¹ – 37 polifonicznych utworów. Nie wiadomo kto zebra³ i zanotowa³ te tak wa¿ne dla nas kompozycje, choæ z pewnoœci¹ nast¹pi³o to oko³o 1440 roku. Choæ miejsce powstania rêkopisu nie jest nam znane, to jednak istniej¹ doœæ powa¿ne poszlaki wskazuj¹ce na to, ¿e stworzono go w Krakowie, w krêgu tamtejszego dworu królewskiego. Czêœæ muzyczn¹ zabytku otwiera bowiem hymn na czeœæ miasta zatytu³owany Cracovia civitas, który oprócz niew¹tpliwych walorów muzycznych jest dla nas cennym tableau ¿ycia XV-wiecznej stolicy. Równie¿ w innych miejscach zbioru znajdujemy bezpoœrednie odniesienia do historii Polski. Jednym z najczêœciej przywo³ywanych przyk³adów jest ballada Miko³aja z Radomia opatrzona tekstem Hystorigraphi aciem, którego autorstwo przypisuje siê podkanclerzemu królewskiemu i biskupowi poznañskiemu Stanis³awowi Cio³kowi. Tekst ten ma charakter panegiryku u³o¿onego na czeœæ rodziny królewskiej w zwi¹zku z narodzinami Kazimierza, syna W³adys³awa Jagie³³y i królowej Zofii. Do kompozycji o lokalnym pochodzeniu zalicza siê te¿ utwór Pastor gregis egregius przypisywany nieznanemu bli¿ej Miko³ajowi z Ostroroga. Jest to rodzaj sekwencji po- Warsaw, where it is presently held in a fireproof vault under the call number III.8054. Unfortunately, other Polish music materials were not spared a tragic fate. For example, a manuscript disappeared which was known by the abbreviation Wn 378 and considered to be in many respects a twin of Kras 52. It contained, among other things, works by Miko³aj of Radom which we know today only from pre-War reproductions. The Krasiñski manuscript is of great value to us, chiefly on account of the musical works notated in it. However, its content is represented by – aside from music – various Latin texts, among them Lenten sermons by Dominican friar Jacopo da Voragine, as well as a treatise on exorcism of demons. For the manuscript is essentially comprised of five separate parts which were combined only in the 19th century. The musical portion is formed by 33 folios on which were written – in so-called black mensural notation – 37 polyphonic works. It is not known who compiled and notated these compositions which are of such importance to us, though with all certainty, it took place ca. 1440. Though the place where the manuscript came into being is not known, there does exist, however, quite serious circumstantial evidence that it was created in Kraków, within the sphere of the royal court located there. For the musical portion of this historic document opens with a hymn in honor of the city entitled Cracovia civitas, which, apart from its indubitable musical value, is a valuable tableau for us of life in the 15th-century capital. But in other places in the collection as well, we find direct references to the history of Poland. One of the most-often cited examples is a ballad by Miko³aj of Radom, provided with the text Hystorigraphi aciem, whose authorship is attributed to royal deputy chancellor and bishop of Poznañ Stanis³aw Cio³ek. The text has the character of a panegyric composed in honor of the royal family in con- nection with the birth of Kazimierz, son of W³adys³aw Jagie³³o and Queen Zofia. Compositions of local origin also include the work Pastor gregis egregius, attributed to the otherwise-unknown Miko³aj of Ostroróg. It is a sort of sequence dedicated to bishop St. Stanis³aw – a patron saint of Poland whose remains are laid to rest at Wawel Cathedral. However, in searching for connections between the Krasiñski manuscript and the culture of our country, it should be remembered, above all, that it is the main source of the uvre of Miko³aj of Radom – a composer who is called, not without reason, one of the most distinguished Polish artists before Chopin. Despite efforts still being undertaken, we have so far not been able to reconstruct Miko³aj’s biography. This results not only from a lack of appropriate documents, but also from the fact that among the composer’s contemporaries, there were several figures active who bore his name (“Nicolaus de Radom”). Presently, it is assumed that “our” Miko³aj of Radom was born in the 1360s. Perhaps he should be identified with a person named “Nicolaus Geraldi de Radom”, who appears several times in documents from the chancellery of Pope Boniface IX. This would imply that Miko³aj was a clergyman in the Kraków diocese and was living in Rome ca. 1390. This hypothesis seems justified in that also active at the same time in the Eternal City was Antonio Zacara da Teramo – one of the most distinguished composers of those times, who had an undoubted influence on the Polish artist’s uvre. Once upon a time, it was supposed that Miko³aj of Radom was the harpsichordist mentioned in 1422 as being in service to Queen Zofia, the last wife of W³adys³aw Jagie³³o. Though without doubt, he had some connections with the Kraków royal court, the document in question does, nonetheless, speaks only of Miko³aj, without the “Radom”. So it is indeed difficult to suppose that in Poland at that time, there was only poniedzia³ek / Monday, 6.11.2006 œwiêconej œwiêtemu biskupowi Stanis³awowi – patronowi Polski, którego szcz¹tki spoczywaj¹ w katedrze wawelskiej. Poszukuj¹c jednak zwi¹zków rêkopisu Krasiñskich z kultur¹ naszego kraju nale¿y przede wszystkim pamiêtaæ, ¿e jest on g³ównym Ÿród³em twórczoœci Miko³aja z Radomia – kompozytora, któremu nie bez przyczyny nadaje siê miano jednego z najwybitniejszych polskich twórców przed Chopinem. Pomimo podejmowanych wci¹¿ wysi³ków, nie uda³o siê dot¹d odtworzyæ biografii Miko³aja. Nie wynika to tylko z braku odpowiednich dokumentów, lecz równie¿ z faktu, ¿e równoczeœnie z kompozytorem dzia³a³o kilka osób nosz¹cych jego nazwisko („Nicolaus de Radom”). Obecnie przyjmuje siê, ¿e „nasz” Miko³aj z Radomia urodzi³ siê w latach szeœædziesi¹tych XIV wieku. Byæ mo¿e nale¿y go uto¿samiæ z osob¹ o nazwisku „Nicolaus Geraldi de Radom”, która kilkakrotnie pojawia siê w dokumentach kancelarii papie¿a Bonifacego IX. Wynika³oby st¹d, ¿e Miko³aj by³ duchownym diecezji krakowskiej i oko³o 1390 roku przebywa³ w Rzymie. Hipoteza ta wydaje siê o tyle uzasadniona, ¿e w tym samym czasie w Wiecznym Mieœcie dzia³a³ Antonio Zacara da Teramo – jeden z najwybitniejszych kompozytorów tamtych czasów, który wywar³ niew¹tpliwy wp³yw na twórczoœæ polskiego twórcy. Niegdyœ przypuszczano, ¿e Miko³aj z Radomia by³ wzmiankowanym w 1422 roku klawicymbalist¹ królowej Zofii, ostatniej ¿ony W³adys³awa Jagie³³y. Aczkolwiek niew¹tpliwie posiada³ on jakieœ zwi¹zki z krakowskim dworem królewskim, to jednak w odnoœnym dokumencie mówi siê tylko o Miko³aju, bez Radomia. Trudno doprawdy przypuszczaæ, ¿e w ówczesnej Polsce dzia³a³ tylko jeden muzyk o tym niezwykle wtedy popularnym imieniu. W zasadzie jedynym – ale jak¿e wa¿nym – œwiadectwem dzia³alnoœci Miko³aja z Radomia pozostaje jego twórczoœæ. Nie jest ona zbyt obszerna, jednak jej znaczenie dla kultury polskiej trudno przeceniæ. Na 51 52 zachowany do dziœ dorobek kompozytora sk³ada zaledwie dziewiêæ utworów: trzy pary centralnych czêœci mszy Gloria i Credo, dwie ballady oraz s³ynny Magnificat. Wszystkie sygnowane s¹ w Ÿród³ach nazwiskiem kompozytora: w rêkopisie Krasiñskich oznacza siê je jako „Opus Nicolai de Radom”, zaœ w zaginionym rêkopisie Wn 378 w formie spolszczonej – „slowye micolayowo radomskego” („dzie³o Miko³aja Radomskiego”). Polskiemu kompozytorowi przypisuje siê te¿ autorstwo przeróbki chanson Bon jour bon mois Guillaume’a Dufaya, której pierwotnie œwiecki tekst zast¹piono radosnym „Alleluia”. O pozosta³ych dzie³ach Miko³aja z Radomia nic nie wiadomo – nie odnaleziono te¿ dotychczas innych zapisów jego twórczoœci poza wzmiankowanymi tu dwoma rêkopisami. Twórczoœæ Radomskiego nawi¹zuje do najlepszych wzorów muzyki europejskiej pocz¹tku XV wieku. W jego czêœciach mszalnych znajdujemy elementy stylu ars subtilior, swoistego œredniowiecznego manieryzmu, charakterystycznego dla okresu 1370–1420. Cechowa³o go po³¹czenie odrêbnych dotychczas tradycji polifonii francuskiej i w³oskiej, przemieszanie w¹tków œwieckich i religijnych, a zarazem pewne wysublimowanie, sk³onnoœæ do budowania muzyki z detali rytmicznych, melodycznych i brzmieniowych. U Miko³aja z Radomia widoczne s¹ paralele z twórczoœci¹ Antoniego Zacary da Teramo i najwa¿niejszego kompozytora tego okresu – Johannesa Ciconii. Nieco odmienny charakter reprezentuj¹ ballady polskiego twórcy, bli¿sze tradycji francuskiej. Nie wiadomo do jakich tekstów zosta³y skomponowane, choæ istnieje przypuszczenie, ¿e mog³y byæ to teksty w jêzyku polskim – w rêkopisach muzycznych tego czasu znajdujemy tajemnicze inskrypcje, które œwiadcz¹, ¿e ju¿ wtedy istnia³ gatunek polskiej poezji mi³osnej, o niekiedy frywolnym charakterze. Pierwsza z ballad Miko³aja z Radomia zachowa³a siê bez tekstu, st¹d te¿ we wspó³czesnej praktyce koncertowej one musician with that (then) unusually popular name. Basically, the only – but how important! – evidence of Miko³aj of Radom’s activity remains his compositional uvre. It is not particularly prolific, but it is difficult to overestimate its significance for Polish culture. The composer’s body of work surviving until today is comprised of a mere nine works: three pairs of the central mass movements Gloria and Credo, two ballads, and the famous Magnificat. All are signed in the sources with the composer’s name: in the Krasiñski manuscript, they are designated as “Opus Nicolai de Radom”, while the lost Wn 378 manuscript gives the Polish form – “slowye micolayowo radomskego” (“work of Miko³aj Radomski”). Also attributed to the Polish composer’s authorship are adaptations of Guillaume Dufay’s chanson “Bon jour bon mois”, whose originally secular text is replaced with a joyful “Alleluia”. About the remaining works of Miko³aj of Radom, nothing is known – thus far, no other records of his œuvre have been rediscovered, apart from the two manuscripts mentioned here. Radomski’s uvre alludes to the best models of European music from the beginning of the 15th century. In his mass movements, we find elements of ars subtilior style, a peculiar medieval mannerism characteristic of the period from 1370–1420. It was distinguished by a linking of the previously separate traditions of French and Italian polyphony, a mixture of secular and religious threads; but at the same time, a certain sublimation, a tendency towards building music from details of rhythm, melody and sonority. In the uvre of Miko³aj of Radom, there are visible parallels with that of Antonio Zacara da Teramo and of the most important composer of this period – Johannes Ciconia. A somewhat different character is represented by the ballads of the Polish artist, which are closer to the French tradition. It is not known to what texts they were composed, though there exists a supposition that they could have been texts in the Polish language – in music manuscripts from this time, we find mysterious inscriptions which show that at the time, there already existed a genre of Polish love poetry, of sometimes frivolous character. The first of Miko³aj of Radom’s ballads has survived without text, so that in modern concert practice as well, it is performed instrumentally. Under the second, in a manner somewhat artificial and contrary to its original form, Cio³ek’s Latin text Hystorigraphi aciem has been placed in the manuscript. Such tailoring of foreign texts to works originally composed to other words was common in the 15th century. Often, French secular texts were replaced by Latin religious texts – as happened in the case of another ballad from the Krasiñski manuscript, Virginem mire pulchritudinis, which was sung in France with the words A discort son desir. However, the work which inspires the most interest in Miko³aj of Radom’s legacy is his Magnificat – i.e. a musical arrangement of the canticle of the Virgin Mary taken from the Gospel according to St. Luke. Works of this type were fairly common in the 15th century; for us, what is most significant is that the composer made use here of fauxbourdon technique, which became a symbol of the transformations which were taking place in the music of that time. The utilization of this technique was of momentous significance for the sound of the work – for it is in fauxbourdon that we see the beginnings of thinking in chords, so important to the music of subsequent era. However, what is particularly important is that Miko³aj of Radom was one of the first European artists to utilize this – for those times – truly avant-garde solution. His Magnificat is compared in particular with the works of the young Guillaume Dufay (b. 1397, d. 1474) – a great master of the art of polyphony, a pioneer in the use of this technique who set the standards for music composition in poniedzia³ek / Monday, 6.11.2006 wykonuje siê j¹ instrumentalnie. Pod drug¹ pod³o¿ono w rêkopisie – w sposób nieco sztuczny i wbrew jej pierwotnej formie – ³aciñski tekst Cio³ka Hystorigraphi aciem. Takie dopasowywanie obcych tekstów do utworów skomponowanych oryginalnie do innych s³ów by³o powszechne w XV stuleciu. Czêsto œwieckie teksty francuskie zastêpowano religijnymi tekstami ³aciñskimi – tak sta³o siê w przypadku kolejnej ballady z rêkopisu Krasiñskich Virginem mire pulchritudinis, któr¹ we Francji œpiewano ze s³owami A discort son desir. Jednak utworem, który budzi najwiêksze zainteresowanie w spuœciŸnie Miko³aja z Radomia, jest jego Magnificat, a wiêc muzyczne opracowanie kantyku Marii Panny, zaczerpniêtego z Ewangelii wg œw. £ukasza. Dzie³a tego typu by³y doœæ rozpowszechnione w XV wieku; dla nas najwiêksze znaczenie ma fakt, ¿e polski kompozytor zastosowa³ tu technikê fauxbourdon, która sta³a siê symbolem przemian, jakie dokonywa³y siê w muzyce tego czasu. Zastosowanie tej techniki mia³o donios³e znaczenie dla brzmienia utworu – to w³aœnie w fauxbourdon upatruje siê pocz¹tki myœlenia akordami, tak wa¿nego dla muzyki nastêpnych epok. Co jednak szczególnie istotne, Miko³aj z Radomia by³ jednym z pierwszych twórców europejskich, który zastosowa³ to iœcie awangardowe – jak na tamte czasy – rozwi¹zanie. Jego Magnificat porównuje siê zw³aszcza z utworami m³odego Guillaume’a Dufaya (ur. 1397, zm. 1474) – wielkiego mistrza sztuki polifonii, pioniera w zastosowaniu tej techniki, wyznaczaj¹cego standardy komponowania muzyki w XV stuleciu. Dzie³o Radomskiego niezwykle przypomina powsta³e zapewne w tym samym czasie Magnificat sexti toni burgundzkiego kompozytora nie tylko ze wzglêdu na zastosowanie fauxbourdon i podobieñstwa melodyczne, ale równie¿ z uwagi na pokrewn¹, niezwykle symetryczn¹ budowê utworu. Miko³aj z Radomia jest wiêc niew¹tpliwie twórc¹ europejskiej rangi. Nie bez znaczenia 53 54 pozostaje fakt, ¿e jego utwory znalaz³y siê w rêkopisach, które zawieraj¹ dzie³a najwybitniejszych kompozytorów prze³omu XIV i XV wieku. Zarówno w rêkopisie Krasiñskich, jak i w zaginionym Wn 378 znajdujemy dzie³a Antoniego Zacary da Teramo (ur. 1360-70, zm. 1413) i Johannesa Ciconii (ur. 1370-75, zm. 1412). Szczególnie interesuj¹ca jest tutaj para czêœci mszalnych Gloria i Credo tego drugiego twórcy, stanowi¹ca doskona³y przyk³ad sztuki wysublimowanej – ars subtilior, z w³aœciw¹ jej kapryœn¹ melodyk¹ i czêstymi zmianami nastrojów. W utworach tych kompozytor wykorzysta³ melodiê kompozycji pokrewnej w³oskiej ballacie (w rêkopisie Krasiñskich z tekstem Regina gloriosa), której pocz¹tek do z³udzenia przypomina jeden z najpopularniejszych motetów Johannesa Ciconii – O felix templum iubila. Jednak¿e w rêkopisie Krasiñskich znajdujemy te¿ inne dzie³a wybitnych wówczas twórców. Zalicza siê do nich Etienne Grossin, dzia³aj¹cy w Pary¿u rówieœnik wielkiego Dufaya. Niejako na drugim biegunie tych mszalnych utworów znajduj¹ siê znacznie mniej wyrafinowane, chocia¿ nie pozbawione swoistego piêkna i kunsztu, anonimowe Ave mater o Maria, Salve thronus trinitatis czy Christicolis secunditas. One równie¿ wykazuj¹ zwi¹zki z twórczoœci¹ w³osk¹, nale¿¹c¹ jednak do nieco bardziej popularnego nurtu ni¿ dzie³a Zacary lub Ciconii. ZnaleŸæ w nich bowiem mo¿na reminiscencje w³oskiej laudy – religijnych pieœni, nieskomplikowanych ani muzycznie, ani pod wzglêdem cech przypisanych im tekstów. Typowa laud¹ jest w tej grupie zw³aszcza Ave mater o Maria – pochwalny hymn na czêœæ Najœwiêtszej Marii Panny, który poza rêkopisem Krasiñskich zachowa³ siê w kilku Ÿród³ach z terenu W³och i Austrii. Aczkolwiek rêkopis Krasiñskich zawiera stosunkowo póŸne przekazy twórczoœci Antoniego Zacary da Teramo i Johannesa Ciconii, to jednak jego znaczenie dla historii muzyki XV wieku, nie tylko w Polsce, trudno the 15th century. Radomski’s work resembles in unusual measure the Magnificat sexti toni written no doubt at the same time by the Burgundian composer – not only on account of utilization of fauxbourdon and of melodic similarities, but also in view of the kindred, unusually symmetrical structure of the work. Miko³aj of Radom is, thus, without doubt an artist of European standing. Also not without significance is the fact that his works were found in manuscripts which contained works by the most distinguished composers from the end of the 14th and beginning of the 15th centuries. Both in the Krasiñski manuscript and in the lost Wn 378, we find works by Antonio Zacara da Teramo (b. 1360-70, d. 1413) and Johannes Ciconia (b. 1370-75, d. 1412). Of particular interest here are a pair of mass movements by this second artist, Gloria and Credo, which represent a perfect example of the sublime ars subtilior, with the capricious melodic language and frequent changes of mood proper to this style. In these works, the composer utilized the melody of a composition akin to the Italian ballata (in the Krasiñski manuscript, with the text Regina gloriosa), whose beginning is deceptively similar to one of Johannes Ciconia’s most popular motets – O felix templum iubila. However, in the Krasiñski manuscript, we also find other works by distinguished artists of that time. Among them are Etienne Grossin, a contemporary of Dufay active in Paris. As it were, at the opposite pole from these mass-type works are to be found the much less refined, though not devoid of a peculiar beauty and skill, anonymous pieces Ave mater o Maria, Salve thronus trinitatis or Christicolis secunditas. These, too, display connections with the Italian uvre; however, they belong to a somewhat more popular trend than the works of Zacara or Ciconia. For one can find in them reminiscences of the Italian lauda – religious songs, not complex either musically or in terms of the Pawe³ Gancarczyk characteristics of the texts attributed to them. In this group, a particularly typical lauda is Ave mater o Maria – a hymn of praise in honor of the Blessed Virgin Mary which has survived in, apart from the Krasiñski manuscript, several sources from the lands of Italy and Austria. Though the Krasiñski manuscript contains relatively late records of the uvre of Antonio Zacara da Teramo and Johannes Ciconia, its significance for the history of 15th-century music, not only in Poland, is nonetheless difficult to overestimate. Among historic documents surviving in Central Europe, it would be fruitless to search for any which would contain similar repertoire, both in terms of musical styles represented, and in terms of explicit references to local culture. It would also be fruitless to search for composers in this area with the standing of Miko³aj of Radom, who, after all – unlike in the case of Piotr Wilhelmi of Grudzi¹dz – was not a regional artist, but was fully part of the mainstream of the development of European polyphony. In this sense, both Miko³aj of Radom and the Krasiñski manuscript containing his works number among the true pearls of Polish culture – understood, however, not as the culture of one nation, but with the entire baggage of its European affiliations. In the context of the peculiar tribulations to which this manuscript was exposed, we can only wish that no treasures of this kind will ever again be sentenced to destruction or senseless exile. Pawe³ Gancarczyk poniedzia³ek / Monday, 6.11.2006 przeceniæ. Wœród zachowanych w Europie Œrodkowej zabytków pró¿no by szukaæ takich, które zawiera³yby podobny repertuar, zarówno pod wzglêdem reprezentowanych stylów muzycznych, jak i wyraŸnych odniesieñ do lokalnej kultury. Pró¿no by równie¿ szukaæ na tym obszarze kompozytorów na miarê Miko³aja z Radomia, który przecie¿ – inaczej, ni¿ to by³o w przypadku Piotra Wilhelmiego z Grudzi¹dza – nie by³ twórc¹ regionalnym, lecz w pe³ni wpisywa³ siê w g³ówny nurt rozwoju polifonii europejskiej. W tym sensie zarówno Miko³aj z Radomia, jak i zawieraj¹cy jego utwory rêkopis Krasiñskich nale¿¹ do prawdziwych pere³ polskiej kultury, nie rozumianej jednak jako kultura jednego narodu, lecz z ca³ym baga¿em jej europejskiej przynale¿noœci. W kontekœcie szczególnych losów, jakie dotknê³y ten rêkopis, nale¿y sobie ¿yczyæ, aby ju¿ nigdy tego rodzaju skarby nie by³y skazywane na zag³adê lub bezsensown¹ tu³aczkê. 55 Ars Cantus 56 Zespó³ Ars Cantus, prowadzony przez Tomasza Dobrzañskiego, powsta³ w 2000 roku jako grupa wokalna zwi¹zana z Wroc³awskimi Kameralistami. Istotn¹ czêœæ repertuaru obejmuj¹cego okres od œredniowiecza do wczesnego baroku stanowi¹ muzyczne zabytki Dolnego Œl¹ska siêgaj¹ce XIV wieku, czêsto prezentowane s³uchaczom po raz pierwszy od stuleci. Zespó³ prowadzi bogat¹ dzia³alnoœæ koncertow¹ wystêpuj¹c na wielu festiwalach muzyki dawnej. Bra³ udzia³ m.in. w: Festiwalu Flandryjskim w Belgii, Festiwalach Polskiego Towarzystwa Muzyki Dawnej na Zamku Królewskim w Warszawie i w Krakowie, festiwalu „Musica Memorabilis” w Poznaniu, „Forum Musicum” we Wroc³awiu, Festival delle Nazioni we W³oszech. Koncertowa³ w czasie Miêdzynarodowej Akademii Muzyki Dawnej w Wilanowie, w Niemczech, Czechach, na S³owacji i w Austrii. Ars Cantus siêga po nowoczesn¹ wiedzê o historycznym wykonawstwie muzyki Ars Cantus Ensemble, led by Tomasz Dobrzañski, was founded in 2000 as a vocal group associated with the Wroc³aw Chamber Ensemble. An essential part of their repertoire, which encompasses the period from the Middle Ages to the early Baroque, is represented by historic musical works from Lower Silesia, going back to the 14th century, and often presented to audiences for the first time in hundreds of years. The ensemble is engaged in abundant concert activity, performing at many early music festivals. It has take part in, among others: the Flanders Festival in Belgium, Festivals of the Polish Early Music Society at the Royal Castles in Warsaw and Kraków, the Musica Memorabilis festival in Poznañ, Forum Musicum in Wroc³aw, Festival delle Nazioni in Italy. It has concertized during the International Summer Academy of Early Music in Wilanów, in Germany, the Czech Republic, Slovakia and Austria. Ars Cantus takes inspiration from modern knowledge about historic performance of music from earlier eras. Its achievements have been honored with many distinctions, among others, the Zofia Rayzacherowa Prize (2001) for “greatest artistic individuality in the area of early music”, or the Wroc³aw Music Prize (2003) for its recording entitled Musica Rediviva: From Wroc³aw Music Publications of the 16th and 17th Centuries. In December 2004, a performance by Ars Cantus was transmitted from Studio S1 to the countries of the European Radio Union. The ensemble regularly records CDs presenting historic musical works from earlier eras. These recordings have been distinguished with nominations for the Fryderyk Prize (2003, 2005). In 2005, the ensemble recorded an SACD entitled Musica Divina: From a Manuscript of the Krasiñski Library, with works by Miko³aj of Radom, Miko³aj of Ostroróg, Johannes Ciconia and Etienne Grossin. This recording, made for the BeArTon label, was published in the Pearls of Polish Music series. Tomasz Dobrzañski poniedzia³ek / Monday, 6.11.2006 dawnych epok. Jego dokonania zosta³y uhonorowane wieloma wyró¿nieniami, m.in. nagrod¹ im. Zofii Rayzacherowej (2001) za „najwiêksz¹ indywidualnoœæ artystyczn¹ w dziedzinie muzyki dawnej” czy Wroc³awsk¹ Nagrod¹ Muzyczn¹ (2003) za nagranie pt. Musica Rediviva. Z wroc³awskich druków muzycznych XVI i XVII wieku. W grudniu 2004 roku wystêp Ars Cantus by³ transmitowany ze Studia S1 do krajów Europejskiej Unii Radiowej. Zespó³ regularnie nagrywa p³yty prezentuj¹ce zabytki muzyczne dawnych wieków. Nagrania te wyró¿niane zosta³y nominacjami do nagrody Fryderyk (2003, 2005). W roku 2005 zespó³ nagra³ p³ytê SACD pt. Musica Divina. Z rêkopisu biblioteki Krasiñskich z utworami Miko³aja z Radomia, Miko³aja z Ostroroga, Johannesa Ciconii i Etienne’a Grossina. P³yta ta, nagrana dla wydawnictwa BeArTon, ukaza³a siê w serii Per³y muzyki polskiej. 57 Ukoñczy³ Akademiê Muzyczn¹ we Wroc³awiu w klasie klarnetu prof. Mieczys³awa Stachury. Flet prosty studiowa³ w Centrum Muzyki Dawnej w Genewie u Gabriela Garrido oraz w Schola Cantorum Basiliensis u Michela Pigueta, gdzie równoczeœnie Graduated from the Academy of Music in Wroc³aw (clarinet studio of Prof. Mieczys³aw Stachura), and studied recorder (block flute) performance at the Early Music Center in Geneva with Gabriel Garrido, as well as at the Schola Can- studiowa³ klarnet historyczny w klasie Pierre-André Taillarda. Jest za³o¿ycielem oraz kierownikiem zespo³u Ars Cantus. Wspó³pracuje z licznymi zespo³ami muzyki dawnej, prowadzi dzia³alnoœæ pedagogiczn¹, popularyzatorsk¹ i badawcz¹. Zajmuje siê równie¿ kopiowaniem i rekonstrukcj¹ dawnych instrumentów muzycznych. Prowadzi klasê fletu prostego we wroc³awskiej Akademii Muzycznej oraz w sekcji muzyki dawnej Pañstwowej Szko³y Muzycznej II st. we Wroc³awiu. 58 torum Basiliensis with Michel Piguet, where he also studied historic clarinet in the studio of Pierre-André Taillard. The founder and director of the Ars Cantus Ensemble, he collaborates with numerous early music ensembles, is engaged in music pedagogy, popularization and research, as well as in copying and reconstruction of early musical instruments. He has a recorder studio at Wroc³aw Academy of Music, as well as in the early music section of the Level II State Music School in Wroc³aw. wtorek, godz. 12.00 / Tuesday, 12:00 p.m. SALA FONTANY MUZEUM HISTORYCZNEGO MIASTA KRAKOWA / FONTANA ROOM OF THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW AKADEMIA FESTIWALOWA / FESTIVAL TALK Prezentacja CD-ROM-u o ¿yciu i twórczoœci Witolda Lutos³awskiego przygotowanego przez Towarzystwo im. Lutos³awskiego w Warszawie First presentation of the CD-ROM about Witold Lutoslawski’s life and output prepared by the Witold Lutoslawski Music Society in Warsaw wtorek, godz. 19.30 / Tuesday, 7:30 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL Witold Lutos³awski – Uwertura smyczkowa / Overture for Strings (1949), 5’ Marek Stachowski – Sinfonietta per archi (1998), 12’ Henryk M. Górecki – Koncert na klawesyn i orkiestrê smyczkow¹ / Concerto for Harpsichord and String Orchestra (1980), 9’ - Allegro molto - Vivace, marcatissimo *** Andrzej Panufnik – Arbor Cosmica, czêœci I, II, III, X, XI, XII / parts: I, II, III, X, XI, XII (1983), 11’ Gra¿yna Bacewicz – Koncert na orkiestrê smyczkow¹ / Concerto for String Orchestra (1948), 15’ - Allegro - Andante - Vivo El¿bieta Chojnacka – klawesyn / harpsichord Sinfonietta Cracovia Jerzy Maksymiuk – dyrygent / conductor Bezpoœrednia transmisja koncertu w Programie 2 Polskiego Radia / Live broadcasting on Polish Radio Channel 2 wtorek / Tuesday, 7.11.2006 7.11.2006 59 Czo³owa postaæ muzyki polskiej drugiej po³owy XX wieku, kompozytor, pianista i dyrygent, urodzi³ siê w Warszawie w 1913, zmar³ tam¿e w 1994. W Konserwatorium warszawskim ukoñczy³ studia pianistyczne w klasie Jerzego Lefelda (1936) oraz studia kompozytorskie pod kierunkiem W. Maliszewskiego (1937). Studiowa³ równie¿ matematykê na Uniwersytecie Warszawskim (1931-33). Pierwszym znacz¹cym sukcesem kompozytorskim by³o prawykonanie Wariacji symfonicznych (1938). II wojna œwiatowa by³a przerw¹ w dobrze zapowiadaj¹cej siê karierze kompozytorskiej. Lutos³awski podczas okupacji mieszka³ w Warszawie i zarobkowa³ jako pianista, graj¹c w duecie z A. Panufnikiem w kawiarniach warszawskich. Spoœród wielu transkrypcji dokonanych w tym czasie do dziœ ciesz¹ siê du¿¹ popularnoœci¹ Wariacje na temat Paganiniego na dwa fortepiany (1941). Po wojnie ukoñczy³ I Symfoniê (1947) i Ma³¹ suitê (1950), a Koncert na orkiestrê (1954) by³ jego debiutem w 1956 roku na Miêdzynarodowym Festiwalu Muzyki Wspó³czesnej „Warszawska Jesieñ”. Wykonana na tym¿e festiwalu w 1958 roku Muzyka ¿a³obna przynios³a kompozytorowi œwiatow¹ s³awê i I miejsce na Prominent figure in Polish music of the second half of the 20th century, composer, pianist and conductor, born in Warsaw in 1913, died there in 1994. At Warsaw Conservatory, completed studies in piano performance with Jerzy Lefeld (1936), as well as studies in composition with W. Maliszewski (1937). Also studied mathematics at University of Warsaw (1931-33). His first significant success in composition was the world première of Symphonic Variations (1938). World War II was a break in his promising compositional career. During the Occupation, Lutos³awski lived in Warsaw and earned a living as a pianist, playing in a duo with A. Panufnik at Warsaw cafés. Among many transcriptions made during this time, the Variations on a Theme by Paganini for two pianos (1941) enjoy great popularity to this day. After the War, he completed his Symphony no. 1 (1947) and Little Suite (1950); the Concerto for Orchestra (1954) was his debut in 1956 at the Warsaw Autumn International Festival of Contemporary Music. The Funeral Music, performed at this festival in 1958, brought the composer international fame, as well as 1st place at the UNESCO IMC International Rostrum of Composers in Paris (1959). Lutos³awski wtorek / Tuesday, 7.11.2006 Witold Lutos³awski 61 62 Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u (1959). Nagrodê UNESCO Lutos³awski otrzyma³ tak¿e za Gry weneckie (1962), Trzy poematy Henri Michaux (1964) i II Symfoniê (1968). Lutos³awski dzia³a³ równie¿ jako dyrygent, skupiaj¹c siê wy³¹cznie (od 1963) na przygotowaniu i prowadzeniu w³asnych utworów. Jego dzia³alnoœæ kompozytorska i artystyczna spotyka³a siê z wielkim uznaniem, czego dowodem by³y liczne nagrody i odznaczenia polskie i zagraniczne. Jako pierwszy kompozytor muzyki klasycznej otrzyma³ w Sztokholmie uznawan¹ za muzycznego Nobla The Polar Music Prize (1993), a w 1994 roku zosta³ uhonorowany Orderem Or³a Bia³ego – najwy¿szym polskim odznaczeniem. Witold Lutos³awski stworzy³ swój w³asny indywidualny styl zbudowany na doskona³ym warsztacie kompozytorskim, cechuj¹cy siê nowoczesnym jêzykiem dŸwiêkowym, przenikaniem siê tradycji i nowoczesnoœci oraz idealnym wspó³graniem intelektu i emocji. also received the UNESCO prize for Venetian Games (1962), Trois Poèmes d’Henri Michaux (1964) and Symphony no. 2 (1968). Lutos³awski was also active as a conductor, focusing (from 1963 onwards) exclusively on preparation and leading of his own works. His compositional and artistic career met with great recognition, evidence of which were numerous prizes and awards in Poland and abroad. He was the first composer of classical music to receive The Polar Music Prize (1993), awarded in Stockholm and considered to be the musical equivalent of the Nobel Prize; and in 1994, he was honored with the Order of the White Eagle – the highest award in Poland. Witold Lutos³awski created his own individual style, built on a perfect compositional technique, characterized by a modern sound language, intertwining of tradition and modernity, and ideal cooperation of intellect and emotions. Uwerturê smyczkow¹ skomponowa³ Lutos³awski w roku 1949 i zadedykowa³ Mirko Očadlíkowi, ówczesnemu dyrektorowi Orkiestry Radiowej w Pradze. Po prawykonaniu w Pradze, a rok póŸniej w Polsce, utwór znikn¹³ w³aœciwie z estrad koncertowych. Sam Lutos³awski t³umaczy³ brak zainteresowania Uwertur¹ w nastêpuj¹cy sposób: „utwór jest ogromnie niepraktyczny, poniewa¿ wymaga doœæ du¿o pracy, a trwa tylko 5 minut. Przewa¿nie po jego wys³uchaniu publicznoœæ jest zupe³nie zdezorientowana, mimo ¿e d³ugi akord koñcowy wieñczy ‘dzie³o’. Spodziewa siê widocznie, ¿e utwór powinien byæ d³u¿szy. Kiedy Wis³ocki dyrygowa³ tym utworem w Filharmonii Narodowej, to po zakoñczeniu nie by³o ani jednego oklasku. Nie wiedzia³ co robiæ, podniós³ orkiestrê i wyszed³ [...]”. The Overture for Strings was composed by Lutos³awski in 1949 and dedicated to Mirko Očadlík, at that time director of the Radio Orchestra in Prague. After the world première in Prague, and the Polish première a year later, the work basically disappeared from concert stages. Lutos³awski himself explained the lack of interest in his Overture in the following manner: “The work is enormously impractical, because it requires quite a bit of work, but lasts only 5 minutes. For the most part, after listening to it, the audience is completely disoriented, despite the long final chord which crowns the ‘work’. Evidently people expect the work to be longer. When Wis³ocki conducted this work at the Warsaw Philharmonic, at the end there was not even one round of applause. He didn’t know what to do, he had the orchestra stand up, and then left […].” Lutos³awski sw¹ Uwertur¹ rozpocz¹³ okres poszukiwañ nowego jêzyka kompozytorskiego. Pojawi³y siê tam te elementy, które znalaz³y rozwiniêcie w jego póŸniejszej twórczoœci. In the Overture – written according to the traditional sonata form – influences from Bartók’s style are clearly in evidence – as a basis for shaping the musical material, Lutos³awski uses synthetic scales. These are two different eight-note scales – the primary theme of the overture is based on two four-note cells, a tritone apart (a-b-c-d d#-e-f#-g#). The second scale is comprised of successive chromatic notes (c-c#-d-d#-e-f-f#-g). With his Overture, Lutos³awski began a period of searching for a new compositional language. In this piece appeared those elements which found development in his later uvre. Marek Stachowski wtorek / Tuesday, 7.11.2006 W Uwerturze – napisanej zgodnie z tradycyjn¹ form¹ sonatow¹ – bardzo wyraŸnie zaznaczaj¹ siê wp³ywy stylu Bartóka – Lutos³awski jako podstawê ukszta³towania materia³u muzycznego u¿ywa skal syntetycznych. S¹ to dwie ró¿ne skale oœmiodŸwiêkowe – pierwszy temat uwertury opiera siê na dwóch komórkach czterodŸwiêkowych odleg³ych o tryton (a-b-c-d dis-e-fis-gis). Druga skala sk³ada siê z kolejnych dŸwiêków chromatycznych (c-cis-d-dis-e-f-fis-g). 63 Kompozytor i pedagog, urodzi³ siê w 1936 roku w Piekarach Œl¹skich, zmar³ w 2004 roku w Krakowie. Studiowa³ w krakowskiej Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej: kompozycjê w klasie K. Pendereckiego, oraz teoriê muzyki. Od 1967 roku by³ wyk³adowc¹ PWSM (od 1979 roku Akademii Muzycznej), a od 1993 roku – jej rektorem. Wyk³ada³ tak¿e w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagielloñskiego, w Yale School of Music, Rubin Academy Composer and pedagogue, was born in 1936 in Piekary Œl¹skie, died in 2004 in Kraków. He studied at the State Music College in Kraków: composition in the studio of K. Penderecki, as well as music theory. From 1967 onwards, he was a lecturer at the State Music College (from 1979 onwards, the Academy of Music); and from 1993 onwards, its rector. He also lectured in the Institute of Musicology at the Jagiellonian University, at Yale 64 of Music and Dance w Jerozolimie. Prowadzi³ seminaria podczas Gaudeamus Music Week (1979, 1984) i Durham New Music Courses (1978). Laureat wielu nagród i wyró¿nieñ, w tym: Miêdzynarodowego Konkursu Fundacji „Gaudeamus”, Konkursu im. Artura Malawskiego (1968, I nagroda), Miêdzynarodowego Konkursu Komitetu Solidarnoœci w Skopje (1969), Konkursu im. Karola Szymanowskiego (1974, I nagroda), Miêdzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO (1974, 1979, 1990), a tak¿e Nagrody Miasta Krakowa (1979), Zwi¹zku Kompozytorów Polskich (1984), Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1990). Marek Stachowski by³ mistrzem w operowaniu wielkim aparatem wykonawczym i ogromnymi masami brzmieniowymi. By³ wytrawnym instrumentatorem o nadzwyczajnej inwencji i wyobraŸni dŸwiêkowo-kolorystycznej, a zarazem kompozytorem o zmyœle wielkiej formy symfonicznej, czego dowodem jest cykl symfoniczny Z ksiêgi nocy. Jest równie¿ autorem kompozycji kameralnych i solowych, które zyskuj¹ coraz wiêksze uznanie publicznoœci. Wiele z nich inspirowanych jest kultur¹ œródziemnomorsk¹. School of Music, and at Rubin Academy of Music and Dance in Jerusalem. He conducted seminars during the International Gaudeamus Music Week (1979, 1984) and Durham New Music Courses (1978). He was the winner of many awards and distinctions, including: International Gaudeamus Music Week, Artur Malawski Competition (1968, 1st Prize), Yugoslavian Solidarity Prize (Skopje, 1969), Karol Szymanowski Competition (1974, 1st Prize), UNESCO IMC International Rostrum of Composers (1974, 1979, 1990); as well as Prizes of the City of Kraków (1979), Polish Composers’ Union (1984) and Alfred Jurzykowski Foundation (1990). Marek Stachowski was a master in utilization of large performance ensembles and enormous masses of sonority. He was a seasoned orchestrator of extraordinary invention and imagination in sound color, as well as a composer with a sense of the great symphonic form, as evidenced by his symphonic cycle From the Book of Night. He is also the author of chamber and solo compositions which are gaining greater and greater recognition among audiences. Many of them are inspired by Mediterranean culture. Sinfonietta per archi jest kompozycj¹ jednoczêœciow¹ nawi¹zuj¹c¹ do wczeœniejszych utworów przeznaczonych na orkiestrê smyczkow¹. Pojawienie siê znakomitych zespo³ów smyczkowych w Polsce sprzyja³o powstawaniu dzie³ na ten niezwykle atrakcyjny œrodek wykonawczy. Ju¿ Polska Orkiestra Kameralna z jej szefem Jerzym Maksymiukiem sta³a siê w latach 70. adresatem wielu wybitnych utworów na orkiestrê smyczkow¹ (moje Divertimento). Takie zespo³y, jak Amadeus Agnieszki Duczmal czy Sinfonietta Cracovia Roberta Kabary sta³y siê inspiracj¹ dla wielu kompozytorów. Zamówienie Sinfonietty dla Festiwalu Kissinger Sommer zwi¹zane by³o w³aœnie z tym ostatnim zespo³em. W tym jednoczêœciowym The Sinfonietta per archi is a onemovement work alluding to earlier works scored for string orchestra. The appearance of superb string ensembles in Poland has favored the writing of works for this unusually attractive performance resource. Already in 1970, the Polish Chamber Orchestra, with its leader Jerzy Maksymiuk, became the addressee of many superb works for string orchestra (among others, my Divertimento). Such ensembles as Agnieszka Duczmal’s Amadeus or Robert Kabara’s Sinfonietta Cracovia have become an inspiration for many composers. The commission of the Sinfonietta for the Kissinger Sommer Festival was associated with this latter ensemble. In this one-movement work, one can distinguish three phases both in the formal and in the expressive aspects. The main, middle part of the work is couched in a framework of smaller groupings, fulfilling introductory and closing functions. It begins with an ostinato rhythm in the lower instruments, which in the further course of this part gradually takes over all of the instruments. A gradual intensification of the rhythm takes place, expressing itself in increased motion and tension, which in consequence leads to the culmination of the entire work. In the final phase of the composition, a reverse process takes place. The rhythm is gradually slowed down, which in connection with a reduction in dynamic and sound volume, leads to complete quiet and stillness. Marek Stachowski Marek Stachowski Utwór powsta³ w roku 1998, wykonany zosta³ po raz pierwszy przez orkiestrê Sinfonietta Cracovia 5 lipca 1998 w Bad Kissingen. The work was composed in 1998, and was performed for the first time by the Sinfonietta Cracovia orchestra on 5 July 1998 at Bad Kissingen. wtorek / Tuesday, 7.11.2006 utworze mo¿na wyró¿niæ trzy fazy zarówno w aspekcie formalnym jak i ekspresyjnym. G³ówna, œrodkowa czêœæ utworu ujêta jest w ramy krótszych ugrupowañ, pe³ni¹cych funkcjê wstêpu i zakoñczenia. Rozpoczyna siê ona rytmem ostinatowym niskich instrumentów, który w dalszym przebiegu tej czêœci stopniowo ogarnia wszystkie instrumenty. Rozpoczyna siê stopniowe o¿ywienie rytmiczne, wyra¿aj¹ce siê wzmo¿eniem ruchu i zwiêkszeniem napiêcia, co w konsekwencji prowadzi do kulminacji ca³ego utworu. W koñcowej fazie kompozycji nastêpuje odwrotny proces. Rytm zostaje stopniowo spowolniony, co w po³¹czeniu z zmniejszaniem siê wolumenu dynamicznego i brzmieniowego prowadzi do ca³kowitego wyciszenia i bezruchu. 65 Henryk Miko³aj Górecki 66 Kompozytor urodzi³ siê w 1933 roku w Czernicy ko³o Rybnika. Studiowa³ kompozycjê u B. Szabelskiego w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Katowicach. W 1960 roku zdoby³ I nagrodê na Konkursie M³odych Zwi¹zku Kompozytorów Polskich. Jego twórczoœæ nale¿y do najoryginalniejszych zjawisk w muzyce wspó³czesnej. Utwory Góreckiego wielokrotnie uzyskiwa³y nagrody na krajowych i miêdzynarodowych konkursach kompozytorskich, m.in.: I nagroda dla Symfonii „1959” na paryskim Biennale M³odych, pierwsza lokata dla Ad Matrem na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO (1973). Jego psalm Beatus vir by³ prezentowany na specjalnym koncercie w Krakowie z okazji wizyty Jana Paw³a II w Polsce w 1979 roku. H. M. Górecki jest laureatem Nagrody Pañstwowej I stopnia (1970), nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1965, 1969, 1973), Nagrody Zwi¹zku Kompozytorów Polskich (1970) i Nagrody Ministra Spraw Zagranicznych (1992). W 1993 otrzyma³ doktorat honoris causa Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, w 1994 doktorat honorowy Uniwersytetu Warszawskiego, w 2000 – Uniwersytetu Jagielloñskiego, zosta³ odznaczony przez Zwi¹zek Polaków w Ameryce Z³otym Krzy¿em Legii Honorowej. Po roku 1994 otrzyma³ doktoraty h.c. Uniwersytetu Katolickiego w Waszyngtonie, Uniwersy- Composer, was born in 1933 in Czernica, near Rybnik. He studied composition with B. Szabelski at the State Music College in Katowice. In 1960, he won 1st prize at the Polish Composers’ Union Youth Competition. His uvre is among the most original phenomena in contemporary music. Górecki’s works received prizes many times at Polish and international composers’ competitions, among others: 1st prize for the Symphony ‘1959’ at the Biennale des Jeunes in Paris, 1st place for Ad Matrem at the UNESCO IMC International Rostrum of Composers (1973). His psalm Beatus vir was presented at a special concert in Kraków on the occasion of John Paul II’s visit to Poland in 1979. H. M. Górecki is a past winner of the Level I State Prize (1970), the Prize of the Minister of Culture and Art (1965, 1969, 1973), the Polish Composers’ Union Prize (1970) and the Prize of the Minister of Foreign Affairs (1992). In 1993, he received an honorary doctorate from the Academy of Catholic Theology in Warsaw; in 1994, an honorary doctorate from the University of Warsaw; in 2000, from the Jagiellonian University; he was awarded Gold Cross of the Legion of Honor by the Alliance of Poles in America. After 1994, he received honorary doctorates at the Catholic University in Washington, the University of Michigan at Ann Arbor, the University of Victoria (British Columbia, Canada), and the University of Montréal. From 1975 to 1979, he was the rector of the State Music College in Katowice, where he had a composition studio. His Symphony no. 3, recorded by Dawn Upshaw and the London Sinfonietta under the direction of David Zinman (Nonesuch, 1993) was an unprecedented success on the international CD market, beating records of popularity previously achieved only in the field of popular music. Since this time, H. M. Górecki’s uvre has enjoyed enormous interest all over the world. „Wybryk” – w taki sposób sam kompozytor okreœli³ swój Koncert na klawesyn i orkiestrê smyczkow¹. Charakter utworu, w kontekœcie wczeœniejszych dzie³ Góreckiego – monumentalnych fresków oratoryjnych i symfonicznych – zdecydowanie go odró¿nia i ukazuje zupe³nie inne oblicze estetyczne kompozytora. Niezwykle efektowny, wykorzystuj¹cy elementy muzyki góralskiej, sk³ada siê z dwóch dynamicznych, kontrastuj¹cych ze sob¹ czêœci utrzymanych w szybkim tempie. Utwór, mimo ¿e dopuszcza wykonanie fortepianowe z wiêksz¹ obsad¹ smyczków, kojarzy siê bardziej z gatunkiem koncertu klawesynowego z barokow¹ kombinacj¹ instrumentów. O utworze Teresa Malecka pisa³a: „Krótki, zgrabny, instrumentalnie efektowny – chcia³oby siê powiedzieæ – utwór lekki, przyjemny do s³uchania, daj¹cy, jak s¹dzê, satysfakcjê wykonawcy. Utwór, który jak na Góreckiego z ostatnich lat – zaskakuje, onieœmiela. Po II i III Symfonii, po Beatus vir, po tych dzie³ach najwiêkszych, najdonioœlejszych w polskiej kulturze, powstaje takie efektowne ‘cacko’”. Koncert zosta³ napisany w roku 1980 na zamówienie Polskiego Radia. Kompozytor zadedykowa³ go klawesynistce El¿biecie Chojnackiej, która prawykona³a utwór 2 marca 1980 roku w Katowicach. “A whimsy” – this is how the composer himself described his Concerto for Harpsichord and String Orchestra. The character of the work, in the context of Górecki’s earlier works – monumental oratorio and symphonic frescoes – decidedly distinguishes it, and shows a completely different aesthetic face of the composer. Unusually effective, utilizing elements of highland music, it is comprised of two dynamic, contrasting movements in a fast tempo. The work, despite its admitting of performance on piano with a larger string ensemble, is more associated with the genre of the harpsichord concerto with Baroque combination of instruments. Teresa Malecka wrote about this work: “Short, well-built, instrumentally effective – one would like to say – a light work, pleasant to listen to, giving, I think, satisfaction to the performer. A work which – for Górecki in recent years – is shocking and daunting. After Symphonies nos. 2 and 3, after Beatus vir, after all of his largest works, those most important in Polish culture, he writes this effective ‘trinket’.” The Concerto was written in 1980 on commission from Polish Radio. The composer dedicated it to harpsichordist El¿bieta Chojnacka, who premièred the work on 2 March 1980 in Katowice. wtorek / Tuesday, 7.11.2006 tetu Michigan w Ann Arbor, Uniwersytetu Victoria w Victorii, Uniwersytetu w Montrealu (British Columbia, Kanada). Od 1975 do 1979 by³ rektorem PWSM w Katowicach, gdzie prowadzi³ klasê kompozycji. Jego III Symfonia w nagraniu Dawn Upshaw i zespo³u London Sinfonietta pod dyrekcj¹ Davida Zinmana (Nonesuch, 1993) odnios³a bezprecedensowy sukces na miêdzynarodowym rynku p³ytowym, bij¹c rekordy popularnoœci osi¹gane dotychczas jedynie w dziedzinie muzyki rozrywkowej. Od tej pory twórczoœæ H. M. Góreckiego cieszy siê ogromnym zainteresowaniem na ca³ym œwiecie. 67 Andrzej Panufnik 68 Sir Andrzej Panufnik, kompozytor i dyrygent, urodzi³ siê w 1914 w Warszawie, zmar³ w 1991 w Londynie. Studiowa³ w konserwatorium w Warszawie, gdzie otrzyma³ dyplom z wyró¿nieniem w zakresie dyrygentury i kompozycji. Podczas wojny przebywa³ w Warszawie. Komponowa³ w tym czasie utwory orkiestrowe, m.in. II Symfoniê i Uwerturê tragiczn¹. Utwory z tych lat i wczeœniejszych nie przetrwa³y wojny; niektóre kompozytor póŸniej odtworzy³. Tu¿ po wojnie by³ dyrygentem w Filharmonii Krakowskiej, a potem w Warszawskiej. W latach 1947-48 dyrygowa³ w Berlinie, DreŸnie, Lipsku, Pary¿u, Brighton, Zurychu, Bordeaux, Marsylii oraz na festiwalach muzyki wspó³czesnej w Londynie, Kopenhadze i Scheveningen (Holandia). W 1954 wyjecha³ z Polski, poprzez Szwajcariê do Anglii, z zamiarem osiedlenia siê za granic¹. W zwi¹zku z nielegalnym opuszczeniem Polski ówczesne w³adze wyda³y zakaz wykonywania i publikowania jego dzie³, a tak¿e pisania o kompozytorze i jego twórczoœci. Pocz¹tki pobytu Panufnika na obczyŸnie nie by³y ³atwe, sporadycznie dyrygowa³ orkiestrami w Londynie i w Brukseli. W latach 1957-59 by³ dyrektorem muzycznym i dyrygentem City of Birmingham Symphony Orchestra. Dopiero w 1956 Sir Andrzej Panufnik, composer and conductor, born in 1914 in Warsaw, died in 1991 in London. Studied at the conservatory in Warsaw, where he received a diploma with distinction in the area of conducting and composition. During World War II, he stayed in Warsaw. During this time, he composed orchestral works, among others, the Symphony no. 2 and the Tragic Overture. His works from these and earlier years did not survive the War; some, the composer later reconstructed. Right after the War, he was a conductor at the Kraków Philharmonic, and then at the Warsaw Philharmonic. From 1947-48, he conducted in Berlin, Dresden, Leipzig, Paris, Brighton, Zurich, Bordeaux, Marseille, as well as at contemporary music festivals in London, Copenhagen and Scheveningen (Holland). In 1954, he emigrated from Poland, via Switzerland to England, with the intent of settling abroad. In connection with his having illegally left Poland, the authorities of the time issued a ban on the performance and publication of his works, as well as on writing about the composer and his uvre. The beginnings of Panufnik’s life abroad were not easy; he sporadically conducted orchestras in London and in Brussels. From 1957-59, he was the musical director and conductor of the City of Birmingham Symphony Orchestra. Only in 1956 did he compose his first work in exile, entitled Rhapsody, which inaugurated the creative period of his exile. In 1960, he wrote the Sinfonia sacra, a work commemorating the 1000th birthday of the Polish State. In 1977, on the initiative of the Polish Composers’ Union, the ban on performance of Panufnik’s works in Poland was repealed. However, his music made its way into concert halls with difficulty; it was only during the Third Republic that it was fully restored to Polish culture. As a composer, he received numerous prizes and distinctions, among others: the Prix de Composition Prince Rainier III de Monaco for his uvre as a whole (1983), the Prize of the Minister of Foreign Affairs of the Polish Republic for meritorious contributions to Polish culture (1990), and from 1984 onward, he was an honorary member of the Royal Academy of Music in London. Arbor Cosmica Utwór Arbor Cosmica powsta³ w 1983 roku. Sk³ada siê z 12 czêœci nazwanych Ewokacjami, przeznaczony jest na 12 instrumentów smyczkowych lub orkiestrê smyczkow¹. Cykl wzoruje siê na uporz¹dkowaniu ko³a kwintowego, a ka¿da z czêœci cyklu stanowi próbê rozwi¹zania innego problemu fakturalnego. Dzie³o jest wyrazem metafizycznych zainteresowañ kompozytora. Arbor cosmica The work Arbor Cosmica was written in 1983. It is comprised of 12 movements called Evocations, and is intended for 12 stringed instruments or string orchestra. The cycle patterns itself after the order of the circle of fifths; each movement of the cycle represents an attempt to solve another textural problem. The work is an expression of the composer’s metaphysical interests. Kompozytor przewidzia³ wykonywanie wybranych czêœci cyklu, jednak z zachowaniem odpowiedniej kolejnoœci tak, jak ma to miejsce na dzisiejszym koncercie. The composer anticipated performance of selected movements of the cycle, but retaining the proper order, as is the case in today's concert. wtorek / Tuesday, 7.11.2006 skomponowa³ na emigracji pierwszy utwór Rapsody, co zapocz¹tkowa³o twórczy okres jego emigracji. W 1960 napisa³ symfoniê upamiêtniaj¹c¹ 1000-lecie Pañstwa Polskiego Sinfonia sacra. Z inicjatywy ZKP w 1977 odwo³ano zakaz wykonywania dzie³ Panufnika w Polsce, jednak jego muzyka z trudem torowa³a sobie drogê na sale koncertowe, zaœ pe³ne przywrócenie jej kulturze polskiej nast¹pi³o dopiero w III Rzeczypospolitej. Jako kompozytor otrzyma³ liczne nagrody i wyró¿nienia, m.in.: Prix de Composition Prince Rainier III de Monaco za ca³okszta³t twórczoœci (1983), nagrodê Ministra Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej za zas³ugi dla kultury polskiej (1990), a od 1984 by³ cz³onkiem honorowym Royal Academy of Music w Londynie. 69 70 Andrzej Panufnik – o sobie Composing myself – Andrzej Panufnik Od przyjació³ dowiedzia³em siê, ¿e wykonanie Arbor Cosmica na „Warszawskiej Jesieni” w 1985 roku przez Polsk¹ Orkiestrê Kameraln¹ pod dyrekcj¹ Jerzego Maksymiuka by³o równie¿ niezwykle emocjonuj¹cym wydarzeniem. Maksymiuk otrzyma³ wówczas Orfeusza – nagrodê polskich krytyków za interpretacjê szeregu polskich dzie³, „a zw³aszcza Arbor Cosmica Andrzeja Panufnika”. Nagrod¹, niezwyk³ym zrz¹dzeniem losu, by³a rzeŸba wykonana przez mê¿a mojej bratanicy, Jacka Dworskiego! ¯a³ujê tylko, ¿e nie mog³em tam byæ i s³yszeæ owego nagrodzonego wykonania. Po koncercie, jak mi mówiono, Maksymiuk podniós³ w górê partyturê i trzyma³ j¹ wysoko jako symbol mojej obecnoœci i podobno publicznoœæ zareagowa³a bardzo gor¹co. Tymczasem wci¹¿ jeszcze mogê byæ obecny w Polsce tylko poprzez moj¹ muzykê. I gather from friends that the Polish première of Arbor Cosmica at the 1985 Warsaw Autumn Festival by Jerzy Maksymiuk and the Polish Chamber Orchestra was another extremely exciting event. Maksymiuk received the Festival’s annual Orfeus Award from the Polish critics ‘for his interpretation of several Polish works, especially Panufnik’s Arbor Cosmica’. The prize, by glorious coincidence, was a sculpture by my niece Ewa’s husband, Jacek Dworski! […] I regret only that I could not be there to hear this prize-winning interpretation. After the performance, I was told that Maksymiuk lifted my score and held it up as a symbol of my presence, and apparently the audience responded with great emotion. My presence in Poland meanwhile can sadly still be only in voice, through my Niemniej, choæ bardzo bym chcia³ znów przejœæ siê ulicami miasta, w którym siê urodzi³em, zobaczyæ starzej¹cych siê krewnych, póki jeszcze ¿yj¹, i spotkaæ siê z dawnymi przyjació³mi, moja fizyczna obecnoœæ w Polsce nie jest wa¿na. O wiele wa¿niejsze jest dla mnie, ¿eby w mojej ojczyŸnie mo¿na by³o czasem us³yszeæ moj¹ muzykê. W tym, co tworzê, jestem ca³ym sercem z moimi rodakami. music. Although I would love to walk again through the city of my birth, to see my ageing relatives before they die and meet again with dear old friends, my physical presence in Poland is hardly essential. It matters to me infinitely more that my musical voice is occasionally allowed to be raised in my native land. In what I compose, I stand right by my countrymen with all my heart. […] Arbor Cosmica […] wyros³o z podziwu, prawie czci, dla drzew, odczuwanego przeze mnie przez ca³e ¿ycie. Od kiedy pamiêtam zachwyca³o mnie i dodawa³o otuchy niezwyk³e piêkno ka¿dego drzewa; niezliczona iloœæ kszta³tów i kolorów. Obserwowa³em taneczne ko³ysanie ga³êzi na wietrze, podczas którego s³ucha³em „pieœniowych” jêków i westchnieñ, szelestów i gwizdów liœci pe³nych tajemniczych sekretów. Piêkno, harmonia, si³a i porz¹dek, oto co przekazuje mi drzewo, lecz czasami komunikuje mi o wiele wiêcej ni¿ tylko fizyczn¹ obecnoœæ. Poza estetyczn¹ i zmys³ow¹ przyjemnoœci¹, jak¹ daje wygl¹d, dotyk, czy zapach, drzewo poprzez swoje nastroje i swoj¹ duszê emanuje jak¹œ tajemnicz¹ si³¹. Andrzej Panufnik […] Arbor Cosmica […] grew organically out of my passion for trees, dating back from my childhood […]. Still today I am entranced and comforted by the individual beauty of each tree; by the endless variety of shapes and colors. Always I find delight in watching the dance-like rocking branches in the wind, in listening to the song-like groaning and sighing, or the leaves rustling and whispering their mysterious secrets. Beauty, harmony, strength and order are the aesthetic qualities which seem to me dictated by the form and the life of trees: but they also communicate to me something much more than sheer physical presence. Beyond the aesthetic pleasure and sensual delights of appearance, touch or smell, trees seem to me to exude some mysterious power through their moods, and through their souls. (autobiografia Panufnik o sobie, Niezale¿na Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990) Andrzej Panufnik Twórczoœæ Andrzeja Panufnika jest g³êboko zakorzeniona w tradycji klasyczno-romantycznej. Studia dyrygenckie w Wiedniu u Felixa von Weingartnera, wybitnego interpretatora muzyki Brahmsa, Wagnera, Liszta i klasyków wiedeñskich, oraz w Pary¿u u Philippe’a Gauberta, pod którego okiem poznawa³ muzykê Debussy’ego, zaowocowa³y utworami o precyzyjnej konstrukcji, w których istotn¹ rolê pe³ni³ czynnik melodyczny i kolorystyczny. Obok Lutos³awskiego, Bartóka i Szostakowicza okreœla siê Panufnika mianem klasyka XX wieku. Jego twórczoœæ, wyros³a na (autobiography Composing Myself, Methnen, 1987 Great Britain) Andrzej Panufnik’s uvre is deeply rooted in the Classico-Romantic tradition. His studies of conducting in Vienna with Felix von Weingartner, a distinguished interpreter of the music of Brahms, Wagner, Liszt and the Viennese Classicists; as well as in Paris with Philippe Gaubert, under whose watchful eye he became acquainted with the music of Debussy; bore fruit in works of precise construction, in which an essential role was played by melodic and coloristic factors. 71 gruncie neoklasycyzmu, tylko do pewnego momentu pozwala go zaliczaæ w poczet przedstawicieli tego nurtu. Indywidualizm dojrza³ego stylu wy³amuje siê z neoklasycznych ram. Kompozytor unika³ archaizacji, stylizacji i nawrotów, a w latach 60. zaniecha³ tak¿e folkloryzmu. Stworzy³ w³asny kanon form. Z drugiej strony zawsze wykazywa³ predylekcjê do muzyki absolutnej, barokowych i klasycznych gatunków oraz do techniki polifonicznej. Pozosta³ wierny swojemu warsztatowi muzycznemu, konsekwentnie rozwija³ swój styl a zarazem nie sta³ siê niewolnikiem w³asnej techniki kompozytorskiej. Ide¹ nadrzêdn¹ by³a dla kompozytora równowaga miêdzy czynnikiem emocjonalnym i intelektualnym, miêdzy „sercem a rozumem”. Panufnik ustanawia³ regu³y i poddawa³ siê samodyscyplinie, jednak na tyle tylko, na ile by³o to konieczne, by zracjonalizowaæ proces twórczy. W wiêkszoœci utworów ³¹czy³ komórki kwartowo-trytonowe z neotonalnoœci¹. Tym samym umiar przejawia³ siê nie tylko w dozowaniu emocji, ale te¿ intelektu. Uchwycenie owej równowagi nie jest rzecz¹ prost¹ i w niektórych utworach rozum b¹dŸ emocja przewa¿aj¹ szalê. Na swój sposób jednak zawsze stara³ siê osi¹gn¹æ idea³ muzyki Mozarta. 72 Urszula Mieszkie³o Alongside Lutos³awski, Bartók and Shostakovich, Panufnik is described as a 20thcentury Classicist. While his uvre grew up on Neo-Classical ground, only to a certain point does it permit one to categorize him among representatives of this trend. The individualism of his mature style exceeds the bounds of Neo-Classicism. The composer avoided archaisms, stylizations and regressions; and in the 1960s, he also abandoned folklorism. He created his own canon of forms. On the other hand, he always displayed a predilection for absolute music, Baroque and Classical genres, as well as polyphonic technique. He remained faithful to his own musical resources, consistently developed his style and, at the same time, did not become enslaved to his own compositional technique. The composer’s overarching idea was a balance between the emotional and intellectual factors, between “heart and reason”. Panufnik set rules and subjected himself to his own discipline, but only in such a measure as was necessary to rationalize the creative process. In the majority of his works, he linked fourth-tritone cells with neo-tonality. By virtue of this, he showed moderation not only in dosage of emotion, but also of intellect. Grasping this balance is not a simple thing, and in some works, reason or emotion tip the scales. However, in his own way, he always tried to achieve the ideal of Mozart’s music. Urszula Mieszkie³o Kompozytorka i skrzypaczka, urodzi³a siê w 1909 w £odzi, zmar³a w 1969 w Warszawie. Studiowa³a w Konserwatorium Warszawskim u K. Sikorskiego (kompozycja), J. Jarzêbskiego (skrzypce) – uzyskuj¹c dyplomy w 1932 roku, a tak¿e u J. Turczyñskiego (fortepian). Rozpoczê³a równie¿ studia na wydziale filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, z których jednak zrezygnowa³a z powodu nadmiaru zajêæ. Studia uzupe³niaj¹ce odby³a w Pary¿u u Nadii Boulanger (kompozycja) oraz André Tourreta i Karla Flescha (skrzypce). Do roku 1952 prowadzi³a dzia³alnoœæ twórcz¹ i artystyczn¹, uwieñczon¹ licznymi sukcesami na estradach europejskich, gdzie wystêpowa³a z recitalami i koncertami z udzia³em wybitnych dyrygentów, jak P. Kletzki, G. Georgescu, H. Abendroth, C. Silvestri. Tak w jednej jak i w drugiej dziedzinie zdobywa³a nagrody, a jej muzyka – ceniona przez dyrygentów i wykonawców – coraz czêœciej by³a obecna na koncertach i festiwalach w kraju i za granic¹. Od 1953 roku poœwiêci³a siê wy³¹cznie kompozycji, któr¹ wczeœniej ³¹czy³a z prac¹ pedagogiczn¹. Uznawana za autorytet zarówno w dziedzinie kompozycji jak i gry skrzypcowej, zapraszana by³a do jury miêdzynarodowych konkursów skrzypcowych, Composer and violinist, born 1909 in £ódŸ, died in 1969 in Warsaw. Studied at the Warsaw Conservatory with K. Sikorski (composition), J. Jarzêbski (violin) – receiving diplomas in 1932 – as well as with J. Turczyñski (piano). She also began studies in the faculty of philosophy at the University of Warsaw – which, however, she abandoned on account of having too much coursework. She undertook supplementary studies in Paris with Nadia Boulanger (composition), as well as André Tourret and Karl Flesch (violin). Until 1952, she was engaged in creative and artistic activity, crowned with numerous successes on European concert stages, where she performed recitals and concerts in collaboration with such distinguished conductors as P. Kletzki, G. Georgescu, H. Abendroth, C. Silvestri. So that in both fields, she was winning prizes, and her music – esteemed by conductors and performers – was more and more frequently present at concerts and festivals in Poland and abroad. From 1953 onward, she devoted herself exclusively to composition, which she had previously combined with pedagogical activity. Considered an authority in the fields of both composition and violin-playing, wtorek / Tuesday, 7.11.2006 Gra¿yna Bacewicz 73 kameralistyki i kompozytorskich. Dorobek twórczy Gra¿yny Bacewicz jest niezwykle bogaty i ró¿norodny: od miniatur solowych, poprzez utwory kameralne, a¿ po symfonie i koncerty z udzia³em instrumentów solowych, pieœni, kantaty, balety i opery radiowe. Jest tak¿e autork¹ muzyki do filmów i do spektakli teatralnych. Udane próby literackie dope³niaj¹ obrazu tej wszechstronnie ukierunkowanej osobowoœci twórczej. 74 Koncert na orkiestrê smyczkow¹ „Opus magnum” wybitnej kompozytorki i skrzypaczki, powsta³o w 1948 roku, staj¹c siê od razu jednym z najczêœciej wykonywanych utworów polskiej artystki. To arcydzie³o neoklasycyzmu fascynuje zarówno inwencj¹, wirtuozowskim blaskiem, jak i harmonijnym po³¹czeniem elementów formalnych przejêtych z tradycji z nowymi pomys³ami brzmieniowymi. Forma trzyczêœciowego Koncertu oscyluje miêdzy postaci¹ barokowego concerto grosso a wczesnoklasycznym cyklem sonatowym. Czêœæ I ma formê allegra sonatowego, rozpoczyna siê energicznym, figuracyjnym tematem opartym na jednostajnym, wahad³owym ruchu szesnastkowym. To w³aœnie charakter owego tematu sprawi³, ¿e dzie³o Bacewicz porównywano do Koncertów Brandenburskich Jana Sebastiana Bacha. Czêœæ II, zachowuj¹c swój koncertuj¹cy charakter, stanowi jednoczeœnie przyk³ad kreowania nastrojów lirycznych, o wyciszonej emocji, wyczucia kantyleny wywiedzionej z ducha pieœni romantycznej. W czêœci III kompozytorka powraca do muzyki rozumianej jako ekspresja czystego ruchu pod postaci¹ motywów-figur o niekoñcz¹cych siê mo¿liwoœciach przekszta³ceñ. ¯ywio³owoœæ przebiegu, nieustanna zmiennoœæ sytuacji dŸwiêkowych, wyrafinowane, „gorzkawe” – jak to okreœli³ Witold Lutos³awski – harmonie uk³adaj¹ siê w barwn¹ mozaikê wspart¹ na szkielecie formalnym ronda sonatowego. she was invited to sit on the juries of international violin, chamber music and composing competitions. Gra¿yna Bacewicz’s artistic legacy is unusually rich and varied: from solo miniatures, to chamber works, to symphonies, concerti with solo instruments, songs, cantatas, ballets and radio operas. She also authored film and theater music. Successful attempts at writing literature fill in the picture of this versatile creative personality. Concerto for String Orchestra The “magnum opus” of this distinguished composer and violinist was composed in 1948, immediately becoming one of the Polish artist’s most frequently-performed works. This Neo-Classical masterpiece is fascinating as much for its invention, its virtuosic brilliance, as for its harmonious combination of traditional formal elements with new sound ideas. The form of the three-movement Concerto oscillates between that of the Baroque concerto grosso, and that of the early Classical sonata cycle. The first movement is in sonata allegro form, and begins with an energetic, figurative subject based on a constant, swinging sixteenth-note motion. It is precisely because of the character of this subject that Bacewicz’s work has been compared to Johann Sebastian Bach’s Brandenburg Concerti. The second movement, while retaining its concertato character, represents, at the same time, an example in which emotionally subdued lyrical moods are created with a sense of cantilena derived from the spirit of Romantic song. In the third movement, the composer returns to music understood as an expression of pure motion, in the form of motifs/ figures with infinite transformational possibilities. The spontaneity of the musical process, the constantly varying sound situations, and the refined harmonies of – as Witold Lutos³awski described them – “acer- Ma³gorzata G¹siorowska bic” character, form a colorful mosaic built on the structural skeleton of a sonata rondo. The Concerto for String Orchestra is proof not only of the composer’s sense of stylistic language, but also of her unerring intuition concerning the technical and expressive possibilities inherent in a stringed instrument ensemble. (komentarz do wydania partytury w serii „Arcydzie³a Muzyki Polskiej XX wieku”, PWM, Kraków 2000) Ma³gorzata G¹siorowska (tr. by E. Cholewka) (commentary on score published in ‘Masterpieces of 20th-century Polish Music’ series, PWM Edition, Kraków 2000) El¿bieta Chojnacka Artystka, która stworzy³a now¹ epokê w muzyce klawesynowej. Pisano o niej: „Królowa wspó³czesnego klawesynu” (Le Monde), „Paganini klawesynu” (Daily Telegraph). Uwa¿ana za najwybitniejsz¹ wykonawczyniê wspó³czesnej muzyki klawesynowej, podziwiana za niezwyk³y temperament, energiê, idealne poczucie rytmu, fenomenaln¹ technikê i g³êbok¹ muzykalnoœæ. Inspirowa³a wielu najwybitniejszych twórców II po³owy XX wieku, tworz¹cych dla niej utwory odkrywaj¹ce nowe, nieoczekiwane An artist who has created a new era in harpsichord music. Has been called “Queen of the modern harpsichord” (Le Monde), “The Paganini of the harpsichord” (Daily Telegraph). Considered to be the most distinguished performer of contemporary music for harpsichord, admired for unusual temperament, energy, ideal sense of rhythm, phenomenal technique and deep musicality. Has inspired many of the most distinguished artists of the second half of the 20th century, who created works for her which wtorek / Tuesday, 7.11.2006 Koncert na orkiestrê smyczkow¹ to nie tylko dowód zmys³u stylizacyjnego kompozytorki, lecz tak¿e nieomylnego wyczucia mo¿liwoœci technicznych i wyrazowych zespo³u instrumentów smyczkowych. 75 mo¿liwoœci tego starego instrumentu – s¹ to m.in. H.M. Górecki, I. Xenakis, M. Nyman, F. B. Mâche, G. Ligeti, P. Szymañski czy T. Takemitsu. Koncertowa³a na ca³ym œwiecie, jest stale zapraszana przez czo³owe instytucje muzyczne i miêdzynarodowe festiwale Europy, obydwu Ameryk i Japonii. Dokona³a wielkiej iloœci nagrañ p³ytowych, radiowych i telewizyjnych, jest laureatk¹ najbardziej presti¿owych nagród muzycznych. Urodzona w Warszawie, studiowa³a w tutejszej Akademii Muzycznej, a nastêpnie u Aimée van de Viele w Pary¿u. Po zwyciêstwie na konkursie w Vercelli wyst¹pi³a z pierwszym recitalem muzyki wspó³czesnej w Pary¿u w 1970 roku, rok póŸniej nagra³a swoj¹ pierwsz¹ p³ytê Klawesyn 2000 (Philips). W 1995 roku otrzyma³a profesurê w Mozarteum w Salzburgu, gdzie prowadzi utworzon¹ specjalnie dla niej klasê klawesynu wspó³czesnego. W roku 1999 w uznaniu jej wybitnej pozycji w œwiecie artystycznym odznaczono j¹ francuskim orderem Legii Honorowej. We wrzeœniu 2000 roku otrzyma³a nagrodê Orfeusz za najlepsze wykonanie utworu kompozytora polskiego na „Warszawskiej Jesieni”. 