Przydatny przewodnik po zyciu i pracy w Fife
Transkrypt
Przydatny przewodnik po zyciu i pracy w Fife
Przydatny przewodnik po zyciu i pracy w Fife A useful guide to living and working in Fife PODRÓŻOWANIE PO FIFE Mapa Fife TRANSPORT (TRANSPORT) Fife położone jest na wschodnim wybrzeżu Szkocji, na północ od Edynburga. Fife obsługiwane jest przez dwa główne lotniska, Lotnisko Edynburg na południu oraz Lotnisko Glasgow na zachodzie. Dodatkowe informacje można znaleźć pod adresem: www.edinburghairport.com www.glasgowairport.com Fife posiada sprawną sieć połączeń kolejowych i drogowych z resztą Szkocji oraz z wieloma miejscami w kraju. Informacje na temat rozkładu jazdy autobusów i pociągów można uzyskać na każdej ze stacji autobusowych lub kolejowych. W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat połączeń autobusowych w Fife, należy zadzwonić pod numer: Ogólne pytania 01592 583223 lub 0871 200 2233 W celu uzyskania informacji na temat podróży daleko dystansowych należy odwiedzić: Autobusy: www.stagecoachbus.com Pociągi: www.scotrail.co.uk Pociągi i autobusy: www.firstgroup.com www.fifedirect.org.uk/publictransport Wiele firm oferuje zniżki. Należy się z nimi skontaktować w celu uzyskania dodatkowych informacji. 2 WITAMY W FIFE Witamy w Fife ME Niniejsza ulotka przeznaczona jest dla osób, które przyjechały do Fife z innego kraju, w celu osiedlenia się i rozpoczęcia pracy. Niniejsza ulotka również jest przydatna dla osób, które przeprowadziły się z innego miejsca w Wielkiej Brytanii do Fife. W niniejszej ulotce staraliśmy się zamieścić informacje na temat usług, stron internetowych i organizacji, które mogą okazać się pomocne. Ulotka również zawiera przydatne numery telefonu oraz informuje o podstawowych prawach i obowiązkach, które obowiązują na terenie Fife. WELCO Dodatkowe informacje na temat Fife można znaleźć pod adresem www.fifedirect.org.uk Biblioteki oferują bezpłatny dostęp do Internetu. Wszystkie usługi (chyba, że zaznaczono inaczej) wymienione w niniejszej ulotce są bezpłatne i poufne. Fife Council Fife House, North Street Glenrothes Uwaga: Przygotowując niniejszą ulotkę staraliśmy się użyć najbardziej aktualnych informacji, ale nie gwarantujemy ich całkowitej poprawności. Niniejsza ulotka nie jest oświadczeniem prawnym. Numery telefonów, koszty i inne podobne informacje mogą ulec zmianie. Data modyfikacji: czerwiec 2011 3 SPIS TREŚCI Informacje ogólne Pomoc w ojczystym języku Nauka angielskiego Praca Zarządzenie o Rejestracji Pracowników (Workers Registration Scheme) Numer Ubezpieczeniowy NIN (National Insurance Numbers) Szukanie pracy Prawa pracownicze Mieszkalnictwo Szukanie mieszkania Życie w społeczności Podatek lokalny (council tax) Przepisy przeciwpożarowe i bezpieczeństwo Zdrowie Rejestracja u lekarza (GP) Nagłe wypadki Szczepienia Apteki/Drogerie Dentysta Okulista/optyk Usługi położnicze Szkoły i edukacja Biblioteki Kariery w Szkocji Usługi dla społeczności Bezpieczeństwo Policja i przestępstwa Prowadzenie samochodu Dodatkowe porady Dalsza i wyższa edukacja Kwalifikacje z innych krajów Własna działalność gospodarcza (self employment) Dyskryminacja rasowa Porady finansowe Szkolenia i edukacja mniejszości etnicznych Wsparcie dla azylantów i uchodźców i osób starających się o uzyskanie statusu Uchodźcy Imigracja Obywatelstwo Powrót do domu Odpoczynek i rekreacja Szybki przewodnik po kontaktach str. 5 str. 7 str. 8 str.10 str.17 str. 24 str. 30 str. 36 str. 37 str. 38 str. 38 str. 42 str. 51 str. 53 4 INFORMACJE OGÓLNE Szkocja to państwo, które stanowi część Wielkiej Brytanii. Wielka Brytania jest państwem o ustroju demokratycznym z obieralnym rządem, który ma swoją siedzibę w Londynie. Szkocja posiada swój własny obieralny Parlament, który ma swoją siedzibę w Edynburgu i który zajmuje się pewnymi aspektami rządowymi tj. oświatą i służbą zdrowia. Każdy rejon w Szkocji wybiera swojego członka parlamentu (MP), członka szkockiego Parlamentu (MSP) oraz członka Parlamentu Europejskiego (MEP). W celu skontaktowania się z MP, MSP lub MEP, który reprezentuje dany region, należy poprosić o informacje kontaktowe w swojej miejscowej bibliotece. Populacja Szkocji to 5 milionów. Stolicą Szkocji jest Edynburg a Glasgow jest miastem o największej populacji, która wynosi 600 000. Fife zamieszkuje około 350 000 mieszkańców o ponad 40 różnych narodowościach. Fife jest jednym z najbardziej historycznych miejsc w Szkocji. Fife nazywane jest wciąż Królestwem Fife i jest położone pomiędzy zatoką Morza Północnego i zatoką rzeki Tay. Głównymi miastami w rejonie Fife są Dunfermline, Kirkcaldy, Glenrothes oraz St. Andrews. Jak większości regionów, Fife obejmuje miejsca biedniejsze i bogatsze. Przeprowadzane są obecnie prace nad poprawą sytuacji ekonomicznej Fife oraz prace nad promowaniem inkluzji, tolerancji i zrozumienia w Fife. Władze odpowiedzialne za zarządzaniem Fife naszą nazwę władz lokalnych Fife. Władze te odpowiedzialne są za codzienne sprawy organizacyjne regionu, od szkół i dróg po biblioteki i muzea. Najważniejsze decyzje podejmuje „Rada” – organ obieralnych przedstawicieli. Każdy rejon posiada swojego przedstawiciela tzw. radnego. Należy skontaktować się ze swoim radnym, w przypadku wystąpienia obaw dotyczących usług oferowanych przez władze lokalne. Miejscowe biblioteki posiadają informacje dotyczące radnych i ich informacji kontaktowych. Klimat Fife leży na tej samej szerokości geograficznej, co Litwa i ma dość stabilny klimat z dość ciepłymi latami i łagodnymi zimami. W Szkocji często pada deszcz, więc dobrze jest zaopatrzyć się w wodoodporną odzież i obuwie. Waluta Walutą brytyjską jest funt (£). £1 składa się z 100 pensów (p). Waluta euro ogólnie nie jest przyjmowana jako środek płatniczy. Elektryczność Elektryczność w Wielkiej Brytanii to 230V AC/50Hz. Telefon Większość publicznych telefonów przyjmuje monety (10p, 20p, 50p, £1). Minimalna opłata przeważnie wynosi 20p. Wiele telefonów przyjmuje również karty telefoniczne oraz ma dostęp do poczty elektronicznej i Internetu. Numery rozpoczynające się na 0800 i 0808 oraz 999 (numer pogotowia i nagłych wypadków) są bezpłatne z telefonów publicznych. 5 INFORMACJE OGÓLNE Nagłe wypadki W przypadku wystąpienia nagłego wypadku, należy wybrać numer 999. Jest to numer bezpłatny. Należy powiedzieć operatorowi, z kim chcemy zostać połączeni: Policją, Strażą Pożarną czy Pogotowiem. Należy podać adres, gdzie wymagana jest pomoc oraz swoje imię i nazwisko. Urzędy pocztowe Urzędy pocztowe sprzedają znaczki, waluty, karty telefoniczne oraz karty zasilania tzw. power cards. W głównych urzędach pocztowych można znaleźć formularze abonamentu telewizyjnego i wnioski na prawo jazdy. Poczta również oferuje usługi bankowe tj. opłacanie rachunków i przesyłanie pieniędzy za granicę. Główne urzędy pocztowe otwarte są od poniedziałku do piątku od 9:00 do 17:30 a w soboty od 9:00 do 12:30. Miejscowe urzędy pocztowe ograniczyły swoje godziny urzędowania. Banki Od osoby chcącej otworzyć konto bankowe wymagane są dowód tożsamości, potwierdzenie adresu oraz zatrudnienia. Banki oferują różne oprocentowanie, bardziej i miej korzystne, dlatego warto odwiedzić kilka banków przed otwarciem konta. Prowadzenie pojazdów (Driving) Aby prowadzić pojazd w Wielkiej Brytanii należy posiadać ważne prawo jazdy i odpowiednie ubezpieczenie. Dodatkowe informacje na temat prowadzenia pojazdów znajdują się w dalszej części niniejszej ulotki. Czas (Time) Czas jest zgodny z czasem środkowoeuropejskim. Godzinny poranne oznaczone są a.m a popołudniowe p.m. Pod koniec marca do późnego października zegary przesuwamy do przodu o godzinę. W październiku zegary przestawiane są ponownie o godzinę do tyłu. Większość rozkładów transportu publicznego używa 24 godzinnego oznakowania czasu. Telewizja (TV) (Television (TV)) Osoby, które korzystają z telewizji musza mieć wykupiony abonament telewizyjny. Wysokość abonamentu różni się w zależności od tego czy mamy telewizor kolorowy czy czarno-biały. Osoby, które nie mają wykupionego abonamentu telewizyjnego, mogą zostać ukarane grzywną w wysokości £1000. Właściciel wynajmujący nieruchomość lokatorom, który dołącza telewizor do umowy o najem jest odpowiedzialny również za opłacenie abonamentu. Osoby, które nie mają wykupionego abonamentu powinny skontaktować się z TV Licensing, w celu uzyskania informacji na temat sposobu uzyskania abonamentu. Należy zadzwonić pod numer telefonu: 0844 496 6071 Wag i miary (Weights and Measures) Używany jest system metryczny, ale równie powszechny jest system imperialny. Odległość 6 podawana jest w milach;1 kilometr = 5/8 mili. Artykuły spożywcze, napoje i benzyna mierzone są i sprzedawane w systemie metrycznym. 7 POMOC W JĘZYKU OJCZYSTYM Usługi tłumaczy ustnych Władze lokalne Fife zorganizowały pięć tzw. linii językowych, aby umożliwić osobom z największych mniejszości narodowych w Fife bezpośredni kontakt z władzami lokalnymi w ich ojczystym języku. Można poprosić o tłumacza kobietę lub mężczyznę. Pięć linii językowych to: urdu/pundżabi chiński bengalski arabski polski 08451 55 55 66 08451 55 55 88 08451 55 55 99 08451 55 55 77 08451 55 55 44 Opłaty za połączenia wynoszą 3-5p za minutę z krajowego telefonu stacjonarnego a z telefonów komórkowych opłaty mogą się różnić. W celu uzyskania pisemnych informacji dla siebie lub kogoś, kto tego potrzebuje od władz lokalnych Fife, w języku innym niż angielski lub w innym formacie tj. duża czcionka, brajl, lub na audio kasecie itp. należy zadzwonić pod numer telefonu 08451 55 55 00. Osoby niesłyszące mogą skorzystać z telefonu tekstowego BT władz lokalnych Fife pod numerem 18001 08451 55 55 00 w celu bezpośredniego kontaktu lub można skorzystać z numeru faksu 01592 417373. Usługa jest bezpłatna Osoby, które wymagają usług tłumaczeń ustnych powinny skontaktować się z: Usługi tłumaczeń ustnych w Fife Należy skontaktować się z: Fife Community Interpreting Service 9 Esplanade Kirkcaldy Fife KY1 1HR Tel.: 01592 261900 Fax: 01592 263800 Email: [email protected] Strona internetowa: www.fcis.org.uk 8 NAUKA ANGIELSKIEGO Zajęcia z angielskiego władz lokalnych Fife dla osób mówiących innymi językami (ESOL) Władze lokalne Fife prowadzą szereg zajęć z języka angielskiego dla osób niemówiących po angielsku i mieszkających na terenie Fife. Zajęcia są bezpłatne dla osób bezrobotnych lub pracujących mniej niż 16 godzin tygodniowo. Osoby, które osiedliły się w Fife tylko na krótki okres czasu (mniej niż rok) oraz nie zaliczają się do powyższych kategorii, muszą uiścić opłatę pewnej wysokości. Uczestnicy kursu muszą mieć ukończone, co najmniej 16 lat. Uczniowie, którzy nie mają prawa do bezpłatnych zajęć muszą uiścić opłatę w wysokości £39.50 za 20 godzin kursu lub £79.40 za 40 godzin kursu (do 1 kwietnia 2008). Każdy z uczniów otrzyma „paszport ucznia”, który zawiera 20 lub 40 okienek, które nauczyciel podbija po każdych zajęciach. Pomagamy również uczniom o złożenie wniosku o przyznanie obywatelstwa brytyjskiego, w sytuacji, gdy ich poziom języka angielskiego jest zbyt niski, aby mogli sami się zgłosić za pośrednictwem Internetu. Pomoc w opiece nad dziećmi i w kosztach dojazdów również przysługuje niektórym z uczniów. Przed rozpoczęciem uczęszczania na zajęcia, należy skontaktować się ze swoim miejscowym organizatorem zajęć ESOL, w celu zorganizowania oceny. Poniżej znajdują się informacje kontaktowe. Helen Davison ESOL Organiser (West Fife) Fife Council 15 East Port Dunfermline KY12 7JG Tel.: 01383 602359 Email: [email protected] Alan Elder ESOL Organiser (Central Fife) Fife Council 12 Whytescauseway Kirkcaldy KY1 1XF Tel.: 01592 583342 Email: [email protected] Frances Marnie ESOL Organiser (East Fife) Fife Council St Andrews Local Office 2 St Mary’s Place St Andrews, KY16 9UY Tel.: 01334 659363 9 Email: [email protected] NAUKA ANGIELSKIEGO Poniższe college’a również oferują pomoc w nauce angielskiego. Należy się z nimi skontaktować, aby dowiedzieć się czy prowadzą zajęcia, które dostosowane są do naszych potrzeb. College’a pobierają za te usługi opłaty. Należy dowiedzieć się, czy college’a oferują pomoc finansową lub inne