Program monitoringu środowiska - Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Transkrypt

3.2. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD
POWIERZCHNIOWYCH
3.2.1. Monitoring rzek
Podstawa prawna
Zakres i sposób badania oraz kryteria oceny jakości wód określają rozporządzenia wykonawcze do
ustawy – Prawo wodne:
• rozporządzenie MŚ z dnia 4.10.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody
śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. Nr 176, poz.1455);
• rozporządzenie MŚ z dnia 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241, poz. 2093);
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 roku w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia /Dz. U. Nr 204, poz. 1728/;
• rozporządzenie MŚ w sprawie ogólnej klasyfikacji wód i oceny ogólnej (projekt),
• rozporządzenie MŚ w sprawie elementów jakości dla klasyfikacji stanu ekologicznego oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych oraz definicji klasyfikacji stanu ekologicznego oraz
potencjału ekologicznego wód powierzchniowych (projekt).
• umowa z 19 maja 1992 roku między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec
o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych.
Cele monitoringu i oceny jakości wód w województwie
• diagnoza stanu jakości wód na terenie województwa (RZGW Szczecin, RZGW Poznań) przygotowująca do wdrożenia Ramowej Dyrektywy Wodnej,
• ocena przydatności wód według ich funkcji gospodarczych (wykazy wód RZGW Szczecin
i Poznań),
• wykonanie oceny stopnia eutrofizacji wód na obszarze województwa,
• kontrola wpływu zanieczyszczeń związkami azotu ze źródeł rolniczych,
• udokumentowanie wpływu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych i rozproszonych,
• identyfikacja obecności substancji toksycznych,
• ocena trendów zmian stanu jakości wód w czasie, jako odpowiedź na działania naprawcze
w zlewni oraz zmiany naturalne.
Wyniki zrealizowanych badań posłużą m.in. do wypełnienia przez Polskę w latach 2007 i 2008 obowiązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej (raporty, o których mowa w Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE, dyrektywie 78/659/EWG w sprawie słodkich wód wymagających
ochrony lub poprawy dla zachowania życia ryb oraz dyrektywie 91/676/EWG dotyczącej ochrony
wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych),
a także złożenia do Komisji corocznego raportu wynikającego z Traktatu Akcesyjnego Polski do UE,
opracowywanego zgodnie z Decyzją Rady 77/795/EWG ustanawiającą wspólną procedurę wymiany
informacji w sprawie jakości słodkich wód powierzchniowych we Wspólnocie. W ramach podsystemu
wypełniane będą zobowiązana Polski wynikające ze współpracy z Europejską Agencją Środowiska,
obejmujące m.in. przekazywanie danych krajowych o jakości wód rzek i jezior.
Badania wód powierzchniowych na terenie województwa zachodniopomorskiego realizowane będą
przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie i Delegaturę w Koszalinie.
Program monitoringu w 2006 roku
Podstawę przygotowania wojewódzkiego programu monitoringu rzek na rok 2006 stanowi Program
Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006 opracowany przez GIOŚ jako dokument „pomostowy” zapewniający zarówno kontynuację zadań realizowanych w ramach Programu PMŚ na lata
2003-2005 jak i tworzący podstawy do opracowania systemu monitoringu i oceny stanu rzek, zgodnego z Ramową Dyrektywą Wodną, która wymaga uruchomienia w 2007 roku diagnostycznego
30
i operacyjnego monitoringu wód. Zgodnie z harmonogramem wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej nowy system monitoringu wód powierzchniowych oraz system oceny ich stanu ekologicznego
i chemicznego, państwa członkowskie muszą opracować do końca 2006 roku. System ten będzie
wdrażany stopniowo w miarę możliwości organizacyjnych i finansowych tak, by w okresie pierwszego cyklu planowania, tzn. do roku 2009 odpowiadał w pełni wymaganiom RDW. Wynikiem prac ma
być aktualizowana sieć punktów pomiarowo-kontrolnych, docelowo zgodna z wymogami Ramowej
Dyrektywy Wodnej, uwzględniająca także zadania monitoringowe wynikające z innych dyrektyw
(75/440/EWG, 78/659/EWG, 79/923/EWG, 91/676/EWG).
Obowiązująca od 1 stycznia 2002 roku ustawa Prawo wodne wprowadziła nowe zasady oceny jakości
wód uzależniając zakres i sposób prowadzenia badań monitoringowych od sposobu użytkowania wód
(wykazy wód) a także od charakteru ich zagrożenia lub ochrony (dyrektywa azotanowa). Wprowadzono także zmiany dotyczące monitoringu wód i sposobu klasyfikacji wód (w lutym 2004 roku ukazało
się wydane przez MŚ z mocy art. 49 ustawy Prawo wodne rozporządzenie w sprawie klasyfikacji dla
prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz
sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód). Nowa klasyfikacja wód powierzchniowych pod względem ich stanu jakościowego w miejsce dotychczasowych trzech klas wprowadziła
pięć klas czystości. W programie monitoringu został zlikwidowany podział na sieć krajową i regionalną.
Od 2004 roku system oceny jakości wód powierzchniowych realizowany jest w ramach:
• monitoringu diagnostycznego,
• europejskiej sieci EUROWATERNET.
• monitoringu jakości granicznych wód powierzchniowych,
• monitoringu wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł
rolniczych,
• monitoringu jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych,
• monitoringu jakości wód powierzchniowych, które są lub mogą być wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia.
Zestawienie punktów pomiarowych z wyszczególnieniem rodzaju monitoringu podano w tabeli 3.2.1.
oraz na Mapie 3, zaś zakres i częstotliwość planowanych badań w tabeli 3.2.2.
W 2006 roku w ramach programów pomiarowych kontynuowane będą zadania związane z realizacją
zobowiązań wynikających z przetransponowanego do prawa krajowego w latach poprzednich prawodawstwa Unii Europejskiej. Na podstawie wykazów wód przedstawionych przez RZGW, będą kontynuowane badania uwzględniające wymagania oraz kryteria oceny określone w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy - Prawo wodne, w tym badania wpływu rolnictwa (zanieczyszczenia związkami azotu), wód przeznaczonych do bytowania ryb, wód podlegających ochronie ze względu na ich
wykorzystanie jako źródła wody pitnej oraz badania jakości wód w rzekach wg według projektu rozporządzenia w sprawie ogólnej klasyfikacji i ogólnej oceny wód powierzchniowych.
31
Przynależność do dotychczasowej
sieci krajowej (K), regionalnej (R),
granicznej (G), nowy punkt (N), Eurowaternet (E)
1
Nazwa stanowiska
2
3
Km
10
11
12
13
14
15
53
91
54
8
Aktualny PMŚ
[Diagnostyczny]
Rzeka
4
ilość stanowisk
SZ - WIOŚ Szczecin
KO - Delegatura Koszalin
Monitoring wód przeznaczonych
do spożycia
Gmina
Lp
Monitoring wód wrażliwych
na zanieczyszczenia
związkami azotu
Monitoring wód będący
środowiskiem życia ryb
Punkt pomiarowy
Badania wykonuje
Tabela 3.2.1. Zestawienie punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu rzek w województwie zachodniopomorskim
RZGW
16
17
1
Myśla
Namyślin
5,9
x
x
R
Boleszkowice
SZ
SZ
2
Kurzyca
poniżej Kłosowa
5,0
x
x
R
Mieszkowice
SZ
SZ
SZ
3
Odra
poniżej ujścia Słubi, most w m. Osinów
662,0
x
x
K, G
Cedynia
SZ
4
Odra
powyżej uj. Rurzycy, most w m. Krajnik Dolny
690,0
x
x
K, G, E
Chojna
SZ
SZ
5
Odra
m. Widuchowa, (wodowskaz Widuchowa)
701,8
x
x
x
K, G
Widuchowa
SZ
SZ
6
Słubia
ujście do Odry (m. Stare Łysogórki)
x
x
R
Mieszkowice
SZ
SZ
7
Rurzyca
poniżej Chojny
x
x
R
Chojna
SZ
SZ
8
Rurzyca
poniżej Nawodnej
5,4
x
x
R
Chojna
SZ
SZ
9
Tywa
przed ujściem do Odry
3,0
x
x
R
Gryfino
SZ
SZ
10
Odra Zachodnia
w Mescherin
14,6
K, G
Niemcy
SZ
SZ
11
Odra Zachodnia
autostrada
25,4
Kołbaskowo
SZ
SZ
12
Odra Zachodnia
Most Długi
36,0
x
R
Szczecin
SZ
SZ
13
Odra Wschodnia
poniżej Gryfina /Regalica/ (m. Gryfino)
719,0
x
K
Gryfino
SZ
SZ
14
Odra Wschodnia
most autostrada /Regalica/ (m. Szczecin)
729,0
x
R
Kołbaskowo
SZ
SZ
15
Odra Wschodnia
Most Cłowy /Regalica/ (m. Szczecin)
737,6
x
K
Szczecin
SZ
SZ
16
Odra Zachodnia
Baza Urzędu Morskiego Szczecin
751,6
x
R
Szczecin
SZ
SZ
761,6
x
5,3
12,0
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
R
17
Odra Zachodnia
uj. do Rozt.Odrz.,Odra Zachodnia (m. Police)
K
Police
SZ
SZ
18
Płonia
powyżej stawów rybnych (m. Barlinek)
72,5
x
R
Barlinek
SZ
SZ
19
Płonia
Niepołcko (most drogowy)
65,1
x
R
Pełczyce
SZ
SZ
20
Płonia
powyżej ujścia Strzelicy (m. Warszyn)
56,4
x
R
Przelewice
SZ
SZ
32
do spożycia
Rzeka
1
Nazwa stanowiska
2
3
Km
4
11
12
13
14
x
x
x
21
22
Strzelica
Płonia
Strzelica ujście do Płoni (2,3 km)
powyżej jez. Płoń (m. Przywodzie)
55,6
51,0
23
Płonia
poniżej jez. Płoń (most w m. Lubiatowo)
43,5
x
24
Płonia
powyżej uj. Kanału Młyńskiego,wod. Okunica
35,4
x
25
Gowienica Miedw.
powyżej Dębicy
7,3
x
26
Gowienica Miedw.
przed ujściem do j. Miedwie
0,2
x
27
Płonia
poniżej j.Miedwie
28
Miedwianka
przed ujściem do J. Miedwie
0,1
x
x
29
dopływ z Bielkowa
0,7
x
30
Rów Kunowski
0,0
x
31
K.Młyński-Sicina
ujście do Płoni (m. Ryszewo)
1,7
x
32
K. Nieborowski
na drodze Pyrzyce-Banie
16,4
33
Kan. Nieborowski
Kanał Nieborowski w Nieborowie
7,8
34
Bielica
most na drodze Bielice-Banie
5,2
35
Bielica
Bielica przed uj. do K. Nieborowskiego
2,3
36
Ostrowica
Kanał Nieborowski powyżej j. Będgoszcz
5,1
x
37
Krzekna
Krzekna przed ujściem do j. Będgoszcz
0,1
x
x
24,3
x
R
R
Gmina
15
SZ - WIOŚ Szczecin
na zanieczyszczenia
związkami azotu
10
Lp
Badania wykonuje
Aktualny PMŚ
[Diagnostyczny]
Punkt pomiarowy
RZGW
16
17
Dolice
Przelewice
SZ
SZ
SZ
SZ
R
Przelewice
SZ
SZ
R
Pyrzyce
SZ
SZ
R
Stargard Szcz.
SZ
SZ
R
Stargard Szcz.
SZ
SZ
R
St. Czarnowo
SZ
SZ
R
Kobylanka
SZ
SZ
x
N
Kobylanka
SZ
SZ
x
R
Kobylanka
SZ
SZ
R
Pyrzyce
SZ
SZ
x
R
Pyrzyce
SZ
SZ
x
R
Pyrzyce
SZ
SZ
x
R
Bielice
SZ
SZ
x
R
Bielice
SZ
SZ
x
R
Pyrzyce
SZ
SZ
R
St. Czarnowo
SZ
SZ
R
Pyrzyce
SZ
SZ
R
St. Czarnowo
SZ
SZ
x
x
x
x
x
38
Ostrowica
przed ujściem do j. Miedwie
1,6
x
39
Płonia
powyżej Kołbacza (most drogowy)
19,7
x
40
Płonia
powyżej dz. Płonia (Jezierzyce)
13,8
41
Płonia
poniżej Szczecina-Dąbie (most)
0,9
x
42
Stobnica
ujście do Iny
nowy
x
x
x
x
x
x
R
Szczecin
SZ
SZ
R
Szczecin
SZ
SZ
N
Choszczno
SZ
SZ
33
x
SZ
SZ
SZ
SZ
x
R
Stargard Szcz.
SZ
SZ
x
R
Stargard Szcz.
SZ
SZ
x
x
R
Stargard Szcz.
SZ
SZ
x
x
R
Police
SZ
SZ
R
Goleniów
SZ
SZ
x
x
R
Osina
SZ
SZ
x
x
R
Stępnica
SZ
SZ
x
R
Świnoujście
SZ
SZ
x
R
Dziwnów
SZ
SZ
x
R
Kamień Pom.
SZ
SZ
x
R
Kamień Pom.
SZ
SZ
R
Świdwin
KO
SZ
11
12
x
x
x
x
ujście do Iny (m. Witkowo)
2,8
x
x
Krąpiel
ujście do Iny
0,5
x
x
47
Pęzinka
ujście do Krąpieli (m.Pezino)
0,2
48
Gunica
ujście (m. Jasienica)
0,2
49
Gowienica
w Niewiadowie
34,2
x
x
50
Stepnica
w Bodzęcinie
0,6
x
51
Gowienica
ujście do Roztoki Odrzańskiej
5,1
x
52
Świna
w Świnoujściu (przeprawa promowa)
2,1
x
53
Dziwna
most w Dziwnowie
1,2
x
54
Wołczenica
w Rekowie
6,8
x
55
Świniec
ujście do Zalewu Kamieńskiego
0,5
x
56
Rega
poniżej m. Świdwin (m. Półchleb)
57
Stara Rega
ujście do Regi (most Łobez-Świdwin)
58
Rega
poniżej Reska (wodowskaz Resko)
59
Łożnica
uscie do Regi, most w m. Łobez
60
Reska Węgorza
61
Ukleja
Rzeka
1
Nazwa stanowiska
2
3
43
44
Ina
Ina
poniżej Recza Pomorskiego
poniżej Goleniowa (punkt reperowy)
45
Mala Ina
46
Km
4
124,0
x
x
x
Gmina
SZ - WIOŚ Szczecin
16
Recz Pomorski
Goleniów
10
98,7
10,2
Lp
Badania wykonuje
15
R
K, E
14
na zanieczyszczenia
związkami azotu
13
Aktualny PMŚ
[Diagnostyczny]
do spożycia
Punkt pomiarowy
RZGW
17
2,9
x
x
x
R
Łobez
KO
SZ
76,6
x
x
x
R
Resko
KO
SZ
0,3
x
x
x
R
Łobez
KO
SZ
poniżej ujścia Brzeźniackiej Węgorzy
3,0
x
x
x
R
Łobez
KO
SZ
ujście do Regi (m. Taczaly)
0,4
x
x
x
R
Resko
KO
SZ
61
Rekowa
ujśie do Regi (most w m. Płoty)
1,2
x
x
x
R
Płoty
KO
SZ
63
Gardominka
ujście do Regi
1,7
x
x
x
R
Gryfice
KO
SZ
34
do spożycia
Rzeka
1
2
64
Rega
65
Mołstowa
Nazwa stanowiska
3
poniżej cukrowni "Gryfice", powyżej
Lubieszowej
pow. uj rzeki Czernicy m. Międzyrzecz
(mostek w lesie)
Km
4
11
12
13
14
15
36,9
x
x
R
Gryfice
KO
SZ
x
R
Resko
KO
SZ
29,5
SZ - WIOŚ Szczecin
10
Lp
Badania wykonuje
na zanieczyszczenia
związkami azotu
Gmina
Aktualny PMŚ
[Diagnostyczny]
Punkt pomiarowy
RZGW
16
17
66
Mołstowa
w Bielikowie
67
Rega
w Trzebiatowie (punkt reperowy)
1,6
x
x
x
R
Brojce
KO
SZ
12,9
x
x
x
K, E
Trzebiatów
KO
SZ
68
Rega
69
Dębosznica
ujście do morza (Mrzeżyno)
0,6
x
x
x
R
Trzebiatów
KO
SZ
ujście do j. Resko (m. Nowogardek)
2,6
x
x
x
R
Kołobrzeg
KO
70
Błotnica
ujście do j. Resko (m. Nowogardek), most
SZ
4,0
x
x
x
R
Kolobrzeg
KO
SZ
71
Parsęta
w rejonie m. Doble
72
Dębnica
ujście do Parsęty (m. Stare Dębno)
nowy
x
x
N
KO
SZ
3,0
x
x
R
Tychowo
KO
SZ
73
Parsęta
powyżej ujścia Gościanki, wodowskaz Bardy
74
Parsęta
przed ujściem do morza, m. Kołobrzeg
75
Radew
ujście do Parsęty, wodowskaz Karlino
0,5
76
Czerwona
m. Łopienica ujście do morza
2,5
77
Strzeżenica
most Mścice-Mielno, ujście do j. Jamno
1,6
x
x
x
R
Będzino
KO
SZ
78
Dzierżęcinka
ujście do j. Jamno pon. nowej. ocz. sciek.
