plik pdf - Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem

plik pdf - Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem

Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
Zarząd Główny
Sprawni w prawie
Biuletyn nr 1
Informacje prawne dotyczące funkcjonowania
Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób
z Upośledzeniem Umysłowym
Warszawa 2009
Publikacja dofinansowana przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
WSTĘP
Poniższy numer biuletynu stanowi zbiór informacji prawnych sporządzonych na potrzeby
funkcjonowania Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
i dotyczy istotnych problemów związanych z działalnością Stowarzyszenia.
Spis informacji prawnych:
1. Osoba z niepełnosprawnością intelektualną jako członek Stowarzyszenia – informacja
prawna
2. Informacja prawna w sprawie dodatku za pracę w trudnych lub uciążliwych warunkach
3. Informacja prawna w sprawie procedury awansu zawodowego nauczycieli zatrudnionych
przez terenowe jednostki organizacyjne (koła terenowe) Polskiego Stowarzyszenia na
Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym na stopień nauczyciela mianowanego
4. Osobowość prawna terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia – informacja
prawna
5. Informacja prawna w sprawie treści świadectw pracy wydawanych przez terenowe
jednostki organizacyjne Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem
Umysłowym
6. Informacja prawna w sprawie nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy
2
Osoba z niepełnosprawnością intelektualną jako członek stowarzyszenia
– informacja prawna
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz.U. z 2001
r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.) w żadnym z przepisów nie określa kto może być członkiem
stowarzyszenia. W literaturze przedmiotu przyjęło się, iż powyższe uprawnienie jest
wywodzone z treści art. 3 ustawy, który stanowi, iż:
1. Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność
do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych.
2. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności
prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa
wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o
pełnej zdolności do czynności prawnych.
3. Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do
stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na
walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego
do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza
wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
W związku z powyższym członkami stowarzyszenia mogą być tylko osoby
posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, iż członkami stowarzyszenia
nie mogą być osoby ubezwłasnowolnione całkowicie ani częściowo.
Skutkiem orzeczenia ubezwłasnowolnienia jest utrata pełnej zdolności do czynności
prawnych, co jednocześnie stanowi przesłankę utraty członkostwa w stowarzyszeniu. W
doktrynie pojawił się pogląd, iż w takim przypadku w stowarzyszeniu działa jego
przedstawiciel ustawowy (opiekun – w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego) lub
kurator (w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego). Jednakże takie stanowisko nie
znajduje oparcia w przepisach prawnych. Stosunek członkostwa w stowarzyszeniu jest
stosunkiem osobistym i ubezwłasnowolnienie powoduje, że taka osoba nie może
osobiście spełniać świadczenia uczestnictwa w stowarzyszeniu, co prowadzi do
wygaśnięcia zobowiązania, czyli do utraty członkostwa.
3
Prawo o stowarzyszeniach w swojej treści wymienia członków oraz członków
wspierających; tych pierwszych przyjęło się określać mianem zwyczajnych. Ustawa nie
wymienia wprost praw członków. Podstawowym prawem członkowskim jest czynne i bierne
prawo wyborcze, które wynika przede wszystkim z demokratycznej organizacji
stowarzyszenia. Każdy członek zwyczajny ma prawo uczestniczyć w walnym zebraniu
członków oraz podejmować uchwały. W przypadku, gdy zamiast walnego zebrania członków
w stowarzyszeniu występuje zebranie delegatów, każdy członek stowarzyszenia ma prawo
być delegatem. Podstawowym aktem prawnym regulującym prawa członków stowarzyszenia
jest statut organizacji. Uprawnienia członków wspierających mogą być określone tak samo.
W przypadku obowiązków członków stowarzyszenia także statut organizacji jest
najważniejszym dokumentem. Jednakże wprost z ustawy wynikają trzy obowiązki: uiszczania
składek, pracy społecznej na rzecz stowarzyszenia i obowiązek wspierania stowarzyszenia
przez członka wspierającego.
Jednocześnie Prawo o stowarzyszeniach nie wymienia żadnego innego rodzaju
członkostwa. W literaturze przedmiotu przyjęło się jednak, iż statuty stowarzyszeń mogą
także przewidywać przyznanie członkostwa honorowego, przy czym jedynym ograniczeniem
jest fakt, iż członkiem honorowym stowarzyszenia może być tylko osoba fizyczna. Ponadto
takie uregulowanie tej kwestii nie stanowi podstawy do wnioskowania, iż każdy inny
rodzaj członkostwa jest niezgodny z przepisami prawa. Takie wnioskowanie jest
nieuzasadnione. W myśl zasady quod lege non prohibitum, licitum est (czego prawo nie
zakazuje, jest dozwolone) wprowadzenie nowego rodzaju członkostwa jest prawnie
dozwolone.
Zastosowanie
powyższych
uwag
prawnych
w
odniesieniu
do
osób
z
niepełnosprawnością intelektualną może doprowadzić do następujących rozwiązań:
 w przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną, które nie są ubezwłasnowolnione
osoby te mogą być pełnoprawnymi członkami stowarzyszenia wraz ze wszystkimi
wynikającymi z tego tytułu konsekwencjami prawnymi (m.in. członkostwo w Zarządzie
stowarzyszenia, bądź też terenowej jednostki organizacyjnej). W związku z powyższym
powstaje tutaj kwestia wpływu niepełnosprawności intelektualnej na możliwość prowadzenia
spraw stowarzyszenia, jak również bardzo istotnym zagadnieniem jest możliwość
„wpływania” przez innych na podejmowanie decyzji przez osoby z niepełnosprawnością
intelektualną. W przypadku takiej osoby z niepełnosprawnością intelektualną należy się
4
zastanawiać nad skutecznością prawną złożonego oświadczenia woli. Zgodnie z art. 82
ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn.
zm.) „nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek
powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie
decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju
umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności
psychicznych”.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego stan wyłączający świadome powzięcie
decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, nie musi więc oznaczać
zupełnego zaniku świadomości (orzeczenie Sądu Najwyższego z 2 września 1948 r., Po C
188/48, PN 1948, Nr 11-12, s. 537), a brak świadomości charakteryzuje się brakiem
rozeznania, niemożności zrozumienia posunięć własnych lub też innych osób,
niezdawaniem sobie sprawy ze znaczenia własnego postępowania i jego konsekwencji.
Czynność prawna dokonana w stanie wyłączającym świadome albo swobodne
podjęcie decyzji lub wyrażenie woli jest bezwzględnie nieważna. Na taką nieważność
może powołać się każda osoba, która ma w tym interes prawny. Ponadto na taką sytuację
należy również patrzeć z punktu widzenia odpowiedzialności za podejmowane decyzje. W
przypadku, gdy osoba z niepełnosprawnością intelektualną będzie pełnoprawnym
członkiem zarządu koła, będzie ona również ponosiła odpowiedzialność za decyzje
podjęte przez cały zarząd i będzie objęta przepisami ustawy z dnia 28 października 2002 r.
o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U.
z 2002 r., Nr 197, poz. 1661 z późn. zm.), bądź też w niektórych przypadkach
dotyczących realizacji zamówień publicznych mających na celu wykorzystanie środków
publicznych można zostać pociągniętym do odpowiedzialności z tytułu ustawy z dnia 17
grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
(Dz.U. z 2005 r., Nr 14, poz. 114 z późn. zm.). Oczywiście w takich przypadkach osoba z
niepełnosprawnością intelektualną może się powoływać na przepis art. 82 Kodeksu
cywilnego.
 w przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną, które posiadają orzeczenie o
jakimkolwiek ubezwłasnowolnieniu, kwestia członkostwa w stowarzyszeniu nie będzie
rozpatrywana, gdyż osoby te nie będą członkami stowarzyszenia z mocy prawa.