wsparcie dla swoich studentów. Adam Smith College Adam Smith College oferuje zajęcia z angielskiego na wszystkich poziomach od początkujących do zaawansowanych. Można studiować w pełnym wymiarze godzina (dzień) w Kirkcaldy lub w niepełnym wymiarze (dni i wieczory) w Kirkcaldy i Glenrothes. Poziom: angielski ogólny- został skonstruowany w taki sposób, aby udoskonalić umiejętności słuchania, mówienia, czytania i pisania uczniów. Kurs obejmuje zajęcia z angielskiego akademickiego, kultury brytyjskiej, wymowy, konwersacji i języka angielskiego biznesowego. Kurs prowadzi do otrzymania rozpoznawalnych kwalifikacji z języka angielskiego (ESOL) na poziomie wstępnym 3, średnio zaawansowany 1, średnio zaawansowany 2 i wyższym (poziom zezwalający na rozpoczęcie edukacji wyższej). Przed rozpoczęciem kursu oceniany jest poziom języka każdego z uczniów. Po zakończeniu kursu studenci mogą przejść na następny poziom lub złożyć wniosek o przyjęcie na kurs związany z konkretną karierą zawodową lub studia prowadzące do otrzymania stopnia naukowego w Adam Smith College lub innych szkockich uniwersytetach. Zajęcia z ogólnego angielskiego w pełnym wymiarze godzin są bezpłatne dla obywateli krajów Unii Europejskiej i dla obywateli krajów z poza Unii Europejskiej, którzy zamieszkiwali w Wielkiej Brytanii przez 3 lata przed rozpoczęciem kursu. Kursy w niepełnym wymiarze godzin są odpłatne i najniższa opłata to £83 za 36 godzinny moduł. Studenci, którzy posiadają Indywidualne Konto Naukowe (Individual Learning Account (ILA)) mogą go użyć, aby pokryć opłaty za kurs. W celu uzyskania dodatkowych informacji i aby zorganizować egzamin, należy skontaktować się z: Barbara Beedham ESOL Co-ordinator Adam Smith College St Brycedale Avenue Kirkcaldy Fife KY1 1EX Tel.: 01592 223400/0800 413280 Email: [email protected] Elmwood College Elmwood College oferuje zajęcia z angielskiego na różnych poziomach łącznie z programami zakończonymi przyznaniem certyfikatów. Kursy są dostępne przez cały rok dla wszystkich osób, które chcą poprawić swój poziom znajomości języka angielskiego. Dodatkowe informacje można uzyskać kontaktując sie z college’m: Elmwood College Carslogie Road Cupar, Fife Tel.: 01334 658800 or 01334 658856 10 Email: [email protected] lub zaaranżować spotkanie w celu nieformalnej rozmowy. PRACA Dla osób ze wszystkich mniejszości dobrym punktem rozpoczęcia zdobywania informacji na temat pracy w Wielkiej Brytanii jest www.ukba.homeoffice.gov.uk/workingintheuk/. Ta strona internetowa dostarcza jasnych informacji na temat różnorodnych dróg dostępu dla osób z innych krajów chcących osiedlić się i pracować w Wielkiej Brytanii. Zarządzenie o Rejestracji Pracowników (WRS) Dotychczas obywatele Polski, Litwy, Estonii, Łotwy, Słowenii, Słowacji, Węgier i Czech, którzy rozpoczęli pracę w Wielkiej Brytanii musieli zarejestrować się w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Home Office) zgodnie z Zarządzeniem o Rejestracji Pracowników. 30-ty kwietnia 2011 jest ostatnim dniem obowiązkowej rejestracji nowo zatrudnianych osób (Worker Registration Scheme – WRS). Ograniczenia dostępu do pracy i świadczeń socjalnych dla obywateli z ośmiu krajów, które przystąpiły do UE w maju 2004 zostały zniesione (nie będą już musieli rejestrować się w MSW Home Office). Od 1 maja 2011, obywatele krajów zwanych A8 (Czechy, Polska, Węgry, Słowacja, Słowenia, Estonia, Łotwa i Litwa) są uprawnieni do takich samych praw w zakresie zatrudnienia i dostęp do świadczeń socjalnych jak inni obywatele UE. Numer Ubezpieczeniowy NIN Wszystkie osoby pracujące w Wielkiej Brytanii muszą posiadać Numer Ubezpieczeniowy NIN tzw. National Insurance Number. Każdej osobie przyznawany jest inny Numer Ubezpieczeniowy NIN. Numer używany jest do rejestrowania uiszczanych opłat oraz jest numerem referencyjnym zasiłków socjalnych. Osoby, które nie mają jeszcze przyznanego Numeru Ubezpieczenia NIN powinny zadzwonić pod numer telefonu: 0845 6000643 (można poprosić o tłumacza ustnego) Operator wyznaczy spotkanie, które ma na celu potwierdzenie tożsamości wnioskodawcy i które prawdopodobnie odbędzie się w Edynburgu. Osoby, które nie mogą pojechać do Edynburga na spotkanie powinny poprosić o wyznaczenie spotkania w Urzędzie Pracy w Cupar. Zapewniane są również bezpłatne usługi tłumaczy ustnych w razie potrzeby. Na spotkanie należy przynieść: • potwierdzenie tożsamości - np. paszport lub dowód osobisty, • potwierdzenie adresu – np. rachunek, • potwierdzenie zatrudnienia – np. list od pracodawcy, • dowód potwierdzający, że dana osoba może pracować legalne w Wielkiej Brytanii – np. paszport lub wiza. 11 PRACA Poniżej podane są szczegółowe informacje Urzędu Pracy w Cupar: Cupar Jobcentre Plus 7 Westport Cupar United Kingdom KY15 4AN Tel.: 01334 413700 Podatek od dochodów i składki na Numer Ubezpieczeniowy NIN Osoby, które rozpoczęły prace zobowiązana są odprowadzać podatek od dochodów. Każdy otrzyma numer podatkowy, który wyznacza wysokość podatku. Pracodawca zobowiązany jest do odejmowania podatku od dochodów pracownika i przesyłania go do Urzędu Skarbowego. Po rozpoczęciu swojej pierwszej pracy w Wielkiej Brytanii pracownik prawdopodobnie na początku będzie uiszczał tzw. podatek tymczasowy (emergency tax) do momentu otrzymania własnego numeru podatkowego. Niezależnie czy pracownik wróci do swojego kraju czy pozostanie w Szkocji, będzie on mógł odzyskać część z opłaconego podatku. Wszyscy pracownicy zobowiązani są do opłacania składek na Numer Ubezpieczeniowy NIN rządowi. Składki są rodzajem podatku, który daje prawo do niektórych zasiłków socjalnych np. do chorobowego. Pracodawca zobowiązany jest do odejmowania składek na NIN i przesyłaniach ich do Urzędu Skarbowego. Niektórzy pracodawcy proponują pracę bez opłacania podatku i składek na NIN. Jest to niezgodne z prawem i istnieje duże prawdopodobieństwo, że będą oni nieuczciwymi pracodawcami. Osoby pracujące nielegalnie lub niepłacące podatków mogą mieć trudności w dostępie do ochrony lub pomocy państwa w przypadku, gdy zachorują lub stracą pracę. Własna działalność gospodarcza Osoby, które pracują dla siebie muszą do 3 miesięcy zarejestrować się w Urzędzie Skarbowym dzwoniąc pod numer telefonu: 0845 9154515. Szukanie pracy Fife oferuje duży wybór zatrudnienia łącznie z zatrudnieniem w obróbce żywności, produkcji, centralach telefonicznych i w obsłudze klientów (hotele i restauracje). Istnieje również duży wybór stanowisk dla osób wykwalifikowanych w konkretnym zawodzie. Istnieje zapotrzebowanie na hydraulików, stolarzy i elektryków. Kwalifikacje Kwalifikacje uzyskane w swoim kraju ojczystym można porównać z kwalifikacjami brytyjskimi kontaktując się z organizacją NARIC pod numerem telefonu 0870 990 4088 lub odwiedzając ich 12 stronę internetową www.naric.co.uk . List potwierdzający równorzędność danej kwalifikacji z brytyjską kosztuje około £45. Osoby, które PRACA chcą uzyskać jedynie informacje na ten temat powinny skontaktować się z infolinią British Council pod numerem telefonu 0161 957 7755 a oni przeszukają bazę danych NARIC. Szukanie pracy Agencje pośrednictwa pracy: istnieje wiele prywatnych agencji pośrednictwa pracy w Fife. Informacje na ich temat można uzyskać na Internecie. Prywatne agencje pośrednictwa pracy przeważnie pobierają opłaty za znalezienie pracy. Gazety: oferty pracy można również znaleźć w gazetach Fife oraz ich odpowiednikach internetowych np. Fife Free Press, The Glenrothes Gazette, The St Andrews Courier oraz The Dunfermline Press. Gazety można czytać bezpłatnie w bibliotece i na Internecie. Pracę w Fife również można znaleźć poprzez bezpośrednie składanie podań do pracodawców, kontaktując się z prywatnymi agencjami pośrednictwa pracy oraz poprzez Urząd Pracy. Urząd Pracy (Jobcentre Plus) jest organem Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. Urząd Pracy oferuje pomoc i porady w sprawie pracy i szkolenia oraz informacje na temat ofert pracy. W celu uzyskania informacji na temat sposobów pomocy Urzędów Pracy oraz zapewnianych przez nich aktualnych informacji dotyczących porad na temat pracy w Wielkiej Brytanii, należy skontaktować się z najbliższym urzędem. Cupar 7 Westport Cupar KY15 4AN Tel.: 01334 413700 Cowdenbeath 6 Pit Road Cowdenbeath KY4 9NQ Tel.: 01383 315400 Dunfermline Merchiston House Foundry Street Dunfermline KY12 9DF Tel.: 01383 813800 Kirkcaldy 5 Hunter Street Kirkcaldy KY1 1ED Tel.: 01592 253200 Glenrothes 3 Post Gate Glenrothes KY7 5LL Tel.: 01592 253600 Leven 9 Waggon Road Leven KY8 4PT Tel.: 01333 593100 St. Andrews 187 South Street St Andrews KY16 9EE Tel.: 01334 413500 13 PRACA Dodatkowe informacje dostępne są na stronie internetowej www.jobcentreplus.gov.uk lub pod bezpośrednim numerem telefonu doradcy ds. osób poszukujących pracy 0845 6060234 Internet: istnieje wiele stron internetowych pośredniczących w znalezieniu pracy np.: www.S1jobs.com www.jobinscotland.com www.localrecruit.co.uk/scotland Targi pracy: Ogłoszenia o organizowanych targach pracy można znaleźć w gazetach, Urzędach Pracy lub w radio. Ogłoszenia: Ogłoszenia o prace często są również wywieszane w witrynach sklepowych, na tablicach ogłoszeń w supermarketach i kafejkach. W cel uzyskania informacji na temat prowadzenia własnej działalności gospodarczej należy skontaktować się z: Urzędem Pracy lub Scottish Enterprise Fife Kingdom House Saltire Centre Glenrothes KY6 2AQ Tel: 01592 623000 www.scottish-enterprise.com Prawa pracownicze Porady dotyczące przysługujących praw Wszyscy pracownicy posiadają podstawowe prawa bez względu czy pracują w pełnym czy niepełnym (mniej niż 16 godzin) wymiarze godzin. Prawo pracy jest skomplikowane i różni się w zależności od okoliczności. Należy szukać porady, gdy nie jesteśmy pewni swoich praw. Porady i pomoc można uzyskać od: Projekt dla pracowników emigracyjnych Kongresu Związków Zawodowych TUC – należy odwiedzić stronę internetową www.worksmart.org.uk lub zadzwonić pod numer 0870 600 4882, w celu uzyskania kopi ulotki pt. Praca w Wielkiej Brytanii: twoje prawa. Ulotka dostępna jest w języku litewskim, węgierskim, estońskim, czeskim, słowackim i polskim. Szkocki TUC: 0141 337 8100 w celu uzyskania porady dotyczącej wyboru związku zawodowego i innych ogólnych informacji. 14 Szkocki oddział Komisji Niskiej Płacy Minimalnej: Należy zadzwonić pod numer 0845 602 3802 lub odwiedzić stronę internetową www.slpu.org.uk,w celu uzyskania informacji na temat wynagrodzeń i praw pracy. PRACA Prawa i porady obywatelskie w Fife (CARF). Dodatkowe informacje można znaleźć w dalszych częściach niniejszej ulotki. ACAS – należy odwiedzić stronę internetową www.acas.org.uk lub zadzwonić pod numer infolinii 08457 47 47 47 Prawa pracownika obejmują Pisemny opis warunków pracy Pracodawca zobowiązany jest wydać pracownikowi pisemny opis warunków pracy w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia pracy. Opis powinien zawierać wysokość wynagrodzenia, godziny pracy, urlop itp. Przed podpisaniem należy zapoznać się z opisem i upewnić się, że rozumiemy zawarte w nim informacje. Pasek wypłaty Pracodawca ma obowiązek wydać pasek wypłaty na każdą z wypłat. Na pasku powinna znajdować się wysokość wypłaty, potrącenia podatkowe i wysokość potrąceń na składki ubezpieczenia społecznego (NIN). Krajowa stawka płacy minimalnej Większość pracowników w Szkocji, którzy mają 16 lat lub są powyżej 16 roku życia ma prawo do krajowej minimalnej stawki za godzinę bez względu na miejsce pracy, wielkości firmy i wykonywanej pracy. Stawka minimalna jest to ustalona wysokość wynagrodzenia za godzinę dla pewnych grup pracowników, która zależy od wieku lub udziału w uznawanych programach szkoleniowych. Pracownicy rolniczy posiadają osobny program, który jest kompatybilny z wymaganiami programu stawki minimalnej. *Directgov* zaopatrują informację o prawach robotników Krajowa stawka płacy minimalnej – krótki przewodnik dla pracowników (National Minimum Wage – A guide for workers). Obydwie ulotki dostępne są w: Tel. 0800 917 2368 Strona internetowa Understanding your work status : Directgov - Employment. Od 1 pazdziernika 2010 pracodawca, który zapewnia