RS _OB_nr 49_PDN - BIP PSRP

Uchwała
Rady Studentów
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej
Nr 49/2015
z dnia 5 maja 2015 roku
w sprawie przyjęcia opinii do postulatów „Paktu dla nauki” - obywatelskiego projektu zmian
w nauce i szkolnictwie wyższym w Polsce przygotowanym przez ruch społeczny „Obywatele Nauki”
Na podstawie §9 ust. 2 pkt 1 Statutu Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej Rada
Studentów Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej uchwala, co następuje:
§1
Przyjmuje się opinię w sprawie postulatów „Paktu dla nauki” - obywatelskiego projektu zmian
w nauce i szkolnictwie wyższym w Polsce przygotowanym przez ruch społeczny „Obywatele Nauki”,
która stanowi załącznik do niniejszej uchwały.
§2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia
Przewodniczący
Parlamentu Studentów
Rzeczypospolitej Polskiej
Mateusz Mrozek
Opinia
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej
do postulatów „Paktu dla nauki” - obywatelskiego projektu zmian w nauce i szkolnictwie wyższym
w Polsce przygotowanym przez ruch społeczny „Obywatele Nauki”
Wstęp
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia swoją opinię do postulatów „Paktu dla
nauki”, obywatelskiego projektu zmian w nauce i szkolnictwie wyższym w Polsce przygotowanym
przez ruch społeczny „Obywatele Nauki”. Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej zastrzega
przy tym możliwość rozbudowania niniejszego stanowiska po otrzymaniu dodatkowych uwag od
środowiska studenckiego w Polsce.
Treść stanowiska
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej popiera wszelkie inicjatywy pojawiające się
w środowisku akademickim, które mają na celu wspieranie rozwoju i doskonalenia polskiej nauki.
Tym samym Parlament Studentów RP wyraża swoje głębokie poparcie i pozytywnie odnosi się do
wszelkich prób rozpoczęcia dialogu będącego wyraźnym bodźcem do stworzenia podstaw umowy
społecznej, która stanie się podstawą trwałej polityki naukowej. Tym bardziej należy docenić starania
zmierzające do wprowadzenia konstruktywnych zmian w systemie szkolnictwa wyższego
odnoszących się do wszystkich podstawowych kwestii z nim związanych takich jak chociażby
finansowanie nauki czy też modele kariery naukowej. Jednocześnie Parlament Studentów RP pragnie
wyrazić swoje wątpliwości wynikające z kilku kontrowersyjnych propozycji zawartych w ramach
postulatów „ Paktu dla nauki”.
Finansowanie nauki
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej wyraża swoje poparcie i pozytywnie odnosi się do
przedstawionych propozycji zmian obowiązującego systemu finansowania nauki w Polsce. Na uznanie
zasługuje postulat zwiększenia partycypacji przy nakładach na badania naukowe przez sektor
przedsiębiorstw oraz stworzenie szeregu nowych i funkcjonalnych kanałów finansowania nauki.
Transparentność oraz klarowność procedur przyznawania środków publicznych oraz jasność
kryteriów konkursowych to stan, o który trzeba jak najskuteczniej walczyć. Niemniej jednak należy
głęboko zastanowić się nad sensownością utworzenia trzech niezależnych agencji finansujących
badania oraz poddać dalszej analizie celowość powoływania nowych podmiotów publicznych
przeznaczonych do powyższych zadań.
Parlament Studentów RP uznaje trafność i zauważa zasadność sformułowań stanowiących
identyfikację barier w finansowaniu nauki w Polsce. Pragniemy jednak zauważyć, że znikome
zainteresowanie przedstawicieli biznesu inwestycjami w działalność badawczą wynika przede
wszystkim z samego nastawienia środowiska akademickiego. Niezwykle trudną do pokonania barierą
jest wyraźnie zauważalna mentalność naukowców, którzy nie zauważają potrzeby ustalenia
niezbędnych ram ograniczających niebezpieczną i nieograniczoną swobodę. Z tej postawy może
wynikać brak zaufania do naukowców, którzy zbyt często prezentują podejście cechujące się małą
elastycznością oraz brakiem chęci przystosowania do zmieniających się warunków gospodarczych.