5
Jednocześnie może się zdarzyć, iż w przypadku osób z niepełnosprawnością
intelektualną ubezwłasnowolnienie jest orzekane bez względu na to, czy taka osoba powinna
zostać ubezwłasnowolniona. Mając na uwadze podejście polskiego systemu orzecznictwa
sądowego do osób z niepełnosprawnością intelektualną trzeba pamiętać, iż bardzo często
zdarza się, iż osoba, w stosunku do której ma zostać orzeczone ubezwłasnowolnienie nie jest
badana. Może to spowodować, iż orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu zostanie orzeczone w
stosunku do osoby wobec której takie orzeczenie nie powinno zostać orzeczone i odwrotnie.
Poza prawnym aspektem pozostaje kwestia rozstrzygnięcia czy osoba z niepełnosprawnością
intelektualną może być członkiem stowarzyszenia, który samodzielnie podejmuje
decyzje bez ulegania jakimkolwiek wpływom z zewnątrz. Jednakże także i powyższą
sytuację można rozpatrywać z prawnego punktu widzenia. Art. 250a § 2 ustawy z dnia 6
czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) uznaje za
czyn zabroniony udzielanie korzyści majątkowej lub osobistej za nakłanianie osoby
uprawnionej do głosowania w określony sposób – jest to tzw. łapownictwo wyborcze
czynne, czyli przekupstwo wyborcze; jest to przestępstwo powszechne, ponieważ może
zostać popełnione przez każdego.
6
Informacja prawna w sprawie dodatku za pracę w trudnych lub uciążliwych warunkach
Niniejsza
informacja
prawna
została
sporządzona
na
potrzeby
Polskiego
Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem na podstawie następujących aktów
prawnych:
 ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r., Nr 97,
poz. 674 z późn. zm.),
 ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r., Nr 39 poz. 353 z późn. zm.),
 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.),
 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w
sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli,
ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz
wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. z 2005 r., Nr 22, poz. 181 z
późn. zm.).
Zakres podmiotowy obowiązywania Karty Nauczyciela określa art. 1 tejże. Przepis ten
był wielokrotnie nowelizowany. Z punktu widzenia Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób
z Upośledzeniem Umysłowym najistotniejsza zmiana została wprowadzona z dniem 6
kwietnia 2000 r. na podstawie ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy – Karta
Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2000 r., Nr 19, poz. 239 z późn.
zm.). Przepis ten zmienił treść art. 1 wprowadzając zapis, iż ustawa ta, w ograniczonym
zakresie, obowiązuje również nauczycieli zatrudnionych w placówkach niepublicznych.
Oznacza to, iż dopiero z dniem 6 kwietnia 2000 r. nauczyciele zatrudnieni w placówkach
prowadzonych przez terenowe jednostki organizacyjne Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz
Osób z Upośledzeniem Umysłowym zostali objęci niektórymi przepisami Karty Nauczyciela.
Zgodnie z aktualnie obowiązującą treścią art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b) Karty Nauczyciela
„ustawie podlegają również, w zakresie określonym ustawą: (…) nauczyciele zatrudnieni w:
(…) przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach, o których mowa w ust. 1 pkt
7
1, oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych”. Zapis ten został
wprowadzony ustawą z dnia 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy
– Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego, ustawy – Karta Nauczyciela oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2001 r., Nr 111, poz. 1194 z późn. zm.).
Bardzo istotnym, z punktu widzenia Stowarzyszenia, jest zapis art. 91b Karty
Nauczyciela, który określa ograniczony zakres przedmiotowy ustawy, tzn. dokonuje wyboru
przepisów prawnych, które mają zastosowanie do nauczycieli zatrudnionych w placówkach
niepublicznych. Zgodnie z treścią tego zapisu, do nauczycieli zatrudnionych w placówkach
(OREW) prowadzonych przez terenowe jednostki organizacyjne Polskiego Stowarzyszenia na
Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, zastosowanie będą miały następujące przepisy
Karty Nauczyciela:
 Art. 1. ust. 2. pkt 2) lit. b) [Zakres zastosowania]
 Art. 6. [Podstawowe obowiązki nauczyciela]
 Art. 9. [Wymagane kwalifikacje]
 Art. 9a. [Stopnie awansu zawodowego]
 Art. 9b. [Warunki nadania kolejnego stopnia]
 Art. 9c. [Staż wymagany do awansu]
 Art. 9d. [Odbywanie stażu]
 Art. 9e. [Wniosek o awans]
 Art. 9f. [Uzyskanie wyższego poziomu wykształcenia; zmiana miejsca zatrudnienia]
 Art. 9g. [Komisje kwalifikacyjne i egzaminacyjne]
 Art. 9h. [Nadzór nad postępowaniem awansowym]
 Art. 9i. [Tytuł honorowy profesora oświaty]
 Art. 11a. [Legitymacja służbowa]
 Art. 22. [Obowiązek pracy w innej szkole]
 Art. 26. [Wygaśnięcie stosunku pracy]
 Art. 49. [Fundusz nagród]
 Art. 51. [Medal KEN]
8
 Art. 63. [Prawo do ochrony]
 Art. 70a. [Wyodrębnienie środków]
 Art. 75. [Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli mianowanych; odpowiedzialność
porządkowa]
 Art. 76. [Katalog kar dyscyplinarnych]
 Art. 77. [Komisje dyscyplinarne; zaskarżanie orzeczeń]
 Art. 78. [Niezawisłość komisji dyscyplinarnych]
 Art. 79. [Rzecznik dyscyplinarny]
 Art. 80. [Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego; wydanie orzeczenia]
 Art. 81. [Przedawnienie]
 Art. 82. [Zatarcie kary]
 Art. 83. [Zawieszenie nauczyciela]
 Art. 84. [Wynagrodzenie w okresie zawieszenia]
 Art. 85. [Delegacja ustawowa do wydania rozporządzenia]
 Art. 88. [Wcześniejsza emerytura; podstawa wymiaru emerytury lub renty]
 Art. 90. [Dodatek za tajne nauczanie]
 Art. 91b. [Przepisy stosowane do niektórych grup nauczycieli].
Art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela stanowi, iż na wynagrodzenia nauczyciela składają się:
 wynagrodzenie zasadnicze;
 dodatki: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy;
 wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
 nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych w art. 54,
który określa szczególne uprawnienia nauczyciela wiejskiego lub miałomiasteczkowego.
9
Kwestia dodatku za pracę w trudnych, uciążliwych i szkodliwych warunkach została
uregulowana w art. 34 Karty Nauczyciela. Zgodnie z zawartymi tam unormowaniami do dnia
5 kwietnia 2000 r. w myśl tego przepisu nauczyciel otrzymywał odrębne dodatki z tytułu
pracy w trudnych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach, podczas gdy obecnie
ma prawo do jednego dodatku z tego tytułu. Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla
zdrowia został zniesiony na mocy art. 5 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie i
uchyleniu niektórych upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (Dz.U. z 2006 r. Nr
220, poz. 1600). Wykaz trudnych i uciążliwych warunków pracy, stanowiących podstawę do
przyznania dodatku zawierają przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia
zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia
zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. z 2005 r., Nr 22,
poz. 181 z późn. zm.).