pracownikowi zakwaterowanie może potrącać za nie maksymalnie £4.61 dziennie (£32.27 tygodniowo) z wynagrodzenia pracownika. Pracodawcy, którzy zapewniają transport do i z pracy mają prawo potrącić koszty transportu z wynagrodzenia pracownika. Pracodawca nie ma prawa potrącać kosztów posiłków i napoi. Pracodawcy, którzy płacą stawki poniżej stawki minimalnej łamią prawo. W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat stawki minimalnej, należy zadzwonić pod numer infolinii 0800 917 2368 lub odwiedzić stronę internetową Employment : Directgov 15 PRACA Prawa pracownicze dotyczące czasu pracy: przerwy, urlopy, wynagrodzenie za okres urlopowy oraz ograniczenia dotyczące tygodniowego czasu pracy: Prawo do godzin pracy nieprzekraczających 48 godzin tygodniowo (w ciągu okresu 4 miesięcy). • Przerwy 20 minutowe co 6 godzin (więcej dla osób poniżej 18. roku życia). • Płatne urlopy od kwietnia 2009 powiększają wasz pracowniczy tydzień przez 5.6, tak (więc) *five-day-a-week* robotnicy są upoważniani do 28 dni. • Ochrona z zakresu BHP: pracodawca musi zapewnić bezpieczne warunki pracy zgodne z przepisami BHP. Prawo do przystąpienia do związków zawodowych: pracodawcy nie wolno dyskryminować pracowników, którzy przystąpili do związków zawodowych. Prawo przeciw dyskryminacji: pracodawcy nie wolno traktować pracownika gorzej niż innych pracowników z powodu rasy, płci, niepełnosprawności, ciąży, wieku, orientacji seksualnej czy wyznania. Dodatkowe informacje można uzyskać dzwoniąc pod numer infolinii krajowych związków zawodowych ds. praw pracowniczych 0870 600 4882 lub pod numerem szkockich związków zawodowych 0141 337 8100 for. Pracownicy, którzy zachorują lub zajdą w ciążę mogą mieć prawo do chorobowego lub macierzyńskiego wynagrodzenia. Zależy to od okoliczności w jakich znajduje się pracownik i od uiszczonych składek na ubezpieczenie społeczne (NIN). Osoby, których wynagrodzenie jest niskie mogą starać się o dodatek mieszkaniowy, dodatek do podatku lokalnego oraz dodatek dla osób o niskich dochodach (tzw. working tax credit). . Urzędy Pracy oferują informacje o zasiłkach i porady dotyczące składania wniosków o przyznanie zasiłków. Inne zasiłki socjalne Osoby (z krajów A8) poszukujące pracy mogą również korzystać z tych samych praw do świadczeń jak obywate innych państw UE. Pomoc obejmuje takie zasiłki jak zasiłek dla osób aktywnie poszukujących pracy, dodatek do wynagrodzenia lub zasiłek chorobowy dla osób niezdolnych do pracy. Urzędy Pracy oferują informacje o zasiłkach socjalnych i porady dotyczące składania wniosków o przyznanie zasiłków. 16 Osoby, które zostały przewiezione do Fife wbrew własnej woli lub są zmuszane do pracy, która jest niebezpieczna lub nielegalna powinni niezwłocznie zawiadomić policję. Dodatkowe informacje dostępne są na stronie internetowej www.direct.gov.uk PRACA Opieka na dziećmi Osoby pracujące, które potrzebują pomocy w opiece nad dziećmi, mogą skorzystać z usług przedszkoli dziennych i opiekunek lub świetlic na terenie całego Fife. Należy skontaktować się z infolinią Fife ds. opieki nad dziećmi pod numerem telefonu 01592 776406 lub pod adresem email [email protected] Można również odwiedzić stronę internetową ds. opieki nad dziećmi www.scottishchildcare.gov.uk Zatrudnienie i zwalczanie bezrobocia Partnerska inicjatywa lokalnych wladz, college'ow i organizacji pozarzadowych dzialajaca pod wspolnym szyldem "Opportunities Fife" zajmuje sie zwalczaniem bezrobocia na terenie Fife poprzez skuteczne dzialania wspierajace zatrudnienie oraz zwalczanie problemow powiazanych z bezrobociem (ubostwo, zdrowie). Wiecej informacji: http://www.opportunitiesfife.org/ Wydzial Rozwoju Urzedu Regionu Fife Zespol ds. Zatrudnienia i Umiejetnosci Tel. 08451 55 55 55 wewn. 471049 17 MIESZKALNICTWO Szukanie mieszkania Pracodawca może zorganizować zakwaterowanie. W innej sytuacji, istnieje wiele opcji: Schroniska, motele: jest to droga opcja, ale odpowiednia na parę dni. Informacje na temat schronisk i moteli można znaleźć na stronie internetowej informacji turystycznej pod adresem: www.touristinformationcentres.com lub http://www.touristnetuk.com/sc/fife/default.asp Wynajem prywatny Mieszkanie/dom można wynająć od prywatnego właściciela mieszkania. Wysokość czynszów różni się w zależności od rejonu Fife, ale są w granicach od £200-£250 na miesiąc plus rachunki za pokój w mieszkaniu wynajmowanym wspólnie z innymi mieszkańcami do £400 w górę za mieszkanie cztero pokojowe. Ogłoszenia o wynajem mieszkania można znaleźć w swoich miejscowych gazetach wydawanych co tydzień np. The Fife Free Press, The Glenrothes Gazette, The St Andrews Citizen oraz The Dunfermline Press. Ogłoszenia są również wywieszane w witrynach sklepowych i w biurach nieruchomości. Mieszkalnictwo socjalne Nieruchomość może zostać wynajęta od władz lokalnych Fife lub innych spółdzielni mieszkaniowych (zarejestrowanych właścicieli lokali socjalnych) lub innych spółdzielni mieszkaniowych, które zapewniają lokale mieszkalne o niewysokich czynszach. Wnioskodawca musi złożyć wniosek o przyznanie lokalu socjalnego a następnie jego dane zostaną dodane do listy oczekujących na przyznanie lokalu socjalnego (okres oczekiwania zależy od rodzaju poszukiwanego lokalu). Szkockie Zrzeszenie Spółdzielni Mieszkaniowych udostępnia listę wszystkich spółdzielni mieszkaniowych w Fife na stronie internetowej www.sfha.co.uk lub pod numerem telefonu 0131 556 5777 Zakup Można kupić swój własny lokal mieszkaniowy. Ceny lokali mieszakowych różnią się w zależności od rejonu Fife. Przed zaciągnięciem hipoteki i kupnem lokalu mieszkaniowego należy zasięgnąć porady banku lub spółdzielni mieszkaniowej. Osoby bezdomne W określonych okolicznościach władze lokalne Fife pomogą znaleźć mieszkanie/dom. Informacje kontaktowe: Ośrodki Home4Good Centres Home 4Good Resource Centre 18 MIESZKALNICTWO Cornerstone Building 34 Commercial Road Leven KY8 4LD Tel.: 01334 659391 Email: [email protected] Home 4Good Resource Centre 16 East Burnside Cupar KY15 4BH Tel.: 01334 659390 Email: [email protected] Home 4Good Resource Centre Segal House 1-2 Segal Place Pittencrief Street Dunfermline KY12 8AZ Tel.: 01383 602388 Email: [email protected] Home 4Good Resource Centre Marwood House 34 St Clair Street Kirkcaldy KY1 2QE Tel: 01592 583394 Email: [email protected] Dodatkowe numer: Infolinia dla osób bezdomnych(dla wszystkich nowych bezdomnych wnioskodawców): Całodobowa infolinia: 0800 028 6231 Infolinia w nagłych przypadkach poza urzędowymi godzinami pracy: tel.: 01592 583393 Wynajem prywatny Większość osób zatrudnionych na stałe wynajmuje lokale mieszkalne prywatnie. Kilka punktów dotyczących wynajmu: 1. Właściciel wynajmujący lokal mieszkalny powinien być zarejestrowany. Oznacza to, że właściciel mieszkania utrzymuje wyznaczone standardy wynajmu oraz wynajmuje w zgodzie z wyznaczonymi przepisami. Można sprawdzić, czy właściciel jest zarejestrowany dzwoniąc pod numer telefonu 0800 027 0414 lub odwiedzając stronę internetową www.landlordregistrationscotland.gov.uk 19 MIESZKALNICTWO 2. Właściciel mieszkania powinien posiadać licencję HMO, przyznawaną lokalom mieszkalnym, które wynajmowane są przez przynajmniej trzy niespokrewnione ze sobą osoby, które dzielą ze sobą toaletę, łazienką i kuchnię. Dzwoniąc pod numer władz lokalnych Fife 01592 533397, można dowiedzieć się czy właściciel posiada licencję HMO. 3. Właściciel powinien dostarczyć umowę o najem. Jest to umowa, którą podpisuje najemca i właściciel lokalu i która wyznacza warunki najmu oraz prawa i obowiązki najemcy i właściciela lokalu mieszkaniowego. Przed podpisaniem umowy należy upewnić się, że ją rozumiemy. W razie wątpliwości proszę skontaktować się z jedną z organizacji wymienionych poniżej, w celu uzyskania porady. 4. Umowa o najem określi przedmioty najmu np. meble. Umowa o najem prawdopodobnie nie będzie obejmować kosztów związanych z ogrzewaniem, elektrycznością i telefonem. Umowa również będzie zawierać dopuszczalną liczbę osób, które mogą mieszkać w lokalu. Umowa o najem również określi czy najemca może trzymać zwierzęta domowe w lokalu. 5. Wynajmujący musi postępować zgodnie z warunkami umowy o najem np. w lokalu mieszkaniowym nie powinno mieszkać więcej osób niż zezwala na to umowa. W przypadku złamania warunków umowy właściciel ma prawo wypowiedzieć umowę o najem. Właściciel lokalu mieszkaniowego również musi postępować zgodnie z warunkami umowy. 6. Właściciel nie ma prawa bezpodstawnie eksmitować najemcy. Najemcę chronią przepisy prawne. Przepisy chroniące najemcę różnią się w zależności o typu umowy o najem oraz sytuacji najemcy. Ważne jest, aby zasięgnąć porady, jeśli wystąpią problemy w kontaktach z właścicielem mieszkania lub gdy grozi nam eksmisja. 7. Najemcy mają prawa i obowiązki. Właściciel ma obowiązek uszczelnić lokal mieszkalny (wiatr i woda). Lokal mieszkalny powinien zostać odpowiednio przygotowany przed wprowadzeniem się najemcy. Obowiązkiem właściciela jest wykonywanie większych napraw, ale obowiązkiem najemcy jest utrzymywanie czystości i porządku w lokalu mieszkalnym. To również dotyczy terenu naokoło domu. Dobrym źródłem porad na temat mieszkalnictwa jest strona internetowa: http://scotland.shelter.org.uk Życie w społeczności Dbanie o swój dom Ważne jest utrzymywanie czystości w domu oraz konserwacja. Lokalu mieszkalnego nie można używać jako warsztatu lub przechowalni np. sprzętu elektrycznego. Przepełnienie lokali mieszkalnych Na każdy pokój w domu nie powinno przypadać więcej niż 2 osoby, więc w domu który ma 3 pokoje nie powinno mieszkać więcej niż 6 osób (jeden dorosły liczy się jak dwoje dzieci poniżej 10. roku życia). Przeludnienie w lokalu mieszkaniowym może spowodować problemy z bezpieczeństwem i sąsiadami. Przeludnienie lokalu mieszkaniowego również prawdopodobnie 20 łamie warunki umowy o najem. MIESZKALNICTWO Życie w mieszkaniu Mieszkając w bloku należy mieć na względzie innych mieszkańców (sąsiadów). Sprzątanie klatki schodowej W niektórych blokach mieszkania mają wspólną klatkę schodową. Do najemcy należy obowiązek sprzątania wspólnej klatki schodowej a nie do właściciela lokalu mieszkaniowego. Najemca powinien dzielić sprzątanie schodów i półpiętra z innymi mieszkańcami. Hałas Hałas rozprzestrzenia się, dlatego należy zachować ciszę od 23:00 do 7:00 (również pamiętać o innych w pozostałych godzinach) oraz szczególnie dbać o ciszę i spokój w niedziele. Nie puszczać głośno muzyki, w szczególność pomiędzy wyżej wymienionymi godzinami, ponieważ głośna muzyka często przeszkadza sąsiadom. Woda Należy uważać na przecieki, przelewanie wody w zlewach i wannach, ponieważ woda może przesiąknąć do mieszkania poniżej i spowodować duże straty. Miejsca wspólnego użytkowania Często na tyłach bloków znajdują się specjalnie wyznaczone miejsca dla dzieci do zabawy oraz do wywieszania prania na sznurach do bielizny. Miejsca te należy utrzymywać w odpowiednim porządku, aby zapewnić bezpieczeństwo dzieciom. Jest to obowiązkiem najemcy a nie właściciela budynku. Śmieci Władze lokalne odbierają śmieci. Informacje na temat daty odbioru śmieci można uzyskać pod numerem telefonu: 08451 55 00 22 Śmieci należy umieszczać tylko w przeznaczonych do tego koszach. Nie wolno zostawiać śmieci w innych miejscach. • Po włożeniu śmieci należy ponownie umieścić pokrywę kosza na koszu. • W sytuacji, gdy śmieci nie mieszczą się w koszu należy skontaktować się z władzami lokalnymi. • Nie wolno wrzucać swoich śmieci do koszy innych osób. • Dzieciom nie wolno bawić się w pobliżu koszy na śmieci lub wyciągać odpadków z koszów. • Stare meble i duże odpadki Władze lokalne odbierają śmieci, które nie mieszczą się z powodu swoich wymiarów do kosza oraz odbierają stare meble tj. łóżka raz w tygodniu. Usługa jest odpłatna. Osobno odbierane są lodówki i zamrażalki. Usługa odbioru lodówek i zamrażalek jest bezpłatna. Stare meble i duże odpady należy wystawić nie wcześniej niż w dzień ich odbioru. Śmieci nie są odbierane w dni świąteczne. 