W związku z powyższym nie należy obwiniać jedynie środowiska przedsiębiorców o brak
zainteresowania inwestowaniem w przytaczane innowacje głębokie i działania obciążane dużym
ryzykiem, które nie bez powodu zrażone jest konserwatyzmem instytucjonalnym w Polskiej nauce.
Parlament Studentów RP pozytywnie odnosi się do zaproponowanych rozwiązań zmierzających do
zmodernizowania systemu finansowania polskiej nauki. Na szczególne poparcie zasługują przede
wszystkim propozycje stworzenia mechanizmów zachęcających do współpracy naukowej pomiędzy
najlepszymi ośrodkami a tymi z spoza wiodących centrów akademickich, jak również propozycja
stworzenia dużych granatów zamawianych, kierowanych do konkretnych instytucji. Rządowe
kontrakty przeznaczone na zindywidualizowanie działania odpowiadające bieżącym potrzebom
gospodarki opartej na innowacyjności to z pewnością krok w dobrym kierunku. Niemniej jednak
w przedstawionych postulatach wyraźnie zauważalny jest brak bezpośrednich propozycji
adresowanych wprost do sfery biznesowej. W obecnym stanie systemu funkcjonowania nauki
niezbędny jest szereg rozmów, szkoleń i spotkań na każdym decyzyjnym szczeblu zmierzających do
zaktywizowania współpracy między środowiskami, które przy odpowiednim wsparciu prawnym
i proceduralnym, mogą w olbrzymim stopniu zmienić obraz funkcjonowania polskiej nauki.
Współpraca nauki i biznesu
Parlament Studentów RP pozytywnie ocenia przedstawione cele, zidentyfikowane bariery oraz
propozycje rozwiązań przedstawione w module dotyczącym współpracy nauki i biznesu. Wątpliwość
wzbudził jedynie pomysł wprowadzenia obowiązkowych zajęć dotyczących ochrony własności
intelektualnej na studiach, ze względu na fakt, że takie rozwiązanie jest już wdrożone - obszarowe
efekty kształcenia obejmują także wiedzę z zakresu ochrony własności intelektualnej, zarówno
w przypadku absolwentów I jak i II stopnia.
Szkolnictwo wyższe
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej wyraża swoje poparcie i pozytywnie odnosi się do
przedstawionych propozycji usprawnienia systemu szkolnictwa wyższego w Polsce. Należy z całą
mocą zaznaczyć, że podstawowym celem i założeniem środowiska akademickiego powinno być
promowanie i dążenie do jak najwyższej jakości kształcenia. Tym samym postulat osiągnięcia przez
kandydata na studia co najmniej 51 - procentowego wyniku z egzaminu maturalnego z przedmiotów
kierunkowych i z języka polskiego jako kryterium wyjściowe, z pewnością stanowić może jeden ze
sposobów zwiększenia wartości nauczania na polskich uczelniach. Niemniej jednak nie możemy
zapominać o uczelniach artystycznych, medycznych czy też wojskowych, które niejednokrotnie
system rekrutacji opierają się na zasadniczo innych podstawach niż sam wynik maturalny. Parlament
Studentów RP postuluje tym samym o głębszą analizę i przygotowanie alternatywnych założeń
w stosunku do wymienionych ośrodków akademickich z uwzględnieniem ich dziedzinowej specyfiki
i często drugorzędnego znaczenia egzaminu dojrzałości.