1,2
x
x
x
R
Będzino
KO
SZ
79
Unieść
m. Sianów, powyżej Sianowskiej Strugi
8,0
x
x
x
R
Sianów
KO
SZ
80
Unieść
m. Kleszcze ujście do j. Jamno
1,8
x
x
R
Sianów
KO
SZ
81
Wieprza
m. Stary Kraków – wodowskaz
20,6
x
x
K, E
Sławno
KO
SZ
82
Ścięgnica
Tychowo
0,7
x
R
Sławno
KO
SZ
83
Moszczenica
Sławno
0,1
x
R
Sławno
KO
SZ
84
Wrześniczka
Sławsko
0,2
x
R
Sławno
KO
SZ
25,0
x
x
x
K, E
2,0
x
x
x
R
x
x
R
Białogard
KO
SZ
x
x
x
R
Będzino
KO
SZ
x
Dygowo
KO
SZ
Kołobrzeg
KO
SZ
35
do spożycia
Rzeka
1
Nazwa stanowiska
2
3
85
86
Moszczeniczka
Grabowa
87
88
89
Wieprza
90
Drawa
91
Drawa
92
Drawa
93
Drawica
m. Żołędowo, poniżej j. Lubie
powyżej Korytnicy w Bogdance (most ZatomNiemieńsko
powyżej Kalisza Pomorskiego
94
Polnica
powyżej m. Sianów
95
Czerwona
powyżej m.Dworek
Km
4
11
12
13
14
Pieszcz
powyżej ujścia Bielawy, m. Malechowo
2,1
22,1
x
x
Grabowa
poniżej ujścia. Bielawy, wodowskaz Grabowo
18,0
x
x
Bielawa
ujście do Grabowej (m. Niemica)
ujście do morza, powyżej Grabowej
(m. Darłowo)
poniżej Drawska Pom. (m. Mielenko)
3,0
x
x
2,5
x
x
104,5
x
50,4
x
x
4,5
x
x
x
13,0
x
x
x
122,8
13,0
Gmina
15
SZ - WIOŚ Szczecin
na zanieczyszczenia
związkami azotu
10
Lp
Badania wykonuje
Aktualny PMŚ
[Diagnostyczny]
Punkt pomiarowy
RZGW
16
Postomino
Malechowo
x
K, E
Malechowo
KO
SZ
x
R
Malechowo
KO
SZ
x
R
Darłowo
KO
SZ
x
x
R
Drawsko Pom.
KO
PO
x
x
R
Drawsko
KO
PO
x
R
Drawno
KO
PO
Sianów
KO
KO
Będzino
KO
KO
x
R
R
KO
KO
17
R
R
SZ
SZ
Kalisz Pom
36
Wskaźnik
2
3
1
Ocena wpływu rolnictwa (eu1
trofizacja)
Lp
Monitoring diagnostyczny *
Tabela 3.2.2. Planowane wskaźniki monitoringu rzek
Przydatność wód
2
dla bytowania ryb
Przydatność wód do
3
celów pitnych
4
5
6
X
X
wskaźniki fizyczne
1 Temperatura wody
X
2 Barwa
X
3 Zawiesina ogólna
X
X
X
4 Odczyn pH
X
X
X
X
X
X
wskaźniki warunków tlenowych
5 Tlen rozpuszczony
X
6 Natlenienie
X
7 BZT5 (bez inhibitora)
X
8
ChZT-Mn (indeks
nadmanganianowy)
9 ChZT-Cr *
10 Ogólny węgiel organiczny
X
X
X
X
X
X
X
X
wskaźniki biogenne
11 Azot amonowy (mg NH4/l)
X
X
12 Azot Kjeldahla
X
X
X
13 Azot azotanowy
X
X
X
14 Azot azotynowy
X
X
15 Amoniak niezjonizowany
X
X
X
X
16 Azot ogólny
X
17 Fosforany
X
18 Fosfor ogólny
X
X
X
X
X
wskaźniki zasolenia
19 Przewodność w 20 °C
X
X
20 Substancje rozpuszczone
X
21 Zasadowość ogólna
X
22 Siarczany
X
X
23 Chlorki
X
X
24 Wapń
X
37
2
3
1
25 Magnez
trofizacja)
Wskaźnik
Lp
Przydatność wód
2
dla bytowania ryb
3
celów pitnych
4
5
6
X
26 Sód
w monitoringu
granicznym Odry
27 Potas
28 Fluorki
X
X
metale ciężkie
29 Arsen
X
X
30 Bar
X
X
31 Bor
X
X
X
X
33 Chrom Cr
X
X
34 Cynk
X
35 Glin
X
36 Kadm
X
38 Miedź
X
39 Nikiel
X
X
40 Ołów
X
X
41 Rtęć
X
X
42 Selen
X
X
37 Mangan
X
X
43 Żelazo
X
X
32 Chrom ogólny
+6
X (ogólny)
X
X
X (rozpuszczona)
X
wskaźniki zanieczyszczeń przemyslowych
44 Cyjanki wolne
45 Fenole (indeks fenolowy)
46
Substancje powierzchniowo
czynne anionowe
47 Indeks oleju mineralnego
48
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
X*
X
X
Pestycydy ogółem (suma
lindanu, dieldryny)
badanie smakowe
X
X
X*
X*
X*
12 razy w roku przy
ujściu Gowienicy M.
49 Ekstrakt eterowy
50
X*
X*
X*
38
2
3
1
trofizacja)
Wskaźnik
Lp
Przydatność wód
2
dla bytowania ryb
3
celów pitnych
4
5
6
wskaźniki biologiczne
51 Saprobowość fitoplanktonu
X
Makrobezkręgowce bento52
sowe, indeksy
X
53 Chlorofil “a”
X
X
wskaźniki mikrobiologiczne
54
Liczba bakterii grupy coli typu kałowego
55 Ogólna liczba bakterii coli
X
X
X
X
Badania jakości wód w rzekach według projektu rozporządzenia w sprawie ogólnej klasyfikacji
i ogólnej oceny wód powierzchniowych
Przewiduje się, że rozporządzenie MŚ w sprawie ogólnej klasyfikacji i ogólnej oceny wód powierzchniowych w oparciu, o które będzie wykonywana cena stanu wód w roku 2006 wejdzie w życie
w drugiej połowie roku 2006. Zakres badań prowadzonych w monitoringu obejmuje określenie w wodach powierzchniowych wartości ok. 50 wskaźników fizykochemicznych i biologicznych.
Celem wykonywanych badań jest diagnoza stanu jakości wód na terenie województwa przygotowująca do wdrożenia monitoringu zgodnego z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej. Punktem wyjściowym do podjęcia prac związanych z nową koncepcją monitoringu wód jest określenie typologii
wód, wyznaczenie jednolitych części wód oraz ocena stanu istniejącego zawierającą analizę wpływu
działalności człowieka oraz wynikających z tego zagrożeń. Zgodnie z harmonogramem wdrażania
Ramowej Dyrektywy Wodnej w roku 2004 zakończono w Polsce prace w tym zakresie a jej wyniki
zostały wykorzystane jako materiał wyjściowy do opracowania raportów przekazanych do Komisji
Europejskiej w marcu 2005 roku. W odniesieniu do wszystkich części wód, w przypadku których
uznano w wyniku przeglądu wpływu działalności człowieka (lub na podstawie wyników monitoringu
diagnostycznego), że istnieje ryzyko nieosiągnięcia celów środowiskowych od 2007 roku musi być
realizowany monitoring operacyjny.
W celu uzupełniania i zatwierdzania wykonanej oceny ryzyka należy dokonać szczegółowej analizy
istotnych oddziaływań i ich wpływu na środowisko wodne w celu ostatecznej kwalifikacji jednolitych
części wód do poszczególnych kategorii zagrożenia. Z tego względu w 2006 roku do sieci monitoringu diagnostycznego włączono stanowiska zlokalizowane na rzekach, które na podstawie oceny oddziaływania zostały określone jako zagrożone niespełnieniem celów ekologicznych a brak jest aktualnych danych do przeprowadzenia takiej oceny.
W wyniku przeprowadzonej analizy brakujących danych w odniesieniu do jednolitych części wód do
badań wytypowano 54 stanowiska. Częstotliwość badań będzie zróżnicowana. W 6 punktach pomiarowo-kontrolnych (tzw. punkty reperowe) i w punktach granicznego monitoringu Odry (4 stanowiska)
częstotliwość oznaczeń wyniesie 1 raz na 2 tygodnie. W pozostałych punktach częstotliwość będzie
wynosić 1 raz/miesiąc.
39
Niektóre punkty pomiarowe sieci monitoringu diagnostycznego stanowią jednocześnie punkty pomiarowo-kontrolne innych sieci, zgodnie z danymi w kolumnach 11−13 tabeli 3.2.1.
Monitoring jakości wód powierzchniowych w sieci EUROWATERNET
W ramach podsystemu jakości śródlądowych wód powierzchniowych wypełniane są zobowiązana
Polski wynikające z Porozumienia pomiędzy Wspólnotą Europejską a Polską w sprawie uczestnictwa
Polski w Europejskiej Agencji Środowiska i EIONET”, obejmujące między innymi przekazywanie
danych krajowych o jakości wód rzek do sieci EUROWATERNET. Z terenu województwa zachodniopomorskiego do sieci tej wytypowano 6 punktów pomiarowo-kontrolnych. Są to przekroje zlokalizowane na odcinkach ujściowych głównych rzek województwa (Odra w Krajniku Dolnym oraz przekroje ujściowe Iny, Regi, Parsęty, Wieprzy i Grabowej).
Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych w sieci Eurowaternet została przedstawiona w kolumnie
14 tabeli 3.2.1. przedstawiającej sieć pomiarową monitoringu rzek na terenie województwa zachodniopomorskiego.
Monitoring jakości granicznych wód powierzchniowych
W województwie zachodniopomorskim, na granicznym odcinku Odry zlokalizowano 4 punkty pomiarowe (tabela 3.2.1.), w których od lat – na mocy umowy dwustronnej – prowadzone są badania we
współpracy z Niemcami (umowa pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec
o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych z 19 maja 1992 r.).
W roku 2006, podobnie jak w latach ubiegłych monitoring rzek granicznych realizowany będzie w zakresie wynikającym z umów międzynarodowych.
W ramach monitoringu wód granicznych planuje się:
• pobór próbek i przeprowadzenie badań fizyko-chemicznych, biologicznych i mikrobiologicznych
wód rzeki Odry (co dwa tygodnie)
• przeprowadzenie wspólnego ze stroną niemiecką poboru próbek (raz do roku) w celu porównania
uzyskiwanych wyników pomiędzy laboratorium WIOŚ w Szczecinie i laboratorium landu Brandenburgia,
• wymianę wyników badań – w ramach prac Grupy Roboczej W-2 Ochrona Wód Polsko-Niemieckiej Komisji ds. Wód Granicznych.
Badania biologiczne
W ramach wdrażania postanowień Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz w świetle zapisów Rozporządzenia w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, a także
zmian do Ustawy Prawo wodne z 18 lipca 2001 r., dotyczącego oceny stanu wód powierzchniowych
uwzględniającej klasyfikację także na podstawie elementów biologicznych (art. 49). Podobnie jak
w latach 2002-2005, również w roku 2006 w województwie zachodniopomorskim przeprowadzone
zostaną badania biologicznych elementów środowiska wodnego. Badania te będą obejmowały pobory
organizmów makrozoobentosowych, makrofitów wybranych rzek oraz charakterystykę warunków hydromorfologicznych w obrębie stanowisk.
Badania te mają na celu wypracowanie sieci stałych punktów poboru, na których określany będzie
stan ekologiczny wód, a także poszukiwanie stanowisk o warunkach referencyjnych.
Poniżej przedstawiono zestawienie punktów pomiarowych objętych badaniami struktury makrobezkręgowców bentosowych w roku 2006 na wybranych rzekach województwa (tabela 3.2.3).
40
L.p.
Rzeka
Km biegu rzeki
Tabela 3.2.3. Zestawienie punktów pomiarowych badania struktury makrobezkręgowców bentosowych
na wybranych rzekach województwa
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Krąpiel
Słubia
Miedwianka
Gowienica
Kurzyca
Krępa
Pęzinka
Łoźnica
Reska Węgorza
Ukleja
0,5
5,3
0,1
11
Dzierżęcinka
1,2
12
13
14
15
Unieść
Czerwona
Dębica
Bielawa
1,8
2,5
3,0
3,0
16
Mołstowa
29,5
17
Strzeżenica
5,0
2,7
0,2
0,3
3,0
0,4
1,6
Nazwa punktu
ujście do Iny
ujście do Odry (m.Stare Łysogórki)
ujście do Roztoki Odrzańskiej
poniżej Kłosowa
ujście do Krąpieli
ujście do Krąpieli (m.Pęzino)
ujście do Regi, most w m. Łobez
poniżej ujścia Brzeźniackiej Węgorzy
ujście do Regi (m. Taczały)
ujście do jeziora Jamno poniżej nowej
oczyszczalni ścieków
m. Kleszcze ujście do jeziora Jamno
m. Łopienica ujście do morza
ujście do Parsety, (m. Stare Dębno)
ujście do Grabowej, m. Niemica
pow. ujścia rzeki Czernicy m. Międzyrzecz
(mostek w lesie)
most Mścice-Mielno, ujście do jez. Jamno
Laboratorium
Szczecin
Szczecin
Szczecin
Szczecin
Szczecin
Szczecin
Szczecin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Koszalin
Ostateczna weryfikacja lokalizacji wybranych punktów zostanie dokonana podczas wizji terenowej, przeprowadzonej przed rozpoczęciem poborów prób (jedno badanie w roku).
Monitoring przydatności wód dla bytowania ryb w warunkach naturalnych
Kryteria jakim powinny odpowiadać wody wyznaczone dla ryb łososiowatych i karpiowatych, częstotliwości pobierania próbek i metod badania wód oraz sposobu oceny, czy wody odpowiadają wymaganym warunkom definiuje Rozporządzenie MŚ z dnia 4.10.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych.
Po opracowaniu przez regionalne zarządy gospodarki wodnej wykazów wód do bytowania ryb
w warunkach naturalnych, wykonywanie oceny stanu jakości wód staje się rutynowym zadaniem Państwowego Monitoringu Środowiska realizowanym przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska.
Z uwagi na dużą liczbę rzek podlegających ochronie ze względu na bytowanie ryb łososiowatych i
karpiowatych w warunkach naturalnych (Wykaz wód) do stałych punktów monitoringu przydatności
wód dla bytowania ryb w warunkach naturalnych wytypowano punkty pomiarowe zlokalizowane najbliżej ujścia rzeki, przy czym miejsce pobierania próbek wody powinno być odpowiednio oddalone od
punktów zrzutu zanieczyszczeń.
W 2006 roku sieć monitoringu przydatności wód dla bytowania ryb w warunkach naturalnych tworzy
55 punktów pomiarowo-kontrolnych. Badania wykonuje się z częstotliwością raz na miesiąc. Zestawienie punktów pomiarowych znajduje się w tabeli 3.2.1.
Monitoring rzek dla oceny zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz eutrofizacji wód
Zgodnie z art. 47 ust.6 Prawa wodnego kontynuowany będzie także monitoring wód powierzchniowych dla oceny wpływu zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł rolniczych na jakość wód w celu
zgromadzenia dostatecznej ilości danych umożliwiających wykonanie wymaganej co 4 lata oceny
41
zawartości azotanów i stopnia eutrofizacji wód na obszarze województwa, (weryfikacja wyznaczonych obszarów szczególnie narażonych (OSN).
W województwie zachodniopomorskim do badań w ramach monitoringu wytypowano 90 punktów
pomiarowo-kontrolnych. Podstawą wyznaczania miejsc poboru prób do badań była analiza lokalizacji
źródeł zanieczyszczeń punktowych i obszarów potencjalnego występowania znaczących zanieczyszczeń obszarowych pochodzenia rolniczego.
