historia miasta

Ksi¹¿ka ukaza³a siê przy wspó³pracy Regionalnej Organizacji Turystycznej
Województwa £ódzkiego.
Autorzy:
Dawid Lasociñski (historia i zwiedzanie)
Ryszard Bonis³awski (historia i zwiedzanie)
Micha³ Koliñski (kultura, informacje praktyczne)
Redakcja:
Micha³ Koliñski
Korekta:
Jolanta Pol
Ma³gorzata Zawilska
Projekt ok³adki:
Jacek Wilk
Sk³ad:
Krzysztof Jod³owski
Pawe³ Szewczyk
Copyright by Pi¹tek Trzynastego, £ódŸ 2000, 2003
Wszelkie prawa autorskie i wydawnicze zastrze¿one. Wszelkiego rodzaju reprodukowanie,
powielanie (³¹cznie z kserokopiowaniem), przenoszenie na inne noœniki bez pisemnej zgody
Wydawcy bêdzie traktowane jako naruszenie praw autorskich, ³¹cznie z konsekwencjami
przewidzianymi w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. nr 24
z 23.02.1994 r., poz. 83).
ISBN 83-88742-00-0
PI¥TEK TRZYNASTEGO Wydawnictwo
Micha³ Koliñski i Micha³ Wiercioch
90-009 £ódŸ, ul. Henryka Sienkiewicza 61
tel./fax (0-42) 632 78 61, 630 71 17, tel 0-602 34 98 02(06)
www.piatek13.com.pl; e-mail: [email protected]
£ódŸ
Wydanie II
rok: 2007 2006 2005 2004
rzut: 9 8 7 6 5 4 3 2 1
Druk i oprawa:
PI¥TEK TRZYNASTEGO Drukarnia
93-345 £ódŸ, ul. Paradna 3
tel. (0-42) 632 78 61, 0-602 34 98 02(06)
Printed in Poland
2
ostatnia
liczba
WSTĘP
Szanowni Pañstwo!
£ódŸ jest miastem osobliwym, które mo¿na pokochaæ lub
odrzuciæ, ale na pewno nie mo¿na pozostaæ wobec niego obojêtnym. Magia £odzi – stolicy regionu, bêd¹cego sercem Polski,
tkwi w jej historii i niespotykanym na skalê XIX-wiecznej Europy rozwoju. Swój charakter zawdziêcza zlaniu siê w jeden miejski organizm czterech narodów, czterech kultur, które wzajemnie
siê przenika³y, a zarazem manifestowa³y swoj¹ odrêbnoœæ i ró¿norodnoœæ. Swoj¹ si³ê czerpa³o z charakterów ludzi szukaj¹cych
swojego miejsca, owej „Ziemi Obiecanej”, która mia³a siê staæ
ich „ma³¹ Ojczyzn¹”.
Cztery narody zbudowa³y to miasto od podstaw. Polacy,
Niemcy, ¯ydzi i Rosjanie przybywali tutaj, niczym emigranci do
„Nowej Ziemi”. ¯yli obok siebie, prze¿ywali okresy rozkwitu,
byli uczestnikami tragicznych wydarzeñ, budowali osobiste szczêœcie, doznawali indywidualnych pora¿ek. Przez dziesiêciolecia
³odzianie, maj¹cy ró¿ne narodowe, kulturowe i religijne korzenie, znajdowali tutaj wspóln¹ drogê, uczyli siê tolerancji i wzajemnego szacunku, nadaj¹c miastu szczególne oblicze. Wspólna
Europa, do której dziœ wkraczamy, swój pierwowzór mia³a w³aœnie tutaj – w £odzi.
£ódŸ – przez lata niedoceniana, jest naprawdê fascynuj¹cym
miejscem. Mam nadziejê, ¿e publikacja, która jest w Pañstwa rêkach, a nastêpnie Wasza obecnoœæ w £odzi, przekonaj¹ Pañstwa
o s³usznoœci tej opinii.
Zapraszam do odwiedzenia naszego miasta i ¿yczê Wszystkim wspania³ych wra¿eñ podczas pobytu w £odzi.
Prezes
Regionalnej Organizacji Turystycznej
Województwa £ódzkiego
Sylwester Paw³owski
3
SPIS TREŚCI
WSTÊP .................................................................................. 3
INFORMACJE OGÓLNE ................................................... 8
Po³o¿enie ................................................................................ 8
Herb, barwy, œwiêto ................................................................ 8
Hymn – Prz¹œniczka ............................................................... 9
Podzia³ administracyjny ....................................................... 10
Miasta partnerskie ................................................................. 10
HISTORIA MIASTA .......................................................... 11
ZWIEDZANIE MIASTA ................................................... 16
To musisz zobaczyæ .............................................................. 16
Pierwszy dzieñ w £odzi ........................................................ 16
Drugi dzieñ w £odzi ............................................................. 17
Trzeci dzieñ w £odzi ........................................................... 17
Ulica Piotrkowska ................................................................ 18
Czêœæ pó³nocna ulicy Piotrkowskiej ................................ 21
Czêœæ po³udniowa ulicy Piotrkowskiej ........................... 32
Okolice ulicy Piotrkowskiej ................................................. 40
Czêœæ wschodnia ............................................................. 40
Czêœæ zachodnia – ulice Gdañska i Wólczañska ............. 50
Czêœæ zachodnia – ulica Zachodnia i aleja Koœciuszki ... 54
Szlak fabryczny .................................................................... 62
Stare Miasto i Ba³uty ............................................................ 72
Miejsca martyrologii ............................................................. 83
Secesja ³ódzka ....................................................................... 84
Budownictwo drewniane ...................................................... 85
Miejsca wypoczynku ............................................................ 86
OKOLICE £ODZI ............................................................. 90
Aleksandrów £ódzki ....................................................... 90
Bia³a ................................................................................. 91
Bratoszewice .................................................................... 91
Brzeziny ........................................................................... 91
Byszewy .......................................................................... 91
Dobra ............................................................................... 92
Dobroñ ............................................................................. 92
G³owno ............................................................................ 92
Grotniki ........................................................................... 93
Konstantynów £ódzki ..................................................... 93
LeŸnica Wielka ................................................................ 93
Lutomiersk ....................................................................... 93
4
SPIS TREŚCI
£ask ................................................................................. 94
£êczyca ............................................................................ 94
£owicz ............................................................................. 95
Modlna ............................................................................. 95
Ozorków .......................................................................... 96
Pabianice ......................................................................... 96
Parzêczew ........................................................................ 97
Rzgów .............................................................................. 97
Sokolniki ......................................................................... 98
Stryków ........................................................................... 98
Wiœniowa Góra ................................................................ 98
Wodzierady ...................................................................... 99
Zgierz ............................................................................... 99
KULTURA ......................................................................... 100
Informacja turystyczna ....................................................... 100
Informacja kulturalna ......................................................... 100
Imprezy cykliczne ............................................................... 101
Targi .................................................................................... 105
Muzea ................................................................................. 106
Galerie ................................................................................ 109
Teatry .................................................................................. 110
Kina .................................................................................... 111
Inne ..................................................................................... 112
Media .................................................................................. 113
Gazety ............................................................................ 113
Rozg³oœnie radiowe ....................................................... 114
Stacje telewizyjne .......................................................... 116
Internetowe strony o £odzi ............................................ 116
NAUKA ............................................................................. 117