Alternatywnie należy się zastanowić nad podniesieniem samego progu zdawalności egzaminu
maturalnego do poziomu pozwalającego na uznanie takowego za wystarczającą przesłankę
przemawiającą za odpowiednim poziomem przygotowania, wiedzy i umiejętności kandydatów do
podjęcia studiów. Ponadto Parlament Studentów RP z całą mocą proponuje powrót do egzaminów
wstępnych, np. w formie rozmowy kwalifikacyjnej czy też sprawdzianu wiedzy. Proces rekrutacji
oparty na tego typu procedurach z pewnością pozwoli na zasadnicze zwiększenie swobody oraz
elastyczności oceny samych kandydatów poprzez możliwość przygotowania znacznie szerszej opinii
dotyczącej ich przygotowania do podjęcia studiów.
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, zadając pytanie czy samemu środowisku
akademickiemu zależy na jakości kształcenia, pragnie wyrazić swoje poparcie oraz w pełni przychyla
się do zastosowania rozwiązań systemowych zmierzających do wprowadzenia stabilnego
finansowana uczelni, przejrzystych i czytelnych wymogów formalnych, efektywnego i opartego na
środowiskowej kontroli system ewaluacji jakości kształcenia uwzględniającego specyfikę dziedzinową
oraz uzależnienie utrzymania działalności dydaktycznej jednostek od spełnienia standardów
jakościowych.
Parlament Studentów RP wyraża swoje zdziwienie pominięciem kwestii umiędzynarodowienia
w opisie celów do jakich powinien zmierzać system szkolnictwa wyższego. Tak żywotna kwestia nie
powinna być pominięta w zbiorczym projekcie zmian polskiego środowiska akademickiego jakim
z pewnością jest „Pakt dla nauki”. Tym samym Parlament postuluje o pochylenie się nad
zagadnieniem stopnia udziału polskich uczelni w szeroko rozumianym europejskim i globalnym
środowisku akademickim. Brak odniesienia do kwestii umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego,
które jest obecnie jednym z najtrudniejszych zagadnień dla współczesnych instytucji akademickich
w zachodniej Europie to z pewnością olbrzymi błąd i niedopatrzenie.
Parlament Studentów RP pragnie także zauważyć, że brak wskazania możliwości jakie dają profile
ogólnoakademicki i praktyczny, jako dodatkowe narzędzie dla uczelni zawodowych i akademickich,
również jest widocznym pominięciem, którego nieuwzględnienie rzutuje na finalną wartość
propozycji z zakresu systemu szkolnictwa wyższego. Ponadto zignorowanie roli 5 stopnia systemu
kwalifikacji - czyli kształcenia dającego uprawnienia pomiędzy szkołą średnią a szkołą wyższą
z pewnością jest zauważalnym błędem, który wymaga głębokiego zastanowienia. Możliwa rola
Państwowych Wyższych Szkół Zawodowych w zbudowaniu systemu kształcenia krótkiego jakim jest
omawiany 5 stopień jest nie dającą się przecenić okazją do stworzenia dodatkowego etapu nauczania
skupionego na przygotowaniu praktycznym będącym łącznikiem między wykształceniem średnim
a wyższym.
Parlament Studentów RP zauważa trafność i popiera zasadność sformułowań stanowiących
identyfikację barier systemu szkolnictwa wyższego w Polsce. Algorytm finansowania uczelni
premiujący wskaźniki ilościowe, zamknięcie części uczelni na współpracę ze środowiskiem
zewnętrznym czy też dewaluacja jakości edukacji oraz brak mechanizmów wiążących poziom badań
naukowych z edukacją to niezwykle widoczne niedoskonałości, które są dostrzegane również przez
nas.