W zlewni Płoni, której wody od źródeł do przekroju zlokalizowanego w miejscowości Jezierzyce/Szczecina (13,8 km) oraz wody jezior: Będgoszcz, Miedwie, Płonno, Płoń, Zaborsko i Żelewo
uznano za wody wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, do badań w ramach monitoringu powierzchniowych wód płynących wrażliwych na zanieczyszczenie związkami
azotu ze źródeł rolniczych zlokalizowane są 24 stanowiska. W tym ujęto 5 stanowisk monitoriningu
diagnostycznego i 7 monitoringu przydatności wód na cele pitne. Wyniki realizowanych od 2004 roku
badań będą stanowiły podstawę do wykonania wymaganej co 4 lata (art. 47 ust.6 Prawa wodnego) weryfikacji wyznaczonego obszaru.
Zakres prowadzonych badań obejmie oznaczanie w wodzie stężenia amoniaku, azotanów, azotu ogólnego, fosforu ogólnego i chlorofilu „a”. Badania wykonuje się z częstotliwością raz na miesiąc.
Zestawienie punktów pomiarowych znajduje się w tabeli 3.2.1.
Monitoring jakości wód powierzchniowych, które są lub mogą być wykorzystywane do zaopatrzenia
ludności w wodę do spożycia
Monitoring przydatności wód do celów pitnych zaplanowano biorąc pod uwagę odcinki cieków powyżej ujęcia wody, podlegające ochronie ze względu na zasilanie ujęcia przez te wody. Punkty pomiarowe zlokalizowano na początku odcinka podlegającego ochronie. Zakres badań zaplanowano zgodnie z
Rozporządzeniem MŚ w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia zaś częstotliwość ich wykonywania dostosowano do wymagań związanych z oceną zagrożeń występujących w zlewni. W 2006
roku sieć monitoringu przydatności wód na cele wodociągowe tworzy 8 punktów pomiarowych zlokalizowanych na dopływach jeziora Miedwie oraz stanowisko zlokalizowane na Odrze Zachodniej powyżej ujęcia w Kurowie. Badania wykonuje się z częstotliwością raz na miesiąc. Zestawienie punktów pomiarowych znajduje się w tabeli 3.2.1.
Badania geochemiczne i ocena stanu jakości osadów wodnych rzek
Badania wykonywane są przez Państwowy Instytuty Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska i mają na celu kontrolowanie stężeń i trendów zawartości metali ciężkich
i szkodliwych substancji organicznych akumulowanych w osadach rzek.
Badania mają na celu kontrolowanie stężeń i trendów zawartości metali ciężkich i szkodliwych substancji organicznych akumulowanych w osadach rzek.
W 2006 roku badania wykonane zostaną wg dotychczasowego programu. Skontrolowanych zostanie
153 punkty, w tym 80 punktów badanych corocznie i 73 punkty, które badane są w cyklu 3-letnim.
We wszystkich próbkach wykonane zostaną oznaczenia zawartości pierwiastków głównych tj.: Ca,
Mg, Mn, Fe, P, S, i Corg oraz pierwiastków śladowych: As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Zn, V.
W 80 próbkach pobranych z punktów badanych corocznie wykonane zostaną oznaczenia wybranych
szkodliwych związków organicznych tj.: 17 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych
(acenaftylen, acenaften, fluoren, fenantren, antracen, fluoranten, piren, benzo(a)antracen, chryzen,
benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, benzo(a)piren, benzo(e)piren, perylen, indeno(1,2,3-cd)piren,
dibenzo(a,h)antracen, benzo(ghi)perylen), 7 kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB 28, PCB 52,
PCB 101, PCB 118, PCB 138, PCB 153, PCB 180) oraz 13 pestycydów chloroorganicznych (α-HCH,
β-HCH, γ-HCH, δ-HCH, Heptachlor, Aldryna, Epoksyd Heptachloru, Dieldryna, p,p’-DDE., p,p’DDD, p,p’-DDT, Endryna i Aldehyd Endryny).
42
Badania osadów wodnych
W ujściowym docinku Odry powyżej Szczecina (w Krajniku Dolnym), na Inie poniżej Goleniowa
oraz w rejonie ujścia rzek Przymorza – Wieprzy, Grabowej, Parsęty i Regi będą kontynuowane badania osadów wodnych mające na celu kontrolowanie zawartości metali ciężkich i szkodliwych substancji organicznych, które kumulowane są w osadach. We frakcjach mniejszych od 0,2 mm. oznaczane są stężenia pierwiastków głównych (Ca, Mg, Mn, Fe, P, S, Corg.) i pierwiastków śladowych (As,
Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Zn, V) oraz WWA. Program pomiarowy może zostać rozszerzony
o PCB oraz pestycydy chloroorganiczne. Wykonawcą tych badań, na zlecenie Głównego Inspektoratu
Ochrony Środowiska jest Państwowy Instytut Geologiczny, który corocznie prowadzi badania na około 80 stałych punktach pomiarowych na terenie Polski (6 stanowisk na terenie województwa zachodniopomorskiego).
Gromadzenie danych
Wyniki analiz monitoringu rzek gromadzone są w bazie danych Jawo. Dane o emisji zanieczyszczeń
ze źródeł punktowych i presja na środowisko wodne gromadzone są w Wojewódzkiej Bazie Danych
o Środowisku.
Oceny
Zakres i sposób badania oraz kryteria oceny jakości wód określają wymienione na wstępie rozdziału
rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo wodne oraz umowa o współpracy na wodach granicznych.
Przekazywanie danych
Wyniki badań przekazywane są do IMGW wg ustalonego formatu bazy danych (z punktów reperowych co miesiąc, pozostałe wyniki raz na kwartał oraz po rocznym cyklu badań), do GIOŚ (raz na
kwartał oraz po rocznym cyklu badań), Grupie Roboczej W-2 Polsko-Niemieckiej Komisji ds. Wód
Granicznych (po rocznym cyklu badań), oraz przetworzone wyniki pomiarów do RZGW, Wojewody,
Urzędu Marszałkowskiego, Urzędów Powiatowych i Gmin a także są udostępniane instytucjom naukowo-badawczym.
Udostępnianie i upowszechnianie danych
Wyniki monitoringu rzek są upowszechniane w formie raportów wojewódzkich (co 2 lata), sprawozdań z badań polsko – niemieckich wód granicznych, raportów tematycznych, raportów dla powiatów
i gmin, oraz na stronie internetowej w formie zgodnej z Rozporządzeniem MŚ w sprawie sposobu
udostępniania informacji (aktualizacja roczna).
3.2. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD
POWIERZCHNIOWYCH
3.2.2. Monitoring jezior
Podstawy prawne
Podstawą do przygotowania programu monitoringu jezior na rok 2006 są:
• ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229, z późn. zm.) – art. 38a ust.
1, 2 i 4, art. 47, art. 155a, art. 155b, art. 156;
śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. Nr 176, poz.1455);
• rozporządzenie MŚ z dnia 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093);
• rozporządzenie MŚ z dnia 1.10.2002 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku
(Dz. U. Nr 176, poz. 1453);
43
powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.
U. Nr 204, poz. 1728);
• projekt rozporządzenia w sprawie elementów jakości dla klasyfikacji stanu ekologicznego oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych oraz definicji klasyfikacji stanu ekologicznego
oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych ,
• projekt rozporządzenia w sprawie ogólnej klasyfikacji i ogólnej oceny wód powierzchniowych
Cele
Badania monitoringowe jezior są podstawą do diagnozy ich stanu. Daje to możliwość do podejmowania działań na rzecz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym przed eutrofizacją powodowaną
wpływem sektora bytowo-komunalnego oraz rolnictwa.
W roku 2006 będą kontynuowane badania według dotychczas obowiązujących zasad (jeziora o powierzchni powyżej 100 ha oraz inne ważne ze względów gospodarczych i przyrodniczych, badania
wykonywane będą dwukrotnie w ciągu roku: w okresie cyrkulacji wiosennej i podczas stagnacji letniej).
Ocena i klasyfikacja zostanie dokonana na podstawie Wytycznych monitoringu podstawowego jezior –
Biblioteka Monitoringu Środowiska 1994. Zapewni to spójność badań i ocen realizowanych według
jednolitej metodyki od początku lat 90-tych.
Wdrażanie wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej nakłada na Wojewódzkie Inspektoraty następujące zadania:
• Opracowanie (w ramach wojewódzkiego programu monitoringu środowiska) programu monitoringu jezior województwa zachodniopomorskiego na lata 2007-2012. Program ten będzie uwzględniać aktualny stan prawny, w tym wykazy wód opracowane w Regionalnych Zarządach Gospodarki Wodnej, dotyczące akwenów przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych oraz
wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych.
• Weryfikacja oceny stopnia eutrofizacji wód jezior na podstawie badań z lat 2003-2006.
Program pomiarowy na rok 2006
W ramach monitoringu wojewódzkiego zaplanowano przeprowadzenie badań 14 jezior.
Zgodnie ze wskazówkami zawartymi w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na rok
2006 do badań wytypowano jeziora o powierzchni większej od 100 ha (Chłop, Jamno, Kaleńskie,
Miedwie, Okrzeja, Wądół, Przytoczno, Raduń, Raduń-Dybrzno, Zamieć i Załom Wielki) oraz jeziora
o powierzchni mniejszej ważne ze względów gospodarczych: Parnowo, Sulimierskie i Czernikowskie
(jeziora wrażliwe na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego).
Podstawowe parametry morfometryczne tych jezior przedstawiono w tabeli 3.2.4. Lokalizację jezior
przedstawiono na Mapie 4.
Zaplanowane badania będą wykonane w oparciu o Wytyczne monitoringu podstawowego jezior, Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa, 1994.
44
Tabela 3.2.4. Wykaz jezior przewidzianych do badań w roku 2006
Lp.
Nazwa jeziora
Zlewnia rzeki
1
Miedwie
Płonia
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Okrzeja
Przytoczno (Wielkie Wyrwy)
Chłop
Wądół (Lipiańskie Płn.)
Raduń
Sulimierskie Duże
Czernikowskie
Jamno
Załom Wielki
Raduń-Dybrzno
12
13
14
Powierzchnia Gębokość
[ha]
maks.
Gębokość
średnia
3527
43,8
19,3
Ukleja
Drawa
Myśla
Myśla
Ina
Myśla
Myśla
Jamieński Nurt
Drawa
Gwda
105,8
227,6
326,7
154,5
106,8
91,9
67,2
2239,6
104,7
229,7
4,4
12,5
32,9
15,9
11,4
2,4
11,2
3,9
21,5
25,1
2,6
4,5
10,6
5,3
4,0
1,2
5,9
1,4
5,4
9,5
Kaleńskie
Gwda
106,2
33,7
11,3
Zamieć (Szczuczarz, Duże)
Parnowskie
Drawa
Czerwona
138,2
55,1
17,4
9,2
6,3
4,3
Powiat
Stargard,
Pyrzyce
Stargard
Choszczno
Pyrzyce
Pyrzyce
Choszczno
Myślibórz
Myślibórz
Koszalin
Wałcz
Wałcz
Drawsko
Pom.
Wałcz
Koszalin
Program według wskazanych powyżej wytycznych obejmuje badania wód jeziorowych na wyznaczonych stanowiskach pomiarowych oraz wód dopływów i odpływów jezior.
Badania zostaną przeprowadzone w następujących terminach:
• okres wiosennego mieszania się wód jezior – III dekada marca lub I dekada kwietnia,
• okres szczytu stagnacji wód jeziorowych – II i III dekada sierpnia.
Zakres badań jezior w terminie wiosennym
• pobór prób do badań chemicznych i biologicznych z głębokości 1 m pod powierzchnią,
• pobór prób do badań bakteriologicznych (miano Coli typu kałowego) z głębokości 1 m pod powierzchnią, ale gdy głębokość na stanowisku przekracza 5 m należy pobrać drugą próbkę 1 m nad
dnem,
• profil termiczno tlenowy, obejmujący pomiary temperatury i zawartości tlenu w pionowym słupie
wody od powierzchni do dna w odstępie 1 metra.
Zakres badań jezior w terminie letnim
• pobór prób do badań chemicznych i biologicznych z głębokości 1 m pod powierzchnią; na stanowiskach, na których latem wystąpi stratyfikacja termiczna wód; należy przeprowadzić pobór prób
z głębokości 1 m nad dnem,
• pobór prób do badań bakteriologicznych (miano Coli typu kałowego) – tak jak w porze wiosennej,
• profil termiczno-tlenowy, pomiar temperatury i zawartości tlenu w pionowym słupie wody, od powierzchni do dna w odstępie 1 m.
Badania wód dopływów i odpływów są realizowane w tych samych terminach co badania jezior, a ich
zakres wiosną i latem jest taki sam.
Zakres badań fizykochemicznych obowiązujących w monitoringu regionalnym przedstawiono w tabeli
3.2.5. Badania biologiczne wykonywane na wszystkich jeziorach obejmują analizy hydrobiologiczne
prób fitoplanktonu pobranych na stanowiskach zlokalizowanych na jeziorach, a także glonów nitkowatych pobranych ze strefy litoralowej.
Badania makrofitów jezior odbędą się w szczycie wegetacji (lipiec – sierpień) na 4 wybranych jeziorach: Przytoczno, Raduń (zl. Iny), Zamieć, Załom Wielki. Zakres tych badań obejmie: pobory wodnych roślin wynurzonych, zanurzonych i pływających, określony zostanie zasięg ich występowania i
skład gatunkowy.
45
Tabela 3.2.5 Harmonogram badania wskaźników jakości wód jezior i ich dopływów i odpływów
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
Wykaz wskaźników
profil termiczno-tlenowy
(badania od powierzchni do dna, co 1 m)
tlen rozpuszczony
temperatura wody
widzialność krążka Secchiego
azot amonowy
azot azotanowy
azot Kjeldahla
azot azotynowy
ortofosforany
fosfor całkowity
przewodność elektrolityczna
chlorofil „a” aktywny + feofityna „a”
sucha masa sestonu
miano Coli typu kałowego b)
odczyn pH
barwa
zasadowość
wapń
magnez
sód
potas
chlorki
siarczany
BZT5
ChZTCr
utlenialność
badania fitoplanktonu***: spektrum gatunkowe, liczebność glonów, badania glonów
nitkowatych
pestycydy ( lindan, dieldryna)
cynk
miedź
ołów
kadm
chrom
rtęć
detergenty
badania makrofitów*
badania biomasy fitoplanktonu
Jeziora – 1 m
pod
powierzchnią
wiosna
lato
+
+
Jeziora –
1 m nad
dnema)
Cieki
powierzchnia
lato
wiosna
i lato
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+**
+**
+**
+**
+**
+**
+**
+**
+*
+*
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
*
badania makrofitów i biomasy na jeziorach: Przytoczno, Raduń, Załom Wielki i Zamieć
** według tabeli 3.2.6
*** badania fitoplanktonu na j. Jamno wykonać na trzech stanowiskach, tj. w części zachodniej, środkowej i wschodniej
badania fitoplanktonu na j. Parnowskim wykonać na stanowisku w centralnej części
na pozostałych jeziorach badania fitoplanktonu wykonać na wszystkich stanowiskach
Na 4 wybranych jeziorach zostaną wykonane dodatkowo badania biomasy fitoplanktonu. Jest to kontynuacja programu pilotażowego rozpoczętego w roku 2005. W tym celu (wiosną i latem) na jednym
stanowisku każdego z wybranych jezior będą pobrane dodatkowe próby zintegrowane – zlewane z
kilku poziomów głębokości. W próbach tych będą wykonane oznaczenia: fosforu ogólnego, azotu
ogólnego, suchej masy sestonu oraz chlorofilu „a”.
We wszystkich 14 jeziorach powinny być wykonane badania osadów dennych. Wykonawcą tych badań, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, jest Państwowy Instytut Geologiczny,
który rocznie prowadzi badania około 100 jezior.
46
Wybór jezior jest skorelowany z badaniami monitoringowymi prowadzonymi przez Wojewódzkie Inspektoraty (corocznie inne jeziora). Badania te mają na celu kontrolowanie zawartości metali ciężkich
i szkodliwych substancji organicznych, które kumulowane są w osadach. We frakcjach mniejszych od
0,2 mm. oznaczane są stężenia pierwiastków głównych (Ca, Mg, Mn, Fe, P, S, Corg.) i śladowych (As,
Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Zn, V). Na wybranych jeziorach realizowany jest rozszerzony program pomiarowy, który obejmuje WWA, PCB oraz pestycydy chloroorganiczne.