76 reveal new, unexpected possibilities for this old instrument – among others, H. M. Górecki, I. Xenakis, M. Nyman, F. B. Mâche, G. Ligeti, P. Szymañski and T. Takemitsu. Has concertized all over the world, receives constant invitations from leading musical institutions and international festivals in Europe, both Americas and Japan. Has made a great number of recordings for record labels, radio and television, has won the most prestigious music prizes. Born in Warsaw, studied at the Academy of Music there, and then with Aimée van de Viele in Paris. After winning the Vercelli competition, she gave her first recital of contemporary music in Paris in 1970; a year later, she made her first recording, Harpsichord 2000 (Philips). In 1995, she obtained a professorial post at the Mozarteum in Salzburg, where she has a studio in modern harpsichord created specially for her. In 1999, in recognition of her distinguished position in the artistic world, she was honored with the French Légion d’Honneur. In September 2000, she received an Orfeusz prize for “Best Performance of Work by Polish Composer” at the Warsaw Autumn festival. W 1992 roku na zaproszenie m³odego zespo³u „Kameraliœci Krakowscy” pieczê artystyczn¹ nad orkiestr¹ obj¹³ Robert Kabara. Sinfonietta Cracovia – nazwa ta pojawi³a siê na pocz¹tku 1994 roku – sta³a siê miejsk¹ instytucj¹ kultury pod patronatem Prezydenta Miasta i otrzyma³a status Orkiestry Sto³ecznego Królewskiego Miasta Krakowa. Poparcie ówczesnych w³adz Miasta oraz El¿biety i Krzysztofa Pendereckich przyczyni³o siê do powstania najm³odszej krakowskiej orkiestry. Od 2001 roku pierwszym goœcinnym dyrygentem Sinfonietty Cracovii jest Amerykanin – John Neal Axelrod. Wspó³praca z niezwyk³ymi osobowoœciami œwiata sztuki jest sta³ym elementem ¿ycia koncertowego Sinfonietty. Uczestnictwo w znanych festiwalach i koncerty w presti¿owych salach Europy da³y zespo³owi miêdzynarodowe uznanie. Liczne nagrania radiowe, telewizyjne i p³ytowe s¹ istotnym polem dzia³alnoœci orkiestry. Obecnie Sinfonietta Cracovia zaliczana jest do czo³owych polskich i europejskich zespo³ów kameralnych. Znakomite recenzje, wyj¹tkowa atmosfera koncertów, ich entuzjastyczny odbiór przez publicznoœæ, a przede wszystkim jakoœæ prezentacji muzycznych na scenie œwiadcz¹ o sta³ym rozwoju wci¹¿ m³odej Orkiestry. In 1992, at the invitation of the young ensemble Kraków Chamber Players, Robert Kabara took over the artistic care of the orchestra. Sinfonietta Cracovia – this name appeared at the beginning of 1994 – became a city cultural institution under the patronage of the Mayor, and received the status of Orchestra of the Royal Capital City of Kraków. The support of the City authorities at that time, as well as of El¿bieta and Krzysztof Penderecki, contributed to the creation of the youngest of Kraków’s orchestras. Since 2001, the chief guest conductor of Sinfonietta Cracovia has been an American – John Axelrod. Collaboration with extraordinary personalities from the art world is a permanent element of the Sinfonietta’s concert life. Participation in well-known festivals and concerts in Europe’s prestigious halls have given the ensemble international recognition. Numerous radio, television and CD recordings are an essential field of activity for the orchestra. Presently, Sinfonietta Cracovia numbers among the leading Polish and European chamber ensembles. Superb reviews, the exceptional atmosphere of its concerts, their enthusiastic reception by the audience, and above all the quality of its musical presentations on stage, attest to the constant development of the still-young Orchestra. wtorek / Tuesday, 7.11.2006 Sinfonietta Cracovia 77 Jerzy Maksymiuk 78 Urodzony w Grodnie, w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie studiowa³ grê na fortepianie u J. Lefelda, kompozycjê u P. Perkowskiego a dyrygenturê u B. Madeya. Jest laureatem konkursu kompozytorskiego im. G. Fitelberga i pianistycznego im. I.J. Paderewskiego. Za³o¿y³ Polsk¹ Orkiestrê Kameraln¹ (1972) i pe³ni³ funkcjê pierwszego dyrygenta Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (WOSPR), z któr¹ koncertowa³ na tournée europejskich i w Stanach Zjednoczonych. Angielski debiut Polskiej Orkiestry Kameralnej zaowocowa³ kontraktem z EMI oraz wieloma p³ytami i koncertami na festiwalach europejskich. Zespó³ wraz z Jerzym Maksymiukiem by³ wielokrotnie wyró¿niany presti¿owymi nagrodami (Orfeusz na „Warszawskiej Jesieni”, „Wiener Flötenuhr”). Liczne nagrania p³ytowe orkiestry prezentuj¹ repertuar od baroku a¿ do muzyki wspó³czesnej. Lata 1983-91 to okres szefowania BBC Scottish Symphony Orchestra, z któr¹ artysta dokona³ wielu nagrodzonych nagrañ p³ytowych. W latach 90. rozpocz¹³ wspó³pracê z English National Opera, gdzie poprowadzi³ premierowe przedstawienia operowe (Don Giovanni, Fledermaus), bêd¹c jednoczeœnie goœcinnym Born in Grodno, studied piano performance at the State Music College in Warsaw with J. Lefeld, composition with P. Perkowski, and conducting with B. Madey. Has won the G. Fitelberg composers’ competition and the I. J. Paderewski piano competition. Founded the Polish Chamber Orchestra (1972) and held the post of chief conductor of the Great Symphony Orchestra of Polish Radio (WOSPR), with which he concertized on tours in Europe and the United States. The English debut of the Polish Chamber Orchestra resulted in a contract with EMI, as well as many recordings and concerts at European festivals. The ensemble, together with Jerzy Maksymiuk, was many times awarded prestigious prizes (Orfeusz prize at Warsaw Autumn festival, the Wiener Flötenuhr). The orchestra’s numerous recordings present repertoire from the Baroque to contemporary music. From 1983 to 1991, Maksymiuk led the BBC Scottish Symphony Orchestra, with which he made many award-winning recordings. In the 1990s, the artist began to work with the English National Opera, where he led premières of opera productions (Don Giovanni, Fledermaus), while at the same time serving as guest conductor of other distinguished orchestras, among others: London Symphony Orchestra, London Philharmonic, Tokyo Metropolitan Symphony Orchestra. Works regularly with Polish ensembles, chiefly Sinfonia Varsovia. Jerzy Maksymiuk has made over 100 recordings (EMI, Hyperion, Naxos). The artist has premièred approx. 200 contemporary works in various countries, chiefly England, among others: a complete recording of Paderewski’s Polonia with the BBC Scottish Symphony Orchestra (1998). Maksymiuk is also a composer (symphonic music, chamber compositions, a ballet, songs, film music). His most recently-written compositions are, among others, the oratorio Arbor vitae (2002, 2006), the song cycle Red Moon for soprano and piano (2004), Preludes for piano (2006), Four Colors for two violins and orchestra, and a Concerto for two violins (2006). wtorek / Tuesday, 7.11.2006 dyrygentem innych wybitnych orkiestr, m.in.: London Symphony Orchestra, London Philharmonic, Tokyo Metropolitan Symphony Orchestra. Stale wspó³pracuje z polskimi zespo³ami, g³ównie z Sinfoni¹ Varsovi¹. Jerzy Maksymiuk nagra³ ponad 100 p³yt (EMI, Hyperion, Naxos). Dokona³ prawykonañ ok. 200 wspó³czesnych utworów w ró¿nych krajach, g³ównie w Anglii, m.in. w ca³oœci nagra³ Poloniê Paderewskiego z orkiestr¹ BBC Scottish Symphony Orchestra (1998). Maksymiuk jest te¿ kompozytorem (muzyka symfoniczna, kompozycje kameralne, balet, pieœni, muzyka filmowa). Ostatnio napisane kompozycje to m.in. oratorium Arbor vitae (2002, 2006), cykl pieœni na sopran i fortepian Czerwony ksiê¿yc (2004), Preludia na fortepian (2006), Cztery kolory na dwoje skrzypiec i orkiestrê oraz Koncert na dwoje skrzypiec (2006). 79 œroda, godz. 12.00 / Wednesday, 12:00 p.m. SALA FONTANY MUZEUM HISTORYCZNEGO MIASTA KRAKOWA / FONTANA ROOM OF THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW AKADEMIA FESTIWALOWA / FESTIVAL TALK Spotkanie z Jerzym Maksymiukiem / Meeting with Jerzy Maksymiuk Prowadzi / Moderator – Andrzej Su³ek œroda, godz. 17.00 / Wednesday, 5:00 p.m. MANGGHA – CENTRUM SZTUKI I TECHNIKI JAPOÑSKIEJ / MANGGHA – THE CENTER OF JAPANESE ART AND TECHNOLOGY Pawe³ Mykietyn – ...choæ dolecia³ Dedal... na klarnet, wiolonczelê i fortepian / ... Though Deadalus Reached... for clarinet, cello, and piano (1990), 13’ Tomasz Sikorski – Milczenie syren na wiolonczelê solo / Das Schweigen der Sirenen for cello solo (1982), 6’ Eugeniusz Knapik – Trio na skrzypce, klarnet i fortepian / Trio for violin, clarinet, and piano (2003), 20’ Marcel Chyrzyñski – In C na klarnet, wiolonczelê i fortepian / In C for clarinet, cello, and piano (1996), 6’ *** Maciej Zieliñski – Trio for M.B. na klarnet, skrzypce i wiolonczelê / Trio for M.B. for clarinet, violin, and cello (2004), 7’ Hanna Kulenty – Sesto na fortepian / Sesto for piano (1985), 9’ Marta Ptaszyñska – Kwiaty ksiê¿yca na wiolonczelê i fortepian / Moon Flowers for cello, and piano (1986), 9’ œroda / Wednesday, 8.11.2006 8.11.2006 81 Marek Stachowski – Miroir du temps na klarnet, skrzypce, wiolonczelê i fortepian / Miroir du temps for clarinet, violin, cello, and piano (2003), 20’ - Profond du Temps Dimension du Temps Couleur du Temps Mystère du Temps International Contemporary Ensemble (USA) David Bowlin (skrzypce / violin) Katinka Kleijn (wiolonczela / cello) Joshua Rubin (klarnet / clarinet) Cory Smythe (fortepian / piano) 82 Kompozytor, klarnecista, urodzi³ siê w 1971 roku w O³awie. Studiowa³ w warszawskiej Akademii Muzycznej w klasie profesora W. Kotoñskiego. Bra³ udzia³ w Miêdzynarodowych Letnich Kursach w Kazimierzu nad Wis³¹ (1991, 1992, 1993) oraz Gaudeamus Music Week w Amsterdamie (1992). Uczestniczy³ w wyk³adach W. Lutos³awskiego, K. Pendereckiego, H.M. Góreckiego, M. Lindberga, L. Andriessena, M. Nymanna. W wieku 22 lat zadebiutowa³ na festiwalu „Warszawska Jesieñ” utworem La Strada. W 1995 roku utwór 3 for 13 – zamówienie Polskiego Radia – zdoby³ pierwsze miejsce na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u w kategorii m³odych kompozytorów. Jego utwór Epifora zamówiony przez Studio Eksperymentalne Polskiego Radia, zdoby³ I miejsce na IV Miêdzynarodowej Trybunie Muzyki Elektroakustycznej UNESCO w Amsterdamie w kategorii m³odych kompozytorów (1996). Komponowa³ dla takich solistów jak E. Chojnacka, E. Pob³ocka, A. Bauer, M. Grzybowski. Wspó³pracowa³ z dyrygentami, m.in. A. Duczmal, J. Kaspszykiem, J. Maksymiukiem, W. Michniewskim. Pisa³ muzykê na zamówienia festiwalu „Warszawska Jesieñ”, Teatru Wielkiego Opery Narodowej i dla zespo³ów: the Composer, clarinetist, born in 1971 in O³awa. Studied at Warsaw Academy of Music, in the studio of Professor W. Kotoñski. Took part in International Summer Courses in Kazimierz nad Wis³¹ (1991, 1992, 1993), as well as in Gaudeamus Music Week in Amsterdam (1992). Has taken part in lectures by W. Lutos³awski, K. Penderecki, H. M. Górecki, M. Lindberg, L. Andriessen, M. Nyman. At the age of 22, debuted at Warsaw Autumn festival with work entitled La Strada. In 1995, work entitled 3 for 13 – commissioned by Polish Radio – won first place at UNESCO IMC International Rostrum of Composers, in young composers category. His work Epifora – commissioned by Experimental Studio of Polish Radio – won first place at UNESCO IMC International Rostrum of Electroacoustic Music in Amsterdam, in young composers category (1996). Has composed for such soloists as E. Chojnacka, E. Pob³ocka, A. Bauer and M. Grzybowski. Has worked with conductors including A. Duczmal, J. Kaspszyk, J. Maksymiuk and W. Michniewski. Has written music on commission from the Warsaw Autumn festival, the Polish National Opera, and the following œroda / Wednesday, 8.11.2006 Pawe³ Mykietyn 83 Belcea Quartett, Icebreaker, the Ereprijs. Jest laureatem wielu nagród: otrzyma³ Paszport Polityki (2000) oraz Nagrodê Kulturaln¹ Œl¹ska Kraju Zwi¹zkowego Dolnej Saksonii (2002). Jego utwory czêsto s¹ wykonywane na „Warszawskiej Jesieni” oraz innych festiwalach muzyki wspó³czesnej. Kompozycja 3 for 13 by³a prezentowana na Midem Classique w Cannes (2000), ostatnio na „Ultraschall” w Berlinie (2006). Jako klarnecista zdoby³ I miejsce w konkursie „M³odzi Wykonawcy Muzyki XX wieku” Polskiego Towarzystwa Muzyki Wspó³czesnej (1993). Jest za³o¿ycielem zespo³u Nonstrom. Komponuje muzykê teatraln¹ i filmow¹, od 1996 roku wspó³pracuje z re¿yserem K. Warlikowskim, a tak¿e m.in. z G. Jarzyn¹ i A. Woronem. Jest autorem muzyki do filmów Egoiœci M. Treliñskiego i Ono M. Szumowskiej. 84 Utwór ...choæ dolecia³ Dedal... skomponowa³ Mykietyn w roku 1990 dla swojego zespo³u, w którym obok samego kompozytora graj¹cego na klarnecie wystêpowali Maciej Grzybowski (fortepian) i Justyna Rekœæ-Raubo (wiolonczela). Trio obra³o sobie nazwê „Nonstrom” pochodz¹c¹ ponoæ od imienia zaprzyjaŸnionego psa w Kazimierzu Dolnym nad Wis³¹. W³aœnie w Kazimierzu w latach 80. i na pocz¹tku lat 90. odbywa³y siê Miêdzynarodowe Kursy dla M³odych Kompozytorów, organizowane przez polsk¹ sekcjê Miêdzynarodowego Towarzystwa Muzyki Wspó³czesnej, w których uczestniczyli ci m³odzi muzycy. Utwór ...choæ dolecia³ Dedal..., napisany przez 19-letniego Mykietyna wszed³ na sta³e do repertuaru nowej muzyki polskiej. ensembles: Belcea Quartett, Icebreaker, Ereprijs. Has won many prizes: received ‘Polityka Passport’ (2000), as well as Silesian Culture Prize of Bundesland Niedersachsen (2002). His works are often performed at Warsaw Autumn, as well as at other contemporary music festivals. The composition 3 for 13 was presented on Midem Classique in Cannes (2000); and recently, at Ultraschall in Berlin (2006). As a clarinetist, won first place in Polish Society for Contemporary Music’s Competition of 20th-century Music for Young Performers (1993). Founder of Nonstrom ensemble. Composes music for theater and film; since 1996, has collaborated with stage director K. Warlikowski, as well as, among others, G. Jarzyna and A. Woron. Author of music for the following films: Egoists by M. Treliñski and Stranger by M. Szumowska. The work …Though Daedalus Reached … was composed by Mykietyn in 1990 for his ensemble, whose other performers, apart from the composer himself playing clarinet, were Maciej Grzybowski (piano) and Justyna Rekœæ-Raubo (cello). The trio chose for itself the name Nonstrom, supposedly after a dog in Kazimierz Dolny nad Wis³¹ (on the Vistula River), with whom the ensemble was on friendly terms. It was in Kazimierz in the 1980s and beginning of the 1990s that the International Courses for Young Composers took place, organized by the Polish section of the International Society for Contemporary Music, in which these young musicians took part. The work …Though Daedalus Reached…, written by the (then) 19-year-old Mykietyn, has taken a permanent place in the repertoire of new Polish music. Kompozytor i pianista urodzi³ siê w 1939 w Warszawie, gdzie zmar³ w 1988. Studiowa³ w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie: kompozycjê pod kierunkiem ojca – Kazimierza (dyplom z odznaczeniem) i fortepian u Z. Drzewieckiego oraz póŸniej u N. Boulanger w Pary¿u. Pocz¹tkowo jego zainteresowania koncentrowa³y siê wokó³ muzyki elektronicznej; powsta³y wówczas utwory z wykorzystaniem taœmy magnetofonowej: Antyfony i Echa II, za które uzyska³ wyró¿nienie na V Konkursie M³odych ZKP. W latach 1963-68 wyk³ada³ w PWSM w Warszawie. Obok Z. Krauzego i J. Tilbury’ego by³ jednym z inicjatorów powstania „Warsztatu Muzycznego”, zespo³u wykonuj¹cego muzykê wspó³czesn¹; za³o¿y³ te¿ zespó³ „Ad novum”. By³ utalentowanym pianist¹, dawa³ koncerty na festiwalach w Sztokholmie, Atenach i Brukseli. Wielokrotnie wystêpowa³ na festiwalu „Warszawska Jesieñ” jako wykonawca w³asnych utworów, bra³ udzia³ w pracach komisji repertuarowej tego¿ festiwalu (1965-74). W 1975-76 przebywa³ w USA na stypendium Senior Fulbright Program. Dzia³a³ wówczas w Columbia-Princeton Electronic Music Center Composer and pianist, born in 1939 in Warsaw, where he died in 1988. Studied at State Music College in Warsaw: composition under the direction of his father, Kazimierz (diploma with distinction); and piano with Z. Drzewiecki, as well as (later) with N. Boulanger in Paris. Initially, interests focused on electronic music; at this time, works using tape recordings were written: Antiphons and Echoes II, for which he received distinction at the Fifth Polish Composers’ Union Youth Competition. From 1963-68, lectured at State Music College in Warsaw. Along with Z. Krauze and J. Tilbury, initiated Music Workshop, an ensemble performing contemporary music; also founded Ad Novum ensemble. Was a talented pianist, gave concerts at festivals in Stockholm, Athens and Brussels. Appeared many times at Warsaw Autumn festival as performer of own works; took part in work of festival repertoire commission (1965-74). From 1975-76, went to USA on Senior Fulbright Program fellowship. At this time, was active at Columbia-Princeton Electronic Music Center in New York, where he composed the work Solitude of Sounds, as well as at Electronic Music Studio at Yale University in New Haven. In 1980s, focused on compositional œroda / Wednesday, 8.11.2006 Tomasz Sikorski 85 w Nowym Jorku, gdzie skomponowa³ utwór Samotnoœæ dŸwiêków oraz w Electronic Music Studio w Yale University w New Haven. W latach 80. skoncentrowa³ siê na pracy kompozytorskiej, by³ pierwszym przedstawicielem minimalizmu w muzyce polskiej lat 70. i 80. XX wieku. On te¿ zaszczepi³ minimalizm muzyce europejskiej, w znacznym stopniu niezale¿nie od wczeœniejszych wzorów amerykañskich. O indywidualnym stylu Sikorskiego zadecydowa³y tak¿e zainteresowania literackie i filozoficzne oraz silny zwi¹zek z natur¹ – wiele jego dzie³ zainspirowanych zosta³o wizjami krajobrazów (Paesaggio d’inverno, La notte, Struny w ziemi, Zerstreutes Hinausschauen). Nurt programowy w pewnym stopniu odró¿nia go od charakterystycznych dla amerykañskiego minimalizmu bezosobowych utworów-procesów. 86 Jeden z ostatnich utworów Tomasza Sikorskiego, Milczenie syren (1987), zosta³ zainspirowany opowiadaniem Franza Kafki o tym samym tytule. Kafka w nieco przewrotny sposób przedstawia w nim znan¹ z epopei Homera historiê: Odyseusz przep³ywaj¹c statkiem w pobli¿u syren, broni¹c siê przed ich zwodniczym œpiewem ka¿e swym marynarzom zatkaæ uszy woskiem, sam czyni to samo; w opowiadaniu Kafki syreny nie œpiewaj¹ jednak, lecz... milcz¹. Ich milczenie staje siê swego rodzaju muzyk¹, wrêcz „doskona³¹ pieœni¹”. Choæ Sikorski w utworze Milczenie syren nie podejmuje problemu ciszy zbyt dos³ownie, jednak jego kompozycje takie jak Sonant czy Struny w ziemi budowane s¹ z odcinków wype³nionych dŸwiêkami i odcinków ciszy – cisza staje siê wiêc równie wa¿nym jak dŸwiêki elementem konstrukcyjnym, cisza staje siê muzyk¹. Twórczoœæ Tomasza Sikorskiego, wybitnego przedstawiciela polskiego minimalizmu, zas³uguje na przypomnienie work; was first representative of minimalism in Polish music of 1970s and 1980s. Also implanted minimalism into European music, in significant measure independently of previous American models. Individuality of Sikorski’s style was also decided by literary and philosophical interests, as well as strong connection with nature – many of his works were inspired by visions of landscapes (Paesaggio d’inverno, La notte, Strings in the Earth, Zerstreutes Hinausschauen). The programmatic thread in a certain measure distinguishes him from the impersonal works/processes characteristic of American minimalism. One of Tomasz Sikorski’s last works, Das Schweigen der Sirenen (1987) was inspired by Franz Kafka’s short story of the same title. In it, in a somewhat perverse manner, Kafka presents a story known from Homer’s epopee: Odysseus, sailing past the Sirens, defends himself against their seductive song, commanding his sailors to plug their ears with wax, and himself doing likewise. In Kafka’s short story, however, the Sirens do not sing, but rather… keep silence. Their silence becomes a kind of music – thus, the “perfect song”. Though Sikorski, in the work Das Schweigen der Sirenen, does not take up the problem of silence too literally, his compositions, such as Sonant or Strings in the Earth, are build of segments filled with sounds and segments of silence. Thus, silence becomes a structural element equally important as sound – silence becomes music. The uvre of Tomasz Sikorski, an outstanding representative of Polish minimalism, deserves to be remembered on account of its originality, as well as the composer’s courage in blazing new musical trails. Das Schweigen der Sirenen, a work full of expression and reflection, is also part of an important thread in Sikorski’s uvre, associated with programmatic music. The artist alluded in his works to the uvre of J. Joyce and S. Beckett, as well as to the philosophy of F. Nietzsche and S. Kierkegaard. This sphere of literary and philosophical inspirations was the decisive element in the unique climate of his works. Many works also reveal the composer’s particular sensitivity to timbre, evident in their numerous coloristic nuances. Joanna Miklaszewska Joanna Miklaszewska Eugeniusz Knapik œroda / Wednesday, 8.11.2006 ze wzglêdu na sw¹ oryginalnoœæ i odwagê kompozytora w wytyczaniu nowych muzycznych dróg. Milczenie syren, utwór pe³en ekspresji i zadumy, wpisuje siê zarazem w wa¿ny nurt twórczoœci Sikorskiego, zwi¹zany z programowoœci¹. Artysta nawi¹zywa³ w swych dzie³ach do twórczoœci J. Joyce’a, S. Becketta oraz filozofii F. Nietzschego i S. Kierkegaarda. Ów kr¹g literackich i filozoficznych inspiracji stanowi³ o niepowtarzalnym klimacie jego utworów. W wielu dzie³ach przejawi³a siê tak¿e szczególna wra¿liwoœæ kompozytora na barwê dŸwiêku, widoczna w licznych niuansach kolorystycznych. 87 Pianista, kompozytor, urodzi³ siê w 1951 roku w Rudzie Œl¹skiej, studiowa³ w latach 1970-79 w katowickiej Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej: kompozycjê u H.M. Góreckiego oraz fortepian u Cz. Stañczyka. Obecnie, bêd¹c rektorem tej¿e uczelni, wystêpuje tak¿e jako pianista, g³ównie w repertuarze muzyki XX wieku. Za swoj¹ twórczoœæ kompozytorsk¹ otrzyma³ szereg nagród, m.in. II nagrodê na Konkursie M³odych ZKP za Le Chant (1976), Pianist, composer, born in 1951 in Ruda Œl¹ska, studied from 1970-79 at State Music College in Katowice: composition with H.M. Górecki, as well as piano with C. Stañczyk. Presently, as rector of that school, also performs as pianist, mainly in 20th-century repertoire. For compositional uvre, has received an array of awards, among others: 2nd Prize at Polish Composers’ Union Youth Competition for Le Chant (1976), 3rd Price at Chamber 88 III nagrodê na konkursie Muzyki Kameralnej w Wiedniu za Concerto Grosso (1977), I nagrodê festiwalu „M³odzi Muzycy M³odemu Miastu” w Stalowej Woli za Corale Interludio e aria (1979) oraz Nagrodê im. Stanis³awa Wyspiañskiego za Wyspy na orkiestrê smyczkow¹ (1985). Na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów w Pary¿u (1984) jego Kwartet smyczkowy otrzyma³ pierwsz¹ lokatê. Na zamówienie Gerarda Mortiera – dyrektora opery „La Monnaie” w Brukseli – rozpocz¹³ pracê nad trylogi¹ operow¹ The Minds of Helena Troubleyn do tekstu Jana Fabre, (1988-95). W muzyce tego cyklu ujawni³ raczej predylekcjê do monumentalizmu obsady i pos³ugiwania siê jêzykiem dŸwiêkowym czerpi¹cym z arsena³u œrodków modernistycznych. We wspó³pracy z Janem Fabre powsta³y te¿ trzy spektakle baletowe z muzyk¹ E. Knapika: The Sound of One Hand Clapping, wystawiony w operze we Frankfurcie w 1991 roku, Da un’altra faccia del tempo, którego premiera odby³a siê we wrzeœniu 1993 w Brukseli oraz Quando la terra si rimette in movimento dla Het Nationale Ballet w Amsterdamie (premiera w 1995) Balety prezentowane by³y m.in. w Amsterdamie, Ottawie, Berlinie, Pary¿u, Frankfurcie, Barcelonie, Salzburgu, Tokio. Muzyka kameralna nie zniknê³a z twórczoœci kompozytora. W 1998 roku powsta³a na zamówienie festiwalu „Warszawska Jesieñ” kompozycja na trzy fortepiany i klarnet, zatytu³owana Tha’ Munnot Waste No Time, której inspiracj¹ by³a powieœæ Frances Hodgson Burnett The Secret Garden. W 2006 za swoj¹ twórczoœæ i dzia³alnoœæ uhonorowany zosta³ tytu³em „Zas³u¿ony dla Œl¹ska”. Trio na skrzypce, klarnet i fortepian skomponowa³em wiosn¹ 2003 roku na zamówienie Waltera Verdehra i jego zespo³u. W sposób oczywisty ten wyj¹tkowy pod wzglêdem jakoœci brzmienia sk³ad instrumentalny tria wywiera³ wp³yw na moj¹ wyobraŸniê i w efekcie na rodzaj narracji Music Competition in Vienna for Concerto Grosso (1977), 1st Prize at Young Musicians for a Young City festival in Stalowa Wola for Corale Interludio e aria (1979), as well as Stanis³aw Wyspiañski Prize for Islands for string orchestra (1985). At the UNESCO IMC International Rostrum of Composers in Paris (1984), his String Quartet took first place. On commission from Gerard Mortier – director of the Opéra de la Monnaie in Brussels – began work on operatic trilogy The Minds of Helena Troubleyn to a text by Jan Fabre (1988-95). In music of this cycle, revealed a certain predilection for monumentalism in use of ensemble, and for utilization of a sound language drawing on the arsenal of modernistic tools. In collaboration with Jan Fabre, three ballets with music by E. Knapik also came into being: The Sound of One Hand Clapping, produced at the Frankfurt Opera in 1991; Da un’altra faccia del tempo, whose première took place in September 1993 in Brussels; and Quando la terra si rimette in movimento for Het Nationale Ballet in Amsterdam (première in 1995) Ballets were presented in, among other places, Amsterdam, Ottawa, Berlin, Paris, Frankfurt, Barcelona, Salzburg, Tokyo. Chamber music has not disappeared from the composer’s uvre. In 1998, a composition for three pianos and clarinet entitled Tha’ Munnot Waste No Time, whose inspiration was Frances Hodgson Burnett’s novel The Secret Garden, was written on commission from the Warsaw Autumn Festival. In 2006, for his uvre and activity, Knapik was awarded the Wojciech Korfanty Prize for meritorious service to the Province of Silesia. I composed my Trio for violin, clarinet and piano in the spring of 2003 on commission from Walter Verdehr and his ensemble. In an obvious manner, this instrumental ensemble of exceptional tone quality had its influence on my imagination and, in effect, on the type of narration in the work. Thus, nothing else remained for me but a desire to create a work which would be a summation of the colors of these instruments and the essence of the trio genre. The work has one movement. Eugeniusz Knapik (ksi¹¿ka programowa WJ 2003) Eugeniusz Knapik (program book, Warsaw Autumn 2003) Prawykonanie mia³o miejsce na 46. Miêdzynarodowym Festiwalu Muzyki Wspó³czesnej „Warszawska Jesieñ”, 26 wrzeœnia 2003 roku. Utwór wykona³o Walter Verdehr Trio. Première took place at the 46th Warsaw Autumn International Festival of Contemporary Music on 26 September 2003. The work was performed by the Walter Verdehr Trio. Marcel Chyrzyñski Kompozytor, klarnecista, urodzi³ siê w 1971 roku na Œl¹sku, mieszka i tworzy w Krakowie. Oprócz kompozycji uczy³ siê tak¿e gry na klarnecie, st¹d wa¿na rola tego instrumentu w jego utworach. Autor utworów solowych, kameralnych, symfonicznych i elektronicznych. Z wyró¿nieniem ukoñczy³ krakowsk¹ Akademiê Muzyczn¹ w klasie kompozycji M. Stachowskiego (1995). Studiowa³ instrumentacjê u K. Pendereckiego oraz muzykê komputerow¹ u M. Cho³oniewskiego, a tak¿e u amerykañskich stypendystów Fulbrighta: R. Boulanger, C. McTee i R. Oaksa. W 1998 roku uzyska³ doktorat z zakresu kompozycji. Composer, clarinetist, born in 1971 in Silesia, lives and works in Kraków. Aside from composition, also studied clarinet, hence the important role of this instrument in his works. Author of solo, chamber, symphonic and electronic works. Graduated with distinction from Kraków Academy of Music – studio of M. Stachowski (1995). Studied instrumentation with K. Penderecki and computer music with M. Cho³oniewski, as well as with American Fulbright Scholars R. Boulanger, C. McTee and R. Oaks. In 1998, obtained doctorate in field of composition. Presently holds post of tutor in Department of Composition œroda / Wednesday, 8.11.2006 utworu. Nie pozosta³o mi wiêc nic innego, jak tylko pragnienie stworzenia utworu bêd¹cego sum¹ barw tych instrumentów i istoty gatunkowej tria. Utwór jest jednoczêœciowy. 89 Obecnie jest adiunktem w Katedrze Kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie. Swój warsztat kompozytorski doskonali³ na wielu kursach kompozytorskich, jego utwory wykonywane by³y w Polsce, Austrii, Niemczech, Francji, W³oszech, Hiszpanii, Kosowie, Finlandii, Korei P³d., Australii, Japonii, USA, na S³owacji, Ukrainie i Bia³orusi. Otrzyma³ wiele nagród, m.in.: wyró¿nienie na Konkursie Kompozytorskim Programu 2 Polskiego Radia w Warszawie (1996) za Piece for Orchestra, a za utwór Ferragosto per tromba, pianoforte e batteria – zdoby³ I nagrodê na Konkursie M³odych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda (1997). Otrzyma³ te¿ Stypendium Twórcze Miasta Krakowa w dziedzinie muzyki. Tworzy muzykê akustyczn¹, elektro-akustyczn¹ i elektroniczn¹. Koncertuje równie¿ graj¹c na klarnecie, saksofonie, syntezatorze oraz EWI (elektroniczny instrument dêty) w zespole (MCH)2, który za³o¿y³ wraz z M. Cho³oniewskim. Jest twórc¹ muzyki teatralnej – jego zainteresowania skierowane s¹ g³ównie na teatr wspó³czesny: Pan Pawe³ Tankrada Dorsta, Zabawa S³awomira Mro¿ka, Mi³oœæ Fedry Sarah Kane, Legoland Dirka Dobbrow, Tatua¿ Dei Loher i inne. 90 Utwór In C na klarnet, altówkê (lub wiolonczelê) i fortepian zosta³ skomponowany w 1996 roku i zadedykowany profesorowi Markowi Stachowskiemu z okazji 60. rocznicy jego urodzin. Prawykonanie mia³o miejsce podczas koncertu jubileuszowego, zorganizowanego przez Akademiê Muzyczn¹ w Krakowie 17 kwietnia 1996 roku. W 1997 roku znalaz³ siê wœród utworów fina³owych na Miêdzynarodowym Konkursie Kompozytorskim „Irino Prize” w Tokio. at Academy of Music in Kraków. Perfected compositional technique at many composers’ courses, works have been performed in Poland, Austria, Germany, France, Italy, Spain, Kosovo, Finland, South Korea, Australia, Japan, USA, Slovakia, Ukraine and Belarus. Has received many prizes, among others distinction at Composers’ Competition of Polish Radio Channel 2 in Warsaw (1996) for Piece for Orchestra; and for the piece Ferragosto per tromba, pianoforte e batteria, received 1st Prize at Tadeusz Baird Young Composers’ Competition (1997). Has also received Artistic Stipend of the City of Kraków in the field of music. Writes acoustic, electro-acoustic and electronic music. Also concertizes on clarinet, saxophone, synthesizer and EWI (Electronic Wind Instrument) in the (MCH)2 ensemble, which he founded together with M. Cho³oniewski. Writes music for theater – interests are focused chiefly on contemporary theater: Tankred Dorst’s Mr. Paul, S³awomir Mro¿ek’s Fun, Sarah Kane’s Phaedra’s Love, Dirk Dobbrow’s Legoland, Dea Loher’s Tattoo, etc. The work In C for clarinet, viola (or cello) and piano was composed in 1996 and dedicated to Professor Mark Stachowski on the occasion of his 60th birthday. The première took place during a birthday concert organized by the Academy of Music in Kraków on 17 April 1996. In 1997, it found itself among the finalists at the Irino Prize International Composers’ Competition in Tokyo. Kompozytor, urodzi³ siê w 1971 roku w Warszawie. W 1996 roku ukoñczy³ z wyró¿nieniem warszawsk¹ Akademiê Muzyczn¹ w klasie kompozycji M. Borkowskiego, a w 1999 – studia podyplomowe w Royal Academy of Music w Londynie w klasie kompozycji P. Pattersona. W latach 1993-97 uzupe³nia³ swoj¹ edukacjê muzyczn¹ uczestnicz¹c w Miêdzynarodowych Kursach dla M³odych Kompozytorów (PTMW) oraz w I Miêdzynarodowych Spotkaniach M³odych Kompozytorów w Apeldoorn (Holandia, 1995). Pracowa³ pod kierunkiem takich kompozytorów jak: L. Andriessen, O. Balakauskas, M. Finessy, Z. Krauze, H. Kulenty, C. Lefebvre, W. Szalonek, J. Yuasa. Jest laureatem wielu konkursów w Polsce i za granic¹, otrzyma³ m.in.: Nagrodê G³ówn¹ w Konkursie PTMW na Projekt Multimedialny (1999), Alan Bush Composition Prize (Wielka Brytania, 1999), Josiah Parker Composition Prize (Wielka Brytania, 1999), II Nagrodê w VI Konkursie Muzyki Syntezatorowej i Komputerowej (Niemcy, 1995), II Nagrodê w I Konkursie M³odych Kompozytorów „Musica Sacra” (1995). Otrzyma³ Stypendium Ministra Kultury i Sztuki (1995) oraz British Council Fellowship Award (1998). Uczestniczy³ w pracach Jury Krajowego ISCM World Music Days 2002 i 2004 oraz Konkursów Composer, born in 1971 in Warsaw. In 1996, graduated with distinction from Warsaw Academy of Music – composition studio of M. Borkowski; and 1999, completed Postgraduate Studies at Royal Academy of Music in London – composition studio of P. Patterson. From 1993-97, supplemented musical education by participating in International Courses for Young Composers (Polish Society for Contemporary Music), as well as in First International Young Composers Meeting in Apeldoorn (Holland, 1995). Worked under the direction of such composers as: L. Andriessen, O. Balakauskas, M. Finessy, Z. Krauze, H. Kulenty, C. Lefebvre, W. Szalonek, J. Yuasa. Has won many prizes in competitions in Poland and abroad, among others: Grand Prize in Polish Society for Contemporary Music’s Multimedia Project Competition (1999), Alan Bush Composition Prize (Great Britain, 1999), Josiah Parker Composition Prize (Great Britain, 1999), 2nd Prize in the Sixth Synthesizer and Computer Music Competition (Germany, 1995), 2nd Prize in the First Musica Sacra Young Composers’ Competition (1995). Received Stipend of Minister of Culture and Art (1995), as well as British Council Fellowship Award (1998). Took part in work of National Jury for ISCM œroda / Wednesday, 8.11.2006 Maciej Zieliñski 91 Kompozytorskich im. Tadeusza Bairda i „Musica Sacra”. W 1996 roku wzi¹³ udzia³ w projekcie 96 Churches (Dania), komponuj¹c polsk¹ czêœæ European Requiem (Tractus). Jego utwory by³y wykonywane na festiwalach „Warszawska Jesieñ”, „Musica Polonica Nova” we Wroc³awiu, „Gaude Mater” w Czêstochowie, XIV Synthesizer-Musik-Festival w Braunschweig (Niemcy), Musica del Novocento w Rzymie, European Youth Music Festival Copenhagen ‘96, Park Lane Festival w Londynie, World Music Days ‘99 (Rumunia). P³yta z jego I Kwartetem smyczkowym w wykonaniu Kwartetu DAFÔ i wydana przez PWM/DUX otrzyma³a nagrodê Fryderyka 2002. Jest autorem muzyki do wielu popularnych produkcji filmowych, jak: Nigdy w ¿yciu, Tylko mnie kochaj, Dublerzy, serial Kryminalni. Trio for M.B. zosta³o skomponowane specjalnie na uroczysty koncert uœwietniaj¹cy 70. rocznicê urodzin profesora Mariana Borkowskiego. Jemu te¿ jest dedykowane. Prawykonania dokona³ zespó³ Consonare per Varsavia. 92 World Music Days 2002 and 2004, as well as for Tadeusz Baird and Musica Sacra competitions. In 1996, took part in 96 Churches Project (Denmark), composing Polish portion of European Requiem (‘Tractus’).Works have been performed at Warsaw Autumn festival, Musica Polonica Nova festival in Wroc³aw, Gaude Mater festival in Czêstochowa, 14th Synthesizer-Musik-Festival w Braunschweig (Germany), Musica del Novocento festival in Rome, European Youth Music Festival Copenhagen ‘96, Park Lane Festival in London, World Music Days ‘99 (Romania). Recording with String Quartet no. 1 in rendition of DAFÔ Quartet, released on PWM/DUX label, received Fryderyk 2002 prize. Author of music for many popular film productions, such as: Never Ever!, Tylko mnie kochaj [Love Only Me], The Doubles, the TV series Kryminalni [Criminals] (2004). Trio for M.B. was composed specially for a concert to celebrate the 70th birthday of Professor Marian Borkowski. It is also dedicated to him. The première was performed by the ensemble Consonare per Varsavia. Kompozytorka, urodzi³a siê w 1961 roku w Bia³ymstoku. Studiowa³a kompozycjê w Akademii Muzycznej w Warszawie, w klasie W. Kotoñskiego, póŸniej w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Hadze u Luisa Andriessena. By³a tak¿e stypendystk¹ Deutscher Akademischer Austauschdienst w Berlinie. Uczestniczy³a w Miêdzynarodowych Kursach dla M³odych Kompozytorów, zorganizowanych przez Polsk¹ Sekcjê ISCM i Miêdzynarodowych Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt. Od 1989 roku pracuje jako niezale¿ny kompozytor, pisz¹c g³ównie na zamówienie orkiestr i zespo³ów holenderskich oraz niemieckich. Wyk³ada w kilku muzycznych instytucjach: przez rok by³a guest composer Deutscher Akademischer Austauschdienst w Berlinie (1990), zosta³a te¿ zaproszona jako goœcinny wyk³adowca na trzy uniwersytety w Los Angeles (1998). W latach 1999-2000 pe³ni³a funkcjê composer-in-residence przy Het Gelders Orkest w Holandii. Jest laureatk¹ wielu nagród: otrzyma³a II nagrodê na Europejskim Konkursie M³odych Kompozytorów w Amsterdamie za utwór Ad unum (1985), Nagrodê Artystyczn¹ M³odych im. Stanis³awa Wyspiañskiego (1987). Zdoby³a II nagrodê na Konkursie Ko³a M³odych ZKP za Ride (1987), oraz za Quinto (1986), Breathe Composer, born in 1961 in Bia³ystok. Studied composition at Academy of Music in Warsaw in studio of W. Kotoñski; and later, at the Royal Conservatory of Music in The Hague with Luis Andriessen. Also received stipend of Deutscher Akademischer Austauschdienst in Berlin. Participated in International Courses for Young Composers organized by Polish Section of International Society for Contemporary Music, and in International Summer Courses for New Music in Darmstadt. Since 1989, has worked as independent composer, writing mainly on commission from Dutch and German orchestras and ensembles. Lectures at several musical institutions: for one year, was guest composer of the Deutscher Akademischer Austauschdienst in Berlin (1990); also invited as guest lecturer to three universities in Los Angeles (1998). In 1999-2000, was composer-in-residence to Het Gelders Orkest in Holland. Has won many prizes: received 2nd Prize at European Young Composers’ Competition in Amsterdam for work Ad unum (1985), Stanis³aw Wyspiañski Young Artists’ Prize (1987). Won 2nd Prize in Polish Composers’ Union Youth Competition for Ride (1987), Quinto (1986), Breathe (1987), Cannon (1988) and aaa Tre (1989); won first place in 50th UNESCO œroda / Wednesday, 8.11.2006 Hanna Kulenty 93 (1987), Cannon (1988), aaa Tre (1989). Uzyska³a pierwsz¹ lokatê na 50. Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO za Koncert na tr¹bkê i orkiestrê (2003). Czêsto zapraszana jest jako goœcinny wyk³adowca na ró¿ne imprezy o randze œwiatowej. Bra³a udzia³ w pracach jury Münchener Biennale (1995), Gaudeamus Music Week 2002 w Amsterdamie, IX Miêdzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. Kazimierza Serockiego w Warszawie (2004) oraz VI edycji International New Chamber Opera Competition „Orpheus-Luciano Berio 2003-04”. W listopadzie 2000 roku Radio Niemieckie w Kolonii zorganizowa³o jej koncert monograficzny (CD wydane przez Arcs & Circles). Od 1992 roku mieszka w Polsce i Holandii. Utwór Sesto powsta³ w 1985 roku dla Jaros³awa Kapuœciñskiego. Zbudowany jest w oparciu o technikê polifonii ³uków, która widoczna jest równie¿ we wczeœniejszych kompozycjach. Sesto to szeœæ ³uków i szeœæ nak³adaj¹cych siê struktur emocjonalnych. Hanna Kulenty (ksi¹¿ka programowa WJ 1998) Prawykonanie odby³o siê 26 marca 1987 roku w Warszawie. W roli solisty wyst¹pi³ Jaros³aw Kapuœciñski. 94 IMC International Rostrum for Composers for Concerto for Trumpet and Orchestra (2003). Often invited as guest lecturer to various events of worldwide standing. Took part in work of jury during Münchener Biennale (1995), Gaudeamus Music Week (2002) in Amsterdam, Ninth Kazimierz Serocki International Composers’ Competition in Warsaw (2004), and in Sixth International New Chamber Opera Competition “Orpheus-Luciano Berio 2003-04”. In November 2000, Deutsches Radio in Cologne organized her monographic concert (released on CD, on Arcs & Circles label). Since 1992, has been living in Poland and Holland. The work Sesto was written in 1985 for Jaros³aw Kapuœciñski. It is built using the arch polyphony technique, which is also visible in earlier compositions. Sesto is comprised of six arches and six overlapping emotional structures. Hanna Kulenty (program book, Warsaw Autumn 1998) Première took place on 26 March 1987 in Warsaw. The soloist was Jaros³aw Kapuœciñski. Kompozytorka, perkusistka, teoretyk muzyki, pedagog, urodzi³a siê w Warszawie w 1943 roku, studiowa³a kompozycjê, teoriê muzyki w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie oraz grê na instrumentach perkusyjnych w PWSM w Poznaniu, uzyskuj¹c trzykrotny tytu³ magistra sztuki w dziedzinie kompozycji, teorii muzyki i perkusji. W ramach stypendium rz¹du francuskiego odby³a w Pary¿u uzupe³niaj¹ce studia kompozytorskie u N. Boulanger (1969-70), uczêszcza³a równie¿ na zajêcia prowadzone przez O. Messiaena w Conservatoire National oraz studiowa³a muzykê konkretn¹ i elektroniczn¹ w Groupe des Recherches Musicales (GRM). W 1972 roku na zaproszenie Cleveland Institute of Music wyjecha³a do Stanów Zjednoczonych na studia w zakresie perkusji, uzyskuj¹c w 1974 roku Artist Diploma Degree. Niemal od pocz¹tku swego pobytu w USA podjê³a pracê pedagogiczn¹. W 1997 roku uzyska³a tytu³ profesora zwyczajnego w Indiana University School of Music w Bloomington, a w 1998 roku otrzyma³a do¿ywotni¹ profesurê w University of Chicago. Wiêkszoœæ utworów orkiestrowych Ptaszyñskiej powsta³o na zamówienie amerykañskich i polskich orkiestr symfonicznych oraz wybitnych muzyków, jak E. Glennie, i presti¿owych instytucji, m.in. BBC i Chicago Composer, percussionist, music theorist, pedagogue, born in Warsaw in 1943. Studied composition and music theory at State Music College in Warsaw, as well as percussion performance at State Music College in Poznañ, receiving Master of Arts degrees in three fields: composition, music theory and percussion. On French government stipend, completed supplementary studies in composition with N. Boulanger (1969-70); also took courses led by O. Messiaen at the Conservatoire National and studied musique concrete, as well as electronic music, in Groupe des Recherches Musicales (GRM). In 1972, at invitation of Cleveland Institute of Music, went to United States for percussion studies, receiving Artist Diploma in 1974. Almost from very beginning of stay in USA, was engaged in teaching work. In 1997, became full professor at Indiana University School of Music in Bloomington; and in 1998, received tenured professorship at University of Chicago. Most of Ptaszyñska’s orchestral works were written on commission from American and Polish symphony orchestras, as well as from distinguished musicians, e.g. E. Glennie, and prestigious institutions – among others, the BBC and the Chicago Symphony Orchestra. For uvre as a whole, received Alfred Ju- œroda / Wednesday, 8.11.2006 Marta Ptaszyñska 95 Symphony Orchestra. Za ca³okszta³t pracy kompozytorskiej otrzyma³a nagrodê im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1997), zosta³a te¿ odznaczona Krzy¿em Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1995) oraz uhonorowana Dyplomem Ministra Spraw Zagranicznych za zas³ugi dla kultury polskiej (2000), medalem Zwi¹zku Kompozytorów Polskich, a tak¿e presti¿ow¹ nagrod¹ za twórczoœæ muzyczn¹ Benjamin Danks Creative Music Award przyznawan¹ przez American Academy of Arts and Letters (2006). Nak³adem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego ukaza³a siê ksi¹¿ka pt. Muzyka to jêzyk najdoskonalszy. Rozmowy z Mart¹ Ptaszyñsk¹, przedstawiaj¹ca sylwetkê i twórczoœæ kompozytorki. 96 Utwór Kwiaty Ksiê¿yca napisany zosta³ dla Romana Jab³oñskiego i Krystyny Boruciñskiej na zamówienie BBC w Bristolu. Utwór poœwiêcony jest pamiêci siedmiorga astronautów, którzy zginêli w czasie katastrofy „Challengera” 28 stycznia 1986 roku oko³o godziny 11:39 (dok³adnie wtedy kompozytorka zakoñczy³a partyturê utworu). Tytu³ zaczerpniêty zosta³ z obrazu francuskiego symbolisty Odilona Redona – Fleurs lunaires, którego malarstwo pos³u¿y³o jako inspiracja twórcza do powstania utworu. Partia wiolonczeli operuje szerokim wachlarzem œrodków artykulacji, jak ró¿ne odmiany pizzicata, glissand i fla¿oletów (w tym efekt „krzyku mewy”) oraz tryli. Równie¿ partia fortepianu wzbogacona jest brzmieniowo poprzez t³umienie strun rêk¹, grê na samych strunach przy równoczesnym naciskaniu klawiszy, efekty „harfy eolskiej” i „tempelbloku”. Przebieg utworu, trwaj¹cego oko³o 9 minut, sk³ada siê z szeregu zró¿nicowanych odcinków, najogólniej jednak mo¿na wyró¿niæ w nim trzy fazy: powa¿n¹ i recytatywn¹, ruchliw¹ i wirtuozowsk¹ oraz liryczn¹ – najd³u¿sz¹, przepojon¹ melancholi¹ i smutkiem. Tadeusz A. Zieliñski rzykowski Prize in New York (1997), also awarded Officer’s Cross of Order of Polonia Restituta (1995), as well as honored with Diploma of Minister of Foreign Affairs for meritorious contributions to Polish culture (2000), Polish Composers’ Union medal, and prestigious Benjamin Danks Creative Music Award given by American Academy of Arts and Letters (2006). PWM Editions has published a book entitled Muzyka to jêzyk najdoskonalszy. Rozmowy z Mart¹ Ptaszyñsk¹ [Music Is the Most Perfect Language: Conversations with Marta Ptaszyñska], presenting the composer’s silhouette and uvre. The work Moon Flowers was written for Roman Jab³oñski and Krystyna Boruciñska on commission from the BBC in Bristol. The work is dedicated to the memory of the seven astronauts who died during the Space Shuttle Challenger catastrophe on 28 January 1986 ca. 11:39 AM (precisely at that moment, the composer finished the score). The title was taken from a painting by French symbolist Odilon Redon – Fleurs lunaires – whose art served as creative inspiration for the writing of this work. The cello part uses a broad range of articulations, including various types of pizzicati, glissandi and harmonics (including a “seagull effect”), as well as trills. The piano part is also enhanced in terms of sound color by muting of strings with the hand, playing on the same strings while simultaneously pressing the keys, “Aeolian harp” and “Tempelblock” effects. The work, which lasts about 9 minutes, is comprised of an array of varied segments; most generally, however, three phases can be differentiated: serious and recitative-like, lively and virtuosic, and lyric – the longest, saturated with melancholy and sadness. Tadeusz A. Zieliñski ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 7 listopada, godz.19.30 For information about the composer see notes under the 7 November 7:30 p.m. concert Miroir du temps Utwór powsta³ z inspiracji organizatorów uroczystoœci zwi¹zanych z 10. rocznic¹ œmierci Oliviera Messiaena. Na koncercie w Krakowie i Görlitz wykonano jedn¹ czêœæ nieukoñczonego wówczas utworu, która w ostatecznej wersji nosi tytu³ Mystère du Temps. Poprzedzaj¹ j¹ trzy inne czêœci, mianowicie Profond du Temps, Dimension du Temps oraz Couleur du Temps. Kompozycja jest wyrazem podziwu dla twórczoœci Oliviera Messiaena a zarazem ho³dem z³o¿onym wielkiemu kompozytorowi. Podziw ten stara³em siê wyraziæ moim w³asnym jêzykiem muzycznym. Zatem ani dedykacja, ani aluzja do czasu, ani wreszcie obsada (wymóg zamawiaj¹cych) nawi¹zuj¹ca do Quatuor pour la fin du Temps Oliviera Messiaena nie mia³y wp³ywu na jêzyk muzyczny Mirroir du Temps. Miroir du temps This work was written on inspiration from the organizers of events to commemorate the 10th anniversary of the death of Olivier Messiaen. At a concert in Kraków and Görlitz, one movement of the (at that time) unfinished work was performed, which movement bears the title Mystère du Temps in the final version. It is preceded by three other movements, namely: Profond du Temps, Dimension du Temps and Couleur du Temps. The composition is an expression of admiration for the uvre of Olivier Messiaen, as well as an act of homage to the great composer. This admiration, I tried to express with my own musical language. Thus, neither the dedication, nor the allusion to time, nor for that matter the ensemble (as required by those who commissioned the work) alluding to Olivier Messiaen’s Quatuor pour la fin du Temps, had any influence on the musical language of Mirroir du Temps. Marek Stachowski Marek Stachowski œroda / Wednesday, 8.11.2006 Marek Stachowski 97 International Contemporary Ensemble ICE 98 Chwalony za ‘wystêpy o wysokim poziomie energetycznym’ (New York Times), jest zespo³em kameralnym o unikalnej strukturze, z³o¿onym z dynamicznych i wszechstronnie utalentowanych m³odych wykonawców, oddanych idei lansowania muzyki naszych czasów. Poprzez innowacyjne programy, wspó³pracê multimedialn¹, zamówienia u m³odych kompozytorów, oraz wystêpy w nietradycyjnych miejscach zespó³ ICE z sukcesem doprowadza do spotkañ nowej muzyki z nowymi s³uchaczami. ICE zosta³ za³o¿ony w 2001 roku i szybko osi¹gn¹³ pozycjê jednego z czo³owych zespo³ów muzyki nowej swego pokolenia, zdobywaj¹c I lokatê w CMA/ASCAP Awards for Adventurous Programming (2005), oraz daj¹c ponad 60 koncertów rocznie w Nowym Jorku, Chicago, San Francisco i za granic¹. Praised for its “vivid, high-energy performances” (New York Times), the International Contemporary Ensemble (ICE) is a uniquely structured chamber music ensemble comprised of dynamic and versatile young performers who are dedicated to advancing the music of our time. Through innovative programming, multimedia collaborations, commissions by young composers, and performances in nontraditional venues, ICE brings together new music and new audiences. ICE was founded in 2001, and has rapidly established itself as one of the leading new-music ensembles of its generation, winning first prize in the 2005 CMA/ ASCAP Awards for Adventurous Programming, and performing over sixty concerts a year in New York City, Chicago, KATINKA KLEIJN (wiolonczela) Jej solowe wystêpy obejmuj¹ wspó³pracê z Chicago Symphony Orchestra, Chicago Sinfonietta, Illinois Philharmonic, na festiwalach Marlboro i Ravinia oraz Mostly Mozart Festival w Lincoln Center. Wspó³pracowa³a z wieloma znanymi muzykami i zaproponowano jej cz³onkostwo w zespole Kronos Quartet. Po wygraniu holenderskiego Prinses Christina Concours, Kleijn studiowa³a u Laurence’a Lessera i Lynna Harrella, a nastêpnie, w 1995 roku do³¹czy³a do Chicago Symphony Orchestra. Obecnie wyk³ada na Uniwersytecie DePaul, a od 2005 roku gra z zespo³em International Contemporary Ensemble (ICE). DAVID BOWLIN (skrzypce) Skrzypek, za³o¿yciel zespo³u ICE, aktywnie koncertuje jako solista i kameralista. W 2003 roku zdoby³ I nagrodê w Washington International Competition for Strings. Jest równie¿ laureatem konkursu Stony Brook University (2005). Artysta jest cz³onkiem zespo³u Da Capo Chamber Players, z którym odby³ tournée zarówno po Stanach Zjednoczonych, jak i by³ym Zwi¹zku Radzieckim. W Nowym Jorku czêsto wystêpuje i dokonuje nagrañ z Chamber Music Society w Lincoln Center. Wystêpowa³ z repertuarem kameralnym we wszystkich najwa¿niejszych salach koncertowych Nowego Jorku, m.in. w Carnegie Hall i Alice Tully Hall. Uczestniczy³ w festiwalach letnich: Marlboro, Kneisel Hall, Aspen. W latach 2002-05 wyk³ada³ w Juilliard School jako asystent Ronalda Copesa. Jest absolwentem uczelni: Oberlin Conservatory (2000) oraz Juilliard School (2002); studiowa³ m.in. u Ronalda Copesa, Rolanda i Almity Vamosów. Obecnie, artysta studiuje na Stanowym Uniwersytecie Nowojorskim w Stony Brook. San Francisco, and abroad. The ensemble will release two commercial CDs in 2007, on the Bridge Records and Naxos Records labels. KATINKA KLEIJN (cello) Katinka Kleijn’s solo credits include appearances with the Chicago Symphony Orchestra, Chicago Sinfonietta, Illinois Philharmonic, at the Marlboro and Ravinia Festivals, and at Lincoln Center Mostly Mozart Festival. She has partnered with many well-known musicians and was invited to join the Kronos Quartet. After winning the Dutch Princess Christina Competition, Kleijn studied with Laurence Lesser and Lynn Harrell before joining the Chicago Symphony in 1995. She teaches at DePaul University, and joined the International Contemporary Ensemble (ICE) in 2005. DAVID BOWLIN (violin) Founding ICE violinist David Bowlin is enjoying an active musical life as both a soloist and chamber musician. In 2003 he was awarded first prize in violin at the Washington International Competition for Strings. He is also a winner of the 2005 Stony Brook University concerto competition. David is a member of the Naumburg-award winning Da Capo Chamber Players with whom he has toured in both the United States and the former Soviet Union. He is an active chamber musician in New York, having performed and recorded with the Chamber Music Society of Lincoln Center. He has performed chamber music in all of the major concert halls in New York, including Carnegie Hall and Alice Tully Hall. Summer festivals include Marlboro, Kneisel Hall, and Aspen. David taught at the Juilliard School from 2002–2005 as an assistant to Ronald Copes. He is a graduate of Oberlin (2000) and Juilliard (2002), studying with, among others, Ronald Copes, Roland and Almita Vamos. Currently, David studies at SUNY-Stony Brook. œroda / Wednesday, 8.11.2006 Na 2007 rok zaplanowane s¹ dwie p³yty przygotowywane przez Bridge Records oraz Naxos Records. 99 CORY SMYTHE (fortepian) Jest pianist¹ „wolnym strzelcem”, mieszkaj¹cym w Nowym Jorku. Jako absolwent uczelni muzycznych przy Uniwersytecie Indiana oraz przy Uniwersytecie Po³udniowej Kalifornii otrzyma³ stopieñ Performer’s Certificate na Uniwersytecie Indiana oraz stypendium Friends of Music Grant. Jego zainteresowania jazzem zaowocowa³y wystêpami razem z m.in. z Gregiem Osbym, Rodneyem Greenem, Tyshawnem Soreyem, Mattem Brewerem i Chrisem Lightcapem. Na Wydziale Instrumentów Smyczkowych Uniwersytetu Indiana prowadzi letnie kursy zespo³ów kameralnych. Artysta jest nowym cz³onkiem zespo³u ICE, z którym w zesz³ym roku uczestniczy³ w cyklu koncertów w Miller Theater. Studiowa³ u Luby Edliny-Dubinsky, Stewarta Gordona i Jeremy’e Denka. 100 JOSHUA RUBIN (klarnet) Pracuje jako kameralista, muzyk orkiestrowy, solista i pedagog w Nowym Jorku od 2000 r. Wspó³pracowa³ œciœle z wieloma wybitnymi kompozytorami, m.in. z Georgiem Crumbem, Magnusem Lindbergiem i Davidem Langiem. Wystêpy w tym roku obejmuj¹ cykle koncertów w Miller Theater i Merkin Concert Hall w Nowym Jorku, w Massachussets MoCA, w Museum of Contemporary Art, w Muzeum Sztuki Wspó³czesnej, w kanale radiowym WFMT w Chicago, w Morelii (Meksyk) oraz w Mostly Mozart Festival w Lincoln Center. Na 2007 rok planowane s¹ trzy p³yty CD (Bridge, NAXOS i Cedille) z jego udzia³em. Jest cz³onkiem-za³o¿ycielem zespo³u ICE oraz duetu perkusyjno-klarnetowego Ensemble Breekbaar. Ukoñczy³ Oberlin College (klarnet – wydzia³ instrumentalny i biologia) oraz Mannes College of Music (Nowy Jork) – gdzie otrzyma³ tytu³ magistra sztuki. CORY SMYTHE (piano) is a freelance pianist living in New York City. A graduate of the music schools at Indiana University and the University of Southern California, Cory was the recipient of the I.U. Performer’s Certificate and Friends of Music Grant. Cory’s involvement in jazz has placed him in groups alongside Greg Osby, Rodney Green, Tyshawn Sorey, Matt Brewer, and Chris Lightcap, among others. During the summers, Cory serves on the faculty of the Indiana University String Academy, where he works with young string players and coaches chamber music. Cory is a new member of ICE, with whom he participated in last year’s Miller Theater concert series. He has studied with Luba Edlina-Dubinsky, Stewart Gordon, and Jeremy Denk. JOSHUA RUBIN (clarinet) has been working as a chamber musician, orchestra musician, soloist and teacher in New York since 2000. He has worked closely with many prominent composers including George Crumb, Magnus Lindberg and David Lang. Performances this year include concert series at the Miller Theater and Merkin Concert Hall in New York, at Massachussets MoCA, at the Museum of Contemporary Art, on WFMT radio in Chicago, in Morelia, Mexico, and at the Mostly Mozart Festival at Lincoln Center. Joshua will be featured on albums from the Bridge, NAXOS, and Cedille recording labels to be released in 2007. He is a founding member of the ICE, and of the percussion and clarinet duo Ensemble Breekbaar. He received degrees in Clarinet and Biology from Oberlin College, and a Master’s degree from the Mannes College of Music (New York). M. Stachowski, A. Panufnik Rozmowa z Markiem Stachowskim Conversation with Marek Stachowski Ludzie dziel¹ siê na patrz¹cych w przysz³oœæ i na ¿yj¹cych przesz³oœci¹. Czêsto zreszt¹ ta optyka zmienia siê z wiekiem. Do której grupy Ty nale¿ysz? There are two kinds of people: those that look towards the future and those that live in the past. Often, furthermore, this ‘optical orientation’ changes with age. To which group do you belong? Wydawa³o mi siê zawsze, ¿e patrzê w przysz³oœæ. Jeœli patrzê wstecz, to przede wszystkim z wdziêcznoœci¹ dla losu. Mimo wielu pora¿ek i bardzo trudnych chwil, mia³em jednak wiele szczêœcia. […] Z mnogoœci moich kolegów […] na palcach jednej rêki mogê zliczyæ tych, którym uda³o siê w ¿yciu dokonaæ tyle, co mnie. To, ¿e jestem kompozytorem, ¿e mam podobno talent, to nie jest moja zas³uga. Z tym przyszed³em na œwiat. Ale nie zakopa³eœ danego Ci talentu. To jest odpowiedzialnoœæ artystyczna. Jeœli siê ma œwiadomoœæ, ¿e coœ siê otrzyma³o od natury czy od Boga, to nie wolno tego roztrwoniæ. […] Myœlê, ¿e to jest w³aœnie powinnoœæ artysty […]. Otrzymanym depozytem nale¿y dobrze, m¹drze szafowaæ nie tylko dla swojej satysfakcji, lecz przede It has always seemed to me that I look towards the future. If I look back, it’s above all with gratitude for what destiny has brought me. Despite many failures and very difficult moments, I have nonetheless been very lucky. […] Out of my many colleagues […] I can count on the fingers of one hand those who have managed to do as much in their lifetime as I have. The fact that I am a composer, that I supposedly have talent, this was not my doing. It’s something I came into the world with. But you didn’t bury the talent given to you. That is artistic responsibility. If we are aware that we have received something from nature or from God, then we mustn’t waste it. […] I think that this is an artist’s obligation. […] The deposit received has 101 wszystkim ku satysfakcji tych, których chcemy t¹ sztuk¹ obdarowaæ. Masz poczucie, ¿e jesteœ artyst¹? To nie jest jakieœ sta³e odczucie; nie s¹dzê, by ktokolwiek z twórców […] mia³ takie mniemanie o sobie, to by³oby zarozumialstwo. Ta œwiadomoœæ siê rodzi, gdy cz³owiek stara siê jak najlepiej spe³niaæ sw¹ powinnoœæ, a jego sztuka znajduje rezonans u odbiorcy, dostarcza mu estetycznej satysfakcji. Gdyby tak mia³a brzmieæ definicja artysty, to tym mianem trzeba by by³o nazwaæ tak¿e tych, którzy porywaj¹ t³umy poczynaniami nie najwy¿szego lotu. 102 to be well and wisely stewarded not only for our own satisfaction, but above all for the satisfaction of those on whom we want to bestow this art. Do you feel you are an artist? It’s not a constant feeling; I don’t think any artist […] has ever had such a view of themselves – that would be presumption. That awareness is born when a person tries as best he can to carry out his duty – when her art finds resonance with the audience, brings them aesthetic satisfaction. If that were to be the definition of an artist, then we would also have to call by that name those who carry away the crowds with not necessarily top-flight handiwork. Dlatego ustanawia siê pewne standardy. One s¹ oczywiœcie bardzo wzglêdne, bo jakoœæ artystyczna jest w³aœciwie niewymierna. Mo¿na jedynie intuicyjnie, zgodnie z duchem czasu, poprzez uœrednienie zjawisk, jakie pojawiaj¹ siê w danej epoce, próbowaæ ustaliæ pewne kanony. Doœæ obiektywnie mo¿na natomiast oceniæ poziom rzemios³a. W sumie mo¿na wiêc wyobraziæ sobie pewien standard, i wszystko poni¿ej niego nie bêdzie zakwalifikowane jako produkcja artystyczna, natomiast wszystko, co znajdzie siê powy¿ej tej arbitralnie wyznaczonej poprzeczki, bêdzie dzie³em sztuki. To wszystko jest dyskusyjne. […] That’s why certain standards are set. They are, of course, very relative, for artistic quality is not really measurable. We can only intuitively, in keeping with the spirit of the times, by averaging the phenomena which appear in a given era, attempt to establish certain canons. Fairly objectively, on the other hand, we can assess the level of craftsmanship. All in all, we can thus imagine a certain standard, and everything below it will not qualify as an artistic product, while everything above this arbitrarily designated bar will be a work of art. But this is all subject to discussion. […] Gdybym Ciê zapyta³a o przes³anie artysty pocz¹tku XXI wieku, czasu zawieszenia i zagubienia? Jakie by³oby Twoje artystyczne credo? If I were to ask about the artist’s message at the beginning of the 21st century – a time of suspense where people have lost their way – what would be your artistic credo? Móg³bym je sformu³owaæ, tylko ¿e bêdzie to brzmieæ albo patetycznie, albo naiwnie, ale jeœli staram siê szczerze odpowiadaæ na Twoje pytania, to i tu spróbujê. Jesteœmy nie tylko zagubieni czy zawieszeni. Powiedzia³bym, ¿e tkwimy w oku cyklonu, a tym cyklonem jest kultura masowa, kultura niska. Ulegaj¹ jej wszyscy, i producenci, I could formulate it, except it would sound either pompous or naïve; but if I am trying to answer your questions sincerely, then I will attempt to here as well. We are not just lost or in suspense. I would say that we are stuck in the eye of a cyclone, and that cyclone is mass culture – low culture. All of us are susceptible to it – both pro- i odbiorcy. Popatrz na media… […] Teraz klasyka jest w mniejszoœci, dominuje jazz we wszystkich odmianach, nawet z pogranicza rocka czy popu tak, ¿e w³aœciwie coraz rzadziej w³¹czam telewizor. To oczywiœcie jest dygresja, ale potrzebna do uzmys³owienia tego, ¿e mówienie w tej sytuacji o pos³annictwie artysty jest w³aœciwie bez sensu. Jak ten artysta ma siê w tych warunkach w ogóle przebiæ? Jak ma zaistnieæ w œwiecie prymitywnych gustów? […] A mnie siê wydaje, ¿e artysta ka¿dym swoim dzie³em coœ g³osi. Jeœli tak to ujmujesz, to siê zgadzam. Artysta jednak, jeœli ma œwiadomoœæ swojej misji, to chcia³by, ¿eby utwory, w których zawar³ swe credo, nie spoczywa³y w szufladzie. […] Utwór musi byæ wykonany, bo inaczej nikt nie us³yszy, co ten artysta ma do przekazania. Có¿ z tego, ¿e potrafiê sformu³owaæ moje przes³anie, kiedy jestem jednoczeœnie w tym oku cyklonu kompletnie bezradny. Wiem, ¿e kszta³towanie gustów subtelniejszych jest d³ugotrwa³ym procesem. […] Moim przes³aniem jest mówiæ prawdê poprzez muzykê. Prawdê o otaczaj¹cym mnie œwiecie, prawdê o moim wnêtrzu, o tym jak odczuwam œwiat. Zapytasz pewnie, co to oznacza? Otó¿ wiem, bo jestem w koñcu pedagogiem i wielokroæ rozmawia³em na ten temat z moimi studentami, ¿e nieraz powtarza siê pewien schemat zdarzeñ w rozwoju artysty. Zdarza siê, ¿e na pocz¹tku drogi ten cz³owiek dzia³a jakby dwulicowo. Wie, jak¹ drog¹ chcia³by iœæ, i zdaje sobie jednoczeœnie sprawê z tego, czego od niego oczekuj¹. Dobrze, je¿eli te dwie drogi s¹ to¿same, bywa jednak, ¿e ró¿ni¹ siê zupe³nie. W moim przypadku w latach szeœædziesi¹tych czu³em rozziew, konflikt pomiêdzy tym, czego ode mnie oczekiwano, a tym, do czego by³em przygotowany emocjonalnie i intelektualnie. Mówi³em ju¿, ¿e przez pewien okres czu³em ducers and audiences. Look at the media… […] Now the classics are in the minority; what dominates is jazz in all its different forms, even bordering on rock or pop, such that it’s really more and more rarely that I turn on the TV. This is obviously a digression, but a necessary one to make us aware that in this situation, talking about the artist’s message is basically meaningless. How is this artist in such conditions supposed to break through? How is he supposed to establish an artistic existence in a world of primitive tastes? […] Well, it seems to me that in every one of her works, an artist Is making some sort of statement. If you’re going to put it that way, then I agree. However, the artist, if she is aware of her mission, then she would like the works in which she has embodied her credo not to be laid to rest in a drawer. […] An artist’s work must be performed, otherwise no one will hear what he has to convey. So what if I can formulate my message, if I am at the same time completely helpless in that eye of the cyclone? I know that formation of subtler tastes is a long-term process. […] My message is to speak truth through music. Truth about the world around me, truth about my inner being, how I perceive the world. No doubt you will ask what this means. So, I know – because, after all, I am a teacher and have talked about this many times with my students – that sometimes a certain pattern of events repeats itself in an artist’s development. Sometimes it happens that at the beginning of the road, that person acts, as it were, in a two-faced manner. He knows what road he would like to take, and at the same time, realizes what ‘they’ expect of him. It’s good if these two roads are identical; but sometimes it does happen that they are completely different. In my case, in the 1960s I felt a gulf, a conflict between what was expected of 103 dyskomfort, bo nie by³em zupe³nie szczery wobec samego siebie i wobec s³uchacza. Pisa³em muzykê, która satysfakcjonowa³a pewnie jurorów konkursów, bo przyznawali mi nagrody – ilekroæ stawa³em do konkursu, tylekroæ by³em nagradzany, i by³y to czo³owe nagrody – satysfakcjonowa³a tak¿e krytyków, bo mnie chwalili. Dziœ mogê przyznaæ siê, ¿e czasem znaj¹c sk³ad jury i wiedz¹c w zwi¹zku z tym, czego bêdzie oczekiwaæ, stara³em siê te oczekiwania spe³niaæ. Z ¿alem to mówiê, nawet ze wstydem, ale tak by³o. By³em konformist¹, bo chcia³em zaistnieæ. A czy ten konformizm nie tkwi w ka¿dym z nas? […]. Mo¿e to jest i prawda, a dla mnie pocieszenie, ale i tak uwa¿am, ¿e lepiej by by³o, gdybym by³ od pocz¹tku bezkompromisowy. Powiedzia³em w jednej z naszych rozmów, ¿e mój mistrz Krzysztof Penderecki mówi³: „jeœli chcesz napisaæ kwartet w stylu Mozarta, to pisz, tylko b¹dŸ przekonany, ¿e tego naprawdê chcesz”. […] Mo¿e siê zdarzyæ, ¿e bezkompromisowoœæ bêdzie pokrywaæ niewiedzê. 104 Mo¿e tak byæ, mia³em takie przypadki w mojej karierze pedagogicznej, kiedy komuœ przekonanemu o swojej s³usznoœci nie by³em w stanie wyt³umaczyæ, ¿e to co robi, nie œwiadczy o oryginalnoœci jego wypowiedzi, lecz o kiepskim warsztacie. Mo¿e wiêc nale¿y jednak baczyæ na to, czego od ciebie oczekuj¹? Tak, tak… Ale to dotyczy procesu dojrzewania, okresu kszta³cenia siê, a ja by³em ju¿ dojrza³y, gdy grzeszy³em konformizmem. To nie trwa³o d³ugo, ale stosowa³em pewne licencje. Uchybi³em prawdzie. Utwór jest przecie¿ odzwierciedleniem mojego postrzegania œwiata zarówno zewnêtrznego, jak i wewnêtrznego. Powinno siê wiêc me and what I was prepared for emotionally and intellectually. I have already said that for a certain period, I felt uncomfortable because I was not completely honest with myself and my audience. I wrote music which no doubt satisfied the jurors at competitions, because they awarded me prizes – every time I entered a competition, I received a prize, one of the top prizes no less; and it satisfied the critics too, because they wrote nice things about me. Today, I can admit that sometimes knowing the composition of the jury – and therefore, what they would expect – I tried to fulfill those expectations. I say this with sorrow, even shame, but that’s how it was. I was a conformist, because I wanted to make a name for myself. But doesn’t that conformism lurk within each of us? […]. Maybe that too is true, and I comfort myself with the thought – but even so, I think it would have been better if I had been uncompromising from the beginning. I have said in one of our conversations that my master, Krzysztof Penderecki, said, ‘If you want to write a quartet in the style of Mozart, go ahead and write it – but be convinced that that’s what you really want.’ […] It can happen that being uncompromising can cover up a lack of knowledge. It can be that way – I’ve had such cases in my teaching career, when I couldn’t get through to someone convinced that he was right, that what he was doing showed not originality, but lousy technique. So maybe we should pay attention to what ‘they’ expect of us? Yes, yes… But this applies to the process of maturing, the period of education. I was already mature when I sinned in my conformism. It didn’t last long, but I did take certain licenses. I fell short of the truth. w sposób absolutnie szczery, oczywiœcie na zdrowych podstawach wiedzy, dobrego wyszkolenia technicznego, tê swoj¹ prawdê wyraziæ. Jeœli jestem j¹ w stanie wyraziæ, to szukam poprzez swoj¹ muzykê partnera, który by tê prawdê dos³ysza³ […]. Partnerem, choæ z pewnoœci¹ specyficznym, jest krytyk muzyczny. […]. Tylko czy zdanie krytyka jest reprezentatywne, czy oddaje uczucia lub wra¿enia kilkuset ludzi zgromadzonych na koncercie w filharmonicznej sali? W³aœciwie nie wiem, ilu z tych ludzi zarezonowa³o, a ilu tê moj¹ prawdê odrzuci³o. Krytykê pisze z regu³y profesjonalista. Byæ mo¿e, zwraca uwagê na inne aspekty Twojego utworu ni¿ przeciêtny meloman […]. Wydaje mi siê, ¿e jedynym sposobem przekonania siê, czy Twoja prawda jest akceptowana przez szerokie grono s³uchaczy, bêdzie fakt, ¿e przyjd¹ ponownie na koncert, gdy zobacz¹ na afiszu Twoje nazwisko. Tak, to bêdzie potwierdzenie, a drugim sprawdzianem, czy jest mo¿liwy ten rezonans, s¹ wykonawcy. Oczywiœcie trzeba braæ pod uwagê to, ¿e wielu z nich traktuje sw¹ dzia³alnoœæ czysto zawodowo, i siêgaj¹c po jakiœ repertuar zastanawiaj¹ siê, gdzie i ile razy bêd¹ mogli z nim wyst¹piæ. Licz¹ siê ze zdaniem i ¿yczeniami kontrahentów. Nie mo¿na im tego braæ za z³e. Niemniej jednak zdarza siê, ¿e to oni zaczynaj¹ przekonywaæ impresariów, i¿ warto dany utwór w³¹czyæ do programu koncertu. Wielokroæ mia³em takie przypadki. Odbiera³em je zawsze bardzo ciep³o, bo œwiadczy³y o tym, ¿e ci artyœci uto¿samili siê z moj¹ muzyk¹, ¿e coœ im ona daje. Mo¿na by s¹dziæ, ¿e muzycy siêgaj¹ po jakieœ utwory, bo ich przygotowanie nie nastrêcza wielu problemów. Otó¿ nie. Rozmawia³em nieraz na ten temat z cz³onkami ró¿nych zespo³ów i czêsto powtarza³o A work is, after all, a mirror of my perception of the world, both external and internal. Thus, one should in an absolutely honest manner, obviously on a healthy foundation of knowledge, good technical training, express one’s truth. If I am in a position to express it, then I seek via my music a partner who would catch that truth […]. One partner, though definitely a peculiar one, is the music critic. […]. Only, is the critic’s opinion representative, does it convey the feelings or impressions of the several hundred people gathered at a concert in a philharmonic hall? I don’t really know how many of those people resonated with, and how many rejected, that truth of mine. Critiques are, as a rule, written by a professional. Perhaps she pays attention to different aspects of your work than the average music-lover. […] It seems to me that the only way to find out if your truth is accepted by the general audience will be the fact that they come to another concert when they see your name on the poster. Yes, that would be a confirmation; and a second way of checking if that resonance is possible are performers. Obviously, we have to take into account that many of them treat their activity purely professionally and, in turning to some bit of repertoire, think about where and how many times they will be able to perform it. They reckon with the opinion and wishes of those they do business with. We can’t hold that against them. Nevertheless, it does happen that it is they who begin to convince impresarios that it is worthwhile to include a given work in a concert program. Many times I have had such cases. I always took them very warmly, because they showed that those artists identified with my music, that it gives them something. One could think that musicians turn to some works 105 siê zdanie, i¿ najwa¿niejszy dla nich nie jest stopieñ trudnoœci, ale sens wykonywanej muzyki, jej logika, jej ekspresja. To, czy ich inspiruje, czy daje im satysfakcjê. Poza tym oni graj¹c Twoje utwory wiedz¹, czy przenikaj¹ one do odbiorców, czy te¿ nie. Potwierdzeniem tego mo¿e byæ praktyka, jak¹ stosowa³ niegdyœ Jerzy Maksymiuk, zamawiaj¹c dla Polskiej Orkiestry Kameralnej utwory u m³odych polskich kompozytorów, m.in. u mnie. Ka¿dej z tych kompozycji dawa³ szansê trzykrotnego wykonania w ró¿nych miejscach, w ró¿nych okolicznoœciach, przed najrozmaitsz¹ publicznoœci¹. To dawa³o mu ogl¹d percepcji prezentowanej muzyki i decydowa³o, czy dany utwór pozostawa³ w repertuarze orkiestry. Mogê powiedzieæ bez chwalenia siê, bo powtarzam jedynie s³owa Jerzego Maksymiuka, ¿e moje Divertimento przesz³o tê próbê ogniow¹ we wszystkich trzech salach bardzo dobrze. By³ to zreszt¹ w swoim czasie najczêœciej wykonywany w œwiecie mój utwór, grany w najwiêkszych salach koncertowych, na najbardziej presti¿owych festiwalach. I tak znów wróciliœmy do Divertimenta... 106 Tak, bo wci¹¿ dotykamy problemu prawdy. Jeœli mam jak¹œ filozofiê widzenia œwiata, muszê j¹ poprzez swoj¹ muzykê przedstawiæ jasno, bez kluczenia i bez ogl¹dania siê na obowi¹zuj¹ce ramy poprawnoœci. Staram siê ten obowi¹zek spe³niaæ. Fragment ksi¹¿ki Trzeba umieæ marzyæ. Rozmowy z Markiem Stachowskim autorstwa Anny WoŸniakowskiej (PWM, Kraków 2005) because preparing them will not pose many problems. Actually, not really. I have talked about this a number of times with members of various ensembles, and often repeated was the opinion that the most important for them is not the degree of difficulty, but the meaning of the music being performed, its logic, its expression. Whether it inspires them, gives them satisfaction. Besides, in playing your works, they know whether they are getting through to the audience or not. A confirmation of that could be a practice that Jerzy Maksymiuk used to use once upon a time, in commissioning works for the Polish Chamber Orchestra from young Polish composers, among others myself. Each of these compositions, he gave the chance of three performances in different places, in different circumstances, before the most varied audiences. This gave him a look at the perception of the music being presented, and was the deciding factor in whether a given work would remain in the orchestra’s repertoire. I can say without bragging, because I am only repeating Jerzy Maksymiuk’s words, that my Divertimento came through that trial by fire in all three halls very well. Furthermore, in its time, it was the most frequently-performed of my works in the world, played in the greatest concert halls, at the most prestigious festivals. And so we have returned to the Divertimento again… Yes, because we are always touching on the problem of truth. If I have any philosophy or world view, I must present it clearly via my music, without hedging my bets and without looking over my shoulder at the frames of correctness currently in force. I try to fulfill that obligation. Excerpt from book Trzeba umieæ marzyæ. Rozmowy z Markiem Stachowskim [It Is Worth to Have Dreams. Conversations with Marek Stachowski] by Anna WoŸniakowska (PWM Edition, Kraków 2005) Ignacy F. Dobrzyñski – Uwertura do opery Monbar czyli Flibustierowie op. 30 / Overture to the opera Monbar Op. 30 (1843), 8’ Wolfgang A. Mozart – duet „Là ci darem la mano” z Don Giovanniego/ Duet ‘Là ci darem la mano’ from Don Giovanni (1787), 3’ Fryderyk Chopin – Wariacje B-dur na temat „Là ci darem la mano” op. 2 na fortepian i orkiestrê / Variations in B-flat major on the Theme ‘Là ci darem la mano’ Op. 2 for piano and symphony orchestra (1828), 17’ Ignacy F. Dobrzyñski – Hommage à Mozart na fortepian / Hommage à Mozart for piano (1850) *** Wojciech Wid³ak – PostScriptum na orkiestrê symfoniczn¹ / PostScriptum for symphonic orchestra (2006)**, 12’ Zygmunt Noskowski – II Symfonia c-moll „Elegijna” / Symphony No. 2 in c minor ‘Elegy’ (1879), 32’ - Moderato misterioso. Allegro molto - Vivace. Quasi presto - Elegia. Andante molto sostenuto - Poco adagio. Allegro assai vivace ** prawykonanie polskie / Polish première Aleksandra Buczek – sopran / soprano Przemys³aw Firek – baryton / baritone Ekaterina Mechetina (Rosja / Russia) – fortepian / piano Polska Orkiestra Radiowa / Polish Radio Symphony Orchestra Pawe³ Przytocki – dyrygent / conductor Bezpoœrednia transmisja koncertu w Programie 2 Polskiego Radia / Live broadcasting on Polish Radio Channel 2 œroda / Wednesday, 8.11.2006 œroda, godz. 19.30 / Wednesday, 7:30 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL 107 Kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog urodzi³ siê w 1807 w Romanowie na Wo³yniu, zmar³ w 1867 w Warszawie. Muzykê studiowa³ pocz¹tkowo u ojca potem u J. Elsnera w Warszawie, gdzie zosta³ do koñca ¿ycia rozwijaj¹c o¿ywion¹ dzia³alnoœæ kompozytorsk¹ i pedagogiczn¹. Przez Elsnera okreœlany jako „zdolnoœæ niepospolita” komponowa³ wszelkie ówczesne gatunki muzyczne: opery, kantaty, utwory kameralne i fortepianowe, jego II Symfonia c-moll zdoby³a II miejsce na konkursie Gesellschaft der Musikfreunde w Wiedniu i by³a wykonywana wielokrotnie, m.in. pod batut¹ F. Mendelssohna w Lipsku, oraz zosta³a wydana w Warszawie w opracowaniu na fortepian. Komponowa³ tak¿e opery i pieœni, wœród nich pieœni patriotyczne, które na jakiœ czas zamknê³y mu powrót do Warszawy. Przebywa³ wówczas w Berlinie zarabiaj¹c lekcjami muzyki. Sam równie¿ podró¿owa³ po Europie dyryguj¹c w³asnymi utworami. W latach 1852-55 by³ dyrektorem opery w Teatrze Wielkim, zosta³ te¿ cz³onkiem Lwowskiego Towarzystwa Muzycznego. Monbar czyli Flibustierowie op. 30 jest pierwsz¹ i jedyn¹ ukoñczon¹ oper¹ Ignacego Feliksa Dobrzyñskiego. Kompozytor pracowa³ nad ni¹ w latach Composer, conductor, pianist and pedagogue, was born in 1807 in Romanów (Wo³yñ region), died in 1867 in Warsaw. He studied music initially with his father, then with J. Elsner in Warsaw, where he remained until the end of his life, developing a lively composing and teaching career. Described by Elsner as an “uncommon talent”, he composed in all of the genres of his time: operas, cantatas, chamber and piano works; his Symphony in c minor won 2nd place at the Gesellschaft der Musikfreunde Competition in Vienna and has been performed many times, among others under the baton of F. Mendelssohn in Leipzig, and was published in Warsaw in an arrangement for piano. He also composed operas and songs, among them patriotic songs, which for some time closed the door for him to return to Warsaw. At the time, he was staying in Berlin earning a living by giving music lessons. He himself also traveled around Europe, conducting his own works. From 1852-55, he held the post of director of the Polish National Opera; he also became a member of the Lvov Musical Society. Monbar, or, The Freebooters op. 30 is the first and only finished opera of Ignacy œroda / Wednesday, 8.11.2006 Ignacy Feliks Dobrzyñski 109 1836-38, ale dopiero po wieloletnich staraniach uda³o mu siê doprowadziæ do prawykonania dzie³a. Mia³o ono miejsce w Warszawie, 10 stycznia 1863 roku. W dziele tym zaznaczaj¹ siê wp³ywy wielkiej opery francuskiej, a wprowadzaj¹ca uwertura zachwyca romantyczn¹ kolorystyk¹ i ciekaw¹ narracj¹ muzyczn¹. Feliks Dobrzyñski. The composer worked on it from 1836-38, but only after many years of efforts did he manage to have it premiered. This event took place in Warsaw on 10 January 1863. In this work, influences of French grand opera are in evidence, and the introductory overture is enchanting in its Romantic color and interesting musical narrative. Fryderyk Chopin 110 Urodzi³ siê 1 marca 1810 roku w ¯elazowej Woli, zmar³ 17 paŸdziernika 1849 roku w Pary¿u. Ojciec Miko³aj, Francuz, przyby³ do Polski pod koniec lat osiemdziesi¹tych XVIII wieku i zajmowa³ siê wyk³adaniem literatury francuskiej i nauk¹ jêzyka. Matka Justyna z Krzy¿anowskich by³a pierwsz¹ nauczycielk¹ pianistyki Fryderyka. Jego gra od najm³odszych lat budzi³a podziw s³uchaczy. Bardzo wczeœnie tak¿e zacz¹³ Chopin próbowaæ si³ w kompozycji. Systematyczne studia muzyczne pobiera³ w Szkole G³ównej Muzyki u Józefa Elsnera. Od 1828 roku zacz¹³ z wielkim powodzeniem koncertowaæ za granic¹, m.in. w DreŸnie, Pradze, Wiedniu, Salzburgu, Monachium. Od 1831 roku Chopin osiad³ na sta³e w Pary¿u, staj¹c siê gwiazd¹ wielu Was born on 1 March 1810 in ¯elazowa Wola, and died on 17 October1849 in Paris. His father Nicolas, a Frenchman, came to Poland in the late 1780s and taught French literature and language. His mother, Justyna née Krzy¿anowska, was Fryderyk’s first piano teacher. His playing was admired by listeners from his youngest years. At a very early age, he also began to try his hand at composition. He continued his musical studies in a systematic way under Józef Elsner at the Warsaw Conservatory. From 1828 onward, he began to concertize with great success abroad – in, among other places, Dresden, Prague, Vienna, Salzburg and Munich. In 1831, he settled in Paris, becoming the star of many artistic Przez ca³e ¿ycie Chopin zachwyca³ siê dzie³ami Mozarta i tak¿e Bacha. O ile Bach by³ dla niego niezrównanym Ÿród³em logiki muzycznej, to Mozarta wielbi³ za piêkno frazy, klasyczn¹ doskona³oœæ formy. Jak napisa³ Karol Szymanowski, „Chopin ‘muzyczny futurysta’ epoki romantyzmu [...] wywo³a³ z przesz³oœci widmo uœmiechniêtego wdziêcznie ‘Cherubina’ muzyki [Mozarta] i postawi³ najbli¿ej swojego serca. Zdawa³oby siê, i¿ pomiêdzy dwoma nawi¹zuje siê jakieœ tajemnicze porozumienie co do tego, czem jest istota muzyki!” salons. More and more fame came to the composer from concerts during which he presented his own works, so that he gained enormous recognition both as a pianist and as a composer. He formed friendships among the compositional elite of the time: Schumann, Liszt, Bellini, Rossini and Mendelssohn. He was also a fashionable piano teacher, sought after for lessons by pianists who later became outstanding virtuosi. In 1836, Chopin met French writer George Sand, who influenced his later life to a great extent. Unfortunately, from 1839 onward, the state of Chopin’s health deteriorated from year to year on account of his being ill with tuberculosis. His last two concerts took place in Paris and London in 1848. A year later, Chopin died and was buried at Père-Lachaise Cemetery. His heart is kept at Holy Cross Church in Warsaw. Chopin was a musical genius, highly talented composer and matchless pianist. As a composer, he synthesized bold musical ideas in the domain of harmony, melody, texture and timbre with the simplicity and motific language of folk music, thereby elevating the piano to the status of a major solo instrument. His mastery of form, as well as the melodic and harmonic wealth of his music, became an unattainable model for many composers. Chopin’s creative output established new ways of development for music, and was a source of inspiration for many later composers. Throughout his life, Chopin was enchanted with the works of Mozart as well as Bach. Forasmuch as Bach was a matchless source of musical logic for him, he adored Mozart for the beauty of his phrases, his classical perfection of form. As Karol Szymanowski wrote, “Chopin the ‘musical futurist’ of the Romantic era […] has called up from the past the spirit of the sweetly smiling ‘Cherubino’ of [Mozart’s] music and placed it the closest to his heart. It would seem that the two are coming œroda / Wednesday, 8.11.2006 salonów artystycznych. Coraz wiêkszy rozg³os przynosi³y kompozytorowi koncerty, podczas których prezentowa³ w³asne kompozycje. Zyska³ dziêki temu olbrzymie uznanie zarówno jako pianista, jak i jako kompozytor. PrzyjaŸni³ siê z ówczesn¹ elit¹ kompozytorsk¹ – Schumannem, Lisztem, Bellinim, Rossinim, Mendelsohnem. By³ tak¿e wziêtym nauczycielem gry na fortepianie, o naukê u którego starali siê póŸniejsi znakomici wirtuozi. W 1836 roku Chopin pozna³ Geroge Sand, francusk¹ pisarkê, która wywar³a wielki wp³yw na dalsze ¿ycie kompozytora. Niestety od 1839 roku stan chorego na gruŸlicê Chopina pogarsza³ siê z roku na rok. Ostatnie dwa koncerty odby³y siê w Pary¿u i Londynie w 1848 roku. Rok póŸniej Chopin zmar³ i zosta³ pochowany na cmentarzu Père-Lachaise. Serce Chopina znajduje siê w koœciele œw. Krzy¿a w Warszawie. Chopin by³ geniuszem muzycznym, wielce utalentowanym kompozytorem i niedoœcignionym pianist¹. Jako twórca syntetycznie ³¹cz¹cy œmia³e pomys³y muzyczne w zakresie harmonii, melodyki, faktury, kolorystyki z prostot¹ i motywik¹ ludow¹ podniós³ fortepian do rangi instrumentu mistrzowskiego. Mistrzostwo formy, bogactwo melodyczne i harmoniczne sta³y siê niedoœcignionym wzorcem dla wielu kompozytorów. Twórczoœæ Chopina wytyczy³a nowe drogi rozwoju muzyce i by³a Ÿród³em natchnienia dla wielu póŸniejszych twórców. 111 112 Mozart w Polsce nigdy nie by³, ale 1 stycznia 1769 roku gra³ na organach w kaplicy zamkowej w Wersalu w obecnoœci Ludwika XV i królowej Marii Leszczyñskiej. W Polsce jego utwory by³y jednak znane i grywane. Opery – Uprowadzenie z Seraju, Don Giovanni, Czarodziejski flet by³y wystawiane ju¿ w kilka lat po prapremierach w Wiedniu i Pradze; w czasach Chopina Mozart jeszcze czêœciej da³ siê s³yszeæ w Warszawie. W 1826 roku Karol Kurpiñski wystawi³ Requiem. Józef Elsner zna³ utwory kameralne i opery Mozarta, w pewnym stopniu wzorowa³ siê na nich, a w dydaktyce pos³ugiwa³ siê czêsto jego kompozycjami. Uczniami Elsnera w Szkole G³ównej Muzyki byli i Chopin, i Ignacy Feliks Dobrzyñski. Jednak¿e przy Dobrzyñskim, w 1827 roku Elsner zamieœci³ uwagê – „zdolnoœæ niepospolita”, zaœ przy Chopinie – „szczególna zdolnoœæ, geniusz muzyczny”. Chopin z utworami Mozarta zetkn¹³ siê jednak ju¿ wczeœniej, w czasach nauki u Wojciecha ¯ywnego. Don Giovanni wystawiany w Operze zainspirowa³ go do napisania w okresie studiów u Elsnera Wariacji B-dur na temat „Là ci darem la mano” op. 2 na fortepian z orkiestr¹, przyjêtych z wielkim entuzjazmem na koncercie w Wiedniu 11 sierpnia 1829 roku i wydanych nastêpnie u Haslingera. Chopin wykona³ je tak¿e na swym pierwszym koncercie w Pary¿u 26 lutego 1832 roku. W polskiej prasie pojawia³o siê okreœlenie, ¿e Chopin jest polskim Mozartem, co Chopina nieco peszy³o. Ale sam Schumann w recenzji zatytu³owanej Opus II w „Allgemeine Musikalische Zeitung” z 7 grudnia 1832 napisa³: „Panowie, kapelusze z g³ów, oto geniusz” – zabrzmia³o to jak laisser-passer dla Chopina do Europy, do œwiata. Wariacje op. 2 s¹ utworem prezentuj¹cym m³odzieñcz¹ pianistykê Chopina w stylu brillant. Ju¿ introdukcja zadziwia wybuchem swobodnej wirtuozerii przed wprowadzeniem tematu. Poszczególne wariacje ukazuj¹ wachlarz rozwiniêtych œrodków to some sort of mysterious understanding about what the essence of music is!” Mozart was never in Poland, but on 1 January 1769, he played the organ at the Versailles palace chapel in the presence of Louis XV and Queen Marie née Leszczyñska. In Poland, his works were, however, known and played. His operas – Die Entführung aus dem Serail, Don Giovanni, Die Zauberflöte were already being produced there a few years after the world premières in Vienna and Prague; during Chopin’s time, Mozart was even more frequently to be heard in Warsaw. In 1826, Karol Kurpiñski put on a performance of the Requiem. Józef Elsner knew Mozart’s chamber works and operas, in a certain measure modeling himself on them; and in his teaching work, he often made use of Mozart’s compositions. Among Elsner’s students at the Warsaw Conservatory were Chopin and Ignacy Feliks Dobrzyñski. However, in 1827, next to Dobrzyñski’s name, Elsner placed the comment “uncommon talent”; but next to Chopin’s, “particular talent, musical genius”. Chopin, however, had had contact with Mozart’s works already earlier, during his studies with Wojciech ¯ywny. During his studies with Elsner, a Don Giovanni production then playing at the Opera inspired him to write the Variations in B-flat major on the theme ‘Là ci darem la mano’ op. 2 for piano with orchestra, which were received with great enthusiasm at a concert in Vienna on 11 August 1829, and then published by the Haslinger press. Chopin also performed them at his first concert in Paris on 26 February 1832. In the Polish press, a description appeared to the effect that Chopin is Poland’s answer to Mozart, which embarrassed Chopin a bit. But when Schumann himself, in a review entitled “Opus II” in the Allgemeine Musikalische Zeitung of 7 December 1832, wrote “Gentlemen, remove your hats, here is a genius”, it sounded like a laisser-passer for Chopin Hommage à Mozart. Fantaisie sur des thèmes de l’opéra Don Giovanni pour le piano op. 59 Ignacego Feliksa Dobrzyñskiego jest utworem póŸniejszym, poœwiêconym „przyjacielowi”, czy jak chce S. Œledziñski, „koledze” – Chopinowi. Wydanie w Berlinie w wydawnictwie Bote&Bock datuje siê na ok. 1849-50. Jest to rozbudowana fantazja na ten sam temat Là ci darem la mano, pos³uguj¹ca siê zmianami tempa (Maestoso, Adagio molto espressivo, Allegro moderato, Allegretto scherzando, Tempo di marcia i Presto), metrum (4/4, 2/4, 6/8), tonacji (podstawowe A-dur, jak w arii Mozarta, oraz As-dur) i przede wszystkim charakteru wyrazowego, do czego przyczyniaj¹ siê œrodki pianistyczne. Temat jest ci¹gle uwypuklany w prawej lub lewej rêce, ornamentowany niekiedy nieregularnymi grupami biegników, wzmacniany oktawami i akompaniamentem akordowym. Zestawienie Wariacji Chopina i Fantaisie Dobrzyñskiego pozwoli skonfrontowaæ ujêcie Mozartowskiego tematu przez dwóch uczniów Elsnera, który wpoi³ im respekt i uwielbienie dla Mozarta. Irena Poniatowska to Europe, to the world. The Variations op. 2 are a work presenting the youthful piano-playing of Chopin in brillant style. Already the introduction dazzles with its explosion of free virtuosity before the entrance of the theme. The individual variations show the range of developed technical resources, e.g. in variation V, a classic minore in Adagio espressivo tempo. The culmination is formed by the final variation – a bravura polonaise. In his review, Schumann read scenes from Mozart’s opera into the successive variations, which could seem controversial; after all, as we know, programmatic music was foreign to Chopin. Hommage à Mozart. Fantaisie sur des thèmes de l’opéra Don Giovanni pour le piano op. 59 by Ignacy Feliks Dobrzyñski is a later work, dedicated to his “friend” or, as S. Œledziñski would have it, “colleague” – Chopin. Its publication in Berlin by the Bote & Bock press is dated ca. 1849-50. It is an expansive fantasy on the same theme “Là ci darem la mano”, making use of changes in tempo (Maestoso, Adagio molto espressivo, Allegro moderato, Allegretto scherzando, Tempo di marcia and Presto), meter (4/4, 2/4, 6/8), tonality (the basic A major, as in Mozart’s aria, as well as A-flat major) and, above all, expressive character, to which the pianistic resources used contribute. The theme is constantly brought out in the right or left hand, ornamented sometimes with irregular groups of runs, reinforced with octaves and chordal accompaniment. The combination of Chopin’s Variations and Dobrzyñski’s Fantaisie will make it possible to compare the setting of Mozart’s theme by two students of Elsner, who imbued them with a great respect and admiration for Mozart. Irena Poniatowska œroda / Wednesday, 8.11.2006 technicznych, np. w wariacji V klasyczne minore w tempie Adagio espressivo. Kulminacjê tworzy fina³owa wariacja – brawurowy polonez. Schumann podk³ada³ w recenzji pod nastêpuj¹ce po sobie wariacje sceny z opery Mozarta, co mo¿e siê wydawaæ kontrowersyjne, zreszt¹ Chopinowi – jak wiemy – programowoœæ by³a obca. 113 Wojciech Wid³ak 114 Kompozytor, krytyk muzyczny, organista, urodzi³ siê w 1971 w Krakowie. W latach 1990-96 studiowa³ kompozycjê w klasie Marka Stachowskiego, póŸniej odby³ studia uzupe³niaj¹ce w zakresie kompozycji w Królewskiej Duñskiej Akademii Muzycznej w Kopenhadze w klasie H. Abrahamsena. Ukoñczy³ równie¿ klasê organów J. Jargonia. Od 2005 roku jest kierownikiem Katedry Kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie. Uczestniczy³ w kursach i warsztatach kompozycji, m.in.: kursach mistrzowskich kompozycji Accademia Musicale Chigiana w Sienie, W³ochy (1997, Franco Donatoni, Giorgio Magnanensi), kursie kompozycji Roberta Saxtona (W. Brytania) w 1999 w Kopenhadze (Dania), Summer School New Techniques of Composition 2001 w Ohrid (Macedonia). Jest laureatem m.in.: I Konkursu M³odych Kompozytorów im. A. Didura w Sanoku (1992, jedyny laureat), Miêdzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego na Koncert Organowy w Krakowie, II Konkursu M³odych Kompozytorów Musica Sacra w Warszawie/Czêstochowie (1996), Konkursu M³odych Kompozytorów im. T. Bairda w Warszawie (1998, zwyciêzca ex aequo). Otrzyma³ Stypendium Twórcze Miasta Krakowa (1997), stypendium Accademia Musicale Chigiana (1997), Stypendium Composer, music critic, organist, born in 1971 in Kraków. From 1990-96, studied composition in the studio of Marek Stachowski, later completed supplementary studies in field of composition at Royal Danish Academy of Music in Copenhagen, in studio of H. Abrahamsen. Also completed studies in organ performance in studio of J. Jargoñ. Since 2005, has been Chair of Department of Composition at Academy of Music in Kraków. Participated in composition courses and workshops – among others, composition master classes at Accademia Musicale Chigiana in Siena, Italy (1997, Franco Donatoni, Giorgio Magnanensi), composition course of Robert Saxton (Great Britain) in 1999 in Copenhagen (Denmark), Summer School New Techniques of Composition 2001 in Ohrid (Macedonia).Has won competitions, including: 1st A. Didur Young Composers’ Competition in Sanok (1992, sole prizewinner), International Organ Concerto Composers’ Competition in Kraków, 2nd Musica Sacra Young Composers’ Competition in Warsaw/Czêstochowa (1996), T. Baird Young Composers’ Competition in Warsaw (1998, winner ex aequo). Received Artistic Stipend of City of Kraków (1997), stipend at Accademia Musicale Chigiana (1997), stipends from Ministry of Culture and Art of Republic of Poland, as well as from Danish government. Among his compositions are many which have been performed at festivals: Gothenburg Art Sounds, Moscow Autumn, Macedonian Music Days, European Composers’ Informal Meeting, Musica Polonica Nova in Wroc³aw, Poznañ Spring festival, Silesian Days of Contemporary Music in Katowice, Gaude Mater in Czêstochowa, Days of Music by Kraków Composers, Music in Old Cracow, UltraSchall in Berlin. In 2006, work entitled Earthsumption was commended by UNESCO IMC International Rostrum of Composers. Wci¹¿ gra mi w g³owie muzyka. Moja i nie moja, ta do napisania, i ta ju¿ napisana. Czasami mam ochotê skomponowaæ swoj¹ muzykê raz jeszcze, us³yszeæ j¹ inaczej, powtórzyæ, przetworzyæ, skojarzyæ na nowo, zmieniæ kontekst... W³aœnie tak powsta³o PostScriptum na orkiestrê. Odzywaj¹ siê w nim echa kompozycji z ostatnich kilku lat: quasi-glissandowy kanon opadaj¹cy i wznosz¹cy (Fantazja chromatyczna), solowa kadencja fortepianu i jej akord – echo (Shortly on Line), muzyka wielowarstwowa, szumy – stuki (Wziemiêwziêcie). Specyficzny moment w ca³oœci utworu wyznacza klaster fortepianowy: to jakby pocz¹tek muzyki – zarówno tej, która go poprzedza, jak i tej, która po nim nast¹pi. Utwór skomponowa³em na zamówienie Fundacji Przyjació³ „Warszawskiej Jesieni” przy wsparciu œrodkami finansowymi Ernst von Siemens Musikstiftung w Monachium. Dedykujê go A. Ch³opeckiemu, któremu zawdziêczam pierwszy impuls twórczy. I always have music playing in my head. Mine and not mine – the former to be written, the latter already written. Sometimes I feel like composing my music over again, hearing it differently, repeating it, transforming it, forming new associations with it, changing the context… It was in this manner that PostScriptum for orchestra was written. Echoes of compositions from the last several years are to be heard in it: a quasi-glissando falling and rising canon (Chromatic Fantasy), cadenza for piano solo and its chordal echo (Shortly on Line), multi-layer music, rustlings, knockings (Earthsumption). A peculiar moment in the piece as a whole is designated by a piano cluster: this is, as it were, the beginning of the music – both that which precedes it, and that which follows it. I composed this work on commission from the Friends of Warsaw Autumn Foundation, with financial support from the Ernst von Siemens Musikstiftung in Munich. I dedicate it to A. Ch³opecki, to whom I owe my first creative impulse. Wojciech Wid³ak Wojciech Wid³ak Utwór prawykonany zosta³ 10 paŸdziernika 2006 podczas festiwalu Aksamitna Kurtyna 2 przez Orkiestrê Filharmonii Lwowskiej pod dyrekcj¹ Wiktorii Zhadko. This work was world-premièred on 10 October 2006 during the 2nd Velvet Curtain Festival by the Lviv Philharmonic Orchestra under the direction of Wiktoria Zhadko. œroda / Wednesday, 8.11.2006 Ministerstwa Kultury i Sztuki RP oraz Rz¹du Duñskiego. W swoim dorobku twórczym ma wiele kompozycji wykonywanych na festiwalach: Gothenburg Art Sounds, Moskiewska Jesieñ, Macedonian Music Days, European Composers’ Informal Meeting, „Musica Polonica Nova” we Wroc³awiu, Poznañska Wiosna Muzyczna, Œl¹skie Dni Muzyki Wspó³czesnej w Katowicach, „Gaude Mater” w Czêstochowie, Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich, Muzyka w Starym Krakowie, „UltraSchall” w Berlinie. W 2006 roku utwór Wziemiêwziêcie (Earthsumption) zosta³ rekomendowany przez Tribune Internationale des Compositeurs UNESCO. 115 Zygmunt Noskowski 116 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 5 listopada, godz. 19.30 For information about the composer see notes uder the 5 Novermber 7:30 p.m. concert. Pracê nad II Symfoni¹ „Elegijn¹” rozpocz¹³ Noskowski przypuszczalnie zaraz po berliñskim sukcesie swej I Symfonii (kwiecieñ 1875), bêd¹cej ukoronowaniem studiów kompozycji u Friedricha Kiela w Akademie der Künste. Nie znalaz³szy zajêcia w Warszawie, spêdzi³ kolejne 5 lat jako dyrektor muzyki i dyrygent w szwajcarskiej Konstancji, pisujac g³ównie utwory fortepianowe i kameralne. W 1878 przypomniano sobie o nim w Warszawie i choæ Noskowski odrzuci³ wtedy propozycjê objêcia profesury w Instytucie Muzycznym, to zacz¹³ myœleæ o powrocie. Wtedy te¿ pewnie znów zabra³ siê do II Symfonii. Rok póŸniej partytura by³a gotowa, a 21 XI 1880 Warszawskie Towarzystwo Muzyczne (WTM) urz¹dzi³o Noskowskiemu koncert kompozytorski, na którym II Symfonia zabrzmia³a po raz pierwszy, bez wiêkszego zreszt¹ echa. To jednak wystarczy³o, by z pocz¹tkiem roku nastêpnego Noskowski obj¹³ posadê dyrektora WTM. Sw¹ kolejn¹ symfoniê napisa³ 22 lata póŸniej. Stefan Kisielewski powiada³, ¿e polskie ¿ycie umys³owe w XIX wieku wype³nia³y raczej wizje ni¿ idee, bo dominowali w nim artyœci, nie zaœ filozofowie czy historycy. W swej II Symfonii Noskowski tak¹ wizjê zawar³, a jest to wizja wysnuta ze „sprawy narodowej”. Co wa¿ne – wzór, po który siêgn¹³, nie by³ natury literackiej, nie pochodzi³ te¿ ze sztuk piêknych. By³a nim II Symfonia „Charakterystyczna, w duchu muzyki pol- It is supposed that Noskowski began work on his Symphony no. 2 ‘Elegy’ right after the Berlin success of his Symphony no. 1 (April 1875), which was the crowning event of his composition studies with Ferdinand Kiel at the Akademie der Künste. Since he did not find a job in Warsaw, he spent the next five years as musical director and conductor in Lake Constance, Switzerland, writing mainly piano and chamber works. In 1878, he was remembered in Warsaw, and though Noskowski at that point rejected a proposition that he take a professorial post at the Institute of Music, he did begin to think about returning. At this point, no doubt, he again took up work on the Symphony no. 2. A year later, the score was ready, and on 21 November 1880, the Warsaw Musical Society (WTM) arranged a composer’s concert for Noskowski, at which the Symphony no. 2 was heard for the first time, without, furthermore, any great echo. It was, however, sufficient for Noskowski to take a post as director of the WTM at the beginning of the next year. He wrote his next symphony 22 years later. Stefan Kisielewski has said that Polish intellectual life in the 19th century was filled rather with visions than with ideas, because the dominant figures in it were artists, not philosophers or historians. In his Symphony no. 2, Noskowski embodied such a vision, and it was a vision deriving from the “national issue”. Importantly – the model to which he had recourse was not of literary nature, nor did it come from the fine arts. It was Ignacy Feliks Dobrzyñski’s Symphony no. 2 ‘Characteristic, in the spirit of Polish music’ from 1834. In Noskowski’s Symphony, there are many allusions to this first openly ‘national’ work in the European symphonic repertoire, of whose significance for Polish culture we are today completely unaware; and these allusions concern the musical material itself as well. However, the most important thing is that the general plan of both works, in tune with the Classical order of movements in the cycle, is almost identical, and it is not difficult to find in it symbols of captivity and struggle, mourning of victims, affirmation of the untapped strength of the nation, and hope of ultimate victory. We should recall that Dobrzyñski’s Symphony no. 2 was written in the shadow of the November Uprising, while Noskowski’s was written in the gloom that swept the country after the tragedy of the January Uprising. It is also hard to resist the thought that Noskowski was consciously aiming to give the Polish symphonic repertoire the characteristics of continuity, to free it from the syndrome of being random and episodic, that even today we attribute to it. Noskowski developed the thought of his great predecessor by inserting into the introduction a leitmotif which, in the context of the later symphonies of Kar³owicz (the “Renaissance”, 1901) and Paderewski (the “Polonia”, 1907), can be understood as a “violence motif”. Drawn with a falling line of low instruments, it appears several times during the course of the first and fourth movements, effectively paralyzing the flow of the music. That barely 14-measure introduction (Moderato misterioso) also contains another key motif, rising sharply, but at the halfway point broken chromatically. It is part of the group comprising the primary theme of the first movement (Allegro molto), which opens with a periodically interrupted œroda / Wednesday, 8.11.2006 skiej” Ignacego Feliksa Dobrzyñskiego z roku 1834. Nawi¹zañ do tego pierwszego w symfonice europejskiej otwarcie „narodowego” dzie³a, którego znaczenia dla kultury polskiej zupe³nie sobie dziœ nie uœwiadamiamy, jest w Symfonii Noskowskiego wiele i dotycz¹ one tak¿e samej materii muzycznej. Najistotniejsze jest jednak to, ¿e ogólny plan obu dzie³, zestrojony z klasycznym nastêpstwem ogniw cyklu, jest niemal identyczny i nietrudno siê w nim doszukaæ symboli zniewolenia i walki, op³akiwania ofiar, afirmacji niespo¿ytych si³ narodu i nadziei na ostateczne zwyciêstwo. Przypomnieæ wypada, ¿e II Symfonia Dobrzyñskiego powsta³a w cieniu nocy listopadowej, zaœ dzie³o Noskowskiego – w mroku, jaki ogarn¹³ kraj po tragedii powstania styczniowego. Trudno te¿ oprzeæ siê myœli, ¿e Noskowski œwiadomie d¹¿y³ do nadania polskiej symfonice znamion ci¹g³oœci, do uwolnienia jej od syndromu przypadkowoœci, epizodycznoœci, jaki i dzisiaj jej przypisujemy. Noskowski rozwin¹³ myœl wielkiego poprzednika, wprowadzaj¹c we wstêpie przewodni motyw, który w kontekœcie póŸniejszych symfonii Kar³owicza (Odrodzenie, 1901) i Paderewskiego (Polonia, 1907) mo¿na odczytaæ jako „motyw przemocy”. Zarysowany przez opadaj¹c¹ liniê niskobrzmi¹cych instrumentów, pojawia siê kilkakrotnie w przebiegu I i IV czêœci skutecznie parali¿uj¹c tok muzyki. Ów 14-taktowy zaledwie wstêp (Moderato misterioso) zawiera jeden jeszcze kluczowy motyw, ostro wznosz¹cy siê ku górze, lecz w pó³ drogi chromatycznie za³amany. Wchodzi on w sk³ad grupy pierwszego tematu czêœci I (Allegro molto), otwartej urywanym, kujawiakowym motywem, który zrazu brzmi niczym „chocholi taniec”, ale to on w³aœnie jest zal¹¿kiem rozwoju ca³ego Allegra. Konstrukcja tej czêœci jest z³o¿ona; grupa drugiego tematu równie¿ sk³ada siê z dwóch myœli – ta druga, nadzwyczaj szeroko rozsnuwana ku najwy¿szym rejestrom, szczególnie zapada w pamiêæ. Dochodz¹ te¿ 117 118 w¹tki kolejne. A mimo to przebieg nie wik³a siê w mozaice pomys³ów. Przeciwnie – zdradza pewnoœæ rêki i dyscyplinê. Dwie g³ówne kulminacje nastêpuj¹ kolejno w przetworzeniu, gdzie poszczególne w¹tki wzajemnie siê kontrapunktuj¹, oraz w kodzie, wdzieraj¹cej siê nagle w zamieraj¹cy tok muzyki jeszcze jednym, dramatycznym zrywem. Pe³ni¹ce funkcjê scherza Vivace jest jednym z owych krakowiaków Noskowskiego, które zachwyca³y Liszta na równi z polkami Smetany – radosnym, nieco szorstkim, pe³nym metrorytmicznych i skalowych osobliwoœci muzyki podkrakowskiej, promieniuj¹cym si³¹ witaln¹. Uroczyste, chwilami patetyczne Trio zawiera bardzo piêkne, ale odpowiedzialne partie instrumentów dêtych. Koñcowe Quasi presto niespodziewanie cichnie, tworz¹c nastrój wyczekiwania. Symfonia wziê³a nazwê od tytu³u czêœci III (Elegia. Andante molto sostenuto). Jej osi¹ jest wprowadzona przez altówki melodia wielkiej piêknoœci, ale te¿ przejmuj¹co ¿a³osna. Urod¹ dorównuje jej drugi w¹tek o wyszukanym pulsie, wznios³y, pe³en lirycznej si³y. Ca³oœæ, daleko bardziej skoncentrowana od Elegii z Symfonii Dobrzyñskiego, nale¿y do tych kart polskiej muzyki, w których wyraz tragizmu osi¹ga szczególn¹ g³êbiê. Fina³ (Poco adagio. Allegro assai vivace) zawiera motto “per aspera ad astra”. Wstêp, i tym razem krótki, jest rodzajem inwokacji, po której w Allegro powraca wizja walki, ucieleœniona przez bardzo wyrazisty g³ówny temat, wprowadzany kolejno przez ró¿ne g³osy. Hymniczny temat drugi jest – jeœli nie liczyæ scherza – pierwszym jaœniejszym fragmentem przebiegu ca³ego dzie³a, zapowiedzi¹ ostatecznego zwyciêstwa. Zdaje siê ona spe³niaæ ju¿ pod koniec zwartego, bogatego w chromatykê przetworzenia, gdy nagle pojawia siê po raz ostatni „motyw przemocy”. Ostatecznie ustêpuje on pod naporem coraz radoœniejszych jubilacji, kryj¹cych kujawiak folk dance motif. At first, the motif sounds to Polish ears just like the Chochó³ (Wheat Sheaf) Dance from The Wedding by S. Wyspiañski (writer and artist, one of the most important figures in late 19th- and early 20th-century Polish culture), but it is this motif which is the seed for the development of the entire Allegro. The construction of this movement is complex; the secondary theme group is also comprised of two thoughts – of which the second, with an extraordinary range extending into the highest registers, is particularly memorable. Other threads are added as well. But despite all this, the process of the movement does not turn into a mere mosaic of ideas. On the contrary – it betrays sureness of hand and discipline. The two main culminations take place, respectively, in the development, where the individual threads are counterpointed against each other; and in the coda, which suddenly tears into the dénouement of the musical process with one more dramatic burst. The Vivace, fulfilling the function of a scherzo, is one of Noskowski’s krakowiaks which enchanted Liszt equally as much as Smetana’s polkas – joyful, somewhat rough, full of the metrical, rhythmic and range-related peculiarities of music from the area around Kraków, radiating with vital energy. The solemn, at some moments even pompous Trio contains very beautiful but difficult wind instrument parts. The closing Quasi presto unexpectedly quiets down, creating an atmosphere of anticipation. The Symphony took its name from the title of the third movement (Elegy. Andante molto sostenuto). Its axis is a melody of great beauty, but also deep lamentation, introduced by the violas. Equally beautiful is the second thread, in a sophisticated rhythm, dignified, full of lyric strength. The whole is much more concentrated than the Elegy from Dobrzyñski’s Symphony, and numbers among those pages of Polish music in which the expression of tragedy achieves particular depth. Maciej Negrey The finale (Poco adagio. Allegro assai vivace) contains the motto “per aspera ad astra”. The introduction – this time, as well, a short one – is a sort of invocation after which, in the Allegro, the vision of struggle returns, embodied in a very expressive primary theme, introduced in order by the various instrumental parts. The hymn-like secondary theme is – if we do not count the scherzo – the first brighter fragment in the course of the whole work, a prediction of ultimate victory. This prediction seems to be fulfilled already at the beginning of the concise, richly chromatic development, when suddenly the “violence motif” appears for the last time. In the end, it yields to the pressure of more and more joyous jubilations, concealing in themselves the outline of D¹browski’s Mazurka [now the Polish national anthem]. No doubt the logic of the form suffers for this reason, but sometimes that is the fate of “activist” music. Only Chopin managed to avoid compromises. But despite this, Noskowski’s Symphony no. 2 has enough fine craftsmanship and artistic expression to return permanently to the canon of Polish music literature. Maciej Negrey œroda / Wednesday, 8.11.2006 w sobie zarys Mazurka D¹browskiego. Niew¹tpliwie cierpi na tym logika formy, lecz taki bywa los „muzyki zaanga¿owanej”. Jedynie Chopinowi udawa³o siê unikaæ kompromisów. Ale mimo to II Symfonia Noskowskiego ma doœæ kunsztu i artystycznego wyrazu, by powróciæ na sta³e do kanonu polskiej literatury muzycznej. 119 Aleksandra Buczek 120 Sopran. W roku 2003 ukoñczy³a Akademiê Muzyczn¹ we Wroc³awiu, w klasie œpiewu prof. A. M³ynarskiej. Jeszcze w czasie studiów zadebiutowa³a na scenie Opery Wroc³awskiej parti¹ Królowej Nocy w Czarodziejskim flecie W.A. Mozarta. Z t¹ scen¹ zwi¹zana jest obecnie, wystêpj¹c równie¿ w Kammeroper Schloss Rheinsberg, instytucji promuj¹cej m³odych œpiewaków pod patronatem D. Barenboima, K. Masura, S. Matthusa. Wspó³pracowa³a m.in. z Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurt an der Oder oraz Orchester des Theaters Altenburg-Gera. Stypendystka Ministra Kultury i Sztuki; jest laureatk¹ m.in.: Ogólnopolskiego Konkursu Wokalnego im. H. Halskiej we Wroc³awiu – I nagroda, oraz Miêdzynarodowego Konkursu Wokalistyki Operowej im. A. Didura w Bytomiu, gdzie zdoby³a III nagrodê i dwie nagrody specjalne. Swój talent wokalny doskonali³a podczas mistrzowskich kursów wokalnych prowadzonych przez Ingrid Kremling i Barbarê Schlick. Podczas Sommerfestspiele w Xanten wykona³a z sukcesem partiê sopranow¹ w Carmina burana C. Orffa. Bra³a udzia³ w galach operowych poœwiêconych twórczoœci Verdiego, zdobywaj¹c serca publicznoœci m.in. Tonhalle w Zurychu oraz Lipskiego Gewandhausu bra- Soprano. In 2003, graduated from Academy of Music in Wroc³aw, studio of Prof. A. M³ynarska. Already during student days, debuted on stage of Wroc³aw Opera in role of Queen of the Night in W. A. Mozart’s Die Zauberflöte. Now associated with this opera company, also performs at Kammeroper Schloss Rheinsberg – institution promoting young singers under patronage of D. Barenboim, K. Masur, S. Matthus. Has collaborated with Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurt an der Oder, as well as Orchester des Theaters Altenburg-Gera. Received stipend from Minister of Culture and Art; won, among others, the following competitions: 1st Prize at H. Halska Nationwide Vocal Competition in Wroc³aw; 3rd Prize and two special prizes at A. Didur International Opera Singers Competition in Bytom. Polished vocal talent during master classes led by Ingrid Kremling and Barbara Schlick. During Sommerfestspiele in Xanten, successfully performed soprano part in C. Orff’s Carmina Burana. Has taken part in opera galas devoted to uvre of Verdi, winning hearts of audiences at, among other venues, Tonhalle in Zürich, as well as at Leipziger Gewandhaus with bravura performance of Elena’s Bolero from I Vespri Siciliani. Has made numerous concert tours presenting role of Queen of the Night to audiences in, among other places, Stuttgart, Bern, Basel, Freiburg. In 2006, took part in première of T. Praszcza³ek’s opera Esther. Performance of title role in this première met with critical and audience acclaim. Repertoire includes numerous solo parts from both oratorio (among others, J. S. Bach’s Magnificat, St. Matthew Passion; W. A. Mozart’s Requiem, Mass in C major ‘Coronation’) and opera (W. A. Mozart’s Così fan tutte; C. M. von Weber’s Der Freischütz; G. Verdi’s Nabucco, Aida, Falstaff; R. Wagner’s Ring Cycle). Przemys³aw Firek œroda / Wednesday, 8.11.2006 wurowo wykonanym Bolerem Eleny z Nieszporów sycylijskich. Odby³a liczne trasy koncertowe prezentuj¹c publicznoœci m.in. Stuttgartu, Berna, Bazylei, Freiburga partiê Królowej Nocy. W 2006 r. wziê³a udzia³ w prapremierze opery T. Praszcza³ka Ester. Wykonanie roli tytu³owej w tej prapremierze spotka³o siê z uznaniem krytyki i publicznoœci. W swoim repertuarze posiada liczne partie zarówno oratoryjne (m.in. Magnificat, Pasja wg œw. Mateusza J.S. Bacha, Requiem, Msza „Koronacyjna” C-dur W.A. Mozarta) jak i operowe – Così fan tutte W.A. Mozarta, Wolny strzelec C.M. Webera, Nabucco, Aida, Falstaff G. Verdiego, Tetralogia R. Wagnera. 121 Bas-baryton. Studia na Wydziale Wokalno-Aktorskim ukoñczy³ w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. W. J. Œmietany. Karierê solisty rozpocz¹³ jeszcze jako student, debiutuj¹c w 1988 roku w roli Sko³uby w Strasznym dworze Stanis³awa Moniuszki w Operze Krakowskiej. W roku 1989 wzi¹³ udzia³ w „Koncercie Roku”, zorganizowanym w Warszawie przez Ministerstwo Kultury i Sztuki dla wybitnie uzdolnionych studentów szkó³ artystycznych. Jest laureatem Miêdzynarodowego Konkursu Wokalnego we Wroc³awiu – III nagroda Bass-baritone. Graduated from Voice and Opera Faculty of Academy of Music in Kraków, studio of Prof. W. J. Œmietana. Began solo career while still a student, debuting in 1988 with role of Sko³uba in Stanis³aw Moniuszko’s Haunted Manor at Kraków Opera. In 1989, took part in “Concert of the Year” organized in Warsaw by Ministry of Culture and Art for outstandingly gifted students at artistic schools. Winner of International Voice Competition in Wroc³aw – 3rd Prize and two honorable mentions (1990); International Opera for 122 i dwa wyró¿nienia (1990), Miêdzynarodowego Konkursu „Opera for Europe” w Londynie (1997) oraz IV Konkursu im. Ady Sari – fina³ (1991). Dwa debiuty w 1998 roku na najwa¿niejszych scenach operowych w kraju przynios³y mu znacz¹ce role: Szatan w Raju utraconym K. Pendereckiego (Opera Narodowa w Warszawie) i Escamillo w Carmen G. Bizeta (Teatr Wielki w £odzi). Rok póŸniej wyst¹pi³ w Wiedniu pod dyrekcj¹ T. Duca w Cyruliku sewilskim G. Rossiniego. Artysta m.in. wyst¹pi³ w Czarnej masce K. Pendereckiego (Miêdzynarodowy Festiwal K. Pendereckiego, Kraków 1998) i uczestniczy³ w wykonaniu IX Symfonii L. van Beethovena (Festiwal Beethovenowski, Olsztyn 1999). Wspó³praca z Oper¹ Narodow¹ zaowocowa³a nagraniem Ubu Rex K. Pendereckiego pod dyrekcj¹ J. Kaspszyka i udzia³em w g³oœnej inscenizacji opery Andrea Chenier U. Giordano w re¿yserii M. Treliñskiego. Ostatnio, jako jedyny polski œpiewak, wykona³ (uznawan¹ za najtrudniejsz¹ w literaturze operowej) partiê Wozzecka w dramacie A. Berga, w re¿yserii K. Warlikowskiego. Obecnie bierze udzia³ w plenerowej megaprodukcji pop-opery Ça Ira Rogera Watersa, lidera grupy Pink Floyd. W swoim repertuarze ma ponad 30 ról operowych. Równie chêtnie wykonuje oratoria i msze oraz wystêpuje z wokalnymi recitalami. Koncertowa³ na scenach ca³ej Europy, a tak¿e w Japonii, Chinach i w USA. Europe Competition in London (1997); as well as finalist in 4th Ada Sari Competition (1991). Two debuts in 1998 on the country’s most important opera stages brought significant roles: Satan in K. Penderecki’s Paradise Lost (Polish National Opera in Warsaw) and Escamillo in G. Bizet’s Carmen. (Wielki Theater in £ódŸ). One year later, performed in Vienna under the direction of T. Duc in G. Rossini’s Il Barbiere di Siviglia. Artist has performed in, among other works, K. Penderecki’s The Black Mask (K. Penderecki International Festival, Kraków 1998), as well as taken part in a performance of L. van Beethoven’s Symphony no. 9 (Beethoven Festival, Olsztyn 1999). Collaboration with National Opera bore fruit in recording of K. Penderecki’s Ubu Rex under direction of J. Kaspszyk and in participation in acclaimed production of U. Giordano’s opera Andrea Chenier with stage director M. Treliñski. Recently, was only Polish singer to perform role of Wozzeck (considered the most difficult in the opera literature) in A. Berg’s drama, with stage direction by K. Warlikowski. Presently taking part in open-air megaproduction of pop-opera Ça Ira by Roger Waters, leader of Pink Floyd. Has over 30 opera roles in repertoire, and is equally glad to perform oratorios and masses, as well as vocal recitals. Has concertized on stages all over Europe, as well as in Japan, China and USA. Jedna z najbardziej utalentowanych m³odych pianistek. Urodzona w rodzinie o muzycznych tradycjach, ukoñczy³a Moskiewskie Konserwatorium muzyczne w klasie V.P. Ovitchinnikova. Studia podyplomowe u S.L. Dorenskiego zaowocowa³y zwyciêstwem na miêdzynarodowym konkursie pianistycznym w Cincinnati w 2004 roku. Pierwsze sukcesy na konkursach artystka odnosi³a ju¿ w wieku 10 lat – wygrana na Youth Piano Competition i zdobyta nagroda Mozart Prize. Kolejne konkursy, na których odnios³a sukcesy, to: International Busoni Piano Competition w Bolzano, konkursy w Vercelli (2002) i Pinerolo (2003). Artystka koncertuje w najbardziej presti¿owych salach na ca³ym œwiecie, wspó³pracuj¹c z najwybitniejszymi orkiestrami. Prawykona³a VI Koncert fortepianowy Rodiona Szczedrina w Concertgebouw w Amsterdamie, jest regularnie zapraszana przez Vladimira Spivakova, który prowadzi dwa znakomite zepo³y: orkiestrê National Philharmonic of Russia i Moscow Virtuosi. Specjaln¹ opiekê nad rozwojem artystki sprawuje Mœcis³aw Rostropowicz z którym koncertowa³a na Tajwanie i dziêki którego stypendium, Mechetina mog³a kontynuowaæ naukê we Francji. Artystka bra³a udzia³ w wielu festiwalach muzycznych na ca³ym œwiecie. Jej bogaty One of the most talented young pianists. Born in a family with musical traditions, graduated from Moscow Conservatory of Music, studio of V. P. Ovchinnikov. Postgraduate study with S. L. Dorenski bore fruit in victory at international piano competition in Cincinnati in 2004. Artist had first competition successes already at age of 10 years, winning Youth Piano Competition and Mozart Prize. Subsequent competitions culminating in successes were: International Busoni Piano Competition in Bolzano, competitions in Vercelli (2002) and Pinerolo (2003). Artist concertizes in the most prestigious halls all over the world, collaborating with the most distinguished orchestras. Premièred Rodion Shchedrin’s Piano Concerto no. 6 at Concertgebouw in Amsterdam, is regularly invited by Vladimir Spivakov, who leads two superb ensembles: National Philharmonic of Russia and Moscow Virtuosi. Protégée of Mstislav Rostropovich, with whom she has concertized in Taiwan, and who provided stipend enabling her to continue studies in France. Mechetina has taken part in many music festivals all over the world. Artist’s full concert calendar includes about 80 performances yearly on most prestigious stages, among others in Moscow, Berlin, Paris, Amsterdam, œroda / Wednesday, 8.11.2006 Ekaterina Mechetina 123 kalendarz koncertowy obejmuje oko³o 80 wystêpów rocznie na najbardziej presti¿owych scenach, m.in. w Moskwie, Berlinie, Pary¿u, Amsterdamie, Mediolanie, Tokio czy Bostonie. W uznaniu jej artystycznych osi¹gniêæ zosta³a odznaczona presti¿ow¹ rosyjsk¹ Triumph Youth Prize. W swoim dorobku fonograficznym ma m.in. p³ytê „Rachmaninov” nagran¹ dla wytwórni FUGA LIBERA. Sekretem sukcesu artystki jest nie tylko wielki talent, lecz tak¿e zainteresowania ró¿norodnymi stylami muzycznymi, pracowitoœæ i bogaty repertuar. 124 Milan, Tokyo and Boston. In recognition of artistic achievements, was honored with Triumph Youth Prize. Recordings include, among others, Rachmaninov CD released on FUGA LIBERA label. Artist’s secret of success is not only great talent, but also interest in a variety of musical styles, diligent work and a rich repertoire. Polska Orkiestra Radiowa Za³o¿ona zosta³a w 1945 roku przez skrzypka i dyrygenta Stefana Rachonia. Na pocz¹tku istnienia zespó³ g³ównie dokonywa³ nagrañ archiwalnych dla Polskiego Radia i Telewizji, wystêpowa³ na uroczystych koncertach i festiwalach. Od po³owy lat 70. kolejni dyrygenci (W. Ka- The Polish Radio Orchestra was founded in 1945 by violinist and conductor Stefan Rachoñ. At the beginning of its existence, the ensemble chiefly made archival recordings for Polish Radio and Television, performed at ceremonial concerts and festivals. Since the mid 1970s, successive conductors (W. Kamirski, J. Pruszak, M. Nowakowski, T. Struga³a), by introducing new repertoire, aimed to transform the ensemble into a symphony orchestra, thanks to which it acquired a new artistic profile. A change in the ensemble’s headquarters and a move to the Polish Radio’s Witold Lutos³awski Concert Studio bore fruit in superb concerts and recordings. Since 1993, the artistic leader of the ensemble has been Wojciech Rajski, who has renewed the ensemble and engaged many young and enthusiastic musicians. The orchestra has taken part in numerous artistic tours abroad, always meeting with a warm reception from audiences and acclaim from music critics. In 2005, the ensemble performed at the Théâtre Royal de la Monnaie in Brussels, where, under the direction of Wojciech Rajski, it took part in a gala concert entitled “We Thank Europe”, to sum up the celebrations of Solidarity’s 25th birthday. The ensemble performs in distinguished, renowned European concert halls. The Polish Radio Orchestra’s repertoire is constantly expanding, which fact is reflected in CD publications by the Polish Radio, as well as by such well-known firms as EMI Classic, KOCH and Olympia. The Orchestra also records film music, and has concertized under the direction of Maurice Jarre, Micheal Kamen, Ennio Morricone and Michel Legrand, performing their compositions. œroda / Wednesday, 8.11.2006 mirski, J. Pruszak, M. Nowakowski, T. Struga³a) przez wprowadzenie nowego repertuaru d¹¿yli do przekszta³cenia zespo³u w orkiestrê symfoniczn¹, dziêki czemu uzyskali nowy profil artystyczny orkiestry. Zmiana siedziby zespo³u i przeniesienie siê do Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutos³awskiego zaowocowa³a znakomitymi koncertami i nagraniami orkiestry. Od 1993 roku szefem artystycznym Zespo³u jest Wojciech Rajski, który odnowi³ zespo³ i zaanga¿owa³ wielu m³odych i pe³nych entuzjazmu muzyków. Orkiestra bra³a udzia³ w licznych zagranicznych podró¿ach artystycznych, wszêdzie spotykaj¹c siê z gor¹cym przyjêciem publicznoœci i uznaniem krytyków muzycznych. W 2005 roku zespó³ wyst¹pi³ w Théâtre Royal de la Monnaie w Brukseli, gdzie pod dyrekcj¹ Wojciecha Rajskiego bra³ udzia³ w koncercie galowym „Dziêkujemy Europie” podsumowuj¹cym obchody 25-lecia powstania „Solidarnoœci”. Zespó³ wystêpuje w znakomitych, renomowanych salach koncertowych Europy. Repertuar Polskiej Orkiestry Radiowej wci¹¿ rozszerza siê, co znajduje odzwierciedlenie w wydawnictwach p³ytowych Polskiego Radia oraz tak znanych firm, jak EMI Classic, KOCH i Olympia. Orkiestra równie¿ nagrywa muzykê filmow¹, koncertowa³a pod dyrekcj¹ Maurice’a Jarre’a, Micheala Kamena, Ennio Morricone i Michela Legranda, wykonuj¹c ich kompozycje. 125 Pawe³ Przytocki 126 Studia muzyczne ukoñczy³ w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie dyrygentury prof. J. Katlewicza (1985). W latach 1986-87 by³ stypendyst¹ Bachakademie Stuttgart. Jeszcze w czasie studiów nawi¹za³ wspó³pracê z Filharmoni¹ Krakowsk¹, a nastêpnie wystêpowa³ w Teatrze Wielkim w £odzi, by³ dyrektorem artystycznym Filharmonii Ba³tyckiej w Gdañsku (1989-91), debiutowa³ na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie w 1992 roku, a w latach 1995-97 by³ dyrektorem artystycznym Filharmonii im. A. Rubinsteina w £odzi. Wspó³pracuje z wiêkszoœci¹ orkiestr filharmonicznych w Polsce, a tak¿e z orkiestrami symfonicznymi i kameralnymi za granic¹: m.in. z Orquesta Sinfónica de Xalapa, Real Filharmonia de Galicia, Neue Philharmonie Westfalen, Philharmonisches Staatsorchester Halle, Bilkent Symphony Orchestra w Ankarze. Regularnie koncertuje z polskimi orkiestrami w Europie Zachodniej, bior¹c udzia³ w miêdzynarodowych festiwalach muzycznych, m.in.: Athens Festival, Musikfest Stuttgart, Flanders Festival, La Chaise-Dieu Festival, Prague Spring, Wratislavia Cantans. W swoim dorobku ma nagrania archiwalne dla Polskiego Radia i Telewizji, oraz nagrania p³ytowe dla wytwórni DUX, Aurophon i Point Classic. Od roku 2005 jest dyrygentem Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie (m.in.: Spartakus A. Chaczaturiana, La Traviata G. Verdiego). Graduated from Academy of Music in Kraków, conducting studio of Prof. J. Katlewicz (1985). From 1986-87, received stipend from Bachakademie Stuttgart. While still a student, began collaborating with Kraków Philharmonic; after that, performed at Wielki Theater in £ódŸ, was artistic director of Baltic Philharmonic in Gdañsk (1989-91), debuted in 1992 on stage of Polish National Theater in Warsaw in 1992, and from 1995-97, was artistic director of the A. Rubinstein Philharmonic in £ódŸ. Collaborates with the majority of Poland’s philharmonic orchestras, as well as with symphony and chamber orchestras abroad, among others the Orquesta Sinfónica de Xalapa, Real Filharmonia de Galicia, Neue Philharmonie Westfalen, Philharmonisches Staatsorchester Halle, Bilkent Symphony Orchestra in Ankara. Regularly concertizes with Polish orchestras in Western Europe; also takes part in international music festivals, among others: Athens Festival, Musikfest Stuttgart, Festival of Flanders, La Chaise-Dieu Festival, Prague Spring, Wratislavia Cantans. Has to his credit archival recordings for Polish Radio and Television, as well as disk releases for DUX, Aurophon and Point Classic labels. Since 2005, has been conductor of Polish National Opera Theater in Warsaw (A. Khachaturian’s Spartakus, G. Verdi’s La Traviata). Comments on the figure and uvre of Zygmunt Noskowski Trudno w paru s³owach ogarn¹æ postaæ i twórczoœæ Noskowskiego, gdy¿ wiele faktów pozostaje nadal nieznanych, dla innych znów nie mo¿na odnaleŸæ w³aœciwego kontekstu. Spróbujmy omówiæ kilka podstawowych zagadnieñ. Generacja. Twórczoœæ Noskowskiego przypada na 2. po³owê XIX stulecia i pocz¹tek wieku XX. Jest to czas okreœlany w muzyce jako póŸny romantyzm lub neoromantyzm, czas œcierania siê hase³ muzyki absolutnej i programowej, narodzin i dynamicznego rozwoju Wagnerowskiego dramatu muzycznego z jednej strony, z drugiej zaœ nasilenia postaw klasycyzuj¹cych. Wówczas te¿ pojawiaj¹ siê w Europie nowe ogniska muzyki narodowej, te zaœ ju¿ rozpalone wybuchaj¹ nowym p³omieniem. Noskowski nale¿y do tego samego pokolenia twórców, co Czajkowski, Dvořák, Grieg, Massenet – pokolenia, którego „starszymi braæmi” s¹ Brahms, Saint-Saëns, Bruch, ¯eleñski. Za ¿ycia Noskowskiego nastêpuje kulminacja twórczoœci Verdiego, Moniuszki, Francka, Brucknera i Smetany, rozb³yskuj¹ i gasn¹ przedwczeœnie talenty Zarêbskiego, Stolpego, Rutkowskiego i Pankiewicza, a na estrady koncertowe wchodzi nowa generacja z Janáčkiem, Elgarem, Ryszardem Straussem, Mahlerem, Paderewskim, Sibeliusem i Debussym. W literaturze europejskiej nasilaj¹ siê tendencje pozytywistyczne a z czasem realistyczne; w sztukach piêknych triumfuje akademizm, w architekturze style historyczne, ale mno¿¹ siê te¿ „salony odrzuconych”, zapowiadaj¹ce impresjonistyczny i modernistyczny zwrot. Bracia Aleksander i Maksymilian Gierymscy, It is difficult to epitomize the person and uvre of Noskowski in a few words, because many facts remain yet unknown, and for others, we have been unable to discover the proper context. Let’s try to discuss a few basic issues. Generation. Noskowski’s creative period falls in the second half of the 19th and beginning of the 20th century. This is a time described in music as late Romanticism or Neo-Romanticism – a time of friction between the slogans of absolute and programmatic music; of the birth and dynamic growth of the Wagnerian musical drama on the one hand; and on the other, an intensification of quasi-Classicist attitudes. At that time as well, new centers of national music appeared in Europe, and these, having been set on fire, exploded with new flames. Noskowski belongs to the same generation as Tchaikovsky, Dvořák, Grieg, Massenet – a generation whose “older brothers” are Brahms, SaintSaëns, Bruch, ¯eleñski. Noskowski’s lifetime saw the culmination of the uvre of Verdi, Moniuszko, Franck, Bruckner and Smetana; the talents of Zarêbski, Stolpe, Rutkowski and Pankiewicz blazed and then were prematurely extinguished; and a new generation made its appearance on concert stages with Janáček, Elgar, Richard Strauss, Mahler, Paderewski, Sibelius and Debussy. In European literature, there was an intensified tendency towards positivism and, with time, realism; in the fine arts, academicism triumphed; in architecture, historic styles; but the salons des refusés also multiplied, foreshadowing œroda / Wednesday, 8.11.2006 Uwagi o postaci i twórczoœci Zygmunta Noskowskiego 127 128 Józef Che³moñski, Adam Asnyk, Henryk Sienkiewicz i Boles³aw Prus – to równie¿ przedstawiciele pokolenia Noskowskiego. Pochodzenie i formacja duchowa. Warszawski notariusz Józefat Noskowski pracowa³ bez wytchnienia, by utrzymaæ oprócz jedenaœciorga w³asnych, równie¿ piêcioro dzieci Andrzeja Towiañskiego, którego gor¹c¹ wyznawczyni¹ by³a matka Noskowskiego – Amelia de Salisch. Noskowski z oparów towiañszczyzny wyrós³, lecz przesi¹k³ fanatycznym kultem pracy, potrzeb¹ wewnêtrznego doskonalenia, bezinteresownoœci¹ i idealizmem. A tak¿e pewnym szokuj¹cym uprzedzeniem. Wykszta³cenie muzyczne. Otó¿ ten jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów wzrasta³ w ca³kowitej nieœwiadomoœci istnienia muzyki Chopina, którego nazwisko znajdowa³o siê w domu Noskowskich „na indeksie”. Tak zemœci³y siê na Chopinie cierpkie uwagi na temat Towiañskiego. Talent Noskowskiego odkry³ Ignacy Feliks Dobrzyñski, który sta³ siê dlañ wzorem muzyka-patrioty. PóŸniej uczy³ go Moniuszko, a w koñcu – w Berlinie – Friedrich Kiel, który przekaza³ mu swój bardzo solidny warsztat kompozytorski. Uczniami tego pedagoga byli m.in. Rikard Nordraak, Ignacy Jan Paderewski i Charles Villiers Stanford – wychowawca ca³ego pokolenia angielskich kompozytorów. Dzia³alnoœæ spo³eczna i pedagogiczna. Gdyby nawet Noskowski nie napisa³ ani jednej nuty, to w dziejach muzyki polskiej zaj¹³by miejsce jako twórca potêgi Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, z którego uczyni³ oœrodek edukacyjny i kulturotwórczy. Udziela³ bezp³atnych lekcji chórzystom amatorom, trzykrotnie zak³ada³ orkiestrê symfoniczn¹ w Warszawie, osobiœcie partycypuj¹c w kosztach tych przedsiêwziêæ, aby w 1901 doprowadziæ do utworzenia Filharmonii Warszawskiej. Urz¹dza³ setki koncertów chóralnych, kameralnych i – w miarê mo¿liwoœci – symfonicznych, na których propagowa³ twórczoœæ rodzim¹, pisa³ dziesi¹tki omówieñ koncertowych an impressionistic and modernistic turning point. The Gierymski brothers, Aleksander and Maksymilian, as well as Józef Che³moñski, Adam Asnyk, Henryk Sienkiewicz and Boles³aw Prus – these are also representatives of Noskowski’s generation. Origin and spiritual formation. Warsaw notary public Józefat Noskowski worked without respite to support, apart from his own eleven children, five children also of theosophist Andrzej Towiañski, the founder of a mystical sect among the Polish émigré population in France, of whom Noskowski’s mother – Amelia de Salisch – was an ardent follower. Noskowski outgrew the vapors of Towiañskian thought, but was saturated with a fanatic cult of work, a need to aim for inner perfection, impartiality and idealism – but also with a certain shocking prejudice. Musical education. Thus it was that one of the most distinguished Polish composers grew up in complete unawareness of the existence of the music of Chopin – whose name was ‘blacklisted’ in the Noskowski home. Such was Chopin’s recompense for acerbic remarks concerning Towiañski. Noskowski’s talent was discovered by Ignacy Feliks Dobrzyñski, who became for him the example of a patriotic musician. Later, he was taught by Moniuszko, and finally – in Berlin – by Friedrich Kiel, who transmitted to him his own very solid compositional technique. Among the students of this pedagogue were Rikard Nordraak, Ignacy Jan Paderewski and Charles Villiers Stanford – the educator of an entire generation of English composers. Social and pedagogical activity. Even if Noskowski had never written a single note, he would still have occupied a place in Polish music as the creator of the powerful Warsaw Musical Society, which he made into an educational and culture-creating center. He gave free lessons to amateur choristers; three times founded a symphony orchestra in Warsaw, personally participating in the costs of these undertakings; and finally, in 1901, brought about the creation of the Warsaw Philharmonic. He organized hundreds of choral, chamber and – whenever possible – symphony concerts, at which he propagated Polish compositions, and wrote dozens of concert reviews and polemical articles. It was he who brought to fruition Balakirev’s idea to turn ¯elazowa Wola into a worthy place to commemorate Chopin, for he had nothing against acknowledging Chopin’s greatness. And above all, he taught, taught and yet again taught. He educated nearly 60 composers, including the entire Young Poland generation: Kar³owicz, Szymanowski, Ró¿ycki, Szeluto and Fitelberg, as well as Melcer, Rogowski and Szopski. Some of them couldn’t stand him – he could be stiff, imperious and enormously demanding. So why did they study with him? Because he was able to share his craft, open horizons and Polish talents in accordance with their character. Composer. And here we suddenly find ourselves at a loss. We know The Steppe – and not much more than that. But this work as well misses the mark, because the steppe long ago ceased to be a symbol of Polishness. None of Noskowski’s symphonies has been published to date, nor have any of them made a permanent entrance into the repertoire – even just the Polish repertoire – but each of them deserves such a permanent place, because these are works which can proudly stand alongside many symphonies by distinguished composers from the end of the 19th century. The same applies to the three string quartets, the Piano Quartet op. 8, the krakowiaks for piano two- and fourhands, and many other works. About the operas – Livia Quintilla, The Sentence, Zemsta (The Vengeance) – we know only this much: that they were not successful and, since then, probably no one has even looked at those scores. It is true that after returning to Warsaw, Noskowski, cut back on his compositional ambitions, œroda / Wednesday, 8.11.2006 i artyku³ów polemicznych. To on urzeczywistni³ myœl Ba³akiriewa, aby z ¯elazowej Woli uczyniæ godne miejsce pamiêci Chopina, nie broni³ siê bowiem przed uznaniem jego wielkoœci. A przede wszystkim uczy³, uczy³ i jeszcze raz uczy³. Wykszta³ci³ niemal 60 kompozytorów, w tym ca³e pokolenie M³odej Polski: Kar³owicza, Szymanowskiego, Ró¿yckiego, Szelutê, Fitelberga, a tak¿e Melcera, Rogowskiego, Szopskiego. Niektórzy z nich go nie cierpieli – bywa³ osch³y, apodyktyczny, ogromnie wymagaj¹cy. Dlaczego wiêc uczyli siê u niego? Bo umia³ dzieliæ siê rzemios³em, otwiera³ horyzonty i szlifowa³ talenty zgodnie z ich charakterem. Kompozytor. Tu nagle stajemy bezradni. Znamy Step – i niewiele ponadto. Ale i ten utwór trafia gdzieœ w pró¿niê, bo step dawno przesta³ byæ symbolem polskoœci. ¯adna z trzech symfonii Noskowskiego nie zosta³a dot¹d wydana i nie wesz³a na sta³e do repertuaru, choæby tylko polskiego, a ka¿da z nich na to zas³uguje, gdy¿ s¹ to utwory mog¹ce œmia³o stan¹æ obok wielu symfonii wybitnych twórców koñca XIX wieku. To samo tyczy trzech kwartetów smyczkowych, Kwartetu fortepianowego op. 8, fortepianowych krakowiaków na 2 i 4 rêce i wielu innych utworów. O operach – Livia Quintilla, Wyrok, Zemsta – wiemy tyle tylko, ¿e nie zdoby³y powodzenia i od tej pory chyba nikt nie zagl¹da³ do tych partytur. Prawda, ¿e Noskowski po powrocie do Warszawy czêœciowo zrezygnowa³ z kompozytorskich ambicji, oddaj¹c siê twórczoœci popularnej, s³u¿¹cej podtrzymaniu upadaj¹cego ¿ycia muzycznego. Uzupe³nianie z w³asnej kieszeni bud¿etu WTM i zak³adanych przez siebie orkiestr zmusi³o go do pisania mnóstwa ilustracji teatralnych i miniatur fortepianowych; te ostatnie wydawa³ w Londynie. Nie potrafimy niczego powiedzieæ o ich wartoœci. Ale nie umiemy tak¿e okreœliæ wartoœci barwnych kantat i ballad na chór, solistów i orkiestrê, jak Œwitezianka napisana do tekstu Mickiewicza. A jego fascynacja polskim krajobrazem, tym odwiecznym „ko³owrotem przyrody”, czemu da³ wyraz 129 130 w kantacie Rok w pieœni ludowej, w bezpretensjonalnych, ale subtelnych melodiach ze Œpiewnika dla dzieci do s³ów Konopnickiej, a w koñcu w swej ostatniej, III Symfonii „Od wiosny do wiosny” – czy nie jest warta g³êbszych studiów? Wnioski. Z tego niewielkiego, choæ znacz¹cego fragmentu twórczoœci Noskowskiego, z jakim mia³em siê okazjê zapoznaæ (mam tu na myœli g³ównie utwory symfoniczne i kameralne), mo¿na wnioskowaæ o zarysach indywidualnego stylu Noskowskiego. Z grubsza bior¹c jest on bliski stylowi jego wielkich rówieœników, zw³aszcza Dvořáka, Borodina, Griega, chwilami Czajkowskiego. Podobne s¹ rudymentalne zasady tej sztuki wywiedzione z tradycji klasyków wiedeñskich; u Dvořáka widaæ uwielbienie dla Schuberta, u pozosta³ych – raczej Schumanna, mo¿e Mendelssohna. Podobny jest rodzaj s³yszenia muzyki ludowej – bardzo przenikliwy, penetruj¹cy odrêbnoœci metrorytmiczne i skalowe, nie bez konsekwencji dla ca³oœci jêzyka muzycznego, zw³aszcza w sferze tonalnoœci. Podobna jest te¿ swoboda, z jak¹ kompozytorzy ci rozwijaj¹ fakturê, a u podstaw tej swobody tkwi niezrównana znajomoœæ, wrêcz zami³owanie do kontrapunktu, niekoniecznie klasycznego. Wreszcie ³¹czy Noskowskiego z tamtymi twórcami umiejêtnoœæ kreowania wyrazistych, pe³nych ekspresji myœli muzycznych o szerokim geœcie i rozsnuwania na ich kanwie spójnych konstrukcji, doskonale znosz¹cych ciê¿ar wyrazu emocjonalnego. W tym wszystkim wyró¿nia przecie¿ Noskowskiego ton nieco cierpki. Jest to muzyka, która niechêtnie stroi siê w g³adkoœæ, nie chce siê podobaæ za wszelk¹ cenê. Zdaje siê byæ czasem tworzona szerokimi poci¹gniêciami pêdzla, ni¿ cyzelowana. Jest te¿ w niej pewien ch³odny dystans, który czasem pêka, aby – na krótko i tylko w stosownej chwili – daæ ujœcie uczuciom gwa³townym i gor¹cym. G³êbsza jest te¿ u Noskowskiego ni¿ u tamtych twórców – co paradoksalne, lecz zupe³nie oczywiste giving himself over to popular music meant to bring support to a declining musical life. Supplementing, from his own pocket, the budget of WTM and the orchestras he founded, forced him to write huge quantities of theatrical illustrations and piano miniatures; these latter, he published in London. We cannot say anything about their value. But neither can we determine the value of the colorful cantatas and ballads for choir, soloists and orchestra, such as Fair Maiden from ŒwiteŸ, written to Mickiewicz’s text. But his fascination with the Polish landscape, the eternal “turning of the wheel of nature”, to which he gave expression in the cantata The Year in Folk Song; in the unpretentious but subtle melodies from the Children’s Songbook to words by Konopnicka; and finally, in his third and last Symphony “From Spring to Spring” – is it not worth deeper study? Conclusions. From the small though significant fragment of Noskowski’s uvre with which I have had the occasion to acquaint myself (I have in mind here mainly symphonic and chamber works), I can draw some conclusions about the outlines of Noskowski’s individual style. In general, it is close to the style of his great contemporaries, especially Dvořák, Borodin, Grieg and, at certain moments, Tchaikovsky. The rudimental principles of this art derived from the tradition of the Viennese Classicists are similar; in Dvořák’s case, we see an admiration for Schubert; in the case of the others, rather for Schumann, or perhaps Mendelssohn. His manner of hearing folk music is very similar – very thorough, penetrating the differences of meter, rhythm and range, which are not without consequence for the entirety of the musical language, especially in the sphere of tonality. Also similar is the freedom with which these composers develop the texture; and at the foundation of this freedom lies an unparalleled knowledge of, even love for counterpoint – not necessarily classical. Finally, Maciej Negrey Noskowski is linked with those composers by his skill in creating clear musical thoughts full of expression, with broad gesture, and expansion of them against a background of coherent constructions which bear the weight of emotional expression perfectly. In all of this, Noskowski is distinguished by a certain biting tone. This is music which is unwilling to costume itself in sweetness and light; it does not want to please audiences at any price. It appears sometimes to be created with broad brush strokes rather than chiseled. There is also a certain cool distance to it, which sometimes breaks in order to – for a short time and only at the appropriate moment – give vent to violent and ardent emotions. Also deeper in Noskowski’s case than in that of the other artists – paradoxically, but completely obviously – is an awareness of the national tradition of artistic music and purposeful continuation of that tradition. But the only way to correctly read the secret of Noskowski’s musical idiom, to arrive at its essence – is to come to know it fully. There is no other way. We can, however, be sure that this effort will not be in vain. œroda / Wednesday, 8.11.2006 – œwiadomoœæ narodowej tradycji muzyki artystycznej i d¹¿enie do jej kontynuacji. Lecz jedynym sposobem na prawid³owe odczytanie tajemnicy idiomu muzycznego Noskowskiego, na dotarcie do jej istoty – jest jej pe³ne poznanie. Innego wyjœcia nie ma. Mo¿emy jednak byæ pewni, ¿e nie bêdzie to trud daremny. Maciej Negrey 131 czwartek, godz. 12.00 / Thursday, 12:00 p.m. SALA FONTANY MUZEUM HISTORYCZNEGO MIASTA KRAKOWA / FONTANA ROOM OF THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW AKADEMIA FESTIWALOWA / FESTIVAL TALK Spotkanie z Jadwig¹ Romañsk¹ Meeting with Jadwiga Romañska Prowadzi / Moderator – Anna WoŸniakowska czwartek, godz. 17.00 / Thursday, 5:00 p.m. AULA KOŒCIO£A OO. BERNARDYNÓW / THE BERNARDINE CHURCH HALL Romuald Twardowski – Otcze nasz (2005), 2’ Romuald Twardowski – Pater noster (2005), 3’ Roman Padlewski – Stabat Mater (1939), 18’ Krzysztof Knittel – Z g³êbokoœci wo³am do Ciebie, Panie... [Psalmy 23, 51, 102, 117, 130, 150] na chór mieszany i taœmê / [Psalms 23, 51, 102, 117, 130, 150] for mixed choir and tape (2000), 15’ czwartek / Thursday, 9.11.2006 9.11.2006 *** Lidia Zieliñska – Z ogrodu nauk na chór i brzmienia elektroniczne / From the Garden of the Sciences for choir and electronic sonorities (2006)*, 12’ Bartosz Kowalski-Banasewicz – Crucifixus... et resurrexit (2005), 8’30’’ Pawe³ £ukaszewski – Hommage à Edith Stein (2005)*, 10’ - Tagesgebet - Gabengebet - Schlussgebet Augustyn Bloch – Anenaiki na 16 g³osów / Anenaiki for 16 voices (1979), 10’ Polski Chór Kameralny – Schola Cantorum Gedanensis Jan £ukaszewski – dyrygent / conductor *prawykonanie œwiatowe / world première 133 Kompozytor, urodzi³ siê w Wilnie w 1930 roku. W 1957 roku ukoñczy³ konserwatorium wileñskie, kontynuowa³ studia w Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie u prof. B. Woytowicza i u N. Boulanger w Pary¿u. Lata 60. i 70. nale¿¹ do najbardziej p³odnych w dzia³alnoœci kompozytora. Poza Cyranem powstaje Tragedyja albo Rzecz o Janie i Herodzie (prapremiera w Teatrze Wielkim w £odzi), Lord Jim (premiera tam¿e), balety Nagi Ksi¹¿ê (premiera w Warszawie) i Pos¹gi Czarnoksiê¿nika (premiera w £odzi). Dzie³a symfoniczne i chóralne przynosz¹ kompozytorowi deszcz nagród w kraju i za granic¹ (m.in. dwukrotne Grand Prix w Monaco, I nagrodê na „Praskiej Wioœnie”, II lokatê na Trybunie Kompozytorskiej UNESCO w Pary¿u). W latach 80. by³ prekursorem w nawi¹zywaniu kontaktów kulturalnych z Litw¹, Armeni¹ i Gruzj¹. Dzia³alnoœæ ta przynios³a mu uznanie œrodowiska muzycznego i krytyki muzycznej. Muzyka Twardowskiego, jakkolwiek bardzo nowoczesna (liczne wykonania na „Warszawskiej Jesieni”), jest mimo to nader komunikatywna, pe³na wewnêtrznego dramatyzmu i posiadaj¹ca rys indywidualny. Stanowi ona oryginalne zjawisko w powojennej muzyce polskiej i jako taka ma Composer, born in Wilno [present-day Vilnius] in 1930. In 1957, graduated from Vilnius Conservatory, continued studies at State Music College in Warsaw, in studio of Prof. B. Woytowicz, as well as with N. Boulanger in Paris. The 1960s and 1970s were among the most fertile years in the composer’s career. Besides Cyran, he wrote Tragedy, or The Story of John and Herod (première at Wielki Theater in £ódŸ), Lord Jim (première at same place), ballets The Naked Prince (première in Warsaw) and The Sorcerer’s Statues (première in £ódŸ). Symphonic and choral works bring the composer a veritable rain of prizes, both in Poland and abroad (among others: Grand Prix in Monaco (twice); 1st Prize at Prague Spring; 2nd place at UNESCO ICM International Rostrum of Composers in Paris). In 1980s, he was a precursor in initiation of cultural contacts with Lithuania, Armenia and Georgia. This activity brought him recognition in the music community and among music critics. Twardowski’s music, while very modern (numerous performances at Warsaw Autumn), is nonetheless highly communicative, full of internal drama and possessing an individual character. It represents an czwartek / Thursday, 9.11.2006 Romuald Twardowski 135 szansê na zajêcie trwa³ego miejsca w muzyce polskiej. W ostatnim czasie jest coraz czêœciej wykonywana na Zachodzie, a zw³aszcza w USA, gdzie jego Trio na skrzypce, wiolonczelê i fortepian jest przyjmowane entuzjastycznie. W swojej ksi¹¿ce biograficznej By³o, nie minê³o kompozytor podsumowa³ swoje doœwiadczenie twórcze i da³ barwny opis ludzi i wydarzeñ z ostatnich kilkudziesiêciu lat. Wiele jego utworów zosta³o wydanych na p³ytach firmy Acte Preàlable. 