Przepisy tego rozporządzenia (§ 8 ust. 1) za pracę w trudnych warunkach uznają
prowadzenie przez nauczycieli:
1. praktycznej nauki zawodu szkół górniczych - zajęć praktycznych pod ziemią;
2. praktycznej nauki zawodu szkół leśnych - zajęć w lesie;
3. praktycznej nauki zawodu szkół rolniczych - zajęć praktycznych w terenie z zakresu
produkcji roślinnej, zwierzęcej i mechanizacji rolnictwa;
4. praktycznej nauki zawodu szkół medycznych - zajęć w pomieszczeniach zakładów opieki
zdrowotnej i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w ustawie z
dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2004 r., Nr 64, poz. 593, z późn.
zm.), przeznaczonych dla: noworodków, dzieci do lat trzech, dzieci niepełnosprawnych
ruchowo oraz dla osób (dzieci i dorosłych) upośledzonych umysłowo, psychicznie
chorych, przewlekle chorych, z uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu
nerwowego, w oddziałach intensywnej opieki medycznej oraz w żłobkach;
5. praktycznej nauki zawodu - zajęć w szkołach specjalnych oraz w szkołach w zakładach
poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
6. zajęć dydaktycznych w szkołach (oddziałach) przysposabiających do pracy;
7. zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi umysłowo w
stopniu głębokim;
10
8. zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach (oddziałach),
szkołach (oddziałach) specjalnych oraz prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka
zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego;
9. zajęć dydaktycznych w szkołach przy zakładach karnych;
10. zajęć dydaktycznych w klasach łączonych w szkołach podstawowych;
11. zajęć dydaktycznych w języku obcym w szkołach z obcym językiem wykładowym, z
wyjątkiem zajęć prowadzonych przez nauczycieli języka obcego, prowadzenie zajęć
dydaktycznych w szkołach, w których zajęcia są prowadzone dwujęzycznie oraz przez
nauczycieli danego języka obcego w oddziałach dwujęzycznych, a także prowadzenie
zajęć dydaktycznych w języku obcym w nauczycielskich kolegiach języków obcych, z
wyjątkiem lektorów języka obcego;
12. zajęć dydaktycznych w oddziałach klas realizujących program "Międzynarodowej
Matury" z przedmiotów objętych postępowaniem egzaminacyjnym;
13. zajęć dydaktycznych w szkołach w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i
placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
14. zajęć wychowawczych, korekcyjno-terapeutycznych oraz badań psychologicznych i
pedagogicznych nieletnich w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
15. zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w specjalnych
ośrodkach szkolno-wychowawczych (w tym w internatach);
16. zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych;
17. zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w młodzieżowych
ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
18. badań psychologicznych i pedagogicznych nieletnich oraz małoletnich, sprawowanie
opieki specjalistycznej nad nieletnimi i małoletnimi, prowadzenie poradnictwa rodzinnego
oraz mediacji między nieletnim sprawcą a pokrzywdzonym w rodzinnych ośrodkach
diagnostyczno-konsultacyjnych;
19. badań psychologicznych i pedagogicznych, w tym badań logopedycznych, udzielanie
dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy
logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, a także udzielanie
11
rodzicom
i
nauczycielom
pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
związanej
z
wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży w poradniach psychologicznopedagogicznych oraz w innych poradniach specjalistycznych.
Ponadto przepisy tego rozporządzenia (§ 8 ust. 2) za pracę wykonywaną w warunkach
uciążliwych uznają prowadzenie przez nauczycieli:
1. wymienionych w § 8 pkt 4-16 z dziećmi i młodzieżą, których stan zdrowia z powodu
stanów chorobowych, wymienionych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki
Społecznej
z
dnia 1 lutego 2002 r.
w
sprawie kryteriów
oceny
niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz.U. z 2002 r., Nr 17, poz. 162),
uzasadnia konieczność sprawowania stałej opieki lub udzielania pomocy, oraz z dziećmi i
młodzieżą powyżej 16 roku życia, u których wystąpiło naruszenie sprawności organizmu
z przyczyn, o których mowa w § 32 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i
stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2003 r., Nr 139, poz. 1328);
2. z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi w stopniu lekkim, wśród których znajduje się co
najmniej jedno dziecko ze stanem chorobowym, wymienionym w § 2 ust. 1
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny
niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia oraz w § 32 ust. 1 rozporządzenia
Ministra
Gospodarki,
Pracy
i
Polityki
Społecznej
w
sprawie
orzekania
o
niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności;
3. z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi w stopniu lekkim, wśród których znajduje się co
najmniej jedno dziecko upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
pod warunkiem że zajęcia dydaktyczne z tym dzieckiem prowadzone są według
odrębnego programu nauczania obowiązującego w danego typu szkole specjalnej, a
zajęcia wychowawcze - według odrębnego programu wychowawczego opracowanego
przez wychowawcę;
4. z nieletnimi przebywającymi w zakładach poprawczych o wzmożonym nadzorze
wychowawczym, dla wielokrotnych uciekinierów, z zaburzeniami psychicznymi lub
innymi zaburzeniami osobowości, uzależnionymi od środków odurzających lub
psychotropowych, nosicielami wirusa HIV oraz przebywającymi w schroniskach
interwencyjnych.
12
Jednakże, jak wynika z treści art. 91b w związku z art. 1 ust. 2 pkt. 2 lit. b) Karty
Nauczyciela, przepisy stanowiące o tzw. dodatku trudnościowym nie mają zastosowania
w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w placówkach prowadzonych przez Polskie
Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, jak również przez jego
terenowe jednostki organizacyjne.
Odnośnie wcześniejszej emerytury dla nauczycieli zatrudnionych w placówkach
niepublicznych kwestie te zostały uregulowane w art. 88 ustawy Karta Nauczyciela. Należy
jednakże wyraźnie zaznaczyć, iż przepis ten objął swoim zakresem obowiązywania
nauczycieli zatrudnionych w placówkach niepublicznych dopiero z dniem 24 maja 2007 r. na
podstawie przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty
oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 80, poz. 542). Rozciągnięcie
obowiązywania tego przepisu na nauczycieli zatrudnionych w placówkach niepublicznych
jest wynikiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 września 2005 r. sygn. akt P
17/04 (Dz. U. Nr 181, poz. 1526), w którym za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej
Polskiej został uznany dotychczasowy przepis art. 91b ust. 2 pkt 4 ustawy Karta Nauczyciela,
w zakresie, w jakim wyłącza stosowanie art. 88 tej ustawy (regulacje dotyczące uprawnienia
nauczycieli do wcześniejszej emerytury) do nauczycieli zatrudnionych w placówkach
niepublicznych.
Art. 88 Karty Nauczyciela umożliwia nauczycielom przejście na wcześniejszą
emeryturę bez względu na wiek. Wymagane jest spełnienie następujących warunków:
 rozwiązanie stosunku pracy na własny wniosek oraz
 „trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym
charakterze” natomiast w przypadku nauczycieli szkół, placówek, zakładów specjalnych
oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – „dwudziestopięcioletni okres
zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie
specjalnym”.
Pojęcie wykonywania pracy w szczególnym charakterze określa się zgodnie z
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Wykaz prac w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego,
zawiera załącznik do niniejszego rozporządzenia – wykaz ten dzieli się na wykaz A oraz na
13
wykaz B, które to podzielone są na poszczególne działy: wykaz A na działy od I do XIV,
natomiast wykaz B – działy od I do IV. Działy zawierają rodzaje prac. W odniesieniu do
nauczycieli zatrudnionych w placówkach prowadzonych przez terenowe jednostki
organizacyjne Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
zastosowanie mógłby mieć wykaz A dział XII W służbie zdrowia i opiece społecznej pkt 5
Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo
upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci.