21 Dodatkowe informacje można uzyskać pod numerem: 08451 55 00 22 lub go to www.fifedirect.org.uk MIESZKALNICTWO Na ulicy Duże zbiorowiska osób na ulicach nie są zabronione przez prawo, ale grupy ludzi stojące na ulicach mogą dla innych wydawać się zagrożeniem. To może doprowadzić do powstania problemów w sąsiedztwie. Podatek lokalny Najemcy i właściciele lokali mieszkalnych mają obowiązek płacić podatek lokalny. Podatek lokalny finansuje szkoły, biblioteki, oświetlenie ulic i wodę. Wysokość podatku Wysokość podatku zależy od wartości lokalu mieszkalnego. Osoby odpowiedzialne za opłatę podatku lokalnego Większość osób powyżej 18. roku życia muszą opłacać podatek lokalny. Możliwe są zniżki np. dla osób, które mieszkają same. Dodatkowe informacje można uzyskać pod numerem telefonu: 08451 55 11 44 lub odwiedzając stronę internetową www.fifedirect.org.uk/benefits W większości przypadków podatek lokalny nie jest częścią miesięcznych opłat czynszowych. Należy to sprawdzić z właścicielem mieszkania. Kiedy uiszczamy opłaty – co miesiąc. Sposób uiszczana opłat – istnieje wiele sposobów uiszczania opłat, patrz poniżej. Można uiścić opłaty przez Internet na stronie internetowej www.fifedirect.org.uk/counciltax oraz telefonicznie pod numerem 08451550055 lub w miejscowym biurze odbierania opłat podatku lokalnego oraz w punktach płatniczych w sklepach, supermarketach albo na poczcie. Osoby, które mają konta bakowe mogą zlecić zlecenie stałe (direct debit). Osoby, których nie stać na opłacanie podatku Osoby, którym przysługują zasiłki socjalne lub mają niskie dochody mogą starać się o upust podatku lokalnego. Dodatkowe informacje można uzyskać dzwoniąc pod numer infolinii ds. podatku lokalnego. Zaległości w opłacaniu podatku lokalnego Ważne jest, aby regularnie opłacać raty podatku lokalnego. Osoby, które zalegają z opłatami mogą zostać ukarane grzywną w wysokości dodatkowych 10% a w końcu może zostać wszczęte postępowanie sądowe przeciwko nim. Osoby, które mają trudności w płaceniu podatku powinny skontaktować się z władzami lokalnymi. Im wcześniej poinformujemy władze lokalne tym szybciej otrzymamy pomoc, co zapobiegnie utworzeniu długów. 22 MIESZKALNICTWO Biuro poboru podatku lokalnego (Council Tax Collection Office) Tel. – 08451 55 11 55 Godziny otwarcia: poniedziałku do czwartku – 8:00 do 19:00 piątek – 8:00 do 18:00 Bezpieczeństwo przeciwpożarowe Informacje zawarte w tej części ulotki mówią o sposobach zapobiegania pożarom w domu i sposobach zachowania na wypadek pożaru. Proszę dokładnie przeczytać podane informacje. Należy sprawdzić czy wszyscy mieszkańcy domu wiedzą, co robić na wypadek pożaru. Zapobieganie pożarom Straż Pożarna Fife oferuje BEZPŁATNE wizyty domowe oceniające bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Podczas wizyty Straż przeprowadzi i przedstawi ocenę bezpieczeństwa przeciwpożarowego domu oraz doradzi i w razie potrzeby zamontuje alarm przeciwpożarowy (sprawność 10 lat) i/lub wymieni baterie w alarmach. W celu ustalenia wizyty, należy zadzwonić pod numer 0808 100 3141 (BEZPŁATNY NUMER TELEFONU). Papierosy a pożar W zeszłym roku w Fife wiele osób zmarło na skutek pożarów. Większość z tych pożarów zostało wywołanych papierosami. Dlatego należy: • ostrożnie obchodzić się z zapałkami i zapalniczkami, • ostrożnie gasić papierosy, • zachować ostrożność przy opróżnianiu popielniczek, • zachować szczególną ostrożność po wypiciu alkoholu lub gdy jesteśmy zmęczeni, • sprawdzić czy alarmy przeciwpożarowe odpowiednio działają. Alarmy przeciwpożarowe Na każdym poziomie w mieszkaniu/domu powinien znajdować się przynajmniej jeden alarm przeciwpożarowy. W większości lokali mieszkaniowych alarmy zasilane są przez główne źródło prądu, ale większość alarmów jest na baterie o przedłużonej trwałości. Należy co tydzień sprawdzać czy alarm działa poprzez wciśnięcie przycisku testowego. Baterie należy wymieniać co roku. Mieszkanie w bloku Budynek został zaprojektowany i zbudowany z myślą o bezpieczeństwie przeciwpożarowym. Ściany i drzwi pomiędzy mieszkaniami są ognioodporne i zaprojektowane tak, aby zapobiec rozpowszechnianiu się dymu. 23 MIESZKALNICTWO Należy sprawdzić czy: na klatce schodowej i schodach w bloku nie znajdują się śmieci lub własności mieszkańców, drogi ewakuacyjne są wolne od przeszkód. W przypadku włączenia się alarmu przeciwpożarowego lub po odkryciu pożaru należy: EWAKUOWAĆ SIĘ Z MIEJSCA POŻARU, WEZWAĆ STRAŻ POŻARNĄ, TRZYMAĆ SIĘ Z DALEKA OD POŻRU! • należy powiadomić wszystkich w swoim domu i jak najszybciej wszystkich bezpiecznie ewakuować z budynku, • należy zamknąć drzwi, • już przebywając na zewnątrz należy zadzwonić pod 999 i poprosić o połączenie ze Strażą Pożarną. Należy podać Straży Pożarnej adres pożaru. Mieszkania na wysokich piętrach Mieszkania można opuścić przez balkon jedynie w przypadku, gdy jest to wyznaczona droga ewakuacyjna. Należy użyć do ucieczki schodów a nie windy. Należy zadzwonić pod 999 i porosić o połączenie ze Strażą Pożarną. Należy podać swój adres i piętro, na którym wybuchł pożar. Pożar w mieszkaniu sąsiadów Przeważnie najbezpieczniej jest pozostać we własnym domu. Należy podejść do okna, aby być widocznym. W sytuacji, gdy do mieszkania dostaje się dym lub gorąco należy je opuścić bezpieczną droga ewakuacyjną. Na każdym piętrze wieżowca powinny znajdować się odpowiednie oznaczenia. Należy skorzystać ze schodów a nie windy. Należy zadzwonić pod 999 i poprosić o połączenie ze Strażą Pożarną i podać lokalizację pożaru. Dodatkowe informacje dostępne są na stronie internetowej: www.dontgivefireahome.com 24 ZDROWIE Zdrowie Krajowa Służba Zdrowia (NHS) oferuje usługi związane z opieką zdrowotną. Większość z opieki zdrowotnej oferowana jest za pośrednictwem lekarza rodzinnego (nazywanego GP). Należy zarejestrować się z GP jak najszybciej – nie należy czekać do momentu wystąpienia choroby lub problemu ze zdrowiem. Osoby, które nie mają swojego GP a poważnie rozchorują się powinni niezwłocznie udać się na Pogotowie w swoim miejscowym szpitalu. Wszystkie medyczne usługi NHS są bezpłatne. GP może pobierać opłaty za przeprowadzenie przeglądu zdrowia dla pracodawcy, firm ubezpieczeniowych, w celu otrzymania prywatnych certyfikatów zdrowia, certyfikatów zezwalających na podróżowanie oraz niektórych szczepień (dla podróżujących). Również niektóre z lekarstw są odpłatne oraz opieka związana ze wzrokiem i jamą ustną (patrz poniżej). Rejestracja z GP Należy zarejestrować się z przychodnią i GP najbliżej swojego domu. Listy GP dostępne są w bibliotekach i stronie internetowej www.fifedirect.org.uk lub www.nhsfife.scot.nhs.uk/gp.html W celu rejestracji trzeba wypełnić formularz. Można zapytać przyjaciół lub sąsiadów o najbliższą przychodnię GP. Należy odwiedzić przychodnię i poprosić o umieszczenie na liście pacjentów. Przychodnia nie pobiera za to opłaty. Można, jeśli istnieje taka możliwość poprosić o kobietę lub mężczyznę GP. GP może odmówić wpisania pacjenta na listę, w przypadku, gdy nie ma już miejsc. W trudnościach z uzyskaniem GP może pomóc Dział ds. usług GP, z którym można skontaktować się pod numerem 0131 2757038 lub 08453001216. Podczas rejestracji GP poinformuje o wymaganych dokumentach w celu potwierdzenia statusu pacjenta w Wielkiej Brytanii np. od obywatela Europejskiego Obszaru Gospodarczego planującego pozostać w Wielkiej Brytanii na stałe GP może zażądać rachunku za podatek lokalny, aby potwierdzić intencje takiej osoby do dłuższego pobytu w Wielkiej Brytanii. Osoby, które zamierzają pozostać w Wielkiej Brytanii tymczasowo powinny posiadać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego lub formularz E111. Obywatele Unii Europejskiej (jaki i żona/mąż/partner cywilny i dzieci obywatela Unii Europejskiej) mają prawo do takiego samego leczenia jak obywatele Wielkiej Brytanii. Leczenie osób mieszkających w Wielkiej Brytanii tymczasowo będzie zależeć od typu opieki i długość przewidzianego czasu pobytu w Wielkiej Brytanii. GP udzieli więcej informacji na ten temat. Otrzymanie leczenia Należy zadzwonić do swojego GP i ustalić godzinę wizyty. Większość przychodni wymaga wcześniejszego zapisania się na wizyty. Należy zadzwonić o 8:30, aby ustalić spotkanie na ten sam dzień. Recepcjonista poda godzinę spotkania z GP lub pielęgniarką. Wizyta jest 25 wyznaczona tylko dla jednej osoby. Ważne jest przyjście na umówioną wizytę i należy ZDROWIE powiadomić GP w przypadku, gdy pacjent nie może przyjść na wyznaczone spotkanie. GP jest łącznikiem pomiędzy pacjentami a innymi usługami medycznymi tj. fizykoterapia, położnictwo i zdrowie psychiczne oraz leczenie szpitalne, ale nie opieką dotycząca wzroku i opieką dentystyczna. Poza urzędowymi godzinami pracy Pomoc lekarza poza urzędowymi godzinami pracy jest również udostępniana przez przychodnie GP. W sytuacji, gdy nie możemy czekać na otwarcie przychodni należy zadzwonić do przychodni i zasięgnąć informacji o dostępnych sposobach leczenia. Można również zadzwonić pod numer NHS 24, 08454 24 24 24. NHS 24 również udziela ogólnych informacji zdrowotnych. Można dowiedzieć się więcej na stronie internetowej www.nhs24.co.uk Niegroźne wypadki W przypadku wystąpienia niegroźnych wypadków należy skontaktować się ze swoim GP lub pojechać na Pogotowie w swoim miejscowym szpitalu. Nagłe, poważne wypadki W przypadku poważnych wypadków np. kiedy ofiara mocno krwawi lub przestała oddychać należy zadzwonić pod 999 i poprosić o karetkę pogotowia. Należy podać imię i nazwisko oraz adres, pod który mają przyjechać. Dzieci NHS zapewnia opiekę zdrowotną dzieciom i młodym osobom od momentu urodzenia do zakończenia edukacji. Dzieci również otrzymują regularne przeglądy zdrowia w szkołach. Wszystkie osoby, które mają dzieci muszą je zarejestrować z GP. Szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym Dzieci w Wielkiej Brytanii przeważnie są szczepione przeciwko odrze, śwince i różyczce, polio, błonicy, tężcowi i zapaleniu opon mózgowych. W zależności od narodowości może wystąpić potrzeba dodatkowych szczepień np. na gruźlicę. Wymienione powyżej choroby mogą być bardzo niebezpieczne, dlatego bardzo ważne jest zasięgnięcie porady GP, pielęgniarki środowiskowej lub szkolnej na temat szczepień dziecięcych. Antykoncepcja i zdrowie seksualne NHS w Fife zapewnia informacje na temat antykoncepcji i zdrowia seksualnego. Informacje zapewniane są przez Przychodnie antykoncepcji i zdrowia seksualnego, przez GP i niektóre apteki. Przychodnie zdrowia seksualnego oferują różne metody antykoncepcyjne łącznie z antykoncepcją awaryjną, kondomami, skierowaniami o zakończenie ciąży, badaniami na i leczeniem chorób przenoszonych droga płciową, wymazami z szyjki macicy, poradami dotyczącymi zdrowia kobiecego oraz poradami dotyczącymi innych zagadnień zdrowia seksualnego. Wszystkie środki antykoncepcyjne i porady są bezpłatne i nie trzeba mieć skierowania od 26 swojego GP. ZDROWIE Godziny otwarcia i miejsca przyjęć Przychodnie zdrowia seksualnego przyjmują w różnych godzinach i miejscach w Fife. Należy skontaktować się z głównym ośrodkiem, który znajduje się pod adresem The Beeches Centre w Szpitalu Forth Park, Kirkcaldy, dodatkowe informacje pod numerem telefonu 01592 647979. Kondomy Kondomy można kupić w supermarketach, na stacjach benzynowych, w toaletach publicznych i aptekach. Apteki/drogerie Osobom potrzebującym lekarstw GP wyda receptę, którą następnie można zrealizować w drogeriach (aptekach). W każdej okolicy zamieszkania znajduje się kilka aptek. Czasami apteki znajdują się również w przychodniach GP. Apteki również udzielają porad na temat leków dostępnych bez recepty na drobne problemy zdrowotne. Ceny lekarstw różnią się od siebie. Ceny lekarstw/recepty Oplaty za lekarstwa i recepty zostaly zniesione od 1 Kwietnia 2011 Dodatkowe informacje na temat opłat za recepty i leczenia można znaleźć w ulotce HCS2 dostępnej w każdej aptece lub na poczcie oraz na stronie internetowej www.scotland.gov.uk/Publications/2011/03/30113407/0. Dentysta (zęby) Należy zarejestrować się z miejscowym dentystą. Listy z miejscowymi dentystami dostępne są w bibliotekach, przychodniach( można również zapytać o lokalizację najbliższego gabinetu dentystycznego znajomych lub sąsiadów) oraz na stronie internetowej: www.nhsfife.scot.nhs.uk/gdp.html Można zarejestrować się z dentystą pracującym dla NHS lub prywatnym (u prywatnego dentysty całkowity koszty leczenia pokrywa pacjent). W przypadku problemów z rejestracją należy zadzwonić pod numer infolinii dentystycznej: 01592 777500 Rząd co roku wyznacza wysokość opłat za usługi dentystyczne. Przeglądy dentystyczne są bezpłatne. Pacjent musi opłacić 80% z kosztów leczenia do maksymalnej wysokości £384 za jeden kurs leczenia. Dentysta dostarczy informacji na temat kosztów. Następującym osobom przysługuje bezpłatne leczenie dentystyczne (NHS): • osobom poniżej 18. roku życia, • osobom poniżej 19. roku życia i uczącym się w pełnym wymiarze godzin, • kobietom w ciąży lub z dziećmi poniżej 12. miesiąca życia, • dorosłym, którzy otrzymują specjalną emeryturę, która pokrywa różnicę, gdy wysokość emerytury nie osiąga określonego pułapu tzw. Pension Guarantee Credit lub osobom 27 otrzymującym zasiłki socjalne np. dodatek do dochodów, • osobom, które otrzymują zasiłek dla osób aktywnie poszukujących pracy. ZDROWIE Osoby o niskich dochodach (łącznie z osobami starszymi i studentami) mogą złożyć wniosek HC1 o pomoc w pokrywaniu kosztów leczenia dentystycznego. Wniosek można dostać od swojego dentysty, w urzędzie pocztowym, na stronie internetowej www.scotland.gov.uk/healthcosts oraz poprzez kontakt telefoniczny na numer 0845 850 11 66. W nagłych wypadkach lub z bólem należy zadzwonić do swojego dentysty. Osoby nie zarejestrowane z dentystą mogą zadzwonić pod numer 01592 740 230. Usługa jest odpłatna i trzeba zarezerwować wizytę. Telefony odbierane są 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Koszty usługi są takie same jak zwykłej opieki dentystycznej. Należy pamiętać o zabraniu ze sobą pieniędzy. Opieka związane ze wzrokiem Można udać się do optyka na przebadanie wzroku. Usługa jest bezpłatna dla osób, którym przysługuje bezpłatne leczenie NHS. Koszty okularów częściowo lub w całości należy pokryć samemu. Optyk udzieli informacje na temat kosztów i wymaganych dokumentów. W sytuacji, gdy przegląd wzroku ujawni problemy, optyk skieruje pacjenta do GP. Inne problemy zdrowotne Osoby, które potrzebują lub znają kogoś kto potrzebuje specjalnej pomocy lub leczenia z powodu swojej niepełnosprawności, problemu zdrowotnego lub specjalnych wymagań powinny skontaktować się ze swoim GP. GP dostarczy informacje na temat dostępnych form pomocy. Zażalenia Osoby niezadowolone z otrzymywanych usług mają prawo do złożenia zażalenia. Zawsze należy poprosić o procedurę zażaleń, która dostarczy informacje na temat sposobu składnia zażaleń. Lub należy skontaktować się z oddziałem ds. relacji z pacjentem: Patient Relations Department Fife NHS Board Tel.: 01592 643355 (wew. 8557) Pomoc i informacje W celu uzyskania pomocy w wypełnianiu formularzy medycznych należy skontaktować się z Biurem porad i praw obywatelskich w Fife (Citizens Advice and Rights Fife (CARF)). W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat zdrowia należy zadzwonić pod bezpłatny numer infolinii szkockiej NHS 0800 22 44 88 lub odwiedzić stronę internatową www.nhsfife.scot.nhs.uk/gp.html Listę faktów związanych ze zdrowiem można pobrać ze strony internetowej www.adviceguide.org.uk/scotland Usługi położnicze 28 Kobiety w ciąży powinny ustalić wizytę z GP, który skontaktuje z odpowiednim oddziałem położniczym. ZDROWIE W przypadku niechcianej ciąży, należy zasięgnąć porady GP lub zadzwonić pod numer 01383 722911 w celu omówienia sytuacji. Większość przychodni GP posiada wiele ulotek na temat zdrowia, które również są dostępne w innych językach. Należy o nie zapytać GP lub pielęgniarki. Medycyna moczowo-płciowa i zdrowie seksualne Zapewniamy badania i leczenie chorób przenoszonych drogą płciową łączne z HIV i zapaleniem wątroby (żółtaczka). Również zapewniamy szczepienia na zapalenie wątroby typu A i B, antykoncepcja awaryjną, testy ciążowe i kondomy. Wszystkie usługi są bezpłatne i poufne. Należy skontaktować się z Beeches Centre, Szpital Forth Park, Kirkcaldy pod numerem 01592 643774 lub Clinic 4, Szpital Queen Margaret pod numerem 01383 624079. Gwałt i napaść na tle seksualnym Gwałt lub napaść na tle seksualnym nigdy nie jest winą ofiary (nie zależnie od tego gdzie ofiara była, co robiła, co miała na sobie i czy piła). Należy porozmawiać o tym z kimś komu ufamy i zgłosić fakt na Policję i otrzymać pomoc medyczną (należy powiedzieć lekarzowi co się stało). Można porosić o kobietę lub mężczyznę lekarza. Ośrodek ds. gwałtów i napaści na tle seksualnym w Fife Tel.: 01592 642336 Tel.: 01334 655205 Przemoc w rodzinie Przemoc w rodzinie może przybrać wiele form: • • • • fizyczne (bicie, popychanie, uderzanie), emocjonalne (izolacja, groźby, wyzywanie, mówienie, że ktoś jest głupi), seksualne (zmuszanie do niechcianego kontaktu seksualnego łącznie z gwałtem), lub przemoc związana z finansami (ograniczanie pieniędzy). Należy porozmawiać z kimś zaufanym o tym co się dzieje. Na wypadek napaści należy: • zadzwonić na Policję pod numer 999, oraz • postarać się o pomoc medyczną (poinformować lekarza o zajściu). Pomoc Organizacja pomocy kobietom Women’s Aid jest organizacją prowadzoną przez same kobiety oferującą poufne informacje, wsparcie i schronienie dla kobiet, dzieci i młodych ludzi doświadczających przemoc w rodzinie. Organizacja pomoże rozważyć wszystkie opcje i będzie wspierać w podjętej decyzji. Dunfermline Women’s Aid Tel.: 01383 732289 Kirkcaldy Women’s Aid Tel.: 01592 261008 29 East Fife Women’s Aid Tel.: 01334 657537 ZDROWIE Prostytucja Kobiety często zostają prostytutkami ponieważ nie mają innego sposobu opłacenia kosztów przyjazdu do Wielkiej Brytanii lub opłacenia kosztów zakwaterowania i kosztów życia. Prostytucja ma bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne kobiety. Kobiety, które zostały prostytutkami powinny dbać w szczególności o swoje zdrowie i szukać odpowiedniej porady i pomocy. Prostytuowanie się na ulicy, prowadzenie lub praca w domu publicznym są nielegalne. Osoby zajmujące się prostytucją ryzykują aresztowaniem i oskarżeniem przez Policję. Poważnym przestępstwem jest zmuszanie do prostytucji i życie z pieniędzy zarobionych przez osobę zmuszaną do prostytucji. Osoby, które chcą porozmawiać o swojej sytuacji mogą skontaktować się z organizacją FRASAC. Pracownicy organizacji nie osądzają postępowania a ich porady są całkowicie poufne. Organizacja oferuje porady, pomoc medyczną i wsparcie oraz mogą pomóc wyjść z prostytucji. FRASAC 182a The Esplanade Kikcaldy KY1 1RE Tel.: 01592 642336 Email: [email protected] 30 SZKOŁA I EDUAKCJA Dzieci i młode osoby Zgodnie z prawem rodzice mają obowiązek dbania o zdrowie i dobro dziecka. W Szkocji dzieckiem określane są osoby poniżej 16. roku życia. Obowiązki rodziców Zgodnie z prawem rodzice mają obowiązek: • • dbać o zdrowie dziecka, jego rozwój i dobro, oferować wskazówki i porady dziecku. Pozostawianie dzieci bez opieki Organizacje ds. opieki nad dziećmi zalecają nie pozostawianie dzieci poniżej 13. roku życia bez opieki. Do rodzica należy decyzja czy ich 13-letnie lub powyżej 13. roku życia dziecko jest wystarczająco dojrzałe aby pozostawić je bez opieki. Ważnym jest, aby dzieci wiedziały, gdzie przebywają rodzice i z kim się skontaktować w razie nagłego wypadku. Dawanie klapsa dzieciom Według prawa rodzicom nie wolno: • uderzyć dziecko w głowę, • potrząsać dzieckiem, • używać narzędzia lub innej rzeczy przy dyscyplinowaniu dziecka. W celu uzyskania porady lub informacji dotyczących dzieci i rodzinny, należy porozmawiać ze swoją pielęgniarką środowiskową (przez swojego GP) lub ze szkołą. Szkoła i edukacja Dział ds. edukacji władz lokalnych Fife jest odpowiedzialny za wszystkie dzieci w Fife. W Wielkiej Brytanii wszystkie dzieci w wieku szkolnym (od około 5. do 16. roku życia) mają prawo do bezpłatnej edukacji. Zgodnie z prawem wszystkie dzieci w wieku szkolnym mają obowiązek uczęszczania do szkoły. Rodzice/opiekuni muszą zapisać dziecko do szkoły jak najszybciej. Dziecko można zapisać kontaktując się z dyrektorem miejscowej szkoły. Zazwyczaj dzieci uczęszczają do szkoły najbliżej miejsca zamieszkania, ale można umieścić dziecko w innej szkole wypełniając formularz przyznania miejsca w szkole, który można uzyskać w swojej miejscowej szkole. Ta sama edukacja jest zapewniana chłopcom i dziewczynkom. Większość klas jest mieszanych, gdzie chłopcy i dziewczynki uczą się razem. Dzieci, które nie mówią lub słabo znają angielski otrzymają odpowiednią pomoc, aby wyniosły z 31 lekcji jak najwięcej. Dzieci, które potrzebują dodatkowej pomocy z powodu niepełnosprawności fizycznej lub SZKOŁA I EDUAKCJA trudności w uczeniu się otrzymają odpowiednie wsparcie i pomoc. Nauka przedszkolna Dzieci w wieku 3 i 4 lat otrzymują bezpłatną naukę przedszkolną. Sesje mają miejsce w tygodniu, rano lub popołudniu. Należy zadzwonić do Jednostki ds. dzieci przed 5. rokiem życia pod numerem 01592 583373, w celu uzyskania informacji. Szkoła podstawowa Dzieci rozpoczynają naukę w szkole podstawowej w roku, w którym rozpoczną 5. rok życia (od 1 marca do 28 lutego). Dzieci chodzą do szkoły podstawowej 7 lat od Poziomu 1 do Poziomu 7. Gimnazjum Dzieci rozpoczynają naukę w gimnazjum w roku, gdy rozpoczną 12. rok życia (od 1 marca do 28 lutego). Dzieci mogą zaprzestać chodzenia do szkoły kiedy ukończą 16. rok życia. Młodzież, która ukończyła 16. rok życia przed końcem lutego może zaprzestać edukacji w czasie przerwy świątecznej w grudniu przed swoimi urodzinami. Młodzież, która ukończy 16. rok życia przed 30 września może zakończyć edukację podczas letnich wakacji w czerwcu/lipcu. Długość dnia szkolnego i roku szkolnego Nauka szkolna trwa od poniedziałku do piątku, zazwyczaj od 9:00 do 15:00 (szkoła podstawowa) i 15:30 (gimnazjum). Rok szkolny rozpoczyna się w sierpniu i kończy w czerwcu. Wakacje letnie trwają 6 tygodni, wakacje świąteczne w grudniu 2 tygodnie, wakacje wielkanocne 2 tygodnie na przełomie marzec/kwiecień oraz dodatkowe wakacje w październiku trwają 2 tygodnie. Są również inne dni wolne od nauki oraz dni kiedy nauczyciele przechodzą szkolenia. Szkoła zapewni rodzicom listę dat dni wolnych od nauki. Przedmioty, których dzieci uczą się w szkole Wszystkie dzieci w Szkocji w wieku od 5. do 14. roku życia uczą się według programu nauczania, które wyznacza materiał dla dzieci w tej grupie wiekowej dotyczący różnorodnych przedmiotów. Dzieci mogą uzyskać pewne kwalifikacje w gimnazjum, które pomogą im rozpocząć naukę w koledżach, uniwersytetach lub pomogą w podjęciu pracy. Szkoła poda więcej informacji na ten temat. Szkoły specjalne Dział ds. oświaty ma za zadanie omówić z rodzicami przypadki, gdy ich dzieci wymagają specjalnego wsparcia w nauce z powodu swojej fizycznej niepełnosprawności lub trudnościach w uczeniu się. W celu uzyskania dodatkowych informacji, należy skontaktować się z Jednostką ds. dodatkowego wsparcia pod numerem telefonu 08451 555 555 wew. 444224 Posiłki w szkole Wszystkie szkoły podstawowe zapewniają lunch, za który pobierają opłatę. Należy zapytać w sekretariacie o informacje na temat kosztów. 