136 Otcze nasz powsta³o w roku 2005 w trakcie komponowania Liturgii œw. Jana Z³otoustego zaplanowanej do wykonania w Kijowie w 2007 roku. Liturgia zosta³a zamówiona u mnie przez Myko³ê Gobdycza, dyrektora festiwalu „Z³ote Kopu³y Kijowa” i jednoczeœnie dyrygenta s³ynnego Kijowskiego Chóru Kameralnego. Natomiast utwór Pater noster, dedykowany Czes³awowi Freundowi, dyrygentowi Akademickiego Chóru Politechniki Œl¹skiej w Gliwicach, stanowi dzie³o ca³kowicie autonomiczne, ale zalecane przeze mnie do wykonania razem z prawos³awnym Otcze nasz. To¿samy tekst modlitwy Pañskiej otrzymuje w ten sposób ró¿n¹ oprawê muzyczn¹, wywodz¹c¹ siê z odmiennych tradycji Koœcio³ów Wschodniego i Zachodniego. Oba utwory cechuje prostota w³aœciwa dla tego rodzaju œpiewanej modlitwy. original phenomenon in Polish post-World War II music and, as such, has a chance at taking a permanent place in Polish music as a whole. Recently, it is being performed more and more frequently in the West, especially in the United States, where his Trio for Violin, Cello and Piano is received enthusiastically. In his autobiography By³o, nie minê³o [That was then, and still is now], the composer summed up his artistic experience and gave a colorful description of people and events from the last few decades. Many of his works have been released on CD by the Acte Préalable Publishing House. I wrote Otcze nasz (2005) while composing The Liturgy of St. John Chrysostom, intended for performance in Kiev in 2007. The Liturgy was commissioned by Myko³a Gobdycz, director of the Golden Domes of Kiev festival and, at the same time, conductor of the famous Kiev Chamber Choir. On the other hand, Pater noster (2005), dedicated to Czes³aw Freund, conductor of the Academic Choir of the Silesian University of Technology in Gliwice, represents an entirely autonomous work, but I myself recommend that it be performed together with the Russian Orthodox Otcze nasz. In this way, the identical text of the Lord’s Prayer receives different settings deriving from the different traditions of the Eastern and Western Churches. Both works are characterized by the simplicity typical of this kind of chanted prayer. Romuald Twardowski Romuald Twardowski Kompozytor, aran¿er, urodzi³ siê w 1977 w Warszawie. Ukoñczy³ studia w Akademii Muzycznej w Warszawie w klasie kompozycji M. Borkowskiego. Od 2005 pracuje równie¿ jako wyk³adowca tej¿e uczelni. Jest dwukrotnym stypendyst¹ Ministra Kultury i Sztuki (1997, 2006). Otrzyma³ tak¿e Stypendium Funduszu Popierania Twórczoœci Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (2005). Jest laureatem szesnastu nagród na krajowych i miêdzynarodowych konkursach kompozytorskich (m.in. konkursu im. K. Serockiego, T. Bairda – trzykrotnie, konkursu „Musica Sacra” – czterokrotnie). Jego utwory wykonywane by³y m.in. podczas Miêdzynarodowych Dni Muzyki Wspó³czesnej (ISCM Music Biennale Zagreb 2005), na festiwalu Warszawskie Spotkania Muzyczne 2005, na koncercie z cyklu „Generacje” organizowanym przez ZKP oraz ZaiKS, festiwalach „Musica Polonica Nova”, „Warszawska Jesieñ” (2003 i 2005), festiwalu „Audioart” (2003), „Laboratorium” (2003), wielokrotnie na festiwalu „Gaude Mater” w Czêstochowie, a tak¿e z okazji 45-lecia Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia w Warszawie. Jego Symfonia okrêgów (Symphony of the Circles) zosta³a zakwalifikowana przez miêdzynarodowe jury w Zagrzebiu do wykonania na Œwiatowych Composer, arranger, born in 1977 in Warsaw. Graduated from Academy of Music in Warsaw, composition studio of M. Borkowski. Since 2005, has also worked as lecturer at this institution. Has received stipends of Minister of Culture and Art twice (1997, 2006). Also received stipend from ZAiKS Authors’ Association Fund for Promotion of Creative Activity (2005).Has won sixteen prizes at Polish and international composers’ competitions (among others: K. Serocki Competition; T. Baird Competition – three times; Musica Sacra Competition – four times). Works have been performed at, among others, the following events: ISCM Music Biennale Zagreb 2005, Warsaw Music Meetings 2005, concert in ‘Generations’ series organized by Polish Composers’ Union and ZAiKS, Musica Polonica Nova festival, Warsaw Autumn festival (2003 and 2005), Audioart festival (2003), Laboratorium festival (2003), many times at Gaude Mater festival in Czêstochowa, as well as in honor of 45th birthday of Experimental Studio of Polish Radio in Warsaw. His Symphony of the Circles was qualified by international jury in Zagreb for performance at World Music Days Croatia 2005, annual event organized by International czwartek / Thursday, 9.11.2006 Bartosz Kowalski-Banasewicz 137 Dniach Muzyki „Chorwacja 2005”, corocznym festiwalu organizowanym przez Miêdzynarodowe Towarzystwo Muzyki Wspó³czesnej. Jako aran¿er wspó³pracowa³ m.in. z W. Malickim oraz A. Mleczko i kwartetem „Prima Vista” (p³yta La Fiesta). Stworzy³ i nagra³ szereg utworów do filmów krótkometra¿owych. Jako instrumentalista improwizuj¹cy udziela siê na rozmaitych koncertach, happeningach i zdarzeniach zwi¹zanych z muzyk¹ improwizowan¹, graj¹c na tr¹bkach, fortepianie, waltorni, fletach prostych lub rozmaitych niekonwencjonalnych instrumentach. Utwór Crucifixus... et resurrexit powsta³ w 2005 roku. Prawykonany zosta³ 3 maja tego samego roku na koncercie Prawykonañ Muzyki Polskiej w Czêstochowie. Do tej pory wykonywany by³ przez chór Schola Cantorum Gedanensis pod dyrekcj¹ Jana £ukaszewskiego oraz chór Musica Sacra prowadzony przez Paw³a £ukaszewskiego. W 2005 roku dosta³ pierwsz¹ nagrodê podczas miêdzynarodowej edycji konkursu „Musica Sacra” przy Festiwalu Gaude Mater w Czêstochowie. Forma utworu, jak wskazuje tytu³, oparta jest na zasadzie kontrastu: ukrzy¿owanie-zmartwychwstanie. Bartosz Kowalski-Banasewicz 138 Society for Contemporary Music. As arranger, has collaborated with, among others, W. Malicki, as well as A. Mleczko and Prima Vista Quartet (CD La Fiesta). Has written and recorded an array of works for short films. As improvising instrumentalist, performs at various concerts, happenings, and events associated with improvised music, playing trumpet, piano, French horn, recorders (block flutes) or various unconventional instruments. Crucifixus… et resurrexit was written in 2005. It was premièred on 3 May that same year, at the Premières of Polish Music concert in Czêstochowa. To date, it has been performed by the Schola Cantorum Gedanensis choir, under the direction of Jan £ukaszewski, as well as by the Musica Sacra choir, led by Pawe³ £ukaszewski. In 2005, it received first prize during the international edition of the Musica Sacra competition, at the Gaude Mater Festival in Czêstochowa. The form of the work, as the title indicates, is based on a principle of contrast: crucifixion-resurrection. Bartosz Kowalski-Banasewicz Pianista, kompozytor, dziennikarz muzyczny, urodzi³ siê w 1947 w Warszawie, studiowa³ w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie na wydzia³ach Re¿yserii DŸwiêku oraz Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki. Bra³ udzia³ w Kursach Zastosowañ Matematyki organizowanych przez Polsk¹ Akademiê Nauk w Warszawie, w Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt. Realizuje utwory komputerowe i elektroakustyczne, komponuje muzykê baletow¹, tworzy instalacje dŸwiêkowe, pisze utwory na orkiestrê, chóry, zespo³y kameralne – miêdzy innymi dla Filharmonii Narodowej, Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia „Amadeus”, Orkiestry Sinfonia Varsovia, Chóru Camerata Silesia, solistów – E. Chojnackiej, O. Pasiecznik, J. Olejniczaka, T. Stañki. Jako kompozytor i wykonawca swoich utworów koncertowa³ w wiêkszoœci krajów europejskich, w Azji, w Ameryce Pó³nocnej i Po³udniowej. Otrzyma³ wiele nagród, m.in.: nagrodê „Solidarnoœci” (1985), nagrodê Foundation for Contemporary Performance Arts w Nowym Jorku (1998), Nagrodê im. Cypriana Norwida oraz Nagrodê Zwi¹zku Kompozytorów Polskich (2003). Jest wspó³twórc¹ grup muzyki improwizowanej: KEW, Nieza- Pianist, composer, music journalist, born in 1947 in Warsaw, studied at State Music College in Warsaw in Faculty of Sound Engineering, as well as in Faculty of Composition, Conducting and Music Theory. Has taken part in Applied Mathematics Courses organized by Polish Academy of Sciences in Warsaw, and in New Music Courses in Darmstadt. Performs computer and electro-acoustic works, composes ballet music, creates sound installations, writes works for orchestra, choirs, chamber ensembles – among others, for Warsaw Philharmonic, National Polish Radio Symphony Orchestra, Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio, Sinfonia Varsovia, Camerata Silesia Choir, soloists E. Chojnacka, O. Pasichnyk, J. Olejniczak, T. Stañko. As composer and performer of own works, has concertized in most countries of Europe, as well as in Asia and in North and South America. Has received many prizes, among others: Solidarity Prize (1985), prize of Foundation for Contemporary Performance Arts in New York (1998), Cyprian Norwid Prize and Polish Composers’ Union Prize (2003). Together with others, founded the following improvisational music groups: KEW, Independent Electro-acoustic Music Studio, czwartek / Thursday, 9.11.2006 Krzysztof Knittel 139 le¿nego Studia Muzyki Elektroakustycznej, Poci¹gu Towarowego, Studia CH&K, European Improvisation Orchestra, tria CH&K&K. Za kreacjê w The Heartpiece – Double Opera skomponowanej wspólnie z Johnem Kingiem otrzyma³ nagrodê Orfeusza na „Warszawskiej Jesieni”. By³ wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Wspó³czesnej (1989-92), wspó³tworzy³ festiwal „AudioArt” w Centrum Sztuki Wspó³czesnej w Zamku Ujazdowskim, by³ dyrektorem festiwalu „Warszawska Jesieñ” (1995-98), prezesem Zwi¹zku Kompozytorów Polskich (1999-2003). Od roku 2000 jest wiceprezesem Polskiej Rady Muzycznej. Wyk³ada w Akademii Muzycznej w £odzi. 140 Freight Train, CH&K Studios, European Improvisation Orchestra, CH&K&K trio. For première performance in The Heartpiece – Double Opera, composed jointly with John King, received Orfeusz Prize at Warsaw Autumn. Former Vice President of Polish Society for Contemporary Music (1989-92), one of founders of AudioArt festival at Centre for Contemporary Art at Ujazdowski Castle, former director of Warsaw Autumn festival (1995-98), president of Polish Composers’ Union (1999-2003). Since 2000, has been Vice President of Polish Music Council. Teaches at Academy of Music in £ódŸ. Z g³êbokoœci wo³am do Ciebie, Panie... – cztery pieœni do s³ów psalmów. Na ten krótki i doœæ tradycyjny – w muzycznym sensie – cykl pieœni chóralnych sk³adaj¹ siê cztery utwory napisane do wspó³czesnego polskiego t³umaczenia Psalmów O. Augustyna Jankowskiego (OSB) i Ks. Lecha Stachowiaka zawartych w trzecim wydaniu Biblii Tysi¹clecia. Œwiadomie wybra³em t³umaczenia dokonane przez ksiê¿y, a nie przez wybitnych polskich poetów. Zamys³ napisania utworów religijnych, wyra¿aj¹cych prawdê i si³ê wiary, by³ dla mnie przed wszelk¹ chêci¹ pisania piêknej czy efektownej muzyki. Chcia³em te¿, aby œpiewacy poczuli te pieœni jako swoje, wiêc frazy muzyczne uk³adaj¹ siê raczej naturalnie i w nawi¹zaniu do szeregu œpiewaczych tradycji. Takiego sposobu myœlenia u wspó³czesnego kompozytora nie uwa¿am za wadê. [...] Wiem, ¿e po tylu wybitnych dzie³ach muzycznych, które powsta³y do tych samych s³ów psalmów, na które siê nieopatrznie porwa³em, to pisanie to prawie œwiêtokradztwo. Ale muszê wierzyæ, ¿e mo¿e komuœ serce mocniej zabije, i ¿e te moje proste melodyjki dobrze wp³yn¹ na Ni¹, na Niego. I za to Bogu bêdê dziêkowa³. Out of the depths have I cried unto thee, O Lord… – four songs to words from Psalms. This short and – in the musical sense – traditional cycle of choral songs is comprised of four works written to Fr. Augustyn Jankowski (OSB) and Rev. Lech Stachowiak’s modern Polish translation of the Psalms, contained in the third edition of the Tysi¹clecie (1000th Anniversary) Bible. I consciously chose translations made by priests, and not by distinguished Polish poets. The idea of writing religious works, expressing the truth and power of faith, took precedence for me over any desire to write beautiful or effective music. I also wanted singers to be able to feel these songs as their own; thus, the musical phrases are arranged rather naturally and in allusion to an array of singing traditions. I do not consider such a way of thinking to be a defect in a modern composer. […] I know that after so many superb musical works which have been written to these same words from the Psalms, which I have recklessly seized upon, this writing borders on blasphemy. But I must believe that perhaps someone’s heart will beat more strongly, and that my simple little melodies will be a good influence on him or her. And for that, I will be grateful to God. Krzysztof Knittel Krzysztof Knittel The première of this work took place during the 43rd Warsaw Autumn International Festival of Contemporary Music on 17 September 2000. The work was performed by the Camerata Silesia Choir, dir. Anna Szostak, and Krzysztof Knittel (electro-acoustic accompaniment). Augustyn Bloch Kompozytor i organista; urodzi³ siê w 1929 roku w Grudzi¹dzu, zmar³ w 2006 w Warszawie. Studiowa³ w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie organy i kompozycjê. By³ laureatem miêdzynarodowych konkursów kompozytorskich: w Vercelli (1961) za Wariacje fortepianowe „Karol Szymanowski in memoriam” i w Monaco (1962) za Medytacje na sopran, organy i perkusjê oraz za balet Oczekiwanie (1963). Na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u zdoby³ III nagrodê za Dialoghi per violino ed orchestra (1969) oraz nagrodê Brighton Festival za Oratorium na organy, smyczki i perkusjê (1989). By³ równie¿ laureatem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za Enfiando per orchestra (1971) i za balet Gilgamesz (1985). Za twórczoœæ radiow¹ dla dzieci otrzyma³ nagrodê Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1960) i Nagrodê Prezesa Rady Mini- Composer and organist; was born in 1929 in Grudzi¹dz, died in 2006 in Warsaw. Studied organ and composition at State College of Music in Warsaw. Won international composers’ competitions: in Vercelli (1961) for Piano Variations “Karol Szymanowski in memoriam” and in Monaco (1962) for Meditations for soprano, organ, and percussion, as well as for the ballet The Awaiting (1963). At UNESCO IMC International Rostrum of Composers in Paris, received 3rd Prize for Dialoghi per violino ed orchestra (1969), as well as Brighton Festival Prize for Oratorio for organ, strings, and percussion (1989). Also won Prize of Minister of Culture and Art for Enfiando per orchestra (1971) and for ballet Gilgamesh (1985). For radio works for children, received prize of Radio and Television Committee (1960), Prize of President of the Council of Ministers for works for children czwartek / Thursday, 9.11.2006 Prawykonanie tego utworu odby³o siê podczas 43. Miêdzynarodowego Festiwalu Muzyki Wspó³czesnej „Warszawska Jesieñ”, 17 wrzeœnia 2000 roku. Utwór wykonali: Chór „Camerata Silesia” pod dyr. Anny Szostak oraz Krzysztof Knittel (realizacja elektroakustyczna). 141 strów (1975). Zosta³ odznaczony Krzy¿em Kawalerskim (1969) i Krzy¿em Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1979). W 2006, poœmiertnie, zosta³ odznaczony Z³otym Medalem Gloria Artis – Zas³u¿ony Kulturze. Profil twórczoœci Augustyna Blocha okreœlony jest w znacznej mierze przez jego zainteresowanie organami, wyniesione z rodzinnego domu. Kompozytor wykorzystuje ten instrument w ró¿nych utworach takich jak: Medytacje na sopran, organy i perkusjê (1961), Oratorium na organy, smyczki i perkusjê (1982), Canti per coro ed organo (1984) i inne. Po krótkim okresie koncertowania jako organista (równie¿ w swoich utworach) porzuci³ karierê organisty i zaj¹³ siê wy³¹cznie kompozycj¹. W pocz¹tkowym etapie pozostawa³ pod wp³ywem neoklasycyzmu, póŸniej zainteresowa³ siê dodekafoni¹, zawsze jednak centraln¹ kategori¹ jego jêzyka kompozytorskiego pozostaje brzmienie. W jego twórczoœci trzeba te¿ zauwa¿yæ znaczne dokonania w dziedzinie muzyki scenicznej. Jest autorem piêciu baletów, opery-misterium Ajelet, córka Jeftego (1967), musicalu Pan Zag³oba (1971), opery dla dzieci Bardzo œpi¹ca królewna (1973) i dzieciêcego musicalu Bajka o skrzypcowej duszy (1979). 142 ‘Anenaiki’ to w zasadzie s³owiañskie okreœlenie starego melizmatycznego œpiewu greckiego. W licznych tekstach œpiewów liturgicznych, u¿ywanych w Bizancjum, a nastêpnie w Rosji w XI i XII wieku (póŸniej równie¿ w wieku XVI i XVII), wstawiano bizantyjskie intonacyjne formu³y modalne oparte na takich sylabach, jak „ananeanes”, „neanes”, „nana”, „hagia”, „aneanes”, „neeanes”, „aanes”, „neagie” itp. Badania muzykologiczne wykaza³y istnienie zbli¿onej maniery w starohebrajskim œpiewie synagogalnym, w religijnych œpiewach Manichejczyków (III i IV wiek) oraz w œpiewie tunezyjskich Beduinów. Zamówiony przez Naczeln¹ Redakcjê Muzyczn¹ Polskiego Radia i Telewizji utwór and youth in the field of music (1975). Was awarded Knight’s Cross (1969) and Officer’s Cross (1979) of the Order of Polonia Restituta. In 2006, posthumously, was awarded Gloria Artis Gold Medal – Meritorious Contributor to Culture. The profile of Augustyn Bloch’s uvre is determined in large measure by an interest in organ taken the home of his youth. The composer utilizes this instrument in various works, such as: Meditations for soprano, organ and percussion (1961), Oratorio for organ, strings and percussion (1982), Canti per coro ed organo (1984), etc. After a short period concertizing as an organist (in his own works as well), he abandoned his organ career and occupied himself exclusively with composition. At the beginning stage, he remained under the influence of Neo-Classicism; later, he became interested in dodecaphony; always, however, sonority remains the central category of his compositional language. In his uvre, we should also notice significant achievements in the area of music for the stage. He was the author of five ballets, the opera/mystery play Ayelet, Daughter of Jephthah (1967), the musical Herr Zag³oba (1971), the children’s opera Soundly Sleeping Beauty (1973), and the children’s musical Märchen von der Geigenseele (1979). ’Anenaiki’ is basically a Slavic term for ancient melismatic Greek chant. In numerous texts of liturgical chants used in Byzantium, and then in Russia in the 11th and 12th centuries (later also in the 16th and 17th centuries), Byzantine modal intonation formulas were inserted, based on such syllables as “ananeanes”, “neanes”, “nana”, “hagia”, “aneanes”, “neeanes”, “aanes”, “neagie” etc. Musicological studies have shown the existence of a similar manner in ancient Hebrew synagogue chant, in the religious songs of the Manicheans (3rd and 4th centuries), as well as in the song of the Tunisian Bedouins. I entitled the work Anenaiki, commis- Augustyn Bloch sioned by the Musical Editorial Board of Polish Radio and Television, for at least two reasons: first of all, the sound of the word itself appealed to me; and secondly, the contemplative or even prayerful character of the chants, suggested by the meaning of this word, was close to my heart. The composition is in principle based on meaningless syllables, with the exception of the words “Deum de Deo, lumen de lumine”, taken from the Credo of the Roman Catholic liturgy, as well as a few words from the Old Church Slavonic liturgy of the Orthodox Church. It can be performed both a cappella, and with enhancement from electronic apparatus. The work is of contemplative character; it represents a sort of prayer to the Universal God. I dedicated it to Pope John Paul II. (ksi¹¿ka programowa, WJ 1979) Augustyn Bloch (program book, Warsaw Autumn 1979) Roman Padlewski czwartek / Thursday, 9.11.2006 zatytu³owa³em Anenaiki co najmniej z dwóch powodów: po pierwsze – spodoba³o mi siê samo brzmienie tego s³owa, po wtóre – bliski mi by³ kontemplacyjny czy wrêcz modlitewny charakter œpiewów sugerowany tego s³owa znaczeniem. Kompozycja oparta jest w zasadzie na nic nie znacz¹cych sylabach z wyj¹tkiem s³ów „Deum de Deo, lumen de lumine”, wziêtych z Credo liturgii Koœcio³a Katolickiego, oraz kilku s³ów ze staros³owiañskiej liturgii cerkiewnej. Mo¿e byæ wykonywana zarówno a cappella, jak te¿ ze wspomaganiem aparatury elektronicznej. Utwór ma charakter kontemplacyjny, stanowi rodzaj modlitwy do Boga Uniwersalnego. Dedykowa³em go Ojcu Œwiêtemu Janowi Paw³owi II. 143 Kompozytor, skrzypek, pianista, muzykolog, krytyk i dzia³acz muzyczny, urodzi³ siê w 1915 roku w Moskwie, zgin¹³ w 1944 roku w Powstaniu Warszawskim. By³ synem wybitnej pianistki i pedagoga Nadziei z Beresteniewów. Ukoñczy³ klasê skrzypiec u Z. Jahnkego, studiowa³ tak¿e kompozycjê u T. Szeligowskiego i S. Wiechowicza. Composer, violinist, pianist, musicologist, critic and music activist, born in 1915 in Moscow, died in 1944 in Warsaw Uprising. Son of distinguished pianist and pedagogue Nadzieja née Berestenieva. Graduated from violin studio of Z. Jahnke, also studied composition with T. Szeligowski and S. Wiechowicz. ¯o³nierz kampanii wrzeœniowej, walczy³ w batalionie Broda na Woli i Muranowie. Zosta³ poœmiertnie odznaczony Krzy¿em Walecznych. Jako dzia³acz muzyczny zaanga¿owa³ siê w prace komisji wykonawczych tzw. Tajnego Zwi¹zku Muzyków, przygotowuj¹cych reformê szkolnictwa i dzia³alnoœæ polskich instytucji muzycznych po wojnie. Od lutego 1940 roku by³ cz³onkiem Kwartetu Eugenii Umiñskiej, który w kawiarni artystycznej prof. B. Woytowicza, oprócz repertuaru klasycznego, prezentowa³ te¿ utwory polskie powsta³e podczas wojny. Dorobek twórczy kompozytora w znacznej mierze uleg³ zniszczeniu w czasie powstania. Zachowa³o siê niewiele, m.in. Suita na skrzypce i orkiestrê, Sonata na skrzypce solo, trzy kwartety smyczkowe, motety na chór ch³opiêcy a cappella, preludia i mazurki na fortepian oraz pieœni solowe. Pozosta³e utwory skomponowane przez Padlewskiego (m.in. I i III Kwartet smyczkowy, preludia i mazurki na fortepian, trio smyczkowe, etiudy na orkiestrê, pieœni) niestety zaginê³y podczas wojny. 144 Stabat Mater Romana Padlewskiego na 7-g³osowy chór mieszany a cappella wpisuje siê w sposób szczególny w tradycjê tego gatunku w muzyce polskiej (J. Elsner, K. Szymanowski, K. Sikorski, K. Penderecki, Z. Bujarski) jako przyk³ad rzadkiego nawi¹zania do stylu preklasycznego. Zapocz¹tkowan¹ w Dwóch motetach chóralnych (1938) tendencjê do ³¹czenia œrodków dawnej i nowej techniki kompozytorskiej, tu, na gruncie wielkiej formy, Padlewski zdecydowanie rozwin¹³. Punktem wyjœcia by³o Stabat Mater Josquina de Prés (w edycji O. Kaddego, 1882). Dwuczêœciow¹ dyspozycjê formy Josquina (Secunda pars: Eia Mater) Padlewski prze³ama³ ustêpem repryzowym (Flammis ne urar), a piêciog³osow¹ fakturê rozbudowa³ do siedmiog³osowej konstrukcji linearnej, ³¹cz¹c j¹ z fragmentami recitando o czysto brzmieniowym charakterze, podkreœlonym ostroœci¹ struktury interwa³owej. As soldier in September campaign, fought in Broda battalion in Wola and Muranów districts of Warsaw. Posthumously awarded Cross of Valor. As music activist, was involved in work of executive commissions of so-called Underground Musicians’ Union, preparing reforms of school system and activity of Polish music institutions for after the War. From February 1940 onwards, was member of Eugenia Umiñska Quartet, which, in Prof. B. Woytowicz’s music café, aside from classical repertoire, also performed Polish works written during the War. In significant measure, the composer’s works were destroyed during the Uprising. Only a few have survived – among others, a Suite for violin ad orchestra, a Sonata for violin solo, three string quartets, some motets for a cappella boys’ choir, piano preludes and mazurkas, and solo songs. The remaining works composed by Padlewski (among others, String Quartets nos. 1 and 3, the remaining preludes and mazurkas for piano, a string trio, etudes for orchestra, songs) unfortunately disappeared during the War. Roman Padlewski’s Stabat Mater for 7voice a cappella mixed choir has a special place in the tradition of this genre in Polish music (J. Elsner, K. Szymanowski, K. Sikorski, K. Penderecki, Z. Bujarski), as a rare example of allusion to a pre-Classical style. Here, on the ground of a large form, Padlewski decidedly expanded his tendency to link the resources of early and new compositional techniques, which had its beginnings in Two motets for choir (1938). The point of departure was Josquin des Prés’ Stabat Mater (ed. O. Kaddy, 1882). The two-movement disposition of Josquin’s form (Secunda pars: Eia Mater), Padlewski broke up with a recapitulatory passage (Flammis ne urar); and the five-voice texture, he expanded to a seven-voice linear construction, linking it with recitando fragments having the character of pure sonority, emphasized by the harshness of the intervallic structure. Padlewski composed the Stabat Mater in feverish haste within a few days in June 1939 – as it were, with a premonition of impending events. It is difficult to deny the impression that in dedicating this work to his mother, Nadzieja Padlewska (18821967), he had that peculiar moment of clairvoyance which he experienced two more times in his life; for this – as she was called later – Polish Niobe was to mourn the loss of all of her loved ones: her husband, Prof. Leon Padlewski (bacteriologist); elder son Jerzy, shot to death at Berlin’s Moabite Prison for working in Home Army counterintelligence (1943); and Roman Padlewski himself, who died on the sixteenth day of the Warsaw Uprising. Adam Neuer Adam Neuer Pawe³ £ukaszewski czwartek / Thursday, 9.11.2006 Padlewski komponowa³ Stabat Mater w gor¹czkowym poœpiechu w ci¹gu paru dni czerwca 1939, jakby w przeczuciu nadchodz¹cych wydarzeñ. Trudno siê oprzeæ wra¿eniu, ¿e dedykuj¹c ten utwór matce, pianistce Nadziei Padlewskiej (1882-1967), mia³ ow¹ osobliw¹ chwilê „jasnowidzenia”, której doœwiadczy³ jeszcze dwukrotnie w swoim ¿yciu, bowiem ta – jak j¹ póŸniej nazwano – „polska Niobe” mia³a op³akiwaæ stratê wszystkich swoich bliskich: mê¿a, prof. Leona Padlewskiego (bakteriologa), starszego syna Jerzego, straconego w berliñskim Moabicie za pracê w kontrwywiadzie AK (1943), oraz œmieræ Romana Padlewskiego w szesnastym dniu Powstania Warszawskiego. 145 Kompozytor, dyrygent, pedagog, animator ¿ycia muzycznego urodzi³ siê w Czêstochowie w 1968 roku. Studiowa³ grê na wiolonczeli i kompozycjê w Akademii Muzycznej w Warszawie, równie¿ dyrygenturê chóraln¹ w Podyplomowym Studium Chórmistrzowskim przy Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Wiedzê uzupe³nia³ na kursach mistrzow- Composer, conductor, pedagogue, organizer of musical life, born in Czêstochowa in 1968, studied cello performance and composition at Academy of Music in Warsaw, as well as choir conducting in Post-graduate Studies for Choirmasters program at Academy of Music in Bydgoszcz. Supplemented knowledge at master classes skich, m.in.: Kurs Muzyki Komputerowej w Warszawie (1992), Kursy Muzyki Wspó³czesnej w Krakowie pod kierunkiem B. Schaeffera (1993). W 2000 roku uzyska³ stopieñ doktora sztuk muzycznych w zakresie kompozycji. Jako pedagog pracuje w Katedrze Kompozycji Akademii Muzycznej w Warszawie. W 1999 roku za³o¿y³ Chór Kameralny „Musica Sacra” przy Katedrze Warszawsko-Praskiej, który prowadzi do tej pory. Jest laureatem szeregu nagród kompozytorskich, ostatnie to: II nagroda na 27. Miêdzynarodowym Konkursie „Florilège Vocal de Tours” we Francji (1998), dwie III nagrody na Konkursie „Pro Arte” we Wroc³awiu (2003). Uzyska³ równie¿ szereg nagród fonograficznych, m.in.: Fryderyk 1999 za p³ytê z nagraniem jego I Kwartetu smyczkowego w wykonaniu Kwartetu DAFÔ oraz trzykrotne nominacje do tej¿e. Jego utwory s¹ wykonywane przez najbardziej renomowane zespo³y. W 2006 roku w Temple Church w Londynie mia³a miejsce œwiatowa premiera Mszy na chór i zespó³ instrumentalny. 146 Utwór Hommage à Edith Stein powsta³ w roku 2002 na zamówienie ks. Witolda Broniewskiego ze Stuttgartu. Przeznaczony na chór mieszany a cappella nosi podtytu³ „Zum Gedanktag der seligen Edith Stein”. Kompozycja-modlitwa sk³ada siê z trzech czêœci: Tagesgebet, Gabengebet i Schlussgebet, których s³owa opieraj¹ siê na niemieckich tekstach liturgicznych. – among others: Computer Music Course in Warsaw (1992), Contemporary Music Course in Kraków under direction of B. Schaeffer (1993). In 2000, obtained Doctor of Musical Arts degree in field of composition. As pedagogue, works in Department of Composition at Academy of Music in Warsaw. In 1999, founded Musica Sacra Chamber Choir at Warsaw-Praga Cathedral, which he leads to this day. Winner of an array of prizes in composition, among which the most recent are: Florilège Vocal de Tours in France (1998), two 3rd Prizes at Pro Arte Competition in Wroc³aw (2003). Also has received an array of prizes for recordings: Fryderyk ’99 Award for recording of String Quartet no. 1 performed by DAFÔ Quartet, as well as three nominations for this award. Works are performed by most renowned ensembles. In 2006, at Temple Church in London, world première of Mass for choir and instruments took place. Hommage à Edith Stein was written in 2002 on commission from Rev. Witold Broniewski of Stuttgart. Intended for a cappella mixed choir, it bears the subtitle “Zum Gedanktag der seligen Edith Stein”. The composition/prayer is comprised of three movements: Tagesgebet, Gabengebet and Schlussgebet, whose words are based on German liturgical texts. Pawe³ £ukaszewski Pawe³ £ukaszewski Skrzypaczka, kompozytorka, urodzi³a siê w 1953 w Poznaniu. Studia kompozytorskie ukoñczy³a w klasie Andrzeja Koszewskiego w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w Poznaniu (1978). Uczestniczy³a w warsztatach kompozytorskich w Polsce, Holandii, Francji i Szwajcarii, wyk³ada³a na kursach muzyki komputerowej, m.in. we Francji i Belgii. Jest laureatk¹ konkursów kompozytorskich w kraju i za granic¹, m.in. II nagroda na Konkursie im. Artura Malawskiego za Litaniê na kwartet smyczkowy (1978), II nagroda na Miêdzynarodowym Konkursie Kompozytorskim „Jeunesses Musicales” w Belgradzie za Koncert skrzypcowy, I nagroda na Miêdzynarodowym Konkursie Kompozytorskim dla Kompozytorek w Mannheim za Assacagliê dla 5 instrumentalistów (1981), I nagroda na Miêdzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Maxa Deutscha w Pary¿u za utwór Po¿egnanie z Tooropem na orkiestrê (1983). W sezonie 1993-94 uczestniczy³a w projekcie EuroMusikTheater zakoñczonym premier¹ Zeitschlingen w Stuttgarcie, a w nastêpnym sezonie w DonauBallet uwieñczonym premier¹ Venture Unknown na Holland Dance Festival. Goœci³a jako composer-in-residence w Electronic Music Studio w Sztokholmie, a za zrealizowany tam utwór Jako te bia³e Violinist, composer, born in 1953 in Poznaniu. Completed degree in composition in studio of Andrzej Koszewski at State Music College in Poznañ (1978). Has participated in composers’ workshops in Poland, Holland, France and Switzerland, has lectured at computer music courses in, among other places, France and Belgium. Has won composition prizes in Poland and abroad – among others, 2nd Prize at Artur Malawski Competition, for Litany for string quartet (1978); 2nd Prize at International Jeunesses Musicales Composers’ Competition in Belgrade, for Violin Concerto; 1st Prize at International Competition for Women Composers in Mannheim, for Assacaglia for 5 instrumentalists (1981); 1st Prize at Max Deutsch International Composers’ Competition in Paris, for Farewell to Toorop for orchestra (1983). In 1993-94 season, participated in EuroMusikTheater project, culminating in première of Zeitschlingen in Stuttgart; and in the next season, in the DonauBallet project, crowned with première of Venture Unknown at Holland Dance Festival. Has served as composer-in-residence at Electronic Music Studio in Stockholm, and for work Like These White Mice performed there, won prize in 1997 at International czwartek / Thursday, 9.11.2006 Lidia Zieliñska 147 148 myszki zosta³a w 1997 zosta³a laureatk¹ Miêdzynarodowego Konkursu Muzyki Elektroakustycznej w Bourges. Lidia Zieliñska prowadzi klasê kompozycji w Akademii Muzycznej w Poznaniu oraz wiele kursów poœwiêconych muzyce elektroakustycznej. Efektem dzia³añ w tej dziedzinie s¹ liczne kompozycje wykorzystuj¹ce elektronikê, komputery i elementy wizualne. Wa¿nym obszarem zainteresowañ Lidii Zieliñskiej jest twórczoœæ dla dzieci: Kalejdoskop-Passacaglia na perkusjê, przeŸrocza i klaszcz¹ce d³onie, a tak¿e Muzeum dŸwiêku, „¿ywa” instalacja dla dzieci, czy Muzyka terenów podmok³ych z udzia³em publicznoœci dzieciêcej, narratora, dyrygenta i taœmy. Wspó³pracuje z Teatrem Tañca Ewy Wycichowskiej, dla którego skomponowa³a muzykê do przedstawienia Listy Heinricha von Kleista, którego premiera mia³a miejsce w 2005. Electro-acoustic Music Competition in Bourges. Lidia Zieliñska teaches composition at Academy of Music in Poznañ, and gives many courses devoted to electro-acoustic music. The effect of activity in this field are numerous compositions utilizing electronics, computers and visual elements. An important area of interest to Lidia Zieliñska is children’s music: Kaleidoscope-Passacaglia for percussion, slides and clapping hands; as well as Sound Museum, a “live” installation for children; or Muzyka terenów podmok³ych with participation of children’s audience, narrator, conductor and tape. Collaborates with Ewa Wycichowska Dance Theater, for which she has composed music to Letters of Heinrich von Kleist, which premièred in 2005. Utwór Z ogrodu nauk (na chór i brzmienia elektroniczne) zosta³ skomponowany w ramach projektu zamówieñ Zwi¹zku Kompozytorów Polskich finansowanego ze œrodków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny „Znaki czasu”). Dziœ odbywa siê jego prawykonanie. From the Garden of the Sciences for choir and electronic sonorities (2006). This work was composed as part of a commission project of the Polish Composers’ Union, financed with funding from the Ministry of Culture and National Heritage (“Signs of the Times” Operational Program). Today, we will hear its world première. Znany tak¿e jako Schola Cantorum Gedanensis, za³o¿ony zosta³ przez Ireneusza £ukaszewskiego w 1978 roku. Zespó³ 24 zawodowych muzyków nale¿y do w¹skiego grona œwiatowej elity w pe³ni profesjonalnych chórów kameralnych. Rocznie daje oko³o 80 koncertów, przygotowuj¹c ponad 50 ró¿nych programów, g³ównie romantycznej i wspó³czesnej muzyki a cappella. Obok licznych prawykonañ dedykowanych utworów w repertuarze zespo³u znajduj¹ siê g³ównie programy oratoryjne, a nawet opery wykonywane we wspó³pracy z wybitnymi zespo³ami, m.in. Sinfonia Varsovia, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus”, zespó³ muzyki dawnej Sans Souci (Berlin), orkiestra barokowa Batzdorfer Hofkapelle (Drezno) i Neue Düsseldorfer Hofmusik. Zespó³ specjalizuje siê w ró¿norodnoœci, bior¹c udzia³ w eksperymentach i wykonuj¹c muzykê lekk¹, jazz, œpiew gregoriañski czy New Age. Chór by³ wielokrotnie zapraszany na miêdzynarodowe Also known as the Schola Cantorum Gedanensis, founded by Ireneusz £ukaszewski in 1978. This ensemble of 24 professional musicians belongs to the small coterie of the world elite of fully professional chamber choirs. It gives about 80 concerts a year, preparing over 50 different programs, mainly of Romantic and contemporary a cappella music. Aside from numerous premières of works dedicated to them, the ensemble’s repertoire includes chiefly oratorio programs and even operas performed in collaboration with distinguished ensembles – among others, Sinfonia Varsovia, Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio, early music ensemble Sans Souci (Berlin), Baroque orchestra Batzdorfer Hofkapelle (Dresden) and Neue Düsseldorfer Hofmusik. The ensemble specializes in variety, taking part in experiments and performing light music, jazz, Gregorian chant or New Age music. The choir has been invited many times to czwartek / Thursday, 9.11.2006 Polski Chór Kameralny 149 festiwale muzyczne, m.in. „Warszawska Jesieñ”, „Wratislavia Cantans”, Ruhr-Festival, „rendez-vous musique nouvelle”, a tak¿e do Salzburga, Drezna, Berlina i Tokio. Liczne tournée koncertowe obejmuj¹ prawie ca³¹ Europê, a tak¿e USA i Japoniê. Podczas World Symposium on Choral Music w Rotterdamie zespó³ wyst¹pi³ w roli „oficjalnego chóru sympozjum”. Oprócz bogatego dorobku fonograficznego zespó³ utrwali³ wiele nagrañ dla Polskiego Radia. Otrzyma³ dwa Fryderyki za p³ytê z utworami H. M. Góreckiego nagranymi z Sinfoni¹ Varsovi¹. Wspó³pracuje z TVP, a za granic¹ chór nagrywa³ dla Dutch Radio, Bayerischer Rundfunk, Hessischer Rundfunk, Südwestrundfunk, Sender Freies Berlin, Westdeutscher Rundfunk oraz dla ZDF. Bra³ udzia³ w œwiatowej premierze nagrania Der Heidenkönig Wagnera (2004), da³ cykl koncertów w ramach Roku Polsko-Niemieckiego, a tak¿e wzi¹³ udzia³ w wykonaniu War Requiem B. Brittena w Beethovenhalle w Bonn z okazji 60. rocznicy zakoñczenia II wojny œwiatowej. 150 international music festivals, among others: Warsaw Autumn, Wratislavia Cantans, Ruhr-Festival and “rendez-vous musique nouvelle”, as well as to Salzburg, Dresden, Berlin and Tokyo. Numerous concert tours include nearly all of Europe, as well as the USA and Japan. During the World Symposium on Choral Music in Rotterdam, the ensemble appeared in the role of “official symposium choir”. Aside from its abundant discography, the ensemble has made many recordings for Polish Radio. It received two Fryderyk Awards for its CD with works by H. M. Górecki, recorded with Sinfonia Varsovia. It collaborates with Polish Television; and abroad, the choir has recorded for Dutch Radio, Bayerischer Rundfunk, Hessischer Rundfunk, Südwestrundfunk, Sender Freies Berlin, Westdeutscher Rundfunk and ZDF (Zweites Deutsches Fernsehen). It took part in the world première of Wagner’s Der Heidenkönig (2004), gave a series of concerts as part of PolishGerman Year, and also took part in a performance of B. Britten’s War Requiem at the Beethovenhalle in Bonn to commemorate the 60th anniversary of the end of World War II. Laureat presti¿owych nagród, uznawany za jednego z najznakomitszych w Europie specjalistów w dziedzinie muzyki chóralnej. Od 1983 roku dyrygent, dyrektor naczelny i artystyczny Polskiego Chóru Kameralnego (znanego tak¿e jako Schola Cantorum Gedanensis). Wspó³pracuje m.in. z Chórem Polskiego Radia w Krakowie oraz wieloma zespo³ami w kraju i za granic¹. Pod jego dyrekcj¹ Polski Chór Kameralny osi¹gn¹³ wysoki poziom artystyczny, a on zyska³ opiniê osoby potrafi¹cej przygotowaæ muzyczne interpretacje nawet najbardziej skomplikowanych utworów. Kompozytorzy chêtnie powierzaj¹ mu dyrygowanie œwiatowych prawykonañ. Jan £ukaszewski odkry³ charakterystyczne, niepowtarzalne brzmienie chóru, a jego „otwarcie na instrumentalnoœæ” i wspania³e wyczucie muzycznego kolorytu zadziwia krytyków na ca³ym œwiecie. Prowadzi kursy mistrzowskie i seminaria dla dyrygentów chóralnych w kraju i za granic¹ (m.in. w Tokio i Nagano, jako wyk³adowca podczas „World Symposium on Choral Music” w Rotterdamie). Wyk³ada na podyplomowych studiach dyrygenckich w Bydgoskiej Akademii Muzycznej. Wielokrotnie zasiada³ w jury œwiatowych, renomowanych konkursów chóralnych, m.in. w Japonii (Takarazuka), Walii, na Litwie, we W³oszech i Szwajcarii. Winner of prestigious prizes, considered one of Europe’s most eminent specialists in the area of choral music. Since 1983, conductor, executive and Artistic director of Polish Chamber Choir (also known as Schola Cantorum Gedanensis). Collaborates with, among other organizations, the Polish Radio Choir in Kraków, as well as with many ensembles in Poland and abroad. Under his direction, the Polish Chamber Choir has attained a high artistic level, and he has acquired a reputation as a person able to prepare musical interpretations of even the most complex works. Composers are glad to entrust him with the task of conducting their world premières. Jan £ukaszewski has discovered a characteristic, unique choir sound, and his “openness to instrumentality” and wonderful sense of musical timbre awes critics all over the world. He leads master classes and seminars for choir conductors in Poland and abroad (in, among other places, Tokyo and Nagano, and as a lecturer during the World Symposium on Choral Music in Rotterdam). He also lectures in the post-graduate conducting studies program at Bydgoszcz Academy of Music. Many times, he has sat on the jury of world-renowned choral competitions – among others, in Japan (Takarazuka), Wales, Lithuania, Italy and Switzerland. czwartek / Thursday, 9.11.2006 Jan £ukaszewski 151 Jest jednym z nielicznych w Polsce propagatorów i wykonawców muzyki chóralnej takich kompozytorów jak Schönberg, Messiaen, Xenakis, Globokar, Takemitsu, R. Strauss, Pepping, Tippett, Ives czy Barber. Liczne nagrania dla polskich i niemieckich stacji radiowych, dla Telewizji Polskiej i Niemieckiej, a tak¿e bogaty dorobek fonograficzny najlepiej odzwierciedlaj¹ wysok¹ jakoœæ jego pracy. 152 He is one of the few in Poland to propagate and perform choral music by such composers as Schönberg, Messiaen, Xenakis, Globokar, Takemitsu, R. Strauss, Pepping, Tippett, Ives or Barber. His numerous recordings for Polish and German radio stations, for Polish and German Television, as well as his abundant discography, best reflect the high quality of his work. Juliusz Zarêbski – Polonaise triomphale A dur, op. 11 / Polonaise triomphale A-major Op. 11 (1882)* Henryk Wieniawski – Koncert skrzypcowy / Violin Concerto (patrz nota o wykonawcy / see note about performer) *** Mieczys³aw Kar³owicz – Stanis³aw i Anna Oœwiecimowie, poemat symfoniczny / Stanis³aw and Anna Oœwiecim, symphonic poem (1906), 24’ Wojciech Kilar – Krzesany na orkiestrê symfoniczn¹ / Krzesany for symphony orchestra (1974), 17’ *prawykonanie œwiatowe / world première Agata Szymczewska – skrzypce /violin Zwyciêzca XIII Miêdzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego – Poznañ 2006 / The winner of the 13th Henryk Wieniawski International Violin Competiton – Poznañ 2006. Wybór koncertu skrzypcowego H. Wieniawskiego uzale¿niony od decyzji solisty. / Selection of violin concerto by H. Wieniawski dependent on decision of soloist. czwartek / Thursday, 9.11.2006 czwartek, godz. 19.30 / Thursday, 7:30 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL 153 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej / Warsaw Philharmonic Orchestra Antoni Wit – dyrygent / conductor Pianista i kompozytor, urodzi³ siê w 1854 roku w ¯ytomierzu, zmar³ w 1885 roku tam¿e. Studiowa³ w Wiedniu i Petersburgu. Wielkim mistrzem dla Zarêbskiego by³ F. Liszt, pod okiem którego doskonali³ swe umiejêtnoœci w Rzymie, Weimarze i Budapeszcie. Rozg³os zdobyty podczas podró¿y z mistrzem oraz jak najlepsze œwiadectwo F. Liszta o umiejêtnoœciach pianistycznych i kompozytorskich pomóg³ Zarêbskiemu w objêciu stanowiska profesora w Królewskim Konserwatorium w Brukseli. Koncerty odbywane w ca³ej Europie przynios³y Zarêbskiemu wielk¹ s³awê, tym bardziej i¿ by³ on wirtuozem dwuklawiaturowego fortepianu konstrukcji braci Mangeot. Bardzo aktywna dzia³alnoœæ koncertowa by³a m.in. przyczyn¹ gruŸlicy, która ostatecznie doprowadzi³a do œmierci kompozytora. Zarêbski – rówieœnik Janáčka – nale¿y do tego samego pokolenia kompozytorów co Elgar, Mahler, Debussy, Sibelius czy Paderewski. Podobnie jak Chopin by³ twórc¹ dzie³ niemal wy³¹cznie fortepianowych, choæ dziêki doskona³ej znajomoœci instrumentacji i wyczucia walorów kolorystycznych wychodzi³ poza kr¹g jednego instrumentu. W momencie gdy doœwiadczenie kompozytorskie bra³o górê nad pianistycznym, Zarêbskiego dopad³a wyniszczaj¹ca cho- Pianist and composer, born in 1854 in ¯ytomierz, died there in 1885. Studied in Vienna and St. Petersburg. A great master for Zarêbski was F. Liszt, under whose watchful eye he perfected his skills in Rome, Weimar and Budapest. The acclaim gained on tour with the master, as well as the best possible recommendation from F. Liszt concerning his pianistic and compositional skills, helped Zarêbski to obtain a position as professor at the Royal Conservatory in Brussels. Concerts played all over Europe brought Zarêbski great fame, and all the more so that he was a virtuoso on the two-manual piano constructed by the Mangeot brothers. A very active concert career was, among other things, the cause of the tuberculosis which in the end killed the composer. Zarêbski – a contemporary of Janáček – belongs to the same generation of composers as Elgar, Mahler, Debussy, Sibelius or Paderewski. Like Chopin, he wrote almost exclusively for the piano, though thanks to a perfect knowledge of orchestration and feel for timbre, he went outside the sphere of one instrument. At the moment when his compositional experience was beginning to exceed his experience as a pianist, Zarêbski was attacked by the czwartek / Thursday, 9.11.2006 Juliusz Zarêbski 155 roba, która nie pozwoli³a rozwin¹æ siê wspania³emu talentowi. Trzon twórczoœci Zarêbskiego, obejmuj¹cej oko³o 30 opusów, stanowi¹ wirtuozowskie utwory fortepianowe, wœród których szczególnie ceniony jest Wielki polonez Fis-dur oraz cykl Ró¿e i ciernie. Najwiêksz¹ popularnoœci¹ cieszy siê natomiast Kwintet fortepianowy dedykowany Lisztowi, coraz czêœciej uznawany za najwybitniejsze dzie³o kameralne w polskiej muzyce XIX wieku. 156 Utwór Polonaise triomphale powsta³ w roku 1882. Pierwotnie kompozycja przeznaczona by³a na fortepian na cztery rêce i w takiej postaci partytura ukaza³a siê nak³adem Schott Musik w Moguncji w 1882 roku. Nieco póŸniej kompozytor dokona³ instrumentacji utworu na orkiestrê symfoniczn¹ (w sk³adzie: 2 flety, 2 oboje, 2 klarnety, 2 fagoty, 4 rogi, 2 tr¹bki, 4 puzony, kot³y i kwintet smyczkowy), lecz Polonez w tej wersji prawdopodobnie nigdy nie zosta³ wykonany. Utwór wzbogaci³ niewielk¹ pod wzglêdem iloœciowym twórczoœæ Juliusza Zarêbskiego dopiero w zesz³ym roku. Jego rêkopis zosta³ bowiem „odkryty” w zbiorach Archiwum Goethego i Schillera w Weimarze podczas niedawnych, ¿mudnych badañ nad twórczoœci¹ kompozytora prowadzonych przez prof. dra hab. Ryszarda Golianka z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2005 roku Polonez zosta³ wydany nak³adem wydawnictwa Rhytmos. destructive illness which did not allow his wonderful talent to develop. The backbone of Zarêbski’s uvre, encompassing about 30 opus numbers, is represented by virtuoso piano works, among which the Grande Polonaise in F-sharp major, as well as the Roses and Thorns cycle, are particularly esteemed. However, the piece enjoying the most popularity is the Piano Quintet dedicated to Liszt, more and more often recognized as the most outstanding chamber work in 19th-century Polish music. The Polonaise triomphale was written in 1882. At first, the composition was intended for piano four-hands; and in such a form, the score was published by Schott Musik in Mainz in 1882. Somewhat later, the composer re-scored the work for symphony orchestra (2 flutes, 2 oboes, 2 clarinets, 2 bassoons, 4 horns, 2 trumpets, 4 trombones, timpani and strings), but the Polonaise in this version was probably never performed. The uvre of Juliusz Zarêbski, not great in terms of quantity, was enriched by this work only last year, for its manuscript was ‘rediscovered’ at the Goethe and Schiller Archives in Weimar during recent, painstaking research into the composer’s uvre conducted by Prof. Ryszard Golianek of Adam Mickiewicz University in Poznañ. In 2005, the Polonaise was published by the Rhytmos press. Skrzypek, kompozytor i pedagog; urodzi³ siê w 1835 roku w Lublinie, zmar³ w 1880 roku w Moskwie. Dom Wieniawskich by³ prawdziwym artystycznym salonem. Odwiedzali go wybitni artyœci, tu odbywa³y siê koncerty, spotkania literackie i dyskusje. Pierwsz¹ nauczycielk¹ Henryka by³a jego matka. Maj¹c osiem lat, wyjecha³ do Pary¿a, gdzie studiowa³ pod kierunkiem L.-J. Massarta w Konserwatorium Paryskim. Konserwatorium ukoñczy³ jako 11-letni ch³opiec w 1846 z I nagrod¹ i z³otym medalem. W 1849 roku uda³ siê ponownie do Pary¿a do Konserwatorium, gdzie w klasie H. Colleta podj¹³ studia kompozycji, które ukoñczy³ z wyró¿nieniem w nastêpnym roku. Wraz z bratem Józefem prowadzi³ bogat¹ dzia³alnoœæ koncertow¹, wystêpuj¹c pocz¹tkowo we wszystkich wiêkszych miastach carskiego imperium, nastêpnie w wielu krajach europejskich, wszêdzie wzbudzaj¹c nieopisany entuzjazm. Wspó³pracê z bratem zakoñczy³ w 1855 roku. Po wielu dalszych sukcesach (w Pary¿u, Brukseli, DreŸnie, Londynie) przyj¹³ w 1860 roku funkcjê pierwszego skrzypka dworu carskiego i solisty Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Równoczeœnie uczy³ gry na skrzypcach w tzw. klasach muzycznych Towarzystwa, przekszta³conych póŸniej w konserwatorium. Tu swoj¹ Violinist, composer and pedagogue; born in 1835 in Lublin, died in 1880 in Moscow. The Wieniawski home was a true Lublin salon. It was visited by distinguished artists; concerts, literary meetings and discussions took place there. Henryk’s first teacher was his mother; at the age of eight, he left for Paris, where he studied under the direction of L.-J. Massart at the Paris Conservatory. In 1846, at the age of 11, he graduated from Conservatory with a 1st Prize and a gold medal. In 1849, he went to the Conservatory in Paris again, where he took up studies in composition in the studio of H. Collet, which he completed with distinction the next year. Together with his brother Józef, he led a very active concert career, performing initially in all of the larger cities of the Tsarist Empire, and then in many European countries, everywhere inciting indescribable enthusiasm. He ended his collaboration with his brother in 1855. After many further successes (in Paris, Brussels, Dresden, London), he accepted a post as concertmaster at the court of the tsar and soloist with the Russian Musical Society. At the same time, he taught violin performance in the socalled “music studios” of the Society, later transformed into a conservatory. Here, with his several years of fruitful pedagogi- czwartek / Thursday, 9.11.2006 Henryk Wieniawski 157 kilkuletni¹ owocn¹ dzia³alnoœci¹ pedagogiczn¹ stworzy³ zal¹¿ek petersburskiej szko³y skrzypcowej. W 1872 roku, po 12 latach opuœci³ Rosjê i uda³ siê z Antonim Rubinsteinem na wielkie tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych. Po powrocie do Europy podj¹³ pracê pedagogiczn¹ w konserwatorium w Brukseli. Zmar³ w Moskwie, w domu Nadie¿dy von Meck. Pochowany zosta³ w Warszawie. W manifestacyjnym pogrzebie uczestniczy³o 40 tysiêcy osób. Jest twórc¹ wielu kompozycji skrzypcowych zarówno pedagogicznych, jak i o charakterze wirtuozowskim, tak¿e dwóch koncertów skrzypcowych, które ciesz¹ siê nies³abn¹cym powodzeniem wœród wykonawców i publicznoœci. cal activity, he created the beginnings of the St. Petersburg violin school. In 1872, after 12 years, he left Russia and, together with Anton Rubinstein, made a grand concert tour through the United States. After returning to Europe, he took up pedagogical work at the conservatory in Brussels. He died in Moscow, at the home of Nadezhda von Meck, and was buried in Warsaw. His ostentatious funeral was attended by 40 000 people. He was the author of many violin compositions, of both pedagogical and virtuosic character, as well as of two violin concerti which to this day enjoy unfading success among performers and audiences. Mieczys³aw Kar³owicz 158 Kompozytor i dyrygent; urodzi³ siê w 1876 w Wiszniewie, zmar³ w 1909, w Tatrach. Dzieciñstwo, do szóstego roku ¿ycia, spêdzi³ w rodzinnym maj¹tku w Wiszniewie na Litwie. Po sprzeda¿y maj¹tku w 1882 rodzina Kar³owiczów osiedli³a siê w Heidelbergu, nastêpnie w 1885 przenios³a siê do Pragi, w 1886 – do Drezna, a w 1887 zamieszka³a na sta³e w Warszawie. Wychowany od najm³odszych lat w atmosferze mi³oœci do muzyki, podczas pobytu za granic¹ pozna³ muzykê operow¹ i symfoniczn¹, m.in. dzie³a Bizeta, Webera, Composer and conductor; was born in 1876 in Wiszniew, died in 1909 in the Tatra Mountains. His childhood, until age six, was spent on the family property in Wiszniew in Lithuania. After selling their property in 1882, the Kar³owicz family settled in Heidelberg; then, in 1885, they moved to Prague; in 1886, to Dresden; and in 1887, they settled permanently in Warsaw. Raised from his earliest years in a music-loving atmosphere, during his time abroad he became acquainted with opera and symphonic music – works of, Stanis³aw i Anna Oœwiecimowie „Polsk¹ trawestacj¹ Romea i Julii” nazwa³ Kar³owicz swój czwarty z kolei poemat symfoniczny w liœcie do Adolfa Chybiñskiego z 2 kwietnia 1907 roku, zatajaj¹c zrazu przed przyjacielem-muzykologiem tytu³ nowego dzie³a. „Do wybrania tego tematu sk³oni³a miê tragiczna piêknoœæ legendy o nieszczêœliwej mi³oœci brata do siostry” – pisze póŸniej w innym liœcie. Bardzo mo¿liwe, i¿ w inspiracji Stanis³awa i Anny Oœwiecimów among others, Bizet, Weber, Brahms, Smetana. From age seven, he studied violin privately in Dresden and Prague, and then in Warsaw with Jan Jakowski. From 1889 to 1895, he was a student of Stanis³aw Barcewicz; at the same time, he studied harmony with Zygmunt Noskowski and Piotr Maszyñski, and then counterpoint and musical forms with Gustaw Roguski. During these years, he also began to compose. However, he decided to devote himself to composition, and took up studies with Heinrich Urban. At the same time, he attended lectures in music history, history of philosophy, psychology and physics in the philosophy faculty at the University of Berlin. From the end of 1895 to the end of 1896, most of the 22 solo songs of his which survive until today were composed. At the end of the 1890s, Kar³owicz began work on the ‘Renaissance’ Symphony, which he finished, now independently, after returning to his home country. In 1901, he finished his studies and returned to Warsaw. At that time, he devoted himself entirely to composition in one genre: the symphonic poem. In 1906, the composer settled in Zakopane and became one of the pioneers of Polish Tatra Mountain climbing. He died tragically in the Tatras, buried by an avalanche during a solitary mountain trip on the way from the Hala G¹sienicowa to the Czarny Staw, at the foot of the Ma³y Koœcielec. While Mieczys³aw Kar³owicz wrote only one symphony – and that, during his studies – his six symphonic poems have ensured him a name as the most distinguished Polish symphonic composer. Stanis³aw and Anna Oœwiecim, symphonic poem. In a letter to Adolf Chybiñski of 2 April 1907, Kar³owicz called his fourth symphonic poem ‘a Polish travesty of Romeo and Juliet’, initially concealing the title of the new composition from his musicologist friend. In another letter he wrote, “What prompted me to take up this subject czwartek / Thursday, 9.11.2006 Brahmsa, Smetany. Od siódmego roku ¿ycia uczy³ siê prywatnie gry na skrzypcach, w DreŸnie i Pradze, a nastêpnie w Warszawie u Jana Jakowskiego. W latach 1889-95 by³ uczniem Stanis³awa Barcewicza, równoczeœnie uczy³ siê harmonii u Zygmunta Noskowskiego i Piotra Maszyñskiego, nastêpnie zaœ kontrapunktu i form muzycznych u Gustawa Roguskiego. W tych latach zacz¹³ tak¿e komponowaæ. Postanowi³ jednak poœwiêciæ siê kompozycji i podj¹³ studia u Heinricha Urbana. Równoczeœnie uczêszcza³ na wyk³ady z historii muzyki, historii filozofii, psychologii i fizyki na wydziale filozoficznym Uniwersytetu w Berlinie. Od koñca 1895 do koñca 1896 powsta³a wiêkszoœæ spoœród 22 zachowanych jego pieœni solowych. Pod koniec lat 90. Kar³owicz podj¹³ pracê nad Symfoni¹ „Odrodzenie”, któr¹ skoñczy³ ju¿ samodzielnie po powrocie do kraju. W 1901 ukoñczy³ studia i wróci³ do Warszawy. Wówczas poœwiêci³ siê ca³kowicie twórczoœci w dziedzinie jednego gatunku: poematu symfonicznego. W 1906 kompozytor osiedli³ siê w Zakopanem. Sta³ siê jednym z pionierów polskiego taternictwa. Zgin¹³ tragicznie w Tatrach, zasypany lawin¹ œnie¿n¹ podczas samotnej wycieczki górskiej w drodze z Hali G¹sienicowej do Czarnego Stawu, u stóp Ma³ego Koœcielca. Mieczys³aw Kar³owicz napisa³ wprawdzie tylko jedn¹ symfoniê, i to w czasach szkolnych, ale szeœæ poematów symfonicznych zapewni³o mu miano najwybitniejszego polskiego symfonika. 