Jednakże, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r. (II UKN
412/97, OSNAP 1998, nr 21, poz. 636) „osobom zatrudnionym w organizacjach społecznych
(…) na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych przysługuje uprawnienie do
emerytury na warunkach przewidzianych w art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) wtedy, gdy są nauczycielami mianowanymi i
gdy przeszły do pracy w takich jednostkach ze szkół lub innych placówek wymienionych w art.
1 pkt 1-5 tej ustawy.”.
Z powyższego wynika, że zgodnie z przepisami art. 88 Karty Nauczyciela nauczyciele mający co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 lat
wykonywania pracy w szczególnym charakterze (praca nauczycielska), zaś nauczyciele szkół,
placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich co
najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 lat wykonywania pracy w
szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym – mogą po rozwiązaniu stosunku pracy
na swój wniosek przejść na emeryturę bez względu na wiek. Nauczyciele urodzeni po dniu 31
grudnia
1948
r.
a
przed
dniem
1
stycznia
1969
r.
zachowują
prawo
do
wymienionej emerytury bez względu na wiek - o ile spełnili podane wyżej warunki
wymagane do przyznania tej emerytury w ciągu dziesięciu lat od wejścia w życie ustawy
emerytalnej, tj. do dnia 31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem warunku rozwiązania stosunku pracy.
Prawo do emerytury dla nauczycieli z tej grupy wiekowej przysługuje jeżeli nie przystąpili do
otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli
wniosek o przekazanie środków
zgromadzonych na rachunku w funduszu, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, na dochody budżetu państwa. Z powyższego wynika, że rozwiązanie stosunku
pracy przez nauczyciela może nastąpić również po 31 grudnia 2008 r. Również po tej dacie
może być zgłoszony wniosek o emeryturę, jednakże nie później niż przed ukończeniem 60
roku życia przez kobietę i 65 roku życia przez mężczyznę, wówczas emerytura będzie
obliczona na dotychczasowych tzw. starych zasadach. Zgłoszenie wniosku o emeryturę po
14
ukończeniu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego, nawet jeżeli osoba
ubezpieczona spełniła warunki do emerytury nauczycielskiej spowoduje konieczność
zastosowania art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a więc ustalenie wysokości
emerytury obliczonej w części według dotychczasowych zasad i części obliczonej według
nowych zasad, o ile osoby te nie przystąpiły do OFE, albo ustalenia wysokości emerytury
według nowych zasad. O przyznanie emerytury na warunkach określonych w przepisie art. 88
Karty Nauczyciela może ubiegać się nie tylko nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze
czasu zajęć, ale również nauczyciel zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy
obowiązującego
wymiaru
czasu
zajęć.
Przepis
ten
dotyczy również
nauczycieli
przebywających na urlopie bezpłatnym, m.in. w związku z pełnieniem z wyboru funkcji
publicznych. Prawo do emerytury ustala się na ogólnych zasadach, nie wcześniej niż od dnia
następującego po dniu rozwiązania stosunku pracy.
15
Informacja prawna w sprawie procedury awansu zawodowego nauczycieli
zatrudnionych przez terenowe jednostki organizacyjne (Koła terenowe)
Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
na stopień nauczyciela mianowanego
Niniejsza informacja prawna została sporządzona na potrzeby Zarządu Głównego
Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, w oparciu o
następujące akty prawne:
1. ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.
Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.);
2. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn.
zm.);
3. ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r., Nr 97,
poz. 674 z późn. zm.);
4. ustawa z dnia 07 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r., Nr 256,
poz. 2572 z późn. zm.);
5. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w
sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i
wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia
lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. z 2002 r., Nr 155, poz. 1288 z
późn. zm.);
6. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 06 maja 2003 r. w sprawie
wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne
stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek (Dz.U. z 2003 r., Nr
89, poz. 826);
7. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 01 grudnia 2004 r. w
sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2004 r., Nr
260, poz. 2593 z późn. zm.);
8. Statut Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.
16
Zgodnie z treścią art. 9b ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela w przypadku nauczyciela
mianowanego warunkiem nadania kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie
wymagań kwalifikacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a-3 Karty
Nauczyciela, odbycie stażu, z zastrzeżeniem art. 9e ust. 3 (określającego przypadek, w którym
można nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela mianowanego zwolnić z
konieczności odbywania stażu), zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego
nauczyciela oraz uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku
zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie.
Wymagania kwalifikacyjne, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a-3 Karty
Nauczyciela są następujące:
„Stanowisko nauczyciela, z zastrzeżeniem ust. 1a, może zajmować osoba, która:
1) posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub
ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to
wystarczające kwalifikacje;
2) przestrzega podstawowych zasad moralnych;
3) spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.”.
Ponadto nauczyciel musi spełniać wymagania określone w treści rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można
zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu
kształcenia
nauczycieli.
Natomiast,
jak
wynika
z
wyroku
Naczelnego
Sądu
Administracyjnego z dnia 13 lutego 2007 r. „w świetle art. 9b ust. 1 Karty Nauczyciela ocena
spełniania przez nauczyciela ubiegającego się o awans zawodowy wymagań kwalifikacyjnych
powinna być dokonana na dzień złożenia przez niego wniosku, a nie na dzień rozpoczęcia
stażu. Za taką wykładnią tego przepisu przemawiają względy celowościowe.”.
W odniesieniu do nauczyciela kontraktowego starającego się o stopień awansu
zawodowego na stopień nauczyciela mianowanego długość odbywanego stażu wynosi 2 lata i
9 miesięcy (art. 9c ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). Ponadto warunkiem nadania
nauczycielowi kontraktowemu stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego jest
pozytywna ocena dyrektora szkoły, wydana w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia
złożenia sprawozdania z realizacji planu własnego rozwoju zawodowego zatwierdzonego
17
przez dyrektora szkoły, po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna
stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców.
Postępowanie egzaminacyjne o nadanie stopnia awansu zawodowego nauczyciela
mianowanego zostaje wszczęte z dniem złożenia przez nauczyciela wniosku o podjęcie tego
postępowania do właściwego organu prowadzącego szkołę, po odbytym stażu, zakończonym
pozytywną oceną dorobku zawodowego. Organ prowadzący, do którego zwrócił się
nauczyciel z odpowiednim wnioskiem nie ma prawa odmówić wszczęcia procedury awansu.
Wnioski o podjęcie postępowania egzaminacyjnego składane przez nauczycieli są
rozpatrywane w ciągu całego roku. Przywołane w Karcie Nauczyciela terminy określają, że w
przypadku wniosku o wszczęcie postępowania złożonego do dnia 30 czerwca, to organ
właściwy do nadania stopnia awansu zawodowego jest zobowiązany wydać decyzję w tej
sprawie nie później niż do dnia 31 sierpnia danego roku, natomiast w przypadku wniosku
złożonego po dniu 30 czerwca, ale do dnia 31 października danego roku, organ właściwy do
nadania stopnia wydaje decyzję najpóźniej do dnia 31 grudnia tego roku.