Parlament Studentów RP pozytywnie odnosi się do zaproponowanych rozwiązań zmierzających do
zmodernizowania systemu szkolnictwa wyższego w Polsce. Na szczególne poparcie zasługują przede
wszystkim propozycje wprowadzenia kryteriów jakościowych w tym promowanie osiągnięć
dodatkowych studentów oraz średniego wyniku z egzaminu maturalnego kandydatów. Jednakże
w przypadku kryteriów projakościowych pamiętać należy o tym, że są one niezwykle trudno
mierzalne. W związku z powyższym Parlament Studentów RP negatywnie odnosi się do propozycji
uznania zatrudnialności absolwentów jako kryterium przedstawionego algorytmu. Tego typu
rozwiązanie mogłoby mieć zastosowanie tylko w stosunku do szkół zawodowych w oparciu
o niezwykle precyzyjnie określone kryteria. Pozostałe typy uczelni w żaden sposób nie mogą być
ocenianie pod względem stopnia rozwoju kariery młodych ludzi, którzy kształceni w murach
chociażby klasycznych uniwersytetów, nie muszą stanowić dowodu jakości kształcenia tylko
w oparciu o swój udział w rynku pracy. Dodatkowe wątpliwości rodzi także ewentualne
doszczegółowienie kryteriów podlegających obligatoryjnej analizie w przypadku zatrudnialności
absolwentów. Czy powinien się liczyć sam fakt zatrudnienia czy może praca w branży powiązanej
z kierunkiem studiów?
Parlament Studentów RP pozytywnie odnosi się także do rozwiązań promujących najlepsze wydziały,
co stosowane jest także obecnie w polityce Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod postacią
instytucji KNOW oraz dotacji projakościowej za programową ocenę wyróżniającą Polskiej Komisji
akredytacyjnej. Należy jednocześnie podkreślić widoczną niedoskonałość powyższych rozwiązań,
których zasadnicza wartość rozmywana jest przez niezrozumiałą politykę finansową uczelni
polegającą na wspieraniu słabszych jednostek kosztem tych docenianych i wyróżniających się
jakością. Niezwykle istotne w tym miejscu jest podkreślenie roli władz regionalnych, które powinny
być kluczowym elementem wspomagania szkolnictwa wyższego i jakości kształcenia. Samorządy
terytorialne powinny odciążyć organy władzy centralnej poprzez dywersyfikację źródeł
dofinansowania oraz promowanie rozwoju kierunków kształcenia związanych ze specyfiką regionalną
oraz lokalnym zapotrzebowaniem społeczno ­ gospodarczym.
Parlament Studentów RP wyraża swoje poparcie dla propozycji podniesienia minimów kadrowych
wymaganych dla wszystkich typów studiów i uprawnień do stopni naukowych. Zastrzeżenia budzi
jedynie postulat jednego miejsca pracy liczonego do minimum kadrowego oraz powiązanie prawa
prowadzenia studiów z wymogami formalnymi oraz wynikami akredytacji. Tego typu
rozwiązania funkcjonują już obecnie, więc bezcelowym jest ich powielanie. Ponadto Parlament
Studentów RP proponuje głębokie zastanowienie nad możliwością zniesienia pensum na rzecz
wynagrodzeń zryczałtowanych będących kwotą, która mogłaby polegać jak najbardziej elastycznemu
podziałowi dokonywanemu przez władze poszczególnych uczelni.
Parlament Studentów RP niezwykle negatywnie odnosi się do propozycji możliwości odejścia od
Krajowych Ram Kwalifikacji i systemu bolońskiego dla najlepszych jednostek. Skutkiem takiego
rozwiązania będzie pozbawienie studentów i absolwentów tych ośrodków, możliwości korzystania
z rozwiązań jakie przyniosły ostatnie reformy szkolnictwa wyższego (porównywanie dyplomów
w ramach Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, zwiększenie dostępności oraz
konkurencyjności). Dodatkowo chcemy podkreślić, że Krajowe Ramy Kwalifikacji, pomimo
uzasadnionej często krytyki, wbrew powszechnemu przekonaniu wprowadziły znacznie większą
autonomię uczelni. Wystarczy przytoczyć chociażby zastąpienie nieelastycznych ministerialnych
minimów programowych dla kierunków, których lista była odgórnie kontrolowana.