159 160 odegra³y wa¿n¹ rolê osobiste prze¿ycia kompozytora: jego m³odzieñcza, gor¹ca mi³oœæ do kuzynki Ludki Œniadeckiej. Sugestiê tak¹ wysun¹³ w swoich wspomnieniach o Kar³owiczu przyjaciel kompozytora Stanis³aw Szumowski. W ka¿dym razie myœl o owej legendzie nosi³ w sobie kompozytor wiele lat, bo mniej wiêcej od roku 1892, kiedy to ujrza³ w Krakowie obraz Stanis³awa Bergmana Stanis³aw Oœwiecim przy zw³okach Anny. W krótkim streszczeniu legendy, podanym wiedeñskim s³uchaczom dzie³a, napisa³ twórca takie oto s³owa: „Oboje zap³onêli ku sobie gor¹c¹ mi³oœci¹, ale zdaj¹c sobie sprawê z tego grzesznego uczucia walczyli z nim, lecz nadaremnie. [...] Kapliczka w Kroœnie kryje zw³oki kochaj¹cej siê pary, która nie zazna³a szczêœcia na ziemi i któr¹ dopiero œmieræ po³¹czy³a”. Dla muzycznej prezentacji mi³osnego dramatu Oœwiecimów obra³ kompozytor swobodn¹ formê sonatow¹, formê silnie skontrastowan¹, rozwijaj¹c¹ siê w gwa³townych spiêciach i konfliktach, wy³adowaniach ekspresji. Dwie wersje g³ównej myœli tematycznej – pierwsza burzliwa i ekstatyczna, druga liryczno-idylliczna w charakterze, to jakby obraz brata i siostry, ich uczuæ mi³osnych. Temat Stanis³awa przypomina swym rysunkiem motyw „upojenia napojem mi³osnym” z Tristana i Izoldy Wagnera, temat Anny – to Kar³owiczowskie echo tematu Zygmunta i Zyglindy z Walkirii. Leszek Polony (komentarz do wydania partytury w serii „Arcydzie³a Muzyki Polskiej XX wieku”, PWM, Kraków 2000) matter was the tragic beauty of a legend about a brother’s ill-fated love for his sister”. It may well be that an important role in the inspiration of Stanis³aw and Anna Oœwiecim was played by the composer’s own experience: his youthful, ardent love for his cousin, Ludka Œniadecka – as was suggested by the composer’s friend, Stanis³aw Szumowski, in his reminiscences of Kar³owicz. At any rate, the composer bore the thought of this legend in his mind for many years – more or less since 1892, when he saw Stanis³aw Bergman’s painting Stanis³aw Oœwiecim by the Mortal Remains of Anna in Kraków. In a short summary of the legend for the work’s Viennese audiences, the composer wrote, “They both fell in ardent love with each other but, realizing the sinfulness of their love, struggled against it – though in vain. […] A little shrine in Krosno houses the mortal remains of the loving pair, who never knew happiness on this earth and were only united in death.” For his musical presentation of the tragic love story of the Oœwiecim siblings, Kar³owicz chose a free sonata form – one with strong contrasts, developing in violent clashes and conflicts, outbursts of expression. The two versions of the main thematic idea – the first, violent and ecstatic; and the second, lyrical and idyllic in character – are, as it were, an image of the brother and sister, of their amorous emotions. The contour of the “Stanis³aw” theme resembles that of the “Liebestrank” (“love potion”) motif from Wagner’s Tristan und Isolde. The “Anna” theme is Kar³owicz’s echo of the “Siegmund and Sieglinde” motif from Die Walküre. Leszek Polony (commentary on score published in ‘Masterpieces of 20th-century Polish Music’ series, PWM Edition, Kraków 2000) Kompozytor i pianista, urodzi³ siê w 1932 roku we Lwowie. Studiowa³ grê na fortepianie w PWSM w Katowicach pod kierunkiem W. Markiewiczówny, kompozycjê w klasie B. Woytowicza. Jest twórc¹ takich utworów muzyki wspó³czesnej jak Exodus, Krzesany, Orawa, kompozycji religijnych: Missa pro pace, Bogurodzica, Angelus oraz wziêtym kompozytorem muzyki filmowej (ponad 150 tytu³ów) pisanej dla najwiêkszych re¿yserów, m.in.: A. Wajdy, K. Zanussiego i K. Kutza. Najnowsza twórczoœæ Kilara obfituje w dzie³a symfoniczne i oratoryjne (September Symphony, Symfonie de motu, Magnificat) i te utwory zyskuj¹ uznanie publicznoœci. Laureat licznych nagród, m.in.: Fundacji im. Lili Boulanger (1960), ZKP (1975), Fundacji im. A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1984), Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury (2000), Z³otego Ber³a Fundacji Kultury Polskiej (2000). Dzia³alnoœæ artystyczna w kontekœcie spo³ecznym zosta³a doceniona m.in.: Nagrod¹ Artystyczn¹ Komitetu Kultury Niezale¿nej NSZZ „Solidarnoœæ” (1989); Nagrod¹ Arcybiskupa Metropolity Katowickiego „Lux ex Silesia” (1995), „Ecce Homo” (2003). Jego muzyka do filmu F. Forda Coppoli Bram Stoker’s Dracula, zosta³a uhonorowana przez Amerykañskie Stowarzyszenie Kompozytorów, Autorów Composer and pianist, born in 1932 in Lwów, Poland [modern-day Lviv, Ukraine]. Studied piano performance at State Music College in Katowice under direction of W. Markiewiczówna, composition in studio of B. Woytowicz. He is the author of such works of contemporary music as Exodus, Krzesany and Orawa; and religious compositions: Missa pro pace, Bogurodzica [Mother of God], Angelus; as well as a sought-after composer of film music (over 150 titles), written for the greatest film directors – among others, A. Wajda, K. Zanussi and K. Kutz. Recently, Kilar’s uvre has abounded in symphonic and oratorio works (September Symphony, Symfonie de motu, Magnificat), and these works are gaining audience recognition. He has won numerous prizes, among others: Lili Boulanger (1960), Polish Composers’ Union (1975), A. Jurzykowski Foundation in New York (1984), Grand Prix of Culture Foundation in Warsaw (2000), Golden Scepter of Polish Culture Foundation (2000). Artistic activism has been honored with, among others: Artistic Prize of the Committee of Independent Culture of Solidarity Trade Union (1989); Lux ex Silesia Prize of Metropolitan Archbishop of Katowice (1995), Ecce Homo (2003). His music to F. Ford Coppola’s czwartek / Thursday, 9.11.2006 Wojciech Kilar 161 i Producentów „ASCAP Award 1992” w Los Angeles i przyznano jej nagrodê „Best Score Composer for a 1992 Horror Film” w San Francisco. Napisa³ œcie¿kê dŸwiêkow¹ do Portretu Damy w re¿yserii J. Campion, filmów R. Polañskiego Dziewi¹te Wrota i Pianista (Cezar 2002 za najlepsz¹ muzykê filmow¹). Po jego klasyczne utwory siêgaj¹ wspó³czeœni artyœci: Motion Trio, Anna M. Jopek czy bracia Pospieszalscy, znajduj¹c w nich bogate Ÿród³o inspiracji twórczej. 162 Poemat symfoniczny Krzesany nale¿y do „tatrzañskiego” nurtu twórczoœci Wojciecha Kilara i jest œwiadectwem umi³owania Tatr i muzyki góralskiej. Krzesany to rozbudowany, jednoczêœciowy utwór o prostej fakturze i wyrazistej motywice. Ca³oœæ materia³u muzycznego wykorzystuje elementy muzyki góralskiej: znajdujemy w nim zarówno stylizacje melodii góralskich, jak i oryginalne cytaty z folkloru, a tak¿e góralsk¹ rytmikê. Sam termin „krzesany” oznacza grupê kroków tanecznych charakterystycznych dla podhalañskich tañców; utwór stanowi wiêc dynamiczny i zmienny, stylizowany taniec góralski. Leszek Polony w swojej ksi¹¿ce o Wojciechu Kilarze pisa³ o Krzesanym: „Kilar siêga do najpierwotniejszych Ÿróde³ folkloru podhalañskiego; ¿ywio³u rytmu, lapidarnych formu³ melodycznych, brutalnej i dzikiej energii, surowych czy skrajnie agresywnych brzmieñ. Przy tym jego muzyce bynajmniej nie brak osobliwego wyrafinowania. Wyra¿a siê ono nie tylko w ¿elaznej logice konstrukcji, sugestywnej dramaturgii dzie³a, ale i w precyzji doboru ró¿norodnych technik i œrodków dŸwiêkowych, zw³aszcza w sferze harmoniki”. film Bram Stoker’s Dracula won an ASCAP Award in 1992 in Los Angeles, as well as an award for ‘Best Score Composer for a 1992 Horror Film’ in San Francisco. He wrote the sound track to Portrait of a Lady directed by J. Campion, R. Polañski’s films The Ninth Gate and The Pianist (Caesar 2002 for best film music). Contemporary artists – Motion Trio, Anna M. Jopek, the Pospieszalski brothers – turn to his classical works, finding in them a rich source of creative inspiration. The symphonic poem Krzesany belongs to the “Tatra” thread of Wojciech Kilar’s uvre, and is a testament to his love for the Tatras and for highland music. Krzesany is an expansive, one-movement work of simple texture and clear motific language. The entirety of the musical material utilizes elements of highland music: we find in it both stylizations of highland melodies, and original citations from folklore, as well as highland rhythmic language. The term “krzesany” itself means a group of dance steps characteristic of dances from the Podhale highland region; thus, the work represents a dynamic and variable, stylized highland dance. Leszek Polony, in his book about Wojciech Kilar, wrote about Krzesany: “Kilar turns to the most original sources of Podhale regional folklore; the spontaneity of rhythm, concise melodic formulas, brutal and wild energy, harsh or extremely aggressive sonorities. At the same time, his music is not at all lacking in its own peculiar refinement. This is expressed not only in the iron-clad logic of its construction, the suggestive dramaturgy of the work, but also in the precision in selection of various techniques and sound resources, especially in the sphere of harmonic language.” Swoj¹ dzia³alnoœæ rozpoczê³a koncertem w 1901 roku, poprowadzonym przez E. M³ynarskiego – jej pierwszego dyrektora muzycznego; jako solista wyst¹pi³ I.J. Paderewski. W doœæ krótkim czasie sta³a siê centrum ¿ycia muzycznego w Polsce i jedn¹ z wa¿niejszych instytucji muzycznych w Europie. Wyst¹pili tutaj niemal wszyscy s³ynni dyrygenci i soliœci tamtych czasów, m.in. C. Arrau, E. Grieg, A. Honegger, V. Horowitz, B. Huberman, O. Klemperer, S. Prokofiew, M. Ravel, A. Rubinstein, P. Sarasate, R. Strauss i I. Strawiñski. Po wojnie Filharmoni¹ kierowali kolejni wybitni dyrygenci, m.in. W. Rowicki, B. Wodiczko, S. Skrowaczewski, K. Kord, T. Struga³a. Od 2002 roku Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym Filharmonii Narodowej jest profesor A. Wit. Miano Filharmonii Naro- Warsaw Philharmonic Orchestra. Began its career in 1901, with a concert led by E. M³ynarski – its first music director; I. J. Paderewski performed as soloist. In a fairly short time, it became the main center of musical life in Poland, and one of the more important musical institutions in Europe. Almost all of the famous conductors and soloists of those times – among others, C. Arrau, E. Grieg, A. Honegger, V. Horowitz, B. Huberman, O. Klemperer, S. Prokofiev, M. Ravel, A. Rubinstein, P. de Sarasate, R. Strauss and I. Stravinsky. After the War, the Philharmonic was led by distinguished conductors – among others, W. Rowicki, B. Wodiczko, S. Skrowaczewski, K. Kord, T. Struga³a. Since 2002, the Executive and Artistic Director of the Warsaw Philharmonic has been Professor A. Wit. In Polish, the orchestra is called the “Natio- czwartek / Thursday, 9.11.2006 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej 163 164 dowej okreœli³o status najwa¿niejszej instytucji muzycznej w Polsce. Od pocz¹tku dzia³alnoœci by³a œciœle zwi¹zana z ¿yciem muzycznym. Z uwagi na ogromne powodzenie wykonañ muzyki XX wieku przy Filharmonii zosta³ powo³any Miêdzynarodowy Festiwal Muzyki Wspó³czesnej „Warszawska Jesieñ”. Zagraniczne wyjazdy koncertowe i wystêpy w presti¿owych salach na ca³ym œwiecie wesz³y na sta³e do harmonogramu artystycznych dzia³añ orkiestry. Jej repertuar symfoniczny by³ systematycznie wzbogacany o dzie³a oratoryjne i operowe. Zespo³y Filharmonii Narodowej odby³y ponad 100 tournée na ca³ym œwiecie. Wystêpowa³y w presti¿owych salach koncertowych, spotykaj¹c siê z gor¹cym przyjêciem s³uchaczy i krytyków. Uczestniczy³y w wielu miêdzynarodowych festiwalach, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Pradze, Lucernie, Montreux, Moskwie, Brukseli, Bordeaux i Atenach. Orkiestra regularnie bierze udzia³ w Miêdzynarodowych Konkursach Pianistycznych im. F. Chopina i w Festiwalu „Warszawska Jesieñ”. Nagrywa dla Polskiego Radia i Telewizji, polskich i zagranicznych firm p³ytowych oraz na potrzeby filmu. Dokonania fonograficzne by³y wielokrotnie nagradzane, m.in. Classical Internet Award oraz nominacja do nagrody Grammy za Pasjê wg œw. £ukasza K. Pendereckiego (2004) czy kolejna nominacja do Grammy (2005) i japoñska Record Academy Award 2005 dla Polskiego Requiem K. Pendereckiego. Kolejne trzy Fryderyki (2005) zosta³y przyznane nagraniu Koncertu fortepianowego e-moll F. Chopina, Koncertu na orkiestrê i Koncertu wiolonczelowego W. Lutos³awskiego. Oprócz polskich artystów w Filharmonii Narodowej wystêpowali znakomici artyœci z ca³ego œwiata, m.in. M. Argerich, V. Ashkenazy, K. Battle, T. Berganza, Ch. Dutoit, P. Herreweghe, N. Kennedy, M. Maisky, K. Masur, Y. Menuhin, M. Perahia, Œ. Richter, I. Stern, L. Stokowski, H. Szeryng i wielu innych. nal Philharmonic”, which designates the status as most important musical institution which it has achieved in Poland.Since the beginning of its career, it has been closely connected with musical life. On account of the enormous success of performances of 20th-century music, a festival associated with the Philharmonic was founded, with the name Warsaw Autumn. Foreign concert tours and performances in prestigious halls all over the world have taken a permanent place on the orchestra’s artistic calendar. Its symphonic repertoire has been systematically enriched with oratorio and opera works. The Warsaw Philharmonic ensembles have been on over 100 tours all over the world. They have performed in prestigious concert halls, meeting with a very warm reception on the part of audiences and critics. They have participated in many international festivals – among others, in Vienna, Berlin, Prague, Lucerne, Montreux, Moscow, Brussels, Bordeaux and Athens. The orchestra regularly participates in the F. Chopin International Piano Competitions, and in the Warsaw Autumn festival. It records for Polish Radio and Television, Polish and foreign record labels, and films. Recordings have received many awards – among others, the Classical Internet Award, as well as a Grammy nomination for K. Penderecki’s Passion according to St. Luke (2004), then another Grammy nomination (2005) and the Japanese Record Academy Award 2005 for K. Penderecki’s Polish Requiem. Another three Fryderyk Awards (2005) were given for recordings of F. Chopin’s Piano Concerto in e minor, as well as W. Lutos³awski’s Concerto for Orchestra and Cello Concerto. Besides Polish artists, distinguished artists from all over the world have performed at the Warsaw Philharmonic – among others, M. Argerich, V. Ashkenazy, K. Battle, T. Berganza, C. Dutoit, P. Herreweghe, N. Kennedy, M. Maisky, K. Masur, Y. Menuhin, M. Perahia, S. Richter, I. Stern, L. Stokowski, H. Szeryng, and many others. Dyrektor Naczelny i Artystyczny Filharmonii Narodowej od 2002 roku. W swojej karierze wspó³pracowa³ m.in. z Orkiestr¹ i Chórem PRiTV w Krakowie, Narodow¹ Orkiestr¹ Symfoniczn¹ Polskiego Radia w Katowicach (1983-2000), Orquesta Filarmónica de Gran Canaria. Urodzony w Krakowie, gdzie odby³ studia dyrygentury u Henryka Czy¿a, kompozycji u Krzysztofa Pendereckiego w PWSM i studia prawnicze na Uniwersytecie Jagielloñskim. Studia muzyczne pog³êbia³ u Nadii Boulanger w Pary¿u, by³ asystentem Witolda Rowickiego w Filharmonii Narodowej. II nagroda na Miêdzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. H. von Karajana w Berlinie (1971) rozpoczê³a wielk¹ miêdzynarodow¹ karierê artysty. Dyrygowa³ na ca³ym œwiecie, wystêpuj¹c z najwybitniejszymi zespo³ami symfonicznymi, m.in.: Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, BBC Symphony Orchestra, Japan Philharmonic Orchestra. Nagra³ ponad 120 p³yt dla wytwórni EMI, CBS, Decca, Naxos, Polskie Nagrania i in. Komplet koncertów fortepianowych S. Prokofiewa otrzyma³ nagrodê Diapason d’Or i Grand Prix du Disque de la Nouvelle Académie w 1993 r., a nagranie symfonii Turangalîla O. Messiaena zdoby³o Executive and Artistic Director of Warsaw Philharmonic since 2002. During his career, he has worked with, among others, the Polish Radio and Television Orchestra and Choir in Kraków, the National Polish Radio Symphony Orchestra in Katowice (19832000), and the Orquesta Filarmónica de Gran Canaria. Born in Kraków, where he studied conducting with Henryk Czy¿, composition with Krzysztof Penderecki at State College of Music, and law at Jagiellonian University. He undertook further study with Nadia Boulanger in Paris, and was assistant to Witold Rowicki at the Warsaw Philharmonic. Winning 2nd Prize at the H. von Karajan International Conducting Competition in Berlin (1971) launched the artist’s great international career. He has conducted all over the world, performing with the most distinguished symphonic ensembles, among others: the Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, the BBC Symphony Orchestra, Japan Philharmonic Orchestra. He has recorded over 120 disks for such labels as EMI, CBS, Decca, Naxos, Polskie Nagrania, etc. His set of S. Prokofiev’s piano concerti received the Diapason d’Or and the Grand Prix du Disque de la Nouvelle Académie in 1993; and his czwartek / Thursday, 9.11.2006 Antoni Wit 165 presti¿ow¹ Cannes Classical Award (2002). Specjalne miejsce w dzia³alnoœci artysty zajmuje muzyka polska, której czêsto bywa³ pierwszym wykonawc¹. W 2003 roku prawykona³ dedykowan¹ mu September Symphony Kilara, a jego nagranie Pasji wg œw. £ukasza Pendereckiego otrzyma³o nagrodê Classical Internet Award oraz nominacjê do nagrody Grammy (2004). Nagranie Polskiego Requiem Pendereckiego otrzyma³o nominacjê Grammy i nagrodê Record Academy Award 2005 japoñskiego magazynu muzycznego „Record Geijutsu”. W uznaniu ca³okszta³tu osi¹gniêæ artystycznych artysta otrzyma³ Z³otego Fryderyka. Dwukrotnie uhonorowany nagrod¹ krytyków Orfeusz (1984, 1996) za najlepsze wykonania utworów polskich na „Warszawskiej Jesieni”, a Polskie Radio przyzna³o artyœcie Diamentow¹ Batutê (1998). 166 recording of O. Messiaen’s Turangalîla symphony won the prestigious Cannes Classical Award (2002). A special place in the artist’s activity is occupied by Polish music, of which he has often been the first performer. In 2003, he premièred Kilar’s September Symphony, dedicated to him; and his recording of Penderecki’s Passion according to St. Luke received the Classical Internet Award, as well as a Grammy nomination (2004). His recording of Penderecki’s Polish Requiem received a Grammy nomination and the Record Academy Award 2005 of Japanese music magazine Record Geijutsu. In recognition of the entirety of his artistic achievements, the artist has received a Gold Fryderyk. He was also twice honored with the Orfeusz critics’ prize (1984, 1996) for best performances of Polish works at the Warsaw Autumn festival; and Polish Radio awarded the artist a Diamond Baton (1998). Rozmowa z Wojciechem Kilarem Conversation with Wojciech Kilar CI¥GLE POSZUKUJÊ I’M ALWAYS SEARCHING Od naszej poprzedniej rozmowy minê³o blisko 10 lat. Wówczas pracowa³ Pan nad Koncertem fortepianowym. […] Wydaje siê, ¿e koncert zapocz¹tkowa³ w Pana twórczoœci okres syntezy, w którym powsta³a seria bardzo wa¿nych dzie³ o wielkim formacie – Missa pro pace, dwie symfonie, w tym jedna programowa i druga wokalno-instrumentalna, i wreszcie Magnificat. […] Since our last conversation, nearly 10 years have passed. At the time, you were working on a Piano Concerto. […] It sees that the concerto inaugurated a period of synthesis in your uvre, in which a series of very important works in large formats was written – Missa pro pace, two symphonies, including one programmatic and another vocal-instrumental, and finally, the Magnificat. […] Nie ³¹czy³em moich ostatnich utworów z Koncertem fortepianowym, ale rzeczywiœcie w tym momencie uœwiadomi³em sobie, ¿e to by³ pierwszy od d³ugiego czasu utwór trzyczêœciowy. […] Kiedyœ ho³dowa³em naiwnej, bezsensownej teorii, ¿e czasy wspó³czesne domagaj¹ siê utworu jednoczêœciowego, w którym kryje siê pewna jednoznacznoœæ. Ale mo¿e to I hadn’t linked my most recent works to the Piano Concerto, but really – at this moment I have become aware that this was the first three-movement work I had written in a long time. […] Once upon a time, I subscribed to the naïve, nonsensical theory that modern times demand a one-movement work, in which is hidden a certain unequivocal 167 168 by³o po prostu zwi¹zane z faktem, ¿e lubi³em pisaæ utwory, mo¿na powiedzieæ, „narastaj¹ce”. Ktoœ kiedyœ zauwa¿y³, ¿e wszystkie moje kompozycje to s¹ takie Bolera Ravela – nie tylko Exodus, ale tak¿e Krzesany, Orawa itd. Angelus okreœlono jako utwór „krocz¹cy”. Natomiast Koncert fortepianowy, mimo ogromnej przerwy czasowej, jest zwi¹zany z Choralvorspiel i Oraw¹. Mo¿e trochê nie wypada tego mówiæ, ale gdyby mnie pytano o utwory najlepiej napisane, oczywiœcie w ramach moich mo¿liwoœci, utwory, do których nie mam ¿adnych uwag, wymieni³bym te w³aœnie. Nawet w Krzesanym coœ zmieni³bym, ale mo¿e nie warto, bo to rzeczy ma³o istotne. W tutti w Exodus jest jedno miejsce (nie powiem które, kto ciekaw niech szuka), gdzie coœ jeszcze dopisa³bym w smyczkach. Natomiast Orawa, Preludium chora³owe i w³aœnie Koncert fortepianowy to w moim pojêciu „najczyœciej” napisane utwory. Czasami myœlê, ¿e mo¿e siê mylê, ale gdy dzisiaj ich s³ucham, nie widzê niczego do zmiany. Z jednym wyj¹tkiem – III czêœæ Koncertu fortepianowego jest za trudna. Mo¿na to uznaæ za bezkompromisowoœæ, ale myœla³em, ¿e je¿eli ja potrafiê j¹ zagraæ w tempie moderato, to dobry pianista (czy w ogóle pianista, bo ja nie jestem pianist¹) wykona to bez problemu w presto. Okazuje siê, ¿e nie! Na przyk³ad nieustanne przekraczanie granicy miêdzy akordami na czarnych i bia³ych klawiszach w ogromnym tempie grozi po³amaniem palców. Realizacja w obu rêkach czterodŸwiêkowych akordów diatonicznych na przemian z chromatycznymi jest jednak potwornie trudna. W gruncie rzeczy to nie ma znaczenia, koncert bowiem jest tak pomyœlany, ¿e w pierwszej czêœci fortepian jest na g³ównym planie, w drugiej dialoguje z orkiestr¹, a w trzeciej tworzy z orkiestr¹ stop dŸwiêkowy, w którym ewentualne niedok³adnoœci wykonania s¹ zatuszowane. […] character. But perhaps this was simply associated with the fact that I liked to write, so to speak, “cumulative” works. Someone once noticed that all of my compositions are like Ravel’s Bolero – not only Exodus, but also Krzesany, Orawa etc. Angelus has been described as a ‘gradated’ work. On the other hand, the Piano Concerto, despite the enormous time break, is associated with the Choralvorspiel and with Orawa. Maybe it’s a little unbecoming to say this, but if I were asked which of my works were the best-written, obviously, within the bounds of my abilities, works about which I have no reservations – it is these I would mention. Even in Krzesany, there is something I would change, but maybe it’s not worth it, because these are very minor things. In the tutti of Exodus there is one place (I will not say which one, those who are curious can look for it themselves), where I would add something more in the strings. On the other hand, Orawa, Chorale Prelude and the Piano Concerto are to my mind the ‘cleanest’written works. Sometimes I think I might be mistaken, but when I listen to them today, I don’t see anything to change. With one exception – the third movement of the Piano Concerto is too difficult. One can consider it uncompromising, but I thought that if I can play it at a Moderato tempo, then a good pianist (or a pianist, period, because I am not a pianist) will play it without any problem at Presto. Not! For example, constant crossing of the border between chords on black and on white keys at a super-fast tempo risks breaking one’s fingers. Executing in both hands four-note chords, diatonic alternating with chromatic, is monstrously difficult after all. Basically, it’s immaterial, for the concerto is conceived in such a way that in the first movement, the piano is in the foreground; in the second, it dialogues with the orchestra; and in the third, it creates with the orchestra a sound alloy in which any inaccuracies in performance are finessed. […] Wszystkie te du¿e formy s¹ jakby odpowiedzi¹ na twierdzenie, ¿e we wspó³czesnej sztuce prze¿ywamy kryzys tak zwanych wielkich narracji i wielkich tematów. A to przecie¿ w³aœnie wielkie narracje: […] Missa pro pace […] September Symphony. Czy nie ma Pan poczucia goryczy, ¿e modlitwa u progu tysi¹clecia nie zosta³a wys³uchana? All of these large forms are, as it were, an answer to the assertion that in contemporary art, we are experiencing a crisis of so-called “great narrations” and “great themes”. And that is what they are – great narrations: […] Missa pro pace […] your September Symphony. Don’t you feel bitter that your prayer at the turn of the millennium was not answered positively? W epoce poprawnoœci politycznej odpowiedŸ na takie pytanie jest straszliwie trudna. To co siê sta³o 11 wrzeœnia by³o przera¿aj¹ce. Wydawa³o siê, ¿e komunizm i faszyzm, czyli symbole najwiêkszego z³a, zosta³y pokonane, co prawda tu i ówdzie jeszcze siê odradzaj¹, ale s¹ potêpione. I nagle pojawia siê jakby trzecie z³o, które bojê siê nazwaæ, ale powiedzmy to, nazwijmy je islamizmem. […] Ale wracaj¹c do spraw czysto muzycznych – Koncert fortepianowy jest swojego rodzaju ³¹cznikiem miêdzy dawnymi a nowymi laty, miêdzy okresem, w którym powsta³a Orawa i Choralvorspiel a okresem ostatnim. Ja dopiero po napisaniu kilku du¿ych utworów wokalno-instrumentalnych znalaz³em upodobanie czy potrzebê komponowania takiej w³aœnie muzyki i w³aœciwie uœwiadomi³em sobie tak¿e – dlaczego. Gdybym mia³ udzieliæ rady jakiemuœ m³odemu kompozytorowi, to powiedzia³ym, ¿e naprawdê warto pisaæ jedynie dla siebie samego. Czasami pojawiaj¹ siê oskar¿enia, ¿e ktoœ pisze dla œcis³ego krêgu fachowców, inny pod publiczkê, ktoœ inny, ¿eby siê przypodobaæ w³adzy itp., itd. Mnie osobiœcie przekonuje to, co powiedzia³ Lutos³awski, choæ dla kogoœ mo¿e to brzmieæ egoistycznie: ¿e pisze dla s³uchacza idealnego, w istocie wiêc tak¹ muzykê, jak¹ sam chcia³by us³yszeæ. Oczywiœcie ka¿dy jest inny, ma inne gusta, inne wnêtrze, ale radzi³bym, ¿eby naprawdê pisaæ dla siebie. Wtedy jest szansa przekazania, jeœli nie jakiejœ doskona³oœci, to przynajmniej osobistej prawdy. Wydaje mi siê, ¿e In an era of political correctness, answering such a question is terribly difficult. What happened on 11 September was horrifying. It seemed that communism and fascism – that is, the symbols of the greatest evil – had been vanquished; yes, they do revive themselves here and there, but they are condemned. And suddenly there appears, as it were, a third evil, which I am afraid to name, but let’s say it – let’s call it “Islamism”. […] But to return to purely musical matters – the Piano Concerto is a peculiar sort of link between old and new times – between the period in which Orawa and Choralvorspiel were written, and the most recent. Only after writing a few large vocal-instrumental works did I find a liking for or need to compose such music, and realize why as well. If I were to give advice to a young composer, then I would say that it is really only worthwhile to write for oneself. Sometimes there appear accusations that someone writes for a closed circle of experts, another to please the audience, another to curry favor with the authorities, etc. etc. I personally am convinced by what Lutos³awski said, though to some it might seem egoistic: that he writes for the ideal listener – thus, essentially, such music as he himself would like to hear. Obviously, everyone is different, has different tastes, a different inner life, but I would advise really writing for oneself. Then there is a chance of conveying, if not some sort of perfection, then at least personal truth. It seems to me that what is valuable in art is 169 170 wartoœci¹ w sztuce jest w³aœnie przekaz osobisty, pisanie z wyraŸnej potrzeby. Tak chyba trzeba – nie myœleæ o publicznoœci, nie myœleæ o krytykach, nie myœleæ o czymkolwiek innym. Zatem twórczoœæ musi wynikaæ z g³êbokiej potrzeby duchowej, ale z drugiej strony, z równie wa¿nej potrzeby wprawienia w ruch tej maszyny, sprawdzenia jak to potem funkcjonuje. the personal message – writing out of clear personal need. This is probably what we have to do – not think about the audience, not think about the critics, not think about anything else. So creativity has to result from a deep spiritual need; but on the other hand, from an equally important need to set that machine in motion, check how it functions after that. Nie unikniemy zagadnienia, które jest ¿ywo dyskutowane przez krytykê, mianowicie relacji Pana twórczoœci z ostatnich lat do szeroko rozumianego postmodernizmu. Pan sam nie od¿egnywa³ siê od tej nazwy. […] W Pana przypadku mo¿na mówiæ wrêcz o postawie zaanga¿owanej, o modelu sztuki zaanga¿owanej. We will not avoid an issue which is the subject of animated discussion by critics, namely: the relationship of your uvre from recent years with post-modernism in a broad sense. You yourself have not disclaimed this name. […] In your case, we can indeed speak of an activist attitude, of a model of activist art. Nasze pokolenie, które pozna³o dawn¹ Polskê, a potem przesz³o przez bolszewizm, faszyzm i komunizm, nawet w naszym swojskim wydaniu, ju¿ takie jest. Nie da siê od tego uciec. Mo¿e to te¿ kwestia wieku. Wszystkie moje ostatnie utwory s¹ swego rodzaju powrotem do fascynacji z dzieciñstwa i bardzo wczesnej m³odoœci. Na przyk³ad fascynacja Ameryk¹, od czego siê nie od¿egnujê, pozosta³a mi do dzisiaj. Our generation, which came to know the Poland of former times, then passed through Bolshevism, Fascism and Communism, even if in a peculiar edition, is just that way. We cannot escape it. Maybe it is a question of age. All of my recent works are a sort of return to the fascinations of my childhood and very early youth. For example, a fascination with America, which I do not disclaim, remains with me to this day. Bardzo wyraŸnie widaæ j¹ w September Symphony, m.in. w nawi¹zaniach do amerykañskiego neoklasycyzmu czy amerykañskiej muzyki popularnej. It is clearly visible in the September Symphony – in, among other things, its allusions to American Neo-Classicism or American popular music. Tak. W³aœciwie wszyscy jesteœmy wychowywani na wzorcach amerykañskich, aczkolwiek z ró¿nych czasów. Dzisiejsza m³odzie¿ przyk³adowo na Schwarzeneggerze, a ja na Myszce Miki, Kaczorze Donaldzie, trochê póŸniej na filmach kowbojskich, jeszcze póŸniej gangsterskich, potem powieœciach Thomasa Wolfe’a, Hemingwaya, Faulknera, Steinbecka, muzyce Cage’a, Feldmana itd. Jak powiedzia³em kiedyœ w jakimœ wywiadzie, jestem bezkrytycznie, bezrefleksyjnie i nieuleczalnie proamerykañski. To pozosta³o z dzieciñstwa, a z bardzo wczesnej Yes. Basically all of us have been raised on American patterns, though from different times – today’s youth, for example, on Schwarzenegger; and I, on Mickey Mouse, Donald Duck; a little later on cowboy films; still later, on gangster films; then on the novels of Thomas Wolfe, Hemingway, Faulkner, Steinbeck, the music of Cage, Feldman et al. As I once said in an interview, I am uncritically, unreflectively and incurably pro-American. This has remained from my childhood, and from my very early youth, a fascination with Dante has m³odoœci przetrwa³a moja fascynacja Dantem. Mia³em taki okres we wczesnym wieku, gdy siêga³em po potê¿ne lektury typu Czarodziejska góra Manna, W poszukiwaniu straconego czasu Prousta. Jakoœ bardzo szybko min¹³ mi okres Balzaca czy Flauberta. Wtedy te¿ przeczyta³em Bosk¹ komediê i z moim koleg¹, pocz¹tkuj¹cym poet¹, godzinami rozmawialiœmy o Dantem i o ostatniej frazie poematu: „Mi³oœæ, co gwiazdy porusza i s³oñce”. Dantego póŸniej porzuci³em na kilkadziesi¹t lat i teraz do niego wróci³em. Jeœli chodzi o Missa pro pace, powróci³o w moim ¿yciu to, ¿e by³em ministrantem, a w mojej m³odoœci msze by³y odprawiane po ³acinie. Jako ministrant wypowiada³em wiele kwestii po ³acinie, nie bardzo je rozumiej¹c. Ale do dzisiaj mogê wyrecytowaæ, i zreszt¹ brylujê tym czêsto wœród ksiê¿y, na przyk³ad s³owa: „Suscipiat Dominus sacrificium de manibus tuis, ad laudem et gloriam nominis sui, ad utilitaem quoque nostram totiusque Ecclesiae suae sanctae”. Teraz pope³niam b³êdy, natomiast w szkole uratowa³em siê wy³¹cznie dziêki znajomoœci ³aciny, bo wszyscy mieli z ³aski ocenê dostateczn¹, a ja co najmniej dobr¹ albo bardzo dobr¹. Ta ministrantura, ta ³acina, ta Ameryka z komiksów, a potem ksi¹¿ki Faulknera, Wolfe’a, Boska komedia powracaj¹, tak jakbym zatacza³ ko³o. Ale ci¹gle te¿ poszukujê. Wydaje mi siê, ¿e chocia¿ czêsto nie mam takiego zamiaru, moje utwory bywaj¹ jakimiœ niespodziankami. Widocznie mam taki charakter i tkwi we mnie ukryta chêæ zaskoczenia. Fragment ksi¹¿ki Cieszê siê darem ¿ycia. Rozmowy z Wojciechem Kilarem autorstwa Klaudii Podobiñskiej i Leszka Polonego, której drugie, uaktualnione wydanie uka¿e siê nak³adem PWM jesieni¹ 2006 roku. survived. I had a period in my early life when I turned to such heavy reading as Mann’s The Magic Mountain, Proust’s In Search of Lost Time. Somehow my period of Balzac or Flaubert passed by very quickly. It was at that time that I read the Divine Comedy; and with my friend, a beginning poet, we talked for hours about Dante and about the last phrase of his poem: “The Love which moves the sun and the other stars”. Dante, I later abandoned for several decades and have now returned to him. If we are talking about the Missa pro pace, a certain element of my life came back to me, namely that I was an altar-boy; and in my youth, Masses were said in Latin. As an altar-boy, I recited many lines in Latin, not really understanding them. But to this day, I can recite them, and furthermore, I often shine with this among priests, for example, the words: “Suscipiat Dominus sacrificium de manibus tuis, ad laudem et gloriam nominis sui, ad utilitatem quoque nostram totiusque Ecclesiae suae sanctae”. Now I make mistakes, but in school I saved my skin only thanks to knowing Latin, because everyone had a ‘gentleman’s C’, while I always got at least a B or even an A. That time as an altar-boy, that Latin, that America from comic books and then the books of Faulkner, Wolfe, The Divine Comedy are coming back as if I were turning a wheel. But I’m always searching too. It seems to me that, though I often don’t have such a plan, my works sometimes are a kind of surprise. Evidently I have such a character and an inherent, hidden desire to shock. Excerpt from book Cieszê siê darem ¿ycia. Rozmowy z Wojciechem Kilarem [I Enjoy the Gift of Life: Conversations with Wojciech Kilar] by Klaudia Podobiñska and Leszek Polony, whose second, updated edition will appear in print with PWM Edition in Fall 2006. 171 10.11.2006 AKADEMIA FESTIWALOWA / FESTIVAL TALK Spotkanie z Antonim Witem Meeting with Antoni Wit Prowadzi / Moderator – Leszek Polony pi¹tek, godz. 17.00 / Friday, 5:00 p.m. AULA „FLORIANKA” AKADEMII MUZYCZNEJ / FLORIANKA HALL OF THE ACADEMY OF MUSIC IN KRAKÓW Karol Szymanowski – II Kwartet smyczkowy / String Quartet no. 2 (1927), 18’ - Moderato - Vivace, scherzando - Lento Wawrzyniec ¯u³awski – Kwintet fortepianowy / Piano Quintet (1943), 20’ - Andante. Allegro moderato - Allegro vivace (tempo di scherzo) - Andante molto tranquillo - Allegro moderato *** Zygmunt Krauze – III Kwartet smyczkowy / String Quartet no. 3 (1982), 20’ Ignacy F. Dobrzyñski – Kwintet smyczkowy op. 20 / String Quintet Op. 20 (1830), 34’ - Allegro - Menuet - Andante doloroso ma non troppo lento - Vivace assai pi¹tek / Friday, 10.11.2006 pi¹tek, godz. 12.00 / Friday, 12:00 p.m. SALA FONTANY MUZEUM HISTORYCZNEGO MIASTA KRAKOWA / FONTANA ROOM OF THE HISTORICAL MUSEUM OF THE CITY OF KRAKÓW 173 Peter Buck (Niemcy / Germany) – wiolonczela / cello Bart³omiej Kominek – fortepian / piano Kwartet Smyczkowy DAFÔ / DAFÔ String Quartet: Justyna Duda, Danuta Augustyn, Aneta Dumanowska, Anna Armatys Wspó³praca / Collaboration: Fundusz A. Szczypiorskiego ZAiKS / A. Szczypiorski Fund of ZAiKS Komemoracja Wawrzyñca ¯u³awskiego: Redakcja De Musica, Przyjaciele z Tatr/ Commemoration of Wawrzyniec ¯u³awski: Editorial Board of De Musica magazine, Friends from the Tatra Mountains 174 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 5 listopada, godz.18.00 For information about the composer see notes under the 5 November 6:00 p.m. concert II Kwartet smyczkowy powsta³ jesieni¹ 1927 roku w Warszawie. Szymanowski zadedykowa³ go swoim przyjacio³om „Dr Olgierdowi i Julii Soko³owskim”, premiera dzie³a odby³a siê 14 maja 1929 roku w Warszawie. Kwartet, skomplikowany w swej formie i surowy w brzmieniu nale¿y do doœæ trudnych w odbiorze utworów Szymanowskiego. Utwór ma nietypow¹, 3-czêœciow¹ budowê, z czêœci¹ œrodkow¹ w charakterze scherza oraz podwójn¹ fug¹ jako fina³em. W utworze kompozytor nawi¹za³ do folkloru góralskiego poprzez motywy spokrewnione z baletem Harnasie. Na przyk³ad w czêœci III kompozytor wprowadzi³ podwójn¹ fugê, w której pierwszym temacie nawi¹za³ do góralskiej melodii Saba³owej, wykorzystanej równie¿ w zakoñczeniu Tañca zbójnickiego w Harnasiach. Tadeusz A. Zieliñski pisa³ o Kwartecie: „w œmia³oœci i wyrafinowaniu kolorystyki i harmoniki, a tak¿e jakoœci ekspresyjnych i ich odcieni, nale¿y do najbardziej ‘awangardowych’ zjawisk w ówczesnej twórczoœci kwartetowej; w swym agresywnym, niezwykle ostrym brzmieniu (zw³aszcza w czêœci œrodkowej) i równoczeœnie kunsztownej polifonii zbli¿a siê do nowego stylu Bartóka, reprezentowanego przez III i IV Kwartet [...]”. String Quartet no. 2 was written in the fall of 1927 in Warsaw. Szymanowski dedicated it to his friends “Dr Olgierd Soko³owski and Julia Soko³owska”; the première took place on 14 May 1929 in Warsaw. The Quartet, complex in form and harsh in sound, is among the more difficult of Szymanowski’s works to listen to. The work has an atypical 3-movement structure, with a scherzo-like middle movement and double fugue as a finale. In this work, the composer alluded to highland folklore via motifs related to the ballet Harnasie. For example, in the third movement, the composer introduced a double fugue in which the first subject alluded to the highland melody Saba³owa, also utilized in the finale of the Dance of the Highland Robbers in Harnasie. Tadeusz A. Zieliñski wrote about the Quartet: “in boldness and refined timbre and harmony, as well as expressive qualities and shades thereof, it figures among the most ‘avant-garde’ phenomena in the quartet uvre of that time; in its aggressive, unusually harsh sonority (especially in the middle movement), and at the same time, masterful polyphony, it approaches the new style of Bartók, represented by Quartets nos. 3 and 4 […].” pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Karol Szymanowski 175 Wawrzyniec ¯u³awski 176 W³aœciwie Jerzy Wawrzyniec ¯u³awski. pianista, kompozytor, muzykolog, literat i ratownik górski, urodzi³ siê w 1916 roku w Zakopanem, zgin¹³ zasypany lawin¹ na masywie Mont Blanc w Alpach w 1957 roku. Muzyczn¹ edukacjê zdoby³ w sto³ecznym konserwatorium, prowadzonym wówczas przez Karola Szymanowskiego. Po maturze rozpocz¹³ studia muzykologiczne na Uniwersytecie Warszawskim, równolegle studiuj¹c kompozycjê w Konserwatorium u prof. K. Sikorskiego, gdzie w 1937 roku uzyska³ dyplom. Po wojnie, w 1947 roku, uzupe³nia³ studia kompozytorskie w Pary¿u u N. Boulanger. Jako muzykolog wyk³ada³ w Wy¿szej Szkole Muzycznej w Warszawie i na podobnej uczelni w £odzi. W czasie wojny zajmowa³ siê w podziemiu organizowaniem ¿ycia kulturalnego, gra³ na fortepianie w zespo³ach kawiarnianych. Mieszkanie ¯u³awskich by³o miejscem tajnych koncertów, narad i spotkañ, ukrywano tam te¿ ¿o³nierzy podziemia i ¯ydów. Za tê dzia³alnoœæ kompozytor wraz z matk¹ zostali poœmiertnie odznaczeni medalem izraelskim „Sprawiedliwy wœród Narodów Œwiata”. Jako ¿o³nierz Armii Krajowej uczestniczy³ podczas II wojny œwiatowej w Powstaniu Warszawskim. Spuœcizna kompozytorska, jaka po nim pozosta³a, liczy nieco ponad 20 pozycji, w wiêkszoœci pozostaj¹cych w rêkopisach w Bibliotece More properly, Jerzy Wawrzyniec ¯u³awski, pianist, composer, musicologist, man of letters and mountain rescuer, was born in 1916 in Zakopane, and died in an avalanche on the Mont Blanc massif in the Alps in 1957. He obtained his musical education at the conservatory in the capital, which institution was at the time led by Karol Szymanowski. After passing his school-leaving exams, he began studies in musicology at the University of Warsaw, at the same time studying composition at the Conservatory, with Prof. K. Sikorski, where he obtained his diploma in 1937. After the war, in 1947, he supplemented his compositional studies in Paris with N. Boulanger. As a musicologist, he lectured at the College of Music in Warsaw, as well as at a similar institution in £ódŸ. During the war, he was active in organization of underground cultural life, and played piano in café ensembles. The ¯u³awskis’ apartment was a venue for underground concerts, conferences and meetings; they also hid soldiers from the underground, as well as Jewish people. For this activity, the composer, together with his mother, were posthumously awarded the Israeli ‘Righteous Among the Nations’ medal. As a soldier in the Home Army, he took part in the Warsaw Uprising during World War II. The composer’s legacy amounts to a little over 20 items, most of which remain in manuscript form at the National Library, little-known and rarely performed. At the end of 1943, he wrote his perhaps bestknown and most often-played work – the Piano Quintet, presented for the first time in public at an underground concert (1944). In some of his works, one can find echoes of highland notes – rarely, however, in the form of a direct quote (Highland Medley for men’s choir, Notes from the Wierchy for 3 voices and violin). In his music, he skillfully links Szymanowski-type stylization with expression typical of Kar³owicz. Kwintet na fortepian, dwoje skrzypiec, altówkê i wiolonczelê powsta³ w 1943 roku. Po raz pierwszy wykonany zosta³ rok póŸniej, z udzia³em m.in. Ireny Dubiskiej oraz Marii i Kazimierza Wi³komirskich, na koncercie zorganizowanym w kawiarni prof. Woytowicza w Warszawie. Spoœród zachowanych wczesnych utworów ¯u³awskiego Kwintet jest dzie³em najbardziej reprezentatywnym. Jego póŸnoromantyczny rodowód, ubarwiony nowymi wp³ywami w myœleniu tonalnym, wzbogacony liryczn¹ indywidualnoœci¹ twórcy, znalaz³ tu swe odbicie w organicznej i monumentalnej formie. The Quintet for piano, two violins, viola and cello was written in 1943. It was performed for the first time one year later, with participation of, among others, Irena Dubiska, as well as Maria Wi³komirska and Kazimierz Wi³komirski, at a concert organized in Prof. Woytowicz’s café in Warsaw. Among the surviving early works of u³awski, the Quintet is the most representative. His late Romantic pedigree, colored with new influences in tonal thinking and enriched with the artist’s lyric individuality, found its reflection here in an organic and monumental form. W³adys³aw Malinowski W³adys³aw Malinowski pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Narodowej, ma³o znanych i rzadko wykonywanych. Z koñcem 1943 roku stworzy³ swe mo¿e najbardziej znane i czêsto grywane dzie³o – Kwintet fortepianowy, zaprezentowany po raz pierwszy publicznie na konspiracyjnym koncercie (1944). W niektórych z jego utworów odnaleŸæ mo¿na echa nut góralskich, rzadko jednak w formie cytatu (Wi¹zanka góralska na chór mêski, Wierchowe nuty na 3 g³osy i skrzypce). W swojej muzyce umiejêtnie ³¹czy rodzaj stylizacji Szymanowskiego i ekspresjê typow¹ dla Kar³owicza. 177 Zygmunt Krauze 178 Kompozytor, pianista, urodzony w 1938 w Warszawie. Studiowa³ w Akademii Muzycznej w Warszawie w klasie fortepianu M. Wi³komirskiej (dyplom 1962) i w klasie kompozycji K. Sikorskiego (dyplom 1964), nastêpnie na rocznym stypendium rz¹du francuskiego w Pary¿u u N. Boulanger. Otrzyma³ I nagrodê na Ogólnopolskim Konkursie Wspó³czesnej Muzyki Fortepianowej w £odzi (1957) i I nagrodê na konkursie pianistycznym Fundacji Gaudeamus w Utrechcie (1966). Od 1963 koncertuje, przewa¿nie z repertuarem wspó³czesnym w Europie i USA. W 1967 za³o¿y³ zespó³ „Warsztat Muzyczny”. Na zaproszenie DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst) przebywa³ w Berlinie jako artist in residence (1974-75), zosta³ te¿ doradc¹ muzycznym IRCAM w Pary¿u na zaproszenie P. Bouleza (1982). W latach 1983-84 realizowa³ cotygodniowe audycje z muzyk¹ awangardow¹ w Radio France Musique. Od 1965 roku prowadzi seminaria oraz kursy mistrzowskie kompozycji i wykonawstwa muzyki wspó³czesnej w kraju i za granic¹, w presti¿owych oœrodkach nowej muzyki w Europie (m.in. Darmstadt, Bazylea, Sztokholm), w Ameryce (Indiana University w Bloomington, Yale University w New Haven), w Japonii (Tokio, Osaka, Kobe) oraz w Jerozolimie (Rubin Academy of Music). Od 1996 jest Composer, pianist, born in 1938 in Warsaw. Studied at Academy of Music in Warsaw, in piano studio of M. Wi³komirska (diploma 1962), and in composition studio of K. Sikorski (diploma 1964); and then, on yearlong stipend from French government, in Paris with N. Boulanger. Received 1st Prize at Nationwide Contemporary Piano Music Competition in £ódŸ (1957), and 1st Prize at Gaudeamus Foundation’s piano competition in Utrecht (1966). Since 1963, has been concertizing, mainly with contemporary repertoire, in Europe and the USA. In 1967, founded Music Workshop ensemble. At invitation of DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst), visited Berlin as artist-in-residence (1974-75); also became music advisor to IRCAM in Paris at invitation of P. Boulez (1982). During 1983-84, gave weekly avant-garde music recitals on Radio France Musique. Since 1965, has been conducting seminars, as well as master classes, in composition and contemporary music performance practice, in Poland and abroad, at prestigious centers of new music in Europe (among others, Darmstadt, Basel, Stockholm), USA (Indiana University at Bloomington, Yale University in New Haven), Japan (Tokyo, Osaka, Kobe), and Jerusalem (Rubin Academy of Music). Since 1996, has been III Kwartet smyczkowy jest jednoczêœciow¹ kompozycj¹ sk³adaj¹c¹ siê z czterech odcinków. Ka¿dy odcinek koñczy siê solow¹ kadencj¹ gran¹ kolejno przez wiolonczelê, altówkê, drugie skrzypce i pierwsze skrzypce. Utwór oparty jest na jednym motywie, przekszta³canym w ró¿ny sposób w ka¿dym z odcinków. Jan Weber pisa³ o utworze: „Kwartet ze swoimi czterema odcinkami, przypomina cztery siostry, które s¹ podobne do siebie, lecz ka¿da z nich ma inny charakter”. Kwartet zosta³ skomponowany zim¹ 1982 roku w New Haven w USA, na zamówienie Radia Francuskiego. Pierwsze wykonanie mia³o miejsce w Pary¿u 24 stycznia 1983 roku. Gra³ Kwartet im. Gra¿yny Bacewicz. Corresponding Professor of Keyimiung University in Taegu (Korea). Has sat on jury of international competitions for composers (Gaudeamus, 1992; chairman, World Days of Music: Oslo, Athens, Warsaw), as well as for performers. In recognition of service, was awarded Silver Cross of Merit of Polish People’s Republic (1975); and in France, title of Chevalier dans l’ordre des Arts et des Lettres (1984); annual Polish Composers’ Union prize (1988); prize of Minister of Culture and Art (1989); Annual Award of Minister of Culture (2005). In September 2006 in £ódŸ, during Festival of Four Cultures, première of Z. Krauze’s Ball at the Opera took place. The String Quartet no. 3 is a one-movement composition comprised of four segments. Each segment ends with a solo cadenza played, in order, by the cello, viola, second violin and first violin. The work is based on one motif, transformed in a different way in each of the segments. Jan Weber wrote about the work: “The Quartet, with its four segments, resembles four sisters who are similar to each other, but each of them has a different character.” The Quartet was composed in the winter of 1982 in New Haven CT (USA), on commission from French Radio. The first performance took place on 24 January 1983, in the rendition of the Gra¿yna Bacewicz Quartet. pi¹tek / Friday, 10.11.2006 profesorem korespondentem Keyimiung University, Taegu w Korei. Zasiada³ w jury miêdzynarodowych konkursów kompozytorskich (Gaudeamus, 1992 – przewodnicz¹cy, Œwiatowe Dni Muzyki: Oslo, Ateny, Warszawa) oraz wykonawczych. W uznaniu zas³ug odznaczony zosta³ Srebrnym Krzy¿em Zas³ugi PRL (1975), we Francji tytu³em Chevalier dans l’ordre des Arts et des Lettres (1984), doroczn¹ nagrod¹ ZKP (1988), nagrod¹ Ministerstwa Kultury i Sztuki (1989), Doroczn¹ Nagrod¹ Ministra Kultury (2005). We wrzeœniu 2006 w £odzi podczas Festiwalu Czterech Kultur odby³o siê prawykonanie najnowszej opery Z. Krauzego: Bal w operze. 179 Ignacy Feliks Dobrzyñski 180 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 8 listopada, godz.19.30 For information about the composer see notes under the 8 November 7:30 p.m. concert Kwintet smyczkowy op. 20 uwa¿any jest za najwiêksze osi¹gniêcie Dobrzyñskiego w dziedzinie muzyki kameralnej. Bardzo efektowny, trochê marszowy temat w punktowanym rytmie nadaje energiczny charakter I czêœci. Przedstawiaj¹ go wiolonczele i dopiero po chwili podejmuj¹ skrzypce, oplataj¹c figuracjami. Efektowne brzmienie Allegra jest wynikiem gêstej, chwilami nawet przeimitowanej faktury oraz licznych epizodów popisowych – zw³aszcza w partii pierwszych skrzypiec i wiolonczeli. Od samego pocz¹tku Menueta rozbrzmiewa wyraŸny mazur. Nie jest to pierwsza stylizacja polskiego tañca w kameralnym dorobku Dobrzyñskiego (ju¿ w Kwartecie smyczkowym d-moll z op. 8 umieœci³ Minuetto alla Masovienne z kujawsk¹ melodi¹). Ca³kowit¹ zmianê nastroju wprowadza kolejna czêœæ. Po bardzo powa¿nym wstêpie rozbrzmiewa melodia Mazurka D¹browskiego, dalej poddawana wariacyjnym zmianom. Po ¿a³obnej czêœci wolnej wraca panuj¹cy w Kwintecie pogodny nastrój. Fina³owe rondo ma charakter wyj¹tkowo beztroski, a nawet popularny, co dzieje siê g³ównie za spraw¹ refrenu – stylizowanej polki. The String Quintet op. 20 is considered to be Dobrzyñski’s greatest achievement in the field of chamber music. A very effective, slightly march-like theme in dotted rhythms gives an energetic character to the first movement. It is presented by the cellos, and only after a little while do the violins take it up, decorating it with figures. The Allegro’s effective sound is the result of a dense, sometimes even imitative texture, as well as of numerous showy episodes – especially in the first violin and cello parts. From the very beginning of the Minuet, a clear mazurka is in evidence. This is not the first stylization of a Polish dance in Dobrzyñski’s chamber music (he had already placed a Minuetto alla Masovienne, with a melody from the Kujawy region of Poland, in the String Quartet in d minor from op. 8). A complete change of mood is introduced by the next movement. After a very solemn introduction, we hear the melody of D¹browski’s Mazurka [now the Polish national anthem], which is further subjected to variational changes. After the funereal slow movement, the cheerful mood predominating in the Quintet returns. The final rondo is of exce-ptionally carefree, even popular character, which effect is owed chiefly to the refrain – a stylized polka. Danuta Gwizdalanka, Przewodnik po muzyce kameralnej, PWM, Kraków 1996 Danuta Gwizdalanka Przewodnik po muzyce kameralnej [A Guide to Chamber Music], PWM Edition, Kraków 1996 Pianista, czterokrotny stypendysta Funduszu Stypendialnego im. F. Chopina, zwyciêzca Konkursu Pianistycznego w Bia³ymstoku. Studiowa³ na Akademii Muzycznej w Katowicach u P. Skrzypka i E. Knapika oraz na Akademii Muzycznej w Krakowie u J. Olejniczaka. Bra³ udzia³ w kursach mistrzowskich A. Jasiñskiego, O. Jablonskiej, Lee Kum Singa i R. Baksta. Jest laureatem wielu nagród i wyró¿nieñ na konkursach pianistycznych oraz festiwalach w kraju i za granic¹, m.in. w Szwecji, Glasgow, Londynie (II nagroda na Miêdzynarodowym Konkursie Muzycznym), a tak¿e na na Festiwalu Pianistyki Polskiej w S³upsku i na Festiwalu Talentów w Tarnowie. Liczne wystêpy w Polsce, m.in. na Festiwalu Radiowym w Warszawie, „Warszawskiej Jesieni”, Miêdzynarodowych Dniach Kompozytorów Krakowskich, a tak¿e na Ukrainie, w Niemieczech, Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Japonii i Holandii, spotyka³y siê ze znakomitymi recenzjami krytyków. Bra³ udzia³ w festiwalach chopinowskich w Belgii, na Majorce i we Francji. Dokona³ licznych nagrañ dla Polskiego Radia i Telewizji. Zagra³ rolê Fryderyka Chopina w filmie zrealizowanym przez telewizjê japoñsk¹. Artysta prowadzi o¿ywion¹ dzia³alnoœæ kameraln¹, wystêpuj¹c ze znanymi artys- Pianist, four-time recipient of stipend from F. Chopin Scholarship Fund, winner of Piano Competition in Bia³ystok. Studied at Academy of Music in Katowice with P. Skrzypek and E. Knapik, as well as at Academy of Music in Kraków with J. Olejniczak. Has taken part in master classes with A. Jasiñski, O. Yablonskaya, Lee Kum Sing and R. Bakst. Has won many prizes and distinctions at piano competitions and festivals in Poland and abroad – among others, in Sweden, Glasgow, London (2nd Prize at International Music Competition), as well as at the Polish Piano Festival in S³upsk and the Talent Festival in Tarnów. Numerous performances in Poland – among others, at the Radio Festival in Warsaw, Warsaw Autumn festival, International Days of Music by Kraków Composers, as well as in Ukraine, Germany, France, Spain, Great Britain, Japan and Holland – have met with superb critical reviews. Has taken part in Chopin festivals in Belgium, Mallorca and France. Has made numerous recordings for Polish Radio and Television. Played role of Fryderyk Chopin in film made by Japanese Television. Artist has lively career as chamber musician, performing with well-known artists and ensembles – among others, Sinfonia Varsovia, Polish Radio Orchestra, Concerto pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Bart³omiej Kominek 181 tami i zespo³ami, m.in. z Sinfoni¹ Varsovi¹, Polsk¹ Orkiestr¹ Radiow¹, Concerto Avenna, Kwartetem Smyczkowym DAFÔ, E. Towarnick¹, J. Olejniczakiem, W. Michniewskim, A. Armatys, A. Gebertem. Jest autorem opracowania koncertów Chopina na fortepian z towarzyszeniem kwartetu smyczkowego (wydane przez PWM). Wraz z J. Olejniczakiem, chórem Uniwerystetu Gdañskiego i znakomitymi solistami nagra³ w 2005 roku niezwykle rzadko wykonywan¹ Ma³¹ mszê uroczyst¹ Rossiniego. Avenna, DAFÔ String Quartet, E. Towarnicka, J. Olejniczak, W. Michniewski, A. Armatys, A. Gebert. Author of arrangement of Chopin concerti for piano with string quartet accompaniment (published by PWM). In 2005, together with J. Olejniczak, University of Gdañsk choir, and distinguished soloists, recorded Rossini’s very rarely-performed Petite Messe Solennelle. Kwartet DAFÔ 182 Powsta³ w 1993 roku. Tworz¹ go Justyna Duda (I skrzypce), Danuta Augustyn (II skrzypce), Aneta Dumanowska (altówka) i Anna Armatys (wiolonczela). W 2000 roku kwartet otrzyma³ dyplom z wyró¿nieniem w Staatliche Hochschule für Musik w Stuttgarcie w klasie mistrzowskiej kwartetu Melos, a w 2004 roku dyplom z wyró¿nieniem w klasie solistycznej. Bra³ udzia³ w kursach prowadzonych przez M. Mosia (Kwartet Œl¹ski), P. Farulli (Quartetto Italiano), cz³onków Kwartetu im. Borodina, Kwartetu Tokio. Fascynacja wykonawstwem muzyki wspó³czesnej zaowocowa³a nagrodami fonograficznymi: Fryderyk 1999 i 2001 za dwie p³yty Polskie Kwartety XX wieku (PWM/ DUX), i nagrodami na konkursach miêdzynarodowych. Zespó³ jest laureatem m.in. I nagrody i nagrody specjalnej Konkursu Founded in 1993. Comprised of Justyna Duda (Violin I), Danuta Augustyn (Violin II), Aneta Dumanowska (viola) and Anna Armatys (cello). In 2000, quartet received diploma with distinction from Staatliche Hochschule für Musik in Stuttgart, master class of Melos Quartet; and in 2004, diploma with distinction in solo performance. Has taken part in courses conducted by M. Moœ (Silesian Quartet), P. Farulli (Quartetto Italiano), members of Borodin Quartet, Tokyo String Quartet. Fascination with contemporary music performance practice has borne fruit in recording prizes: Fryderyk 1999 and 2001 for two disks 20th-century Polish Quartets (PWM Edition/DUX), as well as in prizes at international competitions. Ensemble has won, among other prizes, 1st Prize and special prize at K. Bacewicz Chamber Music Competition in £ódŸ (1995), 1st Prize at V. Bucchi International 20th-century Music Competition in Rome (1995), special prize at D. Shostakovich International String Quartet Competition in St. Petersburg (1996), 1st Prize and special prize at K. Penderecki International Contemporary Chamber Music Competition in Kraków (1997), 2nd Prizes at International String Quartet Competitions in Cremona and Bubenreuth (1998). Fruit of collaboration with Peter Buck (cellist in Melos Quartet) is recording of Schubert’s String Quintet alongside two quartets by K. Szymanowski and Quartet no. 2 by H. M. Górecki. Ensemble performs at most important festivals, among others: Kissinger Sommer, Warsaw Autumn, Obertsdorfer Musiksommer, im Frankfurter Römer, K. Szymanowski Festival, Forum “Ost-West”, Festival Euro Mediterraneo, Festival d’Île de France. Repertoire includes, aside from contemporary music, chamber works from all eras – quintets, octets, and concerti for quartet and orchestra. Peter Buck pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Muzyki Kameralnej im. K. Bacewicza w £odzi (1995), I nagrody Miêdzynarodowego Konkursu Muzyki XX Wieku im. V. Bucchi w Rzymie (1995), nagrody specjalnej Miêdzynarodowego Konkursu Kwartetów Smyczkowych im. D. Szostakowicza w St. Petersburgu (1996), I nagrody i nagrody specjalnej Miêdzynarodowego Konkursu Wspó³czesnej Muzyki Kameralnej im. K. Pendereckiego w Krakowie (1997), II nagrody Miêdzynarodowych Konkursów Kwartetów Smyczkowych w Cremonie i Bubenreuth (1998). Owocem wspó³pracy z Peterem Buckiem (wiolonczelist¹ kwartetu Melos), jest nagranie Kwintetu smyczkowego Schuberta obok dwóch kwartetów K. Szymanowskiego i II Kwartetu H.M. Góreckiego. DAFÔ wystêpuje na najwa¿niejszych festiwalach, m.in.: Kissinger Sommer, „Warszawska Jesieñ”, Obertsdorfer Musiksommer, im Frankfurter Römer, Festiwal im. K. Szymanowskiego, Forum „Ost-West”, Festival Euro Mediterraneo, Festival d’Île de France. Repertuar zespo³u obejmuje, poza muzyk¹ wspó³czesn¹, utwory kameralne wszystkich epok, kwintety, oktety oraz koncerty na kwartet i orkiestrê. 183 Profesor wiolonczeli i kwartetu smyczkowego w Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie. Jest wspó³za³o¿ycielem s³ynnego kwartetu Melos, wraz z którym podczas ponadczterdziestoletniej dzia³alnoœci wystêpowa³ na wszystkich œwiatowych scenach oraz dokona³ licznych nagrañ dla wielu wytwórni p³ytowych, rozg³oœni radiowych i telewizyjnych. Fundator i Dyrektor Artystyczny Festiwalu Oberstdorfer Musiksommer. Za³o¿yciel kameralnego zespo³u wiolonczelowego Rondo Violoncello. Professor of cello and string quartet at Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst in Stuttgart. Co-founder of famous Melos Quartet, together with which, during its over forty-year career, he has performed on all of the world’s stages, and made numerous recordings for many record labels, radio and television broadcasters. Founder and artistic director of Oberstdorfer Musiksommer festival. Founder of cello chamber ensemble Rondo Violoncello. Kazimierz Serocki – Epizody / Episodes (1959), 11’ Tadeusz Baird – Cztery dialogi na obój i orkiestrê kameraln¹ / Four Dialogues for oboe, harp, and chamber orchestra (1964), 12’ - Andante non troppo - Moderato - Allegro moderato - Adagio calmatissimo Witold Lutos³awski – Koncert podwójny na obój, harfê i orkiestrê / Double Concerto for oboe, harp, and orchestra (1980), 20’ - Rapsodico. Appassionato - Dolente - Marciale e grotesco *** Jan Krenz – Messa breve na chór, dzwony i 3 flety / Messa breve for choir, bells, and three flutes (1982), 15’ - Kyrie - Gloria - Credo - Sanctus - Agnus Dei Jan Krenz – I Symfonia / Symphony no. 1 (1949), 21’ - Lento misterioso - Allegro deciso - Moderato Heinz Holliger (Szwajcaria / Switzerland) – obój / oboe Ursula Holliger (Szwajcaria / Switzerland) – harfa / harp Chór Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie / Choir of the K. Szymanowski Philharmonic in Kraków Jacek Mentel – chórmistrz / choirmaster Orkiestra Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie / Orchestra of the K. Szymanowski Philharmonic in Kraków Jan Krenz – dyrygent / conductor pi¹tek / Friday, 10.11.2006 pi¹tek, godz. 19.30 / Friday, 7:30 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL 185 Bezpoœrednia transmisja koncertu w Programie 2 Polskiego Radia / Live broadcasting on Polish Radio Channel 2 Koncert wpisuje siê w obchody Jubileuszu 80-lecia urodzin i 60-lecia pracy artystycznej Jana Krenza / Concert is part of celebrations of Jan Krenz's 80th birthday and 60th jubilee of artistic debut Wspó³praca / Collaboration: Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie / Karol Szymanowski Philharmonic in Kraków 186 Kompozytor i pianista, urodzi³ siê w 1922 w Toruniu, zmar³ w 1981 w Warszawie. Studia muzyczne ukoñczy³ w 1946 roku w Pañstwowej Wy¿szej Szkole Muzycznej w £odzi w klasie kompozycji K. Sikorskiego i w klasie fortepianu S. Szpinalskiego. Swoje umiejêtnoœci uzupe³nia³ w Pary¿u pod kierunkiem N. Boulanger (kompozycja) i L. Lévy’ego (fortepian). Koncertowa³ jako pianista w kraju i za granic¹, od 1952 roku poœwiêci³ siê wy³¹cznie kompozycji. Wraz z m³odymi twórcami: T. Bairdem i J. Krenzem utworzy³ „Grupê 49”, której celem by³o realizowanie ambitnych za³o¿eñ artystycznych w ówczesnych trudnych realiach politycznych. Zosta³ laureatem pierwszego Konkursu Kompozytorskiego im. G. Fitelberga, uzyskuj¹c I nagrodê za Sinfoniettê (1956), wyró¿nion¹ nastêpnie na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u (1959). W 1965 roku ponownie siêgn¹³ po laury w Pary¿u, uzyskuj¹c III lokatê za Freski symfoniczne; zdoby³ Prix Italia za utwór Pianophonie (1979). K. Serocki by³ wraz z T. Bairdem inicjatorem festiwalu muzyki wspó³czesnej „Warszawska Jesieñ” – jedynego w Œrodkowej Europie miêdzynarodowego forum, na którym spotyka³a siê muzyka Wschodu i Zachodu, awangarda i klasyka XX wieku. W dorobku kompozytorskim Serockiego Composer and pianist, was born in 1922 in Toruñ, died in 1981 in Warsaw. Graduated in 1946 from State College of Music in £ódŸ, composition studio of K. Sikorski and piano studio of S. Szpinalski. Supplemented skills in Paris under direction of N. Boulanger (composition) and L. Lévy (piano). Concertized as pianist in Poland and abroad; from 1952 onwards, devoted himself exclusively to composition. Together with young artists: T. Baird and J. Krenz, formed Group 49, whose aim was to realize ambitious artistic assumptions amid the difficult political realities of the time. Won first G. Fitelberg Composers’ Competition, receiving 1st Prize for Sinfonietta (1956), which was subsequently awarded distinction at UNESCO IMC International Rostrum of Composers in Paris (1959). In 1965, again took award in Paris, obtaining 3rd place for Symphonic Frescoes, as well as Prix Italia for work entitled Pianophonie (1979). K. Serocki was, together with T. Baird, an initiator of the Warsaw Autumn contemporary music festival – the only international forum in Central Europe where musicians from East and West, the avantgarde and the classics of the 20th century. In Serocki’s compositional uvre, the most important item is represented by orchestral pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Kazimierz Serocki 187 najwa¿niejsz¹ pozycjê stanowi¹ utwory orkiestrowe, w tym tak¿e z udzia³em instrumentów solowych, jak fortepian, organy czy flet. Istotnym nurtem odzwierciedlaj¹cym jego zainteresowania twórcze s¹ cykle pieœni do tekstów wspó³czesnych poetów polskich. Bardzo cenione s¹ jego utwory fortepianowe, zaœ rekordy popularnoœci bij¹ utwory z solow¹ parti¹ puzonu: Koncert i Suita. 188 Epizody Kazimierza Serockiego powsta³y w roku 1959. Wydawa³oby siê, ¿e ówczesna gomu³kowska „nasza ma³a stabilizacja” bêdzie sprzyja³a powstawaniu utworów w pewnym sensie opiewaj¹cych bezpieczeñstwo mikrodobrobytu, a jednak powstawa³y dzie³a pe³ne wewnêtrznego niepokoju. Dla dzisiejszego m³odego odbiorcy, wychowanego w ca³kowicie innych czasach ów oddech awangardy, œwie¿oœci, jaki pod koniec lat piêædziesi¹tych wnosi³y dzie³a Lutos³awskiego, Bairda czy Serockiego jest czymœ naturalnym i zrozumia³ym. W tamtych czasach musia³o byæ to czymœ naprawdê niezwyk³ym. Zastanawia jednak, jak to siê sta³o, ¿e w zgrzebnej rzeczywistoœci PRL-u powstawa³y tak wybitne i nas¹czone wewnêtrzn¹ g³êbi¹ dzie³a, jak m.in. Epizody Serockiego. Nie jest to bowiem dzie³o banalne. Byæ mo¿e powstanie utworu przypad³o na zbyt wczesny etap awangardy, by mo¿na ju¿ mówiæ o pewnej rutynie pisania zgodnie z duchem czasu. Widaæ jednak wyraŸnie w muzyce Epizodów, ¿e potrzeba „chwytania” rzeczywistoœci objawia³a siê na ka¿dym kroku. W 1959 roku by³o ju¿ jasne, ¿e komuniœci nie odpuszcz¹ frontu walki o masy, lecz wspó³czesn¹ muzykê pozostawiaj¹ w³aœciwie woln¹ od ideologicznego wp³ywu zatem... czy nie nale¿a³oby – korzystaj¹c ze sprzyjaj¹cych czasów – wstrz¹sn¹æ odbiorc¹, mo¿e w³aœnie nietypowym ustawieniem orkiestry, mo¿e zupe³nie innym rozumieniem komponowania faktury? I przede wszystkim – ca³kowicie now¹ koncepcj¹ kszta³towania przebiegu formy? works, including ones with solo instruments such as piano, organ or flute. An essential trend reflecting his creative interests are song cycles to texts by contemporary Polish poets. Highly esteemed are his piano works, while his works with solo part for trombone, Concerto and Suite, are breaking records for popularity. Kazimierz Serocki’s Episodes was written in 1959. It would seem that ‘our little stabilization’ of that time (when Gomu³ka was head of the Communist Party) would be conducive to the writing of pieces in a certain sense singing the praises of the security of micro-prosperity, but nevertheless, works were being written that were full of inner anxiety. For today’s young listener, raised in completely different times, that breath of the avant-garde, that freshness which Lutos³awski’s, Baird’s or Serocki’s works brought at the end of the 1950s, is something natural and understandable. In those times, it must have been a real rarity. It is intriguing, though, how it happened that in the coarse reality of the Polish People’s Republic, such outstanding works, saturated with inner depth, were written – such as, among others, Serocki’s Episodes. For this is no banal work. Perhaps the work was written at too early a stage in the avant-garde to be able to talk about a certain routine of writing in accordance with the spirit of the times. However, it is clearly visible in the music of Episodes, that a need to ‘grasp’ reality was revealing itself at every step. In 1959, it was already clear that the Communists would not abandon the front in the battle for the masses, but that they would leave contemporary music essentially free of ideological influence, thus… shouldn’t we – taking advantage of favorable times – shake up the audience, perhaps with an atypical arrangement of the orchestra, perhaps with a completely different understanding of the composition of texture? And above all – with a completely new concept for Maciej Jab³oñski shaping of the formal process? Even just the spatial disposition of the instrumental resources created completely new conditions for the listener. In the front, a row of violas; in the back, double basses. Celli set up in a ‘V’ shape were surrounded with both groups of violins, behind which the composer spread out, in three different locations, percussion groups; only the double basses were left outside. This was not a thoughtless caprice of Serocki’s, for this type of spatial disposition of the elements of the orchestra made it possible to bring out truly excellent and refined topophonic ideas. And likewise, the process of the work, in which the values of melodic and harmonic language gives way to the peculiar character of sonorities, represents an innovation in the Polish music of that time. Thanks to the linkage of the process of sound in space with interesting timbral effects, the resulting music was colorful, attention-getting, fresh and striking. And at the same time, wonderfully composed from a formal standpoint – for Episodes proceeds with unusual flexibility; the music rolls by, as it were, in one breath. The individual links in the work (Proiezioni – Movimenti – Migrazioni – Incontri) are connected to each other in an uncommonly logical and fluid manner, not losing any of their autonomy. Maciej Jab³oñski pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Samo rozstawienie instrumentarium stwarza³o zupe³nie nowe warunki odbioru. Z przodu rz¹d altówek, z ty³u kontrabasów. Ustawione w literê „V” wiolonczele okolone zosta³y obiema grupami skrzypiec, za którymi kompozytor rozmieœci³ w trzech punktach grupy perkusyjne, a jedynie kontrabasy pozostawi³ na zewn¹trz. Nie by³ to nieprzemyœlany kaprys Serockiego, albowiem ten sposób rozstawienia elementów orkiestry umo¿liwi³ wydobycie bardzo celnych i wyrafinowanych pomys³ów topofonicznych. Podobnie i przebieg utworu, w którym wartoœæ melodyki i harmoniki ustêpuje specyfice brzmieñ, stanowi novum w ówczesnej muzyce polskiej. Dziêki po³¹czeniu przebiegu dŸwiêku w przestrzeni z ciekawymi efektami kolorystycznymi powsta³a muzyka barwna i przykuwaj¹ca uwagê, œwie¿a i frapuj¹ca. A przy tym œwietnie skomponowana z punktu widzenia formy – Epizody przebiegaj¹ bowiem niezwykle plastycznie, muzyka toczy siê jak gdyby jednym tchem. Poszczególne ogniwa utworu (Proiezioni – Movimenti – Migrazioni – Incontri) ³¹cz¹ siê z sob¹ niezwykle logicznie i p³ynnie, nie trac¹c nic na swojej autonomii. 