KOŒCIO£Y ....................................................................... 119
NOCLEGI ......................................................................... 120
Hotele ............................................................................ 120
Domy wycieczkowe i schroniska m³odzie¿owe ............ 122
Kempingi ....................................................................... 122
JEDZENIE I ROZRYWKA ............................................. 123
Restauracje .................................................................... 123
Pizzerie .......................................................................... 125
Bary i sto³ówki .............................................................. 125
Bary kanapkowe ............................................................ 126
5
SPIS TREŚCI
Kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie ................................ 126
Puby i dyskoteki ............................................................ 127
Kluby studenckie ........................................................... 133
Kawiarenki internetowe ................................................. 133
Hazard ........................................................................... 134
TRANSPORT .................................................................... 135
Samochód ...................................................................... 135
Kolej .............................................................................. 135
Autobusy ....................................................................... 136
Taksówki ........................................................................ 136
Komunikacja miejska .................................................... 137
Komunikacja dla niepe³nosprawnych ............................ 138
Samolot .......................................................................... 138
Wypo¿yczalnie samochodów ........................................ 139
Pomoc drogowa ............................................................. 139
Rower ............................................................................ 139
SPORT ............................................................................... 140
Hale sportowe ................................................................ 140
Stadiony ......................................................................... 140
P³ywanie ........................................................................ 140
Bilard ............................................................................. 141
Fitness kluby .................................................................. 141
Krêgielnie ...................................................................... 142
Lodowiska ..................................................................... 142
Paintball ......................................................................... 143
Tor saneczkowy ............................................................. 143
Skate Park ...................................................................... 143
Stadniny koni ................................................................. 143
œciany wspinaczkowe .................................................... 143
Tenis .............................................................................. 143
INFORMACJE PRAKTYCZNE .................................... 144
Urzêdy ................................................................................ 144
Konsulaty ............................................................................ 144
Poczta ................................................................................. 144
Przesy³ki kurierskie ............................................................ 144
Telefon ................................................................................ 145
Informacja telefoniczna ...................................................... 145
Banki i bankomaty .............................................................. 145
6
SPIS TREŚCI
Bezpieczeñstwo .................................................................. 145
Policja ............................................................................ 145
Stra¿ Miejska ................................................................. 145
S³u¿ba zdrowia ................................................................... 146
Pogotowie ...................................................................... 146
Poradnie specjalistyczne ................................................ 146
Szpitale .......................................................................... 146
Apteki ca³odobowe ........................................................ 147
Zakupy ................................................................................ 148
Wa¿niejsze centra handlowe .......................................... 148
Wa¿niejsze domy towarowe .......................................... 149
Sklepy spo¿ywcze ca³odobowe ..................................... 149
Targowiska ..................................................................... 150
Ksiêgarnie ...................................................................... 150
Kwiaciarnie ................................................................... 150
Us³ugi ................................................................................. 150
Informacja o firmach ..................................................... 150
Wymiana walut .............................................................. 150
Ksero ............................................................................. 150
Laboratoria fotograficzne .............................................. 151
Optycy ........................................................................... 151
Pralnie ............................................................................ 151
Fryzjerzy ........................................................................ 151
Weterynarze ................................................................... 151
Biura rzeczy znalezionych ............................................. 151
Toalety ........................................................................... 151
BIBLIOGRAFIA .............................................................. 152
INDEKS NAZWISK ......................................................... 153
7
INFORMACJE OGÓLNE
£ÓD•
Po³o¿enie
£ódŸ po³o¿ona jest w centralnej czêœci Polski (na po³udniowo-zachodnim stoku Wy¿yny £ódzkiej – na pograniczu Wysoczyzny £askiej), na szerokoœci geograficznej 51°46'N i d³ugoœci
19°27'E. Miasto znajduje siê na pograniczu dzia³u wodnego Wis³y i Odry. W okolicach jest stosunkowo du¿o ma³ych strumyków, nie ma natomiast ¿adnej wiêkszej rzeki.
Najwy¿szy punkt miasta znajduje siê na wysokoœci 280 m
n.p.m. (Nowosolna), zaœ najni¿szy 170 m n.p.m. (Smulsko).
£ódŸ zajmuje obszar 295 km2 i liczy ok. 780 tys. mieszkañców
(jak na razie drugie miejsce w Polsce). Stanowi centrum aglomeracji
obejmuj¹cej m.in. Pabianice, Zgierz, Aleksandrów, Konstantynów,
Ozorków, Stryków i G³owno (razem ok. 1,1 mln mieszkañców).
Od wiêkszoœci miast wojewódzkich w Polsce jesteœmy oddaleni do 300 km w linii prostej. Spoœród 15 tylko jedno (Szczecin)
jest bardziej odleg³e.
Od prawie wszystkich stolic europejskich dzieli nas odleg³oœæ
nieprzekraczaj¹ca 2000 km np. od Moskwy – 1399 km, Pary¿a –
1486 km, Oslo – 1633 km, Londynu – 1471 km, trochê dalej
le¿¹: Rzym – 1846 km, Sofia – 1633 km i Ateny – 2147 km.
Herb, barwy, œwiêto
Herbem miasta jest ¿ó³ta ³ódka na czerwonym tle, a barwami
– z³oto i czerwieñ.
Œwiêto £odzi obchodzone jest 15 maja, a rocznica uzyskania praw
miejskich 29 lipca.
Hymn £odzi to „Prz¹œniczka” Stanis³awa Moniuszki.
8
INFORMACJE OGÓLNE
Hymn – „Prz¹œniczka”
s³owa: Jan Czeczot
muzyka: Stanis³aw Moniuszko
U prz¹œniczki siedz¹ jak anio³ dzieweczki,
przêd¹ sobie przêd¹ jedwabne niteczki.
Krêæ siê krêæ wrzeciono! Wiæ siê tobie wiæ!
Ta pamiêta lepiej, której d³u¿sza niæ.
Poszed³ do Królewca m³odzieniec z wicin¹,
³zami siê zalewa³, ¿egnaj¹c z dziewczyn¹.
Krêæ siê krêæ wrzeciono! Wiæ siê tobie wiæ!
Ta pamiêta lepiej, której d³u¿sza niæ.
G³adko idzie przêdza, weso³o dziewczynie,
pamiêta³a trzy dni o wiernym ch³opczynie.
Krêæ siê krêæ wrzeciono! Wiæ siê tobie wiæ!
Ta pamiêta lepiej, której d³u¿sza niæ.
Inny siê m³odzieniec podsuwa z ubocza
i innemu rada dziewczyna ochocza.
Krêæ siê krêæ wrzeciono! Wiæ siê tobie wiæ!
Ta pamiêta lepiej, której d³u¿sza niæ.
Prys³a w¹t³a niæ...
Wstydem dziewczê p³onie,
wstydŸ siê, dziewczê, wstydŸ!