W zakresie propozycji kryteriów algorytmu finansowania uczelni dotyczących sposobu wyliczania
dotacji naukowej Parlament Studentów RP pragnie zauważyć, że zaproponowany mechanizm dotacji
premiujący jednostki lepsze zamiast penalizowania słabszych, przy tych samych środkach
budżetowych będzie miał taki sam efekt. Silniejsze jednostki otrzymają większe środki, kosztem tych
obiektywnie gorszych, dlatego też powyższa propozycja wymaga głębokiego zastanowienia. Na pełne
poparcie zasługuje natomiast postulat rozszerzenia kategorii parametryzacyjnych, z zastrzeżeniem
pełniejszej analizy wskazanego zagadnienia celem wypracowania najbardziej miarodajnej skali ocen.
W zakresie propozycji kryteriów algorytmu finansowania uczelni dotyczących sposobu wyliczania
dotacji dydaktycznej Parlament Studentów RP pragnie przytoczyć wcześniej wskazane wątpliwości
związanie z brakiem precyzyjnego i obiektywnego sposobu porównywania osiągnięć studentów oraz
uznawaniem stopnia zatrudnialności absolwentów jako składnika algorytmu. Powyższe propozycje
wzbudzają szereg niejasności związanych z kwestią chociażby właściwego ich pomiaru. Musielibyśmy
odpowiedzieć na niezwykle trudne pytania, takie jak przykładowo - czy mierzyć sam fakt zatrudnienia
niezależnie od miejsca czy też średnie zarobki? Dodatkowo nasuwają się daleko idące wątpliwości
związane z osobami prowadzącymi własną działalność gospodarczą.
W zakresie propozycji rozwiązań ogólnych dotyczących uczelni publicznych i prywatnych Parlament
Studentów RP dostrzega przede wszystkim wady w funkcjonowaniu samych uczelni. Zgodnie
z wcześniejszymi uwagami proponowane mechanizmy są już zaimplementowane w systemie
szkolnictwa wyższego poprzez instytucje KNOW oraz dotacje projakościowe za programową ocenę
wyróżniającą.
Parlament Studentów RP niezwykle pozytywnie odnosi się do propozycji podniesienia wymogów
stawianych przy udzielaniu prawa do prowadzenia studiów z uwzględnieniem wyników
parametryzacji i typu uczelni. Natomiast sprzeciw Parlamentu budzi uzyskanie prawa do dowolnego
dysponowania środkami przez jednostki, bez względu na to z jakiego typu dotacji pochodzą. Z naszej
perspektywy podobne rozwiązanie stanowi realne zagrożenie pomniejszenia uczelnianych funduszy
pomocy materialnej, przeznaczonych na świadczenia i stypendia dla studentów, dlatego też ten
rodzaj środków powinien być wyłączony z powyższego postulatu. Ponadto propozycję zobligowania
uczelni do wprowadzenia selekcji kandydatów sugerujemy zamienić na możliwość wprowadzenia,
wcześniej przytaczanych, nieobligatoryjnych egzaminów, zależnych od decyzji jednostki.
Szkolnictwo wyższe – nowa formuła finansowania uczelni publicznych
Parlament Studentów RP wyraża swoje poparcie dla nowej formuły finansowania systemu
szkolnictwa wyższego z zastrzeżeniem dalszej analizy przedstawionej propozycji i potrzeby
przeprowadzenia właściwej symulacji oraz wyłączenia środków z funduszu pomocy materialnej ze
wspólnego budżetu jednostki. Parlament pozytywnie odnosi się także do uzależnienia limitów
rekrutacyjnych od kategoryzacji naukowej.
Szkolnictwo wyższe – model zarządzania uczelnią
Parlament Studentów RP wstrzymuje się od opinii w zakresie przedstawionych rozwiązań
dotyczących koncepcji zarządzania uczelnią. Dyskusja w tym temacie powinna uwzględniać zarówno
tradycję autonomii środowiska akademickiego jak i również skuteczność zarządzania.
Akredytacja
Parlament Studentów RP pozytywnie ocenia przedstawiony cele zarysowane w module dotyczącym
kwestii akredytacji. Szczególnie dobrze oceniamy postulat rozdziału akredytacji i kontroli, przy
jednoczesnym przekazaniu drugiej funkcji do kompetencji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa
Wyższego, co jest zgodne z naszymi wnioskami dotyczącymi funkcjonowania procedur akredytacji
w systemie szkolnictwa wyższego.