W przypadku nauczyciela kontraktowego ubiegającego się o stopień awansu
zawodowego na stopień nauczyciela mianowanego, stopień awansu zawodowego, w drodze
decyzji administracyjnej, nadaje organ prowadzący szkołę. Również decyzja odmowna jest
wydawana w formie decyzji administracyjnej. W związku z tym, że akt nadania stopnia
awansu zawodowego ma formę decyzji administracyjnej, powinien on odpowiadać wymogom
określonym w art. 107 § 1 k.p.a., co oznacza, że każda wydana decyzja administracyjna
powinna zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o możliwości wniesienia
odwołania. W szczególności akt nadania stopnia awansu zawodowego zawiera: nazwę
komisji egzaminacyjnej, numer i datę wydania zaświadczenia o zdaniu egzaminu, stopień
awansu zawodowego, a także informację o poziomie wykształcenia nauczyciela.
W Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym największe
kontrowersje budzi pojęcie organu prowadzącego, którego zrozumienie jest kluczowe dla
właściwego rozumienia przepisów ustawy o systemie oświaty oraz Karty Nauczyciela, a
bardzo często jest ono niewłaściwie, czy wręcz błędnie interpretowane. Powyższą kwestię
regulują przede wszystkim przepisy ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 2
szkoła i placówka może być zakładana i prowadzona przez osobę prawną, a ponadto art. 3 pkt
5 stanowi, że ilekroć w przepisach ustawy jest mowa bez bliższego określenia o organie
18
prowadzącym szkołę lub placówkę – należy przez to rozumieć ministra, jednostkę samorządu
terytorialnego, inne osoby prawne i fizyczne.
Na wstępie należy wyjaśnić, że szkoły i placówki wchodzące w skład struktury
organizacyjnej systemu oświaty są pozbawione przymiotu osobowości prawnej – oznacza to,
że ośrodki rehabilitacyjno-edukacyjno-wychowawcze nie posiadają osobowości prawnej,
czyli nie mogą samodzielnie występować w obrocie prawnym. Zgodnie bowiem z art. 33 k.c.
„osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne
przyznają osobowość prawną”.
W związku z powyższym organ prowadzący musi być „osobą” w rozumieniu k.c.
Osoby prawa cywilnego dzielą się na kategorię osób fizycznych (są nimi ludzie od chwili
urodzenia do chwili śmierci) oraz osób prawnych, które powstają i istnieją zgodnie z
przepisami stanowiącymi podstawę ich działalności. Warunek posiadania osobowości
prawnej spełniają w szczególności następujące typy podmiotów:
1) jednostki samorządu terytorialnego,
2) stowarzyszenia (poza stowarzyszeniami zwykłymi), a jeśli statut stowarzyszenia to
przewiduje – także terenowe jednostki organizacyjne stowarzyszeń,
3) fundacje,
4) spółki kapitałowe prawa handlowego.
Oznacza to, że osobą prowadzącą szkołę lub placówkę niepubliczną jest m.in. osoba
prawna, która ją utworzyła, występując o jej wpisanie do ewidencji. W związku z tym, nie jest
prawidłowe oznaczenie jako osoby prowadzącej organu osoby prawnej, np. Zarządu Koła.
Reasumując, organem prowadzącym placówki dla kół posiadających osobowość
prawną jest to dane koło, natomiast dla placówki funkcjonującej na terenie działalności koła
nieposiadającego osobowości prawnej, organem prowadzącym jest Polskie Stowarzyszenie na
Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym z siedzibą w Warszawie. Niezależnie od
powyższego, w Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym może
zajść sytuacja, w której dane koło uzyskało osobowość prawną już po utworzeniu na jej
terenie placówki niepublicznej. W takiej sytuacji dane koło, jeśli chce przejąć prowadzenie
placówki, powinno się zwrócić do odpowiedniego organu ewidencyjnego, tj. w przypadku
ośrodków rehabilitacyjno-edukacyjno-wychowawczych do starosty właściwego ze względu
na siedzibę placówki. Jednakże mogła zajść sytuacja, w której koło po uzyskaniu osobowości
19
prawnej nie zgłosiło stosownej zmiany do starosty i w ewidencji jako organ prowadzący dalej
funkcjonuje Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym. Taka
sytuacja nie jest sprzeczna z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa.
Mając powyższe na uwadze oraz treść art. 9g ust. 2 Karty Nauczyciela należy
kategorycznie stwierdzić, że komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans
na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący szkołę, tj. albo Polskie
Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym albo dane koło terenowe
posiadające osobowość prawną. W skład powołanej komisji z mocy prawa wchodzą:
1) przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący;
2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny – zgodnie z art. 89 ustawy o
systemie oświaty nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami niepublicznymi
sprawują właściwi (miejscowo) kuratorzy oświaty;
3) dyrektor szkoły;
4) dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i
wychowania – organ powołujący komisję egzaminacyjną dla nauczyciela ubiegającego się
o stopień awansu zawodowego na nauczyciela mianowanego musi zapewnić w jej składzie
udział ekspertów o specjalności zawodowej odpowiadającej typowi i rodzajowi szkoły, w
której jest zatrudniony nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego, a
także odpowiadającej specjalności zawodowej ubiegającego się nauczyciela.
Zgodnie z § 13 ust. 1 rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego
przez nauczycieli komisja egzaminacyjna podejmuje rozstrzygnięcia w obecności co najmniej
2/3 członków komisji, natomiast decyzje zapadają w drodze głosowania, zwykłą większością
głosów obecnych na posiedzeniu członków komisji (§ 15). W razie braku wymaganego
kworum komisja musi odroczyć posiedzenie, tak aby zachować czternastodniowy termin
powiadomienia nauczyciela o następnym terminie posiedzenia, ponieważ zgodnie z treścią §
11 ust. 1 w/w rozporządzenia właściwy organ nadający stopień awansu zawodowego
powiadamia nauczyciela, który złożył wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego, o
terminie i miejscu przeprowadzenia egzaminu na co najmniej 14 dni przed datą posiedzenia
komisji.
20
W przypadku procedury awansu zawodowego w Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz
Osób z Upośledzeniem Umysłowym można wyodrębnić następujące możliwości:
1. w przypadku placówek, dla których organem prowadzącym jest Polskie Stowarzyszenie
na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym z siedzibą w Warszawie, procedura może
się odbyć na terenie siedziby stowarzyszenia. Wyznaczenie osoby reprezentującej organ
prowadzący w komisji egzaminacyjnej, a nie będącej członkiem Zarządu Głównego,
powinno się odbyć na mocy uchwały Zarządu Głównego, czy to na stałe określającej
osobę reprezentującą organ prowadzący w komisjach egzaminacyjnych, czy też
każdorazowo będzie trzeba podejmować uchwałę w sprawie osoby reprezentującej organ
prowadzący w konkretnej komisji egzaminacyjnej;
2. w przypadku placówek, dla których organem prowadzącym jest dane koło terenowe
Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, procedura może
się odbyć bądź na terenie siedziby koła, bądź też na terenie siedziby całego
stowarzyszenia, tj. w Warszawie. Niezależnie od miejsca przeprowadzenia procedury
awansu zawodowego, organem prowadzącym, tj. nadającym stopień awansu zawodowego
będzie dane koło terenowe Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem
Umysłowym, które to może dowolnie wyznaczyć osobę reprezentującą organ
prowadzący, jednakże w przypadku, gdy nie będzie to członek Zarządu Koła,
wyznaczenie takiej osoby powinno się odbyć w drodze uchwały Zarządu Koła.
