Opis prac, PDF

Piotr Bosacki
Sprawa jest w załatwianiu
Wystawa czynna do 14 czerwca 2015
Kurator: Stach Szabłowski
Koordynacja wystawy: Paulina Kowalczyk
Współpraca: Sandra Zagajna
Opis prac
Drzewa i kaczki, 2014, 3 filmy wideo HD
Cykl trzech filmów wideo Drzewa i kaczki z roku 2014 podejmuje dyskretny dialog z Mondrianem, który w
swym malarstwie dokonał słynnej przemiany drzewa organicznego w drzewo geometryczne, abstrakcyjne.
W moim tryptyku filmowym również chodzi o szeroko pojętą grę między tym, co geometryczne i określone w
swym kształcie, a tym, co organiczne, płynne i nieprzewidywalne.
Drzewa mają tutaj kształt geometryczny i sztywny. Z tego zaś, co płynne i chaotyczne, w sposób zupełnie
niespodziewany wypływają „kaczki”.
Można wspomnieć mimochodem, że tytułowe „drzewa i kaczki” są niejako odpowiednikami „zegarów i
chmur” ze słynnego tekstu Karla Poppera dotyczącego relacji między determinizmem a wolnością.
Kameroodkurzacz, 2015, wideo HD, 01:10 min
Historia powstania
Widziałem na Youtube film pt. Top 9 wystąpień polskich artystów współczesnych. Film zrealizowany jest w
konwencji programu telewizyjnego, w którym wypowiedzi kolejnych artystów przeplatane są utrzymanymi w
komediowym klimacie komentarzami Kordiana Lewandowskiego, autora i gospodarza programu. Widzimy
więc m. in. Mirosława Bałkę, który opowiada o Kameroodkurzaczu, czyli snuje (skądinąd całkiem zrozumiałą)
analogię między kamerą a odkurzaczem (podobnie jak odkurzacz wciąga i gromadzi w sobie rozmaite
substancje, tak kamera wideo pochłania i gromadzi w sobie rejestrowane obrazy). Podczas gdy Bałka się
wypowiada, widzimy jak Lewandowski wymachuje rurą od odkurzacza z przywiązaną do niej kamerą. Muszę
wyznać, że oglądałem ten film nieuważnie, dlatego granica między słowami Bałki a wystąpieniem
Lewandowskiego zatarła mi się. W efekcie przez ułamek sekundy przeszło mi przez myśl, że Mirosław Bałka
naprawdę nakręcił jakieś wideo w ten sposób, że przywiązał kamerę do rury odkurzacza i prowadził kamerę
posuwistymi ruchami charakterystycznymi dla odkurzania. Pomyślałem też, że to raczej umiarkowanie dobry
pomysł na wideo, i że jeśli chodzi o połączenie kamery z odkurzaczem, to lepiej byłoby umieścić kamerę
wewnątrz odkurzacza i sfilmować, jak odkurzacz napełnia się nieczystościami (na podobieństwo
hipotetycznego filmu z wnętrza żołądka, który napełnia się jedzeniem).
Tak powstała koncepcja filmu Kameroodkurzacz.
Kosmos, 2014, akwarium, woda, wiatraki elektryczne, dafnie
Instalacja Kosmos to akwarium, w którym woda wprowadzona jest w ruch wirowy. W efekcie umieszczona w
wodzie chmura dafni porusza się jak galaktyka.
Warto zaznaczyć, że obecność w akwarium dafni, czyli żywych zwierząt, nie była (przynajmniej pierwotnie)
moim głównym zamierzeniem i w tym sensie nie ma jakiegoś szczególnego waloru znaczeniowego. Chcąc
stworzyć w akwarium obraz galaktyki, szukałem po prostu niewielkich obiektów, które zanurzone w wodzie,
nie będą ani wypływać na powierzchnię, ani opadać na dno. Dafnie wydały mi się najprostszym i
najskuteczniejszym (oczywiście do czasu) rozwiązaniem.
1
Die Kunst der Animation, 2014, seria sześciu (jak dotąd) animacji, projekt w procesie
W roku 2014 rozpocząłem pracę nad cyklem krótkich filmów animowanych bez dźwięku pod tytułem Die
Kunst der Animation. Nawiązuję w nim do tradycji zbioru etiud lub wirtuozowskich miniatur, ukazujących
możliwości jakiegoś instrumentu, formy lub techniki artystycznej.
Animacja klasyczna (czyli utworzona z prawdziwego ruchu prawdziwych obiektów) ma zaledwie sto lat i w
tym sensie jest jeszcze niezbadanym oceanem, na którym stosunkowo łatwo odkryć nieznane lądy. I nawet
nie wymaga to jakiegoś wielkiego wysiłku. Wystarczy odpowiednia ilość wolnego czasu. Długopis
rozpuszczający się w acetonie albo kawałek gnijącego mięsa są „maszynami naturalnymi”, których działanie
przewyższa swą złożonością możliwości nawet największych komputerów. Przynajmniej na razie.