Tabela 3.2.6. Wykaz punktów poboru prób wraz ze wskazaniem jezior, których wody zostaną
skontrolowane pod względem zanieczyszczeń obszarowych lub z punktowych zrzutów.
Lp.
Nazwa jeziora
1 Miedwie
2 Okrzeja
Przytoczno
3
(Wielkie Wyrwy)
4 Chłop
Wądół
5
(Lipiańskie Płn. )
6 Raduń (zlewnia Iny)
7 Sulimierskie Duże
8 Czernikowskie
9 Jamno
10 Załom Wielki
11 Raduń - Dybrzno
12 Kaleńskie
13 Zamieć (Szczuczarz)
14 Parnowskie
Ilość pkt.
pom. na
jeziorze
Ilość
stanowisk stratyfikowanych
Ilość pkt.
pom. na
ciekach
1
1
1
-
2
2
1
1
-
1
1
1
4
1
6
-
-
-
-
4
4
7
-
-
-
-
5
2
3
2
2
2
2
2
4
1
7
2
5
3
2
3
44
1
1
2
5
3
1
1
22
3
6
1
7
3
5
2
4
3
54
1
1
1
7
14
16
3
1
1
1
14
21
Pestycydy Fenole Detergenty Metale
Gromadzenie danych
Wyniki badań jezior są gromadzone w bazie Jeziora.
Wyniki badań osadów wodnych jezior są gromadzone w krajowej bazie GEMONOS.
Oceny
• dla wszystkich badanych jezior zostanie określona klasa czystości wód,
• wszystkie badane jeziora będą ocenione na podstawie kryteriów eutrofizacji wód
Przekazywanie i rozpowszechnianie danych
Dane o jeziorach będą przekazywane do: RZGW w Szczecinie, RZGW w Poznaniu, Wojewódzkiego
Konserwatora Przyrody, Zachodniopomorskiego Urzędu Marszałkowskiego, Zachodniopomorskiego
Urzędu Wojewódzkiego (raz w roku), a także urzędów powiatowych oraz w zależności od potrzeb –
urzędom gmin. Komunikaty o jakości jezior będą przekazywane do Instytutu Ochrony Środowiska w
Warszawie. Stan jezior będzie omówiony w wydawanym co dwa lata Raporcie o stanie środowiska
w województwie zachodniopomorskim.
Wyniki badań osadów będą przekazywane przez PIG do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska,
Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska oraz Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej.
Informacja o wynikach badań osadów wodnych jezior jest upowszechniana poprzez stronę internetową GIOŚ oraz publikację Wyniki monitoringu osadów wodnych Polski, która ukazuje się co dwa lata,
w serii Biblioteka Monitoringu.
Informacje o stanie jezior udostępniane będą wszystkim zainteresowanym (instytucje, studenci, szkoły) zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 1.10.2002 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o
środowisku.
47
3.3. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD PODZIEMNYCH
3.3.1. Program monitoringu wód podziemnych na rok 2006
Podstawa prawna
• ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi zmianami.) art. 38a ust.1, art. 155a, art.155b;
• rozporządzenie MŚ z dnia 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241, poz. 2093);
• rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie w sprawie wód
narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie
narażonych, z których odpływ azotu do tych wód należy ograniczyć;
• program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych w regionie
Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, sporządzony w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U.
Nr 4, poz. 44);
• rozporządzenie MŚ w sprawie kryteriów oraz sposobu oceny stanu wód podziemnych (projekt);
(Dz.U. Nr 176, poz. 1453).
Cel
Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczanie danych
o jakości zasobów tych wód dla potrzeb związanych z identyfikowaniem i eliminowaniem lub ograniczaniem zagrożeń w ramach programów działań ochronnych ukierunkowanych na osiągnięcie dobrego
stanu chemicznego i ilościowego wód.
Monitoring wód podziemnych w roku 2006
W roku 2006 wód podziemnych kontynuowane będą badania w oparciu o sieć krajową, która będzie
dostosowywana do wymagań RDW przy jednoczesnym uwzględnianiu wymagań dyrektywy „azotanowej”. Proces dostosowywania będzie polegał na weryfikacji dotychczasowych punktów monitoringowych pod kątem spełniania wymagań RDW, włączaniu nowych punktów przy maksymalnym wykorzystaniu istniejących otworów hydrogeologicznych
Próby wód podziemnych będą pobrane raz w roku. Zakres analiz fizyczno-chemicznych obejmie 30
wskaźników: arsen, amoniak, azotany, azotyny, bor, bar, chlorki, chrom, cynk, fluorki, fosforany, glin,
kadm, magnez, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, siarczany, sód, wapń, wodorowęglany, węgiel organiczny, żelazo, tlen rozpuszczony, AOX, odczyn, temperatura, przewodność elektryczna. Lokalizację punktów przedstawiono na Mapie 5.1. Sieć krajowa monitoringu nadzorowana i eksploatowana jest
przez Państwowy Instytut Geologiczny.
W ramach sieci regionalnej monitoringu wód podziemnych w województwie zachodniopomorskim
zostaną przeprowadzone badania na obszarze uznanym za obszar wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Na podstawie Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie w sprawie wód narażonych na zanieczyszczenie związkami
azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu do tych wód
należy ograniczyć za obszar taki uznano zlewnię Płoni od źródeł do przekroju na km 13.8 (OSN –
zlewnia Płoni.).
Docelowo sieć obserwacyjna monitoringu operacyjnego na terenie OSN zlewnia Płoni będzie liczyła
20 otworów. Program badań zostanie przeprowadzony w 2 etapach, których realizację przewiduje się
na lata 2006-2007. W roku 2006 planuje się objęcie programem badawczym 10 punktów, a w roku
2007 kolejnych 10.
48
Tabela 3.3.1 Lokalizacja punktów wytypowanych do sieci monitoringu operacyjnego w zlewni Płoni w roku 2006
L.p
Miejscowość
Nr punktu w monitoringu diagnostycznym - rok
2004
1
Kluczewo
PL3
2
Koszewko
3
Głębokość do
lustra wody[m]
Typ wód
Ilość badań
w roku
Dutch Farmers-1
9,65
wgłębne
2
PL7
Monitoring jez. Miedwie
6,88
gruntowe
4
Babinek
PL8
Wodociąg d. PGR
18,00
wgłębne
2
4
Będgoszcz
PL9
Karczma
4,10
wgłębne
2
5
Koszewo
PL10
Monitoring jez. Miedwie
5,00
gruntowe
4
6
Giżyn
PL11
Były PGR-1
2,04
gruntowe
4
7
Radlewo
PL18
Były PGR
10,14
wgłębne
2
8
Kluki
-
Wodociąg grupowy
8,8
gruntowe
4
9
Reńsko
-
Piezometr IMUZ -23
-
gruntowe
4
10
Nowy Przylep
-
Piezometr IMUZ -25
-
gruntowe
4
Lokalizacja
Ponadto lokalizację punktów monitoringowych przedstawiono na Mapie 5.2.
Należy jednak zaznaczyć, że lokalizacja punktów pomiarowych sieci monitoringu krajowego i zlewni
Płoni może ulec zmianie ze względu na prowadzoną sukcesywnie ich weryfikację. w terenie.
Częstotliwość pomiarów i zakres pomiarów
Zakres i częstotliwość badań prowadzonych w monitoringu wód podziemnych zaplanowano zgodnie
z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006.
Badania w monitoringu operacyjnym będą prowadzone:
• 2 razy w roku badania wód wgłębnych,
• 4 razy w roku wód gruntowych.
Zakres badań obejmuje: określenie stężeń tlenu rozpuszczonego w wodzie, azotu amonowego, azotu
azotynowego, azotanów oraz pomiary przewodności elektrolitycznej.
Gromadzenie danych
Wyniki monitoringu jakościowego będą gromadzone w bazie komputerowej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie.
Oceny
Ocena będzie wykonana zgodnie z rozporządzeniem MŚ w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych.
Odbiorcami danych będą: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, Główny Inspektorat,
Urząd Marszałkowski w Szczecinie, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, urzędy powiatowe i
gminne oraz Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie.
Dane będą upowszechniane i udostępniane w Raporcie o stanie środowiska województwa zachodniopomorskiego (raz na dwa lata), na internetowej stronie WIOŚ w Szczecinie (raz w roku), a także w zależności
od
zapotrzebowania
potencjalnych
użytkowników
danych.
49
3.4. PODSYSTEM MONITORINGU WÓD BAŁTYKU
Badania środowiska morskiego Bałtyku są wykonywane od 1979 roku, w tym od 1991 roku w ramach
PMŚ. Stanowią one wypełnienie zobowiązań sprawozdawczych Polski wynikających z Konwencji
O ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego. Jednocześnie ocena jakości wód Bałtyku. Program pomiarowy realizowany roku 2006 będzie kontynuacją dotychczasowego Zintegrowanego Programu Monitoringu Morza Bałtyckiego COMBINE. Decyzja o konieczności podjęcia programu zapadła na 14 Naradzie Helcom w 1993 r., natomiast Polska rozpoczęła jego realizację zgodnie
z zaleceniami HELCOM w roku 1998. Podstawą przyjętego programu jest dokument Manual for Marine Monitoring in the COMBINE Programme of HELCOM, który określa zalecane metody, częstotliwości i parametry. Ewentualne zmiany w częstotliwości i zakresie badanych parametrów wynikają
ze zmian programu HELCOM. Uzyskane wyniki badań gromadzone są w bazie danych oceanograficznych i przekazywane sukcesywnie do banku danych HELCOM. Wykonawcą tych zadań jest Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Gdyni.
Więcej informacji na temat Zintegrowanego Programu Monitoringu Morza Bałtyckiego COMBINE
można znaleźć na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Prowadzone będą prace zmierzające do stworzenia systemu monitoringu wód przejściowych
i przybrzeżnych zgodnego z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej i z wojewódzkimi inspektoratami ochrony środowiska jako głównymi wykonawcami badań. Docelowym modelem jest włączenie
badań tych rodzajów wód do systemu monitoringu wód powierzchniowych.
MONITORING WÓD ZATOKI POMORSKIEJ I ZALEWU SZCZECIŃSKIEGO
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi badania jakości wód Zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczecińskiego od początku lat sześćdziesiątych w ramach współpracy polsko-niemieckiej a od
roku 1992 w ramach współpracy Grupy W2 Ochrona Wód Polsko-Niemieckiej Komisji ds. Wód Granicznych. Badania te będą kontynuowane w roku 2006, ze strony niemieckiej w badaniach uczestniczy
laboratorium Państwowego Urzędu Środowiska, Przyrody i Geologii w Stralsundzie.
Podstawa prawna
Badania monitoringowe wód Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Pomorskiej prowadzone są w oparciu o:
• Umowę między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o współpracy w dziedzinie
gospodarki wodnej na wodach granicznych z 19 maja 1992 roku,
• Wspólne oświadczenie o współpracy transgranicznej pomiędzy Województwem Zachodniopomorskim i krajem związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie z dnia 18 czerwca 2000 roku,
• Ustawę Prawo wodne z 18 lipca 2001 r. (Dz.U. Nr 115, poz.1229 z póź. zm.),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r., w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem życia
skorupiaków i mięczaków (Dz.U. Nr 176, poz. 1454),
• Rozporządzenie MŚ z dnia 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241, poz. 2093),
• Rozporządzenie MŚ w sprawie elementów jakości dla klasyfikacji stanu ekologicznego oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych oraz definicji klasyfikacji stanu ekologicznego oraz
potencjału ekologicznego wód powierzchniowych (projekt),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r., w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych
(Dz.U. Nr 176, poz. 1455).
Cel
Celem prowadzonych badań jest:
• ocena jakości wód Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Pomorskiej jako elementów estuarium Odry,
• ocena wpływu zanieczyszczeń rzeki Odry na jakość tych wód,
50
• ocena skuteczności programów naprawczych w zlewni Odry dla źródeł punktowych i rozproszonych,
• ocena przydatności wód według ich funkcji gospodarczych (wykazy wód RZGW)
• wykonanie oceny stopnia eutrofizacji wód Zalewu i Zatoki,
• określenie tendencji zmian jakości wód w wieloleciu.
• ocena przydatności tych wód do bytowania ryb słodkowodnych.
Program pomiarowy
Zakres pomiarowy oparty został na potrzebach związanych z wypełnieniem wymogów określonych w
poszczególnych rozporządzeniach wykonawczych do ustawy Prawo wodne i umowach o współpracy
na wodach granicznych.
Próby wody pobierane będą z warstwy powierzchniowej i przydennej Zatoki Pomorskiej na czterech
stanowiskach pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych wzdłuż granicy polsko-niemieckiej. Próby
z Zatoki Pomorskiej pobierane będą przez WIOŚ, co dwa miesiące (od kwietnia do listopada) i uzupełniane wynikami strony niemieckiej, która badania na Zatoce prowadzi przez cały rok, co miesiąc.
Badania Zalewu Wielkiego będą odbywać się na 6 stanowiskach pomiarowych – B, C, D, E, F, H.
Lokalizację stanowisk przedstawiono na mapie poniżej.
Badania wód prowadzone będą przez 8 miesięcy w każdym roku, od kwietnia do listopada.
51
Mapa 6. Punkty pomiarowo-kontrolne na Zalewie Szczecińskim i Zatoce Pomorskiej
W tabelach zamieszczonych niżej przedstawiono zakres badań analitycznych wód Zatoki Pomorskiej
oraz Zalewu Szczecińskiego.
3.4.1 Zakres badań wód Zatoki Pomorskiej
Stanowisko
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, IV
I, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
Warstwa powierzchniowa
Temperatura powietrza, pogoda, kierunek
i siła wiatru, głębokość pobrania próby, wygląd próby
Temperatura wody
Przezroczystość
Barwa
Zawiesina
Odczyn
Zasadowość
Tlen rozpuszczony
Nasycenie tlenem
BZT5
OWO
UV-254
Chlorki
Zasolenie
Azot amonowy
Azot azotanowy
Azot azotynowy
Azot ogólny
Ortofosforany
Fosfor ogólny
Warstwa przydenna
Temperatura wody *
Odczyn (st. IV)
Tlen rozpuszczony*
Nasycenie tlenem *
Chlorki *
Zasolenie *
Azot amonowy (st. II, III, IV)
Azot azotanowy (st. II, III, IV)
Azot azotynowy (st. II, III, IV)
Azot ogólny (st. IV)
Ortofosforany (st. II, III, IV)
Fosfor ogólny (st. IV)
52
Stanowisko
I, II, III, IV
Krzemionka rozpuszczona
IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
I, II, III, IV
IV
Fenole
Chlorofil „a”
Chlorofil „a” aktywny
Feofityna „a”
Przewodnictwo
Analiza bakteriologiczna (pełna)
Badania fitoplanktonu: spektrum gatunkowe, liczebność
i biomasa
I
Metale ciężkie (cynk, miedź)
*oznaczenia dotyczą wszystkich stanowisk (I, II, III, IV)
Warstwa przydenna
(st. II, III, IV)
Chlorofil „a”*
Chlorofil „a” aktywny *
Feofityna „a”*
Przewodnictwo *
-
3.4.2 Zakres badań wód Zalewu Szczecińskiego
Stanowisko
B, C, D, E, F, H
Temperatura powietrza, pogoda, kierunek i siła wiatru,
głębokość pobrania próby, wygląd próby
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
B, C, D, E, F, H
C
C
Temperatura wody
Tlen rozpuszczony
Nasycenie tlenem
Zasadowość
Chlorki
Zasolenie
Przewodnictwo
Przeźroczystość
Odczyn
Barwa
Zawiesiny ogólne
Azot amonowy
Azot azotanowy
Azot azotynowy
Azot ogólny
Ortofosforany
Fosfor ogólny
Chlorofil „a”
Chlorofil „a” - aktywny
Feofityna „a”
Analiza bakteriologiczna (miano Coli)
pH
BZT5
UV-254
OWO
Badania fitoplanktonu: spektrum gatunkowe,
liczebność i biomasa glonów
C, E
Metale ciężkie (glin, cynk, miedź, ołów, kadm, chrom,
nikiel, rtęć)
Fenole
E
Warstwa przydenna
Temperatura wody
Tlen rozpuszczony
Nasycenie tlenem
Chlorki
Zasolenie
Przewodnictwo
Odczyn
Chlorofil „a”- ogólny
Chlorofil „a” - aktywny
Feofityna „a”
Odczyn pH
Badania fitoplanktonu:
spektrum gatunkowe,
liczebność i biomasa glonów
-
53
Gromadzenie danych
Zebrane dane gromadzone są w systemie komputerowym Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie oraz instytucji współpracującej ze strony niemieckiej (Państwowy Urząd Środowiska, Przyrody i Geologii w Ueckermünde).