9
INFORMACJE OGÓLNE
Podzia³ administracyjny
£ódŸ podzielona jest na piêæ dzielnic:
- Œródmieœcie
- Polesie
- Ba³uty
- Widzew
- Górna
Miasta partnerskie
£ódŸ jest dla wielu miast, nie tylko europejskich, miastem
partnerskim. Najlepsze stosunki ³¹cz¹ j¹ z Lyonem (Francja). Inne
miasta partnerskie to miêdzy innymi:
Stuttgart (Niemcy), Wilno (Litwa), Tel Aviw (Izrael), Lyon
(Francja).
10
HISTORIA MIASTA
Historia miasta £odzi liczy ponad 580 lat, ale jej prawdziwa
i niespotykana kariera, przypominaj¹ca rozwój miast amerykañskich, przypada na wiek dziewiêtnasty. Wtedy to z ma³ej, zapomnianej osady wyros³o drugie co do wielkoœci miasto w Polsce.
Nazwa
Pochodzenie nazwy osady nie jest wyjaœnione. Jedni wywodz¹ j¹ od herbu rycerskiego £odzia, inni od imienia W³odzia
(w którym pierwsza litera mia³aby z czasem zanikn¹æ), jeszcze
inni od ³ozy – wierzby rosn¹cej w du¿ych iloœciach na bagnistych terenach wokó³ £odzi. Niektórzy b³êdnie ³¹cz¹ nazwê miasta
z rzek¹ £ódk¹, która sw¹ obecn¹ nazwê otrzyma³a dopiero w koñcu XIX w., wczeœniej nazywa³a siê Ostroga.
Nota historyczna
Pocz¹tki osady najprawdopodobniej mo¿na umieœciæ w pierwszych latach dwunastego wieku. Pierwsza wzmianka o £odzi pochodzi z roku 1332 z dokumentu ksiêcia ³êczyckiego i dobrzyñskiego – W³adys³awa. Zapis zwalniaj¹cy £ódŸ z wszelkich podatków oraz s¹downictwa ksi¹¿êcego potwierdza przynale¿noœæ wsi
do kapitu³y w³oc³awskiej. W 1387 roku biskup w³oc³awski Jan Kropid³o (zwany tak ze wzglêdu na bujn¹ czuprynê) nada³ so³tysowi
Januszowi so³ectwo we wsiach £ódŸ i Widzew oraz okreœli³ jego
obowi¹zki i uprawnienia. 15 maja 1414 roku kapitu³a w³oc³awska
nada³a wsi £odzia przywilej lokacyjny, a miastu nazwê Ostroga.
Zapocz¹tkowa³o to proces dochodzenia do praw miejskich.
Miasto
£ódŸ otrzyma³a prawa miejskie (magdeburskie) z r¹k W³adys³awa Jagie³³y. Dokument lokacyjny wyda³ król w Przedborzu 29 lipca 1423 roku. Od tego momentu
mieszkañcy £odzi stali siê „mieszczanami”
i uzyskali zgodê na odbywanie dwóch jarmarków rocznie i targów w ka¿d¹ œrodê.
Jako poddani kapitu³y przestali odpowiadaæ za przewinienia przed s¹dami ziemskimi, a prawo s¹dzenia i karania przestêpstw
powierzono wójtowi.
11
W³adys³aw Jagie³³o
HISTORIA MIASTA
£ódŸ – miasto rolnicze
Przywilej lokacyjny w niewielkim stopniu zmieni³ ¿ycie
mieszkañców £odzi, ci¹gle g³ównym ich zajêciem pozostawa³o
rolnictwo. Handel by³ niemrawy, liczba rzemieœlników waha³a
siê od 20 do 30 (nie znajdowa³ siê wœród nich ¿aden sukiennik).
Ludnoœæ miasta w okresach pomyœlnych przekracza³a zaledwie
500 osób. Koœció³ parafialny w £odzi powsta³ prawdopodobnie
pod koniec XIV wieku, a pierwsza wzmianka o nim pochodzi
z 1428 r. W 1585 r. przy rynku wzniesiono skromny, drewniany
ratusz. Sprzedawano w nim równie¿ piwo i ró¿ne alkohole.
Szczególnie Ÿle wygl¹da³a sytuacja £odzi w XVII wieku.
Region ³êczycki pustoszy³y wojska szwedzkie i nêka³y go walki
zwi¹zane z rokoszem Lubomirskiego. Tak¿e inne klêski (po¿ary,
epidemie) znacz¹co zmniejszy³y liczbê ludnoœci miasteczka. Do
pocz¹tku dziewiêtnastego wieku nie powsta³ w £odzi ¿aden budynek murowany, a domy biedniejszych mieszczan niewiele ró¿ni³y siê od ch³opskich cha³up. Ulice nie by³y brukowane. Przez
ca³y okres rzeczpospolitej szlacheckiej £ódŸ by³a jednym z mniejszych miasteczek regionu. Dlatego, gdy dosta³a siê w 1793 roku
do zaboru pruskiego, wysuniêto projekt odebrania jej praw miejskich. Na szczêœcie nigdy do tego nie dosz³o, a sekularyzacja
dóbr biskupa w³oc³awskiego, w sk³ad których wchodzi³a te¿ £ódŸ,
i przejêcie ich przez w³adze pañstwowe – mia³y w przysz³oœci
u³atwiæ miastu karierê.
W styczniu 1424 roku, pó³ roku po erygowaniu miasta przez króla W³adys³awa Jagie³³ê, biskup w³oc³awski Jan Pella wyda³ akt lokacyjny, w którym okreœlono prawa i obowi¹zki mieszczan. Z zachowanych odpisów mo¿emy dziœ dowiedzieæ siê, ¿e osadnicy otrzymali prawo wolnizny na 6 lat, po up³ywie których musieli p³aciæ
czynsze roczne na rzecz kapitu³y: od ka¿dego budynku (poza domami rzemieœlników i kupców) – 2 grosze, od ogrodu – 2 grosze, od
³anu ziemi – 2 grosze, karczmarz, sukiennik, rzeŸnik – 12 groszy,
szewc – 6 groszy, propinator soli – 8 groszy. Poza czynszami mieszczanie zmuszeni zostali jeszcze do op³acania danin ³ódzkiemu plebanowi – pó³ grosza od domu oraz po korcu ¿yta i owsa od w³óki
ziemi. Osoby przyje¿d¿aj¹ce na targ zwolnione zosta³y z op³at.
12
HISTORIA MIASTA
£ódŸ – miasto przemys³owe
W 1820, roku po wizytacji przeprowadzonej przez Prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego – Rajmunda Rembieliñskiego
i na jego wniosek, namiestnik Królestwa Polskiego wyda³ rozporz¹dzenie o utworzeniu osady sukienniczej Nowe
Miasto. Za³o¿ono j¹ w latach 1822–1823 na
terenach przylegaj¹cych od po³udnia do Starego Miasta. Jednak o karierze miasta zdecydowa³o dopiero powstanie w latach 1823–1828
osady lniano-bawe³nianej £ódka (postrzeganej wtedy jako druga, ma³a £ódŸ) z terenami
posiade³ wodno-fabrycznych wydzielonymi
dla wielkich manufaktur. Pierwsze maszyny
w³ókiennicze wykorzystywa³y energiê spadku
Rajmund
wody rzeki Jasieñ. Maszyna parowa pojawi³a
Rembieliñski
siê w 1839 roku w fabryce Ludwika Geyera.