189 Tadeusz Baird 190 Kompozytor, urodzi³ siê w 1928 roku w Grodzisku Mazowieckim, zmar³ w 1981 roku w Warszawie. Podczas wojny studiowa³ kompozycjê u B. Woytowicza i K. Sikorskiego, a póŸniej w latach 1947-51 u P. Rydla i P. Perkowskiego w warszawskiej PWSM. Kontynuowa³ naukê gry na fortepianie u T. Wituskiego; studiowa³ te¿ muzykologiê na Uniwersytecie Warszawskim. W 1949 wraz z J. Krenzem i K. Serockim utworzy³ „Grupê 49”; by³ jednym z inicjatorów Festiwalu Muzyki Wspó³czesnej „Warszawska Jesieñ”. W 1977, jako profesor, obj¹³ klasê warszawskiej Akademii Muzycznej, w 1979 zosta³ cz³onkiem Akademie der Künste der Deutschen Demokratischen Republik Berlin. Jest autorem dzie³ symfonicznych i kameralnych. W jego twórczoœci istotne miejsce zajmuj¹ liczne cykle wokalne powsta³e w wyniku szerokich zainteresowañ literackich oraz dramat muzyczny Jutro, oparty na motywach noweli J. Conrada. By³ laureatem konkursów kompozytorskich, zdoby³ I lokatê na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO za Wariacje bez tematu i za Cztery Dialogi (1963 i 1966). Zosta³ te¿ uhonorowany wieloma nagrodami za twórczoœæ oraz dzia³alnoœæ pedagogiczn¹, m.in.: Krzy¿em Komandorskim Odrodzenia Polski (1964), Nagrod¹ Prezesa Composer, was born in 1928 in Grodzisk Mazowiecki, died in 1981 in Warsaw. During World War II, studied composition with B. Woytowicz and K. Sikorski; and later, from 1947-51, with P. Rydel and P. Perkowski at State College of Music in Warsaw. Continued studies in piano performance with T. Wituski; also studied musicology at University of Warsaw. In 1949, together with J. Krenz and K. Serocki, formed Group 49; was one of the initiators of the Warsaw Autumn Festival of Contemporary Music. In 1977, as professor, took charge of a studio at the Warsaw Academy of Music; in 1979, became member of Akademie der Künste der Deutschen Demokratischen Republik Berlin. Author of symphonic and chamber works. In his uvre, an essential place is occupied by numerous vocal cycles written as result of broad-based literary interests, as well as by the musical drama Tomorrow, based on motifs from J. Conrad’s novella. Won prizes in composers’ competitions, took 1st place at UNESCO IMC International Rostrum of Composers for Variations without a Theme and for Four Dialogues (1963 and 1966). Was also honored with many awards for his uvre as well as for pedagogical activity – among others, Commander’s Cross of the Order of Polonia Resti- Utwór Cztery dialogi, pochodz¹cy z 1964 roku, przeznaczony jest na obój i orkiestrê kameraln¹ sk³adaj¹c¹ siê z 27 instrumentalistów. Dialogi powsta³y na zamówienie niemieckiego oboisty Lothara Fabera i równie¿ jemu s¹ dedykowane. W warstwie brzmieniowej utworu kompozytor niezwykle starannie, z ogromnym smakiem i wyrafinowaniem dobiera i zestawia barwy dŸwiêkowe. Intensywne, nasycone brzmienie i istotna rola ekspresji dŸwiêkowej zbli¿a ten utwór do tradycji romantycznej. Wed³ug s³ów kompozytora „tytu³ stanowi najlepszy i wystarczaj¹cy komentarz dotycz¹cy formy utworu”. W 1966 roku Tadeusz Baird otrzyma³ za Cztery dialogi I nagrodê na Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u. tuta (1964), Award of President of Council of Ministers for uvre as a whole (1979), as well as National Education Commission Medal and Music Prize of the City of Cologne (1963). Four Dialogues, from 1964, is scored for oboe and chamber orchestra comprised of 27 instrumentalists. The Dialogues were commissioned by German oboist Lothar Faber, and are also dedicated to him. In the work’s sound plane, the composer selects and combines timbres with unusual care, as well as with enormous taste and refinement. The intense, saturated tone and the essential role of sound expression bring this work closer to the Romantic tradition. According to the composer’s words, ‘the title represents the best, sufficient commentary concerning the work’s form’. In 1966, for Four Dialogues, Tadeusz Baird received 1st Prize at the UNESCO IMC International Rostrum of Composers in Paris. Witold Lutos³awski 191 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 7 listopada, godz.19.30 For information about the composer see notes under the 7 November 7:30 p.m. concert Koncert podwójny na obój i harfê z ma³¹ orkiestr¹ skomponowa³ Lutos³awski w roku 1980 dla Heinza oraz Ursuli Holligerów; w tym samym roku w Lucernie odby³o siê prawykonanie utworu pod pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Rady Ministrów za ca³okszta³t twórczoœci (1979) oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a tak¿e Nagrod¹ Muzyczn¹ Miasta Kolonia (1963). The Double Concerto for oboe and harp with small orchestra was composed by Lutos³awski in 1980 for Heinz and Ursula Holliger; the same year, in Lucerne, the 192 batut¹ Paula Sachera. Mimo i¿ ówczesna publicznoœæ za¿¹da³a bisu (powtórzono dwie ostatnie czêœci), Koncert ci¹gle pozostaje utworem stosunkowo ma³o znanym – mo¿e tak¿e dlatego, ¿e sam kompozytor zaliczy³ go do dzie³ o „mniejszym ciê¿arze gatunkowym”. Od czasu zaœ polskiej „warszawsko-jesiennej” premiery dzie³a (tak¿e w 1980 roku) rzadko goœci³o ono na polskich estradach. Koncert podwójny jest dzie³em, w którym Lutos³awski po raz pierwszy odchodzi od kilku stosowanych wczeœniej zasad. Rezygnuje tu z formy dwudzielnej, powraca natomiast do klasycznego schematu trzyczêœciowego, gdzie œrodkowe ogniwo Dolente kontrastuje tempem z wstêpnym Rapsodico. Appassionato i fina³owym Marciale e grotesco. W pierwszych dwóch dominuje technika ad libitum, a wiêc aleatoryzm faktury, w ostatniej – precyzyjny zapis metryczny. Ostatnia czêœæ jest zreszt¹ najbardziej kontrowersyjna i opiera siê na pomyœle... marsza. Lutos³awski objaœnia³ to chêci¹ zastosowania „¿artu technicznego”, polegaj¹cego na niedostrzegalnym przeobra¿eniu szybkiego marsza w wolny. Ale zamiast pierwotnej idei marsza ¿a³obnego na zakoñczenie kompozytor zdecydowa³ siê zastosowaæ efekty groteskowe i œmieszne. Ekscentrycznoœæ pomys³u wyra¿a siê w zastosowaniu elementów, które wydaj¹ siê sprzeczne z estetyk¹ Lutos³awskiego: zgrzytliwe efekty barwowe w smyczkach, dŸwiêki kombinowane czy multifoniczne w oboju, stretto materia³u tematycznego zorganizowane tak, aby sprawia³o wra¿enie, ¿e muzycy siê myl¹ i wchodz¹ w niew³aœciwym miejscu etc. Æwieræ wieku temu Koncert podwójny nie zosta³ przyjêty w Warszawie ze szczególnym entuzjazmem. work’s world première took place under the baton of Paul Sacher. Even though the audience of the time demanded an encore (the last two movements were reprised), the Concerto still remains a relatively littleknown work – perhaps also because the composer classified it as a work from a ‘lighter genre’. On the other hand, since the Polish ‘Warsaw Spring’ première of the work (also in 1980), it has rarely been hosted on Polish concert stages. The Double Concerto is the work in which Lutos³awski departs for the first time from several previously-applied principles. Here, he abandons a two-movement form, returning to the classical three-movement scheme, where the middle link Dolente contrasts in tempo with the initial Rapsodico. Appassionato and the final Marciale e grotesco. In the first two, the ad libitum technique dominates – thus, an aleatoric texture; and in the final, precise, metrical notation. Furthermore, the last movement is the most controversial, and is based on the idea of a march. Lutos³awski explained this with a desire to utilize a ‘technical joke’, consisting of the imperceptible transformation of a fast march into a slow one. But instead of the original idea of a funeral march, the composer decided to finish by utilizing grotesque and humorous elements. The eccentricity of the idea expresses itself in the utilization of elements which seem to be contrary to the aesthetic language of Lutos³awski: grating coloristic effects in the strings, combined or multiphonic sounds in the oboe, a stretto of the thematic material organized so as to convey the impression that the musicians are confused and coming in at the wrong place, etc. A quarter-century ago, the Double Concerto was not received in Warsaw with any particular enthusiasm. Krzysztof Baculewski Krzysztof Baculewski Urodzony w 1926, jest honorowym dyrygentem NOSPR. Debiut w Filharmonii w £odzi (1946) poprowadzi³ go do Filharmonii Poznañskiej, a nastêpnie u boku Grzegorza Fitelberga (1949-51) wspó³pracowa³ z WOSPR-em. Lata 1953-67 to czas intensywnej dzia³alnoœci na czele tej orkiestry, obejmuj¹cej nagrania, koncerty, liczne prawykonania dzie³ polskich kompozytorów, sta³y udzia³ w festiwalu „Warszawska Jesieñ” oraz czêste wyjazdy zagraniczne. W latach 60. Jan Krenz by³ równie¿ I dyrygentem Orkiestry Denmarks Radio w Kopenhadze, wspó³pracowa³ z Orkiestr¹ Yomiuri Nippon Symphony, prowadzi³ wielkie premiery operowe w Teatrze Wielkim w Warszawie. Jako dyrygent goœcinny koncertowa³ z Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, Royal Concertgebouw w Amsterdamie. W roku 1979 podpisa³ trzyletni kontrakt i pe³ni³ funkcjê Generalmusikdirektor w Bonn. Jako kompozytor debiutowa³ w czasie okupacji Kwartetem smyczkowym. Wraz z T. Bairdem i K. Serockim tworzy³ „Grupê 49”. Uprawia twórczoœæ kameraln¹, wokaln¹ i symfoniczn¹; jest równie¿ autorem muzyki teatralnej i filmowej. Jego dzia³alnoœæ artystyczna zosta³a uhonorowana wieloma nagrodami. Od 2005 roku Jan Krenz jest Dyrektorem Artystycznym Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie. Artysta bra³ udzia³ Born in 1926, conductor laureate of National Polish Radio Symphony Orchestra. Debut with £ódŸ Philharmonic (1946) led him to the Poznañ Philharmonic, and then, alongside Grzegorz Fitelberg (1949-51), to collaboration with the Great Polish Radio Symphony Orchestra (WOSPR). The years from 1953-67 were filled with intensive activity as head of WOSPR, encompassing recordings, concerts, numerous world premières of works by Polish composers, ongoing participation in the Warsaw Autumn Festival, as well as numerous trips abroad. In the 1960s, Jan Krenz was also the chief conductor of the Danish Radio Orchestra in Copenhagen, collaborated with the Yomiuri Nippon Symphony, led great opera premières at the Polish National Opera in Warsaw. As guest conductor, he concertized with the Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, Royal Concertgebouw in Amsterdam. In 1979, he signed a three-year contract and took the post of Generalmusikdirektor in Bonn. As a composer, he debuted during the German occupation with his String Quartet. Together with T. Baird and K. Serocki, he formed Group 49. His works have encompassed chamber, vocal and symphonic genres; he is also the author of theatrical and film music. His artistic activity has been honored with many awards. pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Jan Krenz 193 w 1. Festiwalu Muzyki Polskiej (Kraków 2005), w czasie którego mia³o miejsce prawykonanie jego Uwertury na orkiestrê symfoniczn¹. 194 Moja I Symfonia powsta³a w latach 1947-49. Przez ca³e ¿ycie sta³em przed wyborem: „kompozycja czy dyrygentura?” Jeszcze w czasie okupacji, dok³adnie w roku 1943, zadebiutowa³em jako kompozytor Kwartetem smyczkowym. Jednak zaraz po wojnie zacz¹³em studiowaæ dyrygenturê u Kazimierza Wi³komirskiego, a wkrótce uprawiaæ j¹ zawodowo (w Filharmonii w Poznaniu). Trudno by³o pogodziæ w czasie obie dyscypliny, mimo zajmowania siê dyrygentur¹ wci¹¿ szuka³em czasu na komponowanie. I Symfonia zosta³a wykonana pod moj¹ dyrekcj¹ w Filharmonii w Warszawie na koncercie „Grupy 49”. Jest ona jakimœ echem prze¿yæ Powstania Warszawskiego, w którym zginê³y moja Matka i Siostra. St¹d te¿ dedykacja – „pamiêci mojej Matki”. Czêœæ I, w wolnym tempie, stanowi rodzaj preludium, czêœæ II – energiczna i motoryczna – jest echem „walki”. Kulminacjê stanowi czêœæ III, o rozbudowanej formie sonatowej. Wa¿n¹ rolê odgrywa w niej fortepian. W póŸnych latach 50., kiedy Ernest Ansermet przyjecha³ na „Warszawsk¹ Jesieñ” z orkiestr¹ Suisse Romande, spoœród 10 przes³anych mu partytur wybra³ moj¹ Symfoniê. By³a ona wykonywana w ró¿nych krajach, równie¿ poza Europ¹. Jan Krenz Messa Breve – wersja druga Poza muzyk¹ instrumentaln¹ zawsze docenia³em twórczoœæ chóraln¹. St¹d na przyk³ad Dwie œpiewki na chór mieszany, które zdoby³y ogromn¹ popularnoœæ. Po nich napisa³em mszê – ta forma zawsze wydawa³a mi siê interesuj¹ca. Jest to krótka msza, oparta na niepe³nym tekœcie liturgicznym. Druga wersja utworu zosta³a Since 2005, Jan Krenz has been the Artistic Director of the K. Szymanowski Philharmonic in Kraków. The artist took part in the 1st Festival of Polish Music (Kraków, 2005), during which the world première of his Overture for symphony orchestra took place. My Symphony no. 1 was written over the period from 1947-49. For my whole life, I had been faced with the choice: “Composition or conducting?” Already during the Occupation – more precisely, in 1943 – I debuted as a composer with my String Quartet. However, immediately after the War, I began to study conducting with Kazimierz Wi³komirski; and shortly thereafter, to do it professionally (at the Philharmonic in Poznañ). It was difficult to reconcile the two disciplines time-wise; despite being involved in conducting, I still kept looking for time to compose. The Symphony no. 1 was performed under my direction at the Philharmonic in Warsaw at a concert of Group 49. It is some sort of echo of experiences from the Warsaw Uprising, in which my mother and sister died. Thus that dedication – “In memory of my Mother”. The first movement, in a slow tempo, represents a kind of prelude; the second – an energetic moto perpetuo – is an echo of the “struggle”. The culmination is represented by the third movement, in an expansive sonata form. An important role in it is played by the piano. In the late 1950s, when Ernest Ansermet came to the Warsaw Autumn festival with the Orchestre de la Suisse Romande, among the 10 scores sent to him, he had chosen my Symphony. It continued to be performed in various countries, including ones outside of Europe. Jan Krenz Messa Breve – version II Aside from instrumental music, I have always appreciated choral music. Thus, for example, Jan Krenz my Two Little Songs for mixed choir, which gained enormous popularity. After them, I wrote a Mass – this form has always seemed interesting to me. It is a short Mass, based on excerpts from the full liturgical text. The second version of the work was supplemented with the Amen movement for choir and three flutes, as well as an introduction for three flutes and campane (chimes). The Credo was preceded by an interlude for flutes; and before the Agnus Dei, I added an expansive fragment for orchestral bells. Presently, I am writing a Requiem for mixed choir, baritone solo, and narrator – in this manner, I am realizing my ideal of vocal music. Jan Krenz Heinz Holliger pi¹tek / Friday, 10.11.2006 uzupe³niona o czêœæ Amen na chór i trzy flety, a tak¿e wstêp na trzy flety i campane. Credo poprzedzi³o interludium na flety, a przed Agnus Dei dopisa³em rozbudowany fragment na dzwony orkiestrowe. Obecnie piszê Requiem na chór mieszany, baryton solo i recytatora – w ten sposób realizujê sw¹ ideê muzyki wokalnej. 195 Kompozytor, instrumentalista (obój), dyrygent. Jedna z najbardziej wszechstronnych i niezwyk³ych osobowoœci muzycznych naszych czasów. Urodzony w 1939 roku, studiowa³ na uczelniach Berna, Pary¿a i Bazylei: obój (Emile Cassagnaud i Pierre Pierlot), fortepian (Sava Savoff i Yvonne Lefébure) oraz kompozycjê u Sándora Veressa and Pierre‘a Bouleza. Jest zdobywc¹ licznych pierwszych lokat na miêdzynarodowych konkursach. Nieocenione sa jego zas³ugi w popularyzacji muzyki wspó³czesnej Composer, instrumentalist (oboe), conductor. One of the most versatile and unusual musical personalities of our time. Born in 1939, studied at conservatories in Bern, Paris and Basel: oboe (Emile Cassagnaud and Pierre Pierlot), piano (Sava Savoff and Yvonne Lefébure) and composition (Sándor Veress and Pierre Boulez). The winner of numerous first prizes in international competitions, he has made inestimable contributions to popularization of contemporary music and to expansion 196 i poszerzeniu technicznych mo¿liwoœci gry na oboju. S³ynni kompozytorzy dedykowali mu swoje dzie³a, a artysta czêsto promowa³ dzie³a mniej znanych wspó³czesnych twórców. Prawykonanie jego opery Schneewittchen w Zurich Opera House w 1998 roku by³o wielkim miêdzynarodowym wydarzeniem. W ostatnich latach artysta zrealizowa³ liczne projekty arstyczne, m.in.: prawykonanie z Andrásem Schiffem Partity podczas Berliner Festwochen (2001), ukoñczenie koncertu skrzypcowego i cyklu Puneigä wykonanego z Juliane Banse podczas festiwalu Wien Modern (2002). W ramach „Cité de la musique“ w Pary¿u (2003) przez ca³y tydzieñ by³ prezentowany dorobek H. Holligera jako oboisty, kompozytora i dyrygenta. Do tego projektu artysta zaprosi³ najwybitniejszych solistów i orkiestry. Podobne wydarzenie, organizowane przez Gulbenkian Foundation mia³o miejsce w Lizbonie w 2004 roku. Heinz Holliger dyryguje najwybitniejszymi orkiestrami, takimi jak Berliner Philharmoniker, Cleveland Orchestra, Concertgebouw Amsterdam, English Chamber Orchestra, Philharmonia Orchestra London, Wiener Philharmoniker, Wiener Symphoniker. Wspó³praca po³¹czona z licznymi nagraniami wi¹¿e go z zespo³em Chamber Orchestra of Europe. Jest te¿ sta³ym dyrygentem goœcinnym w SWR-Symphony Orchestra, Budapest Festival Orchestra i wielu innych. Heinz Holliger nagrywa dla firm Teldec, Philips i ECM, a jego nagrania zdobywaj¹ liczne nagrody. of the technical possibilities of oboe playing. Famous composers have dedicated works to him, and the artist has often promoted the works of lesser-known contemporary composers. The world première of his opera Schneewittchen at Zurich Opera House in 1998 was a great international event. In recent years, the artist has realized many artistic projects – among others, the world première with András Schiff of his Partita during the Berliner Festwochen (2001), completion of a violin concerto and the cycle Puneigä, performed with Juliane Banse during the Wien Modern festival (2002). As part of Cité de la Musique in Paris (2003), H. Holliger’s achievements as an oboist, composer and conductor was presented for the entire week. The artist invited the most distinguished soloists and orchestras to take part. A similar event, organized by the Gulbenkian Foundation, took place in Lisbon in 2004. Heinz Holliger conducts the most distinguished orchestras, such as the Berliner Philharmoniker, Cleveland Orchestra, Concertgebouw Amsterdam, English Chamber Orchestra, Philharmonia Orchestra London, Wiener Philharmoniker, Wiener Symphoniker. By virtue of collaboration and numerous recordings, he is associated with the Chamber Orchestra of Europe. He is also permanent guest conductor of SWR-Symphony Orchestra, Budapest Festival Orchestra and many others. Heinz Holliger records for the Teldec, Philips and ECM labels, and his recordings win numerous awards. Harfa. Wybitna instrumentalistka. Studia odby³a w Bazylei i Brukseli, a I nagroda w Miêdzynarodowym Konkursie Harfowym w Izraelu by³a pocz¹tkiem jej solowej kariery i koncertów z wybitnymi orkiestrami symfonicznymi Berlina, Wiednia i Los Angeles. Wystêpowa³a równie¿ z English Chamber Orchestra, I Musici di Roma, L’Orchestre de Paris i wieloma innymi, koncertuj¹c pod batut¹ wybitnych dyrygentów, takich jak: Michael Gielen, Pierre Boulez, Sir Simon Rattle czy Sir Neville Marriner. Wspó³pracuje z najwa¿niejszymi firmami fonograficznymi (Philips, DGG, Archiv, Claves, Novalis), czêsto nagrywaj¹c repertuar kameralny z wybitymi instrumentalistami, jak: Aurèle Nicolet, Peter-Lukas Graf, Heinz Holliger. W swoich projektach artystycznych Ursula Holliger obok standardowego repertuaru harfowego szczególn¹ uwagê poœwiêci³a muzyce Luisa Spohra, dokonuj¹c premierowych nagrañ jego koncertów na skrzypce, harfê i orkiestrê. Jest równie¿ uznan¹ wykonawczyni¹ najnowszej muzyki, a liczni wspó³czeœni kompozytorzy dedykowali jej swoje utwory – Elliott Carter, Hans Werner Henze, Witold Lutos³awski, Ernst Křenek, Frank Martin, Isang Yun, Toru Takemitsu i Heinz Holliger. Harp. Distinguished instrumentalist. Studied in Basel and Brussels, and 1st Prize in the International Harp Competition in Israel was the beginning of her solo career and concerts with the distinguished symphony orchestras of Berlin, Vienna and Los Angeles. She has also performed with the English Chamber Orchestra, I Musici di Roma, L’Orchestre de Paris and many others, concertizing under the baton of such distinguished conductors as Michael Gielen, Pierre Boulez, Sir Simon Rattle and Sir Neville Marriner. Works with the most important record labels (Philips, DGG, Archiv, Claves, Novalis), often recording chamber repertoire with such distinguished instrumentalists as Aurèle Nicolet, Peter-Lukas Graf and Heinz Holliger. In her artistic projects, apart from the standard harp repertoire, Ursula Holliger has devoted particular attention to the music of Louis Spohr, making première recordings of his concerti for violin, harp and orchestra. She is also a recognized performer of the newest music, and numerous contemporary composers have dedicated their works to her – Elliott Carter, Hans Werner Henze, Witold Lutos³awski, Ernst Křenek, Frank Martin, Isang Yun, Toru Takemitsu and Heinz Holliger. pi¹tek / Friday, 10.11.2006 Ursula Holliger 197 Chór Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie 198 Za³o¿ony w 1945 roku liczy 80 artystów, absolwentów œrednich i wy¿szych szkó³ muzycznych. Od pocz¹tku istnienia wykona³ prawie 2000 koncertów (w tym ponad 300 za granic¹). Bogaty repertuar zespo³u obejmuje oko³o 400 utworów od muzyki dawnej po prawykonania dzie³ polskich kompozytorów wspó³czesnych (H.M. Górecki, K. Penderecki, R. Palester). Towarzyszy³ wielu orkiestrom europejskim i uczestniczy³ w 39 festiwalach w ca³ej Europie, od pocz¹tku zwi¹zany jest równie¿ z europejskim Festiwalem Wielkanocnym im. L. van Beethovena. Specjalizuje siê w wykonaniach monumentalnych dzie³ oratoryjnych, maj¹c w swoim repertuarze tak¿e opery. Do du¿ych osi¹gniêæ dyskograficznych chóru nale¿¹ nagrania muzyki filmowej W. Kilara (Drakula, Król Ostatnich The Kraków Philharmonic Choir, founded in 1945, comprises 80 artists, graduates of music schools and colleges. Since the beginning of its existence, it has performed nearly 2000 concerts (including over 300 abroad). The ensemble’s substantial repertoire includes about 400 works, from early music to premières of works by Polish contemporary composers (H. M. Górecki, K. Penderecki, R. Palester). It has accompanied many European orchestras and participated in 39 festivals all over Europe; from the beginning it has also been associated with the European L. van Beethoven Easter Festival. It specializes in performances of monumental oratorio works; its repertoire includes operas as well. Among the Choir’s major discographical achievements are recordings of film music by W. Kilar (Dracula, A King for Burning), and a CD with Kilar’s works – Krzesany, Angelus, Victoria – was nominated for the prestigious Fryderyk award. For years, it has collaborated with K. Penderecki, who dedicated to the choir a fragment of his Passion – the sequence Stabat Mater. It enjoys the favor of audiences, reviewers and conductors, and its foreign tours have earned it the reputation of ‘an ambassador of Polish culture’. Jacek Mentel Chórmistrz. Urodzony w 1962 w Zabrzu, dyrygenturê studiowa³ na Akademii Muzycznej w Krakowie u Jerzego Katlewicza (dyplom z wyró¿nieniem). Jeszcze w czasie studiów rozpocz¹³ wspó³pracê z Filharmoni¹ Krakowsk¹, w której od 1987 pe³ni³ funkcjê asystenta chórmistrza, a od 1989 do chwili obecnej jest dyrygentem i kierownikiem Chóru Mieszanego. Wraz z chórem uczestniczy³ w wielu festiwalach krajowych i zagranicznych, wspó³pracuj¹c z wieloma wybitnymi dyrygentami z Polski i z zagranicy. Jako adiunkt na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki w krakowskiej Akademii Muzycznej prowadzi dzia³alnoœæ pedagogiczn¹. Swój warsztat dyrygencki doskonali³ na licznych kursach i seminariach, m.in. pod kierunkiem prof. Helmutha Rillinga (Bachakademie Stuttgart, Internatio- Choirmaster. Born in 1962 in Zabrze, he studied conducting at the Cracow Academy of Music in class of professor Jerzy Katlewicz (diploma with honours). Still while at the Academy, he started cocollaboration with the Cracow Philharmonic where, since 1987, he was assistant choir master and since 1989 he has been a conductor and manager of the Mixed Choir. Together with the choir, he participated in many Polish and foreign festivals collaborating with many eminent conductors from Poland and abroad. Simultaneously, he is a teacher; a reader at the Faculty of Composition, Conducting and Theory of Music at the Cracow Academy of Music. He has improved his conductor’s skills at numerous courses and seminars e.g. under the chairmanship of professor Helmuth Rilling pi¹tek / Friday, 10.11.2006 dni), a p³yta z jego utworami – Krzesany, Angelus, Victoria zosta³a nominowana do presti¿owej nagrody Fryderyk. Od lat wspó³pracuje z K. Pendereckim, który dedykowa³ chórowi fragment Pasji – sekwencjê Stabat Mater. Cieszy siê sympati¹ publicznoœci, recenzentów i wspó³pracuj¹cych z nim dyrygentów, a zagraniczne tournée zaskarbi³y mu opiniê „ambasadora kultury polskiej”. 199 nalen Dirigentenseminar Leipzig) oraz jako stypendysta w Eugen (USA) w ramach Oregon Bach Festival. W 1989 otrzyma³ Stypendium m. Krakowa dla M³odych Twórców Kultury. Jako dyrygent koncertów symfonicznych, oratoryjnych oraz muzyki chóralnej wystêpuje na estradach krajowych i zagranicznych (Francja, Niemcy, Norwegia, USA). 200 (Bachakademie Stuttgart, Internationalen Dirigentenseminar Leipzig) and as a fellow in Eugen, USA at Oregon Bach Festival. In 1989, he received a scholarship of the city of Cracow for Your Art Creators. As a conductor of symphonic concerts, oratorios and choir music, he appears on Polish and foreign concert platforms (France, Germany, Norway, USA). Orkiestra Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie Za³o¿ona w 1945 roku, jako pierwsza polska orkiestra symfoniczna po zakoñczeniu II wojny œwiatowej. W ci¹gu dotychczasowej dzia³alnoœci na czele zespo³u stali wybitni dyrygenci: Z. Latoszewski, B. Wodiczko, S. Skrowaczewski, W. Rowicki, A. Markowski, H. Czy¿, J. Katlewicz, T. Struga³a, G. Levine (USA), R. Bader (Niemcy), J. Maksymiuk, Karol Szymanowski Philharmonic Orchestra in Kraków. Founded in 1945 as first Polish symphony orchestra after finish of World War II. During activity thus far, ensemble has been led by distinguished conductors: Z. Latoszewski, B. Wodiczko, S. Skrowaczewski, W. Rowicki, A. Markowski, H. Czy¿, J. Katlewicz, T. Struga³a, G. Levine (USA), Wies³aw Kwaœny – od 2001 roku I koncertmistrz Filharmonii Krakowskiej. Ukoñczy³ z wyró¿nieniem studia na Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie E. Umiñskiej, studiowa³ równie¿ w Yale School of Music. Jest laureatem konkursów: w Lizbonie (V nagroda i nagroda specjalna H. Szerynga), w Neapolu (II nagroda), North Carolina Symphony (II nagroda), im. G.B. Dealy w Dallas (I nagroda). By³ koncertmistrzem Orkiestry PRiTV w Krakowie, solist¹ i koncertmistrzem Polskiej Orkiestry Kameralnej i Sinfonii Varsovii. Dokona³ licznych nagrañ dla PRiTV, a tak¿e nagrañ p³ytowych. R. Bader (Germany), J. Maksymiuk, M. Pijarowski, V. Ponkin (Russia). Presently, artistic director and chief conductor is Maestro Jan Krenz. Ensemble, performing with Philharmonic Mixed Choir and Boys’ Choir, has attained particular merit for performances of works by K. Szymanowski. Has taken part in world premières of works by K. Penderecki, among others: Psalms of David, Dimensions of Time and Silence, Phonograms and Dies irae. Numerous concerts have encompassed over 30 countries, including: Canada, Iran, Japan, Lebanon, Turkey, South Korea and USA. Has taken part in many international festivals, such as: Festival di Musica Contemporanea in Italy, Festival of Flanders in Belgium, Festival Estival de Paris, Festival Europäischer Musik in Germany, Ravello Festival in Italy, and Wexford Festival Opera in Ireland. Philharmonic orchestra’s achievements include numerous phonographic recordings, among others with music by D. Shostakovich, I.J. Paderewski, G. Donizetti, M. Kar³owicz, K. Szymanowski, M. Bruch, G. Bacewicz and H. M. Górecki. Wies³aw Kwaœny – Since 2001, concertmaster of Kraków Philharmonic. Graduated with distinction from Academy of Music in Kraków, studio of E. Umiñska; also studied at Yale School of Music. Has won competitions: Lisbon (5th prize and H. Szeryng special prize), Naples (2nd prize), North Carolina Symphony (2nd prize), G. B. Dealey in Dallas (1st prize). Was concertmaster of Polish Radio and Television Orchestra in Kraków, soloist and concertmaster of Polish Chamber Orchestra and Sinfonia Varsovia. Has made numerous recordings for Polish Radio and Television, as well as disk recordings. pi¹tek / Friday, 10.11.2006 M. Pijarowski, V. Ponkin (Rosja). Aktualnie dyrektorem artystycznym i I dyrygentem jest maestro Jan Krenz. Zespó³, wystêpuj¹c z filharmonicznym chórem mieszanym i chórem ch³opiêcym, zas³u¿y³ siê szczególnie wykonaniami dzie³ K. Szymanowskiego. Bra³ udzia³ w prawykonaniach utworów K. Pendereckiego, m.in. Psalmów Dawida, Wymiarów czasu i ciszy, Fonogramów czy Dies irae. Liczne koncerty objê³y ponad 30 krajów, w tym Iran, Japoniê, Kanadê, Koreê P³d., Liban, Turcjê, USA. Bra³ udzia³ w wielu festiwalach miêdzynarodowych, takich jak: Festival di Musica Contemporana we W³oszech, Festiwal Flandryjski w Belgii, Festival Estival de Paris, Festival Europäischer Musik w Niemczech, Ravello Festival we W³oszech czy Wexford Festival Opera w Irlandii. W dorobku orkiestry filharmonicznej znajduj¹ siê liczne nagrania fonograficzne, m.in. z muzyk¹ D. Szostakowicza, I.J. Paderewskiego, G. Donizettiego, M. Kar³owicza, K. Szymanowskiego, M. Brucha, G. Bacewicz i H.M. Góreckiego. 201 202 Grupa 49 – wspomnienia Jana Krenza Group 49 – memories of Jan Krenz Tadeusz Baird Tadeusz Baird Pana nazwisko pojawi³o siê obok Tadeusza Bairda po raz pierwszy w 1949 roku w zwi¹zku z powstaniem grupy kompozytorskiej, która przyjê³¹ nazwê „Grupa 49”. Czy to by³ pocz¹tek znajomoœci z Tadeuszem Bairdem? Czy towarzyszy³y temu jakieœ szczególne okolicznoœci? Your name appeared alongside that of Tadeusz Baird for the first time in 1949, in conjunction with the founding of a composers’ group which adopted the name “Group 49”. Was that the beginning of your acquaintance with Tadeusz Baird? Did any special circumstances accompany that? Tak, jak najbardziej. To by³ pocz¹tek znajomoœci i – nie waham siê powiedzieæ – przyjaŸni. PrzyjaŸñ ta urodzi³a siê jednego dnia, w £agowie, gdzie odbywa³ siê historyczny zjazd Zwi¹zku Kompozytorów Polskich. Na tym zjeŸdzie, jak wiadomo, zosta³ zadekretowany socrealizm w kulturze, jako oficjalnie obowi¹zuj¹ca ideologia. Do £agowa przyjechali czo³owi polscy twórcy i m³odzi kompozytorzy, wœród tych m³odych byli: Kazimierz Serocki, Tadeusz Baird i ja. Tadeusz Baird, wówczas jeszcze nie znany, przywióz³ ze sob¹ partyturê i g³osy orkiestrowe Sinfonietty, pierwszego swojego utworu na orkiestrê. W £agowie przebywa³a na wakacjach Yes, absolutely. This was the beginning of our acquaintance and – I will say without hesitation – friendship. This friendship was born one day in £agów, where a historic convention of the Polish Composers’ Union was taking place. At this convention, as we know, socialist realism in culture was decreed as the official ideology in force. To £agów came the leading Polish artists and young composers; among these latter were: Kazimierz Serocki, Tadeusz Baird and I. Tadeusz Baird, at that time not yet known, brought with him a score and orchestra parts to his Sinfonietta, his first work for orchestra. In £agów, the Poznañ Philharmonic Orchestra was taking their Orkiestra Filharmonii Poznañskiej. Zdecydowa³em siê szybko przygotowaæ utwór do wykonania i zaprezentowania na forum zjazdu. Kompozycja by³a krótka, mia³a oczywiœcie cechy utworu m³odzieñczego, ale ju¿ ujawnia³a wielki talent kompozytora. Mo¿na by³o wyczuæ, ¿e mamy do czynienia z cz³owiekiem niezwyk³ym, choæ jeszcze w dziedzinie twórczoœci niedoœwiadczonym. Tak narodzi³a siê nasza przyjaŸñ, trwaj¹ca do koñca ¿ycia Tadeusza. PrzyjaŸñ ta by³a spokojna i stabilna, nie mia³a burzliwych momentów, jakie zdarza³y siê w stosunkach z innymi moimi przyjació³mi. Nie œwiadczy to przecie¿ gorzej o tej przyjaŸni, raczej mówi coœ o jej charakterze. Podstaw¹ tej przyjaŸni by³a sta³a potrzeba wymiany myœli na temat muzyki i na temat ¿ycia. Spêdziliœmy ze sob¹ wiele godzin, wiele chwil prawdziwego duchowego zbli¿enia. summer vacation. I decided to quickly prepare the work for performance and present it in the forum of the gathering. The composition was short, obviously had characteristics of a youthful work, but already revealed the composer’s great talent. We could sense that we had to do with an uncommon person, even if still inexperienced in the area of creative work. Thus was born our friendship, which lasted until the end of Tadeusz’s life. This friendship was peaceful and stable; it had none of the stormy moments that have happened in my relationships with other friends. This does not, after all, show this friendship to be worse than the others; rather, it says something about its character. The basis for this friendship was a constant need to exchange thoughts on music and life. We spent many hours together, many moments of true spiritual closeness. Kazimierz Serocki Kazimierz Serocki W historii powojennej muzyki rok 1949 jest rokiem granicznym, data ta kojarzy siê ze s³ynnym zjazdem ZKP w £agowie, na którym zosta³a og³oszona ideologia socrealizmu. Œrodowisko kompozytorów zareagowa³o na ten fakt ró¿nymi postawami. Jedni, przewiduj¹c ograniczenie wolnoœci twórczej, wycofali siê z oficjalnego ¿ycia muzycznego, niektórzy wyjechali za granicê, inni próbowali znaleŸæ jakieœ miejsce dla siebie, jak¹œ mo¿liwoœæ uprawiania zawodu. W roku 1949 powsta³a tzw. „Grupa 49”, a Pan nale¿a³ do jej za³o¿ycieli. In the history of music after World War II, 1949 is a key turning point – this date is associated with the famous Polish Composers’ Union convention in £agów, at which the ideology of socialist realism was proclaimed. The composers’ community reacted to this fact with different attitudes. Some, anticipating limitations on creative freedom, retreated from official musical life; a few emigrated; others tried to find some sort of place for themselves, some kind of possibility for practicing their profession. In 1949, the so-called ‘Group 49’ was formed, and you were among its founders. Ta data przywo³uje moment wa¿ny nie tylko w moim ¿yciu, ale i w dzia³alnoœci œrodowiska aktywnie tworz¹cych kompozytorów polskich. To zjazd, na którym by³ obecny po raz ostatni Roman Palester. Opuœci³ on Polskê na zawsze i pozosta³ na Zachodzie, nie widz¹c w kraju dla siebie mo¿liwoœci swobodnego tworzenia. Na zjeŸdzie tym W³odzimierz Sokorski, ówczesny miniester kultury, wyg³osi³ krytykê pod That date recalls an important moment not only in my life, but also in the artistic life of the community of actively working Polish composers. This was the convention at which Roman Palester was present for the last time. He left Poland forever and remained in the West, not seeing any possibility for himself in Poland of engaging in free creative activity. At this convention, 203 204 adresem tzw. formalistów. Nie oszczêdzi³ nikogo – od Artura Malawskiego poczynaj¹c, a na Stefanie Kisielewskim koñcz¹c. Niemal wszyscy nale¿eli wówczas do niepokornych. Ale w³aœnie na tym zjeŸdzie w £agowie spotka³em siê z Serockim i Bairdem i zawi¹zaliœmy „Grupê 49”. Nie przecenia³bym dziœ jej znaczenia, to by³ raczej luŸny zwi¹zek przyjació³. Uwa¿aliœmy w tamtych trudnych czasach, ¿e ³atwiej bêdzie dzia³aæ razem. Chcieliœmy siê nawzajem wspomagaæ w organizowaniu koncertów kompozytorskich, mieæ mo¿liwoœæ demonstrowania pogl¹dów estetycznych, które w praktyce nie by³y zgodne z obowi¹zuj¹cymi tendencjami. Oczywiœcie wielokrotnie byliœmy wymieniani na ró¿nych zebraniach jako ci niepos³uszni, niepokorni, b³¹dz¹cy. „Grupa 49” dzia³a³a na ró¿nych polach: Serocki, jako pianista, ja, jako dyrygent, a Baird, który by³ równie¿ muzykologiem, wspiera³ nas swoim piórem. Za panowania socrealizmu wielu kompozytorów ucieka³o w œwiat folkloru – tak¿e i my. To by³a dobra szko³a warsztatu kompozytorskiego. Mo¿na by³o – opieraj¹c siê na elementach folkloru – pisaæ muzykê „w³asn¹”, a jednoczeœnie dosyæ przystêpn¹. Ten styl mia³ przecie¿ w polskiej muzyce d³ug¹ i bogat¹ tradycjê. Kompozytorzy byli w korzystniejszej, ³atwiejszej sytuacji ni¿ twórcy innych dziedzin. Muzyka jest sztuk¹ asemantyczn¹ i ³atwiej by³o omin¹æ nakazy ideologii. Pisarze czy plastycy byli poddani znacznie silniejszej presji. Na szczêœcie dziœ o tych czasach mo¿emy ju¿ mówiæ w kategoriach historycznych. Fragment rozmów z Janem Krenzem przeprowadzonych przez El¿bietê Markowsk¹ (Jana Krenza piêædziesi¹t lat z batut¹. Rozmowy o muzyce polskiej, PWM, Kraków 1996) W³odzimierz Sokorski, at the time Minister of Culture, addressed a critique to the socalled ‘formalists’. He spared no one – starting with Artur Malawski, and finishing with Stefan Kisielewski. At the time, nearly everyone numbered among the insubordinate. But it was at this convention in £agów that I met Serocki and Baird, and that we founded Group 49. I would not overestimate its significance today; it was rather a loose group of friends. We considered that in those difficult times, it would be easier to act together. We wanted to help each other in organizing composers’ concerts, have the possibility of demonstrating our aesthetic views, which in practice were not in agreement with the tendencies in force. Obviously, many times we were mentioned at various meetings as those who were disobedient, insubordinate, going astray. Group 49 was active in various fields: Serocki, as a pianist; I, as a conductor; and Baird, who was also a musicologist, supported us with his pen. During the socialist-realist regime, many composers escaped into the world of folklore – we as well. This was good schooling for compositional technique. One could – based on elements of folklore – write ‘one’s own’, but at the same time, fairly accessible music. After all, this style had a long and rich tradition in Polish music. Composers were in a more favorable, easier situation than artists in other fields. Music is a non-semantic art and it was easier to get around the decrees of ideology. Writers and visual artists were subjected to much stronger pressure. Fortunately, today we can now speak of these times in exclusively historical terms. Excerpt from conversations between Jan Krenz and El¿bieta Markowska (Jana Krenza piêædziesi¹t lat z batut¹. Rozmowy o muzyce polskiej [Jan Krenz’ Fifty Years with a Baton. Conversations on Polish Music], PWM Edition, Kraków 1996) sobota, godz. 18.00 / Saturday, 6:00 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL Krzysztof Penderecki – Quartetto per archi No. 1 (1960), 8’ Pawe³ Mykietyn – II Kwartet smyczkowy / String Quartet no. 2 (2006) (zamówienie FMP / commisioned by the Festival)* Witold Lutos³awski – Kwartet smyczkowy / String Quartet (1964), 25’ - Introductory Movement - Main Movement *** Henryk M. Górecki – III Kwartet smyczkowy „Pieœni œpiewaj¹” op. 67 / String Quartet no. 3 ‘Songs Are Sung’ Op. 67 (1994/95), 50-55’ - Adagio – Molto andante – Cantabile Largo, cantabile Allegro, sempre ben marcato Deciso – Espressivo ma ben tenuto Largo – Tranquillo sobota / Saturday, 11.11.2006 11.11.2006 * prawykonanie œwiatowe / world première Kronos Quartet (USA): David Harrington, John Sherba, Hank Dutt, Jeffrey Zeigler Bezpoœrednia transmisja koncertu w Programie 2 Polskiego Radia / Live broadcasting on Polish Radio Channel 2 205 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 5 listopada, godz. 18.00 For information about the composer see notes under the 5 November 6:00 p.m. concert Quartetto per archi No. 1 pochodzi z wczesnego okresu twórczoœci Pendereckiego (Tren, Anaklasis, Polimorphia, Fluorescencje). Artykulacja stanowi g³ówny element formotwórczy Kwartetu. Arsena³ œrodków artykulacyjnych czerpie kompozytor z wczeœniejszego Trenu, tworz¹c bogaty i zró¿nicowany materia³ dŸwiêkowy (choæ w sensie nadrzêdnym – jednolity). Jak pisa³ sam Penderecki, w utworze znajdujemy „ró¿ne formy uderzeñ w struny i pud³a rezonansowe, ró¿ne sposoby wydobywania dŸwiêków za podstawkiem, wreszcie ró¿nie artyku³owany ‘dŸwiêk najwy¿szy’, który wprowadzi³em ju¿ poprzednio w kompozycji Anaklasis – traktowane na równi z dŸwiêkami wydobywanymi pizzicato, con legno, con arco itp. […]”. Istotnym elementem formotwórczym staje siê tak¿e zró¿nicowana (od fff do ppp) dynamika. Graficzna notacja Kwartetu opiera siê na tzw. „siatce czasu” – czas trwania kolejnych odcinków okreœlany jest w sekundach – jednostka czasu waha siê, w zale¿noœci od woli wykonawców, w granicach 0’8’’-1’2’’. Utwór zadedykowany zosta³ Julianowi Zarzyckiemu. Prawykonanie Kwartetu odby³o siê 11 maja 1962 roku w Cincinnati, stanowi¹c zarazem amerykañski debiut kompozytora. Quartetto per archi No. 1 comes from the early period of Penderecki’s uvre (Threnody, Anaklasis, Polymorphia, Fluorescences). Articulation represents the main form-creating element of the Quartet. The composer takes his arsenal of articulation resources from the earlier Threnody, creating rich and diverse (though, in an overall sense, uniform) sound material. As Penderecki himself wrote, we find in this work ‘various forms for striking of strings and resonance chambers, various ways of producing sounds behind the bridge, and finally, the variously-articulated “highest pitch” which I already introduced in the composition Anaklasis – treated on a par with pitches produced pizzicato, con legno, con arco, etc. […]’. Varied dynamics (from fff to ppp) also become an essential formcreating element. The graphic notation of the Quartetto is based on a so-called ‘time grid’ – the time duration of the successive segments is designated in seconds – and the time unit ranges, dependent on the will of the performers, from 0’8’’–1’2’’. The work was dedicated to Julian Zarzycki. The Quartet’s world première took place on 11 May 1962 in Cincinnati, representing, at the same time, the composer’s American debut. sobota / Saturday, 11.11.2006 Krzysztof Penderecki 207 Pawe³ Mykietyn ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 8 listopada, godz. 17.00 For information about the composer see notes under the 8 November 5:00 p.m. concert Mój II Kwartet napisa³em wiosn¹ 2006 roku dla Kwartetu Kronos, na zamówienie Festiwalu Muzyki Polskiej. My String Quartet no. 2 was written in the Spring of 2006 on commission from the Festival of Polish Music, for the Kronos Quartet. Pawe³ Mykietyn Pawe³ Mykietyn Witold Lutos³awski 208 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 7 listopada, godz. 19.30 For information about the composer see notes under the 7 November 7:30 p.m. concert Dwuczêœciowy Kwartet smyczkowy Lutos³awskiego zosta³ skomponowany w 1964 roku na zamówienie Radia Szwedzkiego w zwi¹zku z dziesiêcioleciem cyklu koncertów „Nutida Musik”. W twórczoœci kompozytora Kwartet by³ doœwiadczeniem jednorazowym, chocia¿ œrodki w nim zastosowane znalaz³y rozwiniêcie w wielu póŸniejszych dzie³ach. Po raz pierwszy, w³aœnie w Kwartecie, kompozytor przeciwstawi³ sobie dwie czêœci, ró¿ne pod wzglê- Lutos³awski’s two-movement String Quartet was composed in 1964 on commission from Radio Sweden, in connection with the tenth anniversary of the Nutida Musik concert series. In the composer’s uvre, the Quartet was a one-time experience, though the resources used in it were developed in many later works. It was in the Quartet that, for the first time, the composer contrasted two movements differing in length, weight, dramaturgy. In this work, the role of aleatorism grows (relative to earlier works). To the lengthy ad libitum fragments in the Quartet, the composer gave the name mobili. Lutos³awski wrote about the process of the work: ‘the introductory movement begins with a Violin I recitativo, after which follows a series of episodes divided – as it were, framed – with groups of octaves. A short allusion to the initial recitativo (this time, in the cello) finishes this movement in a state of suspense. The main movement begins with a furioso whose violent character dominates for a lengthier time, finally leading to a ‘turning point’ in the highest registers of all four instruments. After that follows a sort of chorale, and then a lengthier section designated in the score with the word funèbre. The final episodes of the work play out primarily in the high registers and are only, as it were, commentary on what went before.” The work’s world première took place in Stockholm on 12 March 1965, in the rendition of the LaSalle Quartet. Henryk M. Górecki sobota / Saturday, 11.11.2006 dem d³ugoœci, wa¿noœci, dramaturgii. W utworze tym wzrasta tak¿e (w stosunku do wczeœniejszych utworów) rola aleatoryzmu. Obszernym w Kwartecie fragmentom ad libitum, kompozytor nada³ nazwê „mobili”. O przebiegu utworu pisa³ Lutos³awski: „czêœæ wstêpn¹ rozpoczyna recitativo I skrzypiec, po którym nastêpuje szereg epizodów przedzielonych – jakby ram¹ – grupami oktaw. Krótka aluzja do pocz¹tkowego recitativa (tym razem w wiolonczeli) koñczy tê czêœæ w zawieszeniu. Czêœæ g³ówn¹ rozpoczyna furioso, którego gwa³towny charakter dominuje przez d³u¿szy czas, aby doprowadziæ w koñcu do „przesilenia” w najwy¿szych rejestrach wszystkich czterech instrumentów. Nastêpuje rodzaj chora³u, po czym d³u¿sza sekcja, oznaczona w nutach s³owem funèbre. Koñcowe epizody utworu rozgrywaj¹ siê przewa¿nie w wysokich rejestrach i s¹ tylko jakby komentarzem do tego, co by³o przedtem.” Prawykonanie utworu mia³o miejsce w Sztokholmie, 12 marca 1965 roku. Gra³ Kwartet LaSalle. 209 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 7 listopada, godz. 19.30 For information about the composer see notes under the 7 November 7:30 p.m. concert III Kwartet smyczkowy „Pieœni œpiewaj¹” (1994/95), op. 67 Dedykacja brzmi: „Kwartetowi KRONOS, który cierpliwie czeka³ na ten kwartet przez tyle lat (V 2005 r.)”. W komentarzu String Quartet no. 3 ‘Songs Are Sung’ (1994/95), Op. 67 The dedication reads: “To the KRONOS Quartet, which has waited patiently for this quartet for so many years (May, 2005).” za³¹czonym na koñcu rêkopisu Górecki wyznaje: „Dopiero teraz w 2005 r. poprawi³em go gdzieniegdzie i ³adnie zapisa³em. W miêdzyczasie ustalono ju¿ parê razy datê prapremiery w wykonaniu Kwartetu KRONOS, który zamówi³ ten kwartet – ale w dalszym ci¹gu wstrzymywa³em siê z pokazaniem go œwiatu. Nie wiem dlaczego.” […] Podobnie jak poprzednie kwartety, tak¿e i III Kwartet posiada podtytu³. Inspiracj¹ w tym przypadku by³o polskie t³umaczenie czterowiersza rosyjskiego pisarza Chlebnikowa (1885–1922): Kiedy umieraj¹ konie – r¿¹ Kiedy umieraj¹ trawy – schn¹ Kiedy umiera s³oñce – gaœnie A kiedy umieraj¹ ludzie… pieœni œpiewaj¹. 210 które doskonale wpisuje siê w fascynacjê kompozytora pieœni¹. Górecki podkreœla, i¿ jego Kwartet nie jest w ¿aden sposób muzyczn¹ interpretacj¹ jakiejkolwiek czêœci poematu Chlebnikowa, wskazuj¹c jedynie na ostatni wers, który by³ inspiruj¹cym punktem wyjœcia. Kwartet przesi¹kniêty jest g³êbok¹, wewnêtrzn¹ melancholi¹. Zgodnie ze swoim zwyczajem kompozytor podkreœla natrój poprzez stosowanie oznaczeñ typu tranquillo, cantabile a tak¿e przez ich wzmacnianie. Jest równie¿ jedno niezwyk³e oznaczenie – MORBIDO – które pojawia siê wkrótce po powtórzeniach akordu G-dur po rozpoczêciu czwartej czêœci. Dzie³o skupia siê na nieuchwytnoœci pamiêci i zdolnoœci umys³u do powtarzania idei, ale i gubienia siê w ich wieloœci. Rozwój kompozycji opiera siê na dok³adnym i niedok³adnym przywo³ywaniu tych pomys³ów. Dobrym przyk³adem jest wykorzystanie lirycznej wznosz¹cej siê melodii tu¿ po rozpoczêciu jedynej szybkiej czêœci (III), która w koñcu chwieje siê i wyczerpuje. Ledwie s³ychaæ jej koñcow¹ kadencjê. Ten przyk³ad równie¿ podkreœla symfoniczne w istocie intencje Góreckiego, jako ¿e In a commentary attached to the end of the manuscript, Górecki confesses: “Only now, in 2005, have I amended it here and there and written it out neatly. In the intervening years there were several dates set for the work’s premiere by the KRONOS Quartet, who also commissioned this quartet – but I continued to hold back from releasing it to the world. I don’t know why.” […] Like its predecessors, the Third Quartet has a subtitle. On this occasion, and reinforcing Górecki’s longstanding fascination with ‘song’, his eye was caught by the last words of a Polish translation of a four-line poem by the Russian writer Velimir Khlebnikov (1885-1922). The customary English translation reads: When horses die, they breathe, When grasses die, they wither, When suns die, they go out, When people die, they sing songs. Górecki is insistent that his Third Quartet is in no way a musical interpretation of any of Khlebnikov’s poem and that its last line was just an inspirational starting point. The quartet is imbued with a deep sense of internalised melancholy. The expressive markings, for example, conform to Górecki’s habitual emphasis on tranquillo, cantabile, etc., and their superlatives. There is also one unusual marking – MORBIDO – which occurs shortly after repetitions of a G major chord a couple of minutes into the fourth movement. The work as a whole seems preoccupied with the elusiveness of memory, with the mind’s ability to repeat ideas but to lose itself in them through that very repetition, through its periodic development and both exact and inexact recall. An excellent example is the rather sweet rising melodic idea just after the start of the only fast movement (III), which at the end falters and peters out. Its closing cadence barely registers. This example also underlines Górecki’s essentially symphonic intentions, as the lack of expressive closure in the third movement propels the listener forwards. Górecki then confuses expectations, starting the fourth movement by repeating another idea from the third. Furthermore, this is the ff chordal sequence which is capped by a quote from the first movement of Szymanowski’s Second Quartet. Such an iconic citation – a technique often encountered in Górecki’s earlier music – intensifies the qualities of memory and recall on an external level. […] The Szymanowski citation apart, the striking features of the Third Quartet include its insistence on melodic thirds, both minor and major, chordal patterns with strong diatonic and sometimes cadential features, and keening dissonances between melody and harmony. Górecki’s cradled harmonies and slow tempi are also foregrounded. There are moments of genuine repose and resolution, of light illuminating the meditative introspection, but for the most part the work is characterised by an underlying restlessness. At the première, the audience was rapt, the music seeming to provoke an uncommon sense of identity with its expressive world, taking the listeners beyond accounting for musical content. It seemed to transport them onto a more metaphysical plane, recalling the transcendental qualities of Górecki’s Symphony of Sorrowful Songs (1976) and Lerchenmusik: Recitatives and Ariosos (1986), the works to which, along with the first two string quartets, the Third Quartet is most closely drawn. Adrian Thomas III Kwartet H.M. Góreckiego mia³ premierê w paŸdzierniku 2005 roku w Bielsku-Bia³ej; wykonawc¹ by³ Kwartet Kronos. Adrian Thomas The world première of the Third Quartet was given by Kronos in Bielsko-Bia³a in southern Poland in October of 2005. sobota / Saturday, 11.11.2006 brak wyraŸnego zamkniêcia trzeciej czêœci prowadzi s³uchacza naprzód. Wtedy jednak Górecki zawodzi nasze oczekiwania, rozpoczynaj¹c czwart¹ czêœæ powtórk¹ jeszcze jednego pomys³u z poprzedniej. Jest to sekwencja akordowa w dynamice ff, uwieñczona cytatem z pierwszej czêœci II Kwartetu Szymanowskiego. Taki cytat – technika czêsto spotykana we wczeœniejszej twórczoœci Góreckiego – intensyfikuje wspomnienia przenosz¹c je na wy¿szy poziom. […] Oprócz cytatu Szymanowskiego, do uderzaj¹cych osobliwoœci III Kwartetu zaliczyæ mo¿na czêste wykorzystywanie: melodycznych ma³ych i wielkich tercji; stosowanie ukszta³towañ akordowych z silnymi cechami diatonicznymi, a czasem kadencyjnymi; oraz stosowanie dysonansów miêdzy melodi¹ a harmoni¹. Zwraca uwagê rozko³ysana harmonia oraz powolne tempa zastosowane przez Góreckiego. Choæ kompozycjê cechuje wewnêtrzny niepokój, w jej przebiegu zdarzaj¹ siê momenty odpoczynku i œwiat³a rozpraszaj¹cego intensywn¹ introspekcjê. Publicznoœæ podczas premiery by³a zachwycona. Muzyka poprzez swoj¹ ekspresjê wprowadza³a s³uchaczy w obszary le¿¹ce poza muzycznym kontekstem, przenosi³a ich na metafizyczny poziom Symfonii pieœni ¿a³osnych (1976) oraz Recitativa e ariosa „Lerchenmusik” (1986) Góreckiego – tych utworów do których, oprócz pierwszych dwóch kwartetów, III Kwartet najbardziej jest zbli¿ony. 211 Kronos Quartet 212 Przez ponad 30 lat swojego istnienia Kwartet Kronos sta³ siê jednym z najbardziej znanych zespo³ów naszych czasów, wystêpuj¹c w tysi¹cach koncertów na ca³ym œwiecie, wydaj¹c ponad 40 p³yt, wspó³pracuj¹c z najwybitniejszymi kompozytorami i wykonawcami oraz zamawiaj¹c setki utworów i aran¿acji na kwartet smyczkowy. Dzia³a³noœæ zespo³u Kronos zosta³a uhonorowana licznymi nagrodami, w tym nagrod¹ Grammy za najlepsze wykonanie muzyki kameralnej (2004) oraz tytu³em „Muzycy Roku” (2003) przyznawanym przez czasopismo Musical America. Eklektyczny repertuar zespo³u zawiera koncerty i nagrania utworów mistrzów XX wieku (Bartók, Szostakowicz, Webern), kompozytorów wspó³czesnych (Sofia Gubajdulina, Arvo Pärt, Alfred Schnittke), legendarnych postaci ze œwiata jazzu (Ornette Coleman, Charles Mingus, Thelonious Monk) oraz artystów z jeszcze bardziej In its more than 30 years of existence, the Kronos Quartet has become one of the most celebrated ensembles of our time, performing thousands of concerts worldwide, releasing more than 40 recordings, collaborating with many of the world’s most eclectic composers and performers, and commissioning hundreds of works and arrangements for string quartet. Kronos’ work has also garnered numerous awards, including a Grammy for Best Chamber Music Performance (2004) and “Musicians of the Year” (2003) from Musical America. Kronos has built a compellingly eclectic repertoire for string quartet, performing and recording works by 20th-century masters (Bartók, Shostakovich, Webern), contemporary composers (Sofia Gubaidulina, Arvo Pärt, Alfred Schnittke), jazz legends (Ornette Coleman, Charles Mingus, Thelonious Monk), and artists from even farther afield (rock, world music, avantgarde). Integral to Kronos’ work is a series of long-running, in-depth collaborations with many of the world’s foremost composers, among others, the “Father of Minimalism” Terry Riley, whose work with Kronos includes several works, the most recent of which is The Cusp of Magic, commissioned for Kronos in honor of Riley’s 70th birthday celebrations. Kronos has also collaborated extensively with composers such as Philip Glass, recording his complete string quartets and scores to such films as Mishima and Dracula; or Steve Reich, whose Kronos-recorded Different Trains earned a Grammy. In addition to composers, Kronos counts numerous artists from around the world among its collaborators. It has performed live with the likes of icons Allen Ginsberg, Modern Jazz Quartet, Tom Waits, David Bowie and many more. Kronos’ music has also featured prominently in other media, including film and dance, with noted choreographers such as Merce Cunningham and Twyla Tharp. The Quartet spends five months of each year on tour, appearing in concert halls, clubs, and festivals around the world including BAM Next Wave Festival, Barbican in London, UCLA’s Royce Hall, Amsterdam’s Concert-gebouw, and the Sydney Opera House. Kronos is equally prolific and wide-ranging on disc. However, its recorded work reveals only a fraction of the group’s commitment to new music. As a non-profit organization based in San Francisco, the Kronos Quartet/Kronos Performing Arts Association has commissioned more than 500 new works and arrangements for string quartet. One of Kronos’ most exciting initiatives in this area is the “Kronos: Under 30 Project”, a unique commissioning and composer-in-residence program for composers under 30 years of age, launched in conjunction with Kronos’ own 30th birthday in 2003. sobota / Saturday, 11.11.2006 odleg³ych terenów muzycznych (rock, muzyka œwiata, awangarda). Integraln¹ czêœci¹ pracy zespo³u Kronos jest szereg d³ugoterminowych relacji z wieloma spoœród czo³owych kompozytorów na œwiecie, m.in. z „ojcem minimalizmu” Terrym Rileyem, którego wspó³praca z zespo³em Kronos obejmuje ju¿ kilkanaœcie utworów – najnowszy to The Cusp of Magic, napisany na zamówienie kwartetu z okazji obchodów 70. urodzin Rileya. Zespó³ Kronos prowadzi równie¿ rozleg³¹ wspó³pracê z takimi kompozytorami, jak Philip Glass, nagrywaj¹c komplet jego kwartetów smyczkowych oraz filmowe œcie¿ki dŸwiêkowe (Mishima, Dracula) czy Steve Reich, którego nagrany przez zespó³ Kronos utwór Different Trains zdoby³ nagrodê Grammy. Zespó³ Kronos wspó³pracuje z licznym gronem artystów z ca³ego œwiata. Wystêpowa³ na ¿ywo z takimi ikonami œwiata muzyki jak Allen Ginsberg, Modern Jazz Quartet, Tom Waits, David Bowie i wielu innych. Kwartet spêdza piêæ miesiêcy rocznie w trasach koncertowych, wystêpuj¹c w salach koncertowych i klubach oraz na festiwalach na ca³ym œwiecie, m.in. BAM Next Wave Festival, Barbican w Londynie, Royce Hall na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA), Concertgebouw w Amsterdamie czy w Sydney Opera House. Zespó³ na swoim koncie ma równie¿ liczn¹ i szerok¹ gamê nagrañ p³ytowych. Dorobek fonograficzny ukazuje tylko czêœæ wk³adu grupy w szeroko pojmowan¹ promocjê nowej muzyki. Jako organizacja non-profit z siedzib¹ w San Francisco, Kronos Quartet/Kronos Performing Arts Association zamówi³o ponad 500 nowych utworów i aran¿acji na kwartet smyczkowy. Jedn¹ z najbardziej pasjonuj¹cych inicjatyw zespo³u Kronos w tej dziedzinie jest “Kronos: Under 30 Project” – unikalny program zamówieñ i pobytów sta¿owych typu composer-in-residence dla kompozytorów maj¹cych poni¿ej 30 lat, uruchomiony w zwi¹zku z w³asnymi 30. urodzinami zespo³u Kronos w 2003 roku. 213 Cezary Duchnowski – monada 3 na g³os, fortepian i komputer / monada 3 for voice, piano, and computer (2003), 8’ Micha³ Talma-Sutt – Vox moduli na g³os i fortepian / Vox moduli for voice, and piano (2006)*, 10’ Ryszard Osada – mimesis na g³os, fortepian preparowany i elektronikê / mimesis for voice, prepared piano, and electronic media (2006)*, 10’ Agata Zubel – Unisono II na g³os, akordeon i komputer / Unisono II for voice, accordion, and computer (2003), 8’ S³awomir Kupczak – Anafora VII na g³os, fortepian i elektronikê / Anaphora VII for voice, piano, and computer (2006)*, 12’ Agata Zubel – Parlando na g³os i komputer / Parlando for voice, and computer (2000), 7’ Cezary Duchnowski – monada 2 na g³os, tr¹bkê i komputer / monada 2 for voice, trumpet, and computer (2003), 17’ sobota / Saturday, 11.11.2006 sobota, godz. 21.00 / Saturday, 9:00 p.m. GALERIA SZTUKI WSPÓ£CZESNEJ „BUNKIER SZTUKI” / GALLERY OF CONTEMPORARY ART BUNKIER SZTUKI * prawykonanie œwiatowe / world première ElettroVoce: Agata Zubel & Cezary Duchnowski Piotr Wojtasik – tr¹bka / trumpet Micha³ Moc – akordeon / accordion 215 Kompozytor i pianista, urodzi³ siê w 1971 roku. Jest absolwentem Akademii Muzycznej we Wroc³awiu w klasie kompozycji prof. L. Wis³ockiego. Obecnie wyk³ada (miêdzy innymi realizacje muzyki komputerowej) na Akademii Muzycznej we Wroc³awiu. Zwi¹zany jest z tamtejszym Studiem Kompozycji Komputerowej od pocz¹tku jego istnienia. Zajmuje siê organizacj¹ corocznych koncertów Studia na dziedziñcu Akademii. Ma w swoim dorobku utwory zarówno kameralne jak i symfoniczne. Wspó³pracowa³ z Teatrem Wspó³czesnym we Wroc³awiu, pisz¹c muzykê do spektakli. Jako czynny pianista jest wielkim pasjonatem muzyki jazzowej i twórc¹ wielu tematów. Od kilku lat czo³owe miejsce w jego dzia³alnoœci zajmuje twórczoœæ elektroakustyczna, która wraz ze szczególnym zami³owaniem do sztuki dramatycznej wytyczy³a g³ówny nurt jego aktywnoœci artystycznej w ramach grupy Morphai za³o¿onej w 1997 roku razem z Marcinem Rupociñskim. W wyniku wspó³pracy dwojga kompozytorów: Agaty Zubel i Cezarego Duchnowskiego powsta³ duet „ElettroVoce”, który charakteryzuje szczególne podejœcie do muzyki – fascynacja barw¹, poszerzanie mo¿liwoœci wykonawczych. Composer and pianist, born in 1971. Graduated from Academy of Music in Wroc³aw, composition studio of Prof. L. Wis³ocki. Presently teaches (among other things, computer music performance) at Academy of Music in Wroc³aw. Has been associated with Computer Composition Studio at that institution since the beginning of its existence. Is involved in organization of annual Studio concerts in Academy courtyard. Has to his credit both chamber and symphonic works. Has collaborated with the Teatr Wspó³czesny Contemporary Theatre in Wroc³aw, writing music for their stage productions. As active pianist, is great enthusiast of jazz music and artist in many subject areas. For several years now, the prime place in his artistic activity has been occupied by electroacoustic music, which, together with a particular predilection for dramatic art, has mapped out the main trend of his artistic activity as part of the group Morphai, founded in 1997 together with Marcin Rupociñski. As a result of the collaboration of the two composers Agata Zubel and Cezary Duchnowski, the ElettroVoce Duo was founded, which is sobota / Saturday, 11.11.2006 Cezary Duchnowski 217 Jest laureatem wielu nagród: jego utwór monada 3 na g³os, fortepian i komputer zwyciê¿y³ w X Miêdzynarodowej Trybunie Muzyki Elektroakustycznej w Rzymie (2004), zosta³ równie¿ uhonorowany Wroc³awsk¹ Nagrod¹ Muzyczn¹ za sezon 2003/2004, nagrod¹ specjaln¹ wspólnie z Agat¹ Zubel (jako duet „ElettroVoce”) na Miêdzynarodowym Konkursie Wykonawców Muzyki Wspó³czesnej „Gaudeamus” w Amsterdamie (2005). 