Oceny
Kryteria i zakres oceny obejmują podstawowy zakres parametrów chemicznych i biologicznych oraz
rozszerzony zakres parametrów, obejmujący zanieczyszczenia przemysłowe i zawartość metali ciężkich. Kryteria te zostały ustalone przez Grupę W2 „Ochrona Wód”.
Ponadto ocena jakości wód dokona będzie w oparciu o kryteria wyznaczone przez wyżej wymienione
rozporządzenia, dotyczące przydatności i możliwości wykorzystania wód do bytowania ryb słodkowodnych, skorupiaków i mięczaków oraz przydatności wód do celów kąpieliskowych.
Przekazywanie
Dane będą wzajemnie przekazywane jeden raz na rok pomiędzy WIOŚ w Szczecinie i Państwowym
Urzędem Środowiska, Przyrody i Geologii w Ueckermünde.
Ponadto odbiorcą danych jest Grupa W2 „Ochrona Wód” Polsko-Niemieckiej Komisji ds. Wód Granicznych, Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, a także Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
Ocena stanu jakości polsko – niemieckich wód granicznych zawierana jest w Sprawozdaniach z badań
polsko-niemieckich, wykonywanych corocznie i naprzemiennie przez stronę polską i niemiecką, a sporządzonych dla Grupy W2 „Ochrona Wód”.
Dane są upowszechniane i udostępniane w Raporcie z stanie środowiska województwa zachodniopomorskiego (jeden raz na dwa lata), na internetowej stronie WIOŚ w Szczecinie (jeden raz na rok),
a także w zależności od potrzeb użytkowników (administracji samorządowej, wyższych uczelni, szkół,
instytutów naukowych, instytucji współpracujących ze strony niemieckiej).
Ponadto ocena stanu jakości wód zawierana jest w Sprawozdaniach z badań polsko-niemieckich, wymienianych z Urzędem Środowiska i Przyrody w Ueckermüende. Raporty te wykonywane są corocznie i naprzemiennie przez stronę polską i niemiecką.
3.5. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI GLEBY I ZIEMI
W 2006 roku w ramach podsystemu monitoringu jakości gleby i ziemi będą realizowane trzy zadania,
stanowiące kontynuację dotychczasowych prac:
• Badania i ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo;
• Prowadzenie zbiorczych zestawień zarejestrowanych przez starostę terenów na których wystąpiło
przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi (dotychczasowe brzmienie tytułu zadania wg Programu PMŚ na lata 2003-2005: Identyfikacja terenów, na których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby).
• Monitoring zasobności w azot mineralny gleb oraz składu chemicznego wód glebowych na obszarze województwa zachodniopomorskiego.
Podstawa prawna
• ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627 z poźn. zm) - art. 26, 30, 109 i 110;
• rozporządzenie MŚ z dnia 9.09.2002 r. w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. nr 165 poz.1359);
(Dz. U. 176, poz. 1453).
54
1. Badania i ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo – zadanie to realizowane będzie tylko
na poziomie krajowym
Cel
Celem realizacji zadania jest śledzenie zmian różnych cech gleb użytkowanych rolniczo, szczególnie
właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach czasu pod wpływem rolniczej
i pozarolniczej działalności człowieka.
Program pomiarowy
Zadanie stanowi trzeci cykl badań realizowanych co 5 lat i będzie kontynuowane według dotychczasowego programu. W roku 2006 będą wykonane analizy fizyko-chemiczne próbek z profili glebowych
pobranych w roku 2005..
Badaniami i oceną jakości gleb użytkowanych rolniczo objęte zostaną, analogicznie do lat ubiegłych,
gleby w ramach sieci krajowej prowadzonej przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa
(IUNG) w Puławach. na którą się składa się 9 punktów badawczych (profili glebowych) zlokalizowanych na terenie województwa zachodniopomorskiego. Oznaczonych zostanie ok. 40 parametrów fizyko-chemicznych.
Wykonanie pełnego zakresu prac, w tym oceny i zobrazowania wyników badań wymaga trzyletniego
okresu realizacji zadania
Gromadzenie danych
Dane gromadzone w bazie GLEBY w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach
przekazywane będą do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Oceny
• zestawienie wyników pomiarów wraz z analizą i oceną w formie sprawozdania i map – wykonawca
IUNG Puławy,
• zestawienie wyników pomiarów wraz z oceną dla województwa zachodniopomorskiego –
wykonawca GIOŚ we współpracy z IUNG Puławy.
Przekazywanie wyników badań
Sporządzone przez IUNG w Puławach (raz na 5 lat) Zestawienie wyników pomiarów wraz z analizą
i oceną w formie sprawozdania i map przekazywane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Wyniki badań i ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo oraz analiza tendencji obserwowanych
zmian będą wykorzystane między innymi dla potrzeb wdrażania Tematycznej Strategii Ochrony Gleb
w Europie, a następnie w procesie konsultacji projektowanej Ramowej Dyrektywy Glebowej.
Sporządzone przez GIOŚ i IUNG (raz na 5 lat) Zestawienie wyników pomiarów wraz z oceną dla województwa zachodniopomorskiego przekazywane będzie do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska w Szczecinie.
• Raport o stanie środowiska dla województwa zachodniopomorskiego – raz na dwa lata,
• WIOŚ – strona internetowa – raz na dwa lata,
• GIOŚ – strona internetowa GIOŚ (dane z ostatniego cyklu badań – raz na pięć lat).
55
2. Prowadzenie zbiorczych zestawień zarejestrowanych przez starostę terenów,
na których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi
Cel
Zmiana brzmienia zadania ujętego w Programie PMŚ na lata 2003-2005 jako Identyfikacja terenów, na
których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby wynika z konieczności jednoznacznego rozróżnienia obowiązków ustawowych starosty dotyczących identyfikacji terenów zanieczyszczonych i prowadzenia rejestrów w tym zakresie od prowadzenia zbiorczych zestawień w skali województwa i kraju. Założenia do realizacji zadania przyjęte w Programie PMŚ na lata 2003-2005 nie ulegają zmianie.
Program pomiarowy
Zadanie wiąże się z nałożonym na starostę w art. 110 ustawy Prawo ochrony środowiska obowiązkiem prowadzenia okresowych badań jakości gleby i ziemi w powiązaniu z obowiązkiem prowadzenia
rejestrów terenów, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę. Wypełnienie tego
obowiązku wymaga przeprowadzenia cyklu badań monitoringowych na obszarze potencjalne zagrożonym skażeniem gleb, w zakresie ustalonym w wyniku badań wstępnych. W ramach tego zadania
przewiduje się prowadzenie przez WIOŚ, na podstawie rejestrów prowadzonych przez starostów,
zbiorczych wojewódzkich zestawień zarejestrowanych terenów zanieczyszczonych a następnie przekazywanie tych informacji do GIOŚ.
W ramach zadania wypełniane będą zobowiązania Polski wynikające ze współpracy z Europejską
Agencją Środowiska w ramach EIONET, które obejmują przekazywanie informacji dotyczących lokalnych skażeń gruntów. Dodatkowo informacja krajowa o terenach zanieczyszczonych będzie pomocna we wdrażaniu założeń Tematycznej Strategii Ochrony Gleb w Europie, a następnie projektowanej Ramowej Dyrektywy Glebowej.
W celu zharmonizowania procedur realizacji zadania GIOŚ opracował poradnik metodyczny dla administracji i zainicjował szkolenia organizowane dla administracji samorządowej z udziałem WIOŚ.
Materiał ten harmonizuje podstawy realizacji zadania w skali kraju oraz stanowi wsparcie metodyczne
dla starostów w wypełnianiu ich ustawowego zadania. WIOŚ zorganizował szkolenie dla przedstawicieli wszystkich starostw.
Gromadzenie danych
Dane gromadzone będą w formie
• rejestrów terenów, na których stwierdzono przekroczenia standardów jakości gleb i ziemi w starostwach (powiatowe),
• zestawień zarejestrowanych terenów, na których zostały przekroczone standardy jakości gleb
i ziemi w skali województwa – WIOŚ,
• zestawień zarejestrowanych terenów, na których zostały przekroczone standardy jakości gleb
i ziemi w skali kraju, według formatu wymaganego przez Europejska Agencję Środowiska – GIOŚ.
Oceny
• Starosta – strona internetowa - zgodnie z rozporządzeniem MŚ (Dz.U. z 2002 r. Nr 176, poz. 1453)
• GIOŚ – podsumowanie zestawienia krajowego – strona internetowa GIOŚ – aktualizacja roczna
3. Monitoring zasobności w azot mineralny gleb oraz składu chemicznego wód glebowych na obszarze województwa zachodniopomorskiego
Cel
Zadanie obejmuje pobór i badanie gleb oraz wód glebowych przez Okręgową Stację Chemiczno Rolniczą w Szczecinie na obszarze rzeki Płoni, wyznaczonej przez Dyrekcję Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie jako obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenia zawiązkami
56
azotu pochodzącymi za źródeł rolniczych z rozszerzeniem na obszary oddziaływania dużych ferm hodowlanych zlokalizowanych na terenie województwa.
Program pomiarowy
Zakres prac obejmuje:
•
badanie zawartości N-min w glebach w wyznaczonych 77 punktach monitoringowych,
•
badanie składu chemicznego, w tym zawartości azotanów w wodach glebowych,
•
opracowanie wyników badań i przekazanie ich Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz Dyrekcji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej
Lokalizacja punktów pomiarowych wraz z ich współrzędnymi geograficznymi przedstawia załącznik
3.5.1. W odniesieniu do wód glebowych źródło pozyskania próbek będzie umożliwiać ocenę wpływu
zawartości azotanu mineralnego w glebach na zawartość związków azotu w wodach. Do jednego
punktu poboru próbek glebowych przyjmuje się pobór co najmniej jednej próbki wody.
Badania będą wykonywane dwa razy w roku (terminach wiosennym i jesiennym – po zbiorach roślin),
pobierając próbki glebowe z profilu glebowego do głębokości 90 cm, oddzielnie z warstw 0-30 cm,
30-60 cm, 60-90 cm.
Gromadzenie danych
Dokumentacja wyników badań będzie prowadzona oddzielnie dla wyników dotyczących zawartości
azotu mineralnego w glebach i składu chemicznego wód glebowych.
Informacje jakie będzie zawierać karta informacyjna do każdego punktu poboru gleb to:
•
numer próby,
•
gmina, miejscowość, typ gleby, grupa agronomiczna,
•
przedplon,
•
informacje na temat nawożenia organicznego,
•
dawka azotu pod przedplon (nawożenie mineralne),
•
gatunek uprawiania rośliny, odmiana, uzyskany plon,
•
data pobrania próby w pierwszym terminie oraz wyniki analiz próbek z rozbiciem na poziomy
oraz zawartości dla poszczególnych poziomów: N-NO3, N-NH4, N-mineralny w kg/ha.
Podobnie będą przedstawione wyniki badań próbek glebowych w terminie jesiennym.
W odniesieniu do próbek wody ankieta będzie zawierać:
•
numer punktu, numer pola,
•
data pobrania próbki,
•
opis źródła pobrania próbki,
•
miejscowość, gmina.
Udostępnianie i upowszechnianie danych przez Okręgową Stację Chemiczno Rolniczą w Szczecinie
Wyniki badań w formie elektronicznej i pisemnej zostaną przekazane Wojewódzkiemu Inspektoratowi
Ochrony Środowiska oraz Dyrekcji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie Dane
pozyskane na tej drodze pozwolą Okręgowej Stacji Chemiczno Rolniczej w Szczecinie prowadzić
działalność szkoleniową oraz opiniodawczą w zakresie wdrażania dobrych praktyk rolniczych.
57
Tabela 3.5.1 Wykaz punktów monitoringu zawartości azotu mineralnego w glebie
Numer punktu
Miejscowość
Gmina
Powiat
1
Stare Chrapowo
Bielice
pyrzycki
Współrzędne
Długość geograficzSzerokość geograficzna
na
o
14 47'30''
o
53o10'40''
2
Stare Chrapowo
Bielice
pyrzycki
14 47'30''
53o10'42''
3
Swochowo
Bielice
pyrzycki
o
14 42'50''
53o10'27''
4
Swochowo
Bielice
pyrzycki
14o42'50''
53o10'28''
5
Swochowo
Bielice
pyrzycki
o
14 42'45''
53o10'20''
o
6
Swochowo
Bielice
pyrzycki
14 42'45''
53o10'23''
7
Nowe Linie
Bielice
pyrzycki
o
14 46'45''
53o11'22''
8
Nowe Linie
Bielice
pyrzycki
o
14 46'45''
53o11'23''
o
9
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
14 48'40''
53o06'50''
10
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
o
14 48'40''
53o06'51''
11
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
14o49'29''
53o06'35''
o
12
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
14 49'29''
53o06'36''
13
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
o
14 48'57''
53o06'40''
14
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
o
14 48'57''
53o06'41''
o
15
Wysoka Grafińska
Grafino
pyrzycki
14 36'23"
53o17'31''
16
Czarnowo
Kozielice
pyrzycki
o
14 45'38''
53o07'23''
o
17
Kozielice
Kozielice
pyrzycki
14 49'00''
53o06'58''
18
Łozice
Kozielice
pyrzycki
o
14 47'50''
53o07'22''
o
19
Siemczyn
Kozielice
pyrzycki
14 49'10''
53o06'06''
20
Zadeklino
Kozielice
pyrzycki
o
14 45'48''
53o07'02''
o
21
Bylice
Przelewice
pyrzycki
15 01'50''
53o05'26''
22
Kłodzino
Przelewice
pyrzycki
o
14 48'57''
53o06'40''
23
Laskowo
Przelewice
pyrzycki
o
15 09'44''
53o04'32''
o
24
Płońsko
Przelewice
pyrzycki
15 08'30''
53o05'40''
25
Przelewice
Przelewice
pyrzycki
o
15 04'48''
53o06'43''
o
26
Brzesko
Pyrzyce
pyrzycki
15 01'50''
53o07'20''
27
Pyrzyce
Pyrzyce
pyrzycki
o
14 50'50''
53o07'45''
o
28
Ryszewko
Pyrzyce
pyrzycki
14 52'20''
53o11'25"
29
Ryszewko
Pyrzyce
pyrzycki
o
14 55'05''
53o11'15''
o
30
Turze
Pyrzyce
pyrzycki
14 53'10''
53o11'55''
31
Żabów
Pyrzyce
pyrzycki
o
14 50'32''
53o11'32''
o
32
Koszewo
Stargard
stargardzki
14 54'47''
53o16'13''
33
Barnim
Warnice
stargardzki
o
15 01'48''
53o14'25''
34
Debica
Warnice
stargardzki
o
14 58'28''
53o15'30''
o
35
Kłęby
Warnice
stargardzki
15 03'30''
53o12'55''
36
Warnice
Warnice
stargardzki
o
14 59'48''
53o15'00''
37
Siodło Górne
Kołbaskowo
policki
14 27'39''
53o15'00''
38
Koszewko
Stargard
stargardzki
o
14 55'53''
53o18'71''
o
39
Obojno
Pyrzyce
pyrzycki
14 45'25''
53o10'14''
40
Pyrzyce
Pyrzyce
pyrzycki
o
14 46'00''
53o12'03''
41
Zalęcino
42
Żelewo
Dolice
Stare Czarno-
o
o
stargardzki
15 00'38''
53o20'00''
gryfiński
o
14 45'23''
53o20'08''
58
Współrzędne
Numer punktu
Ferma
81/W/1
81/W/2
81/W/3
81/W/4
81/W/5
81/W/6
81/W/7
81/W/8
81/W/9
81/W/10
81/W/11
81/W/12
81/W/13
81/W/14
81/W/15
Długość geograficzna
Szerokość geograficzna
Miętno "POLDANOR" S.A.
Miętno "POLDANOR" S.A.
Radowo Wielkie "POLDANOR" S.A.
Przemysław "PRIMA" Sp. z o.o.
Przemysław "PRIMA" Sp. z o.o.
Bełtno PR-U "SMARGO" Sp. z o.o.
Smardzko "FERMAPOL" Sp. z o.o.
Smardzko "FERMAPOL" Sp. z o.o.
Nielep "PRIMA" Sp. z o.o.
Nielep "PRIMA" Sp. z o.o.
Pobłocie Wlk. "AGROPOMORZE"
Pobłocie Wlk. "AGROPOMORZE"
Liśnica GR "PAKK-1994" Sp. z o.o.