Pocz¹tkowo £ódŸ rozwija³a siê zgodnie z planami wyznaczonymi przez w³adze pañstwowe i miejskie, w 1840
roku obszar miasta powiêkszono od wschodu o tzw. Now¹ Dzielnicê, z du¿ym rynkiem i parkiem. PóŸniej, wraz z rozwojem gospodarczym miasta, planowy i uporz¹dkowany uk³ad przestrzenny
zosta³ zniekszta³cony i zatarty. Zmienia³ siê w dzik¹ pl¹taninê ulic –
wyznaczan¹ jedynie przez prawa rynku. £ódŸ przemys³owa by³a od
pocz¹tku istnienia miastem wielonarodowoœciowym, przybyli do niej
osadnicy z obszaru Prus, Czech i Œl¹ska, stale powiêksza³a siê liczba
¯ydów. Pojawili siê tak¿e zwi¹zani z w³adzami zaborczymi Rosjanie. Ju¿ w 1842 r. £ódŸ sta³a siê drugim co do wielkoœci miastem
Królestwa Polskiego. Prze³om w rozwoju przemys³u przyniós³ rok
1850. Zniesiono wtedy granicê celn¹ miêdzy Kongresówk¹ i Rosj¹.
Przed ³ódzkimi fabrykantami stanê³y otworem ch³onne rynki wschodniej Europy i Azji. Miasto uzyska³o po³¹czenie kolejowe, na pocz¹tku przez odleg³y dworzec w Rokicinach, potem poprzez odrêbny
odcinek Kolei Fabryczno-£ódzkiej (po³¹czenie z Kolej¹ Warszawsko-Wiedeñsk¹). Zacz¹³ siê ¿ywio³owy i niekontrolowany rozwój
£odzi. Co kilka lat znacznie zwiêksza³a siê liczba mieszkañców (od
300 tys. pod koniec XIX w. do 500 tys. w 1914 r.). Powsta³y ogromne fortuny fabrykanckie: Geyerów, Scheiblerów, Grohmanów,
Heinzlów, Poznañskich, Silbersteinów, Biedermanów i innych. £ódŸ
sta³a siê miastem kontrastów, opisanym m.in. w znanej powieœci
13
HISTORIA MIASTA
W³adys³awa Reymonta „Ziemia obiecana” . Rozwój miasta niespodziewanie przerwa³a pierwsza wojna œwiatowa. Niemcy ograbili fabryki z maszyn i zapasów materia³ów. Zmniejszy³a siê te¿ znacznie
liczba mieszkañców.
600
500
400
Druga Rzeczpospolita
W okresie miêdzywojennym w³adze miejskie stara³y siê
uporz¹dkowaæ zaniedbane przez zaborcê miasto. Wprowadzono powszechne nauczanie, wybudowano nowoczesne szko³y, wzniesiono
wiele gmachów publicznych, kilka szpitali i osiedli mieszkaniowych, za³o¿ono kanalizacjê i wodoci¹gi. W 1919 roku utworzono
województwo ³ódzkie, a w 1920 roku miasto sta³o siê siedzib¹
diecezji. Jednak ze wzglêdu na odciêcie siê od rynków rosyjskich,
a potem „wielki kryzys ekonomiczny”, rozwój przemys³owy
£odzi w tym okresie by³ bardzo powolny.
Druga wojna œwiatowa
Wojska niemieckie wkroczy³y do £odzi 8 wrzeœnia 1939 roku.
W listopadzie miasto zosta³o bezpoœrednio wcielone do Rzeszy,
a jego nazwê zmieniono w 1940 roku na Litzmannstadt (na czeœæ
genera³a niemieckiego, który walczy³ pod £odzi¹ w 1914 roku).
Okupanci zamknêli wszystkie polskie szko³y, usunêli pomniki
i zmienili nazwy ulic. Zamknêli tak¿e prawie wszystkie koœcio³y,
zburzyli synagogi. Polacy zostali przesiedleni do mieszkañ o najni¿szym standardzie, a wielu wywieziono do Generalnej Guberni.
14
HISTORIA MIASTA
Na obszarze Starego Miasta i Ba³ut utworzono getto dla ¯ydów. Na Radogoszczu powsta³ obóz-wiêzienie, w którym tu¿
przed wyzwoleniem £odzi wymordowano wiêkszoœæ wiêŸniów.
Przy ulicy Przemys³owej utworzono obóz dla dzieci. We wszystkich podmiejskich lasach mia³y miejsce masowe egzekucje.
Polska Ludowa
Po drugiej wojnie œwiatowej pami¹tk¹ po wielonarodowoœciowej spo³ecznoœci, która tworzy³a karierê przemys³owej £odzi, pozosta³y jedynie dawne miejsca kultu i niektóre budowle
publiczne, jednak czêsto to, co przetrwa³o wojnê, ulega³o bezmyœlnej dewastacji.
W okresie w³adzy komunistycznej podjêto próby zlikwidowania monokultury w³ókienniczej i wprowadzenia innych dziedzin produkcji, m.in. radiowej (Fonica), transformatorów (Elta),
¿yletek (Wizamet), chemicznej (Anilana), ale £ódŸ nadal pozosta³a miastem w³ókniarek. W tym okresie miasto otoczono sieci¹
du¿ych osiedli mieszkaniowych, a w centrum powsta³o osiedle
wysokoœciowców, przeprowadzono arterie komunikacyjne. Powsta³y wy¿sze uczelnie (obecnie jest ich kilkanaœcie). Obszar
£odzi powiêkszy³ siê do blisko 300 km2.
Po roku 1989
Wraz z upadkiem komunizmu skoñczy³a siê kariera £odzi jako
miasta w³ókienniczego. W krótkim czasie pad³y najwiêksze zak³ady bran¿y w³ókienniczej i jak na razie nic nie zapowiada ich
odrodzenia, wrêcz przeciwnie w starych fabrykach powstaj¹ nowe
firmy, biura, sklepy. Po 1989 r. najwiêkszy rozkwit prze¿ywa³a
ulica Piotrkowska, która z szarej i zaniedbanej ulicy zamieni³a
siê w promenadê z pubami, kawiarniami i eleganckimi sklepami.
Du¿¹ rolê w przekszta³ceniu Piotrkowskiej w reprezentacyjn¹
ulicê odegrali: nie¿yj¹cy ju¿ prezydent Grzegorz Palka oraz Fundacja Ulicy Piotrkowskiej.
Obecnie w sk³ad miasta wchodzi piêæ dzielnic administracyjnych: Ba³uty, Œródmieœcie, Widzew, Polesie i Górna. Liczba mieszkañców przekracza 780 tys., co lokuje £ódŸ na drugim miejscu
w kraju. Jednak nie wiadomo, czy miejsce to zostanie utrzymane,
poniewa¿ od kilku lat liczba ³odzian systematycznie spada.
15
ZWIEDZANIE MIASTA
TO MUSISZ ZOBACZYÆ
Je¿eli nie chcecie zbytnio siê forsowaæ i zwiedzaæ miasta zgodnie z zaproponowanymi przez nas trasami, mo¿ecie skorzystaæ
z poni¿szych informacji o obiektach, które powinniœcie mimo
wszystko obejrzeæ. Ka¿dy, kto chce powiedzieæ, ¿e widzia³ £ódŸ,
musi: przespacerowaæ siê ulic¹ Piotrkowsk¹, zobaczyæ Muzeum
Sztuki, Ksiê¿y M³yn, najwiêkszy w Europie cmentarz ¿ydowski
i wejœæ chocia¿ do jednego pubu.
