MEFIstO

GENERAL GUIDE
EU
FO
RIA
Mefisto
EUROPEAN FILMS
FOR INNOVATIVE
AUDIENCE
DEVELOPMENT
GENERAL GUIDE
1
GENERAL GUIDE
Mefisto
Oryginalny tytuł:
Mefisto
Kraj:
Węgry
Reżyseria:
Szabó István
Kolor:
Kolor
Scenariusz:
Wg powieści Klausa Manna, scenariusz Dobray
Péter, Szabó István
Obsada:
Klaus Maria Brandauer - Hendrik Höfgen
Krystyna Janda - Barbara Bruckner
Ildikó Bánsági - Nicoletta von Niebuhr
Rolf Hoppe - Tábornagy
György Cserhalmi - Hans Miklas
Péter Andorai - Otto Ulrichs
Karin Boyd - Juliette Martens
Christine Harbort - Lotte Lindenthal
Tamás Major - Oskar Kroge
Ildikó Kishonti - Dora Martin
Muzyka:
Zdenkó Tamássy
Zdjęcia:
Lajos Koltai
Czas trwania:
140’
Data powstania:
1981
2
GENERAL GUIDE
NAGRODY NA FESTIWALACH:
• Nagroda BAFTA
Najbardziej obiecujący pierwszoplanowy debiut
aktorski, Klaus Maria Brandauer
• Nagrody Bambi 1983, wygrana
Najlepszy aktor krajowy, Klaus Maria Brandauer
• Festiwal Filmowy w Cannes 1981, wygrana
Najlepszy scenariusz, István Szabó, wygrana
• Nagroda FIPRESCI, István Szabó, nominacja
Złota Palma, István Szabó
• Nagrody im. Davida di Donatello 1982, wygrana
Najlepszy film zagraniczny (Miglior Film Straniero), István Szabó
Najlepszy aktor zagraniczny (Migliore Attore
Straniero), Klaus Maria Brandauer
• Niemiecka Nagroda Filmowa 1983, nominacja
Złota Nagroda Filmowa Najlepszy aktor pierwszoplanowy (Beste darstellerische Leistung – Männliche Hauptrolle), Klaus
Maria Brandauer
Najlepszy aktor drugoplanowy (Beste darstellerische Leistung – Männliche Nebenrolle), Rolf
Hoppe
• Guild of German Art House Cinemas 1983,
Won
• Nagrody Filmowe Huabiao 1988, wygrana
Nagroda Filmowa Huabiao
Wybitny przekład filmu zagranicznego
• Nagroda Włoskiego Stowarzyszenia Krytyków
Filmowych 1982, Srebrna Wstążka
Najlepszy Reżyser Zagraniczny (Regista del
Miglior Film Straniero), István Szabó
• Nagrody Jussi 1982, wygrana
Najlepszy Filmowiec Zagraniczny, Klaus Maria
Brandauer
• Nagrody Londyńskiego Koła Krytyków Filmowych 1983, wygrana
Nagroda ALFS, Obcojęzyczny Film Roku, Węgry.
• National Board of Review, USA 1982, Nagroda
NBR
Najlepszy Film Obcojęzyczny, Węgry
Najlepsze Filmy Zagraniczne
• Festiwal Filmowy SESC, Brazylia 1984, Nagroda
Krytyków
Najlepszy Film Zagraniczny (Melhor Filme Estrangeiro), István Szabó
• Gildia Niemieckich Kin Artystycznych 1983,
wygrana
Srebrna Nagroda Filmowa Film zagraniczny
(Ausländischer Film), István Szabó
3
GENERAL GUIDE
FABUŁA
Niemieckiego aktora Hendrika Höfgena zaślepia
ogromna ambicja i obsesja na punkcie władzy i
sławy. W walce o rozwój własnej kariery aktorskiej,
pochłonięty sobą Hendrik pozbawiony jest wszelkich skrupułów. Żeni się z bogatą Barbarą Bruckner, córką znaczącego polityka, i przeprowadza
się do Berlina. Jego genialny występ w roli Mefista
w „Fauście” zwraca uwagę i zyskuje podziw premiera z partii nazistowskiej.
Zaabsorbowany swoją karierą sceniczną, Hendrik
nie zdaje sobie sprawy z tego, w jakim stopniu
zaangażował się w reżim nazistowski i jak bardzo
jest mu podporządkowany. Generał, który toruje
Hendrikowi drogę do sukcesu, obsadza go na
stanowisku dyrektora Teatru Narodowego. Choć
żona Hendrika wyjeżdża, on postanawia zostać
w Niemczech, w co nie może uwierzyć jego przyjaciel chcący go ratować. W życiu prywatnym Hendrik jest raczej Faustem niż Mefistem. Podpisał
pakt z diabłem. Strach ogarnia go po raz pierwszy
w chwili, gdy trafia na ogromny stadion – budowany właśnie nowy teatr nazistowski.
4
GENERAL GUIDE
István Szabó
Sylwetka reżysera
István Szabó (ur. 18.02.1938) to węgierski reżyser
filmowy, scenarzysta i reżyser operowy. Szabó
to węgierski filmowiec cieszący się największym
uznaniem od końca lat 60. Pracując zgodnie
z tradycją europejskich twórców, kręcił filmy
dotyczące konfliktów politycznych i psychologicznych, obecnych w najnowszej historii Europy
Środkowej. Swój pierwszy film krótkometrażowy
nakręcił w 1959 roku jako student Węgierskiej
Akademii Sztuki Teatralnej i Filmowej, a w 1964
roku powstał jego pierwszy film pełnometrażowy.