Borzysław GR "PAKK-1994" Sp. z o.o.
Świelino "POLDANOR" S.A.
15o06,506'
o
15 05,757'
15o25,682'
15o34,767'
15o35,023'
15o39,413'
15o52,912'
o
15 51,784'
15o50,490'
15o50,194'
15o46,914'
15o45,971'
16o11,653'
o
16 11,692'
15o22,485'
53o42,713'
53o42,788'
53o40,806'
53o44,405'
53o43,497'
53o47,838'
53o45,946'
53o45,532'
53o50,003'
53o50,064'
53o02,603'
54o02,903'
54o54,784'
53o55,504'
54o00,351'
81/W/16
Nacław "POLDANOR" S.A.
81/W/17
81/W/18
81/W/19
81/W/20
81/W/21
81/W/22
81/W/23
81/W/24
81/W/25
81/W/26
81/W/27
81/W/28
81/W/29
81/W/30
81/W/31
81/W/32
81/W/33
81/W/34
81/W/35
Czechy "PRIMA" Sp. z o.o.
Czechy "PRIMA" Sp. z o.o.
Gonne Małe "PRIMA" Sp. z o.o.
Gonne Małe "PRIMA" Sp. z o.o.
Przybkowo PPZ "PRZYBKOWO"
Byszkowo "PRIMA" Sp. z o.o.
Byszkowo "PRIMA" Sp. z o.o.
Żeńsko "PRIMA" Sp. z o.o.
Żabin "PRIMA" Sp. z o.o.
Giżyno"POLDANOR" S.A.
Giżyno "POLDANOR" S.A.
Chomętowo "POLDANOR" S.A.
Chomętowo "POLDANOR" S.A.
Kołki GR Urszula Heinrich
Kołki GR Urszula Heinrich
Cychry GR Jacek Heinrich
Lubiczyn "ARMAPOL" Sp. z o.o.
Lubiczyn "ARMAPOL" Sp. z o.o.
Wiesiółka ZPM Elżbieta Sorgowicka
16o31,470'
16o31,275'
16o31,150'
16o22,385'
16o21,306'
16o19,111'
16o16,757'
16o17,885'
16o05,135'
16o07,481'
15o55,593'
15o54,209'
o
15 48,112'
15o48,210'
15o39,716'
15o36,874'
o
14 43,594'
14o25,989'
o
14 25,931'
o
16 36,820'
53o09,052'
53o53,609'
53o53,305'
53o42,839'
53o43,185'
53o43,966
53o29,816'
53o29,598'
53o24,919'
53o25,973'
53o20,154'
53o20,212'
53o12,095'
53o12,704'
53o08,692'
53o08,774'
52o40,827'
53o06,850'
53o07,306'
o
53 16,098'
59
3.6. PODSYSTEM MONITORINGU HAŁASU
Podstawa prawna
Monitoring poziomu hałasu zaplanowano w celu oceny i obserwacji zmian stanu akustycznego środowiska w województwie, zgodnie z art.26 i 117 ustawy Prawo ochrony środowiska. Kryteria oceny
zróżnicowane w zależności od rodzajów terenu, rodzaju obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu oraz zależności od pory dnia lub nocy są określone:
• rozporządzeniem MŚ z dnia 29 lipca 2004r.w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz.U. Nr
178 poz.1841),
• rozporządzeniem MŚ z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie wartości progowych poziomów hałasu
(DZ.U. Nr8 poz.81).
Cel
Celem monitoringu jest zapewnienie informacji dla potrzeb ochrony przed hałasem realizowanej poprzez instrumenty planowania przestrzennego oraz instrumenty ochrony środowiska takie jak pozwolenia, programy ochrony środowiska, w tym programy ochrony przed hałasem oraz rozwiązania techniczne ukierunkowane na źródła hałasu lub minimalizujące ich oddziaływanie. Pomiary oraz oceny
powinny umożliwić wyznaczenie obszarów o ponadnormatywnym poziomie hałasu, na których należy
skoncentrować działania naprawcze.
Program pomiarowy
Zadanie dotyczy pomiarów hałasu emitowanego przez źródła przemysłowe oraz komunikacyjne. Badania obejmą wyznaczenie równoważnego poziomu hałasu i warunków otoczenia niezbędnych do interpretacji wyników i oceny klimatu akustycznego.
Ze względu na charakter zjawiska hałasu organizacja badań została zdecentralizowana. Zgodnie z
ustawą – Prawo ochrony środowiska podstawowym poziomem oceny klimatu akustycznego jest powiat. Starosta, odpowiedzialny za dokonywanie ocen w formie map akustycznych opracowywanych i
aktualizowanych w cyklach 5-letnich, wykonuje w tym celu i pozyskuje wyniki badań od innych jednostek.
Ponadto stosownie do ogólnych kompetencji wynikających z ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska,
wykonywane będą oceny klimatu akustycznego w skali województwa i na podstawie zaplanowanych
badań własnych, a także badań prowadzonych przez inne jednostki, (art.147,175,231 ustawy Prawo
ochrony środowiska) z uwzględnieniem:
• obszarów priorytetowych wskazanych w ustawie –Prawo ochrony środowiska,
• sieci i natężenia ruchu drogowego i kolejowego,
• źródeł przemysłowych (w powiązaniu z planem ich kontroli realizowanym przez pion inspekcyjny).
Hałas przemysłowy w 2006 roku
Przewiduje się kontrole w 20 zakładach przemysłowych, w tym:
• kontrole w 5 zakładach, w których w ubiegłych latach był przekroczony dopuszczalny poziom hałasu,
• kontrole związane ze skargami na oddziaływanie podmiotów gospodarczych,
• kontrole w związku z realizacją zadań związanych z ograniczeniem ponadnormatywnej emisji hałasu (10% zakłady drzewne, 10% zakłady kamieniarskie, 10% betoniarnie, 10% warsztaty mechaniczne, 60% pozostała działalność).
60
Hałas drogowy w 2006 roku
Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu drogowego mierzonego w porze dziennej i nocnej na terenie województwa zachodniopomorskiego
Przekrój pomiarowy
1
2
3
4
5
Lokalizacja
Ilość punktów
autostrada A6, na wysokości
projektowanego osiedla Nad Rudzianką
droga krajowa nr 118 Szczecin-Gryfino,
na wysokości miejscowości Daleszewo-Nowe Brynki,
droga krajowa nr 10 Szczecin-Stargard Szczeciński,
na wysokości miejscowości Lipnik
droga krajowa nr 6 Goleniów-Nowogard, w rejonie
miejscowości Glewice
droga krajowa nr 3 Szczecin-Świnoujście, na wysokości miejscowości Brzozowo-Ostromice
2 punkty pomiarowe – w odległości
10 i 50m od drogi
6
droga krajowa nr 6 – Sławno
7
droga krajowa nr 6– Sianów
2 punkty pomiarowe – przy drodze
i w odległości 10m od drogi
10 i 50 m od drogi
10 i 50 m od drogi
10 i 50 m od drogi
10 i 50 m od drogi
10 i 50 m od drogi
Metodyka wykonywania badań
Metodyka referencyjna podana w załączniku 8 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23
grudnia 2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji. Polskie
Normy PN-N-01341 oraz PN -79, T – 06460 z 1980 r. Mierniki poziomu dźwięku.
Oceny
Zakres oceny zagrożenia hałasem obejmuje określenie przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu
w środowisku określonych w rozporządzeniu - rozporządzeniem MŚ z dnia 29 lipca 2004r.w
sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz.U. Nr 178 poz.1841) oraz określenie przekroczenia wartości progowych hałasu w środowisku określonych w rozporządzeniu MŚ z dnia 9.01.2002
roku (Dz.U. Nr.8 poz. 81).
Wyniki pomiarów i ocen przekazywane będą:
• GIOŚ i IOŚ w Warszawie – raz w roku,
• Starostwa zainteresowane – raz w roku lub interwencyjnie,
• GUS – raz w roku
Udostępnianie i upowszechnianie wyników
• Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim – raz na 2 lata,
• Wojewoda – raz w roku.
Finansowanie zadań
Badania hałasu finansowane będą przez:
• zarządzających i użytkowników urządzeń zobowiązanych do ewidencjonowania wyników,
• budżet Wojewody,
• Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
61
3.7. PODSYSTEM MONITORINGU PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH
Podstawa prawna
• ustawa z dnia 27.VII. 2001 r .Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.);
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20.10.2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.
U. Nr 192, poz. 1883);
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1.10.2002 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz.U. 176, poz. 1453).
Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska zostały wdrożone nowe regulacje dotyczące pól elektromagnetycznych (PEM), które ustawa definiuje jako pola elektryczne, magnetyczne
oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Zgodnie z art. 123 ustawy, oceny
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się w ramach Państwowego Monitoring
Środowiska. Zgodnie z art.1 ust. 27 ‘2 ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska i innych
ustaw z dnia 3.10.2003 r. (Dz.U. 190, poz. 1865), prowadzenie okresowych badań kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku jest zadaniem wojewódzkiego inspektora ochrony
środowiska.
Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposoby sprawdzenia dotrzymywania tych poziomów zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 30.10.2003 r.
(Dz.U. Nr 192. 1883).
Cel
Badania i ocena poziomu PEM występujących na terenach zurbanizowanych.
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska został ustawowo zobowiązany do wykonywania w ramach
Państwowego Monitoringu Środowiska zadań związanych z okresowymi badaniami kontrolnymi poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla dwóch rodzajów terenu: terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności.
Program pomiarowy w 2006 r.
W 2006 r. zaplanowano pomiary PEM w 10 punktach na terenie Szczecina (w punktach w których
pomiary w 2002 r. wykonał Instytut Lotnictwa w Warszawie oraz WIOŚ w 2005 r.) oraz dodatkowo
pomiary w 21 punktach na terenie województwa ( średnio po jednym punkcie na terenie każdego starostwa).
Gromadzenie danych
Dane dotyczące poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku będą gromadzone w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska.
Oceny
Rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych
pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem przekroczeń dopuszczalnych:
• terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową,
• miejsc dostępnych dla ludności.
Wyniki badań (raz w roku) będą przekazywane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
62
Upowszechnianie wyników
• GIOŚ co cztery lata – publikacja Biblioteki Monitoringu Środowiska,
• WIOŚ – raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim – raz na dwa lata,
• WIOŚ – internet – raz na rok.
3. 8. PODSYSTEM MONITORINGU PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO
Program pomiarowy podsystemu monitoringu promieniowania jonizującego jest realizowany wyłącznie na poziomie krajowym, w oparciu o krajowe sieci. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
nie prowadzi monitoringu w ramach podsystemu monitoringu promieniowania jonizującego.
Podstawa prawna
W świetle zapisów art. 26 ustawy Prawo ochrony środowiska informacje dotyczące promieniowania jonizującego włączone są w zakres PMŚ. Dokonywanie systematycznej oceny sytuacji radiacyjnej kraju,
zgodnie z ustawą z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz.U. Nr 3, poz.18 z późn. zm.) należy do
kompetencji Państwowej Agencji Atomistyki (PAA). Ocena ta powinna być oparta na wynikach badań,
których zakres – w powiązaniu z listą stacji i placówek wykonujących pomiary skażeń promieniotwórczych, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 roku w sprawie stacji wczesnego
wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych
(Dz.U. Nr 239, poz. 2030). Zakres i sposób wykorzystania wyników badań na rzecz PMŚ będzie przedmiotem porozumienia pomiędzy GIOŚ – koordynatorem PMŚ a Prezesem PAA.
1. Badania zawartości sztucznych izotopów α oraz β promieniotwórczych w powietrzu
Sieć Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych
obejmuje 9 stacji pomiarowych: w Warszawie, Gdyni, Włodawie, Świnoujściu, Gorzowie/Poznaniu,
Lesku, Zakopanem, Legnicy i Mikołajkach. Sieć ta jest częścią systemu oceny sytuacji radiacyjnej
kraju, koordynowanego przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki, zgodnie z ustawą z dnia 29
listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2001 r. Nr 3, poz.18 z późn. zm.).
Program pomiarowy:
• ciągły pomiar mocy dawki promieniowania gamma (w zakresie od 50nGy/godz. do 100mGy/godz.
za pomocą sond inteligentnych FHZ oraz od 43nGy/godz. do 850mGy/godz. dla sond EPP) na wysokości 1m od podłoża z rejestracją średnich godzinnych i dobowych wartości;
• ciągły pomiar koncentracji aktywności radioizotopów naturalnych alfa-promieniotwórczych oraz
radioizotopów sztucznych alfa- i beta-promieniotwórczych w aerozolach powietrza (wahania tła
poniżej 1 Bq/m3);
• aktywności beta próbek dobowych i miesięcznych opadu całkowitego;
• aktywności wybranych radioizotopów gamma-promieniotwórczych (Cs-137, Ra-226, Ra-228, K40) oznaczanych w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu całkowitego;
• aktywności izotopu strontu Sr-90 oznaczanego radiochemicznie w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu całkowitego.
• badania zawartości cezu;
• badania stężeń wybranych radionuklidów (cezu, strontu i plutonu) w śródlądowych wodach powierzchniowych i osadach dennych.
W ramach PMŚ wykonywane są także pomiary skażeń promieniotwórczych Bałtyku. Stanowią one
element podsystemu monitoringu Bałtyku, prezentowanego w rozdziale 3.4.
Program pomiarowy podsystemu monitoringu promieniowania jonizującego jest realizowany wyłącznie na poziomie krajowym, w oparciu o krajowe sieci.
63
2.
Monitoring
137
Cs w glebie
137
Pomiary Cs (fakultatywnie – naturalnych izotopów promieniotwórczych) będą prowadzone zgodnie
z zadaniami placówek specjalistycznych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 roku
w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych (Dz.U. nr 239, poz. 2033). Program pomiarowy, częstotliwość
i miejsce pobierania próbek zostaną zatwierdzone przez Prezesa PAA.
Pomiary 137Cs w powierzchniowej warstwie gleby posłużą do uzyskania aktualnych map radiologicznych Polski.
Program pomiarowy
• pomiary metodą spektrometryczną próbek gleby pobranej w punktach zlokalizowanych w stacjach
i posterunkach IMGW.
3.
Pomiary skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych
Pomiary będą prowadzone zgodnie z zadaniami placówek podstawowych i specjalistycznych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 roku w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych (Dz.U. Nr
239, poz. 2030). Program pomiarowy, miejsce i częstotliwość pobierania próbek zostaną zatwierdzone
przez Prezesa PAA.
Program pomiarowy
Program pomiarowy obejmuje monitorowanie środowiska wodnego pod względem zawartości najważniejszych radionuklidów. Dla rzek i jezior pomiar stężeń 137Cs, 90Sr oraz dla osadów dennych stężeń 137Cs i izotopów plutonu 238Pu, 239Pu, 240Pu.
Szczegółowe informacje dotyczące monitoringu promieniowania jonizującego przedstawione są
w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006. Warszawa, 2005.
Więcej informacji dotyczących monitoringu promieniowania jonizującego można znaleźć na stronie
internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Programie Państwowego Monitoringu
Środowiska na rok 2006. Warszawa, 2005.
3. 9 PODSYSTEM MONITORINGU LASÓW
Realizacja zadania jest finansowana przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych i Departament Leśnictwa Ministerstwa Środowiska Wykonawcą pomiarów
jest Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej oraz Instytut Badawczy Leśnictwa (IBL).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska nie prowadzi monitoringu w ramach podsystemu monitoringu lasów.
Podstawa prawna
•
•
•
•
•
Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627 z późn. zm.) – art. 26
Ustawa o lasach (Dz.U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 z późn. zm.);
Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości;
Konwencja o różnorodności biologicznej;
Rozporządzenie UE Nr 2152/2003 z 17 listopada 2003 r. dotyczące monitorowania wzajemnego
oddziaływania lasów i środowiska naturalnego we Wspólnocie (Forest Focus)
Zgodnie z Programem Państwowego monitoringu Ochrony Środowiska w 2006 roku w ramach podsystemu monitoringu lasów będzie kontynuowana realizacja zadania badania i ocena stanu zdrowotnego lasów, z modyfikacjami wynikającymi z rozporządzenia UE Nr 2152/2003 dotyczącego monitorowania wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska naturalnego we Wspólnocie (Forest Focus)
i wielkopowierzchniowej inwentaryzacji stanu lasów.