∑
∑
∑
Pierwszy dzieñ w £odzi
Stare Miasto:
plac Koœcielny, koœció³ Najœwiêtszej Marii Panny
Rynek Starego Miasta, pomnik Dekalogu
zespó³ fabryczny Izraela Poznañskiego z Muzeum Historii
Miasta, koœció³ œw. Józefa
Ratusz przy placu Wolnoœci
16
ZWIEDZANIE MIASTA
Osada Nowe Miasto:
∑ plac Wolnoœci
∑ spacer ulic¹ Piotrkowsk¹
Osada £ódka:
∑ ul. Piotrkowska 282 – Bia³a Fabryka Ludwika Geyera – Centralne Muzeum W³ókiennictwa
∑ Ksiê¿y M³yn – zespó³ budowli Karola Scheiblera willa Edwarda Herbsta (oddzia³ Muzeum Sztuki), park •ródliska, pa³ac
Scheiblera (Muzeum Kinematografii), pa³ac Oscara Kona
(szko³a filmowa)
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
Drugi dzieñ w £odzi
Wille i pa³ace:
ul. Wiêckowskiego 36 – pa³ac Maurycego Poznañskiego – siedziba Muzeum Sztuki
ul. Gdañska 32 – pa³ac Karola Poznañskiego – siedziba Akademii Muzycznej
ul. Wólczañska 31 – willa Leopolda Kindermanna – siedziba
Miejskiej Galerii Sztuki
ul. Piotrkowska 139 – pa³ac Juliusza Kindermanna – siedziba
Klubu Nauczyciela
ul. Piotrkowska 262 – pa³ac i ogród Roberta Schweikerta – siedziba Instytutu Europejskiego
ul. Skorupki – willa i park Richterów – siedziba Rektoratu
Politechniki £ódzkiej
ul. Piotrkowska 77 – dom bankowy Maksymiliana Goldfedera – obecnie siedziba kilku bardzo dobrych restauracji i pubów
Trzeci dzieñ w £odzi
ul. Ogrodowa – zespó³ starych cmentarzy chrzeœcijañskich
ul. Bracka – cmentarz ¿ydowski
Radogoszcz – dawny obóz hitlerowski, muzeum martyrologii
£agiewniki – zespó³ klasztorny oo. Franciszkanów
Park Krajobrazowy Wzniesieñ £ódzkich
17
ZWIEDZANIE MIASTA
ULICA PIOTRKOWSKA
Je¿eli macie ma³o czasu, nie przepadacie za forsownymi marszami, to proponujemy spacer ulic¹ Piotrkowsk¹. Trasa ta ma wiele zalet. Znajdujemy siê w samym sercu £odzi. Mo¿emy nie tylko obejrzeæ zabytki, lecz równie¿ wejœæ do restauracji i pubów, za³atwiæ sprawy w bankach i Urzêdzie Miasta. Przy okazji dokonaæ zakupów, choæ
uprzedzamy – nie jest to najtañszy rejon miasta. Mimo ¿e Piotrkowska robi wra¿enie deptaka, nie jest tak do koñca. Podejrzanie du¿o
ludzi ma uprawnienia do je¿d¿enia po niej samochodami, a powtarzaj¹ce siê postulaty o przywróceniu ruchu na tej ulicy mog¹ kiedyœ
zostaæ zrealizowane, wiêc lepiej patrzmy nie tylko na elewacje piêknych kamienic, lecz tak¿e uwa¿ajmy na pojazdy silnikowe i riksze.
Zaczynamy od placu Wolnoœci, w przesz³oœci zwanego Nowym Rynkiem lub Rynkiem Nowomiejskim. Stanowi³ on centrum powsta³ej po 1823 r. osady sukienniczej. Jego wygl¹d
w niczym nie przypomina stanu pierwotnego. Je¿eli jednak jesteœmy turystami „z wyobraŸni¹”, bez trudu odtworzymy sobie
Nowy Rynek jako plac targowy, z jatkami usytuowanymi u wylotu ulicy Pomorskiej, z furmankami ch³opskimi, z których handlowano p³odami rolnymi. Do zamkniêcia targowiska przyczyni³o siê uruchomienie w 1898 roku linii tramwajowych (z czym
wi¹za³y siê czêste kolizje z furmankami w dni targowe). Od tego
czasu Nowy Rynek jest reprezentacyjnym ³ódzkim placem.
Zabudowa placu nie jest jednolita, pomiêdzy starymi domami znajduj¹ siê nowe bezstylowe, betonowe budynki. Z tych dawnych do dnia dzisiejszego przetrwa³ miêdzy innymi ratusz, wy-
Nowy Rynek (zdjêcie z 1860 roku)
18
ULICA PIOTRKOWSKA
budowany w stylu klasycystycznym w roku 1827. Na ratuszowej
wie¿yczce zamontowano zegar podarowany miastu przez ozorkowskiego przemys³owca Fryderyka Schlöesera. W³adze miejskie swoj¹ siedzibê w ratuszu mia³y do roku 1915. Obecnie mieœci siê tu Archiwum Pañstwowe utworzone w 1926 r.
W tym samym stylu co ratusz (klasycystycznym) powsta³ po
przeciwnej stronie wylotu ulicy Piotrkowskiej koœció³ ewangelicki (luterañski) pod wezwaniem œw. Trójcy. Po latach zburzono
star¹ budowlê, a na jej miejscu postawiono koœció³ w dzisiejszej
postaci. Tak jak wiêkszoœæ œwi¹tyñ ró¿nych wyznañ z prze³omu
XIX i XX wieku i ta powsta³a w okresie dominacji historyzmu.
Zosta³a wybudowana w stylu neorenesansowym na planie krzy¿a greckiego, czym nawi¹zywa³a do œwi¹tyñ bizantyjskich oraz
do stylu, w jakim zaprojektowano pod koniec XIX w. katedrê
protestanck¹ w Berlinie. Od 1945 roku jest to rzymsko-katolicki
koœció³ pod wezwaniem Zes³ania Ducha Œwiêtego.
Oczywiœcie, bêd¹c na placu Wolnoœci, nie mo¿emy pomin¹æ,
powsta³ego w roku 1930, zniszczonego przez okupanta hitlerowskiego i odbudowanego po wojnie pomnika Tadeusza Koœciuszki. Sta³ siê on wrêcz symbolem i wizytówk¹ £odzi.
Je¿eli mamy trochê czasu, mo¿emy wejœæ do Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego – plac Wolnoœci 14. Mieœci
siê ono w przebudowanym budynku pierwszej w £odzi szko³y
przemys³owej. Warto równie¿ zwiedziæ sta³¹ ekspozycjê muzealn¹ poœwiêcon¹ dziejom ³ódzkiego getta. Znajduje siê ona na
poddaszu oficyny przy placu Wolnoœci 2 (filia Muzeum Historii
Miasta). W tym samym budynku ma swoj¹ siedzibê Towarzystwo Przyjació³ £odzi, W naro¿nym budynku (nr 6) znajduje siê
siedziba organizatorów najwiêkszego w Polsce festiwalu artystycznego – Festiwalu Dialogu Trzech Kultur. Mo¿na tu uzyskaæ
sporo informacji o wielokulturowej tradycji miasta, programie
imprez festiwalu, a tak¿e odwiedziæ galeriê sztuki.