21
Osobowość prawna terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia
– informacja prawna
Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach1
dopuszczalnym jest tworzenie terenowych jednostek organizacyjnych stowarzyszenia.
Zgodnie z art. 17 ust. 2 powyższej ustawy terenowa jednostka organizacyjna stowarzyszenia
może uzyskać osobowość prawną, jeżeli statut stowarzyszenia przewiduje taką możliwość.
Statut Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w art. 1 § 4
oraz art. 22 § 5 przewiduje taką możliwość. Zgodnie z przepisami terenowa jednostka
organizacyjna po spełnieniu warunków określonych w statucie, otrzymuje osobowość prawną
z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Tak utworzona terenowa jednostka organizacyjna stowarzyszenia pozostaje nadal
częścią składową stowarzyszenia, co potwierdza art. 1 § 5 Statutu, który stanowi, iż „Koła
Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, posiadające
osobowość prawną, pozostają w strukturach Stowarzyszenia jako jego terenowe jednostki
organizacyjne, są podporządkowane władzom Stowarzyszenia, określonym w rozdziale IV
Statutu Stowarzyszenia oraz realizują cele Stowarzyszenia w formach i przy pomocy środków
działania przewidzianych w tym statucie”. Jest to zgodne z poglądem wyrażanym w
literaturze, zgodnie z którym „nabycie osobowości prawnej przez oddział nie oznacza nabycia
przez niego pełnej samodzielności. Oddział, po wpisaniu do rejestru, jako osoba prawna
zyskuje zdolność do samodzielnego działania i niezależność w sferze stosunków
cywilnoprawnych, jak też praw majątkowych. Nie korzysta jednak z autonomii w zakresie
działalności statutowej. Oddziały, jako jednostki organizacyjne stowarzyszenia, składają się
na jednolitą i scentralizowaną organizację, w której - będąc osobami prawnymi - stanowią
jego wewnętrzne komórki organizacyjne”2. Terenowa jednostka organizacyjna po uzyskaniu
osobowości prawnej nabywa w zakresie prawa cywilnego prawa i obowiązki (tj. zdolność
prawną) oraz ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania, nabywać i kształtować prawa
i obowiązki (tj. zdolność do czynności prawnych). Zgodnie z tym rozwiązaniem uregulowane
zostały zapisy Statutu Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem
Umysłowym – art. 22 § 5 stanowi „Koło posiadające osobowość prawną nabywa prawo do
1
tekst jedn. Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.
L. Ciulkin, Wybrane problemy związane z podwójną osobowością prawną oddziałów stowarzyszeń na tle
obowiązków rejestrowych, Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 8, str. 42 i nast.
2
22
samodzielnego działania z zastrzeżeniem art. 31 § 6, w ramach Statutu Stowarzyszenia.
Prawo to ograniczone jest jednakże do sfery działań cywilno-prawnych i praw majątkowych
dotyczących tego Koła”. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż wprowadzona przez tzw. art. 17
ust. 1a Prawa o stowarzyszeniach konstrukcja tzw. podwójnej osobowości prawnej (tj.
osobowość
prawna
stowarzyszenia
oraz
osobowość
prawna
organizacyjnej) jest mocno kontrowersyjna i w piśmiennictwie
terenowej
3
jednostki
zakwestionowano to
rozwiązanie „podnosząc, że kłóci się ono z wszelkimi regułami działania osób prawnych, w
szczególności co do podmiotowości prawnej, teorii organów, odrębności majątkowych osób
prawnych, i postuluje się uchylenie art. 17 ust. 1a Prawa o stowarzyszeniach”4.
Jednakże brak osobowości prawnej terenowej jednostki organizacyjnej nie powoduje
żadnych ograniczeń w działalności tejże jednostki. W takim przypadku terenowa jednostka
organizacyjna korzysta z osobowości prawnej całego stowarzyszenia, reprezentowanego
przez jego organ wykonawczy, czyli Zarząd Główny, zgodnie z kompetencjami określonymi
w art. 17 § 1 Statutu. W związku z powyższym, zgodnie ze Statutem Polskiego
Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, „Koła bez osobowości
prawnej korzystają z osobowości prawnej Stowarzyszenia na podstawie pełnomocnictw
Zarządu Głównego” (art. 1 § 4). Zaciągane, zgodnie z otrzymanymi pełnomocnictwami,
zobowiązania oraz podpisywane umowy wywołują skutek prawny zarówno dla terenowej
jednostki organizacyjnej, jak i całości stowarzyszenia.
3
A. Kidyba, Ustawa o fundacjach. Prawo o stowarzyszeniach, Warszawa 1997, str. 70-71; L. Ciulkin, op. cit.,
str. 43; H. Izdebski, Fundacje i stowarzyszenia. Orzecznictwo. Skorowidz, Warszawa 2000.
4
P. Suski, Stowarzyszenia i fundacje, Warszawa 2005, str. 176.
23
Informacja prawna w sprawie treści świadectw pracy
wydawanych przez terenowe jednostki organizacyjne
Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
Obowiązki pracodawcy związane z wydaniem świadectwa pracy zostały uregulowane
w art. 97 § 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z zawartymi tam zapisami: „W związku z
rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie
wydać pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być
uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą”.
Jednocześnie treść świadectwa pracy została określona w art. 97 § 2 Kodeksu pracy oraz w
rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie
szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania
(Dz.U. Nr 60, poz. 282 z późn. zm.), a w szczególności w § 1 ust. 1, zgodnie z którym:
„W świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy,
zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z
ubezpieczenia społecznego, dotyczące:
1) wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy,
1a) podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
2) urlopu wypoczynkowego wykorzystanego przez pracownika w roku kalendarzowym,
w którym ustał stosunek pracy,
3) wykorzystania dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia,
przewidzianego przepisami prawa pracy,
4) 4) należności ze stosunku pracy uznanych i nie zaspokojonych przez pracodawcę do
dnia ustania tego stosunku, z powodu braku środków finansowych,
5) okresu korzystania z urlopu bezpłatnego i podstawy prawnej jego udzielenia,
6) wykorzystanego urlopu wychowawczego,
7) liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zgodnie z art. 92 Kodeksu
pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,
8) wykorzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia od
pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy,
24
9) okresu, za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem
okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36[1] § 1 Kodeksu pracy,
10) okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych,
11) okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze,
12) okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy
świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty,
13) danych, które są zamieszczane na żądanie pracownika.”.
Art. 97 § 2 Kodeksu pracy stanowi, że: „w świadectwie pracy należy podać informacje
dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania
albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia
uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie
pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać
także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych
kwalifikacjach”.
Zgodnie z art. 29 § 1 pkt 10 Statutu Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z
Upośledzeniem Umysłowym, pracodawcą dla pracowników zatrudnionych przez Zarząd Koła
poszczególnej terenowej jednostki organizacyjnej Stowarzyszenia, jest właśnie ta terenowa
jednostka działająca poprzez swój organ zarządzający.
W związku z powyższym za prawidłowe należy uznać wypełnienie świadectwa pracy
przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w
Wałbrzychu. Aczkolwiek mając na uwadze specyfikę funkcjonowania terenowych jednostek
organizacyjnych Stowarzyszenia, a w szczególności ilość i rodzaj prowadzonych placówek na
rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną, PSOUU Koło w Wałbrzychu w pkt. 6
świadectwa pracy mogłoby zapisać, że pracownik był zatrudniony w takiej a nie innej
placówce, zwłaszcza, że taka informacja jest niezbędna celem uzyskania przez byłego
pracownika dodatkowych świadczeń pracowniczych u nowego pracodawcy. Jednocześnie
taka informacja mogłaby się znaleźć w pkt. 2 świadectwa pracy, w którym pracodawca
zamieszcza informację o tym jaką pracę wykonywał dany pracownik.