218 Cykl monad jest odbiciem poszukiwañ nowych jakoœci muzycznych poprzez zastosowanie nowoczesnych œrodków wyrazu. Poszukiwania te prowadzone s¹ tu na poziomie podstawowych komponentów utworu. Wi¹¿e siê to z koniecznoœci¹ g³êbszej ingerencji w materiê dŸwiêkow¹. St¹d u¿ycie komputera – instrumentu, którego otwarty potencja³ w du¿ym stopniu pomaga w odnalezieniu nowego oblicza elementarnych w³aœciwoœci muzyki, nieobarczonej ciê¿arem pozamuzycznych treœci. Oprócz zakomponowania dŸwiêkiem okreœlonej czasoprzestrzeni, mo¿na tu „komponowaæ” same instrumenty. Taka sytuacja pozwala obcowaæ z istot¹ muzyki. Pozwala kszta³towaæ jej punkt wyjœcia i zarazem conditio sine qua non – brzmienie, które samo w sobie ma charakter indywidualny. To ono stanowi nierozdzieln¹ substancjê, z której sk³ada siê muzyczny byt, jest – jak monada Leibniza – zamkniêtym kosmosem. monada 2 zosta³a zrealizowana w Studiu Eksperymentalnym Heinrich-Strobel-Stiftung des SWR we Fryburgu Bryzgowijskim w 2003 roku. monada 3 zosta³a skomponowana na zamówienie Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia w 2003 r. Cezary Duchnowski characterized by a unique approach to music – fascination with timbre, expansion of performance resources. Has won many prizes: work monad 3 for voice, piano and computer won UNESCO IMC’s 10th International Rostrum of Electroacoustic Music in Rome (2004); also honored with Wroc³aw Special Prize for 2003/2004 season, special prize jointly with Agata Zubel (as ElettroVoce Duo) at International Gaudeamus Interpreters Competition in Amsterdam (2005). The monad cycle is the reflection of a search for new musical possibilities via application of modern means of expression. This search is carried out here at the level of fundamental components of the work. This makes it necessary to intervene more deeply in the sound material. Thus, the use of a computer – an instrument whose open potential is of great help in discovering a new face for the elementary properties of music – a face unburdened with the weight of extra-musical content. Besides composition with the sound of a specific time-space, we can ‘compose’ the instruments themselves. Such a situation permits us to commune with the essence of music. It permits us to shape its point of departure and, at the same time, conditio sine qua non – sound quality, which in itself is of individual character. It is this sound quality which represents the inseparable substance of which musical existence is comprised; it is – like a Leibniz monad – a closed universe. monad 2 was realized at the Experimental Studio of the Heinrich-Strobel-Stiftung des SWR in Freiburg-im-Breisgau in 2003. monad 3 was composed on commission from the Experimental Studio of Polish Radio in 2003. Cezary Duchnowski Kompozytor, urodzi³ siê w 1969 roku w £odzi. Jest absolwentem £ódzkiej Akademii Muzycznej, studiowa³ kompozycjê u J. Bauera. Swoje umiejêtnoœci doskonali³ na rocznym kursie Kompozycji i Informatyki Muzycznej w IRCAM w Pary¿u. Pracowa³ tam pod kierunkiem m. in. T. Murail, P. Manoury, M. Lindberga i M. Stroppy. Zrealizowa³ wraz z francuskim scenografem i artyst¹ wideo projekt multimedialny Voyage Amer. W roku 1997 zadebiutowa³ na festiwalu „Warszawska Jesieñ” utworem Avalon’s Gates na flet i komputer. Odby³ te¿ studia podyplomowe w klasie U. Süße w Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie. Owocem kursu w Zentrum für Kunst und Medientechnologie w Karlsruhe jest zrealizowany wraz z artyst¹ wideo Bertholdem Gantnerem i przedstawiony w sierpniu 2000 projekt multimedialny L’Ange noire – 4 Skizzen. Jest laureatem wielu nagród, m.in.: dwukrotnie na Miêdzynarodowej Trybunie Muzyki Elektroakustycznej UNESCO – I nagrody w kategorii „do lat 30-tu” (tak¿e drugie miejsce w kategorii generalnej) za utwór What Nostradamus has kept only for himself (1998, Wiedeñ) i I nagrody w kategorii generalnej za utwór Light and Shade (2000, Composer, born in 1969 in £ódŸ. Graduate of £ódŸ Academy of Music, studied composition with J. Bauer. Perfected skills in IRCAM’s year-long Composition and Computer Music Cursus in Paris. Worked there under direction of, among others: T. Murail, P. Manoury, M. Lindberg and M. Stroppy. Together with French stage designer and artist, realized multimedia video project Voyage Amer. In 1997, debuted at Warsaw Autumn festival with Avalon’s Gates for flute and computer. Also took postgraduate studies in studio of U. Süße at Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst in Stuttgart. Course at Zentrum für Kunst und Medientechnologie in Karlsruhe bore fruit in multimedia project L’Ange noire – 4 Skizzen, realized in collaboration with video artist Berthold Gantner and presented in August 2000. Has won many prizes, among others: twice at UNESCO IMC International Rostrum of Electro-acoustic Music – 1st Prize in ‘Under 30’ category (as well as 2nd place in general category) for What Nostradamus has kept only for himself (1998, Vienna); and 1st Prize in general category for Light and Shade (2000, sobota / Saturday, 11.11.2006 Micha³ Talma-Sutt 219 220 Madryt). Kompozytor by³ stypendyst¹ fundacji Witolda Lutos³awskiego (1995-2001). Jego zainteresowania koncentruj¹ siê na muzyce elektroakustycznej. Szczególnie wa¿n¹ rolê odgrywa dla niego ³¹czenie jej z instrumentami akustycznymi. Jeden z jego ostatnich utworów id¹cych w tym kierunku, Cellotronicum, zosta³ szczególnie doceniony przez krytykê. Jego muzyka, poza wieloma wykonaniami w Polsce, by³a tak¿e prezentowana na festiwalach w Niemczech, Francji, Rumunii i Republice Po³udniowej Afryki. Madrid). Composer received stipend from Witold Lutos³awski Foundation (1995–2001). Micha³ Talma-Sutt’s interests focus on electro-acoustic music; of particular importance to him is combination of this type of music with acoustic instruments. One of his most recent works moving in this direction, Cellotronicum, received especially good reviews. His music, aside from many performances in Poland, has also been presented at festivals in Germany, France, Romania and the Republic of South Africa. Vox moduli jest nadal dla mnie projektem otwartym. Docelowo ma siê sk³adaæ z kilkunastu „modu³ów“ (oko³o 2 godzin muzyki, a mo¿e i wiêcej), które mo¿na bêdzie ³aczyæ w ca³oœæ, trwaj¹c¹ od 10 do 20 minut. Nie chcê przez to jednak powiedzieæ, ¿e chodzi tu o formê aleatoryczn¹, a raczej o alternatywne wersje tego samego utworu z zakomponowan¹ form¹ muzyczn¹. Poszczególne modu³y bêd¹ mia³y swoje konkretne miejsca w kontekœcie ich nastêpstwa w czasie. Utwór Vox moduli zosta³ skomponowany (jest komponowany) w ramach projektu zamówieñ Zwi¹zku Kompozytorów Polskich finansowanego ze œrodków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny „Znaki czasu”). Vox moduli is still an open project for me. In its final form, it is to be comprised of something over a dozen ‘modules’ (about 2 hours of music, maybe more) which it will be possible to combine into a whole which lasts 10 to 20 minutes. When I say this, I am not speaking of an aleatoric form – rather, of alternative versions of the same work with a composed musical form. The individual modules will have their specific places in the context of their sequence in time. The work Vox moduli was composed (is being composed) as part of a Polish Composers’ Union commission project financed by funds from the Ministry of Culture and National Heritage (‘Signs of the Times’ Operational Program). Micha³ Talma-Sutt Micha³ Talma-Sut Kompozytor, urodzi³ siê w 1972 w Legnicy, absolwent Akademii Muzycznej we Wroc³awiu, studiowa³ kompozycjê u L. Wis³ockiego w (dyplom z wyró¿nieniem). W 2000 roku rozpocz¹³ podyplomowe studia kompozytorskie na Akademii Muzycznej w Warszawie pod kierunkiem M. Borkowskiego, otrzymuj¹c w roku 2002 dyplom z wyró¿nieniem. Jest laureatem konkursów krajowych i miêdzynarodowych: III miejsce na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim „£ÓD ’98” za Szkic kapryœny na kameraln¹ orkiestrê smyczkow¹ (1998); wyró¿nienie na Konkursie Irino Prize w Japonii za E-motion na dwa akordeony i œcie¿kê stereo (2003), wyró¿nienie na Konkursie ZAiKS im. Karola Szymanowskiego w Warszawie za B-A-C-H na kwartet smyczkowy (2003); II miejsce na Konkursie Russollo International Composition Competition we W³oszech równie¿ za E-motion (2003). Od 2003 nale¿y do Zwi¹zku Kompozytorów Polskich. Jego utwory prezentowane by³y na licznych festiwalach i koncertach, m.in.: Miêdzynarodowym Festiwalu „Warszawska Jesieñ” (2004, 2005), „Musica Polonica Nova”, (2004, 2006), Miêdzynarodowym Festiwalu „Laboratorium Muzyki Wspó³czesnej” (2003, 2005), Miêdzynarodowym Festiwalu „Musica Electronica Nova” (2005), Miêdzynarodowej Konferencji Re¿yserii DŸwiêku (2005), Miêdzynarodowym Konkursie Wspó³czesnej Composer, born in 1972 in Legnica, graduate of Academy of Music in Wroc³aw, studied composition with L. Wis³ocki (diploma with distinction). In 2000, began postgraduate studies in composition at Academy of Music in Warsaw under direction of M. Borkowski, receiving diploma with distinction in 2002. Has won prizes at competitions in Poland and abroad: 3rd Place at £ÓD ’98 Nationwide Composers’ Competition, for A Capricious Sketch for string chamber orchestra (1998); distinction at Irino Prize Competition in Japan, for E-motion for two accordions and stereo sound track (2003); distinction at ZAiKS Authors’ and Composers’ Association’ Karol Szymanowski Competition in Warsaw, for B-A-C-H for string quartet (2003); 2nd Prize at Russollo International Composition Competition in Italy, also for E-motion (2003). Since 2003, has belonged to Polish Composers’ Union. Works have been presented at numerous festivals and concerts, among others: Warsaw Autumn International Festival (2004, 2005), Musica Polonica Nova, (2004, 2006), Contemporary Music Laboratory international festival (2003, 2005), Musica Electronica Nova international festival (2005), International Audio Engineering Conference (2005), International Contemporary Chamber sobota / Saturday, 11.11.2006 Ryszard Osada 221 Muzyki Kameralnej (2005), Festiwalu „Musica Moderna” (2001, 2002, 2005, 2006) oraz we W³oszech, Francji i Anglii. Utwory Ryszarda Osady s¹ nagrywane i wydawane z sukcesem na p³ytach CD (w tym nominacja do nagrody Fryderyk 2004 i 2005). Ukaza³y siê te¿ jego trzy publikacje o charakterze naukowym wydane przez Akademiê Muzyczn¹ w Warszawie. Music Competition (2005), Musica Moderna Festival (2001, 2002, 2005, 2006); as well as in Italy, France and England. Ryszard Osada’s works have been recorded and successfully released on CD (including nominations for Fryderyk Award in 2004 and 2005). Also has had three academic books published at Fryderyk Chopin Academy of Music Press. „mimesis” – kategoria estetyczna wywodz¹ca siê z filozofii Arystotelesa, zak³adaj¹ca naœladowanie natury w szerokim tego s³owa rozumieniu (tak¿e zjawisk ¿ycia i postêpowania cz³owieka) w dziele sztuki b¹dŸ utworze literackim. Nie oznacza wiernego kopiowania rzeczywistoœci, dopuszczaj¹c stosowanie deformacji (satyrycznej lub groteskowej) lub idealizacji... ‘mimesis’ – an aesthetic category originating in the theory of Aristotle, assuming imitation of nature in the broad sense of the word (including phenomena of human life and behavior) in a work of art or work of literature. It does not mean faithful copying of reality; rather, it admits the possibility of using deformation (satirical or grotesque) or idealization… Ryszard Osada Ryszard Osada Utwór mimesis (na g³os, fortepian preparowany i elektronikê) powsta³ w czerwcu 2006 roku na zamówienie duetu ElettroVoce. mimesis (for voice, prepared piano and electronic media) was written in June 2006 on commission from the duo ElettroVoce. Agata Zubel 222 Kompozytorka, wokalistka, urodzi³a siê w 1978 we Wroc³awiu. Ukoñczy³a z wyró¿nieniem „Primus Inter Pares” studia kompozytorskie w Akademii Muzycznej we Wroc³awiu. Studia pog³êbia³a równie¿ w Conservatorium Hogeschool Enschede w Holandii oraz na licznych kursach. Composer, vocalist, was born in 1978 in Wroc³aw. Completed studies in composition at Academy of Music in Wroc³aw, graduating with the Primus Inter Pares distinction. Has also engaged in further study at the Conservatorium Hogeschool Enschede in Holland, as well as at numerous Cykl Unison jest zamierzon¹ seri¹ utworów kameralnych przeznaczonych na g³os z towarzyszeniem poszczególnych instru- courses. Received stipends from Ernst von Siemens Musikstiftung, Minister of Culture of Republic of Poland, City Council of Wroc³aw, as well as the International Education Foundation. Has won prizes at many competitions, both in composition and in voice. Received, among others: 1st Prize and PWM Edition Prize at Andrzej Panufnik National Composers’ Competition (1999), 1st Prize and Polish Radio special prize at Adam Didur Composers’ Competition (2000), special prize at CHAIN Concours Moderne, as well as 1st Prize at Krzysztof Penderecki International Competition of Contemporary Chamber Music (2002), Leopold Kronenberg Bank Foundation Grand Prix at 20th- and 21stcentury Music Competition for Young Performers (2003), 3rd Prize at Concours Nicati International Competition in the Interpretation of Contemporary Music for Professional Soloists in Switzerland (2003), special prize jointly with Cezary Duchnowski (as ElettroVoce duo) at International Gaudeamus Interpreters Competition in Amsterdam (2005). Has appeared as vocalist, and works have been performed at the following festivals: Warsaw Autumn, Musica Polonica Nova, AudioArt, Andrzej Panufnik Music Days in Kraków, Chanterelle Festival, Ultraschall in Berlin (2006), Adam Didur Festival, concerts of Polish Composers’ Union. Special place in her repertoire is occupied by newest music. Has performed many world premières and made many recordings of works by contemporary composers. Both as composer and as vocalist, enjoys recognition of cultural community, as evidenced by Polityka Passport awarded in 1999, as well as title and prize for ‘Creative Personality of 2004/2005 Season’ received in Wroc³aw. The Unisono cycle is a planned series of chamber works for voice with accompaniment by individual instruments. These miniatures represent an attempt to search sobota / Saturday, 11.11.2006 Stypendystka Ernst von Siemens Musikstiftung, Ministra Kultury, Zarz¹du Miasta Wroc³awia oraz Fundacji Edukacji Miêdzynarodowej. Laureatka wielu konkursów zarówno kompozytorskich jak i wokalnych. Otrzyma³a m.in.: I nagrodê oraz nagrodê Polskiego Wydawnictwa Muzycznego na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim im. Andrzeja Panufnika (1999), I nagrodê oraz nagrodê specjaln¹ Polskiego Radia na Konkursie Kompozytorskim im. Adama Didura (2000), nagrodê specjaln¹ na CHAIN Concours Moderne oraz I nagrodê na Miêdzynarodowym Konkursie Wspó³czesnej Muzyki Kameralnej im. Krzysztofa Pendereckiego (2002), nagrodê g³ówn¹ Fundacji Bankowej im. Leopolda Kronenberga na Konkursie Muzyki XX i XXI wieku dla M³odych Wykonawców (2003), III nagrodê na Miêdzynarodowym Konkursie Interpretacji Muzyki Wspó³czesnej dla Profesjonalnych Solistów – Nicati 2003 w Szwajcarii, nagrodê specjaln¹ wspólnie z Cezarym Duchnowskim (jako duet „ElettroVoce”) na Miêdzynarodowym Konkursie Wykonawców Muzyki Wspó³czesnej „Gaudeamus” w Amsterdamie (2005). Wystêpowa³a jako wokalistka i jej utwory wykonywane by³y na festiwalach: „Warszawska Jesieñ”, „Musica Polonica Nova”, Audio-Art, Dni Muzyki Andrzeja Panufnika w Krakowie, Chanterelle Festival, „Ultrashall” w Berlinie (2006), festiwalu im. Adama Didura, koncertach Zwi¹zku Kompozytorów Polskich. W jej repertuarze specjalne miejsce zajmuje muzyka najnowsza. Dokona³a wielu prawykonañ i nagrañ dzie³ twórców wspó³czesnych. Zarówno jako kompozytorka jak i wokalistka cieszy siê uznaniem œrodowiska, czego dowodem jest „Paszport Polityki” przyznany w 1999 oraz tytu³ i nagroda dla „Osobowoœci Twórczej Sezonu 2004/2005”, któr¹ otrzyma³a we Wroc³awiu. 223 mentów. Miniatury te stanow¹ próbê poszukiwañ mo¿liwoœci g³osowych w zakresie barwy, œrodków wykonawczych oraz wydobycia wielorakich rezultatów w zale¿noœci od instrumentów towarzysz¹cych. Utwór Parlando na g³os i komputer w szerokim zakresie wykorzystuje sonorystyczne w³aœciwoœci tkwi¹ce w g³oskach, ich zestawieniach i grupach, a odpowiednia artykulacja pozwala na wydobycie pe³nej gamy barw g³osu i zaprezentowanie mo¿liwoœci tkwi¹cych w samej emisji, bez u¿ycia okreœlonych s³ów czy ca³ego tekstu. Narracja przebiega tu tylko poprzez ró¿norodnoœæ ekspresji samych g³osek – od szeptu do krzyku, od wyraŸnej artykulacji do be³kotu. Zapis tych zjawisk dŸwiêkowych okreœlony jest w partyturze z uwzglêdnieniem relatywnych zale¿noœci wysokoœciowych. Stwarza to szerokie mo¿liwoœci wykonawcze. Du¿¹ dowolnoœæ interpretacyjn¹ daj¹ pozostawione do uznania wykonawcy szczegó³y dotycz¹ce rytmiki, agogiki czy artykulacji. Utwór wykorzystuje te¿ mo¿liwoœci tkwi¹ce w operowaniu sposobem amplifikacji oraz zastosowaniu efektów. Daje to jeszcze pe³niejsz¹ skalê barwow¹ i wzbogaca ca³oœæ o dodatkowy wymiar przestrzenny. 224 for vocal possibilities in the area of timbre and performance resources, as well as elicitation of a variety of results dependent on the accompanying instruments. Parlando for voice and computer makes broad-scale use of the tone qualities inherent in speech sounds, as well as in combinations and groups thereof; appropriate articulation permits the entire range of voice timbres to be brought out and the possibilities inherent in vocal production itself to be presented, without using specific words or an entire text. The narrative here runs only through the variety of expression solely of speech sounds – from whisper to scream, from clear articulation to mumbling. The notation of these sound phenomena is described in the score, including relative pitch relationships. This creates a wide range of performance possibilities. Much interpretative freedom is given by details left to the performer’s discretion, concerning rhythm, dynamics or articulation. The work also utilizes the possibilities inherent in manipulation of the manner of amplification, as well as in use of effects. This creates an even fuller range of timbre and enriches the work as a whole with an additional spatial dimension. Kompozytor, skrzypek, urodzi³ siê w 1979 roku we Wroc³awiu. Studiowa³ we wroc³awskiej Akademii Muzycznej: kompozycjê u J. Wichrowskiego oraz kompozycjê komputerow¹ u C. Duchnowskiego. Bra³ udzia³ w miêdzynarodowych kursach dla m³odych kompozytorów w Radziejowicach (2000), Gdañsku (2001) i Canterbury (2006). Pisa³ dla takich artystów i zespo³ów, jak: A. Bauer, „ElettroVoce”, „Cikada” String Quartet, „The Roentgen Connection”, „Tech-no Orchestra”, J. Skoczek, A. Pstrokoñska. Jest cz³onkiem Zwi¹zku Kompozytorów Polskich oraz Polskiego Stowarzyszenia Muzyki Elektroakustycznej. Jego utwory wykonywane s¹ na wielu koncertach i festiwalach muzyki wspó³czesnej w kraju i za granic¹, m.in.: „Musica Polonica Nova”, „Musica Electronica Nova”, podczas Koncertu Ko³a M³odych przy „Warszawskiej Jesieni”, Miêdzynarodowych Spotkaniach „Turning Sounds 2” (koncert monograficzny), „Audioart”, „Chanterelle Festival”, Festival Synthèse w Bourges, SARC Sonic Lab Belfast Sonorities Festival w Irlandii, Miêdzynarodowej Trybunie Muzyki Elektroakustycznej UNESCO w Rzymie, 53. Miêdzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Pary¿u. Program II Polskiego Radia zamówi³ u niego w 2004 roku utwór Figliki na elektronikê Composer, violinist, born in 1979 in Wroc³aw. Studied at Wroc³aw Academy of Music: composition with J. Wichrowski and computer composition with C. Duchnowski. Took part in international courses for young composers in Radziejowice (2000), Gdañsk (2001) and Canterbury (2006). Has written for such artists and ensembles as: A. Bauer, ElettroVoce, Cikada String Quartet, The Roentgen Connection, Tech-no Orchestra, J. Skoczek, and A. Pstrokoñska. Member of Polish Composers’ Union, as well as Polish Electro-acoustic Music Association. His works are performed at many concerts and festivals of contemporary music in Poland and abroad, among others: Musica Polonica Nova, Musica Electronica Nova, during Young People’s Circle Concert at Warsaw Autumn, Turning Sounds 2 International Meetings (monographic concert), Audioart, Chanterelle Festival, Festival Synthèse in Bourges, SARC Sonic Lab Belfast Sonorities Festival in Ireland, UNESCO IMC International Rostrum of Electro-acoustic Music in Rome, 53rd UNESCO IMC International Rostrum of Composers in Paris. In 2004, Channel 2 of Polish Radio commissioned Figliki for electronic media and prepared piano as part of Rej 2005 project sobota / Saturday, 11.11.2006 S³awomir Kupczak 225 i fortepian preparowany w ramach projektu „Rej 2005” z okazji 500-lecia urodzin pisarza. W 2005 roku na zamówienie Zwi¹zku Kompozytorów Polskich w ramach projektu „60 zamówieñ na 60-lecie ZKP” powsta³ utwór Kreacja I, którego prawykonanie odby³o siê w 2006 roku na festiwalu „Musica Polonica Nova” we Wroc³awiu. W latach 2002-04 by³ cz³onkiem wroc³awskiego teatru ZAR, z którym zrealizowa³ spektakle pt. Ewangelie Dzieciñstwa oraz £azarz. G³ównym obszarem jego zainteresowañ jest muzyka tworzona za pomoc¹ komputera. Wywiad Andy’ego W. ze S³awomirem Kupczakiem na temat Anafory VII na g³os, fortepian i elektronikê. 226 A.W. Gdybyœ teraz mia³ zaczynaæ, zrobi³byœ coœ inaczej? S.K. Nie wiem. Prawdopodobnie tak. Ci¹gle robi³bym inaczej, ale na koñcu okaza³oby siê, ¿e jest tak samo. A.W. Na jakim koñcu? S.K. Na pocz¹tku. A.W. Zadowolony jesteœ? S.K. Z czego? A.W. Z nowego utworu? S.K. Problem polega na tym, ¿e nie napisa³em jeszcze tego utworu. A.W. To dlaczego zgodzi³eœ siê na rozmowê o nowym utworze? S.K. Bo mnie oto prosi³eœ? A.W. To ciekawe. I rzeczywiœcie jest to problem? S.K. W sumie to nie. A.W. To jaki bêdzie ten utwór? S.K. Nie zadawaj idiotycznych pytañ. A.W. Dlaczego tak mówisz? S.K. Bo o ka¿dym utworze mo¿na powiedzieæ to samo. A.W. Tak uwa¿asz, czy jutro powiesz coœ innego? S.K. Nie wiem. Odpowiada mi to, ¿e mo¿na powiedzieæ coœ innego. in honor of Polish writer Miko³aj Rej’s 500th birthday. In 2005, on commission from Polish Composers’ Union, as part of ‘60 Commissions for the Polish Composers’ Union’s 60th Birthday’ project, Creation I was written; its world première took place in 2006 at the Musica Polonica Nova festival in Wroc³aw. From 2002-04, artist was member of Wroc³aw’s ZAR Theater, producing shows there entitled Gospels of Childhood as well as Lazarus. Main area of compositional interest is computer-assisted presentation and creation of works. Andy W. interviews S³awomir Kupczak on the subject of Anaphora 7 for voice, piano and electronic media. A.W. If you were to start now, would you do anything differently? S.K. I don’t know. Probably. I’d always do something differently, but in the end, it would always turn out to be the same. A.W. In what end? S.K. In the beginning. A.W. Are you satisfied? S.K. With what? A.W. With your new work? S.K. The problem is, I haven’t written the work yet. A.W. Then why did you agree to a conversation about your new work? S.K. Because you asked? A.W. Interesting. And is this really a problem? S.K. Actually, not really. A.W. So, what’s this work going to be like? S.K. Don’t ask idiotic questions. A.W. Why do you say that? S.K. Because one can say the same thing about every work. A.W. Do you really think that, or are you going to say something different tomorrow? S.K. I don’t know. It suits me that I could say something else. Trêbacz, kompozytor, adiunkt Instytutu Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach. Od studiów, zakoñczonych w 1978 roku, regularnie wspó³pracuje z czo³ówk¹ œwiatowego jazzu. Debiutowa³ na Festiwalu Jazz Jamboree (1988), nagrywa i koncertuje m.in. z Janem „Ptaszynem” Wróblewskim, Wojciechem Niedziel¹, Andrzejem Cudzichem, Erykiem Kulmem. Pierwsza autorska p³yta „Lonely Town” (1994) zosta³a Albumem Roku magazynu „Jazz Forum”. Prze³omowa w karierze artysty p³yta „Quest”, nagrana z najlepszym jazzowym saksofonist¹ Billy’m Harperem zaoowocowa³a dalsz¹ wspó³prac¹ i koncertami w ramach The Billy Harper Quintet – wystêpy obok K. Garreta, C. Seaya czy N.T. Bakera. Lata 1997-2001 to liczne koncerty Piotr Wojtasik Quintet z Tomaszem Szukalskim (saxofon tenorowy), a efektem tej wspó³pracy jest p³yta „Escape” (1998). W roku 2003 artysta za p³ytê „Hope” otrzymuje podwójn¹ nagrodê Fryderyka. Do nagrania zaprosi³ czo³ówkê amerykañskiego jazzu: D. Liebmana, R. Burrage’a, C. Seaya, oraz powtórnie L. Mo¿d¿era. Artysta koncertowa³ m.in. w paryskim klubie Sun Set, wiedeñskim Porgy czy na bodaj jednym z najwiêkszych festiwali œwiata Trumpeter, composer, Adjunct Professor in Institute of Jazz and Popular Music at Academy of Music in Katowice. Since completing studies in 1978, regularly works with leading artists in jazz worldwide. Debuted at Jazz Jamboree Festival (1988), records and concertizes with, among others: Jan ‘Ptaszyn’ Wróblewski, Wojciech Niedziela, Andrzej Cudzich, Eryk Kulm. First solo disk Lonely Town (1994) became Jazz Forum magazine’s Album of the Year. Disk Quest, turning point in artist’s career, was recorded with best jazz saxophonist Billy Harper, and bore fruit in further collaboration and concerts as part of The Billy Harper Quintet – concerts alongside K. Garret, C. Seay and N.T. Baker. Years from 1997–2001 were occupied with concerts of Piotr Wojtasik Quintet with Tomasz Szukalski (tenor saxophone); effect of this collaboration was disk Escape (1998). In 2003, artist received double Fryderyk Award for disk Hope; to do this recording, he invited leading American jazz artists: D. Liebman, R. Burrage, C. Seay, as well as, for the second time, L. Mo¿d¿er. Artist has concertized at, among other places, Paris’ Sun Set club, Vienna’s Porgy, and one of the biggest festivals in the world, Montreal Jazz Festival in Canada. Has sobota / Saturday, 11.11.2006 Piotr Wojtasik 227 Montreal Jazz Festiwal w Kanadzie. Wielokrotnie wygrywa w ankietach magazynu „Jazz Forum”. Wystêpuje w miêdzynarodowej formacji kontrabasisty Michela Donato, a w Polsce w swoim nowym kwartecie – Maciej Sika³a (sax.), Adam Kowalewski (ctb) i Steve McCraven (perc.). Obok dzia³alnoœci koncertowej i nagrañ, Piotr Wojtasik wyk³ada na Akademiach Muzycznych w Katowicach i we Wroc³awiu, prowadzi warsztaty i kursy. Rok 2006 przyniós³ premierê najnowszej autorskiej p³yty „We Want to Give Thanks”, nagranej w Nowym Jorku z wybitnymi artystami amerykañskimi – B. Hartem, R. Workmanem, G. Bartzem i V. Herringiem. won polls in Jazz Forum magazine many times. Performs with international group of bassist Michel Donato; and in Poland, with his new quartet – Maciej Sika³a (sax.), Adam Kowalewski (bass) and Steve McCraven (perc.). Aside from concert and recording activity, Piotr Wojtasik teaches at Academies of Music in Katowice and Wroc³aw, runs workshops and courses. Year 2006 brought première of new solo disk We Want to Give Thanks, recorded in New York with distinguished American artists – B. Hart, R. Workman, G. Bartz and V. Herring. Micha³ Moc 228 Z wyró¿nieniem ukoñczy³ dwa kierunki studiów w Akademii Muzycznej we Wroc³awiu – akordeon w klasie ad. Zbigniewa £uca i kompozycji w klasie prof. Gra¿yny Pstrokoñskiej-Nawratil). W roku 2000 – w ramach programu Socrates-Erasmus – studiowa³ w Holandii pod kierunkiem prof. D. Rowlanda. Jako solista wyst¹pi³ z orkiestrami kilkunastu krajowych filharmonii, zaœ jego kompozycje by³y wykonywane przez orkiestry filharmoniczne, zespo³y i solistów w wielu miastach Polski oraz za granic¹. Jego twórczoœæ znalaz³a miejsce w programach festiwali muzycznych: Graduated with distinction from Academy of Music in Wroc³aw, with dual major: accordion (studio of Adj. Prof. Zbigniew £uc) and composition (studio of Prof. Gra¿yna Pstrokoñska-Nawratil). In 2000 – under auspices of Socrates-Erasmus program – studied in Holland under direction of Prof. D. Rowland. As soloist, has performed with over a dozen philharmonic orchestras in Poland; his compositions have been performed by philharmonic orchestras, ensembles and soloists in many cities of Poland, as well as abroad. His uvre has found its place in programs of such music festivals as Poznañ Spring festival and Musica Polonica Nova Festival of Polish Contemporary Music in Wroc³aw. Artist’s compositions are used both in teaching curricula for students at pre-conservatory and conservatory level, and as obligatory pieces at performance competitions. Has received many awards for compositional uvre, has received highest prizes in competitions, as well as stipends. Won 1st Prize in 1st Composition and Orchestration Competition (Wroc³aw 1998), 2nd Prize in GAUDE MATER Composers’ Competition (Czêstochowa 1999), 1st Prize in A. Panufnik Composers’ Competition (Kraków 2000), 3rd Prize at Franz Josef Reinl-Stiftung International Composers’ Competition (Vienna/Munich 2001). Artistic activity was honored with Prize at 4th Contemporary Music Competition for Young Performers (Warsaw/Radziejowice 2001), also won 1st place at Polish Accordion Competitions: Che³m 1994; Zgierz 1995; M³awa 1995; Che³m 1996. Stipends from Minister of Culture as well as City of Wroc³aw, Stipend of Kiwanis Club Wratislavia sponsored by Mercedes Benz Miros³aw Wróbel. sobota / Saturday, 11.11.2006 „Poznañskiej Wiosny” czy Festiwalu Polskiej Muzyki Wspó³czesnej „Musica Polonica Nova” we Wroc³awiu. Kompozycje artysty s¹ wykorzystywane zarówno w programach nauczania dla uczniów i studentów, jak równie¿ jako utwory obowi¹zkowe na konkursach wykonawczych. Nagradzany za twórczoœæ kompozytorsk¹, wielokrotnie otrzymywa³ najwy¿sze nagrody konkursowe oraz stypendia. By³ laureatem I nagrody w I Konkursie Kompozycji i Instrumentacji (Wroc³aw 1998), II nagrody w Konkursie Kompozytorskim GAUDE MATER (Czêstochowa 1999), I nagrody w Konkursie Kompozytorskim im. A. Panufnika (Kraków 2000), III nagrody w Miêdzynarodowym Konkursie Kompozytorskim Franz Josef Reinl-Stiftung (Wiedeñ/Monachium 2001). Jego dzia³alnoœæ artystyczna zosta³a uhonorowana nagrod¹ IV Konkursu Muzyki Wspó³czesnej dla M³odych Wykonawców (Warszawa-Radziejowice 2001), zdoby³ równie¿ I miejsca na Ogólnopolskich Konkursach Akordeonowych: Che³m 1994; Zgierz 1995; M³awa 1995; Che³m 1996. Stypendysta Ministra Kultury, Miasta Wroc³awia a tak¿e Klubu Kiwanis Wratislavia z ramienia Mercedes Benz Miros³aw Wróbel. 229 ElettroVoce 230 Duet „ElettroVoce” powsta³ w wyniku wspó³pracy dwojga kompozytorów: Agaty Zubel i Cezarego Duchnowskiego. Oboje charakteryzuje szczególne podejœcie do muzyki – fascynacja barw¹, poszerzanie mo¿liwoœci wykonawczych, wieczne poszukiwanie. Ze strony Zubel, która równie¿ zajmuje siê awangardow¹ wokalistyk¹, by³a to chêæ odnalezienia nowych sposobów ekspresji wokalnej, u Duchnowskiego – poszukiwanie nowych kontekstów dla tradycyjnych instrumentów. Znalaz³o to szczególny wyraz w wykorzystaniu ludzkiego g³osu i nowych mo¿liwoœci, jakie daje u¿ycie komputera. Duet „ElettroVoce” wystêpowa³ na licznych festiwalach muzyki wspó³czesnej w Polsce i za granic¹. Utwory w ich wykonaniu (najczêœciej ich kompozycje) by³y nagrywane wielokrotnie przez Polskie Radio, jak równie¿ by³y prezentowane przez rozg³oœnie radiowe i telewizyjne. By³ nominowany do Dolnoœl¹skiego Brylantu Roku 2005 w kategorii osobowoœæ twórcza, w kwietniu 2005 artyœci otrzymali nagrodê specjaln¹ dla najlepszego zespo³u z elektronik¹ na presti¿owym konkursie wykonawstwa muzyki wspó³czesnej „Gaudeamus” w Holandii. Zostali równie¿ zaproszeni do obchodów Sezonu Polskiego w Rosji oraz Roku Polsko-Niemieckiego. Obecnie pracuj¹ nad adaptacj¹ opery Gwiazda Z. Krauzego w wersji na sopran i elektronikê. ElettroVoce Duo arose out of the collaboration of two composers: Agata Zubel and Cezary Duchnowski. Both are characterized by a unique approach to music – fascination with timbre, expansion of performance resources, eternal seeking. For Zubel, who is also active as an avantgarde vocalist, it was a desire to discover new means of vocal expression; for Duchnowski, a search for new contexts for traditional instruments. This found particular expression in utilization of the human voice and the new possibilities afforded by the computer. ElettroVoce Duo has performed at numerous contemporary music festivals in Poland and abroad. Works in their rendition (most often their own compositions) have been recorded many times by Polish Radio, as well as presented by radio and television broadcasters. The duo was nominated for the Lower Silesian Diamond of the Year 2005 in the category of artistic personality; in April 2005, the artists received a special prize for best ensemble with electronic media at the prestigious Gaudeamus competition for contemporary music interpretation in Holland. They were also invited to celebrations of the Polish Season in Russia, as well as the Polish-German Year. Presently, they are working on an adaptation of Z. Krauze’s opera Star for soprano and electronic media. niedziela, godz. 13.00 / Sunday, 1:00 p.m. KOLEGIATA ŒW. ANNY / ST. ANNE’S COLLEGIATE CHURCH UROCZYSTA MSZA ŒWIÊTA W INTENCJI LUDZI MUZYKI / SOLEMN MASS DEDICATED TO PEOPLE DEVOTED TO MUSIC Oprawa muzyczna / Musical setting: Schola Gregoriañska Wy¿szego Seminarium Duchownego Zakonu Paulinów w Krakowie / Schola Gregoriana Choir of Pauline Theological Seminary in Kraków niedziela, godz. 17.00 / Sunday, 5:00 p.m. SALA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / KRAKÓW PHILHARMONIC HALL Jerzy Maksymiuk – Szepty i krzyk marzeñ na wiolonczelê solo, fortepian i orkiestrê kameraln¹ / Whispers and Scream of Dreams for solo cello, piano, and chamber orchestra (2006), 12’ Marta Ptaszyñska – La novella d’inverno (1984), 14’ Piotr Wróbel – Violetova rapsodia na altówkê i smyczki / Violet Rhapsody for viola and strings (2002), 17’ niedziela / Sunday, 12.11.2006 12.11.2006 *** Fryderyk Chopin/Adam Makowicz – Fantaisie-Impromptu op. 66 Fryderyk Chopin/Adam Makowicz – Preludium A-dur op. 28 nr 7 / Prelude in A major Op. 28 no. 7 Adam Makowicz – Early June In Central Park Fryderyk Chopin/Adam Makowicz – Preludium e-moll op. 28 nr 4 / Prelude in E minor Op. 28 no. 4 Adam Makowicz – Living High In Manhattan Adam Makowicz – fortepian / piano Karolina Jaroszewska – wiolonczela / cello Lech Ba³aban – altówka / viola Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” / The Amadeus Polish Radio Chamber Orchestra Agnieszka Duczmal – dyrygent / conductor 231 Bezpoœrednia transmisja koncertu w Programie 2 Polskiego Radia / Live broadcasting on Polish Radio Channel 2 232 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 7 listopada, godz. 19.30 For information about the composer see notes under the 7 November 7:30 p.m. concert Szepty i krzyk marzeñ Powstanie utworu mia³o emocjonalne pod³o¿e – wi¹za³o siê z jubileuszem Agnieszki Duczmal. Jest ona jedn¹ z nielicznych kobiet dyrygentek, ale i jedn¹ z wybitnych kameralistek, a ja – mimo ¿e w tej chwili dyrygujê przede wszystkim du¿ymi orkiestrami – z serca jestem kameralist¹ i bardzo chcia³em uczciæ Agnieszkê i jej jubileusz. Zastanawia³em siê jak to zrobiæ: Mo¿e kwiaty? Mo¿e wino? Kwiatami j¹ obsypi¹, wina mo¿e nadu¿yæ orkiestra i bêd¹ nici z jubileuszu – pomyœla³em. Wtedy wpad³em na pomys³ napisania dla Agnieszki utworu. Mia³em k³opot, poniewa¿ minimalizmu nie lubiê, dra¿ni¹ mnie te¿ partytury upstrzone nadmiarem nut, ba³aganiarskie, nieporz¹dne, co widaæ ju¿ na pierwszy rzut oka. Szybko to dostrzegam, poniewa¿ w BBC SSO zadyrygowa³em – nie do wiary! – ponad 150 premier utworów wspó³czesnych. Widzieæ – to jedno, ale wiedzieæ, jak pisaæ w tych czasach – to drugie. Gdybym wiedzia³, by³bym geniuszem. Tak czy owak i tak Bóg mnie nagrodzi³, bo spoœród ostatnio napisanych utworów najbardziej jestem zadowolony w³aœnie z utworu dla Agnieszki. O utworze. Dumny jestem z czterech pierwszych, granych na wiolonczeli nut – wspinaj¹cego i schodz¹cego pasa¿u z non¹. Mo¿na go przyrównaæ do tematu (to termin Whispers and Scream of Dreams The writing of this work had an emotional basis – it was associated with Agnieszka Duczmal’s birthday celebration. She is one of only a few women conductors, but also one of the foremost of chamber musicians – and even though at the moment, I conduct, above all, large orchestras, at heart I am a chamber musician, and I very much wanted to honor Agnieszka and her birthday. I was wondering how to do this: Maybe flowers? Maybe wine? Flowers – she’s already being showered with them; and wine – the orchestra might abuse it and then the birthday celebration would come to nothing – I thought. Then it occurred to me that I could write a piece for Agnieszka. I had a problem, because while I don’t like minimalism, I also find scores bestrewn with an excess of notes annoying, messy, disorderly, as can be seen already at first glance. I notice this quickly, because at the BBC SSO, I have conducted – unbelievable! – over 150 premières of contemporary works. To see is one thing; but to know how to write in our time is quite another. If I knew, I’d be a genius. One way or another, God has nonetheless rewarded me, because among the works I’ve written recently, it is the one for Agnieszka with which I am most satisfied. About the work. I am proud of the first four niedziela / Sunday, 12.11.2006 Jerzy Maksymiuk 233 234 u¿ywany obecnie z wstydliwoœci¹, albo wcale). Inwokacjê solo wzbogaca echo fortepianu, muzyka rozwija siê, przechodzi w bardziej burzliw¹ fazê. Kulminacyjny moment ruchu rozgrywa siê w orkiestrze z towarzyszeniem fortepianu, werbla i talerza. Ta sekwencja koñczy siê krótkim ostinatem, by po niewielkiej pauzie nast¹pi³ epilog, ale ju¿ z towarzyszeniem grupy instrumentów. Szczególn¹ rolê odgrywa kontrabas, jakby basso continuo z dawnej muzyki, oraz – grana niezwykle delikatnie, subtelnie, marzycielsko – partia fortepianu. Mo¿na odnaleŸæ delikatne echa postimpresjonizmu: na sam koniec, jakby z oddali zjawia siê kwartet smyczkowy w harmonice z³amanej, z dominacj¹ septym, w ca³otonowej skali (od której nie mogê siê uwolniæ). W po³¹czeniu ze stale graj¹c¹ wiolonczel¹ i kontrabasem tworzy muzykê wcale nie tonaln¹, ale mo¿na wy³owiæ tak¹ materiê. Cztery nuty wzi¹³em do tego fragmentu z melodii stworzonej gdzieœ na pograniczu Francji i Hiszpanii. Zastanawia³em siê, czy nie zakoñczyæ swej kompozycji wczeœniej, bez tej melodyjnej frazy, ale w koñcu pozostawi³em j¹, nie mog¹c siê od niej uwolniæ. Sta³a siê ona bowiem dla mnie czymœ wa¿niejszym ni¿ myœla³em na pocz¹tku. Ujê³o mnie, ¿e na prawykonaniu utworu Agnieszka zadyrygowa³a koñcowy fragment tak, jakbym chcia³ – bardzo cicho, jak przysta³o na muzykê z oddalonych czasów. Gdyby do muzycznej kompozycji dobieraæ odpowiednik literacki (robi³ tak Rachmaninow „t³umacz¹c” swój marsz ¿a³obny), zinterpretowa³bym swój utwór jako marzenie, które czeka na spe³nienie albo siê nie spe³ni³o. St¹d taki tytu³ mojego utworu. Jerzy Maksymiuk notes, played on the cello – a rising and falling arpeggio with ninth. It is comparable to a theme (a term used nowadays only sheepishly, if at all). The solo invocation is enriched by a piano echo, the music develops, moves into a stormier phase. The culminating moment of the motion is played out in the orchestra with accompaniment of piano, snare drum and cymbal. This sequence finishes with a short ostinato, which, after a short pause, is followed by an epilogue, now with accompaniment from a group of instruments. A particular role is played by the double bass – as it were, the basso continuo from early music; as well as the piano part – played with uncommon delicacy, subtlety, dreaminess. One can find delicate echoes of Postimpressionism: at the end, as it were, from a distance, a string quartet appears in broken harmonic language, with a predominance of sevenths, in a whole-tone scale (from which I somehow am not able to free myself). In combination with the continually-playing cello and double bass, it creates music which is not at all tonal, but it is possible to spot such material. I took four notes for this fragment from a melody created somewhere along the border between France and Spain. I was wondering whether to finish my composition earlier, without that melodic phrase; but in the end I left it in, since I couldn’t free myself from it. For it had become something more important to me than I had thought at first. It captivated me that during the world première of the work, Agnieszka conducted the final fragment just the way I would like it – very quietly, as is fitting for music from distant times. If I were to select a literary equivalent to the musical composition (as did Rachmaninov in ‘explaining’ his Marche Funèbre), I would interpret my work as a dream which is waiting to be fulfilled or has not been fulfilled. Thus the title of my work. Jerzy Maksymiuk ________________ ________________ Nota o kompozytorce znajduje siê przy koncercie z dnia 8 listopada, godz. 17.00 For information about the composer see notes under the 8 November 5:00 p.m. concert La novella d’inverno (Opowieœæ zimowa) napisana zosta³a w 1984 roku w Bloomington dla Polskiej Orkiestry Kameralnej, dedykowana jest orkiestrze i jej szefowi Jerzemu Maksymiukowi. Prawykonanie utworu odby³o siê 5 maja 1985 roku w Lizbonie, w ramach IX Festiwalu Muzyki Wspó³czesnej organizowanego przez Fundacjê Gulbenkiana. Od tego czasu utwór by³ równie¿ wykonywany m.in. w Anglii, Francji, Kanadzie, W³oszech i USA (w nowojorskiej Carnegie Hall). W malarstwie surrealistycznym Maxa Ernsta, Yvesa Tanguy czy Giorgio de Chirico elementy œwiata realnego mieszaj¹ siê ze œwiatem irracjonalnym w taki sposób, ¿e w wyniku powstaje obraz bêd¹cy now¹, nadrzêdn¹ i „nadrealn¹” rzeczywistoœci¹. W La novella d’inverno podjê³am próbê stworzenia takiego nowego, „nadrealnego” obrazu dŸwiêkowego. Ten œwiat dŸwiêkowy zbudowany jest z elementów znanych (w tym przypadku Vivaldi), tak przekszta³canych i zakomponowanych w ca³oœæ, ¿e w rezultacie powstaje nowa i nadrzêdna rzeczywistoœæ dŸwiêkowa. La novella d’inverno (A Winter’s Tale) was written in 1984 in Bloomington for the Polish Chamber Orchestra, and is dedicated to its chief, Jerzy Maksymiuk. The work’s world première took place on 5 May 1985 in Lisbon, as part of the 9th Festival of Contemporary Music organized by the Gulbenkian Foundation. Since that time, the work has also been performed in, among other places, England, France, Canada, Italy and the USA (at Carnegie Hall in New York). In the surrealist painting of Max Ernst, Yves Tanguy or Giorgio de Chirico, elements of the real world are mixed with the irrational world in such a way that the result is a picture which is a new, superior and ‘surreal’ reality. In La novella d’inverno, I made an attempt to create such a new, ‘surreal’ sound picture. This sound world is build of known elements (in this case, Vivaldi), transformed and composed into a whole so that the result is a new and superior sound reality. Marta Ptaszyñska (program book, Warsaw Autumn 1985) Marta Ptaszyñska (ksi¹¿ka programowa WJ 1985) niedziela / Sunday, 12.11.2006 Marta Ptaszyñska 235 Piotr Wróbel 236 Kompozytor, urodzi³ siê w 1977 roku w Warszawie. Jest absolwentem klasy kompozycji S. Moryty w Akademii Muzycznej w Warszawie (dyplom z wyró¿nieniem w 2002 roku). Obecnie przygotowuje siê do dyplomu w Instytucie Jazzu i Muzyki Rozrywkowej katowickiej Akademii Muzycznej na kierunku aran¿acji i kompozycji jazzowej w klasie A. Zubka. Wspó³pracuje z zespo³ami, aran¿uj¹c i opracowuj¹c dla nich ró¿ne gatunki muzyki, m.in.: jazz, muzykê kameraln¹, folklor. Jest laureatem konkursów kompozytorskich, zdoby³ m.in.: I nagrodê za Sekstet na konkursie z okazji 1000-lecia Gdañska (1997), oraz wyró¿nienie za utwór Hymn ku czci Œw. Józefa na Konkursie „Vox Basilicae Calissiensis” w Kaliszu (1997), III nagrodê za Belakundê na kwartet puzonów i sekcjê rytmiczn¹ na Warszawskim Konkursie Kompozytorskim (1998), III nagrodê za utwór na organy Amnissimalis na 40. Konkursie M³odych Kompozytorów im. T. Bairda (1998), dwa wyró¿nienia: za Kolêdê oraz Z g³osów Pisma Œwiêtego na konkursie „Musica Sacra” w Czêstochowie (1999). Jego utwory wykonywane s¹ na koncertach i festiwalach muzycznych, m.in. na „Warszawskich Spotkaniach Muzycznych”. Kompozycja S³onecznikowy dens na wiolonczelê i sekcjê rytmiczn¹ zosta³a nagrana na p³ytê dla firmy Acte Préalable (1999). Composer, born in 1977 in Warsaw. Graduated from studio of S. Moryto at Academy of Music in Warsaw (diploma with distinction in 2002). Presently preparing for diploma at Katowice Academy of Music, Institute of Jazz and Popular Music, in field of jazz arrangement and composition, in studio of A. Zubek. Collaborates with ensembles, arranging various genres of music for them, among others: jazz, chamber music, folklore. Has won prizes at composers’ competitions, receiving, among others: 1st Prize for Sextet at Competition for 1000th birthday of Gdañsk (1997), as well as honorable mention for Hymn to St. Joseph at Vox Basilicae Calissiensis Competition in Kalisz (1997), 3rd Prize for Belakunda for trombone quartet and rhythm section at Warsaw Composers’ Competition (1998), 3rd Prize for organ work Amnissimalis at 40th T. Baird Young Composers’ Competition (1998), two honorable mentions: for Christmas Carol as well as Z g³osów Pisma Œwiêtego [From the Voices of the Holy Scriptures] at Musica Sacra competition in Czêstochowa (1999). Works are performed at concerts and music festivals, among others, Warsaw Music Meetings. Composition S³onecznikowy dens for cello and rhythm section was recorded on disk for Acte Préalable label (1999). Important event was world première of Concerto for Orchestra by Polish Radio Orchestra under direction of £. Borowicz at concert from ‘Generations’ series (2004). Violetova rapsodia jest dwuczêœciowym utworem na altówkê i orkiestrê smyczkow¹, opartym na harmonii i rytmice jazzowo-swingowej. Partii solisty stara³em siê nadaæ „improwizowany” charakter, a akompaniuj¹cej orkiestrze cechy aran¿acji jazzowej, w drugiej czêœci o brzmieniu nieco „bigbandowym”. Utwór sk³ada siê z dwóch kontrastuj¹cych ze sob¹ czêœci, swój tytu³ – Rapsodia – zawdziêcza swobodnej budowie ka¿dej nich. Pierwsza czêœæ utrzymana jest w nastroju balladowo-zamyœlonym; w drugiej natomiast dominuje energia i ¿ywio³, z popisow¹ kadencj¹ solisty. Violet Rhapsody is a two-movement work for viola and string orchestra, based on jazz-swing harmony and rhythm. I tried to give the solo part an ‘improvised’ character; and the accompanying orchestra, traits of a jazz arrangement – in the second movement, one with a somewhat ‘Big Band’ sound. The work is comprised of two contrasting movements; it owes its title – Rhapsody – to the free-flowing structure of each of them. The first movement is in a dreamy, ballad-like mood; in the second, what dominates is energy and spontaneity, with a spectacular cadenza for the soloist. Piotr Wróbel Piotr Wróbel Fryderyk Chopin 237 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 8 listopada, godz. 19.30 For information about the composer see notes under the 8 November 7:30 p.m. concert Twórczoœæ Fryderyka Chopina oddzia³uje bardzo mocno nie tylko na muzyków i s³uchaczy, ale czêsto staje siê inspiracj¹ dla kompozytorów do tworzenia nowych utworów, czerpi¹cych z bogactwa melodycznego i emocjonalnego spuœcizny artystycznej tego genialnego twórcy. Obok dzie³ niedziela / Sunday, 12.11.2006 Wa¿nym wydarzeniem by³o prawykonanie jego Koncertu na orkiestrê przez Polsk¹ Orkiestrê Radiow¹ pod dyrekcj¹ £. Borowicza na koncercie z cyklu „Generacje” (2004). The uvre of Fryderyk Chopin very strongly affects not only musicians and audiences, but often becomes inspiration for composers to create new works, taking from the melodic and emotional riches of the artistic legacy of this creative genius. Aside from 238 pe³nych cytatów Chopinowskiej muzyki czy pisanych pod wra¿eniem tej wielkiej osobowoœci utworów fortepianowych, koncertów czy nawet oper, wa¿n¹ i du¿¹ grupê tworz¹ transkrypcje na ró¿ne instrumenty i g³osy. O inspiruj¹cej roli muzyki Chopina najlepiej œwiadczy fakt, i¿ wiêkszoœæ z dwustu trzydziestu oryginalnych utworów tego polskiego kompozytora doczeka³o siê w XIX i XX wieku ponad czterech tysiêcy (!) rozmaitych transkrypcji na instrumenty solowe z towarzyszeniem fortepianu (na skrzypce, altówkê, wiolonczelê, kontrabas, obój, klarnet, fagot, saksofon, tr¹bkê, róg, puzon, gitarê), na g³os z fortepianem (z tekstem lub jako wokalizy) czy na zespo³y kameralne i orkiestrowe. Autorami owych opracowañ byli czêsto znakomici kompozytorzy lub wykonawcy: Fritz Kreisler, Karol Lipiñski, Pablo de Sarasate, Aleksander G³azunow, Ferdinand Büchner, Ferenc Liszt, Pauline Viardot-Garcia czy Jean Françaix. I nic nie zapowiada, aby w XXI wieku sytuacja mia³a siê zmieniæ... Po muzykê Chopina siêgali nie tylko kompozytorzy muzyki klasycznej. Dzie³a Fryderyka stawa³y siê te¿ czêsto podstaw¹ jazzowej improwizacji. Trudno oczywiœcie, aby prymu w tej dziedzinie nie wiedli sami Polacy. Pierwszym takim „zamachem” by³y dzia³ania wokalnej grupy Novi Singers ju¿ w latach siedemdziesi¹tych XX wieku. Ale prawdziwym jazzowym „rzecznikiem” Chopina jest bez w¹tpienia Andrzej Jagodziñski, który ze swym triem prezentowa³ jazzowe opracowania tañców, preludiów i etiud na ca³ym œwiecie i z repertuarem tym nagra³ ju¿ wiele wspania³ych p³yt. Tak¿e inni polscy jazzmani, tacy jak W³odzimierz Nahorny, Krzysztof Herdzin, Zbigniew Namys³owski czy Leszek Mo¿d¿er siêgali w swych improwizacjach po dzie³a Fryderyka. W tej grupie nie mog³o oczywiœcie zabrakn¹æ Adama Makowicza, który swoimi opracowaniami preludiów na fortepian i orkiestrê smyczkow¹ nieŸle w tym chopinowskim muzycznym „garnku” zamiesza³. works full of quotes from Chopin’s music, or piano pieces, concerti, even operas written under the impression of this great personality, an important and large group is comprised of transcriptions for various instruments and voices. The inspirational role of Chopin’s music is best shown by the fact that the majority of the 230 original works by this Polish composer have seen, in the 19th and 20th centuries, over 4 000 (!) different transcriptions for solo instruments with piano accompaniment (for violin, viola, ’cello, double bass, oboe, clarinet, bassoon, saxophone, trumpet, horn, trombone, guitar), for voice with piano (with text or as vocalises), or for chamber and orchestral ensembles. The authors of these arrangements have often been distinguished composers or performers: Fritz Kreisler, Karol Lipiñski, Pablo de Sarasate, Alexander Glazounov, Ferdinand Büchner, Franz Liszt, Pauline Viardot-Garcia or Jean Françaix. And there is no reason to believe that the situation will change in the 21st century… Not only composers of classical music have turned to Chopin’s music. Fryderyk’s works have also often become the basis for jazz improvisation. Obviously, it would be difficult for the leaders in this field to be anyone else besides Poles. The first such ‘attack’ were the activities of the vocal group Novi Singers, already in the 1970s. But a true jazz ‘advocate’ of Chopin is without doubt Andrzej Jagodziñski, who, with his trio, has presented jazz arrangements of the dances, preludes and etudes all over the world, and has already recorded many wonderful disks with this repertoire. Other Polish jazzmen as well, such as W³odzimierz Nahorny, Krzysztof Herdzin, Zbigniew Namys³owski or Leszek Mo¿d¿er, have turned to Fryderyk’s works in their improvisations. Of course, we must not omit from this group Adam Makowicz, who, with his arrangements of the preludes for piano and string orchestra, has stirred the ‘pot’ of Chopin’s music quite nicely. Of course, we could ask ourselves whether these jazz improvisations are closer to typical transcriptions – retaining in greater measure the original intention of Chopin – or to a completely separate Chopin trend, full of original ideas, in which music flows out of music. No doubt some will be found who will turn their musicloving noses up in distaste at any ‘intervention’ in the wonderful music of Fryderyk; yet others will discover the immeasurably strong effect of our musical bard. Who is right? Maybe let’s listen… Miko³aj Krakowski Miko³aj Krakowski Adam Makowicz niedziela / Sunday, 12.11.2006 Mo¿na oczywiœcie zastanawiaæ siê, czy tym jazzowym improwizacjom jest bli¿ej do typowych transkrypcji – zachowuj¹cych w wiêkszym stopniu pierwotn¹ intencjê Chopina – czy do ca³kiem odrêbnego nurtu chopinowskiego, pe³nego oryginalnych pomys³ów, w którym muzyka wyp³ywa z muzyki. Znajd¹ siê pewnie i tacy, którzy z niesmakiem krêciæ bêd¹ melomañskim nosem na ka¿d¹ „ingerencjê” w cudown¹ muzykê Fryderyka, jeszcze inni bêd¹ odkrywali niezmierzon¹ si³ê oddzia³ywania naszego muzycznego wieszcza. Kto ma racjê? Mo¿e pos³uchajmy... 239 Pianista i kompozytor, urodzi³ siê na Œl¹sku Cieszyñskim (1940). Po wojnie, jako szeœciolatek zamieszka³ z rodzicami w Polsce, w Rybniku. Gry na fortepianie uczy³ siê pocz¹tkowo od matki – pianistki i œpiewaczki, póŸniej by³ uczniem szkó³ muzycznych w Rybniku, Katowicach i Krakowie. W 1956 roku porzuci³ szko³ê i zwi¹za³ siê z krakowskim klubem jazzowym Helicon. Wspólnie z trêbaczem Tomaszem Stañk¹ w 1962 za³o¿y³ zespó³ „Jazz Darings”, który zdoby³ I miejsce w Konkursie Jazzowym Pianist and composer, born in Czech portion of Silesia (1940). After World War II, at age of six, took up residence with parents in Rybnik, Poland. At first, learned piano from mother – pianist and singer; later attended music schools in Rybnik, Katowice and Kraków. In 1956, left school and became associated with Kraków jazz club Helicon. In 1962, together with trumpeter Tomasz Stañko, founded ensemble Jazz Darings, which won 1st place in Southern Poland Jazz Competition (1963). 240 Polski Po³udniowej (1963). Dziêki umiejêtnoœciom i wykorzystaniu nowoczesnej techniki zapraszano go do grania z doskona³ymi muzykami jazzowymi: A. Kurylewiczem, Z. Namys³owskim, T. Stañko, M. Urbaniakiem, J. „Ptaszynem” Wróblewskim, akompaniowa³ tak¿e na p³ytach wokalistce U. Dudziak, wyst¹pi³ z orkiestr¹ Duke’a Ellingtona. Od 1974 roku coraz czêœciej decydowa³ siê na samodzielne dzia³ania artystyczne. W 1977 roku wyjecha³ do USA, gdzie wyst¹pi³ w nowojorskim klubie The Cookery (1977), póŸniej w presti¿owej Carnegie Hall. Nagra³ te¿ pierwszy solowy album „Adam”. Odt¹d uczestniczy we wszystkich licz¹cych siê krajowych, europejskich i amerykañskich festiwalach jazzowych. Do wspólnego muzykowania zapraszali go m.in.: B. Goodman, H. Hancock, E. Hines, S. Vaughan. W stylu gry Makowicz wzorowa³ siê na grze A. Tatume’a, K. Jarretta i fortepianowej muzyce epoki romantyzmu. Chêtnie grywa równie¿ klasykê, m.in. z Chester String Quartet, Amici String Quartet i Washington National Symphony Orchestra. Jego specjalnoœci¹ sta³y siê koncerty i p³yty monograficzne z pogranicza jazzu i muzyki rozrywkowej poœwiêcone wielkim twórcom: G. Gershwinowi, I. Berlinowi, J. Kernowi i C. Porterowi, F. Chopinowi. W 2004 nagra³ wraz z Leszkiem Mo¿d¿erem p³ytê rejestruj¹c¹ taki koncert w Carnegie Hall. W³asne interpretacje muzyki klasyków jazzu prezentuje z orkiestr¹ Sinfonia Varsovia pod kierownictwem Krzesimira Dêbskiego na koncertach monograficznych z cyklu „Makowicz plays...”. Thanks to skill and utilization of modern technique, was invited to play with first-rate jazz ensembles: A. Kurylewicz, Z. Namys³owski, T. Stañko, M. Urbaniak, J. ‘Ptaszyn’ Wróblewski; also accompanied vocalist U. Dudziak on disks, performed with Duke Ellington Orchestra. From 1974 onwards, more and more frequently decided on independent artistic activity. In 1977, left for USA, where he performed at New York club The Cookery (1977), later in prestigious Carnegie Hall. Also recorded first solo album ‘Adam’. Since that time, has participated in all important Polish, European and American jazz festivals. Has been invited to make music with, among others: B. Goodman, H. Hancock, E. Hines, S. Vaughan. In playing style, Makowicz has modeled his playing on that of A. Tatume, K. Jarrett, and piano music of Romantic era. Also enjoys playing classical music with, among others, Chester String Quartet, Amici String Quartet and National Symphony Orchestra in Washington. Has become specialist in concerts and monographic disks from border area between jazz and classical music, devoted to great artists: G. Gershwin, I. Berlin, J. Kern and C. Porter, F. Chopin. In 2004, together with Leszek Mo¿d¿er, made live recording on disk of concert at Carnegie Hall. Presents own interpretations of jazz classics with Sinfonia Varsovia orchestra under direction of Krzesimir Dêbski at monographic concerts from ‘Makowicz plays…’ series. Wiolonczela. Wychowanka Zary Nelsovej – s³awy wiolonczelistyki, u której studiowa³a w presti¿owej Juilliard School w Nowym Jorku. W wieku 19 lat uzyska³a dyplom z wyró¿nieniem w klasie S. Pokorskiego w Akademii Muzycznej w Poznaniu. Swoje umiejêtnoœci doskonali³a u J.F. Sellheima, I. Czilipika, S. Firleja i M. Maiskyego. Uczestniczka presti¿owych kursów wiolonczelowych, m.in. kursu im. Piatigorskiego w Los Angeles i w Aspen. Karierê solow¹ w wieku 16 lat rozpoczê³a koncertem z Filharmoni¹ Poznañsk¹ pod batut¹ J. Swobody. Od tego czasu wystêpuje czêsto z Orkiestr¹ Kameraln¹ „Amadeus” i wieloma orkiestrami w Polsce. Wspó³pracuje z wybitnymi artystami: A. Duczmal, G. Karrem, J. Maksymiukiem, J. M. Flor˜ncio Junior, P. Greenbergiem, by³a cz³onkiem Orkiestry Festiwalowej K. Zimermana, wystêpowa³a w najznakomitszych salach Europy i Stanów Zjednoczonych. Koncertowa³a na presti¿owym festiwalu „Europalia” w Belgii, wystêpowa³a z Savannah Symphony Orchestra i da³a recital w Alice Tully Hall w Nowym Jorku. Jako solistka wraz z Sinfoni¹ Varsovi¹ bra³a udzia³ w prawykonaniu kompozycji Pamiêtnik Powstania Warszawskiego K. Knittla, napisanego na 60. rocznicê wybuchu Powstania, Cello. Former student of famous cellist Zara Nelsova, with whom she studied at prestigious Juilliard School in New York. At age 19, obtained diploma with distinction in studio of S. Pokorski at Academy of Music in Poznañ. Perfected skills studying with J. F. Sellheim, I. Czilipik, S. Firlej, and M. Maisky. Has participated in prestigious cello courses – among others, Piatigorsky course in Los Angeles and Aspen. Began solo career at age 16 in concert with Poznañ Philharmonic under baton of J. Swoboda. Since that time, has often performed with Amadeus Chamber Orchestra and many orchestras in Poland. Collaborates with distinguished artists: A. Duczmal, G. Karr, J. Maksymiuk, J. M. Flor˜ncio Júnior, P. Greenberg, was member of K. Zimerman Festival Orchestra, has performed in most noteworthy halls of Europe and United States. Has concertized at prestigious Europalia festival in Belgium, performed with Savannah Symphony Orchestra, and given recital at Alice Tully Hall in New York. As soloist, together with Sinfonia Varsovia, took part in world première of K. Knittel’s composition A Memoir of the Warsaw Uprising, written for 60th anniversary of Uprising’s outbreak, with Amadeus niedziela / Sunday, 12.11.2006 Karolina Jaroszewska 241 z orkiestr¹ Kameraln¹ „Amadeus” wyst¹pi³a na Festiwalu Chopinowskim w Dusznikach w 60. rocznicê jego powo³ania. W swoim dorobku artystka ma wiele nagrañ dla Polskiego Radia i TVP, jak równie¿ nagrania p³ytowe dokonane wraz z Orkiestr¹ Kameraln¹ „Amadeus”. W repertuarze ma koncerty wiolonczelowe, równie¿ kompozytorów dwudziestowiecznych i wspó³czesnych, takich jak Sir E. Elgar, W. Lutos³awski, K. Penderecki czy K. Meyer. Koncertuje kameralnie z gitarzyst¹ K. Meisingerem, prezentuj¹c m.in. muzykê A. Piazzolli. Od 2005 jest koncertmistrzem wiolonczel w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Chamber Orchestra, performed at Chopin Festival in Duszniki on its 60th anniversary of founding. Artist has to her credit many recordings for Polish Radio and Polish Television, as well as disk recordings made together with Amadeus Chamber Orchestra. Repertoire includes cello concerti, 20thcentury and contemporary as well, by such composers as Sir E. Elgar, W. Lutos³awski, K. Penderecki and K. Meyer. Engages in chamber concerts with guitarist K. Meisinger, presenting music by, among others, A. Piazzolla. Since 2005, has been principal cellist of Warsaw Philharmonic. Lech Ba³aban 242 Altówka. Ukoñczy³ studia na Akademii Muzycznej w Poznaniu w klasie skrzypiec (1988) pod kierunkiem prof. P. Radziñskiego i prof. J. Kaliszewskiej oraz w klasie altówki prof. A. Murawskiego(1994). Swoje umiejêtnoœci doskonali³ na kursach mistrzowskich pod kierunkiem prof. E. Feltza, Z. Brona, O. Kagana, W. Pikajzena, M. Frischenschlagera i R. Ricciego. Jest laureatem nagrody specjalnej IV Ogólnopolskiego Festiwalu M³odych Skrzypków w Lublinie (1980), zdobywc¹ wyró¿nienia na IV Viola. Graduated from Academy of Music in Poznañ with diploma in violin performance (1988) under direction of Prof. P. Radziñski and Prof. J. Kaliszewska, as well as in viola performance under direction of Prof. A. Murawski (1994). Perfected skills at master classes under direction of Prof. E. Feltz, Z. Bron, O. Kagan, W. Pikajzen, M. Frischenschlager and R. Ricci. Winner of special prize at 4th Nationwide Young Violinists’ Festival in Lublin (1980), honorable mention at 4th Z. Jahn- ke Nationwide Violin Competition in Poznañ (1984), and 1st Prize at 5th J. Rakowski Nationwide Viola Competition in Poznañ (1993). Was also member of Polish team at 9th H. Wieniawski International Violin Competition in Poznañ (1986). Lech Ba³aban began viola career with debut in solo part of A. Schönberg’s string sextet Verklärte Nacht as principal viola of Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio, of which he has been a member since 1988. As soloist, has concertized in Poland, as well as Denmark, Slovakia, Germany, Austria, France and former USSR. With Amadeus Chamber Orchestra, has recorded viola concerti of J.C. Bach, G.F. Händel and K. Penderecki, as well as W.A. Mozart’s Sinfonia Concertante. Artist has performed at prestigious Bravo Maestro Festivals, where he concertized with, among others: W. Wi³komirska, E. Pob³ocka, V. Brodsky, K.A. Kulka, K. Jakowicz, W. Malicki and T. Strahl. Member of Wieniawski Quartet. niedziela / Sunday, 12.11.2006 Ogólnopolskim Konkursie Skrzypków im. Z. Jahnkego w Poznaniu (1984) oraz laureatem I nagrody V Ogólnopolskiego Konkursu Altowiolistów im. J. Rakowskiego w Poznaniu (1993). By³ tak¿e cz³onkiem polskiej ekipy w IX Miêdzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. H. Wieniawskiego w Poznaniu (1986). Swoj¹ karierê altowiolisty Lech Ba³aban rozpocz¹³ od debiutu w solowej partii sekstetu smyczkowego Verklärte Nacht A. Schoenberga jako koncertmistrz Orkiestry Kameralnej „Amadeus” Polskiego Radia, której cz³onkiem jest od 1988 roku. Jako solista koncertowa³ w Polsce oraz w Danii, S³owacji, Niemczech, Austrii, Francji oraz w by³ym ZSRR. Z Orkiestr¹ Kameraln¹ „Amadeus” nagra³ koncerty altówkowe J. Ch. Bacha, G. F. Haendla, K. Pendereckiego oraz Symfoniê koncertuj¹c¹ W. A. Mozarta. Artysta wystêpowa³ na presti¿owych Festiwalach „Bravo Maestro” gdzie koncertowa³ m.in. z W. Wi³komirsk¹, E. Pob³ock¹, W. Brodskim, K. A. Kulk¹, K. Jakowiczem, W. Malickim i T. Strahlem. Jest cz³onkiem kwartetu smyczkowego „Wieniawski Kwartet”. 243 Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” 244 Za³o¿ona w 1968 roku przez dyrygentkê Agnieszkê Duczmal, pocz¹tkowo dzia³a³a pod patronatem „Jeunesses Musicales” oraz Poznañskiego Towarzystwa Muzycznego. W roku 1976 Orkiestra pod dyrekcj¹ Agnieszki Duczmal otrzyma³a Srebrny Medal Herberta von Karajana na Miêdzynarodowych Spotkaniach Orkiestr w Berlinie Zachodnim. Prze³omem w dzia³alnoœci Orkiestry sta³o siê przekszta³cenie jej w 1977 roku w etatowy zespó³ Polskiego Radia i Telewizji, a nastêpnie w Orkiestrê Kameraln¹ Polskiego Radia „Amadeus”. Od pocz¹tku zespo³em kieruje Agnieszka Duczmal. Orkiestra koncertowa³a w Euro- The Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio, founded in 1968 by conductor Agnieszka Duczmal, was at first active under the patronage of Jeunesses Musicales, as well as the Poznañ Music Society. In 1976 the Orchestra, under the direction of Agnieszka Duczmal, received the Herbert von Karajan Silver Medal at the International Meetings of Young Orchestras in West Berlin. A turning point in the Orchestra’s activity was its transformation in 1977 into a full-time ensemble of the Polish Radio and Television, and then into the Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio. Since the beginning, the ensemble has been directed by Agnieszka Duczmal. The orchestra has concertized in Europe and both Americas, as well as in Asian countries, with the most distinguished soloists from all over the world, in the most prestigious concert halls. Every year, the Orchestra takes part in numerous Polish and foreign music festivals. For the Polish Radio, the ensemble regularly records repertoire from Baroque to contemporary; it also collaborates with foreign radio broadcasting firms. The orchestra, with Agnieszka Duczmal, has recorded many programs and concert transmissions, both for Polish Television and for French television. Amadeus’ recordings on disk have been released in Poland, Great Britain, Italy, Germany, Canada and Brazil. Agnieszka Duczmal niedziela / Sunday, 12.11.2006 pie, obu Amerykach oraz krajach azjatyckich z najwybitniejszymi solistami z ca³ego œwiata w najbardziej presti¿owych salach koncertowych. Ka¿dego roku Orkiestra bierze udzia³ w licznych polskich i zagranicznych festiwalach muzycznych. Dla Polskiego Radia zespó³ regularnie nagrywa repertuar od baroku do wspó³czesnoœci, wspó³pracuje równie¿ z radiofoniami zagranicznymi. Orkiestra z Agnieszk¹ Duczmal zarejestrowa³a wiele programów i transmisji koncertów, zarówno dla TVP jak i telewizji francuskiej. Nagrania p³ytowe „Amadeusa” ukaza³y siê w Polsce, Wielkiej Brytanii, we W³oszech, Niemczech, Kanadzie i Brazylii. 245 Studia, zakoñczone dyplomem z wyró¿nieniem, odby³a w PWSM w Poznaniu pod kierunkiem prof. Witolda Krzemieñskiego. Pracowa³a w Pañstwowej Filharmonii w Poznaniu i w Operze Poznañskiej. Ju¿ w czasie studiów (1968) utworzy³a orkiestrê kameraln¹, która od 1988 roku wystêpuje pod nazw¹ Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus”. Od pocz¹tku istnienia zespo³u Agnieszka Duczmal jest jego dyrektorem i kierownikiem artystycznym. Laureatka wielu nagród, m.in.: na I Ogól- Studied at State College of Music in Poznañ under direction of Prof. Witold Krzemieñski, receiving diploma with honors upon graduation. Has worked at Poznañ State Philharmonic and at Poznañ Opera. Already as student (1968), founded chamber orchestra which, since 1988, has performed under name of Amadeus Chamber Orchestra of Polish Radio. Since beginning of ensemble’s existence, Agnieszka Duczmal has been executive and artistic director. Winner of many nopolskim Konkursie Dyrygentów w Katowicach (1970), wyró¿nienia na IV Miêdzynarodowym Konkursie Dyrygentów Herberta von Karajana w Berlinie Zachodnim (1975). Wraz z Orkiestr¹ zdoby³a Srebrny Medal Herberta von Karajana na Miêdzynarodowych Spotkaniach M³odych Orkiestr w Berlinie Zachodnim (1976) oraz nagrodê Miêdzynarodowego Centrum Kultury Saint Vincent w Rzymie „La donna del mondo” – „Kobieta œwiata” (1982). Artystka wraz z Orkiestr¹ Kameraln¹ „Amadeus” koncertowa³a na ca³ym œwiecie, wystêpuj¹c z najwybitniejszymi solistami. Dokona³a wielu nagrañ p³ytowych, telewizyjnych i archiwalnych w Polsce i za granic¹. 246 prizes, among others at 1st Nationwide Conductors’ Competition in Katowice (1970), as well as honorable mention at 4th Herbert von Karajan International Conductors’ Competition in West Berlin (1975). Together with Orchestra, won Herbert von Karajan Silver Medal at International Meeting of Young Orchestras in West Berlin (1976), as well as ‘La donna del mondo’ – ‘Woman of the World’ award from St. Vincent International Cultural Center in Rome (1982). Artist, together with Amadeus Chamber Orchestra, has concertized all over the world, performing with the most distinguished soloists. Has made many disk, television, and archival recordings in Poland and abroad. Krzysztof Penderecki – Pasja wg œw. £ukasza na sopran, baryton, bas, recytatora, chór ch³opiêcy, 3 chóry mieszane i orkiestrê / Passio et mors Domini nostri Iesu Christi secundum Lucam for solists, reciter, boys’ choir, three mixed choirs, and orchestra (1965/66), 80’ Ingrid Kappelle (Holandia / Holland) – sopran / soprano Adam Kruszewski – baryton / baritone Tomasz Konieczny – bas / bass Edward Linde-Lubaszenko – recytator / reciter Chór Ch³opiêcy Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie / Boys’ Choir of the K. Szymanowski Kraków Philharmonic Lidia Matynian – chórmistrz / boys’ choirmaster Camerata Silesia Zespó³ Œpiewaków Miasta Katowice / Camerata Silesia the Katowice City Singers’ Ensamble Anna Szostak – chórmistrz / choirmaster Chór Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach / Choir of the K. Szymanowski Academy of Music in Katowice Aleksandra Paszek-Trefon – chórmistrz / choirmaster Akademicki Chór „Harmonia” Uniwersytetu Œl¹skiego w Cieszynie / “Harmonia” College Choir of University of Silesia – Cieszyn Campus Izabella Zielecka-Panek – chórmistrz / choirmaster Orkiestra Symfoniczna Akademii Muzycznej w Krakowie / Symphony Orchestra of the Academy of Music in Kraków Wojciech Czepiel – dyrygent / conductor Wspó³praca / Collaboration: Akademia Muzyczna w Krakowie / Academy of Music in Kraków niedziela / Sunday, 12.11.2006 niedziela, godz. 20.00 / Sunday, 8:00 p.m. KOŒCIÓ£ ŒW. ŒW. PIOTRA I PAW£A / CHURCH OF SS. PETER AND PAUL 247 ________________ ________________ Nota o kompozytorze znajduje siê przy koncercie z dnia 5 listopada, godz. 18.00 For information about the composer see notes under the 5 November 6:00 p.m. concert Passio et mors Domini nostri Iesu Christi secundum Lucam Krzysztofa Pendereckiego – utwór na trzy g³osy solowe, recytatora, chór ch³opiêcy, trzy chóry mieszane i orkiestrê symfoniczn¹, opatrzony dedykacj¹ „mojej ¿onie El¿biecie”, powsta³ w latach 1962-65 na zamówienie Westdeutscher Rundfunk zwi¹zane z obchodami 700-lecia katedry w Münster. Kompozytor podejmuj¹c w Pasji wg œw. £ukasza temat mêki i œmierci Chrystusa nawi¹za³ do bogatej tradycji liturgii ³aciñskiej. Tekst Pasji zosta³ zaczerpniêty z Ewangelii wg œw. £ukasza i uzupe³niony, wa¿nymi z punktu widzenia dramaturgii ca³oœci, trzema fragmentami z Ewangelii wg œw. Jana. Wybór kluczowych wydarzeñ opowiadania ewangelicznego i pominiêcie szeregu pobocznych postaci i w¹tków da³ w rezultacie znaczn¹ kondensacjê tekstu, a redukcja narracyjnej partii Ewangelisty – jego dramatyzacjê. Funkcjê komentarza do kolejnych scen pe³ni¹ wybrane wersety wa¿nych, wielokrotnie umuzycznianych tekstów liturgicznych, takich jak m.in. sekwencja Stabat Mater, hymn Vexilla Regis („O crux”), Improperia Popule meus czy antyfony Crux fidelis i Ecce lignum crucis. Jêzyk muzyczny Pasji ³¹czy w specyficzny sposób tradycjê i wspó³czesnoœæ: tradycyjny materia³ dŸwiêkowy i niekonwencjonalne brzmienia, quasi-tonalne odniesienia i technikê dwunastodŸwiêkow¹, polifoniczne techniki wywiedzione z renesansu i sono- Krzysztof Penderecki’s Passio et mors Domini nostri Iesu Christi secundum Lucam – a work for three solo voices, narrator, boys’ choir, three mixed choirs and symphony orchestra, provided with the dedication ‘To my wife, El¿bieta’, was written from 1962-65, on commission from Westdeutscher Rundfunk in connection with celebrations of Münster Cathedral’s 700th birthday. The composer, by taking up the subject of the passion and death of Christ in the Passion according to St. Luke, alluded to the rich tradition of the Latin liturgy. The text of the Passion was taken from the Gospel according to St. Luke, and supplemented with three fragments from the Gospel according to St. John which are important from the viewpoint of the dramaturgical whole. The selection of key events in the gospel story and omission of an array of subsidiary characters and threads resulted in a considerable condensation of the text; and the reduction of the narrative role of the Evangelist, in its dramatization. The function of commentary on the successive scenes is fulfilled by selected verses of important liturgical texts which have been set to music many times, such as the sequence Stabat Mater, the hymn Vexilla Regis (‘O crux’), the Improperia Popule meus, or antiphons Crux fidelis and Ecce lignum crucis. niedziela / Sunday, 12.11.2006 Krzysztof Penderecki 249 250 rystyczne techniki wspó³czesne (np. klasterowe). G³ówne motywy i tematy Pasji wywiedzione s¹ z dwóch serii dwunastodŸwiêkowych o kunsztownej konstrukcji, w których szczególn¹ funkcjê pe³ni¹ interwa³y tercji, sekundy ma³ej i trytonu. Ostatnie cztery dŸwiêki drugiej serii tworz¹ motyw b-a-c-h, pe³ni¹cy funkcjê podstawy tematycznej kilku czêœci utworu, m.in. rozbudowanej Passacaglii Popule meus. Motyw ten mo¿na interpretowaæ jako symboliczny ho³d z³o¿ony przez wspó³czesnego kompozytora swemu wielkiemu poprzednikowi. Pasja Pendereckiego, chocia¿ zgodnie z tradycj¹ barokow¹ podzielona jest na dwie czêœci, posiada cezurê w innym miejscu, ni¿ mia³o to miejsce w pasjach bachowskich, skrócony jest tak¿e ci¹g przedstawionych zdarzeñ. Czêœæ pierwsz¹ Pasji rozpoczyna bowiem scena Modlitwy Jezusa w Ogrojcu, a koñczy wielka scena S¹du nad Jezusem, czêœæ drug¹ – otwiera obraz Drogi na Golgotê, a zamyka scena Œmierci Chrystusa na Krzy¿u. W wyodrêbnionej partii Ewangelisty, która jest recytowana (a nie œpiewana w formie recytatywu, jak w pasji barokowej), pog³êbiony jest ton obiektywnej relacji, chocia¿ s¹ momenty, w których porwany emocj¹ narrator wydaje siê towarzyszyæ akcji. Tak¿e w warstwie dramatycznej widoczne s¹ nawi¹zania do tradycji gatunku: na przyk³ad partia Chrystusa przeznaczona jest na g³os niski (baryton), a w dramatycznych partiach turby nastêpuje wyraŸne wzmocnienie rejestru wysokiego. Czêœci komentuj¹ce kolejne sceny s¹ bardzo zró¿nicowane: w zakresie obsady – od czêœci czysto instrumentalnej (lament nr 26) przez arie na g³os solowy, czasem z udzia³em chóru (Deus meus), a¿ do rozbudowanych czêœci z udzia³em solistów, chóru i orkiestry (np. Popule meus); w zakresie rodzaju ekspresji – od modlitewnego rozpamiêtywania (Miserere; Iudica me, Deus), przez liryczny œpiew cantabile (Domine, quis habitabit; Crux fidelis) do udramatyzowanego lamentu (Stabat The musical language of the Passion links the traditional and the contemporary in a peculiar manner: traditional sound material and unconventional sonorities, quasi-tonal allusions and twelve-tone technique, polyphonic techniques derived from the Renaissance and modern sonorist techniques (e.g. use of clusters). The main motifs and themes of the Passion are derived from two artfully-constructed twelve-tone rows, in which a special function is fulfilled by the intervals of the third, the minor second and the tritone. The last four notes of the second tone row form a b-a-c-h motif, which serves as a thematic basis for several movements of the work – among others, the expansive Passacaglia Popule meus. This motif can be interpreted as symbolic homage rendered by the contemporary composer to his great predecessor. Penderecki’s Passion, though divided into two parts in accordance with Baroque tradition, places its caesura at a different point than in the case of the Bach Passions; the progression of events presented is also shortened. For the first part of the Passion begins with the scene of Jesus’ prayer in the Garden of Gethsemane, and ends with the great scene of the Judgment of Jesus; and the second part opens with a picture of the Road to Golgotha, and closes with the Death of Christ on the Cross. In the separate role of the Evangelist, which is recited (and not sung in recitativo form, as in a Baroque passion), there is a deeper tone of objectivity to the account – though there are moments in which the narrator, carried away by emotion, appears to accompany the action. In the dramatic plane as well, there are visible allusions to the tradition of the genre: for example, the role of Christ is scored for a low voice (baritone); and in the dramatic turba (crowd) scenes, there ensues a clear reinforcement of the high register. The movements commenting on the successive scenes are very differentiated: in the area of scoring – from a purely instru- Regina Ch³opicka (komentarz do wydania partytury w serii "Arcydzie³a Muzyki Polskiej XX wieku", PWM, Kraków 2000) Prawykonanie utworu mia³o miejsce 30 marca 1966 roku w Münster. Czterdzieœci lat po tamtym wydarzeniu to arcydzie³o muzyki XX wieku zamyka 2. Festiwal Muzyki Polskiej w Krakowie. mental movement (Lament no. 26) to arias for solo voice, sometimes with participation of choir (Deus meus), up to expansive movements with participation of soloists, choir and orchestra (e.g. Popule meus); in the area of type of expression – from prayerful reflection (Miserere; Iudica me, Deus), to lyric cantabile singing (Domine, quis habitabit; Crux fidelis) to dramatic lament (Stabat Mater); and finally, in the area of structure – from short one-movement forms, to da capo forms, to expanded, passacaglia-type formal constructions. A clear frame for the work is created by: the introductory chorus O Crux, fulfilling the function of an exposition, which presents the main motifs and pitch structures, the theme of the work, and symbolically begins the rite; and the final, expansive Psalm In Te Domine speravi, with its characteristic recapitulation of the main motifs and threads, which represents a closure of the whole. The internal integration of the work is amplified by a complex system of anticipations and repetitions of important motifs, among which dominates the Domine motif which is woven throughout the work (closing with the minor third e-g), whose symbolic transformation into a major triad (E major) at the end of the work underlines the general message of hope. Krzysztof Penderecki’s Passion occupies a special place in 20th-century music. On the one hand, it is a thoroughly contemporary work; on the other, it represents a continuation of the great tradition of sacred music in European culture. Regina Ch³opicka (commentary on score published in ‘Masterpieces of 20th-century Polish Music’ series, PWM Edition, Kraków 2000) The world première of the work took place on 30 March 1966 in Münster. Forty years after that event, this masterpiece of 20th-century music closes the 2nd Festival of Polish Music in Kraków. niedziela / Sunday, 12.11.2006 Mater); wreszcie w zakresie budowy – od krótkich form jednoczêœciowych, przez formy repryzowe, a¿ do rozbudowanych konstrukcji formalnych typu passacaglii. Wyraziste ramy dzie³a tworz¹: wstêpny chór O Crux pe³ni¹cy funkcjê ekspozycji, który prezentuje g³ówne motywy i struktury dŸwiêkowe, przedstawia temat utworu i symbolicznie rozpoczyna obrzêd, i fina³owy, rozbudowany Psalm In Te Domine speravi z charakterystyczn¹ rekapitulacj¹ g³ównych motywów i w¹tków, który stanowi zamkniêcie ca³oœci. Integracjê wewnêtrzn¹ dzie³a potêguje z³o¿ony system antycypacji i powtórzeñ wa¿nych motywów, wœród których dominuje przewijaj¹cy siê przez ca³y utwór motyw Domine (zamkniêty tercj¹ ma³¹ e-g), którego symboliczna transformacja w trójdŸwiêk durowy (E-dur) w zakoñczeniu utworu podkreœla ogólne przes³anie nadziei. Pasja Krzysztofa Pendereckiego zajmuje w muzyce XX wieku miejsce szczególne. Z jednej strony jest dzie³em na wskroœ wspó³czesnym, z drugiej – stanowi kontynuacjê wielkiej tradycji muzyki sakralnej w kulturze europejskiej. 