„Mefisto” (1981) przyniósł mu ogromny
sukces międzynarodowy, w tym nagrodę
Amerykańskiej Akademii Filmowej za najlepszy
film nieanglojęzyczny. Od tego czasu większość
filmów Szabó stanowiły międzynarodowej koprodukcje, powstające w wielu językach i toczące
się w różnych miejscach w Europie. Nie przestał
jednak kręcić filmów po węgiersku, często też
„wykorzystywał” Węgry i Węgrów w swoich
międzynarodowych koprodukcjach. Szabó stał
się obiektem krajowych kontrowersji w 2006
roku, gdy węgierska gazeta „Life and Literature”
ujawniła, że był tajnym współpracownikiem komunistycznych służb bezpieczeństwa.
5
GENERAL GUIDE
Szabó urodził się w Budapeszcie jako syn Márii
(z domu Vita) i Istvána Szabó, który pochodził z
rodziny z długimi tradycjami lekarskimi i sam był
lekarzem. Szabó pochodził z żydowskiej rodziny,
która nawróciła się na katolicyzm, choć w oczach Strzałokrzyżowców (węgierskich nazistów)
pozostali Żydami. Rodzina zmuszona była się
rozdzielić i ukrywać w Budapeszcie mniej więcej
od października 1944 roku, kiedy to Niemcy zajęli
Węgry i oddali władzę Strzałokrzyżowcom, do lutego 1945, kiedy to Sowieci pokonali niemieckie
wojska w Budapeszcie. Szabó przeżył ukryty w
sierocińcu, jednakże jego ojciec zmarł na dyfteryt
krótko po przegranej Niemców. Wspomnienia
tych wydarzeń pojawiły się później w kilku filmach
Szabó.
Jeżeli chodzi o jego powiązania z komunistycznymi służbami specjalnymi, to w latach 1957-1961
złożył czterdzieści osiem raportów dotyczących
siedemdziesięciu dwóch osób, głównie studentów i wykładowców Akademii Sztuki Teatralnej i Filmowej. Według Istvana Deaka, informacje
przekazane przez Szabó tylko w jednym przypadku przysporzyły poważnych problemów, gdyż
jednej osobie odmówiono wydania paszportu.
Po publikacji artykułu w „Life and Literature”,
ponad stu wybitnych intelektualistów, w tym
osoby, na które donosił Szabó, opublikowało list
wspierający reżysera. Szabó początkowo twierdził,
że przekazywał informacje w akcie bohaterstwa,
chcąc ratować życie byłego kolegi ze szkoły Pála
Gábora. Gdy wyszło na jaw, że to nieprawda, Szabó przyznał, że chciał w ten sposób zapobiec
skreśleniu swojego nazwiska z listy studentów
Akademii.
W latach 60. i 70. Istvan Szabo reżyserował
węgierskie filmy zgłębiające doświadczenia jego
pokolenia i najnowszej historii Węgier, takie jak
„Ja, twój syn” (1966), „Film o miłości” (1970),
„Ulica Strażacka 25” (1973). Jego najbardziej
znana filmowa trylogia składa się z następujących
filmów: „Mefisto” (1981, zdobywca Nagrody
Amerykańskiej Akademii Filmowej dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego i nagrody Festiwalu
Filmowego w Cannes za najlepszy scenariusz),
„Pułkownik Redl” (1984, Nagroda Jury Festiwalu
Filmowego w Cannes) oraz „Hanussen” (1988).
Następnie zaczął kręcić filmy anglojęzyczne, w
tym „Schadzkę z Wenus” (1991), „Kroplę słońca”
(1999), „Sztukę wyboru” (2001) oraz ostatnio
„Julię” (2004), za który to film aktorka Annette
Bening otrzymała nominację do Oscara.
Jego najlepiej oceniane filmy to pokłosie stałej
współpracy ze słynnym austriackim aktorem
Klausem Marią Brandauerem i przyjacielem, operatorem Lajosem Koltai. W 1966 roku otrzymał
Węgierską Nagrodę Pulitzera (której nie należy
mylić z oryginalną Nagrodą Pulitzera) za serię telewizyjnych dokumentów „100 lat kina”.
6
GENERAL GUIDE
Filmografia
Filmografia
Julia (2004)
Sztuka wyboru (2003)
10 minut później: wiolonczela (2002) (segment
„10 minut później”)
Kropla słońca (1999)
Kochana Emmo, droga Böbe (1992)
Schadzka z Wenus (1991)
Hanussen (1988)
Pułkownik Redl (1985)
Bali (1984)
Mefisto (1981)
Zielony ptak (1980)
Zaufać (1980)
Várostérkép (1977)
Budapesztańskie opowieści (1976)
Ulica Strażacka 25 (1973)
Álom a házról (1972)
Budapest, amiért szeretem (1971)
Film o miłości (1970)
Kegyelet (1967)
Ja, twój syn (1967)
Kresz-mese gyerekeknek (1965)
Wiek marzeń (1965)
7
EU
FO
RIA
GENERAL GUIDE
This guide was made for nonprofit
educational purposes only.
All copyrights of images and texts
belong to their respective original
owners and are used under
"fair use" for this non-commercial
educational initiative.
EUROPEAN FILMS
FOR INNOVATIVE
AUDIENCE
DEVELOPMENT
8