Pozytywnie odnosimy się także do pomysłu funkcjonowania wielu podmiotów odpowiedzialnych za
przeprowadzanie akredytacji. Jednocześnie chcielibyśmy zwrócić uwagę na niezwykle duże
zagrożenia i wątpliwości wynikające z wcześniejszych doświadczeń i obserwacji. Przede wszystkim
dogłębnej analizie powinny być poddane funkcjonujące w przeszłości środowiskowe komisje
akredytacyjne. Obecnie istnieje tylko jedna, pozostałe zaś zostały zlikwidowane ze względu na ich
nikły wpływ na doskonalenie jakości kształcenia. Proponowane badanie powinno objąć sposób
finansowania prac takich podmiotów, z uwzględnieniem standardów i wskazówek dotyczących
zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego (ESG), z których
wynika m.in. niezależność zewnętrznych agencji zapewnienia jakości. Dotychczas funkcjonujące
agencje branżowe otrzymywały wynagrodzenie od zlecającego akredytację, co jawnie stoi
w sprzeczności ze wspomnianą zasadą.
Parlament Studentów RP pozytywnie ocenia identyfikację barier, w tym zagwarantowaną ustawą
supremację Polskiej Komisji Akredytacyjnej jak również przedstawione rozwiązania. Pozytywnie
odnosimy się do wspomnianej wcześniej idei oddzielenia akredytacji od kontroli, poszerzenia skali
ocen o dodatkową ocenę pozytywną i odejście od założeń kontrolnych. Jednocześnie chcemy zwrócić
uwagę na konieczność rozszerzenia funkcji akredytacji dla systemu szkolnictwa wyższego
o promowanie najlepszych dobrych praktyk.
Polska Akademia Nauk
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej nie uznaje się za podmiot właściwy do zajęcia
stanowiska względem modułu odnoszącego się do zagadnień związanych z funkcjonowaniem Polskiej
Akademii Nauk. Tym samym Parlament Studentów RP wstrzymuje się od opinii w zakresie wizji,
identyfikacji barier oraz proponowanych rozwiązań we wskazanym module.
Administracja
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej pozytywnie odnosi się do stanu docelowego, barier
i rozwiązań przedstawionych w module Administracja. W pełni zgadza się z postulatem służebnej roli
administracji, z jednoczesnym traktowaniem pracowników administracji jako pełnoprawnych
i równych członków społeczności akademickiej. W szczególności dobrze odbieramy postulaty
zmierzające do ustalenia jasnych kryteriów oceny pracownika administracji oraz konieczności
wprowadzenia mechanizmów ich ciągłego doskonalenia.
Modele kariery naukowej
Parlament Studentów RP pozytywnie odnosi się do przedstawionych propozycji zmodernizowania
obowiązującego modelu kariery naukowej w Polsce. Postulaty uelastycznienia modelu kariery
pracowników naukowo ­ dydaktycznych, dydaktycznych i naukowych z pewnością zasługują na pełne
poparcie. Obligatoryjne uwzględnianie w zakresie ścieżki awansowej specyfiki jednostki
zatrudniającej oraz właściwej dyscypliny naukowej jest rozwiązaniem w pełni uzasadnionym, dającym
jednocześnie instytucjom naukowym maksimum swobody w doborze pracowników i ustalaniu
kryteriów rekrutacji. Naukowiec nie jest w stanie być kompetentnym pracownikiem we wszystkich
aspektach szkolnictwa wyższego - świetny dydaktyk może być mniej aktywny naukowo natomiast
zawzięty badacz może nie mieć predyspozycji do kształcenia studentów. Tym samym Parlament
Studentów RP pozytywnie odnosi się do propozycji realizacji trzech różnych ścieżek kariery oraz
postuluje stworzenie mechanizmów ewentualnej zmiany wcześniej obranej drogi rozwoju.