25
Informacja prawna w sprawie nowelizacji ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
W dniu 1 lutego 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2009 r., Nr 6, poz. 33), która dokonała bardzo obszernej nowelizacji ustawy z
dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U.
z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z późn. zm.).
Niniejsza informacja prawna skupia się przede wszystkim na kwestii osób
poszukujących pracy oraz zmian wprowadzonych w tym zakresie.
Nowelizacja ta zmieniła przede wszystkim definicję osoby poszukującej pracy.
Do czasu wejścia w życie nowelizacji przez osobę poszukującą pracy należało
rozumieć „osobę niezatrudnioną, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1-3, lub cudzoziemca członka rodziny obywatela polskiego, poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
oraz osobę zatrudnioną zgłaszającą zamiar i gotowość podjęcia innej pracy zarobkowej lub
zatrudnienia w wyższym wymiarze czasu pracy, dodatkowego albo innego zatrudnienia lub
innej pracy zarobkowej, zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy”.
Aktualnie obowiązujący przepis stanowi, iż przez osobę poszukującą pracy należy
rozumieć „osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1-3, lub cudzoziemca – członka rodziny
obywatela polskiego, poszukujących zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub innej formy
pomocy określonej w ustawie, zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy”.
Z powyższej definicji wynika, iż nastąpiło zawężenie dotychczasowej definicji. Spod
pojęcia osoby poszukującej pracy zostały wyłączone osoby zatrudnione zgłaszające zamiar i
gotowość podjęcia innej pracy zarobkowej lub zatrudnienia w wyższym wymiarze czasu
pracy, dodatkowego albo innego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
W obydwu przypadkach jest odwołanie do art. 1 ust. 3 pkt 1-3, który określa zakres
podmiotowy stosowania niniejszej ustawy. Treść jest następująca:
„3. Ustawa ma zastosowanie do:
26
1) obywateli polskich poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zatrudnienie lub inną pracę zarobkową za
granicą u pracodawców zagranicznych;
2) cudzoziemców zamierzających wykonywać lub wykonujących pracę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej:
a) obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej,
b) obywateli państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii
Europejskiej,
c)
obywateli państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym, którzy mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie
umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami
członkowskimi,
d) posiadających w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy,
e) posiadających w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na osiedlenie się,
f)
posiadających w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich,
g) posiadających w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na zamieszkanie na czas
oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13
ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694
oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 165, poz. 1170),
h) posiadających w Rzeczypospolitej Polskiej jako członkowie rodziny cudzoziemca, o
którym mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 lub art. 54 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o
cudzoziemcach, zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony,
i) posiadających w Rzeczypospolitej Polskiej zgodę na pobyt tolerowany,
j) korzystających w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
k)
ubiegających się w Rzeczypospolitej Polskiej o nadanie statusu uchodźcy i
małżonków, w imieniu których występują z wnioskiem o nadanie statusu uchodźcy,
którzy posiadają zaświadczenie wydane na podstawie art. 36 ustawy z dnia 13
czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej
27
Polskiej (Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1695, z 2007 r. Nr 120, poz. 818 oraz z 2008 r.
Nr 70, poz. 416),
l) którym udzielono ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3) cudzoziemców - członków rodzin cudzoziemców, o których mowa w pkt 2 lit. a-c;”.
Ustawa wprowadziła w ramach powiatowego urzędu pracy centra aktywizacji zawodowej, w
którym będą prowadzone działania aktywizujące bezrobotnych i poszukujących pracy. Celem
wyodrębnienia centrum aktywizacji zawodowej jest większe niż dotychczas ukierunkowanie
działalności urzędów pracy na realizację podstawowych usług rynku pracy i wzmocnienie
prymatu działań aktywizujących nad działaniami pasywnymi. Zgodnie z ustawą centra te
realizują zadania w zakresie usług rynku pracy oraz instrumentów rynku pracy. rozwiązanie
to ma ułatwić poprawę wizerunku urzędu pracy, który w szerokiej opinii publicznej nie jest
identyfikowany jako instytucja, która jest zdolna zaspokoić bardziej złożone potrzeby swoich
klientów, tj. bezrobotnych, poszukujących pracy i pracodawców. Ustawa umożliwia
utworzenie przez powiat w gminie lokalnych punktów informacyjno-konsultacyjnych w celu
udzielania osobom zainteresowanym oraz pracodawcom informacji o możliwościach i
zakresie udzielenia pomocy określonej w ustawie oraz rejestrowania bezrobotnych i
poszukujących pracy.
Zgodnie z art. 33 ust. 1 powiatowe urzędy pracy rejestrują bezrobotnych i poszukujących
pracy oraz prowadzą rejestr tych osób. Starosta może pozbawić osobę zarejestrowaną w
powiatowym urzędzie pracy statusu poszukującego pracy, jeżeli poszukujący pracy:
„1) nie utrzymuje kontaktu z powiatowym urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni w celu
potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie;
2)
nie stawił się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie, który został
ustalony między poszukującym pracy a tym urzędem, i nie powiadomił w terminie 7 dni o
uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa;
3) nie podjął albo przerwał indywidualny plan działania, szkolenie, studia podyplomowe, o
których mowa w art. 42a, przygotowanie zawodowe dorosłych, uczestnictwo w programie
specjalnym lub nie przystąpił do egzaminu, o którym mowa w art. 40 ust. 3a;
28
4) złożył wniosek o rezygnację z pomocy określonej w ustawie świadczonej przez powiatowy
urząd pracy.” (art. 33 ust. 4a).
Ponadto „pozbawienie statusu poszukującego pracy następuje na okres 120 dni odpowiednio:
1) po upływie 90 dni od dnia ostatniego kontaktu z powiatowym urzędem pracy;
2) od dnia niestawiennictwa;
3) od następnego dnia po dniu zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 4a pkt 3 i 4.” (art.
33 ust. 4b).
W przypadku pozbawienia statusu poszukującego pracy na wskazany okres ponowne nabycie
statusu poszukującego pracy może nastąpić w wyniku ponownej rejestracji, po upływie tego
okresu, przy spełnieniu określonych w ustawie warunków.
Celem tej regulacji jest doprecyzowanie obowiązków osób, które będą mogły korzystać z
szerszego niż dotychczas zakresu pomocy urzędów pracy. Nowe przepisy zobowiązują
jednocześnie te osoby do przestrzegania reguł, ustalonych wspólnie z urzędem i wprowadzają
konsekwencje za niewywiązywanie się ze wspólnie ustalonych zobowiązań, podobnie jak
w przypadku bezrobotnych. Przepisy określają katalog sytuacji, w których poszukujący pracy
jest pozbawiany posiadanego statusu i okres, na jaki to pozbawienie następuje.