32 W gimnazjach istnieje wybór posiłków w zależności od ceny. Bezpłatne posiłki są dostępne dla dzieci, których rodzice mają niskie dochody. Dzieci w szkołach podstawowych SZKOŁA mogą otrzymać dodatkową porcje owoców dziennie. I EDUAKCJA Mundurki szkolne Większość szkół zachęca dzieci do noszenia „mundurków szkolnych”. Zazwyczaj są to bardzo proste mundurki tj. koszulka z logiem szkoły. Jest możliwość uzyskania dodatku na mundurki szkolne dla dzieci rodziców, którzy mają niskie dochody. Dodatkowe informacje można uzyskać w sekretariacie szkoły. Szkoły zdają sobie sprawę, że z powodów religijnych i kulturowych dzieci muszą nosić pewne ubrania lub zakrywać ręce/nogi podczas zajęć sportowych lub podczas pływania. Transport Dzieci otrzymają bezpłatny transport do szkoły, gdy szkoła znajduje się więcej niż 1 milę od miejsca zamieszkania w przypadku szkoły podstawowej i więcej niż 2 mile w przypadku gimnazjum. Dzieci, które uczęszczają do szkół, które nie są miejscowymi szkołami i znajdują się w odległości większej niż 1 lub 2 mile nie otrzymują tej usługi. W celu uzyskania dodatkowych informacji należy skontaktować się z odpowiednią szkołą. W celu uzyskania ogólnych informacji, należy zadzwonić pod numer 01592 583219. Religia W Fife znajdują się szkoły rzymsko-katolickie oraz szkoły bez przypisanej religii. Dzieci mogą zrezygnować z przestrzegania zasad religijnych i należy o tym poinformować szkołę. Szkołę należy zawiadomić w przypadku, gdy dziecko posiada specjalne potrzeby religijne i kulturowe lub gdy dziecko nie może być obecne w szkole z powodów rozpoznawalnych świąt religijnych innych niż chrześcijańskich. Dyscyplina Szkoły zachęcają dzieci do pozytywnego zachowania i nagradzają dobre zachowanie. Szkoły nie karają dzieci fizycznie. Dzieci mogą dostać dodatkowe pisemne zadania lub mogą im zostać odebrane przywileje tj. czas zabawy, gdy źle się zachowują. Zaangażowanie rodziców w działalność szkoły Rodzice są mile widziani w szkołach. Wywiadówki mają miejsce raz lub dwa razy do roku. Wywiadówki stwarzają okazję na poznanie wychowawcy i nauczycieli dzieci oraz dowiedzenie się o postępach dzieci. Raz do roku rodzicom rozdawane są sprawozdania z postępów dziecka w nauce. Osobom, które nie umieją czytać po angielsku zostanie przyznana pomoc tłumacza ustnego. Rodzice mogą się zaangażować w działalność szkoły na wiele sposobów. Dodatkowe informacje na ten temat można uzyskać w szkole. 33 SZKOŁA I EDUAKCJA Tłumacze ustni Szkoły mogą zaaranżować usługi tłumaczy ustnych, aby pomóc rodzicom podczas wywiadówek. Należy powiadomić szkołę gdy potrzebujemy tłumacza podczas rozmowy z nauczycielem. SZKOŁA I EDUAKCJA Zdrowie Każda szkoła posiada pielęgniarkę, która przeprowadza przeglądy zdrowia tj. słuchu i wzroku. Dzieci również są szczepione przeciwko poważnym chorobom zakaźnym. Rodzice otrzymają listy wyjaśniające przeglądy i proszące o wyrażenie zgody na ich przeprowadzenie. Nękanie z powodu rasy oraz tyranizowanie Nękanie z powodu rasy i tyranizowanie nie jest tolerowane w szkołach i ich przypadki są traktowane bardzo poważnie. Rodzic/opiekun powinien zawiadomić szkołę, gdy on/ona jego/jej dziecko jest niezadowolone z czegoś, co dzieje się w szkole. Nauka w domu Rodzice, którzy chcą uczyć dzieci w domu mogą uzyskać dodatkowe informacje dzwoniąc pod numer: Tel.: 08451 555555 wew. 441985 Nieformalna nauka Dostępne są zajęcia z różnych przedmiotów dla różnych grup wiekowych. Więcej informacji można uzyskać w bibliotekach lub dzwoniąc pod numer: Linda Judge Tel.: 08451 555 555 wew. 471860 Edukacja po ukończeniu szkoły Po zakończeniu edukacji szkolnej dzieci mogą chcieć kontynuować naukę w college’ach lub na uniwersytecie. Szkoła wyjaśni dostępne opcje. W bibliotece lub na Internecie dostępne są listy z uniwersytetami i college’ami w Fife i w całej Szkocji. Osoby, które przerwały naukę również mogą chcieć kontynuować naukę w college’ach lub na uniwersytetach, które oferują szeroki zakres kursów. Pomoc finansowa i inny rodzaj wsparcia są dostępne. College’a w Fife są wymienione poniżej. 34 Adam Smith Colege Stenton Campus Stenton Road Glenrothes Fife KY6 2RA Tel.: 01592 223000 Carnegie College Halbeath Campus Pittsburgh Road Dunfermline Fife KY11 8DY Tel.: 0844 248 0115 Adam Smith College St Brycedale Campus St Brycedales Avenue Kirkcaldy Fife KY1 1EX Tel.: 01592 223400 Elmwood College Carslogie Road Cupar KY15 4JB Fife Tel.: 01334 658800 SZKOŁA I EDUAKCJA Szkoły podstawowe W Fife znajduje się 146 szkół podstawowych. W celu uzyskania informacji na temat do której szkoły dziecko powinno uczęszczać, należy skontaktować się ze swoim najbliższym urzędem rejonowym wymienionym poniżej. Urzędy rejonowe—Edukacja Urząd rejonowy Glenrothes Education Service Auchterderran Centre Woodend Road CARDENDEN KY5 0NE Urząd rejonowy Kirkcaldy Education Service Town House 2 Wemyssfield KIRKCALDY KY1 1XW Tel.: 01592 583373 Tel.: 01592 583377 Urząd rejonowy Dunfermline Education Service New City House 1 Edgar Street DUNFERMLINE KY12 7EP Tel.: 01383 609280 Urząd rejonowy Cupar Education Service County Buildings St Catherine Street CUPAR KY15 4TA Tel.: 01334 659362 Gimnazja W Fife znajduje się 19 szkół gimnazjalnych. Poniżej znajduje się lista szkół: Należy skontaktować się ze szkołą, w celu ustalenia spotkania. 35 Auchmuty High School DOVECOT ROAD GLENROTHES KY7 5JL Tel.: 01592 583401 Glenwood High School SOUTH PARKS ROAD GLENROTHES KY6 1JX Tel.: 01592 583404 Queen Anne High School BROOMHEAD PARKS DUNFERMLINE KY12 0PQ Tel.: 01383 602404 Balwearie High School BALWEARIE GARDENS KIRKCALDY KY2 5LY Tel.: 01592 583402 Inverkeithing High School HILLEND ROAD INVERKEITHING KY11 1PL Tel: 01383 602403 St.Andrew's RC High School OVERTON ROAD KIRKCALDY KY1 3JL Tel.: 01592 583407 SZKOŁA I EDUAKCJA Beath High School FOULFORD ROAD COWDENBEATH KY4 9BH Tel.: 01383 602401 Kirkcaldy High School DUNNIKIER WAY KIRKCALDY KY1 3LR Te.: 01592 583405 St.Columba's RC High School WOODMILL ROAD DUNFERMLINE KY11 4UN Tel.: 01383 602405 Bell Baxter High School CARSLOGIE ROAD CUPAR KY15 4HY Tel.: 01334 659459 Kirkland High School and Community College METHIL BRAE METHIL LEVEN KY8 3LT Tel.: 01334 659403 Viewforth High School LOUGHBOROUGH ROAD KIRKCALDY KY1 3DE Tel.: 01592 583408 Buckhaven High School METHILHAVEN ROAD BUCKHAVEN LEVEN KY8 1HL Tel.: 01592 583403 Lochgelly High School STATION ROAD LOCHGELLY KY5 8LZ Tel.: 01592 583406 Waid Academy ANSTRUTHER KY10 3HD Tel.: 01334 659404 Dunfermline High School ST LEONARDS PLACE DUNFERMLINE KY11 3BQ Tel.: 01383 602402 Glenrothes High School Madras College SOUTH STREET ST ANDREWS KY16 9EJ Tel.: 01334 659402 Woodmill High School SHIELDS ROAD DUNFERMLINE KY11 4ER Tel.: 01383 602406 Madras College (Kilrymont) 36 NAPIER ROAD GLENROTHES KY6 1HJ Tel.: 01592 583476 KILRYMONT ROAD ST ANDREWS KY16 8DE Tel.: 01334 659401 BIBLIOTEKI Biblioteki Większość rejonów Fife ma własne biblioteki. Usługi świadczone przez biblioteki są bezpłatne. Biblioteki oferują różnego rodzaju usługi: wiadomości na temat rejonu, wypożyczanie gazet i książek, płyt i filmów DVD, korzystanie z komputera i Internetu. Wiele bibliotek posiada książki i magazyny w innych językach niż angielski. Wszystkie biblioteki posiadają książki i wyznaczone miejsca dla dzieci. Osoby mieszkające, pracujące lub studiujące w Fife mogą zapisać się do swojej najbliższej biblioteki. Poniżej znajduje się lista głównych bibliotek w Fife: Ośrodek informacyjny i biblioteka w Cupar BONNYGATE CUPAR Tel.: 01334 659367 Biblioteka Dunfermline Carnegie ABBOT STREET DUNFERMLINE KY12 7NL Tel.: 01383 602365 37 Biblioteka Rothes Halls ROTHES SQUARE GLENROTHES KY7 5NX Tel.: 01592 583387 Biblioteka Kirkcaldy Central ABBOTSHALL ROAD KIRKCALDY KY1 1YG Tel.: 01592 583206 Biblioteka Sinclairtown Kirkcaldy LOUGHBOROUGH ROAD KIRKCALDY KY1 3DB Tel.: 01592 583209 Biblioteka St. Andrews CHURCH SQUARE ST ANDREWS KY16 9NN Tel.: 01334 659378 Biblioteka społeczności etnicznych Biblioteki społeczności etnicznych zapewniają szereg informacji w języku Urdu i języku chińskim. Na dostępne materiały składają się książki (proza i książki naukowe) oraz książki dwujęzyczne dla dzieci, płyty z muzyką azjatycką oraz bezpłatny dostęp do Internetu. Gazety i magazyny w języku Urdu i języku chińskim są również dostępne. Szczegółowe informacje na temat zbioru dostępne są w każdej bibliotece w Fife. W celu uzyskania dodatkowych informacji należy zadzwonić lub wysłać email: Biblioteka Dunfermline Carnegie: Dostarcza wszystkie usługi Tel.: 01383 602365 lub Email: [email protected] BIBLIOTEKI Biblioteka Glenwood: (Glenrothes): Wszystkie usługi oprócz książek w języku Urdu. Tel.: 01592 583205 lub Email: [email protected] Biblioteka Templehall: (Kirkcaldy):Oferuje jedynie usługi komputerowe i książki w języku Urdu. Tel.: 01592 583210 lub Email: [email protected] MOŻLIWOŚCI ROZWOJU KARIERY W SZKOCJI Kariery w Szkocji Organizacja Skills Development Scotland oferuje usługi planowania kariery, zdolności do 38 zatrudnienia oraz informacje pomagające wybrać odpowiednią dla siebie karierę. Organizacja Skills Development Scotland może pomóc w: • wyborze ścieżki kariery odpowiednich dla danej osoby, • przegląd postępu w osiąganiu wyznaczonych celów na ścieżce kariery, • zapewnieniu źródeł informacji, które pomogą w wyborze odpowiedniej kariery, stanowisk pracy i szkoleń, • poszukiwaniu odpowiednich szkoleń i pomocy finansowej, • składaniu podania o prace, szkolenie lub kurs, • przygotowaniu CV, • przygotowaniu do rozmowy o pracę, • wypełnianiu podań. Informacje kontaktowe: Można również zadzwonić pod numer: 0845 8 502 502 Lub odwiedzić stronę internetową: www.careers-scotland.org.uk USŁUGI DLA SPOŁECZNOŚCI Usługi dla społeczności Usługi dla społeczności to usługi świadczone przez władze lokalne Fife, które zapewniają i promują różnorodne szanse zaangażowania się lokalnych społeczności w zajęcia z kultury, rozrywki oraz szkolenia, które w pozytywny sposób przyczynia się dla dobra i zdrowia społeczności i wysokiej jakości życia. Usługi dla społeczności składają się z czternastu sekcji, poniżej wypisaliśmy sekcje, które najbardziej mogą zainteresować czytelników niniejszej ulotki tj.: teatry – str. 52 muzea – str. 52 biblioteki – str. 36 opieka nad dziećmi – str. 16 sport – str. 51 • Program „Uczenie się przez całe życie” – należy skontaktować się z Ośrodkiem szansy w celu uzyskania dodatkowych informacji. • • • • • Niektóre zasady świadczenia usług to: 39 • • • • wzmocnić indywidualne osoby i całe społeczności, szanować prawo wyboru i wartość każdej indywidualnej osoby, zapewnić wszystkim równy dostęp i szanse rozwoju, praca nad odpowiedzialnym rozwojem Fife. BEZPIECZEŃSTWO Policja i przestępstwa W Fife posterunki Policji są obecne w każdym rejonie. Większe posterunki otwarte są 24 godziny na dobę, 365 dni w roku. Policjanci pracują nad bezpieczeństwem Fife i jego mieszkańców i osób odwiedzających Fife. Z Policją w Fife można skontaktować się oraz zgłosić przestępstwo na trzy różne sposoby. Telefonicznie W razie nagłego wypadku należy zadzwonić pod 999 i poprosić o połączenie z Policją. W przypadku spraw, które nie wymagają natychmiastowej interwencji, należy zadzwonić pod numer 0845 600 5702. Można odwiedzić jeden z miejscowych posterunków Policji i poprosić o rozmowę z jednym z policjantów. Jeden z pracowników spisze szczegóły zażalenia a policjant zajmie się rozwiązaniem sprawy. Drobne przestępstwa można zgłaszać przez Internet na stronie internetowej www.fife.police.uk BEZPIECZEŃSTWO Przestępstwa na tle rasistowskim i przestępstwa na tle homofobii można w zaufaniu zgłaszać Policji. Można otrzymać specjalny formularz dzwoniąc pod numer 0845 600 5702 lub wysyłając email pod adres [email protected] Osoby, które potrzebują pomocy tłumacza ustnego, aby zgłosić przestępstwo powinny powiadomić o tym policjanta, który skontaktuje się z tłumaczem. Pomoc tłumacza jest bezpłatna. Policja również korzysta z usług tłumaczy telefonicznych, w przypadku drobnych wykroczeń i przestępstw. Specjalnie wyszkoleni policjanci zajmują się sprawami ofiar wykorzystywania i przemocy. Można poprosić o policjantkę lub policjanta. Nie wolno brać prawo w swoje ręce. Policja traktuje to bardzo poważnie. Bezpieczeństwo osobiste 40 Każdy posterunek Policji posiada swojego policjanta ds. bezpieczeństwa społeczności (CSO), którzy służą poradą na temat bezpieczeństwa osobistego i zabezpieczenia swojego domu. W celu przeprowadzenia rozmowy z CSO należy zadzwonić pod numer 0845 600 5702 Broń Noszenie przy sobie noża lub innej broni w miejscu publicznym bez odpowiedniego uzasadnienia jest przestępstwem. Noszenie broni dla własnego bezpieczeństwa jest przestępstwem. Nie jest przestępstwem noszenie w miejscu publicznym noża, którego ostrze nie przekracza długości 3 cali (7,62 cm). Odnosi się to jedynie do scyzoryków. Noże sprężynowe, noże składane i bagnety są nielegalne. Zatrzymanie i przeszukanie Policja ma prawo zatrzymać i przeszukać osoby, które podejrzewają o posiadanie broni, narkotyków lub skradzionej własności. Osobom poniżej 18. roku życia nie wolno pić alkoholu. Przestępstwem jest sprzedawanie lub kupowanie napoi alkoholowych dla osób poniżej 18. roku życia. Alkohol Osobom poniżej 18. roku życia nie wolno spożywać napoi alkoholowych. Przestępstwem jest sprzedawanie lub kupowanie napoi alkoholowych dla osób poniżej 18. roku życia. Wiek przyzwolenia na współżycie seksualne W Szkocji wiekiem przyzwolenia osoby, która może wyrazić zgodę na stosunek seksualny to 16 lat. Stosunek seksualny z osobą poniżej 16. roku życia jest przestępstwem zagrożonym karą więzienia. 