251 Ingrid Kappelle 252 Sopran. Studia wokalne odby³a w Konserwatorium Muzycznym w Maastricht pod kierunkiem prof. Mya Besselink. Z wyró¿nieniem ukoñczy³a zarówno wydzia³ wokalny jak i instrumentalny (fortepian). Swój talent doskonali³a pod kierunkiem Galiny Vishnevskiej i Suzanne Danco w Britten Pears School. Bra³a udzia³ w kursach mistrzowskich Birgit Nilsson, a ostatnio wspó³pracuje ze s³ynn¹ mezzosopranistk¹ Jard van Nes. Laureatka miêdzynarodowych konkursów, posiada bogaty repertuar operowy. Œpiewa g³ówne partie w takich dzie³ach jak: La Forza del Destino, La Traviata, Otello, Aida, Faust czy Idomeneo. Wystêpuje równie¿ z koncertami muzyki oratoryjnej, œpiewaj¹c Requiem Verdiego, Symfonie Beethovena i Mahlera, wielkie oratoria Chrystus na Górze Oliwnej (Beethoven), Elias i Paulus (Mendelssohn) czy Stabat Mater i Requiem (Dvořák). Artystka, w uznaniu jej znakomitych interpretacji wokalnej muzyki XX wieku, jest zapraszana do wspó³pracy przez uznane zespo³y. Wraz z Vrije Universiteit Orkest wykona³a Vier Letzte Lieder R. Straussa i Pieœni i tañce œmierci M. Musorgskiego. Wspó³praca z pianist¹ Håkonem Austbö, znawc¹ twórczoœci Messiaena, zaowocowa³a prezentacj¹ wszystkich dzie³ wokalnych tego kompozytora podczas Messiaen Chamber Music Festival w Oslo Soprano. Studied voice at Maastricht Conservatory of Music under direction of Prof. Mya Besselink. Received diploma with distinction in both voice and piano performance. Perfected talent under direction of Galina Vishnevskaya and Suzanne Danco at Britten Pears School. Took part in master classes with Birgit Nilsson; recently, has been working with famous mezzo-soprano Jard van Nes. Has won prizes in several international competitions, possesses broad opera repertoire, singing lead roles in such works as La Forza del Destino, La Traviata, Othello, Aida, Faust and Idomeneo. Also performs in concerts of oratorio repertoire, singing Verdi’s Requiem, Beethoven’s and Mahler’s Symphonies; or great oratorios: Beethoven’s Christus am Ölberge, Mendelssohn’s Elijah and St. Paul, Dvořák’s Stabat Mater and Requiem. Artist, in recognition of superb interpretations of 20th-century vocal music, is invited to collaborate with internationally-renowned ensembles. Together with Vrije Universiteit Orkest, performed R. Strauss’ Vier Letzte Lieder and M. Mussorgsky’s Songs and Dances of Death. Collaboration with pianist Håkon Austbö, specialist in Messiaen, bore fruit in presentation of that composer’s complete vocal works at Messiaen Chamber Music Festival in Oslo, as well as in unique CD recording. In solo repertoire, also has song cycles by Szymanowski, which she presented during 35th Como festival (Italy). As soloist, has performed in Italy, France, Czechoslovakia, Norway, Germany and Poland. As conductor, plans for immediate future include preparation of C. Monteverdi’s St. Barbara Vespers and J.S. Bach’s Passion according to St. John. Aside from concert activity, Ingrid Kappelle is artistic director of Treffen Foundation, which organizes a summer music festival in her hometown – Schoonhoven. Adam Kruszewski Baryton. Studia wokalne pod kierunkiem E. Kossowskiego ukoñczy³ na Akademii Muzycznej w Warszawie (1985). Laureat Konkursu Wokalnego w ‘s-Hertogenbosch (1987), zdobywca Grand Prix Konkursu im. Jana Kiepury (1988) oraz miêdzynarodowych konkursów wokalnych w Rio de Janeiro (1989) i w Nantes (1989). Debiutowa³ w Warszawskiej Operze Kameralnej, gdzie œpiewa³ g³ówne partie barytonowe w operach Donizettiego, Mozarta i Rossiniego. Od 1993 roku wspó³pracuje z Teatrem Wielkim w Warszawie, wystêpuj¹c m.in.: w Cyruliku sewilskim Rossiniego, Raju utra- Baritone. Completed vocal studies with E. Kossowski at Academy of Music in Warsaw (1985). Winner of Vocal Competition in ‘s-Hertogenbosch (1987), Grand Prix in Jan Kiepura Competition (1988), and international voice competitions in Rio de Janeiro (1989) and Nantes (1989). Debuted at Warsaw Chamber Opera, where he sang baritone lead roles in operas by Donizetti, Mozart and Rossini. Since 1993, has worked with Polish National Opera in Warsaw, performing in, among others: Rossini’s Il Barbiere di Siviglia, Penderecki’s Paradise Lost, Verdi’s niedziela / Sunday, 12.11.2006 i unikatowym nagraniem CD. W swoim repertuarze solowym ma równie¿ cykle pieœni K. Szymanowskiego, które prezentowa³a w trakcie 35. festiwalu w Como (W³ochy). Jako solistka wystêpowa³a we W³oszech, Francji, Czechos³owacji, Norwegii, Niemczech i Polsce. Najbli¿sze plany obejmuj¹ przygotowanie i poprowadzenie Nieszporów C. Monteverdiego i Pasji wg œw. Jana J.S. Bacha. Oprócz dzia³alnoœci koncertowej, artystka jest dyrektorem artystycznym Treffen Foundation, organizuj¹cej letni festiwal muzyczny w rodzinnym mieœcie – Schoonhoven. 253 254 conym Pendereckiego, Balu maskowym Verdiego, Strasznym dworze Moniuszki, Don Giovannim Mozarta i Potêpieniu Fausta Berlioza. Koncertowa³ na wielu presti¿owych scenach: m.in. koncert galowy w Opéra Bastille w Pary¿u, wystêp ze Szkock¹ Orkiestr¹ BBC w Glasgow, w State Theatre w Pretorii (RPA), wspó³praca z Oper¹ Narodow¹ w Pradze. By³ solist¹ Wiener Kammeroper (Don Pasquale Donizettiego i Wesele Figara Mozarta), z któr¹ odby³ tournée po Japonii, Korei P³d. i Chinach. Wyst¹pi³ obok Placido Domingo w Zabrzu (1992), partneruj¹c mu we fragmentach z Don Carlosa Verdiego i Cyganerii Pucciniego. Na swoim koncie ma nagrania dla polskich i zagranicznych wytwórni p³ytowych. Do ostatnich osi¹gniêæ artysty nale¿y zaliczyæ wystêpy w Teatrze Wielkim, m.in. w Podró¿y do Reims Rossiniego, Tosce Pucciniego, Aidzie Verdiego, Curlew River Brittena (2005) i Czarodziejskim flecie Mozarta (2006). Artysta wystêpuje te¿ w repertuarze oratoryjnym, maj¹c w swoim dorobku zagraniczne wykonania Stabat Mater K. Szymanowskiego z wybitnymi dyrygentami S. Skrowaczewskim i J. Semkowem. W 2003 r. wzi¹³ udzia³ w tournée artystycznym Opery Narodowej po Japonii, gdzie wyst¹pi³ obok José Cury w Otellu Verdiego. Rola Jagona w tym spektaklu przynios³a mu nagrodê im. A. Hiolskiego (2001) za najlepsz¹ rolê mêsk¹ sezonu zaœpiewan¹ w Operze Narodowej. Un Ballo in Maschera, Moniuszko’s Haunted Manor, Mozart’s Don Giovanni and Berlioz’ La Damnation de Faust. Has concertized on many prestigious stages – among others, in gala concert at Opéra Bastille in Paris, performance with Scottish BBC Orchestra in Glasgow, at State Theatre in Pretoria (South Africa), and collaboration with National Opera in Prague. Was soloist with Wiener Kammeroper (Donizetti’s Don Pasquale and Mozart’s Le Nozze di Figaro), with which he toured Japan, South Korea and China. Performed alongside Placido Domingo in Zabrze (1992), partnering him in excerpts from Verdi’s Don Carlos and Puccini’s La Bohème. Has recordings for Polish and foreign labels to his credit. Artist’s most recent achievements include performances at Polish National Opera – among others, Rossini’s Il Viaggio a Reims, Puccini’s Tosca, Verdi’s Aida and Britten’s Curlew River (2005), Mozart’s Die Zauberflöte (2006). Artist also performs oratorio repertoire, having such foreign engagements as the following to his credit: K. Szymanowski’s Stabat Mater with distinguished conductors S. Skrowaczewski and J. Semkow. In 2003, took part in artistic tour of Polish National Opera in Japan, where he performed alongside José Cura in Verdi’s Othello. Role of Iago in this production brought him A. Hiolski prize (2001) for best male role of season sung at Polish National Opera. Bas-baryton. Urodzony w £odzi, tam studiowa³ aktorstwo w Wy¿szej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. Studia wokalne ukoñczyl na Akademii Muzycznej w Warszawie oraz w Wy¿szej Szkole Muzycznej w DreŸnie w klasie œpiewu solowego prof. Ch. Elssnera. Po debiucie aktorskim w filmie Pierœcionek z Or³em w Koronie A. Wajdy wystêpowa³ jako aktor w licznych produkcjach filmowych, telewizyjnych i teatralnych w Polsce. Stypendysta wielu polskich i niemieckich fundacji, w tym m.in. Ministra Kultury i Sztuki (1997), Fundacji A. Toepfera (1998-2000), Fundacji Kultury i Sztuki Stadtsparkasse Dresden (1999). Zdoby³ m.in. II nagrodê Konkursu Wokalnego im A. Dvořáka w Karlovych Varach (1998) i nagrodê im. A. Petersena za Wyj¹tkowe Osi¹gniêcia Artystyczne w Teatrze Narodowym w Mannheim. Po debiucie operowym w Weselu Figara Mozarta w Teatrze Wielkim w Poznaniu (1997) artysta nawi¹za³ wspó³pracê ze scenami operowymi w Niemczech. W Operze w Lipsku œpiewa³ partiê Kecala w Sprzedanej narzeczonej B. Smetany i wystêpowa³ tam m.in. w Rigolettcie G. Verdiego i Nosie D. Szostakowicza. Oprócz anga¿u w Teatrze w Lubece, gdzie œpiewa³ w Nieszporach sycylijskich i Aidzie G. Verdiego oraz w Elektrze R. Straussa, artysta wystêpuje goœcinnie Bass-baritone. Born in £ódŸ, studied acting at State Film, Television and Theater College. Studied voice at Academy of Music in Warsaw, as well as at Hochschule für Musik Dresden, solo voice studio of Prof. C. Elssner. After acting debut in A. Wajda’s film The Ring of the Crowned Eagle, performed as actor in numerous film, television and theater productions in Poland. Received stipends from many Polish and German foundations – including, among others, the Minister of Culture and Art (1997), A. Toepfer Foundation (1998-2000), Stadtsparkasse Dresden Culture and Art Foundation (1999). Won, among other awards, 2nd Prize at A. Dvořák Voice Competition in Carlsbad (1998) and A. Petersen Prize for Exceptional Artistic Achievements at National Theater in Mannheim. After opera debut in Mozart’s Le Nozze di Figaro at Wielki Theater in Poznañ (1997), artist undertook collaboration with opera stages in Germany. At Leipzig Opera, has sang role of Kecal in B. Smetana’s The Bartered Bride and performed there in, among other operas, G. Verdi’s Rigoletto and D. Shostakovich’s The Nose. Apart from engagement at Theater in Lübeck, where he has sung in G. Verdi’s I Vespri Siciliani and Aida, as well as R. Strauss’s Elektra, performs as niedziela / Sunday, 12.11.2006 Tomasz Konieczny 255 w Theater St.Gallen (Szwajcaria) i Theater Halle (Niemcy). Od 2002 wspó³pracuje z Teatrem Narodowym w Mannheim (Elektra R. Straussa, Borys Godunow M. Musorgskiego, Tristan i Izolda, Pierœcieñ Nibelungów R. Wagnera). Rok 2005 przyniós³ debiut w Operze w Stuttgarcie, a nastêpnie w Operze Niemieckiej w Dusseldorfie, gdzie zosta³ zaanga¿owany na sta³e (od sezonu 2006/7) i wystêpuje tam w Mocy przeznaczenia G. Verdiego oraz w tetralogii R. Wagnera (premiery w 2006). Opera Wiedeñska zaplanowa³a na rok 2008 premierê nowej produkcji Pierœcienia Nibelungów R. Wagnera z T. Koniecznym w roli Albericha. guest artist at Theater St. Gallen (Switzerland) and Theater Halle (Germany). Since 2002, has collaborated with National Theater in Mannheim (R. Strauss’s Elektra, M. Mussorgsky’s Boris Godunov, R. Wagner’s Tristan und Isolde, Der Ring des Nibelungen). Year 2005 brought debut at Stuttgart Opera, then at Deutsche Oper in Düsseldorf, where he was engaged on permanent basis (starting in 2006/7 season) and performs in G. Verdi’s La Forza del Destino, as well as in R. Wagner’s Ring cycle (premières in 2006). Vienna Opera has planned 2008 première for new production of R. Wagner’s Der Ring des Nibelungen with T. Konieczny in role of Alberich. Edward Linde-Lubaszenko 256 Aktor Teatru Starego w Krakowie, urodzi³ siê w 1939 roku w Bia³ymstoku. Zaczyna³ karierê w Teatrze Polskim we Wroc³awiu. Siedmioletni okres pracy pod kierunkiem dyrektora A. Witkowskiego we wroc³awskim Teatrze Wspó³czesnym i spotkanie z J. Jarockim ukszta³towa³o jego osobowoœæ aktorsk¹. W 1973 zosta³ zaproszony do zespo³u Starego Teatru, gdzie wystêpuje do dziœ. Wspó³pracuje te¿ z krakowsk¹ PWST, gdzie w 1977 uzyska³ dyplom re¿ysera i prowadzi zajêcia ze studentami Wydzia³u Aktorskiego. W Starym Teatrze artysta pracowa³ z wybitnymi twórcami polskiego teatru: K. Swinar- Actor at Stary Theater in Kraków, born in 1939 in Bia³ystok. Began career at Polski Theater in Wroc³aw. Seven-year period of work under supervision of director A. Witkowski at Wroc³aw’s Teatr Wspó³czesny Contemporary Theater, as well as encounter with J. Jarocki, formed his acting personality. In 1973, was invited to join ensemble of Stary Theater, and performs there to this day. Has equally strong relationship with State Theater College in Kraków – in 1977, received diploma in stage direction and teaches courses for students in Faculty of Acting. At Stary Theater, artist has worked with greatest personalities in Polish theater: K. Swinarski, A. Wajda, K. Lupa, T. Bradecki. Peak of artistic achievements obtained in collaboration with J. Jarocki was roles of Lopakhin in A. Chekhov’s The Cherry Orchard, and Stage Director in S. Wyspiañski’s Liberation;was also his stage direction student at State Theater College and assistant in production of Shakespeare’s Romeo and Juliet. Roles in productions of A. Wajda perfectly melded into ‘total theater’ space created by stage director. Chór Ch³opiêcy Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie Za³o¿ony przez Jerzego Suwarê w 1951 roku. Chórem przez 25 lat kierowa³a Bronis³awa Wietrzny, specjalizuj¹c siê w wykonywaniu muzyki oratoryjnej, przede wszystkim powstaj¹cych dzie³ K. Pendereckiego (Pasja wg niedziela / Sunday, 12.11.2006 skim, A. Wajd¹, K. Lup¹, T. Bradeckim. Wybitne role by³y owocem wspó³pracy z J. Jarockim: £opachin w Wiœniowym sadzie A. Czechowa, Re¿yser w Wyzwoleniu S. Wyspiañskiego; by³ te¿ jego uczniem podczas re¿yserskich studiów w PWST i asystentem przy realizacji Romea i Julii Szekspira. Role w inscenizacjach A. Wajdy doskonale wtopi³y siê w stworzon¹ przez re¿ysera przestrzeñ „teatru totalnego”. 257 Boys’ Choir of K. Szymanowski Philharmonic in Kraków. Founded by Jerzy Suwara in 1951. Choir was directed for 25 years by Bronis³awa Wietrzny, specializing in oratorio music – above all, works being 258 œw. £ukasza, Magnificat, Jutrznia). Zespó³ koncertowa³ w Europie, a tak¿e w Libanie i Syrii. Za nagranie Pasji wg œw. £ukasza zdoby³ nagrodê Grand Prix du disque. Od 1993 roku do chwili obecnej zespó³ prowadzi Lidia Matynian. Chór na sta³e wystêpuje z orkiestr¹ i chórem Filharmonii Krakowskiej. Wspó³pracuje równie¿ z Sinfoni¹ Varsovi¹, Capell¹ Cracoviensis, NOSPR, Tarnowsk¹ Orkiestr¹ Kameraln¹, orkiestr¹ i chórem Akademii Muzycznej w Krakowie oraz Oper¹ i Operetk¹ w Krakowie. W repertuarze znajduj¹ siê utwory a cappella, piosenki dla dzieci, utwory z towarzyszeniem instrumentalnym (W. Wid³ak Concerto Laudativo, Psalmy dla dzieci ma³ych i du¿ych – prawykonania), a tak¿e dzie³a wokalno-instrumentalne od baroku a¿ po muzykê wspó³czesn¹ (m.in. J.S. Bach Pasja wg œw. Mateusza, H. Berlioz Te Deum, B. Britten Symfonia Wiosenna, G. Holst Planety, A. Honegger Kantata na Bo¿e Narodzenie, Król Dawid, Joanna d’Arc na stosie, G. Mahler III Symfonia, K. Penderecki Pasja wg œw. £ukasza, Jutrznia, Credo, Benedictus, K. Szymanowski Król Roger). W ramach realizacji jednego z projektów Festiwalu Kraków 2000 chórzyœci wykonali Codex Calixtinus – s³ynne, odnalezione w Hiszpanii dzie³o œredniowieczne. Chór wystêpuje z artystami krêgu „Piwnicy pod Baranami”. Wspó³praca ze Z. Preisnerem zaowocowa³a nagraniem œcie¿ek dŸwiêkowych do filmów (m.in. Tajemniczy ogród w re¿. A. Holland), jego kolêd na p³ycie CD, a tak¿e prawykonaniem Requiem dla mojego przyjaciela. written by K. Penderecki (Passion according to St. Luke, Magnificat, Matins). Ensemble has concertized in Europe, as well as in Lebanon and Syria. For recording of Passion according to St. Luke, received Grand Prix du disque. Since 1993, up until present time, ensemble has been led by Lidia Matynian. Choir performs regularly with orchestra and choir of Kraków Philharmonic. Also collaborates with Sinfonia Varsovia, Capella Cracoviensis, National Polish Radio Symphony Orchestra, Tarnów Chamber Orchestra, orchestra and choir of Academy of Music in Kraków, as well as Opera and Operetta in Kraków. Repertoire includes a cappella works, children’s songs, works with instrumental accompaniment (W. Wid³ak’s Concerto Laudativo, Psalms for Children Great and Small – world premières), as well as vocal-instrumental works from Baroque to contemporary (among others, J. S. Bach’s Passion according to St. Matthew, H. Berlioz’s Te Deum, B. Britten’s Spring Symphony, G. Holst’s The Planets, A. Honegger’s Christmas Cantata, King David, Joan of Arc at the Stake, G. Mahler’s Symphony no. 3, K. Penderecki’s Passion according to St. Luke, Matins, Credo, Benedictus, K. Szymanowski’s King Roger). As part of realization of project for Kraków 2000 Festival, choristers performed Codex Calixtinus – famous medieval work rediscovered in Spain. Choir performs with artists from circle of Piwnica pod Baranami theater. Collaboration with Z. Preisner has borne fruit in recording of film sound tracks (among others, The Secret Garden, dir. A. Holland), Christmas carols on CD, and world première of Requiem for My Friend. Absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie. Po ukoñczeniu studiów z wyró¿nieniem podjê³a pracê w Akademii, gdzie od 1984 roku prowadzi klasê dyrygentury chóralnej oraz zajêcia z chórem akademickim, koncertuj¹c i przygotowuj¹c partie w dzie³ach wokalno-instrumentalnych. Wraz z zespo³em uczestniczy³a w seminariach Bachakademie ze Stuttgartu pod dyrekcj¹ Helmutha Rillinga, wykonuj¹c dzie³a J. S. Bacha (Wielka Msza h-moll, Oratorium na Bo¿e Narodzenie, Pasja wg œw. Mateusza), A.Dvořáka (Stabat Mater) oraz K. Pendereckiego (Credo – prawykonanie). Wspó³pracowa³a z wieloma wybitnymi dyrygentami, m.in. K. Misson¹, J. Maksymiukiem, W. Michniewskim, K. Pendereckim, M. Zilmem czy J. Katlewiczem. Od 1999 roku pe³ni³a funkcje Prodziekana i Dziekana Wydzia³u Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej i Muzyki Koœcielnej, obecnie jest Prorektorem Akademii Muzycznej ds. studenckich. W 1993 roku objê³a kierownictwo Chóru Ch³opiêcego Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie. Z zespo³em koncertuje w Polsce oraz poza granicami kraju (Austria, Rosja, Niemcy, Szwecja), wykonuj¹c wielkie dzie³a oratoryjne oraz utwory chóralne. Prowadzi sta³¹ wspó³pracê z Oper¹ Kra- Alumna of Academy of Music in Kraków. After graduating with distinction, undertook employment at Academy; since 1984, has had choral conducting studio there, as well as taught classes with Academy choir, concertizing and preparing parts in vocal-instrumental works. Together with ensemble, participated in seminars of Stuttgart’s Bachakademie under direction of Helmuth Rilling, performing works by J. S. Bach (Mass in b minor, Christmas Oratorio, Passion according to St. Matthew), A. Dvořák (Stabat Mater) and K. Penderecki (Credo – world première). Has collaborated with many distinguished conductors – among others, K. Missona, J. Maksymiuk, W. Michniewski, K. Penderecki, M. Zilm and J. Katlewicz. Since 1999, has held posts of Vice-Dean and Dean of Faculty of Choral Conducting, Music Education and Church Music; presently Vice-Rector of Academy of Music for Student Affairs. In 1993, took over leadership of Boys’ Choir at K. Szymanowski Philharmonic in Kraków. With ensemble, concertizes in Poland and abroad (Austria, Russia, Germany, Sweden), performing great oratorio works, as well as choral pieces. Collaborates regularly with Kraków Opera niedziela / Sunday, 12.11.2006 Lidia Matynian 259 kowsk¹ – udzia³ zespo³u w spektaklach operowych (Tosca, Cyganeria G. Pucciniego, Jaœ i Ma³gosia E. Humperdincka). Chór Ch³opiêcy pod jej kierownictwem bra³ udzia³ w prawykonaniach Credo i Benedictus Krzysztofa Pendereckiego, dokona³ nagrañ p³ytowych, archiwalnych oraz z muzyk¹ filmow¹ Zbigniewa Preisnera. – ensemble participates in opera productions (G. Puccini’s Tosca, La Bohème, E. Humperdinck’s Hansel and Gretel). Under her direction, Boys’ Choir has taken part in world premières of Krzysztof Penderecki’s Credo and Benedictus, made recordings on disk and for archival purposes, as well as of film music by Zbigniew Preisner. Camerata Silesia 260 Zespó³ Œpiewaków Miasta Katowice, za³o¿ony w 1990 roku przez Annê Szostak jest zespo³em wokalistów, którzy œpiewaj¹ w obsadzie kameralnej, wykonuj¹ partie solowe w muzyce wokalno-instrumentalnej oraz wystêpuj¹ w repertuarze chóralnym a cappella. W krótkim czasie chór sta³ siê najbardziej rozpoznawalnym polskim zespo³em specjalizuj¹cym siê w wykonywaniu muzyki dawnej i wspó³czesnej. Niezwyk³a sprawnoœæ techniczna œpiewaków oraz emisja i intonacja w³aœciwa dla kanonu wykonawczego muzyki dawnej zwróci³a uwagê zarówno krytyków jak i kompozytorów. Ci pierwsi nie szczêdzili pochwa³, ci drudzy komponowali utwory specjalnie dla Cameraty, dedykowali je jej œpiewakom i dyrygentce, zabiegali o prawykonania. Dorobek fonograficzny zespo³u obejmuje 13 p³yt CD, niejednokrotnie wyró¿nianych presti¿owymi nagrodami fonograficznymi. The Katowice City Singers’ Ensemble, founded in 1990 by Anna Szostak is a team of vocalists, who sing in a chamber cast and perform solo parts for vocal and instrumental music as well as in a choral repertoire a cappella. In a short time Camerata Silesia has become the most instantly recognizable Polish ensemble specializing in performance of both early and contemporary music. The singers’ unusual technical efficiency, along with an emission and intonation appropriate to the early music performance canon, has attracted the attention of both critics and composers. The former have been generous with praise while the latter have composed pieces specifically for Camerata, dedicating them to various singers and to a lady conductor, who were all specially sought out for first performances of these pieces. The choir’s discography embraces thirteen CD’s, which have repeatedly been awarded prestigious phonographic awards. Nale¿y do grona najwybitniejszych dyrygentów chóralnych w Polsce. Stworzy³a i prowadzi³a kilka zespo³ów wokalnych – wœród nich istniej¹cy od 1990 roku zespó³ œpiewaków-solistów Camerata Silesia. Bêd¹c jego dyrektorem, jest twórc¹ profilu artystycznego zespo³u, którego starannie wybrany repertuar koncentruje siê wokó³ muzyki dawnej i dwudziestowiecznej. Pod jej kierunkiem Camerata Silesia zdo³a³a osi¹gn¹æ niezwyk³¹ sprawnoœæ techniczn¹ oraz kulturê kszta³towania dŸwiêku, w³aœciw¹ dla stylów wykonawczych muzyki renesansu i baroku. Anna Szostak jest równie¿ niestrudzonym propagatorem idei wykonywania muzyki dawnej na instrumentach z epoki. Dyrygowa³a m.in. zespo³ami Il Tempo i Concerto Polacco, koncertowa³a z Emm¹ Kirkby, Barbar¹ Schlick, a tak¿e z wieloma orkiestrami. Wraz z Antonim Witem wspó³dyrygowa³a Trois Poèmes d’Henri Michaux Witolda Lutos³awskiego. Wystêpowa³a na wszystkich wa¿niejszych estradach i festiwalach w kraju i za granic¹. W swym dyrygenckim dorobku ma nagranych 13 p³yt. Dla niej, dla jej zespo³u lub solistów kompozytorzy pisz¹ i dedykuj¹ swoje utwory. Anna Szostak jest laureatk¹ wielu nagród i wyró¿nieñ dyrygenckich: Belongs to a number of the most outstanding choral conductors in Poland. She founded and led several notable vocal ensembles, among them a team of vocalists-soloists Camerata Silesia, existing since 1990. As its director, she develops the artistic profile of the ensemble, whose carefully selected repertoire focuses on early and contemporary music. Under her direction Camerata Silesia achieved unusual technical efficiency and a culture of shaping sound appropriate for the music performing styles of renaissance and baroque. Anna Szostak is also an indefatigable propagator of the concept of performing early music on period instruments. She conducted the Il Tempo and Concerto Polacco ensembles, concertized with Emma Kirkby, Barbara Schlick, and also many orchestras. Together with Antoni Wit she conducted Trois Poèmes d’Henri Michaux by Witold Lutoslawski. She has appeared at all important festivals and stages in Poland, and also at many abroad. Her conducting output includes 13 CD’s. With her in mind, for her ensemble or soloists, composers often write and dedicate their pieces. Anna Szostak has received many prizes at singing contests: at the International niedziela / Sunday, 12.11.2006 Anna Szostak 261 m.in. na Miêdzynarodowym Festiwalu Pieœni Chóralnej w Miêdzyzdrojach (1982), na Ogólnopolskim Turnieju Chórów „Legnica Cantat” (1983 i 1986) oraz na Miêdzynarodowym Konkursie Chórów „Holsatia Cantat” w Neumünster (1990). W roku 1993 Anna Szostak otrzyma³a Nagrodê Ministra Kultury i Sztuki za szczególne osi¹gniêcia w dziedzinie muzyki. We wrzeœniu 2004 zosta³a laureatk¹ nagrody im. Jerzego Kurczewskiego „Za wybitne osi¹gniêcia w dziedzinie chóralistyki”, jedynego tego rodzaju wyró¿nienia w Polsce. 262 Choir Festival in Miêdzyzdroje (1982), at the Legnica Cantat All-Polish Choir Competition (1983, 1986), and at the Holsatia Cantat International Choir Competition w Neumünster (1990), to name a few. In 1993, Anna Szostak was awarded a Minister of Culture and Arts Prize for special achievements in culture. In 2004, she was awarded the Jerzy Kurczewski Prize, the only prize of this type in Poland, for achievements in the choral field. Chór Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach Pracuje pod kierownictwem prof. Aleksandry Paszek-Trefon od 2003 roku. Od tego czasu chór uczestniczy w presti¿owych Since October 2003, the Choir of the K. Szymanowski Academy of Music in Katowice has been working under the direction of Prof. Aleksandra Paszek-Trefon. Since that time, the choir has been participating in prestigious musical events in Silesia. It has taken part in, among others, the Henryk Miko³aj Górecki Music Festival in Katowice; as part of the ‘Young Musicians to Europe’ artistic project, the choir performed and recorded L. van Beethoven’s Symphony no. 9 with the International Youth Orchestra. It has participated in such events as the Bach Festival in Katowice, a ‘Pater Noster’ concert with participation of Krzysztof Kolberger at the Musica Sacra Festival in Skoczów, and the Viva il Canto Festival and Decade of Organ, Chamber and Choral Music in Cieszyn. Despite its not very lengthy concert experience, it has won many choral competitions in Poland and abroad. It received 1st place (category of university and college choirs) and special prize for interpretation of contemporary music during 6th Polish National Choral Competition ‘Canto Lodziensis’ in £ódŸ (2004). It was also honored with 1st place in its category and the Prize of the Minister of Culture at 36th Polish National Choral Tour Legnica Cantat (2005). During 19th International Choral Competition Praga Cantat 2005, it received 1st prize in the most difficult category – advanced mixed choirs – and in addition, the conductor was honored with the Prize provided for in the competition rules for best conductor in competition. In April 2006, at the most recent, 9th International Choral Competition MUSICA MUNDI in Riva del Garda (Italy), the Choir of the Academy of Music, under the direction of Prof. Paszek-Trefon, gained a Gold Diploma in the sacred music category. niedziela / Sunday, 12.11.2006 wydarzeniach muzycznych na Œl¹sku. Bra³ udzia³ m.in. w festiwalu muzycznym Henryka Miko³aja Góreckiego w Katowicach, w ramach projektu artystycznego „M³odzi muzycy Europie” wraz z Miêdzynarodow¹ Orkiestr¹ M³odzie¿ow¹ wykona³ i nagra³ IX Symfoniê L. van Beethovena. Uczestniczy³ w Festiwalu Bachowskim w Katowicach, koncercie „Pater Noster” z udzia³em K. Kolbergera na Festiwalu „Musica Sarca” w Skoczowie czy Festiwalu „Viva il Canto” i Dekadzie Muzyki Organowej, Kameralnej i Chóralnej w Cieszynie. Mimo krótkiego sta¿u koncertowego jest laureatem wielu konkursów chóralnych w kraju i za granic¹. Zdoby³ I miejsce (kategoria chórów akademickich) i Nagrodê specjaln¹ za interpretacjê muzyki wspó³czesnej podczas VI Ogólnopolskiego Konkursu Chóralnego „Canto Lodziensis” w £odzi (2004). Uhonorowany zosta³ równie¿ I miejscem w swojej kategorii i Nagrod¹ Ministra Kultury na 36. Ogólnopolskim Turnieju Chóralnym „Legnica Cantat” (2005). Podczas 19. Miêdzynarodowego Konkursu Chóralnego „Praga Cantat” 2005 zdoby³ I nagrodê w najtrudniejszej z kategorii chórów mieszanych zaawansowanych a dodatkowo dyrygentka uhonorowana zosta³a Nagrod¹ regulaminow¹ dla najlepszego dyrygenta tego konkursu. W kwietniu 2006 na ostatnim 9. Miêdzynarodowym Konkursie Chóralnym MUSICA MUNDI we w³oskim Riva del Garda Chór Akademii Muzycznej pod kierunkiem prof. A. Paszek-Trefon wywalczy³ w kategorii muzyki sakralnej Z³oty Dyplom. 263 Aleksandra Paszek-Trefon 264 Profesor Katedry Chóralistyki Akademii Muzycznej w Katowicach, juror chóralnych konkursów krajowych i zagranicznych. Wraz z Chórem Instytutu Muzyki Filii Uniwersytetu Œl¹skiego w Cieszynie oraz Chórem Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach zdoby³a wiele polskich i miêdzynarodowych nagród oraz wyró¿nieñ. Jest laureatk¹ m.in. Miêdzynarodowej Nagrody Dyrygenckiej, Nagrody Bärenreitera za wybitn¹ kreacjê artystyczn¹ i Nagrody regulaminowej dla najlepszego dyrygenta 19. Miêdzynarodowego Konkursu Chóralnego „Praga Cantat” 2005. Chóry prowadzone przez prof. A. Paszek-Trefon zajmowa³y wielokrotnie I miejsca w konkursach miêdzynarodowych. Dokona³a wielu nagrañ dla Polskiego Radia i Telewizji, francuskich i czeskich rozg³oœni radiowych. Jej dorobek fonograficzny zdoby³ uznanie i nagrody, m.in. tytu³ Z³otej P³yty zosta³ przyznany nagraniom dokonanym dla Polskiego Radia Katowice „O Gwiazdo Betlejemska” (1999) i „Canzonetta – O sole mio” (2000). Wspólnie z K. Kolbergerem stworzy³a spektakl s³owno-muzyczny „Pater Noster”, który w wersji p³ytowej zosta³ dedykowany i wrêczony Ojcu Œwiêtemu Janowi Paw³owi II z okazji 25-lecia pontyfikatu (Watykan, 2003). Professor in Department of Choral Music at Academy of Music in Katowice, juror at choral competitions in Poland and abroad. Together with Choir of Institute of Music at University of Silesia – Cieszyn Campus, as well as Choir of K. Szymanowski Academy of Music in Katowice, has received many Polish and international prizes and distinctions. Has won, among others, International Conducting Prize, Bärenreiter Prize for outstanding artistic creation, and statutory Prize for best conductor at 19th International Choral Competition Praga Cantat 2005. Choirs led by Prof. Paszek-Trefon have many times taken 1st place in international competitions. Has made many recordings for Polish Radio and Television, French and Czech radio broadcasters. Discography has gained recognition and prizes – among others, title of Gold Disk awarded for recordings made for Polish Radio Katowice O Gwiazdo Betlejemska [O Star of Bethlehem] (1999) and Canzonetta – O sole mio (2000). Together with K. Kolberger, created musico-theatrical production Pater Noster; in disk form, production was dedicated and presented to Pope John Paul II in honor of his 25th pontifical jubilee (Vatican, 2003). niedziela / Sunday, 12.11.2006 Akademicki Chór „Harmonia” Uniwersytetu Œl¹skiego w Cieszynie Zespó³ z³o¿ony ze studentów Wydzia³u Artystycznego œl¹skiej uczelni, kontynuuje tradycje Towarzystwa Œpiewaczego „Harmonia” za³o¿onego w Cieszynie w 1908 roku. Repertuar obejmuje dzie³a najwybitniejszych kompozytorów od muzyki œredniowiecznej po wspó³czesn¹. Od 1999 roku dyrygentem i kierownikiem artystycznym chóru „Harmonia” jest Izabella Zielecka-Panek. Zespó³ wzi¹³ udzia³ w wykonaniach wielkich form oratoryjnych, m.in. Missa solemnis L. van Beethovena, Requiem G. Verdiego i W.A. Mozarta, 265 Harmonia College Choir of University of Silesia – Cieszyn Campus. Ensemble comprised of students in Faculty of the Arts at this Silesian institution, continues traditions of Harmonia Singing Society, founded in Cieszyn in 1908. Repertoire encompasses works by most distinguished composers, from medieval music to contemporary. Since 1999, conductor and artistic director of Harmonia Choir has been Izabella Zielecka-Panek. Ensemble has taken part in performances of large oratorio forms, among others L. van Stabat Mater A. Dvořáka czy Nelson-Messe J. Haydna. W swoim dorobku ma liczne prawykonania, a szczególn¹ wagê przywi¹zuje do popularyzacji muzyki polskiej. Wystêpowa³ z koncertami w Austrii, Belgii, Holandii, Luksembergu, Niemczech, Irlandii, Jugos³awii, Rosji, Szwajcarii i Czechach. Udzia³ w znacz¹cych festiwalach zaowocowa³ wieloma nagrodami, m.in.: Wielk¹ Nagrod¹ Festiwalu Kultury Europejskiej w Luksemburgu, I nagrod¹ im. H. Karliñskiego w Ogólnopolskim Turnieju Chórów „Legnica Cantat”, I nagrod¹ Ogólnopolskiego Festiwalu Chórów „Cantio Lodziensis” w £odzi, I nagrod¹ Ogólnopolskiego Konkursu Polskiej Pieœni Chóralnej w Katowicach. W swoim dorobku fonograficznym ma piêæ p³yt prezentuj¹cych bogaty i przekrojowy repertuar. Jako jeden z najstarszych i najm³odszych zarazem zespo³ów Œl¹ska Cieszyñskiego Akademicki Chór „Harmonia” jest wizytówk¹ regionu, a tak¿e jednym z najbardziej znanych zespo³ów akademickich. 266 Beethoven’s Missa Solemnis, G. Verdi’s and W. A. Mozart’s Requiems, A. Dvořák’s Stabat Mater and J. Haydn’s Nelson-Messe. Has numerous premières to its credit, and attaches particular importance to popularization of Polish music. Has performed concerts in Austria, Belgium, Holland, Luxembourg, Germany, Ireland, Yugoslavia, Russia, Switzerland and the Czech Republic. Participation in important festivals has borne fruit in many prizes, among others: Grand Prix at Festival of European Culture in Luxembourg, H. Karliñski 1st Prize at ‘Legnica Cantat’ Nationwide Choir Tour, 1st Prize at Cantio Lodziensis Nationwide Choir Festival in £ódŸ, 1st Prize at Nationwide Polish Choral Song Competition in Katowice. Discography includes five releases presenting a rich cross-section of repertoire. As one of the oldest and, at the same time, youngest ensembles in the Cieszyn area of Silesia, Harmonia College Choir is a visiting card for the region, as well as one of the best-known college ensembles. Izabella Zielecka-Panek Absolwentka Instytutu Muzyki Wydzia³u Artystycznego Uniwersytetu Œl¹skiego. Ukoñczy³a równie¿ Podyplomowe Studium Chórmistrzowskie w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Od 1997 zatrudniona jako pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Muzyki UŒ Graduate of Institute of Music, Faculty of the Arts, University of Silesia. Also completed Postgraduate Studies for Choirmasters program at Academy of Music in Bydgoszcz. In 1997, was hired as academic teaching employee at Institute of Music, University of Silesia, Cieszyn campus; since 2005, has held post of adjunct professor. In January 2005, obtained degree of Doctor of Musical Arts in conducting. Since 1999, has been conductor and artistic director of Harmonia college choir, as well as of Ad Libitum Chamber Ensemble at Basilica of the Nativity of Our Lady in Pszów. With these ensembles, has obtained many first prizes and distinctions at choral festivals and competitions. Orkiestra Symfoniczna Akademii Muzycznej w Krakowie Prowadzona jest od 1996 roku przez Wojciecha Czepiela. Pod jego kierunkiem dzia³alnoœæ Orkiestry, zarówno koncertowa jak i w zakresie nagrañ, sta³a siê wa¿n¹ czêœci¹ ¿ycia muzycznego Krakowa. W ka¿dym roku akademickim Orkiestra prezentuje oko³o 10 ró¿nych programów koncertowych. Szeroki wachlarz dzie³ od baroku poprzez wielk¹ symfonikê klasycyzmu niedziela / Sunday, 12.11.2006 w Cieszynie, od 2005 roku na stanowisku adiunkta. W styczniu 2005 uzyska³a tytu³ doktora sztuki w zakresie sztuki muzycznej w dyscyplinie artystycznej dyrygentura. Od 1999 roku jest dyrygentem i kierownikiem artystycznym chóru akademickiego „Harmonia” oraz Zespo³u Kameralnego „Ad libitum” Bazyliki Narodzenia NMP w Pszowie. Z tymi zespo³ami zdoby³a wiele pierwszych nagród i wyró¿nieñ na festiwalach i konkursach chóralnych. 267 Symphony Orchestra of Academy of Music in Kraków. Led since 1996 by Wojciech Czepiel, under whose direction Orchestra’s activity, in both concerts and recordings, has become important part of musical life in Kraków. Each year, Academy Orchestra presents about 10 different concert programs. Wide range of works – from Baroque, through great Classical and i romantyzmu a¿ po wspó³czesnoœæ s³u¿y zdobywaniu przez studentów najwy¿szych umiejêtnoœci gry orkiestrowej. Orkiestra bra³a udzia³ w prawykonaniach dzie³ wielu kompozytorów, m.in.: M. Stachowskiego, Z. Bujarskiego, A. Walaciñskiego, K. Moszumañskiej-Nazar, E. Knapika, A. Lasonia, M. Mengjigiego, S. Zycha, W. Wid³aka, W. Gholmieha. Zespó³ orkiestry wystêpowa³ pod batut¹ wielu wybitnych dyrygentów, m.in.: K. Missony, J. Katlewicza, J. Maksymiuka, A. Wita, V. Ponkina, W. Michniewskiego, H. Rillinga. K. Penderecki w ostatnich latach kilkakrotnie prowadzi³ Orkiestrê prezentuj¹c dzie³a Mahlera, Berlioza, Beethovena oraz swoje w³asne kompozycje, m.in. II Symfoniê. Z dotychczasowych nagrañ Orkiestry dostêpne s¹ p³yty z V Symfoni¹ P. Czajkowskiego i kompletn¹ wersj¹ Symfonii „Polonia” I. J. Paderewskiego oraz nagrania utworów M. Stachowskiego, Z. Bujarskiego i W. Lutos³awskiego wydane w 2004 roku. Romantic symphony repertoire, to contemporary music – serves students well in gaining highest level of skill in orchestral playing. Orchestra has taken part in world premières of works by many composers, among others: M. Stachowski, Z. Bujarski, A. Walaciñski, K. Moszumañska-Nazar, E. Knapik, A. Lasoñ, M. Mengjigi, S. Zych, W. Wid³ak, W. Gholmieh. Orchestra ensemble has performed under baton of many distinguished conductors, among others: K. Missona, J. Katlewicz, J. Maksymiuk, A. Wit, V. Ponkin, W. Michniewski, H. Rilling. In recent years, K. Penderecki has led orchestra several times, presenting works by Mahler, Berlioz and Beethoven, as well as own compositions – among others, Symphony no. 2. Of Orchestra’s recordings made to date, disks are available of: P. Tchajkovsky’s Symphony no. 5, complete version of I. J. Paderewski’s ‘Polonia’ Symphony, as well as recording of pieces by M. Stachowski, Z. Bujarski and W. Lutos³awski released in 2004 roku. Wojciech Czepiel 268 Jako piêtnastolatek by³ skrzypkiem orkiestry „All’Antico” w Liceum Muzycznym w Krakowie i wraz z ni¹ zdoby³ I miejsce w Konkursie Orkiestr Kameralnych im. Herberta von Karajana w Berlinie (1974). Wtedy mia³ okazjê graæ pod batut¹ Mistrza. W 1976 roku, jako uczeñ A. Cofalika, zdoby³ IV At age 15 was violinist in All’Antico orchestra at Music Secondary School in Kraków and, together with this ensemble, won 1st place at Herbert von Karajan Chamber Orchestra Competition in Berlin (1974). At that time, had opportunity to play under baton of Maestro Karajan. In 1976, as pupil of A. Cofalik, won 4th Prize at Z. Jahnke Nationwide Violin Competition in Poznañ; a year later, was finalist at Wieniawski International Violin Competition in Poznañ. Continued studies with Prof. K. Danczowska, also playing in Polish Chamber Orchestra. Received diploma with distinction in conducting in 1984 from Academy of Music in Kraków, studio of Prof. K. Missona. As conductor, debuted in 1981 at concert with Orchestra of Academy of Music in Kraków. During his career, has been assistant conductor and concertmaster of Kraków Philharmonic Orchestra (1982-84), artistic director of Baltic Philharmonic in Gdañsk (1984-86); and then conductor of Warsaw Chamber Orchestra (1986-90). Has worked with A. Rubinstein Philharmonic in £ódŸ as associate conductor; and from 1991-94, was Vice-Director and conductor of Polish Radio Orchestra in Warsaw. Has made many archival recordings for Polish Radio and record labels: Europa Musica, Polmusic, Denon, Polskie Nagrania, Pro Musica Camerata. Wojciech Czepiel is artistic director and conductor of National Symphony Orchestra in Bejrut, as well as conductor of Symphony Orchestra at Academy of Music in Kraków. niedziela / Sunday, 12.11.2006 nagrodê na Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. Z. Jahnkego w Poznaniu, rok póŸniej by³ finalist¹ Miêdzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Wieniawskiego w Poznaniu. Studia skrzypcowe kontynuowa³ u prof. K. Danczowskiej, graj¹c te¿ w Polskiej Orkiestrze Kameralnej. Studia dyrygenckie ukoñczy³ z wyró¿nieniem w 1984 roku w Akademii Muzycznej w Krakowie, w klasie prof. K. Missony. Jako dyrygent zadebiutowa³ w 1981 roku na koncercie z Orkiestr¹ Akademii Muzycznej w Krakowie. W swojej karierze by³ asystentem dyrygenta i koncertmistrzem Orkiestry Filharmonii Krakowskiej (1982-84), dyrektorem artystycznym Filharmonii Ba³tyckiej w Gdañsku (1984-86), a nastêpnie dyrygentem Warszawskiej Orkiestry Kameralnej (1986-90). Wspó³pracowa³ z Filharmoni¹ A. Rubinsteina w £odzi jako drugi dyrygent, a w latach 1991-94 by³ wicedyrektorem i dyrygentem Polskiej Orkiestry Radiowej w Warszawie. Dokona³ wielu nagrañ archiwalnych dla Polskiego Radia i firm fonograficznych: Europa Musica, Polmusic, Denon, Polskie Nagrania, Pro Musica Camerata. Wojciech Czepiel jest dyrektorem artystycznym i dyrygentem Narodowej Orkiestry Symfonicznej w Bejrucie oraz dyrygentem Orkiestry Symfonicznej Akademii Muzycznej w Krakowie. 269 IMPREZY TOWARZYSZ¥CE ACCOMPANYING EVENTS 5-12.11.2006 SALA Z£OTA FILHARMONII KRAKOWSKIEJ / GOLD ROOM OF THE KRAKÓW PHILHARMONIC HALL WYSTAWA „TADEUSZ BAIRD – ¯YCIE ZAPISANE W DWIÊKACH” / EXHIBITION “TADEUSZ BAIRD – A LIFE NOTATED IN SOUND” 5.11.2006 niedziela / Sunday godz. 18.00 / 6:00 p.m. uroczyste otwarcie w przerwie koncertu / opening during concert’s interval Autor scenariusza / Curator: Beata Boles³awska-Lewandowska Organizatorzy / Organizers: Polskie Wydawnictwo Muzyczne / PWM Edition Stowarzyszenie Muzyki Polskiej / The Polish Music Society 271 272 Wystawa „Tadeusz Baird – ¿ycie zapisane w dŸwiêkach” Exhibition: Tadeusz Baird – A Life Notated in Sound Jest kolejn¹ wystaw¹ z serii wystaw monograficznych przygotowan¹ przez Dzia³ Promocji Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Prezentuje sylwetkê i twórczoœæ Tadeusza Bairda – kompozytora nies³ychanie zas³u¿onego dla Festiwalu „Warszawska Jesieñ”. Wystawa sk³ada siê z plansz obrazuj¹cych wydarzenia i etapy ¿ycia kompozytora, wykorzystane zosta³y materia³y archiwalne – zdjêcia, autografy i wydania faksymilowe – ze zbiorów prywatnych pani Aliny Bairdowej oraz zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, Biblioteki Narodowej, Archiwum Kompozytorów Polskich, PWM. Autork¹ scenariusza wystawy jest muzykolog Beata Boles³awska-Lewandowska, zwi¹zana z PWM, autorka monografii Andrzeja Panufnika wydanej w 2001. This is the latest exhibition in a series of monographic exhibitions prepared by the Promotions Department of PWM Edition. It presents the silhouette and uvre of Tadeusz Baird – a composer who contributed immeasurably to the Warsaw Autumn Festival. The exhibition is comprised of plates picturing the events and stages of the composer’s life, using archival materials – photographs, autographs and facsimile editions – from the private collections of Mme Alina Bairdowa, as well as the collections of the University of Warsaw Library, the National Library, the Polish Composers’ Archive, and PWM Edition. The author of the exhibition script is musicologist Beata Boles³awska-Lewandowska, associated with PWM Edition, author of a monograph on Andrzej Panufnik published in 2001. PROGRAM SEMINARIUM SEMINAR PROGRAM MUZYKA POLSKA. ODKRYCIA I PERSPEKTYWY (CZÊŒÆ II) POLISH MUSIC. DISCOVERIES AND PERSPECTIVES (PART 2) 10.00 Otwarcie seminarium: prof. Stanis³aw Krawczyñski (Akademia Muzyczna w Krakowie), Kacper Miklaszewski („Ruch Muzyczny”), Andrzej Kosowski (Polskie Wydawnictwo Muzyczne) 10.00 a.m. Seminar opening: Prof. Stanis³aw Krawczyñski (Academy of Music in Kraków), Kacper Miklaszewski (Ruch Muzyczny magazine), Andrzej Kosowski (PWM Edition) 10.10-10.30 prof. Maria Zduniak, Akademia Muzyczna, Wroc³aw Karol Lipiñski – zapomniany kompozytor polski 10.10-10.30 a.m. Prof. Maria Zduniak, Academy of Music, Wroc³aw Karol Lipiñski – Forgotten Polish Composer 10.30-10.50 dr Ewa Siemdaj, Akademia Muzyczna, Kraków „Arbor Cosmica”. Piêkno zamkniête w systemie 10.30-10.50 a.m. Dr. Ewa Siemdaj, Academy of Music, Kraków Arbor Cosmica. Beauty Enclosed in a System 10.50-11.10 dr Pawe³ Gancarczyk, Instytut Sztuki PAN Rêkopis Krasiñskich i muzyka w Polsce XV wieku: odkrycia i perspektywy 10.50-11.10 a.m. Dr. Pawe³ Gancarczyk, Institute of Art, Polish Academy of Sciences The Krasiñski Family Manuscript and Music in 15th-century Poland: Discoveries and Perspectives 11.10-11.30 ks. dr Robert Tyra³a, Papieska Akademia Teologiczna, Akademia Muzyczna, Kraków Kulturotwórcza rola Koœcio³a w powstawaniu nowych dzie³ kompozytorów polskich 11.10-11.30 a.m. Rev. Dr. Robert Tyra³a, Pontyfical Academy of Theology, Academy of Music, Kraków The Culture-creating Role of the Church in the Writing of New Works by Polish Composers 273 274 11.30-11.50 – przerwa na kawê ____________________________________ 11.30-11.50 a.m. – coffee break ____________________________________ 11.50-12.10 Adrian Thomas, Cardiff University Musical Iconography and Górecki’s String Quartets – A Polish Paradigm? 11.50-12.10 a.m. Adrian Thomas, Cardiff University Musical Iconography and Górecki’s String Quartets – A Polish Paradigm? 12.10-12.30 prof. Regina Ch³opicka, Akademia Muzyczna, Kraków Krzysztof Penderecki. Twórca i historia 12.10-12.30 p.m. Prof. Regina Ch³opicka, Academy of Music, Kraków Krzysztof Penderecki. The Artist and History 12.30-12.50 Maciej Jab³oñski, Akademia Muzyczna, Kraków Najm³odsze pokolenie polskich kompozytorów 12.30-12.50 p.m. Maciej Jab³oñski, Academy of Music, Kraków The Youngest Generation of Polish Composers 12.50-14.00 – przerwa na obiad ____________________________________ 12.50-14.00 p.m. – lunch break ____________________________________ 14.00-14.20 dr Mieczys³aw Kominek, Zwi¹zek Kompozytorów Polskich, Warszawa Od pó³ek do komputerów. Biblioteka Polskiego Centrum Informacji Muzycznej 14.00-14.20 p.m. Dr. Mieczys³aw Kominek, Polish Composers’ Union, Warsaw From Shelves to Computers. The Library of the Polish Music Information Center 14.20-14.40 dr Maciej Jab³oñski, Towarzystwo im. Henryka Wieniawskiego, Poznañ Plany wydawnicze i promocyjne Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego 14.20-14.40 p.m. Dr. Maciej Jab³oñski, Henryk Wieniawski Society, Poznañ Publication and Promotional Plans of the Henryk Wieniawski Society 14.40-15.00 Marek Wieroñski, firma fonograficzna BeArTon, Warszawa Muzyka polska w katalogu wytwórni BeArTon 14.40-15.00 p.m. Marek Wieroñski, BeArTon recording firm, Warsaw Polish Music in the Catalogue of the BeArTon Recording Firm 15.00-16.00 Dyskusja 15.00-16.00 p.m. Discussion AKADEMIA FESTIWALOWA FESTIVAL TALK 7.11.2006 wtorek / Tuesday godz. 12.00 / 12:00 p.m. Towarzystwo im. Witolda Lutos³awskiego przedstawia publikacjê multimedialn¹ WITOLD LUTOS£AWSKI – twórcze ¿ycie – z³o¿on¹ z DVD (jednoczeœnie dla PC i Mac’a) oraz CD AUDIO z nagraniem III Symfonii (Berliner Philharmoniker pod dyr. Witolda Lutos³awskiego). The Witold Lutos³awski Society presents the multimedia publication WITOLD LUTOS£AWSKI – A Creative Life, comprised of a DVD (for both PC and Mac), as well as an AUDIO CD with a recording of his Symphony no. 3 (Berliner Philharmoniker conducted by Witold Lutos³awski). W publikacji znajd¹ siê: In the publication, you will find: - opis ¿ycia Lutos³awskiego (biografia – przedstawienie ¿yciorysu kompozytora, z podzia³em na okresy w formie ilustrowanej zdjêciami prezentacji; kalendarium – daty najwa¿niejszych wydarzeñ z ¿ycia z komentarzami samego kompozytora, oraz najwa¿niejszych wydarzeñ spo³eczno-politycznych i kulturalnych); - prezentacja twórczoœci Lutos³awskiego (m.in. opis 40 dzie³ kompozytora ilustrowany fragmentami muzycznymi i nutowymi); - wypowiedzi kompozytora (archiwa Polskiego Radia i Telewizji Polskiej), oraz fragmenty „Zeszytu myœli”; - nagranie III Symfonii z mo¿liwoœci¹ synchronicznego s³uchania jej wraz z partytur¹ oraz wnikliwa analiza muzykologiczna dzie³a; - galeria zdjêæ i fragmentów filmów; - interaktywne przedstawienie pracowni kompozytora; - s³ownik osób i terminów zwi¹zanych - Description of Lutos³awski’s life (biography – the composer’s life divided into periods, in the form of a presentation illustrated with photographs; timeline – dates of the most important events in his life, with comments by the composer himself, as well as the most important socio-political and cultural events); - Presentation of Luts³awski’s uvre (among other things, a description of 40 of the composer’s works, illustrated with audio excerpts and notated musical examples); - Sound bites from the composer (archives of Polish Radio and Television), as well as fragments from Notebook of Ideas; - Recording of Symphony no. 3 with score provided for synchronized listening, as well as thorough musicological analysis of the work; - Gallery of photos and film excerpts; - Interactive presentation of the composer’s workplace; 275 z osob¹ Lutos³awskiego; - mapa ¿ycia (przedstawienie najwa¿niejszych miejsc w Warszawie i na œwiecie zwi¹zanych z Lutos³awskim); - krótkie wskazówki bibliograficzne i dyskograficzne oraz lista nagród i honorowych doktoratów. Ca³oœæ w 3 wersjach jêzykowych: polskiej, angielskiej, niemieckiej 276 - Glossary of persons and terms associated with the person of Lutos³awski; - Life map (presentation of most important places in Warsaw and elsewhere in the world, associated with Lutos³awski); - Short bibliographical and discographical hints, as well as a list of awards and honorary doctorates. All in 3 language versions: Polish, English, German Wydawnictwo zawiera: - 40 minut materia³ów archiwalnych audio-video z TVP; - 40 minut wypowiedzi Witolda Lutos³awskiego z archiwum Polskiego Radia (z lat 1951-92); - 45 minut fragmentów utworów Witolda Lutos³awskiego prezentowanych jako przyk³ady muzyczne do omówieñ utworów; - 40 minut wywiadów wspomnieniowych o Lutos³awskim nagranych specjalnie dla celów publikacji (Marcin Bogus³awski, Jan Ekier, Krzysztof Jakowicz, Charles Bodman Rae, Krystyna Zachwatowicz-Wajda i Andrzej Wajda); - 28 minut nagrania III Symfonii pod dyrekcj¹ Witolda Lutos³awskiego (licencja Universal Music Polska); - 250 zdjêæ; - 300 stron tekstu. The publication contains: - 40 minutes of audio-visual materials from the archives of Polish Television; - 40 minutes of Witold Lutos³awski sound bites from the archives of Polish Radio (1951-92); - 45 minutes of excerpts from works by Witold Lutos³awski, presented as musical examples to discussions of works; - 40 minutes of retrospective interviews on Lutos³awski, recorded specially for this publication (Marcin Bogus³awski, Jan Ekier, Krzysztof Jakowicz, Charles Bodman Rae, Krystyna ZachwatowiczWajda and Andrzej Wajda); - 28 minutes of recording of Symphony no. 3 under direction of Witold Lutos³awski (licensed by Universal Music Polska); - 250 photographs; - 300 pages of text. Autorzy projektu: Gra¿yna Walczak, Lech Dzier¿anowski Authors of project – Gra¿yna Walczak, Lech Dzier¿anowski Autorzy tekstów: Andrzej Ch³opecki, Daniel Cichy, Lech Dzier¿anowski, Danuta Gwizdalanka, Matthias Hermann, Charles Bodman Rae, Zbigniew Skowron, Jadwiga Paja-Stach Authors of texts – Andrzej Ch³opecki, Daniel Cichy, Lech Dzier¿anowski, Danuta Gwizdalanka, Matthias Hermann, Charles Bodman Rae, Zbigniew Skowron, Jadwiga Paja-Stach Projekt graficzny: Izabela Kuzyszyn Graphic design – Izabela Kuzyszyn Oprogramowanie: Maciej Walczak Software programming – Maciej Walczak Producent: Towarzystwo im. Witolda Lutos³awskiego Producer – Witold Lutos³awski Society Kompozytorzy i ich dzie³a Composers and their works Gra¿yna Bacewicz – Koncert na orkiestrê, 7.11 Tadeusz Baird – Cztery dialogi, 10.11 Augustyn Bloch – Anenaiki, 9.11 Johannes Ciconia – Gloria, Regina gloriosa, Credo, 5.11 Fryderyk Chopin – Wariacje na temat „Là ci darem la mano”, 8.11 Fryderyk Chopin/Adam Makowicz – Preludia z op. 28, Fantaisie-Impromptu op. 66, 12.11 Marcel Chyrzyñski – In C, 8.11 Ignacy F. Dobrzyñski – Uwertura do opery Monbar, Hommage à Mozart, 8.11 – Kwintet smyczkowy, 10.11 Cezary Duchnowski – monada 3, monada 2, 11.11 Henryk M. Górecki – Koncert na klawesyn, 6.11 – III Kwartet smyczkowy, 11.11 Etienne Grossin – Credo, 5.11 Mieczys³aw Kar³owicz – Stanis³aw i Anna Oœwiecimowie, 9.11 Wojciech Kilar – Krzesany, 9.11 Bartosz Kowalski-Banasewicz – Crucifixus…et resurrexit, 9.11 Eugeniusz Knapik – Trio, 8.11 Krzysztof Knittel – Z g³êbokoœci wo³am do Ciebie, Panie..., 9.11 Jan Krenz – Missa breve, I Symfonia, 10.11 Zygmunt Krauze – III Kwartet smyczkowy, 10.11 S³awomir Kupczak – Anafora VII, 11.11 Hanna Kulenty – Sesto, 8.11 Witold Lutos³awski – Uwertura, 7.11 – Koncert podwójny, 10.11 – Kwartet smyczkowy, 11.11 Pawe³ £ukaszewski – Hommage à Edith Stein, 9.11 Adam Makowicz – Living High on Manhattan, Early June in Central Park, 12.11 Jerzy Maksymiuk – Szepty i krzyk marzeñ, 12.11 Miko³aj z Ostroroga – Pastor gregis egregius, 5.11 Miko³aj z Radomia – Gloria, Utwór bez tytu³u, Magnificat, Alleluia, Gloria, 5 .11 Wolfgang A. Mozart – duet „Là ci darem la mano”, 8.11 Pawe³ Mykietyn– ...choæ dolecia³ Dedal..., 8.11 – II Kwartet smyczkowy, 11.11 Zygmunt Noskowski – Step, 5.11 – II Symfonia, 8.11 Ryszard Osada – mimesis, 11.11 Roman Padlewski – Stabat Mater, 9.11 Andrzej Panufnik – Arbor Cosmica, 7.11 277 Krzysztof Penderecki – VIII Symfonia, 5.11 – Quartetto per archi No.1, 11.11 – Pasja wg œw. £ukasza,12.11 Marta Ptaszyñska – Kwiaty ksiê¿yca, 8.11 – La novella d’inverno (Opowieœæ zimowa), 12.11 Kazimierz Serocki – Epizody, 10.11 Tomasz Sikorski – Milczenie syren, 8.11 Marek Stachowski – Sinfonietta, 7.11 – Miroir du temps, 8.11 Karol Szymanowski – I Koncert skrzypcowy, 5.11 – II Kwartet smyczkowy, 10.11 Micha³ Talma-Sutt – Vox moduli, 11.11 Romuald Twardowski – Otcze nasz, Pater noster, 9.11 Wojciech Wid³ak – PostScriptum, 8.11 Henryk Wieniawski – I lub II Koncert skrzypcowy, 9.11 Piotr Wróbel – Violetova rapsodia, 12.11 Antonio Zaccara da Teramo – Gloria Ad ogni vento, 5.11 Juliusz Zarêbski – Polonaise triomphale, 9.11 Lidia Zieliñska – Z ogrodu nauk, 9.11 Maciej Zieliñski – Trio for M.B., 8.11 Agata Zubel – Unisono II, Parlando, 11.11 Wawrzyniec ¯u³awski – Kwintet fortepianowy, 10.11 278 Indeks wykonawców Index of performers Akademicki Chór „Harmonia” Uniwersytetu Œl¹skiego – 12.11 Ars Cantus – 6.11 Lech Ba³aban – 12.11 Peter Buck – 10.11 Aleksandra Buczek – 8.11 Camerata Silesia Zespó³ Œpiewaków Miasta Katowice – 12.11 El¿bieta Chojnacka – 7.11 Chór Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach – 12.11 Chór Ch³opiêcy Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie – 12.11 Chór Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie – 10.11 Chór Polskiego Radia – 5.11 Wojciech Czepiel – 12.11 Tomasz Dobrzañski – 6.11 Wojciech Drabowicz – 5.11 Agnieszka Duczmal – 12.11 ElettroVoce – 11.11 Przemys³aw Firek – 8.11 Heinz Holliger – 10.11 Ursula Holliger – 10.11 International Contemporary Ensemble – 8.11 Karolina Jaroszewska – 12.11 Ingrid Kappelle – 12.11 Marek Kluza – 5.11, 12.11 Bart³omiej Kominek – 10.11 Tomasz Konieczny – 12.11 Jan Krenz – 10.11 KRONOS Quartet – 11.11 Adam Kruszewski – 12.11 Kwartet DAFÔ – 10.11 Edward Linde-Lubaszenko – 12.11 Jan £ukaszewski – 9.11 Adam Makowicz – 12.11 Jerzy Maksymiuk – 7.11 Lidia Matynian – 12.11 Ekaterina Mechetina – 8.11 Jacek Mentel – 10.11 279 Micha³ Moc – 11.11 Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach – 5.11 Olga Pasiecznik – 5.11 Orkiestra Akademii Muzycznej w Krakowie – 12.11 Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” – 12.11 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie – 10.11 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej – 9.11 Aleksandra Paszek-Trefon – 12.11 Krzysztof Penderecki – 5.11 Polska Orkiestra Radiowa – 8.11 Polski Chór Kameralny – Schola Cantorum Gedanensis – 9.11 Pawe³ Przytocki – 8.11 Sinfonietta Cracovia – 7.11 Akiko Suwanai – 5.11 Anna Szostak – 12.11 Agata Szymczewska – 9.11. (laureat Konkursu im. H. Wieniawskiego) Antoni Wit – 9.11 Piotr Wojtasik – 11.11 Izabella Zielecka-Panek – 12.11 280 Kompozytorzy, utwory i wykonawcy Festiwal Muzyki Polskiej 2005 Composers their works and performers Festival of Polish Music 2005 Anonim – 2005, Symphonia de nativitate, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia ‘Amadeus’, A. Duczmal – dir. Bacewicz, Gra¿yna – 2005, Academy of St. Martin-in-the-Fields, K. Sillito – dir. Baird, Tadeusz – 2005, Elegeia, Polska Orkiestra Radiowa, J. Maksymiuk – dir. Brykner, Eryk (OSSPE) – 2005, De profundis, Kapela Jasnogórska, J.T. Adamus – dir. Bujarski, Zbigniew – 2005, Peirene, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, J. Krenz – dir. Chopin, Fryderyk – 2005, Koncert fortepianowy e-moll, op. 11, Polska Orkiestra Radiowa, I. Wunder – pf, J. Maksymiuk – dir. Chyrzyñski, Marcel – 2005, Extended Perception of Echo, 9.11. Dobrzyñski, Ignacy F. – 2005, I Symfonia B-dur op. 11, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, J. Krenz – dir. Gomó³ka, Miko³aj – 2005, Kleszczmy rêkoma, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. Gorczycki, Grzegorz G. – 2005, Tota pulchra, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. Gotschalk, Filip – 2005, Offertorium „Eja chori resonate”, Kapela Jasnogórska, J.T. Adamus – dir. Górecki, Henryk M. – 2005, Trzy utwory w dawnym stylu, Academy of St. Martin-in-theFields, K. Sillito – dir. / Zdrowaœ B¹dŸ, Maryja. Pieœni maryjne*, Pieœñ Rodzin Katyñskich*, Chór Polskiego Radia w Krakowie, W. Siedlik – dir. Górecki, Miko³aj – 2005, Concerto notturno, K. Danczowska – vn, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia ‘Amadeus’, A. Duczmal – dir. Kar³owicz, Mieczys³aw – 2005, Serenada, Academy of St. Martin-in-the-Fields, K. Sillito – dir. Kilar, Wojciech – 2005, Agnus Dei, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. / 2005, Orawa, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia ‘Amadeus’, A. Duczmal – dir. / 2005, Orawa, Academy of St. Martin-in-the-Fields, K. Sillito – dir. / 2005, September Symphony, Sinfonietta Cracovia, G. Chmura – dir. Koszewski, Andrzej – 2005, Angelus Domini, Chór Polskiego Radia w Krakowie, W. Siedlik – dir. Krenz, Jan – 2005, Uwertura*, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, J. Krenz – dir. Lasoñ, Aleksander – 2005, Benedictus, Chór Polskiego Radia w Krakowie, W. Siedlik – dir. Lindberg, Christian – 2005, Helikon Wasp, Ch. Lindberg – trb., Sinfonietta Cracovia, G. Chmura – dir. Lutos³awski, Witold – 2005, 10 tañców na orkiestrê, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, J. Krenz – dir. / 2005 Muzyka ¿a³obna, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia ‘Amadeus’, A. Duczmal – dir. £uciuk, Juliusz – 2005, IX Sonet s³owiañski, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. 281 £ukaszewski, Pawe³ – 2005, O Adonai, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. Maader, Ludwik – 2005, Offertoriumin F pro omni festa, Litania loretañska in D, Requiem, Kapela Jasnogórska, J.T. Adamus – dir. Meyer, Krzysztof – 2005, Te Deum, Chór Polskiego Radia w Krakowie, W. Siedlik – dir. Moniuszko, Stanis³aw – 2005, Psalm 137, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. 2005, Bajka, uwertura koncertowa, Sinfonietta Cracovia, G. Chmura – dir. Nowowiejski, Feliks – 2005, Parce Domine, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. Paderewski, Ignacy J. – 2005, Suita G-dur, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia ‘Amadeus’, A. Duczmal – dir. Panufnik, Andrzej – 2005, Uwertura tragiczna, Polska Orkiestra Radiowa, J. Maksymiuk – dir. Pencherski, Zbigniew – 2005, Sygna³y, Polska Orkiestra Radiowa, J. Maksymiuk – dir. Penderecki, Krzysztof – 2005, Sinfonietta per archi, Academy of St. Martin-in-the-Fields, K. Sillito – dir. / 2005, Pieœñ Cherubinów, Chór Polskiego Radia w Krakowie, W. Siedlik – dir. / 2005, Polskie Requiem, I. Haubold – S, M. Ledzion – MS, R. Minkiewicz – T, P. Nowacki – B, Chór Filharmonii Krakowskiej, Sinfonia Varsovia, T. Struga³a – dir. Ptaszyñska, Marta – 2005, Inverted Mountain, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, J. Krenz – dir. Serocki, Kazimierz – 2005, Koncert na puzon i orkiestrê, Ch. Lindberg – trb., Sinfonietta Cracovia, G. Chmura – dir. Stachowski, Marek – 2005, Sinfonietta, Orkiestra Kameralna Polskiego Radia ‘Amadeus’, A. Duczmal – dir. Szymanowski, Karol – 2005, S³opiewnie, Polska Orkiestra Radiowa, I. Sobotka – S, J. Maksymiuk – dir. Œwider, Józef – 2005, Czego chcesz od nas Panie, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. Twardowski, Romuald – 2005, Regina coeli, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. Zieleñski, Miko³aj – 2005, Ortus de Polonia, Mieszany Chór Mariañski, J. Rybarski – dir. ¯ebrowski, Marcin J. – 2005, Missa pastoralis, Kapela Jasnogórska, J.T. Adamus – dir. 282 Organizatorzy Organizers Dyrektor Programowy / Program Director: Andrzej Kosowski Dyrektor Organizacyjny / Organizational Director: Pawe³ Orski Producent Wykonawczy / Executive Producer: Agencja Artystyczna Presto (G. Kuæmierz, M. PoŸniak, M. Szymañski) Autor logo Festiwalu / Festival Logo: Marek Repetowski Autor plakatu / Festival Poster: Marek Repetowski Redakcja ksi¹¿ki programowej Festiwalu / Program Book Edition: Aleksandra Suru³o, Alicja Natkaniec i Agata Stawska T³umaczenie angielskie / English translation: Cara Thornton Opracowanie graficzne ksi¹¿ki programowej i druków festiwalowych / Program Book Layout and DTP Service: Marek Repetowski 283 Podziêkowania Special thanks Organizatorzy 2. Festiwalu Muzyki Polskiej sk³adaj¹ serdeczne podziêkowania nastêpuj¹cym osobom / The Organizers of the 2nd Festival of Polish Music wish to extend their warmest thanks to the following persons: 284 Jacek Berwaldt – Dyrektor Filharmonii Krakowskiej / Director, Kraków Philharmonic Bogna Dziechciaruk – Dyrektor Centrum Sztuki i Techniki Japoñskiej „Manggha” / Director, Manggha – Centre of Japanese Art and Technology ks. W³adys³aw Gasid³o – Proboszcz Kolegiaty œw. Anny / Rector, St. Anne’s Collegiate Church o. Stanis³aw Data – Proboszcz Koœcio³a œw. Barbary / Rector, St. Barbara’s Church ks. Marek G³ownia – Proboszcz Koœcio³a œw. œw. Piotra i Paw³a / Rector, Church of SS. Peter and Paul JM prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek – Rektor Uniwersytetu Œl¹skiego / Rector, University of Silesia, oraz / and prof. nadzw. dr hab. Krystyna Turek – Dyrektor Wydzia³u Muzyki UŒ / Dean, Faculty of Music, University of Silesia Robert Kabara i / and Adam Balas – dyrektor i mened¿er Orkiestry Sinfonietta Cracovia / Director and Manager, Sinfonietta Cracovia Orchestra JM prof. Eugeniusz Knapik – Rektor Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach / Rector, Karol Szymanowski Academy of Music in Katowice JM prof. Stanis³aw Krawczyñski – Rektor Akademii Muzycznej w Krakowie / Rector, Academy of Music in Kraków Andrzej Kuœmierczyk – z Funduszu Popierania Twórczoœci Stowarzyszenia Autorów i Kompozytorów ZAiKS / Arts Promotion Fund, ZaiKS Authors’ and Composers’ Association o. Fidelis Macio³ek – Gwardian Klasztoru oo. Bernardynów w Krakowie / Guardian, Convent of the Bernardine Fathers in Kraków dr hab. Teresa Malecka – Prorektor ds. Nauki i Dydaktyki Akademii Muzycznej w Krakowie / Pro-Rector for Academic Affairs, Academy of Music in Kraków El¿bieta Markowska – Dyrektor 2 Programu Polskiego Radia / Director, Channel 2, Polish Radio o. Andrzej Napiórski – Przeor oo. Paulinów Bazyliki œw. Micha³a Archanio³a i œw. Stanis³awa Biskupa i Mêczennika (Na Ska³ce) / Prior of the Pauline Convent, Basilica of St. Michael the Archangel and St. Stanislaus, Bishop and Martyr (On The Rock) Micha³ Niezabitowski – Dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa / Director, Historical Museum of the City of Kraków Ma³gorzata Potocka – Dyrektor Galerii Sztuki Wspó³czesnej „Bunkier Sztuki” / Director, Bunkier Sztuki Gallery of Modern Art Jadwiga Rappé – Prezes Towarzystwa Muzycznego im. Witolda Lutos³awskiego / President, Witold Lutos³awski Musical Society Fotograficy Photos R. Balcerzak, I. Firek, Foto Zaj¹c, M. Francik (Magnum Photos), £. Gawroñski, J. Giluñ, A. Glanda, H. Holzman, M.W. Hübner, A. Kaczmarz, M. Kowalczyk, T. Kulak, R. Kwiatek, M. Makowski, M. Mazurkiewicz, H.J. Michel, E. Orhon-Lerczak, A. Piotrowski, W.M. Plewiñscy, J. Podolski, T. Prajzler, M. Richardson (Universal Music Photo), Z. Sawicz, I. Skobelev, M. Suchecki, W. Œwiderski, W. Wo³kowk, A. Zborski, A. Zieliñska. Archiwum PWM / PWM Archive Archiwa prywatne artystów / Artists’ Private Archives Centrum Paderewskiego Tarnów -K¹œna Dolna / Paderewski Center Tarnów – K¹œna Dolna Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena / Ludwig van Beethoven Association 285 Notatki Notes 286 Notatki Notes 287 Notatki Notes 288 BIURO FESTIWALOWE / FESTIVAL OFFICE al. Krasińskiego 11a 31-111 Kraków tel. (012) 422 70 44 wew. / ext. 116 fax (012) 422 01 74 e-mail: [email protected] www.fmp.com.pl