Ustawa dookreśliła reguły realizacji zindywidualizowanej pomocy urzędu pracy wobec
poszukujących pracy w ramach indywidualnego planu działania. Zgodnie z ustawą
powiatowy urząd pracy, udzielając pomocy określonej w ustawie, może przygotować
indywidualny plan działania dla poszukującego pracy w celu doprowadzenia do podjęcia
przez niego odpowiedniej pracy. Indywidualny plan działania jest przygotowywany przy
udziale poszukującego pracy i zawiera w szczególności:
1) działania możliwe do zastosowania przez urząd pracy w ramach pomocy określonej w
ustawie;
2) działania planowane do samodzielnej realizacji przez bezrobotnego lub poszukującego
pracy w celu poszukiwania pracy;
3) planowane terminy realizacji poszczególnych działań;
4) formy, planowaną liczbę i terminy kontaktów z pośrednikiem pracy, doradcą zawodowym
lub innym pracownikiem urzędu pracy;
5) termin i warunki zakończenia realizacji indywidualnego planu działania.
29
Natomiast przez indywidualny plan działania należy rozumieć „plan działań obejmujący
podstawowe usługi rynku pracy wspierane instrumentami rynku pracy w celu zatrudnienia
bezrobotnego lub poszukującego pracy” (art. 2 ust.1 pkt 10a).
Szczególne uprawnienia zostały przyznane osobie poszukującej pracy, która:
1)
jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn
dotyczących zakładu pracy,
2) jest zatrudniony u pracodawcy, wobec którego ogłoszono upadłość lub który jest w stanie
likwidacji, z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji,
3) otrzymuje świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek
socjalny, określone w odrębnych przepisach,
4) uczestniczy w zajęciach w Centrum Integracji Społecznej lub indywidualnym programie
integracji, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej,
5) jest żołnierzem rezerwy,
6) pobiera rentę szkoleniową,
7)
pobiera świadczenie szkoleniowe, o którym mowa w art. 70 ust. 6 – świadczenie
szkoleniowe jest przyznawane przez pracodawcę na wniosek pracownika i przysługuje po
rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego na czas udziału pracownika w
szkoleniach, w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy,
8) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie na podstawie przepisów
o ubezpieczeniu społecznym rolników jako domownik lub małżonek rolnika, jeżeli zamierza
podjąć zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą poza rolnictwem.
Takiej osobie przyznano m.in.
 starosta może skierować poszukującego pracy na wskazane przez niego szkolenie, jeżeli
uzasadni on celowość tego szkolenia, a jego koszt w części finansowanej z Funduszu
Pracy nie przekroczy 300% przeciętnego wynagrodzenia; skierowanie takie przysługuje
nie częściej niż raz w ciągu roku kalendarzowego (art. 40 ust. 3 w związku z art. 43);
 starosta, na wniosek poszukującego pracy może sfinansować ze środków Funduszu Pracy,
do wysokości przeciętnego wynagrodzenia, koszty egzaminów umożliwiających
30
uzyskanie świadectw, dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych lub
tytułów zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbędnych do wykonywania
danego zawodu. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio (art. 40 ust. 3a w związku z art. 43);
 w przypadku skierowania na szkolenie poszukującego pracy, koszty tego szkolenia są
finansowane z Funduszu Pracy (art. 41 ust. 4 w związku z art. 43);
 starosta finansuje z Funduszu Pracy, w formie zwrotu, koszty zakwaterowania i
wyżywienia poszukującego pracy, skierowanego na szkolenie odbywane poza miejscem
zamieszkania, jeżeli wynika to z umowy zawartej z instytucją szkoleniową (art. 41 ust. 4a
w związku z art. 43);
 starosta może wyrazić zgodę na sfinansowanie, w formie zwrotu, całości lub części
poniesionych przez skierowanego poszukującego pracy, kosztów z tytułu przejazdu na
szkolenie (art. 41 ust. 4b w związku z art. 43);
 starosta, na wniosek poszukującego pracy, może wyrazić zgodę na częściowe
sfinansowanie z Funduszu Pracy kosztów szkolenia, jeżeli skierowanie na to szkolenie
nastąpiło na prośbę poszukującego albo organizacji lub instytucji pokrywającej część
kosztów tego szkolenia. Przepisy art. 40 stosuje się odpowiednio (art. 41 ust. 5 w związku
z art. 43);
 osoba, która z własnej winy nie ukończyła szkolenia, jest obowiązana do zwrotu kosztów
szkolenia z wyjątkiem sytuacji, gdy powodem nieukończenia szkolenia było podjęcie
zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (art. 41 ust. 6 w związku z art. 43);
 osobom skierowanym na szkolenie przez starostę, z wyjątkiem osób posiadających z tego
tytułu prawo do stypendium, przysługuje odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia od
następstw nieszczęśliwych wypadków powstałych w związku ze szkoleniem oraz w
drodze do miejsca szkolenia i z powrotem, wypłacane przez instytucję ubezpieczeniową,
w której osoby te zostały ubezpieczone (art. 41 ust. 7 w związku z art. 43);
 starosta może, na wniosek poszukującego pracy, udzielić pożyczki na sfinansowanie
kosztów szkolenia do wysokości 400% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w
dniu podpisania umowy pożyczki, w celu umożliwienia podjęcia lub utrzymania
zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (art. 42 w związku z art. 43) – pożyczka jest
nieoprocentowana, a okres jej spłaty nie może przekroczyć 18 miesięcy od ustalonego w
umowie dnia zakończenia szkolenia; w przypadku wykorzystania pożyczki na cele inne
31
niż określone w umowie, niepodjęcia lub nieukończenia szkolenia pożyczka podlega
bezzwłocznemu zwrotowi w całości, wraz z odsetkami ustawowymi;
 starosta, na wniosek poszukującego pracy, może sfinansować z Funduszu Pracy koszty
studiów podyplomowych należne organizatorowi studiów, do wysokości 100%, jednak
nie więcej niż 300% przeciętnego wynagrodzenia (art. 42a w związku z art. 43);
 w stosunku do tych osób mogą być stosowane programy specjalne (art. 49a);
Rozszerzono krąg osób uprawnionych do korzystania ze zwrotu kosztów przejazdu.
Zgodnie z art. 45 „starosta może dokonywać z Funduszu Pracy przez okres do 12 miesięcy
zwrotu kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania i powrotu do miejsca zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej, lub przez okres odbywania u pracodawcy stażu, przygotowania
zawodowego dorosłych lub odbywania zajęć z zakresu poradnictwa zawodowego lub pomocy
w aktywnym poszukiwaniu pracy osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy podjęła zatrudnienie lub inną pracę
zarobkową, przygotowanie zawodowe dorosłych, staż lub została skierowana na zajęcia z
zakresu poradnictwa zawodowego lub pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy i dojeżdża do
tych miejsc;
2)
uzyskuje wynagrodzenie lub inny przychód w wysokości nieprzekraczającej 200%
minimalnego wynagrodzenia za pracę.”. Ponadto „starosta może dokonywać przez okres 12
miesięcy zwrotu z Funduszu Pracy kosztów zakwaterowania osobie, która spełnia łącznie
następujące warunki:
1) na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy podjęła zatrudnienie lub inną pracę
zarobkową, staż, przygotowanie zawodowe dorosłych poza miejscem zamieszkania w
miejscowości, do której czas dojazdu i powrotu do miejsca stałego zamieszkania wynosi
łącznie ponad 3 godziny dziennie;
2) mieszka w hotelu lub wynajętym mieszkaniu w miejscowości lub w pobliżu miejscowości,
w której jest zatrudniona, wykonuje inną pracę zarobkową, odbywa staż lub przygotowanie
zawodowe dorosłych;
3)
uzyskuje wynagrodzenie lub inny przychód w wysokości nieprzekraczającej 200%
minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w miesiącu, za który jest dokonywany
zwrot kosztów zakwaterowania.”
32