41 BEZPIECZEŃSTWO Prowadzenie samochodu Osoby, które posiadają samochód i zamierzają go prowadzić w Wielkiej Brytanii powinny to zrobić zgodnie z prawem. Oznacza to, że kierowca musi mieć ukończone 17 lat i tymczasowe prawo jazdy przyznane przez DVLA, która zajmuje się wydawaniem prawa jazdy w Wielkiej Brytanii. Posiadacz tymczasowych prawo jazdy musi stosować się do wyznaczonych przepisów. Kierować samochodem mogą jedynie osoby, które: • • • • • posiadają tymczasowe brytyjskie prawo jazdy, są nadzorowane w samochodzie przez osobę powyżej 21. roku życia i posiadającą od przynajmniej 3 lat pełne brytyjskie prawo jazdy, umieszczą na swoim samochodzie oznakowanie L (uczeń) (na przedzie i tyle samochodu), nie zjeżdżają na autostrady, nie ciągną przyczepy. Osoby, które mieszkają w Wielkiej Brytanii i posiadają ważne europejskie prawo jazdy mogą prowadzić w Wielkiej Brytanii, ale musza po pewnym okresie wymienić prawo jazdy na brytyjskie. Długość czasu zależy od rodzaju prawa jazdy (zwykłe czy zawodowe np. prawo jazdy na autobus). Po zdaniu egzaminu na prawo jazdy, tymczasowe prawo jazdy zostanie zastąpione pełnym prawem jazdy, co oznacza, że powyższe ograniczenia zostają zniesione. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej www.dvla.gov.uk lub w ulotkach dostępnych w urzędach pocztowych. Posiadanie samochodu Wszystkie pojazdy muszą zostać zarejestrowane z DVLA. Po zarejestrowaniu właścicielowi wysyłana jest rejestracja pojazdu. Należy opłacić licencję podatku drogowego, który ważny jest przez 6 do 12 miesięcy i którego nalepka musi zostać umieszczona na przedniej szybie samochodu. Licencję można opłacić na poczcie lub poprzez stronę internetową DVLA. Trzeba ubezpieczyć samochód oraz wszystkich kierowców samochodu. Istnieje wiele typów ubezpieczeń. Pełne ubezpieczenie (Fully Comprehensive Insurance) opłaca koszty szkód ubezpieczonego samochodu oraz innego samochodu, który ucierpiał w wypadku oraz pokrywa koszty rachunków medycznych. Dodatkowe informacje można uzyskać od firm ubezpieczeniowych. Informacje kontaktowe firm ubezpieczeniowych można znaleźć w książce telefonicznej lub na Internecie. Samochody starsze niż 3 lata Samochody starsze niż 3 lata muszą przechodzić przegląd raz do roku przez odpowiednio do tego uprawniony warsztat samochodowy. W sytuacji, gdy samochód przejdzie przegląd pomyślnie zostanie mu przyznane świadectwo MOT, które oznacza, że samochód można bezpiecznie prowadzić po drogach. W sytuacji, gdy samochód nie przejdzie pomyślnie przeglądu, nie można go prowadzić po drogach do momentu usunięcia wszystkich usterek. 42 DODATKOWE PORADY BEZPIECZEŃSTWO W celu uzyskania licencji drogowej, należy posiadać ubezpieczenie i świadectwo MOT. Osoby, które prowadzą pojazd bez odpowiedniego prawo jazdy, ubezpieczenia, świadectwa MOT oraz licencji podatku drogowego popełniają przestępstwo i może im zostać odebrane prawo jazdy, jeżeli zostaną skazani. Prowadzenie pod wpływem alkoholu lub narkotyków Próba prowadzenia lub prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków jest przestępstwem. Osoby skazane za tego typu przestępstwo są automatycznie pozbawiane prawa jazdy na rok. Odnosi się to do każdego typu substancji chemicznej łączne z przepisanymi lekarstwami, które wpływają na zdolność kierowani pojazdem. Radzi się powstrzymać od prowadzenia pojazdu, gdy rozważamy możliwość spożycia alkoholu. Nawet jeden napój alkoholowy może osłabić nasze zmysły i wydłużyć czas reakcji. DODATKOWE PORADY Dalsza i wyższa edukacja Takie osoby jak osoby oczekujące na rozpatrzenie wniosku o przyznanie statusu uchodźcy, uchodźcy, pracownicy migracyjni, obywatele Unii Europejskiej mogą potrzebować pomocy finansowej w pokryciu kosztów nauki (wyższa edukacja i kursy), którą chcą rozpocząć w Szkocji. W ośrodkach szansy i miejscowych koledżach można otrzymać ulotkę pt. Jak uzyskać pomoc w pokryciu kosztów nauki (Helping you Meet the Cost of Learning). Ulotka dostarcza informacji na temat sposobów uzyskania pomocy finansowej, praw przysługujących osobom studiującym w Szkocji oraz podaje listę przydatnych kontaktów. Prawo do pracy podczas i po ukończeniu studiów Kontakt: UKCOSA The Council for International Education 9-17 St Albans Place London N1 ONX Porady telefoniczne: 020 7107 9922 13-16 poniedziałek-piątek Strona internetowa: www.ukcosa.org.uk Różnorodne drogi Ten pakiet informacyjny i strona internetowa są przydatne dla osób, które myślą o rozpoczęciu nauki na uniwersytecie lub koledżu i są: • nowymi emigrantami, 43 DODATKOWE PORADY • obywatelami Unii Europejskiej, • uchodźcami, • osoby oczekujące na rozpatrzenie wniosku o przyznanie statusu uchodźcy, • lub mieszkają w Szkocji już od wielu lat. Ta strona internetowa i pakiet informacyjny zapewni informacje na temat różnych dróg do uzyskania wyższej edukacji. Pakiet porusza następujące tematy: : • angielski dla osób mówiących innymi językami, • rozpoznanie wcześniejszych kwalifikacji, • wsparcie finansowe, • dodatkowe informacje dla uchodźców i azylantów. • inne przydatne strony internetowe, • ogólne podsumowanie przetłumaczone na 14 języków. Dodatkowe informacje można uzyskać na stronie internetowej: www.diverseroutes.co.uk Carnegie College College Carnegie został założony 1899 roku i posiada wieloletnie doświadczenie w edukacji swojej miejscowej społeczności i nie tylko. W ciągu ostatnich lat college z przyjemnością przyjmował wzrastającą liczbę pracowników emigracyjnych oraz międzynarodowych studentów i z przyjemnością przyjmie nowych! W celu uzyskania dodatkowych informacji i zaaranżowania spotkania informacyjnego oraz porozmawiania o planach edukacyjnych, należy się skontaktować z college’m. Carnegie College Halbeath Road Dunfermline KY11 8DY Tel.: 0844 248 0115 Wcześniej w niniejszej ulotce również wymienione są informacje kontaktowe innych college’ów tj. Adam Smith, Kirkcaldy oraz Elmwood, Cupar. Kwalifikacje z innych krajów Brytyjski Ośrodek informacyjny nostryfikacji kwalifikacji (NARIC-National Recognition Information Centre) NARIC świadczy usługi nostryfikacji kwalifikacji i wykształcenia osób z innych krajów, które chcą pracować lub studiować w Wielkiej Brytanii. Należy skontaktować się bezpośrednio z NARIC: (Dział ds. kwalifikacji i umiejętności) Qualifications and Skills Division UK NARIC Oriel House Oriel Road Cheltenham 44 DODATKOWE PORADY Gloucestershire GL50 1XP Tel: +44 (0)871 330 7033 Fax.: +44 (0)871 330 7005 Email: [email protected] Strona internetowa: www.naric.org.uk Inicjatywa młode talenty Dzięki tej inicjatywie międzynarodowi studenci mają szansę na złożenie wniosku o zezwolenie na wjazd lub pozostanie w Szkocji na dwa lata po skończeniu studiów. To umożliwia międzynarodowym absolwentom na pracę w Szkocji po ukończeniu które skończyły studia w Szkocji na zdobycie pracy w Szkocji. W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat procedury składania wniosku, należy odwiedzić stronę internetową: www.scotlandistheplace.com Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej i własnego interesu Organizacja Business Gateway w Fife jest punktem dostępu do informacji i wielu różnych świadczeń dla osób chcących założyć własną działalność gospodarczą lub rozpocząć prowadzenie własnego interesu. Organizacja zapewnia informacje, porady specjalistów, seminaria i warsztaty oraz organizują wydarzenia, które pomagają w rozwinięciu podstawowych umiejętności biznesowych. Dla osób, które rozważają otwarcie własnej działalności gospodarczej organizują warsztaty pt. „Generacja pomysłów” (Ideas Generation Workshop) cztery razy do roku. Większość organizowanych przez nich zajęć odbywa się w ich siedzibie głównej w Glenrothes, ale spotkanie z ich doradcą może odbyć się w ich lokalnych oddziałach w Cupar, Leven, Kirkcaldy, Crosshill lub Dunfermline. Pakiet informacyjny lub spotkanie z doradcą można otrzymać dzwoniąc, wysyłając faks lub email do siedziby głównej organizacji w Glenrothes. Business Gateway Fife Kingdom House Saltire Centre Glenrothes KY6 2AQ Tel.: 0845 609 6611 Email: [email protected] Strona internetowa: www.bgateway.com 45 DODATKOWA POMOC Ogólne porady i informacje dotyczące praw i dyskryminacji rasowej Można otrzymać bezpłatne, poufne i niezależne porady do Biura porad i praw w Fife (CARF) Biuro współpracuje z wieloma osobami z różnych rejonów i mogą dostarczyć informacji na temat innych organizacji działających w rejonie. Przydatne numery telefonów, w celu uzyskania dodatkowych informacji: Pytania ogólne Porady finansowe Niezależne porady oraz Usługi wsparcia dla osób składających skargi na NHS Zasiłki socjalne organizacji Macmillan w Fife 08451 1400 095 08451 1400 094 08451 1400 093 08451 1400 091 Adviceguide jest stroną internetową udzielającą niezależnych porad dotyczącą praw obywatelskich. Strona internetowa: www.adviceguide.org.uk/scotland Finanse Zespół porad finansowych CARF oraz Porady finansowe standardów handlowych stały się częścią Zespołu porad finansowych i są odpowiedzialne za dostarczanie strategii porad finansowych w Fife. Osoby, które zadłużyły się i potrzebują porady powinny zadzwonić do zespołu porad finansowych CARF pod numer 08451 1400 094 Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe w Fife Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe są przedsięwzięciami finansowymi kontrolowanymi i należącymi do ich członków. Oferują wygodne sposoby oszczędzania, korzystne pożyczki a dodatkowo ich siedziby znajdują się lokalnie, są etyczne i wiedzą czego oczekują ich członkowie. W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat swojej miejscowej spółdzielczej kasy, należy odwiedzić stronę internetową www.fifecreditunions.co.uk lub zadzwonić pod bezpłatny numer 0800 085 58 03. Agencje porad i praw Listę agencji porad i praw w Fife można znaleźć na stronie internetowej: www.fiferightsforum.org/directory Sieć zatrudnienia i szkolenia mniejszości etnicznych (Ethnic Minority Employment and Training Network (EMET)) 46 DODATKOWA POMOC Sieć zrzesza usługodawców z zakresu szkoleniowego i edukacyjnego oraz pracodawców i mniejszości etniczne z całego Fife poprzez współpracę nad poprawą sytuacji zatrudnienia, szkolenia i edukacji mniejszości etnicznych. Sieć prowadzona jest przez władze lokalne Fife, Scottish Enterprise Fife, Career Scotland, Urząd Pracy (Jobcentre Plus), Policję Fife oraz FRAE Fife. Kontakt koordynatora sieci EMET: EMET Network Co-ordinator Fife Council Development Services Kingdom House Saltire Centre Glenrothes KY6 2AQ Tel.: 08451 555 555 wew. 46 08 27 Telefon komórkowy: 0790 466 2189 Email: [email protected] Equal in Fife Projekt Equal in Fife ma za zadanie zwiększyć dostęp mniejszości etnicznych do zatrudnienia, szkolenia i wykształcenia w Fife. W celu uzyskania dodatkowych informacji o projekcie, należy skontaktować się z: Kontakt z władzami lokalnymi Fife: Fife Council Development Services Kingdom House Saltire Centre Glenrothes KY6 2AQ lub z Alison Muirhead Tel.: 08451 55 55 55 + wew. 47 37 71 Email: [email protected] [email protected] Miejscowe wsparcie dla społeczności mniejszości etnicznych FRAE (Sprawiedliwość, Świadomość rasowa i równość) Fife FRAE Fife współpracuje z mniejszościami etnicznymi w Fife i głównymi publicznymi usługodawcami. Organizacja współpracuje z usługodawcami oraz dostarcza im aktualnych informacji na temat zmieniających się przepisów, szerzy świadomość na temat zróżnicowania kulturowego i działa jako łącznik pomiędzy usługodawcami a społecznościami mniejszości etnicznych. 