Po obejrzeniu Nowego Rynku zapraszamy na spacer po ulicy
Piotrkowskiej. Je¿eli nie mamy ochoty iœæ pieszo, mo¿emy przejechaæ siê riksz¹. Przyjemnoœæ ta bêdzie nas kosztowaæ oko³o
2-3 z³ote od osoby. Od niedawna po ulicy jeŸdzi równie¿ ciekawy pojazd – zbudowany na wzór starego tramwaju, porusza siê
na podwoziu samochodowym. Jest to tzw. trambus (linia A obs³ugiwana przez MPK).
19
ZWIEDZANIE MIASTA
Piotrkowska – centralna ulica £odzi – liczy (wraz z jej przed³u¿eniem – ulic¹ Nowomiejsk¹) 5 km d³ugoœci. Nazwa pochodzi od
przebiegaj¹cego têdy w dawnych czasach
traktu do Piotrkowa Trybunalskiego. Trakt
piotrkowski ³¹czy³ najstarsz¹ czêœæ miasta
z powsta³ymi na pocz¹tku XIX w. osadami: sukienniczym Nowym Miastem i lniano-bawe³nian¹ £ódk¹. Wzd³u¿ ulicy, która
dzisiejsz¹ nazwê otrzyma³a w 1823 r., wytyczono identyczne dzia³ki budowlane dla
osadników-tkaczy. Pocz¹tkowo wszyscy
mieszkali w jednakowych parterowych
domach, które po latach ust¹pi³y miejsca
okaza³ym kamienicom i pa³acom. Piotrkowsk¹ wybrukowano dopiero w drugiej
po³owie XIX w., zaœ skanalizowano
jeszcze póŸniej, bo w pierwszych latach II Rzeczpospolitej. W 1898 r. pojawi³y siê na niej tramwaje elektryczne, które zniknê³y dopiero w latach
60. XX wieku i to tylko z pó³nocnej
czêœci ulicy.
Piotrkowska od swojego powstania dzieli siê na dwie czêœci: pó³nocn¹ i po³udniow¹.
Pó³nocna – zadbana, reprezentacyjna, wy³o¿ona kostk¹, z odnowionymi frontonami kamienic,
w znacznej czêœci nabra³a charakteru barwnej promenady; odbywaj¹
siê tutaj ró¿nego rodzaju imprezy, m.in. festyny, koncerty, turnieje koszykówki ulicznej.
Po³udniowa – zachowa³a
ruch samochodowy i tramwajowy oraz charakterystyczny rys
wynikaj¹cy z przemys³owej
przesz³oœci.
20
ULICA PIOTRKOWSKA
Czêœæ pó³nocna ulicy Piotrkowskiej
To w tej czêœci ulicy znajduje siê chyba najwiêcej ciekawych
kamienic. Nie sposób jednak obejrzeæ wszystkich (mo¿e rozboleæ nas kark od ci¹g³ego zadzierania g³owy), dlatego skupimy siê
tylko na najciekawszych. Tu¿ za ratuszem pod nr 3 istnia³ dawny
zajazd i pierwszy w £odzi hotel – Polski Antoniego Engla. Pod
nr 11 stoi ogromna kamienica Scheiblerów wybudowana w 1882 r.,
wed³ug projektu najbardziej znanego ³ódzkiego architekta Hilarego Majewskiego, w stylu nawi¹zuj¹cym do renesansu. Jej naro¿nik przykrywa wieloboczna kopu³a. Ze wzglêdu na piêkno
dekoracji kamienicê nazywano „Pa³acem Scheiblera”. Po drugiej
stronie ulicy pod numerem 12 znajduje siê równie interesuj¹ca
trzypiêtrowa kamienica zaprojektowana w 1897 r. przez Dawida
Landego. Eklektyczna, bogato zdobiona fasada budynku ³¹czy
w sobie wiele stylów (m.in. renesans, barok, gotyk). Charakterystyczn¹ cech¹ s¹ ró¿ne na ka¿dym piêtrze zwieñczenia okien. Kontrastem dla bogatej fasady jest ma³e, ciemne podwórko „studnia”.
Do nastêpnego skrzy¿owania (Jaracza-Wiêckowskiego) Piotrkowska zabudowana jest niskimi, kamienicami. Mo¿emy jednak
zwróciæ uwagê chocia¿by na klasycystyczny dom Jana Petera pod
nr 13, ozdobiony trójk¹tnymi naczó³kami, pilastrami i p³askoEklektyzm – styl w architekturze, ³¹czy w jednej budowli kilka
ró¿nych stylów, np. neoromañski, neogotycki i secesjê.
Historyzm – kierunek nawi¹zuj¹cy do dawnych stylów architektonicznych, np. neoromañskiego, neogotyckiego, neorenesansowego, neobarokowego.
Klasycyzm – styl w sztuce wprowadzony w okresie panowania
króla Stanis³awa Poniatowskiego, stosowany do po³owy XIX w.
Charakteryzuje siê wystêpowaniem form dekoracyjnych przejêtych
z antyku, uproszczeniem bry³y budynku, stosowaniem kolumn i jasn¹ kolorystyk¹.
Secesja – styl w architekturze, powsta³y na prze³omie XIX i XX w.
jako protest przeciwko masowej produkcji przemys³owej. Cechy
charakterystyczne to: asymetria, jasne kolory, przewaga motywów
roœlinnych w zdobnictwie (liœcie, wstêgi, kwiaty itp.). £ódzkie budowle w tym stylu wznoszono g³ównie w pierwszym dziesiêcioleciu XX wieku.
21
ZWIEDZANIE MIASTA
rzeŸbionymi p³ycinami oraz na kamienicê nr 17, gdzie w przesz³oœci bracia Antoni i W³adys³aw Krzemiñscy zorganizowali
„pokaz ¿ywych fotografii” w kinie Illusion.
Pod nr 18 znajdowa³a siê drukarnia Leona Krukowskiego,
dziadka Juliana Tuwima, w pobliskim domu nr 22 ksiêgarz Cezary Richter wydawa³ pierwsze ³ódzkie kalendarze, a w 1893 r.
opublikowa³ pierwszy „Przewodnik po £odzi”.