Chamber Music, 2015, stal, instalacja elektryczna
Pierwszy szkic, czy schemat ideowy tego, co dzisiaj nazywa się Chamber Music, wykonałem jeszcze jako
student poznańskiej ASP. Szkic ten został nawet zaprezentowany jako ciekawostka na wystawie
końcoworocznej w pracowni Audiosfery Leszka Knaflewskiego w roku 2004.
Chamber Music to układ boksów (pokoików). Rolą widza jest przejść kolejno przez wszystkie boksy. Boksy
przedzielone są drzwiami. Każdą parę drzwi, na wzór drzwi Duchampa, można zamknąć do jednej z dwóch
futryn. Dzięki temu widz, otwierając pomieszczenie przed sobą, jednocześnie zamyka pomieszczenie za
sobą.
Każdy boks oświetlony jest brzęczącą lampą jarzeniową. W każdym boksie jednak lampa brzęczy inaczej.
Przemierzający boksy widz (i słuchacz), otwierając i zamykając drzwi, decyduje o tym, jakie dźwięki do
siebie dopuszcza, a od których dźwięków się odcina. Przestrzeń architektoniczna jest więc tutaj tożsama z
przestrzenią dźwiękową.
Lampy wydają dźwięki określonej wysokości. Przechodząc z pokoju do pokoju, słyszymy więc łańcuch
akordów, które można zapisać w nutach. Układ dźwięków w Chamber Music zaczerpnąłem z mojego
Piątego zwoju (2012) na sześć instrumentów smyczkowych.
Tytuł instalacji to oczywiście gra słów. „Chamber Music” znaczy „muzyka kameralna”. Samo „chamber”
oznacza natomiast „pokój”, „komórkę”, a z „komórek” właśnie składa się instalacja.
Sprawa jest w załatwianiu, 2015, 12 odkurzaczy, stal, tkanina
Często bywa tak, że jakiś człowiek prosi mnie o coś. Ja mu obiecuję, że prośbę tę spełnię, a potem
oczywiście nawet palcem nie kiwnę i o sprawie zapomnę. Kiedy następnie człowieka tego spotkam, mówię
mu poważnym tonem, że „sprawa jest w załatwianiu”.
Słowa te mają w sobie pewną nutę jakby biurokratycznego żargonu, który „powagą” tuszuje opieszałość
urzędnika wobec próśb interesanta. Słowa te mają także pewien ładunek poetycki. Mówiąc, że „sprawa jest
w załatwianiu” stwarzamy pozór, jakby sprawa „przebywała” w jakimś nieokreślonym miejscu, tak odległym i
niedostępnym, jak kafkowski zamek.
Instalacja pt. Sprawa jest w załatwianiu składa się z dwunastu odkurzaczy, które wciągają powietrze przez
specjalne filtry. Filtry mają postać siatki złożonej z ostrosłupów (piramidek). Piramidki początkowo są białe,
lecz z czasem szarzeją, ponieważ osiada na nich kurz.
Działaniu odkurzaczy towarzyszy oczywiście hałas. Poetyka całej instalacji polega na tym, że właśnie za
sprawą hałasu filtry upodobnią się do ciemnoszarych „piramidkowych” paneli wygłuszających.
Trudno przewidzieć, jak długo potrwa całkowite pokrycie filtrów kurzem. Trzeba poczekać, aż sprawa załatwi
się sama.
Instrumenty strunowe, 2015, stal, silnik elektryczny, wzmacniacz gitarowy
W 2004 roku zbudowałem rzeźbę kinetyczną pt. Kołomaszyna. Rzeźba złożona jest z układu kół zębatych,
między którymi rozpięte są sprężyny. Kiedy koła się obracają, sprężyny cyklicznie rozciągają się i kurczą.
Ruch sprężyn (ich dynamiczny rysunek) jest w Kołomaszynie sprawą najważniejszą.
Sprężynę możemy uznać za strunę instrumentu. Im bardziej rozciągniemy sprężynę, tym wyższy dźwięk
usłyszymy, szarpnąwszy. Dlatego teoretycznie moglibyśmy muzykę wizualizować długością strun.
Układ strun w Kołomaszynie jest więc wizualną reprezentacją pewnego dynamicznego systemu
harmonicznego. Kołomaszyna nie wydała z siebie jednak żadnego dźwięku.
Harmonia muzyczna, obecna w Kołomaszynie w sposób milczący, dziś rozbrzmiewa naprawdę dzięki
Instrumentom strunowym.
2