47 DODATKOWA POMOC Kontakt: Naeem Khalid FRAE Fife 1 Victoria Road Kirkcaldy KY1 1DT Tel.: 01592 204005 Email: [email protected] Strona internetowa: www.fraefife.co.uk Grupy społeczności W Fife istnieje wiele grup społeczności, które oferują wsparcie i porady. Należy skontaktować się z FRAE Fife, w celu uzyskania dodatkowych informacji. Zgłaszanie incydentów na tle rasowym Przemoc i nękanie na tle rasowym są przestępstwem. Ofiary incydentów nękania, zastraszania i przemocy na tle rasowym, narodowościowym lub etnicznym powinny zgłosić zajście na Policję lub do miejscowego oddziału władz lokalnych. Incydenty również można zgłosić wypełniając formularz lub zgłosić go przez Internet na stronie internetowej www.fifedirect.org.uk/communitysafety Dostępna pomoc- Zespół ds. bezpieczeństwa dzielnic zajmuje się zachowaniem antyspołecznym, wsparciem ofiar incydentów na tle rasowym, homofobii i z powodu niepełnosprawności. W celu porozmawiania z kimś z wyżej wymienionego zespołu należy skontaktować się z: Safer Neighbourhoods Team Kingdom House Saltire Centre Glenrothes KY6 2AQ Tel.: 0845 600 5702 Email: [email protected] Pomoc ofiarom Fife Ochotnicy i personel Organizacji pomocy ofiarom (Victim Support) są specjalne wyszkolenie w zrozumieniu i rozpoznaniu emocjonalnych i praktycznych trudności spowodowanych przestępstwem. Bezpłatna, poufna i niezależna pomoc jest dostępna poprzez różnorodne rodzaje kontaktu – wsparcie przez telefon, wizyty domowe lub wizyty w biurze- w zależności, które wybierze zainteresowany. W razie potrzeby oferujemy usługi tłumacza ustnego. 48 DODATKOWA POMOC Wsparcie obejmuje: • poświęcenie czasu na rozmowę, • upewnienie w reakcji, • pomoc i informacje na temat odszkodowań (CICA), • bezpieczeństwo osobiste i informacje na temat zapobiegania przestępstwom, • wsparcie, w sytuacji rozprawy sądowej konsultacje z VIA i organizacji Witness Service, • informacje na temat innych organizacji, • pomoc w procedurach sądów kryminalnych. Pomoc ofiarom Fife została również założona, w celu wspierania osób doświadczających zachowań antyspołecznych /lub nękania w samej społeczności. Przestępstwo nie musi zostać zgłoszone, aby ofiary uzyskały pomoc z organizacji Pomoc ofiarom. Biuro rejonowe: Victim Support Fife Safer Communities Centre Kingdom House Saltire Centre Pentland Park Kingdom House Saltire Centre Glenrothes KY6 2AQ Tel.: 0845 241 2126 / 01383 621149 Email [email protected] Tekst: 07825 206076 Kontakt: Pani Myrian Read, Koordynator rejonowy Godziny urzędowania: 9:30 – 16:00 i automatyczna sekretarka poza godzinami urzędowania. Numer krajowej infolinii: 0845 30 30 900. Miejscowa pomoc i wsparcie dla imigrantow z calego swiata Fife Migrants Forum jest pozarządową organizacją, opartą na wolontariacie. FMF umożliwia dostęp do informacji oraz do już istniejących instytucji. FMF oferuje specjalistyczną pomoc konsultacje i pomoc w jezyku ojczystym emocjonalne wsparcie dostęp do świadczen socjalnych dostęp do porad prawnych telefoniczna infolinia dla osób które planuja przeprowadzic sie do Szkocji możliwośc podjęcia volontariatu możliwośc uzyskania angielskiego odpowiednika zagranicznych kwalifikacji (FMF posiada licencje NARIC) Adres biura: Law’s Close 341 High Street Kirkcaldy KY1 1JN Tel: 01592 642927 Email: [email protected] Strona:www.fifemigrantsforum.org.uk 49 DODATKOWA POMOC 50 DODATKOWA POMOC Wsparcie dla azylantów i uchodźców Szkocka Rada ds. Uchodźców Szkocka Rada ds. Uchodźców jest niezależną organizacją charytatywną udzielającą porad, informacji i pomocy osobom ubiegającym się o azyl i uchodźcom mieszkającym w Szkocji. Organizacja również udziela pomocy w zakresie mieszkalnictwa, opieki społecznej oświaty, zatrudnienia, zjednoczenia rodzin, problemów kobiet, rozwoju społeczności, środków masowego przekazu i sztuki. Siedziba główna Glasgow Head Office 5 Cadogan Square 170 Blythswood Court Glasgow G2 7PH Tel.: 0141 248 9799 Biuro w Edynburgu: Szkocka Rada ds. Uchodźców gofruje usługi w Edynburgu z swoich dwóch ośrodków: Ośrodek Uchodźców w Edynburgu Edinburgh Refugee Centre St. George's West 58 Shandwick Place Edinburgh EH2 4RT Biuro Porad Obywatelskich Citizen's Advice Bureau 58 Dundas Street Edinburgh EH3 6QZ W celu uzyskania informacji lub porady należy zapisać się na spotkanie dzwoniąc pod numer: 0800 085 6087 Godziny otwarcia biura w Edynburgu zamieszczone są poniżej. Należy zadzwonić i zapisać się na spotkanie. Usługa Ogólna obsługa Ogólna obsługa Mieszkalnictwo i opieka społeczna Wykształcenie i zatrudnienie Lokalizacja Godziny otwarcia Poniedziałek 13:00Biuro Porad 17:00 Obywatelskich Czwartek 13.00-17:00 Ośrodek Uchodźców w Poniedziałek 14:00Edynburgu 16:00 Ośrodek Uchodźców w Czwartek 13:00-16:00 Edynburgu Ośrodek Uchodźców w Czwartek 13:00-16:00 Edynburgu 51 DODATKOWA POMOC Porady imigracyjne, reprezentacja i odwołania Kontakt: Usługi porad imigracyjnych (bezpłatne) Immigration Advisory Service 115 Bath Street Glasgow G2 2SZ Tel.: 0141 248 2956 Faks: 0141 221 5388 Email: [email protected] Strona internetowa: www.iasuk.org Godziny otwarcia: 9:00 – 17:00 Od poniedziałku do piątku (tylko wcześniej ustalone spotkania) Porady telefoniczne: 0141 222 4888 14:00 –16:30 wyłącznie poniedzialki Można również skontaktować się ze swoim najbliższym Biurem porad i praw obywatelskich w Fife (CARF), w celu uzyskania dodatkowych informacji. Informacje kontaktowe zawarte są we wcześniejszej części niniejszej ulotki. Obywatelstwo i Prawo pobytu Wnioskami o przyznanie obywatelstwa i prawa pobytu zajmuje się Urząd ds. narodowości w Liverpoolu, i wszystkie pytania będą do nich kierowane. Zezwolenie na rezydenture W celu złożenia wniosku należy wysłać wypełniony formulasz EEA1 wraz z oryginalnymi dokumentami, oraz dwoma zdjęciami paszportowymi pod adres: Kontakt: Home Office Nationality Group (Right of Abode) PO Box 306 Liverpool L2 7XS Wnioski można pobrać ze strony internetowej: UK Border Agency | What is British citizenship? Obywatelstwo Wnioski i dodatkowe informacje można znaleźć na stronie internetowej: www.ind.homeoffice.gov.uk/applying/nationality Tel.: (Krajowy numer infolinii) 0845 010 5200. 52 DODATKOWA POMOC Prawo Ethnic Minorities Law Centre 41 St Vincent Place, G1 2ER Glasgow Tel.: 0141 204 2888 Legal Services Agency Fleming House, 134 Renfrew Street, Glasgow G3 6TS Tel.: 0141 353 3354 Powrót do ojczystego kraju Osoby, które zostały zmuszone do przyjazdu do Wielkiej Brytanii lub przyjechały do Wielkiej Brytanii z nadzieją na pracę, której tu nie znalazły mogą skorzystać z pomocy Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji, która może pomóc w powrocie do kraju ojczystego. Organizacja zapewnia bezpieczny powrót. Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji IOM International Organization for Migration 38 Queen Street Glasgow G1 3DX Tel.: 0800 783 2332 (numer bezpłatny) Strona internatowa: www.iomlondon.org Bezpieczeństwo domów w Fife Usługi przeglądu domu (Homecheck Service) oferują bezpłatne przeglądy bezpieczeństwa domów dla osób powyżej 60. roku życia i innych grup wysokiego ryzyka. Usługa jest bezpłatna dla osób wynajmujących mieszkania od władz lokalnych i właścicieli domów. Usługi przeglądu zabezpieczenia domu są bezpłatne dla osób powyżej 70. roku życia oraz dla grup wysokiego ryzyka. W celu zapisania się na wizytę, należy zadzwonić pod numer 01592 599599 (24 godzinna automatyczna sekretarka) lub w celu uzyskania dodatkowych informacji, należy skontaktować się z David Birrell pod numerem telefonu 01592 770011. 53 ODPOCZYNEK I REKREACJA Ośrodki sportowe Ośrodek sportowy Carnegie Pilmuir Street, Dunfermline KY12 0QE Tel.: 01383 602304 Instytut akademii fizycznej i sportowej (Fife Institute of Physical & Recreational Education) Viewfield, Glenrothes KY6 2RB Tel.: 01592 583305 Ośrodek sportowy Cupar Carslogie Rd, Cupar KY15 4HY Tel.: 01334 659324 Ośrodek sportowy Cowdenbeath 7 Pit Road, Cowdenbeath KY4 9NN Tel.: 01383 602305 Basen Bowhill 141 Station Rd, Cardenden, Lochgelly KY5 0BW Tel.: 01592 583304 Ośrodek sportowy East Sands East Sands, St. Andrews KY16 8LH Tel.: 01334 659473 Ośrodek sportowy Dalgety Bay Harbour Drive, Dalgety Bay, Dunfermline KY11 9NA Tel.: 01383 602306 Basen Kirkcaldy Esplanade, Kirkcaldy. KY1 1RQ Tel.: 01592 583306 Basen Levenmouth Promenade, Leven KY8 4PA Tel.: 01334 659325 Ośrodek sportowy Townhill Townhill Country Park, Townhill, Dunfermline KY12 0HT Tel.: 01383 724210 Ośrodek sportowy The Beacon Lammerlaws, Burntisland KY3 9BS Tel.: 01592 583383 Ośrodek sportowy Waterstone Crook Kirk Road, Newport-On-Tay DD6 8HY Tel.: 01334 659366 Ośrodek sportowy Bruce Street 37 Bruce Street, Dunfermline KY12 7AG Tel.: 01383 602385 54 ROZRYWKA I REKREACJA Muzea itp.: Ośrodek dziedzictwa Abbot House Maygate, Dunfermline KY12 7NE Tel.: 01383 733 266 Muzeum i galeria sztuki Muzeum Kirkcaldy St Andrews Abbotshall Road, Kinburn Park Kirkcaldy Double Dykes Road, KY1 1YG St Andrews Te.: 01592 583213 KY16 9DP Tel.: 01334 659380 Teatry Teatr Lochgelly Centre Bank Street, Lochgelly KY5 9RD Tel.: 01592 583303 Teatr Adam Smit Bennochy Road, Kirkcaldy KY1 1ET Tel.: 01592 583302 Teatr Byre Abbey Street, St Andrews KY16 9LA Tel.: 01334 475 000 Rothes Hall Rothes Square, The Kingdom Centre, Glenrothes KY7 5NX Tel.: 01592 611 101 Teatr parafialny Buckhaven Lawrence Street, Buckhaven, Leven KY8 1BQ Tel.: 01592 715 577 55 SZYBKI PRZEWODNIK PO KONTAKTACH Business Gateway Fife Skills Development Scotland Biuro porad i praw obywatelskich w Fife Obywatelstwo (Krajowa infolinia) College w Fife Grupy społeczności Antykoncepcja i zdrowie seksualne Biuro poboru podatku lokalnego Dentysta – trudności w znalezieniu Dentysta – lista dentystów w Fife Dentysta – nagłe wypadki Lekarz (GP) – trudności w znalezieniu(GP) Lekarze – Lista lekarzy (GP) w Fife Agencja (DVLA) Angielski dla osób mówiących innymi językami (ESOL) Centralne Fife Wschodnie Fife Zachodnie Fife Edukacja – Usługi wsparcia bilingwalnego Edukacja - nieformalna (zajęcia pozaszkolne) Edukacja przedszkolna (dzieci 3 i 4 letnie.) Edukacja – szkoły podstawowe Edukacja – szkoły gimnazjalne Equal in Fife Szkolenie i zatrudnienie mniejszości etnicznych(EMET) Usługi informacyjne ds. opieki nad dziećmi w Fife Usługi tłumaczeń ustnych w Fife Strona internetowa władz lokalnych Fife FRAE (Sprawiedliwość, Świadomość rasowa, Równość) w Dalsza i wyższa edukacja Fife Migrants Forum, biuro porad Infolinia dla bezdomnych Urząd Skarbowy Porady, reprezentacja i odwołania imigracyjne Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM) Urząd Pracy (Jobcentre Plus) Infolinia dla osób poszukujących pracy (Jobseeker Direct) Odpoczynek i rekreacja Biblioteki Infolinia ds. płacy minimalnej Infolinia czynna 24 godziny na dobę NHS 24 Numer Ubezpieczeniowy NIN Ośrodki szansy Policja Informacje na temat odbioru śmieci Medycyna i zdrowie seksualne Zgłaszanie incydentów na tle rasowym Transport szkolny Scottish Enterprise Fife Szkocka Rada Uchodźców Szkocki TUC Transport Brytyjski Ośrodek nostryfikacji kwalifikacji Tel.: 0845 609 6611 Patrz str. 50 Tel.: 01592 412230 Tel.: 0845 010 5200 Patrz str. 10 & 59 Patrz str. 64 01592 647974 Tel.: 08451 55 11 55 Tel.: 01592 740 230 www.nhsfife.scot.nhs.uk/gdp.html Tel.: 01592 740230 Tel.: 0800224488 www.nhsfife.scot.nhs.uk/gp.html 0300 790 6802 Tel.: 01592 583342 Tel.: 01334 659363 Tel.: 01383 602359 Tel.: 01592 583372 Tel.: 01592 612674 Tel.: 08451 555 555 wew. 442074 Patrz str. 45 Patrz st. 46 Tel.: 08451555555 wew. 493874 Tel.: 08451555555 wew. 460827 Tel.: 01592 583146 Tel.: 01592 261900 www.fifedirect.org.uk Fife Tel.: 01592 204005 Patrz str. 59 Tel: 01592 642927 Tel.: 01592 583393 Tel.: 0845 9154515 Tel.: 0141 248 2956 Tel.: 0800 783 2332 (nr bezpłatny) Patrz str. 14 Tel.: 0845 6060234 Patrz str. 69 Patrz str. 49 Tel.: 0800 917 2368 Tel.: 08454 24 24 24. Tel.: 0845 302 1479 Patrz str. 51 Tel.: 0845 600 5702 Tel.: 08451 55 00 22 Tel.: 01592 647979 Tel.: 0845 600 5702 Tel.: 01592 583219 Tel.: 01592 623000 Tel.: 0141 248 9799 Tel.: 0141 337 8100 Patrz str. 2 Tel.: 0871 330 7033 56 Jak z wszystkimi publikacjami tego rodzaju informacje tu zawarte mogą ulec przedawnieniu lub mogą się zmienić. W przypadku zauważenia takiej informacji, należy skontaktować się z: [email protected] 57