Tu¿ przed skrzy¿owaniem, po lewej stronie, w doœæ brzydkim
budynku domu handlowego Magda znajduje siê McDonald. Na placyku przed „Magd¹” mo¿emy chwilê odpocz¹æ przy jednym z pomników z Galerii Wielkich £odzian. Przedstawia on trzech najwiêkszych przemys³owców ³ódzkich z drugiej po³owy XIX wieku
– Scheiblera, Poznañskiego i Grohmana. Jedna z postaci stoi, pozostali siedz¹ za sto³em. Pomys³odawc¹ „Galerii” jest Marcel Szytenchelm. Wszystkie rzeŸby maj¹ charakter pomników-³aweczek, zawsze mo¿emy przysi¹œæ i koniecznie potrzeæ nos, którejœ z postaci
– podobno przynosi to szczêœcie. Za skrzy¿owaniem Jaracza-Wiêckowskiego (nr 29) zwraca uwagê, zbudowany w 1903 r. wed³ug
projektu Gustawa Landaua-Gutentegera, dawny Dom Bankowy warszawskiej firmy Wilhelma Landaua. Bank mieœci³ siê na parterze,
natomiast pomieszczenia na piêtrach by³y przeznaczone na wynajem, co przynosi³o w³aœcicielowi godziwe zyski. Obecnie w tym
budynku tak¿e znajduje siê bank, choæ ju¿ kto inny jest jego w³aœcicielem. Fasada pokryta jest bogat¹
ornamentyk¹ secesyjn¹ po³¹czon¹
z formami barokowymi.
Do skrzy¿owania Narutowicza-Zielona du¿o ciekawiej, g³ównie
z powodu odnowionych kilka lat
temu fasad, prezentuje siê strona
ulicy z nieparzystymi numerami.
Warto zwróciæ uwagê na wysoki,
czteropiêtrowy dom (nr 37) bogato
zdobiony elementami secesyjnymi
(liœcie, wstêgi i maszkarony) oraz na
budynki pod nr 41 i 43. Szczególnie interesuj¹cy jest drugi z wymienionych budynków, zwany niekiedy „kamienic¹ pod kasztanami”.
ul. Piotrkowska 53
22
KULTURA
OGÓLNOPOLSKI FESTIWAL
SZKÓ£ TEATRALNYCH
(kwiecieñ)
Miejsce: Teatr Studyjny
Imprezy cykliczne
FESTIWAL SZTUK PRZYJEMNYCH
Ogólnopolski przegl¹d najlepszychspektakli teatralnych
(styczeñ–luty)
Miejsce: Teatr Powszechny
MIÊDZYNARODOWY KONKURS
im. KAROLA SZYMANOWSKIEGO
Interdyscyplinarny konkurs wykonawczy poœwiêcony kompozytorowi (kwiecieñ).
PRZEGL¥D PIOSENKI
STUDENCKIEJ I TURYSTYCZNEJ
YAPA
Jeden z najwa¿niejszych i najstarszych w kraju festiwali piosenki
turystycznej i studenckiej. Po raz
pierwszy odby³ siê w roku 1974.
Wœród najznakomitszych laureatów tego przegl¹du wymieniæ
mo¿na m.in. El¿bietê Adamiak,
Andrzeja Poniedzielskiego (patrz
równie¿ puby – Przechowalnia),
Woln¹ Grupê Bukowina, Stare
Dobre Ma³¿eñstwo, Olka Grotowskiego, JKT Gdynia (marzec).
Miejsce: sala Politechniki
£ódzkiej
FESTIWAL NAUKI, TECHNIKI
I SZTUKI.
Celem imprezy jest prezentacja
dorobku ³ódzkich szkó³ wy¿szych
oraz placówek naukowych, A tak¿e popularyzacja najnowszych
osi¹gniêæ badawczych i mo¿liwoœci edukacyjnych ³ódzkiego oœrodka akademickiego (kwiecieñ).
ŒWIÊTO £ODZI
Urz¹d Miasta i Fundacja Ulicy
Piotrkowskiej organizuj¹ co roku
wielki festyn na ulicy Piotrkowskiej.
Na ulicy rozstawione s¹ stragany
z ró¿nymi towarami. Na kilku scenach wystêpuj¹ najlepsze polskie
zespo³y. Zabawa trwa od rana do
póŸnych godzin wieczornych (dwa
tygodnie w po³owie maja).
MEDIATRAVEL –
MIÊDZYNARODOWY FESTIWAL
PODRÓZNIKÓW I ODKRYWCÓW
(marzec)
KOLOROWA TOLERANCJA
Akcja maj¹ca na celu przeciwdzia³anie przejawom nietolerancji.
W pierwszy dzieñ wiosny m³odzie¿ ³ódzkich szkó³ uczestniczy
w koncertach, zamalowuje obraŸliwe napisy na murach. W tym
dniu dla zwiedzaj¹cych otwarte s¹
koœcio³y ró¿nych wyznañ (21
marca).
FESTIWAL PIOSENKI
¯EGLARSKIEJ KUBRYK
Spotkania mi³oœników ¿eglowania, ¿eglarzy i ich muzyki (maj).
Miejsce: £ódzki Dom Kultury
£ÓDZKIE SPOTKANIA BALETOWE
S¹ jednym z najbardziej licz¹cych
siê na œwiecie festiwali sztuki tanecznej i choreografii (maj – odbywaj¹ siê co dwa lata).
Miejsce: Teatr Wielki
101
KULTURA
MIÊDZYNARODOWY FESTIWAL
FOTOGRAFII
Na imprezê sk³adaj¹ siê wystawy,
warsztaty, wyk³ady, spotkania autorskie, filmy, prezentacje szkó³
fotograficznych, pokazy slajdshow i koncerty. Imprezy odbywaj¹ siê na terenie ca³ego miasta
(maj).
MODA MEDIA
Widowisko prezentuj¹ce ubrania
u¿ytkowe oraz nakrycia awangardowe autorstwa w wiêkszoœci debiutuj¹cych projektantów (czerwiec).
Miejsce: Teatr Muzyczny
DZIEÑ REYMONTA
Jest organizowany od kilku lat
przez Marcela Szytenchelma. Co
roku inna ksi¹¿ka jest g³ównym
tematem imprezy. Uczestnicy zabawy przebrani w stosowne stroje najpierw bawi¹ siê w £odzi,
a nastêpnie s¹ przewo¿eni zabytkowym poci¹giem do Lipiec Reymontowskich (czerwiec).
Organizator: Studio Teatralne
S³up
JUWENALIA
Coroczne studenckie œwiêto (maj).
Odbywa siê osobno na Uniwersytecie i Politechnice.
Zabawa trwa od rana do póŸnej
nocy. Na osiedlu Politechniki ma
charakter typowo studencki, zaœ
na uniwersyteckim Lumumbowie
bardziej komercyjny. Czasem organizowane s¹ wspólnie – gdy samorz¹dom obu uczelni uda siê
porozumieæ (maj).
Miejsca:
U£ – osiedle Lumumby,
P£ – osiedle Politechniki
MUZYKA W STARYM
KLASZTORZE
Wakacyjne koncerty muzyki organowej (lipiec, sierpieñ – sob.).
Miejsce: klasztor oo. Franciszkanów, ul. Okólna 185
Z£OTA NITKA
Konkurs dla projektantów ubioru
(maj).
JARMARK £ÓDZKI
Festyn prezentuj¹cy produkty
wytworzone na terenie województwa ³ódzkiego – np. ¿ywnoœæ, rêkodzie³o artystyczne (wrzesieñ).
Miejsce: Rynek Starego Miasta
MIÊDZYNARODOWE BIENNALE
TKANINY
Jeden z najbardziej licz¹cych siê
w œwiecie przegl¹dów tkaniny
wspó³czesnej (maj – odbywa siê
co trzy lata).