64
Modyfikacje będą polegały na zmianie lokalizacji dotychczasowych stałych powierzchni obserwacyjnych I rzędu (SPO I rzędu) pod kątem dopasowania do regularnej siatki pomiarowej 8 x 8 km (poziom
krajowy) i 16 x 16 km (poziom europejski), objęciu badaniami lasów prywatnych, prowadzeniu badań
większej liczby gatunków drzew oraz przekształceniu badań entomologicznych i fitopatologicznych
w badania symptomów uszkodzeń biotycznych.
Wyniki badań będą wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej, w tym ochrony lasów oraz dla potrzeb sprawozdawczości międzynarodowej w ramach UE i wymiany informacji w ramach konwencji
w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości (ICP Forests).
1.
Badania i ocena stanu zdrowotnego lasów
W 2006 roku badaniami będą objęte drzewostany w wieku powyżej 20 lat w lasach wszystkich kategorii własności. Badania stanu zdrowotnego lasów wykonywane będą w oparciu o sieć krajową, która po integracji z wielkopowierzchniową inwentaryzacją stanu lasów będzie się składała z około 14001800 stałych powierzchni obserwacyjnych I rzędu (w tym 148 powierzchni będzie miało rangę II rzędu oznaczającą szerszy program badań i obserwacji).
Program pomiarowy
• obserwacje cech morfologicznych koron drzew próbnych (przede wszystkim defoliacja
i odbarwienie);
• obserwacje uszkodzeń biotycznych.
• Na SPO II rzędu dodatkowo przeprowadzone zostaną w 2006 roku badania:
• zanieczyszczeń powietrza,
• składu chemicznego opadów atmosferycznych,
• jakości nasion sosny,
• składu chemicznego igliwia lub liści (analizy próbek pobranych w 2005 roku).
Na jednej powierzchni zlokalizowanej w Lasach Chojnowskich będą także dodatkowo prowadzone
badania chemizmu opadu podkoronowego, spływu po pniach i roztworów glebowych.
Realizacja zadania jest finansowana przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych i Departament Leśnictwa Ministerstwa Środowiska.
Pełną informację na temat podsystemu monitoringu lasów realizowanego w ramach PMŚ przedstawia
Program Państwowego Monitoringu Środowiska. Warszawa, 2005.
3.10 PODSYSTEM MONITORINGU PRZYRODY W TYM ZINTEGROWANY MONITORING
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Podsystem ten będzie koordynowany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Jego realizacja odbywać
się będzie na poziomie krajowym (więcej informacji na stronie internetowej GIOŚ)
W 2006 roku w ramach podsystemu monitoringu przyrody będą realizowane następujące zadania:
Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (realizacja – Zakład Ornitologii PAN, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Komitet Ochrony Orłów; koordynacja GIOŚ we współpracy z DOP MŚ, DL MŚ oraz DGLP.
Monitoring siedlisk i gatunków ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk
Natura 2000 (realizacja - Instytut Ochrony Przyrody PAN, koordynacja - GIOŚ we współpracy z DOP i DL MŚ
oraz DGLP);
Badania elementów środowiska wybranych geoekosystemów Polski (realizacja stacje bazowe ZMŚP i odpowiednie WIOŚ, koordynacja GIOŚ we współpracy z UAM).
Podstawa prawna
• ustawa Prawo Ochrony Środowiska (DZ.U z 2001 r. Nr 62, poz.627 z późn. zm.)
• ustawa o ochronie przyrody (art. 112 Dz. U. z 2004 r. Nr 92 poz. 880)
• Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U z
2004 r. Nr 229 poz. 2313)
• Konwencja o różnorodności biologicznej (art.7),
65
• Konwencja Ramsarska (art3 i 4),
• Konwencja Berneńska (art2-7),
• Konwencja Bońska (art. 2 i 5).
W przypadku ZMŚP brak specyficznych uregulowań prawnych
Opis zadań
Zadania te, poza zapewnieniem wstępnych informacji dotyczących wybranych siedlisk i gatunków, mają na celu
stworzenie podstaw metodycznych dla docelowych rozwiązań monitoringu przyrody w Polsce uwzględniającego
wymagania UE i konwencji międzynarodowych.
W ramach monitoringu ptaków oraz monitoringu siedlisk i gatunków będzie kontynuowana większość obserwacji realizowanych dotychczas w ramach zdania „Badania i ocena środowiska przyrodniczego”. Wprowadzone
zmiany mają na celu rozpoczęcie prac w kierunku dostosowania programów do wymagań nałożonych przez
ustawę o ochronie przyrody oraz obowiązków wynikających z członkostwa Polski w UE. Do nowych elementów
objętych obserwacjami w ramach monitoringu siedlisk i gatunków należą: m.in. zajmowana powierzchnia, zasięg oraz specyficzna struktura i funkcje dla siedliska przyrodniczego, zasięgu i dynamika populacji dla gatunku
oraz wielkość jego siedliska, stanowiące podstawę do oceny stanu ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych.
W ramach monitoringu ptaków zostaną objęte badaniami gatunki rzadkie ptaków a pozostałe programy zostaną
rozszerzone. Nie będzie zaś realizowany monitoring przeżywalności i produktywności pospolitych ptaków wróblowych.
Ważną zmianą jest włączenie do podsystemu monitoringu przyrody Zintegrowanego Monitoringu Środowiska
Przyrodniczego, który dotychczas był odrębnym podsystemem. Kontynuowane będzie jego poprzednie zadanie
„Badania elementów środowiska wybranych geoekosystemów Polski”. Podstawowym celem ZMŚP jest bilansowanie obiegu materii i przepływu energii w różnych skalach przestrzennych i czasowych, bioindykacja
i monitoring zmian bio i georóżnorodności Cel ten realizowany jest przez prowadzenie szerokiego zakresu obserwacji i pomiarów w obrębie abiotycznych i biotycznych komponentów geoekosystemu. Ponieważ stacje bazowe zlokalizowane są na lub w pobliżu obszarów wyznaczonych do sieci Natura 2000, ZMŚP będzie mógł dostarczyć danych dotyczących zagrożeń, które są związane zarówno z presją czynników lokalnych (eutrofizacja
wód podziemnych i powierzchniowych, zanieczyszczenia powietrza, zmiany struktury użytkowania), jak
i procesami w skali globalnej (zmiany klimatu) dla potrzeb monitoringu przyrody.
Prowadzenie monitoringu przyrodniczego różnorodności biologicznej i krajobrazowej w tym sieci Natura 2000
w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska jest obowiązkiem wynikającym z art. 112 z ustawy z dnia
16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, która implementuje zapisy Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie
ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywy Siedliskowej) oraz Dyrektywy
79/409/EWG w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków (tzw. Dyrektywy Ptasiej).
Jednocześnie w ramach podsystemu realizowane są zadania wynikające z innych międzynarodowych aktów
prawnych: Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska), Konwencji o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (Konwencja Berneńska), Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska). W monitoringu przyrody należy uwzględnić także obszary chronione, wyznaczone na
podstawie Ramowej Dyrektywy Wodnej - przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, gdzie utrzymanie lub
poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie w tym właściwe stanowiska w ramach programu
Natura 2000, wyznaczone na mocy dyrektywy 92/43/EWG oraz dyrektywy 79/409/EWG).
Zadanie: Monitoring ptaków w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.
Celem zadania jest zebranie informacji o stanie populacji wybranych gatunków ptaków (liczebność, areał
i trendy, status ochronny) w Polsce dla potrzeb oceny zastosowanych metod ochronnych, a także przetestowanie
metod badawczych i opracowanie poradników metodologicznych dla potrzeb wdrażania docelowych rozwiązań
w zakresie monitoringu ptaków, jak również zgromadzenie danych niezbędnych do wypełnienia obowiązków
sprawozdawczych wynikających z Dyrektywy Ptasiej.
Monitoringiem zostaną objęte następujące grupy gatunków ptaków:
• gatunki wymagające szczególnej ochrony w granicach UE, wskazane w art. 4(1) DP i wymienione
w załączniku I DP. W Polsce gnieżdżą się 72 gatunki z tej listy.
• gatunki migrujące, związane z siedliskami wodno-błotnymi wymagające szczególnej ochrony, wskazane
w art. 4(2) DP. 40 takich gatunków gnieździ się w Polsce. Gatunki z tej grupy uzupełniają listę gatunków
z załącznika I DP.
• gatunki, których pozyskanie łowieckie jest dozwolone w granicach UE, wskazane w art. 7 DP i wymienione
w załączniku II/1 lub II/2 DP. W kraju gnieździ się 55 gatunków z tej grupy.
66
•
gatunki charakterystyczne dla krajobrazu rolniczego, których liczebność składa się na wskaźnik Farmland
Bird Index, zatwierdzony w październiku 2004 przez Komisję Europejską jako jeden z oficjalnych wskaźników strukturalnych przemian krajów członkowskich UE (structural indicators). Wartości tego wskaźnika są
corocznie publikowane przez poszczególne kraje i publicznie dostępne w bazie Eurostat.
Obserwacje wyżej wymienionych gatunków ptaków realizowane będą w ramach trzech podprogramów monitoringowych:
• pospolitych ptaków lęgowych (MPPL);
• ptaków średniolicznych (MPS) (gatunki flagowe, wodne, leśne);
• gatunków rzadkich (MGR).
Monitoringiem zostanie objęty obszar całego kraju, w tym szczególnie obszary wyznaczone jako obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) Natura 2000.
Skala oraz złożoność programu, w tym zapewnienie oczekiwanych wyników oraz opracowanie metod na podstawie uzyskanych doświadczeń, wymaga, aby zadanie było realizowane w okresie 3 lat.
Zadanie: Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000
Głównym celem zadania jest uzyskanie informacji nt. stanu zachowania w skali całego kraju wybranych dzikich
gatunków fauny i flory (z wyłączeniem ptaków) oraz siedlisk przyrodniczych. Zgodnie z DS badane i oceniane
będą: zajmowana powierzchnia, zasięg oraz specyficzna struktura i funkcje siedlisk przyrodniczych, zasięg
i dynamika populacji gatunków oraz wielkość ich siedlisk.
Monitoring w roku 2006 będzie ograniczony pod względem ilości badanych elementów w stosunku do wymagań
Dyrektywy. Będzie się sprowadzał głównie do siedlisk i gatunków priorytetowych tj. ok. 20 siedlisk na 76 wymaganych, ok. 19 gatunków zwierząt na ok. 94 wymaganych oraz 16 gatunków roślin na 46 wymaganych przez
DS. Powierzchnie badawcze będą założone na terenie całej Polski ze specjalnym uwzględnieniem projektowanych specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000, które wyznaczono w celu ochrony gatunków i siedlisk
przyrodniczych.
W końcu 2006 r., w oparciu o wyniki badań oraz dane historyczne zostanie, opracowana dla Komisji Europejskiej część raportu z wdrażania Dyrektywy Siedliskowej w części dot. monitoringu.
Skala oraz złożoność programu, w tym zapewnienie oczekiwanych wyników oraz opracowanie metod na podstawie uzyskanych doświadczeń, wymaga, aby zadanie było realizowane w okresie 3 lat.
Zadanie: Badania elementów środowiska wybranych geoekosystemów Polski
Celem tych prac jest dostarczanie danych o tendencjach jakości komponentów środowiska i bioróżnorodności
głównych geoekosystemów Polski. Przedmiotem monitoringu są wybrane geoekosystemy reprezentatywne dla
zróżnicowanych pasmowo struktur krajobrazowych Polski, ich elementy zarówno abiotyczne jak i biotyczne
czułe na zmiany bilansu energii, biogenów i elementów toksycznych.
W roku 2006 pomiary będą prowadzone w oparciu o sieć krajową, na którą składa się siedem Stacji Bazowych
w obrębie reprezentatywnych zlewni rzecznych i jeziornych. Do zlewni badawczych należą: zlewnia górnej Parsęty (Stacja Bazowa Storkowo), Czarnej Hańczy (Stacja Bazowa Wigry), jeziora Łękuk (Stacja Bazowa Puszcza
Borecka), Strugi Toruńskiej (Stacja Bazowa Koniczynka), zlewnia Kanału Olszowieckiego (Stacja Bazowa Pożary), zlewnia rolniczo-leśna w Górach Świętokrzyskich (Stacja Bazowa Św. Krzyż), zlewnia Bystrzanki (Stacja
Bazowa Szymbark).
ZMŚP będzie realizowany według zweryfikowanego programu pomiarowego koncentrującego się na monitoringu najistotniejszych parametrów określających stan i funkcjonowanie wytypowanych geoekosystemów. Obejmuje on: pomiary meteorologiczne, pomiary zanieczyszczeń powietrza, pomiary i analizy chemizmu opadów
atmosferycznych, pomiary i analizy chemizmu opadu podkoronowego i spływu po pniach, pomiary i analizy
gleb, pomiary i analizy chemizmu roztworów glebowych, pomiary i analizy opadu biologicznego (ściółki), pomiary i analizy ilości i jakości wód powierzchniowych, pomiary i analizy składu chemicznego i poziomu wód
podziemnych, obserwacje i pomiary porostów, obserwacje i pomiary flory i roślinności, obserwacje i pomiary
fauny bezkręgowców. Każdy z wymienionych rodzajów pomiarów obejmuje zestaw wskaźników uznanych za
program podstawowy i zestaw wskaźników uznanych za program rozszerzony.
Program pomiarowy Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego podporządkowany jest kompleksowemu ujęciu funkcjonowania środowiska przyrodniczego i realizowany jest w trzech aspektach:
• bilansu energii i materii w układzie zlewni rzecznej (jeziornej),
• przepływu materii w profilu: atmosfera – roślinność – gleba,
• monitoringu (bioindykacji) wybranych biologicznych elementów geoekosystemu.
67
4. BLOK – EMISJA
Cytując zapisy Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006, zadania PMŚ określone ustawą Prawo ochrony środowiska wskazują na konieczność włączenia do jego zasobów informacyjnych danych dotyczących rodzajów i ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza,
wód, gleby i ziemi. Dane te będą wykorzystywane w różnych skalach przestrzennych.
Podobnie jak w poprzednich cyklach, również w obecnym Programie PMŚ zakłada się, iż blok –
EMISJE będzie zasilany głównie danymi wytwarzanymi w ramach innych systemów lub obowiązków
wykonywanych z mocy prawa przez inne organa administracji lub podmioty gospodarcze.
Istotnym źródłem danych o emisjach będzie system statystyki publicznej, z którym jednak wiążą się
ograniczenia wynikające z braku dostępu do indywidualnych danych statystycznych dotyczących
podmiotów gospodarczych. Rola systemu statystycznego będzie się zmniejszała na rzecz systemów
administracyjnych, które staną się wkrótce głównym źródłem danych o emisjach.
Ponadto blok EMISJE w roku 2006 będzie zasilany przez dane o emisjach pochodzące od podmiotów
gospodarczych, które zgodnie z art. 149 ust. 1 oraz art. 286 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska
są zobligowane do przekazywanie informacji o emisjach Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Istotnym źródłem informacji o presjach do powietrza i do wód będą również raporty sporządzane przez prowadzących instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego zgodnie z wymogami
dyrektywy 96/61/EC w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC)
wg decyzji 2000/479/EC dotyczącej wdrożenia Europejskiego Rejestru Emisji Zanieczyszczeń
(EPER).
Blok – EMISJE został podzielony na następujące podsystemy:
• emisje do powietrza,
• emisje do wód,
• odpady.
4.1 PODSYSTEM EMISJI DO POWIETRZA
Zadaniem podsystemu emisji do powietrza jest identyfikacja źródeł oraz dokumentowanie rodzaju
i ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, niezbędnych do:
• analizy stanu i trendów zanieczyszczeń powietrza,
• rozwijania metod obliczeniowych i innych uzupełniających w systemie oceny i prognoz jakości
powietrza,
• weryfikacji i rozwoju programów i sieci pomiarowych monitoringu powietrza,
• wspomagania prac dotyczących strategii i programów ochrony powietrza.
Zadanie to będzie realizowane na dwóch poziomach: krajowym oraz wojewódzkim, analogicznie do
poziomów, na których dokonywana jest ocena jakości powietrza.
Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji dla potrzeb oceny rocznej i wstępnej jakości powietrza
W 2006 r. zadanie to obejmuje gromadzenie przez WIOŚ danych o źródłach i wielkościach emisji zanieczyszczeń objętych systemem oceny jakości powietrza oraz zanieczyszczeń będących przedmiotem
dyrektywy 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie arsenu, kadmu, rtęci niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu dla potrzeb oceny wstępnej.
Inwentaryzację emisji na poziomie wojewódzkim wykonują wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska między innymi na podstawie danych gromadzonych w ramach działalności kontrolnej oraz
pochodzących od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do WIOŚ.