Parlament Studentów RP wyraża swoje poparcie dla postulatu likwidacji tytułu profesora
nadzwyczajnego oraz dodatkowo uważa za w pełni uzasadnione zniesienie stopnia doktora
habilitowanego. Są one niepotrzebnym anachronizmem, który komplikuje ścieżkę kariery naukowca
oraz często ogranicza i blokuje możliwości awansowania młodszych pracowników. Parlament
pozytywnie odnosi się do propozycji umożliwienia zatrudnienia pracownika na stanowisku profesora
zwyczajnego wraz z wyznaczeniem wskazanych przykładowo kryteriów oraz osiągnięć naukowych
w oparciu o pełną swobodę uczelni w kwestii chociażby wysokości wynagrodzenia. Jednocześnie, na
chwilę obecną Parlament negatywnie odnosi się do propozycji likwidacji tytułu profesora
zwyczajnego będącego swoistym zwieńczeniem kariery naukowej i najwyższym uznaniem
wypracowanych osiągnięć.
Parlament Studentów RP uznaje trafność i zauważa zasadność sformułowań stanowiących
identyfikację barier w funkcjonującym systemie modelu kariery naukowej. Sztywny i z góry narzucony
Jeden model kariery naukowej niweluje prawdziwy potencjał wybitnych naukowców i świetnych
dydaktyków. Zmuszani do podejmowania działań wykraczających poza zakres swoich zainteresowań
nie mogą w pełni rozwinąć swoich umiejętności na czym tracą także studenci oraz same uczelnie.
Tym samym Parlament w pełni popiera wszelkie próby uwolnienia polityki kadrowej uczelni oraz
niwelowania patologicznych zjawisk dotyczących sposobów zatrudniania i procedur awansowych
w polskim środowisku akademickim.
Parlament Studentów RP pozytywnie odnosi się do zaproponowanych rozwiązań zmierzających do
zmodernizowania obowiązującego modelu kariery naukowej w Polsce. Parlament całkowicie popiera
wszelkie próby mające na celu doprowadzenie do pełnej transparentności procedur
zatrudnieniowych oraz walkę ze środowiskowym przyzwoleniem na sterowane konkursy i brakiem
jasno określonych sankcji dla jednostek nie stosujących się do prawnych wymagań.
Parlament pragnie zauważyć wyraźny brak odwołania do idei Europejskiego Obszaru Badawczego,
który podobnie jak Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego ma za zadanie wspomóc, m.in. przepływ
kadry naukowej, otwarcie rynków pracy dla zagranicznych naukowców czy też polepszenie
infrastruktury badawczej. Związku z powyższym Parlament postuluje zawarcie stanowiska „Obywateli
Nauki” względem Europejskiej Przestrzeni Badawczej w finalnej wersji propozycji w ramach „Paktu
Dla Nauki”.
Doktoranci
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej nie uznaje się za podmiot właściwy do zajęcia
stanowiska względem modułu odnoszącego się do zagadnień związanych ze studiami trzeciego
stopnia. Odpowiednią organizacją, która powinna wypowiedzieć się co do zasadności
zaproponowanych zmian jest w opinii Parlamentu przede wszystkim Krajowa Reprezentacja
Doktorantów.
Popularyzacja
Parlament Studentów RP pozytywnie ocenia przedstawione cele zarysowane w module odnoszącym
się do kwestii upowszechniania wiedzy na temat nauki. Popieramy wszelkie próby zwiększenia
świadomości społeczeństwa z zakresu szeroko rozumianej działalności badawczej i tym samym
pozytywnie odnosimy się do propozycji przedstawionych rozwiązań będących odpowiedzią na
niezwykle trafnie zidentyfikowane bariery. Naszą wątpliwość budzi jedynie stwierdzenie o braku
polityki państwa w przedstawionym aspekcie, ze względu na to że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego prowadzi aktualnie dwa programy popularyzatorskie: Uniwersytet Młodych Wynalazców
oraz Akademickie Centra Kreatywności.