Miejsce: Centralne Muzeum
W³ókiennictwa
FESTIWAL DIALOGU CZTERECH
KULTUR
Przygotowany z olbrzymim rozmachem festiwal prezentuj¹cy
szeroko rozumian¹ kulturê czterech narodów tworz¹cych w XIX
wieku potêgê przemys³owej £odzi
(wrzesieñ).
www.4kultury.pl
102
KULTURA
PARADA WOLNOŒCI
Wzorowana na berliñskiej Paradzie
Mi³oœci wielka uliczna zabawa dla
fanów muzyki techno. Impreza
rozpoczyna siê na ulicy Piotrkowskiej i Pi³sudskiego prezentacj¹ did¿ejów. Potem kilkudziesiêciotysiêczny t³um kolorowych nastolat-
FESTIWAL MUZYKI FILMOWEJ
Ka¿da edycja festiwalu poœwiêcona jest innemu kompozytorowi muzyki filmowej. Mo¿na obejrzeæ filmy, do których dany twórca skomponowa³ muzykê, oraz wys³uchaæ
koncertów prezentuj¹cych muzykê
danego artysty (paŸdziernik).
MEDIASCHOOL
Miêdzynarodowy przegl¹d etiud
studentów szkó³ filmowych (paŸdziernik).
Miejsce: Teatr Studyjny
£ÓDZKIE DNI MUZYKI KAMERALNEJ
Festiwal muzyki kameralnej
ków przechodzi z towarzyszeniem
ciê¿arówek-platform, na których
grana jest muzyka, do hali sportowej przy ulicy ksiêdza Skorupki.
Mimo olbrzymich rozmiarów imprezy i protestów niektórych œrodowisk, parada co roku przebiega
bardzo spokojnie (wrzesieñ).
Miejsce: ul. Piotrkowska, Hala
Sportowa £OS
(paŸdziernik).
Miejsce: £ódzki Dom Kultury
DZIEÑ TUWIMA
Organizatorem i pomys³odawc¹,
tak jak i Dnia Reymonta, jest Marcel Szytenchelm. Impreza z udzia³em publicznoœci oparta na motywach twórczoœci Tuwima odbywa
OGÓLNOPOLSKI KONWENT
TWÓRCÓW KOMIKSU
Najwa¿niejsze spotkanie twórców
i czytelników sztuki komiksu
(paŸdziernik).
Miejsce: £ódzki Dom Kultury
KULTURY DAWNEJ £ODZI –
FESTIWAL MUZYCZNY
Festiwal muzyczny prezentuj¹cy
muzykê czterech narodów – Polaków, Rosjan, Niemców i ¯ydów
(paŸdziernik).
Miejsce: Koœció³ sw. Mateusza
103
KULTURA
EXPLORERS FESTIVAL –
FESTIWAL GÓR, SPORTÓW
EKSTREMALNYCH I PODRÓ¯Y
Spotkania najwiêkszych gwiazd
wspinaczki, sportów ekstremalnych, odkrywców i podró¿ników
z ca³ego œwiata, dla których pasja, odkrywanie i wyznaczanie
wci¹¿ nowych granic mo¿liwoœci
cz³owieka s¹ czymœ niezwykle
wa¿nym. Próba odpowiedzi na pytanie o sens ich poszukiwañ; prezentacje, spotkania, filmy, wystawy, warsztaty, zawody i pokazy
sportowe (listopad).
www.festiwalgor.pl
siê za ka¿dym razem w innej czêœci miasta – np. dawny dom Tuwima, ogród zoologiczny (wrzesieñ
lub paŸdziernik).
Organizator: Studio Teatralne
S³up
FESTIWAL MEDIÓW CZ£OWIEK
W ZAGRO¯ENIU
Przegl¹d publikacji prasowych,
filmów, programów telewizyjnych
i radiowych o tematyce podanej
w tytule – cz³owiek w zagro¿eniu
(listopad).
Miejsce: £ódzki Dom Kultury,
Teatr Wielki, kino Polonia
MIÊDZYNARODOWY KONKURS
INDYWIDUALNOŒCI
MUZYCZNYCH IM. ALEKSANDRA
TANSMANA
Kryterium konkursu jest artysta –
jego indywidualnoϾ i osobowoϾ
(listopad).
Miejsce: Teatr Wielki, Muzeum Historii Miasta £odzi
www.tansman.lodz.pl
CAMERIMAGE
Jedyny na œwiecie festiwal twórczoœci operatorskiej. Corocznie
podczas jego trwania mo¿na spotkaæ w £odzi najs³awniejszych ludzi filmu z ca³ego œwiata (grudzieñ).
www.camerimage.pl
£ÓDZKIE SPOTKANIA TEATRALNE
Festiwal teatrów alternatywnych
(grudzieñ).
Miejsce: £DK
DNI KULTURY CHRZEŒCIJAÑSKIEJ
Wystawy, koncerty, przedstawienia teatralne zwi¹zane z szeroko
rozumian¹ kultur¹ chrzeœcijañsk¹
(listopad).
Miejsce: Teatr Logos
SYLWESTER MIEJSKI
Impreza plenerowa odbywa siê na
ulicy Piotrkowskiej lub placu D¹browskiego (noc sylwestrowa).
FORUM KINA EUROPEJSKIEGO
Podczas trwania Forum publicznoœæ ma mo¿liwoœæ obejrzenia
najlepszych filmów wyprodukowanych w pañstwach starego kontynentu (listopad).
Miejsce: kino Charlie i inne
³ódzkie kina
104
KULTURA
OKULISTYKA
Wystawa Sprzêtu Materia³ów
i Leków Okulistycznych (maj)
Targi
Wiêkszoœæ imprez targowych odbywa siê w hali EXPO przy ulicy
Stefanowskiego oraz w okolicznych halach sportowych.
WYSTAWA KOMUNIKACJI
MIEJSKIEJ
(wrzesieñ)
Poni¿ej prezentujemy wybrane
imprezy targowe
INTERFLOWER
Targi Architektury Krajobrazu,
Ogrodnictwa i Kwiaciarstwa (paŸdziernik)
£ÓDZKIE TARGI EDUKACYJNE
(luty)
INFOBIT
Krajowe Targi Zastosowañ Technik Komputerowych (paŸdziernik)
INTERGLASS
Miêdzynarodowe Targi Szk³a
i Ceramiki (luty)
FESTIWAL ZDROWIA, WRÓ¯B
I NIEZWYK£OŒCI
INTERBUD
Targi Budownictwa (luty)
(listopad)
NIERUCHOMOŒCI
Krajowe Targi Nieruchomoœci
i Inwestycji (luty)
INTERFLAT
Miêdzynarodowe Targi Wyposa¿enia Wnêtrz i Budownictwa (listopad)
INTERTELECOM
Miêdzynarodowe Targi £¹cznoœci
(marzec)
CEDE
Œrodkowoeuropejska Wystawa
Materia³ów i Sprzêtu Stomatologicznego
NA STYKU KULTUR
Miêdzynarodowe Targi – Regiony Turystyczne (marzec)
AUTOEXPO
Targi Motoryzacyjne (kwiecieñ)
BEAUTY FAIR
Targi Urody i Zdrowego Stylu
¯ycia (maj)
Hala EXPO
105