Edukacja
Parlament Studentów RP pozytywnie ocenia przedstawione cele zarysowane w module odnoszącym
się do zagadnień szeroko pojmowanej edukacji. W szczególności zgadzamy się z twierdzeniem, że
absolwent szkoły ponadgimnazjalnej powinien cechować się ciekawością świata, umiejętnością
uczenia się, krytycyzmem oraz odwagą zadawania pytań, jak również pozytywnie odnosimy się do
zwrócenia uwagi na konieczność kształtowania umiejętności miękkich.
Pozytywnie oceniamy również zidentyfikowane bariery oraz propozycje rozwiązań, z pewnymi jednak
zastrzeżeniami. Nie zgadzamy się w pełni z rozwiązaniem zwiększającym znacznie rolę rodziców we
współrządzeniu szkołą. Tego typu praktyki mogą doprowadzić do niedających się przewidzieć
niepożądanych skutków, braku obiektywizmu w stosunku do własnych dzieci czy też wypracowania
postaw cechujących się zbyt daleko posuniętą niesamodzielnością tak w myśleniu jak i działaniu.
Równocześnie pragniemy zauważyć, że część przedstawionych rozwiązań ma charakter życzeniowy
(większe zaangażowanie kół naukowych we współpracę z młodzieżą szkolną), które zostały
przedstawione bez propozycji zachęt do podejmowanie takiej aktywności.
Otwarty dostęp w nauce
Parlament Studentów RP pozytywnie ocenia przedstawione cele, zidentyfikowane bariery oraz
propozycje rozwiązań przedstawione w module dotyczącym otwartego dostępu w nauce.
W szczególności na uznanie zasługuje postulat wprowadzenia wymogu publikowania w formule open
access wyników badań i publikacji finansowanych ze środków publicznych, jak również przeznaczania
środków publicznych na wielokrotne zakupy tego samego produktu (finansowanie badań,
współfinansowanie publikacji wyników w komercyjnym wydawnictwie, a następnie finansowanie
subskrypcji publikacji). Chcielibyśmy zwrócić uwagę na fakt, że szeroki i wolny dostęp do zasobów
naukowych jest szczególnie ważny z perspektywy studentów, a także będzie miał pozytywny wpływ
na funkcjonowanie systemu polskiego szkolnictwa wyższego oraz nauki.
Etyka i dobre praktyki w instytucjach naukowych
Parlament Studentów RP niezwykle pozytywnie odnosi się do założeń przedstawionych w module
dotyczącym etyki oraz dobrych praktyk w instytucjach naukowych. Postawy cechujące otwartość,
transparentność, odpowiedzialność społeczną czy też szeroko rozumiany postęp, to standardy
o które każdy podmiot zainteresowany właściwym funkcjonowaniem szkolnictwa wyższego i nauki
powinien nieprzerwanie walczyć. Mimo jednak z pewnością słusznych założeń i nie dającej się
podważyć wartości jakie przyświecają autorom, Parlament poddaje w wielką wątpliwość sensowność
i celowość umieszczania w treści „Paktu dla nauki” indywidualnego modułu traktującego o tak
kontrowersyjnych i wątpliwych kwestiach jak chociażby obligatoryjna „równość płci” niwelująca
nieproporcjonalność udziału kobiet na kolejnych szczeblach kariery. W związku z powyższym
proponujemy sformułowanie odrębnego dokumentu będącego głosem wzywającym do szacunku
względem studenta, doktoranta, nauczyciela oraz pracownika. Mógłby on stanowić samoistny
katalog postulatów skierowanych do środowiska akademickiego celem popularyzacji postaw
etycznych, rozumianych w kontekście przedstawionych barier i wypracowanych rozwiązań mających
je niwelować. Pozostawienie modułu - „Etyka i dobre praktyki w instytucjach naukowych” w ramach
„Paktu dla nauki” grozi skupieniem się na wskazanych powyżej wątpliwościach i mogących im
towarzyszyć konfliktach światopoglądowych, które zdominują debatę nad całością niezwykle
ważnego projektu jakim pakt z pewnością jest.