Ponadto baza danych o emisjach w roku 2006 będzie zasilana przez dane pochodzące od podmiotów
gospodarczych, które zgodnie z art. 149 ust. 1 oraz art. 286 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska
są zobligowane do przekazywanie informacji o emisjach Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Śro-
68
dowiska. Istotnym źródłem informacji o presjach do powietrza będą również raporty sporządzane
przez prowadzących instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego zgodnie z wymogami dyrektywy 96/61/EC w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC) wg decyzji 2000/479/EC dotyczącej wdrożenia Europejskiego Rejestru Emisji Zanieczyszczeń (EPER).
Na poziomie województwa istnieje konieczność wykonania inwentaryzacji dla potrzeb oceny i zarządzania jakością powietrza. Przesłanką do wykonywania takiej inwentaryzacji jest:
• stosowanie modeli matematycznych, jako uzupełniającego narzędzia do rocznej oceny jakości powietrza w strefach,
• zastosowanie modeli matematycznych jako narzędzia do wykonania wstępnej oceny jakości powietrza dla zanieczyszczeń będących przedmiotem dyrektywy 2004/107/WE z dnia 15 grudnia
2004 roku w sprawie arsenu, kadmu, rtęci niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu – ocenę taką wojewódzkie inspektoraty mają wykonać do 31 maja
2006 r.,
• stosownie modeli obliczeniowych do opracowania programów ochrony powietrza dla określonych
stref województwa.
W 2006 r. WIOŚ w Szczecinie, będzie sukcesywnie, na potrzeby inwentaryzacji, aktualizował bazę
danych o emisjach zanieczyszczeń do powietrza: ze źródeł punktowych, liniowych i powierzchniowych i będzie również pozyskiwał dane o nowych typach źródeł (np. rolnictwo).
Istotnym źródłem danych o emisjach będzie w dalszym ciągu system statystyki publicznej, z którym
jednak wiążą się ograniczenia wynikające z braku dostępu do indywidualnych danych statystycznych
podmiotów gospodarczych, niezbędnych do przeprowadzenia obliczeń rozprzestrzeniania (np. charakterystyka emitora, źródeł emisji, urządzeń redukujących) . Tego rodzaju indywidualne dane WIOŚ pozyskiwał będzie poprzez ankietyzację. Ponadto, dane o emisjach ze źródeł powierzchniowych pozyskiwane będą z danych administracji samorządowej i instytucji zajmujących się dystrybucją ciepła.
Dane o emisji ze źródeł liniowych – z danych Okręgowych Dyrekcji Dróg Publicznych, Urzędów
Miejskich i innych instytucji, z których pozyskać można dane o natężeniu ruchu pojazdów.
W celu ujednolicenia sposobu szacowania emisji zanieczyszczeń do powietrza w skali kraju Główny
Inspektor Ochrony Środowiska w porozumieniu z Ministrem Środowiska wydał wskazówki metodyczne do wykonywania inwentaryzacji emisji w województwie (powiecie, aglomeracji) na potrzeby
ocen bieżących i programów ochrony powietrza.
W ramach transgranicznych przepływów zanieczyszczeń powietrza, w 2006 r. podobnie jak w latach
poprzednich, planuje się pozyskiwanie danych o emisjach z obszarów Niemiec graniczących z województwem zachodniopomorskim: Meklemburgia Pomorze Przednie, Brandenburgia.
4.2. PODSYSTEM EMISJI DO WÓD
Zadanie: Pozyskiwanie informacji o krajowych emisjach zanieczyszczeń do wód
Celem zadania jest dokumentowanie rodzaju i ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do wód, niezbędnych do:
• identyfikacji głównych źródeł zanieczyszczeń,
• opracowania projektu nowych sieci monitoringu diagnostycznego i operacyjnego,
• modyfikacji programów monitoringu stosownie do stanu presji na obszarze zlewni,
• śledzenia zmian w obciążeniu dorzeczy ładunkami zanieczyszczeń odprowadzanych do wód,
• wspomagania prac dotyczących strategii i programów redukcji emisji.
Do czasu pełnego wdrożenia zapisów znowelizowanego Prawa wodnego, na poziomie krajowym,
kontynuowane będą prace związane z aktualizacją i rozszerzeniem informacji o punktowych
i rozproszonych źródłach zanieczyszczeń. Dane te posłużą do opracowania nowej sieci monitoringu
wód powierzchniowych.
Zbiór danych o emisjach do wód powstał w związku z realizacją projektu pod nazwą: Czwarta Okresowa Ocena Ładunków Zanieczyszczeń odprowadzanych do Morza Bałtyckiego. Program PLC-4
i został zapisany w formie bazy danych i opracowań. Aktualizacja informacji i wyników pomiarów dla
69
potrzeb kolejnego programu – PLC-5, w tym gromadzenie danych o punktowych i obszarowych zrzutach zanieczyszczeń oraz szacowanie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do Morza Bałtyckiego za rok 2006 przewidziane są na lata 2006/2007.
Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do wód lub
do ziemi oraz o poborach wód
Na poziomie wojewódzkim podsystem emisji zanieczyszczeń do wód może być zasilany danymi gromadzonymi przez WIOŚ, między innymi w ramach działalności kontrolnej. Do gromadzenia danych
wykorzystane będą także informacje pochodzące od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani
do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do WIOŚ, oraz wojewódzkie bazy informacji o korzystaniu ze środowiska, tworzone na podstawie ewidencji, prowadzonej
przez podmioty korzystające ze środowiska, w zakresie ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej, oraz ilości, stanu i składu ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi.
Zarówno na poziomie kraju, jak i na poziomie województw, do celów związanych z ogólną analizą
trendów, w dalszym ciągu będą wykorzystane zagregowane dane o emisjach do wód pochodzące
z systemu statystyki publicznej.
4.3. PODSYSTEM ODPADY
Podstawa prawna
Pozyskiwanie danych niezbędnych do oceny gospodarki odpadami prowadzone jest na podstawie
Ustawy o odpadach (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz.628 z pózn. zm.) wraz z rozporządzeniami wykonawczymi do tej ustawy, dotyczącymi ewidencji odpadów oraz na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62 poz.627 z pózn. zm.).
Cel
Ocena gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz gospodarki odpadami ma na celu dostarczenie informacji o stanie gospodarki odpadami (wytwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie) w województwie,
poszczególnych powiatach i gminach zauważalnych trendach i ich przyczynach.
Program pomiarowy
Zadanie: Ocena gospodarki odpadami niebezpiecznymi
W roku 2006 dane do podsystemu monitoringu odpadów niebezpiecznych gromadzone będą (analogicznie do lat ubiegłych) na podstawie dobrowolnych ankiet wypełnianych corocznie przez producentów odpadów.
W związku z wprowadzaniem nowego systemu zbierania danych o odpadach, opartego na źródłach
administracyjnych, system monitoringu odpadów niebezpiecznych będzie funkcjonował do czasu uzyskania wiarygodnych danych z nowego sytemu. Przewiduje się, że monitoring odpadów niebezpiecznych będzie funkcjonował równolegle z nowym systemem administracyjnym do 2007 roku, dostarczając dane za rok 2006. Założenie to zostało uwzględnione w Programie Badań Statystycznych na rok
2006, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2005 roku w sprawie
programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2006.
Zadanie: Ocena gospodarki odpadami
Wzorem lat ubiegłych pozyskiwanie danych odbywać się będzie na podstawie dobrowolnych ankiet,
w miarę potrzeb weryfikowanych przez pracowników WIOŚ. Dane będą gromadzone do baz SIGOPW. Aktualny system monitoringu odpadów będzie funkcjonował do czasu uzyskania dostępu do wiarygodnych danych z nowego systemu administracyjnego.
W ramach tego zadania będą także pozyskiwane informacje o składowiskach odpadów oraz gromadzone informacje dotyczące monitoringu składowisk, które corocznie przesyłane są wojewódzkiemu
inspektorowi ochrony środowiska przez zarządzających składowiskami w zakresie określonym rozpo-
70
rządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220 1858).
Gromadzenie danych
Dane o odpadach (z wyszczególnieniem odpadów niebezpiecznych) będą gromadzone w bazie wojewódzkiej SIGOP-W (System Informacji Gospodarki Odpadami Przemysłowymi).
Dane o składowiskach i instalacjach termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych gromadzone będą w bazach Składowiska, Spalarnie.
Oceny
Ocena stanu gospodarki odpadami z wyszczególnieniem odpadów niebezpiecznych (wytworzonych,
poddanych odzyskowi i unieszkodliwionych) dokonywana będzie na podstawie zbiorczych raportów
bazy SIGOP w skali województwa, powiatów i gmin.
Ocena i stan składowisk i instalacji termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych dokonywana będzie na podstawie raportów zbiorczych baz Składowiska i Spalarnie.
Dane wojewódzkiej bazy SIGOP-W (odpady niebezpieczne) będą przekazywane za pośrednictwem
GIOŚ do Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Oddziału Zamiejscowego Centrum Gospodarki Odpadami w Katowicach (II kwartał każdego roku) celem weryfikacji i połączenia
wszystkich baz wojewódzkich w jedną bazę krajową SIGOP-K. Dane z bazy krajowej o odpadach
niebezpiecznych będą przekazywane również do Głównego Urzędu Statystycznego.
Bazy Składowiska, Spalarnie, aktualizowane na podstawie ankiet i działalności inspekcyjnej WIOŚ
będą przekazywane raz w roku do Departamentu Inspekcji i Orzecznictwa GIOŚ.
•
•
•
•
Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim – co dwa lata
WIOŚ – strona internetowa – co 1 rok,
Administracja rządowa i samorządowa
zainteresowane instytucje, szkoły, uczniowie.
71
5. BLOK – OCENY I PROGNOZY
Dane uzyskiwane w wyniku realizacji programów badawczo-pomiarowych wymagają odpowiedniego
przetworzenia w celu przygotowania czytelnej informacji, zdolnej do wspomagania procesów zarządzania środowiskiem i wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju w oparciu o wiedzę, stosownie do
potrzeb dwóch głównych grup użytkowników informacji: ośrodków decyzyjnych oraz społeczeństwu.
W strukturze PMŚ wydzielono w związku z tym odrębny blok oceny i prognozy, w ramach którego
będą wykonywane:
• analizy i oceny stanu poszczególnych elementów środowiska w powiązaniu z czynnikami presji;
• analizy i oceny określonych problemów i zjawisk zachodzących w środowisku;
• prognozy przebiegu zjawisk, głównie w oparciu o analizy trendów, sukcesywnie z wykorzystaniem
modelowania,
• analizy i oceny powiązań pomiędzy procesami zachodzącymi w środowisku a społecznogospodarczym rozwojem kraju.
Oceny będą dokonywane w różnych skalach przestrzennych i czasowych, zgodnie z wymogami ustawowymi w ujęciu przyczynowo-skutkowym, przede wszystkim na podstawie informacji zgromadzonych w bloku Jakości środowiska oraz bloku Emisja.
W analizach i ocenach wykonywanych w skali kraju jest stopniowo rozwijana metoda ocen zintegrowanych oparta na modelu D-P-S-I-R (Driving Forces/czynniki sprawcze – Presures/presje – State/stan – Impact/oddziaływanie – Response/środki przeciwdziałania) wykorzystując doświadczenia
Europejskiej Agencji Środowiska oraz OECD, które stosują ten model do monitorowania skuteczności
polityki ekologicznej i strategii zrównoważonego rozwoju UE. Model ten umożliwia nie tylko diagnozę, ale także wskazanie przyczyn istniejącego stanu, tym samym wskazanie możliwych kierunków
działań naprawczych.
Przedmiotem zintegrowanych ocen i analiz mogą być: poszczególne elementy środowiska, problemy
ekologiczne zidentyfikowane w polityce ekologicznej Państwa, konwencjach i programach międzynarodowych, takich jak np. programy badania oddziaływań zanieczyszczeń powietrza na zdrowie
i ekosystemy oraz programach regionalnych, lokalnych. Przedmiotem analiz mogą być także sektory
gospodarcze oraz wybrane obszary wrażliwe, np. środowisko miejskie, obszary górskie, przygraniczne.
Ponadto w 2006 roku Główny Inspektor Ochrony Środowiska opublikuje raport wskaźnikowy obejmujący analizę podstawowych problemów ekologicznych w powiązaniu z celami Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2004-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010. Raport obejmować
będzie analizę trendów w okresie 1990 a 1995 – 2004. W raporcie wykorzystane zostaną między innymi wybrane wskaźniki z bazowego zestawu wskaźników (Core Set of Indicators – CSI) opracowane
przez Europejską Agencję Środowiska. Ponadto opracowany zostanie suplement do raportu wskaźnikowego prezentujący informacje o stanie środowiska w układzie przestrzennym, analogicznym do
układu raportów o stanie środowiska.
Wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska będą publikować analizy i oceny w formie kompleksowych raportów o stanie środowiska w województwie z częstością dwuletnią. Wydawnictwa te mogą
być uzupełniane raportami o stanie poszczególnych elementów środowiska, przygotowywanych na
potrzeby zarządzania środowiskiem na różnym szczeblu administracyjnym.
Prognozowanie stanu środowiska jest tematem trudnym. W wielu przypadkach są wymagane specyficzne techniki modelowania. W chwili obecnej zajmują się nim wysoko wyspecjalizowane instytucje
badawcze. Jednak dla systemu jakości powietrza, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, system prognozowania przy użyciu modeli jest jednym z narzędzi, które są już wprowadzane do praktyki
wojewódzkich inspektoratów. WIOŚ w Szczecinie rozpoczął prace nad prognozowaniem rozkładu zanieczyszczeń powietrza i prace te będą kontynuowane w latach następnych
Raporty krajowe i wojewódzkie są zamieszczane na stronach internetowych Inspekcji Ochrony Środowiska.
72
6. SYSTEM JAKOŚCI W PAŃSTWOWYM MONITORINGU ŚRODOWISKA
Istotnym elementem PMŚ są działania zmierzające do zwiększenia wiarygodności i rzetelności informacji o stanie środowiska w Polsce, pozyskiwanych w ramach realizacji programu.
W roku 2006 kontynuowane będą działania związane z wdrożeniem systemu jakości w poszczególnych podsystemach monitoringu, mając dodatkowo na uwadze spełnienie wymagań UE odnośnie
poziomu niepewności na jakim powinna być wykonywana ocena poziomu substancji zanieczyszczających, a także realizację przyjętego w PMŚ założenia – systematycznej poprawy jakości danych. Zakłada się, iż organizacja i funkcjonowanie monitoringu danego elementu środowiska powinno przebiegać stosownie do procedur jakościowych obejmujących nie tylko sam pomiar ale wszystkie działania składające się na system badań i ocen. Do zapewnienia jakości wyników badań i ocen niezbędne
będzie przede wszystkim:
• opracowanie procedur aktualizujących lokalizację punktów pomiarowych;
• określenie wymagań jakościowych takich jak zakres, dokładność i precyzja pomiarów dla całej sieci pomiarowej;
• dobór odpowiednich metod pomiaru z jednoczesnym dążeniem do ich ujednolicenia;
• określenie jednolitych zasad odnośnie wzorcowania i kalibracji aparatury pomiarowej;
• opracowanie procedur weryfikacji i przetwarzania wyników pomiarów w celu uzyskania reprezentatywnych danych.
W tak rozumianym systemie jakości w dalszym ciągu istotnym ogniwem pozostają laboratoria,
w odniesieniu do których należy kontynuować proces akredytacji. Zakłada się, iż sukcesywnie odbywać się będzie adaptacja wdrożonych systemów jakości do wymogów przepisów prawnych wynikających z dyrektyw ramowych: Ramowej Dyrektywy w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza
oraz Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w celu wspomagania procesu rozwoju systemu jakości uruchomi, przy udziale wyników projektów PHARE, wdrażanie odpowiednich systemów jakości, pomoc
merytoryczną w postaci szkoleń w zakresie poszczególnych procedur systemowych oraz interpretacji
aktów prawnych; stosownie do możliwości finansowych będzie także wspomagał modernizację wyposażenia pomiarowego.
W 2006 roku w szczególności kontynuowane będą prace związane z wdrożeniem systemu jakości
w automatycznych sieciach pomiarowych, dla którego infrastrukturę techniczną i procedury opracowano w ramach projektu Phare PL01.05.06. System ten oparty jest na łańcuchu spójności pomiarowej
pomiędzy wzorcami referencyjnymi a wzorcami roboczymi wykorzystywanymi przez sieci pomiarowe do kalibracji sprzętu pomiarowego.
Główny Urząd Miar, zgodnie z kompetencjami, będzie wytwarzał i utrzymywał krajowe, gazowe,
wzorce pierwotne, które za pośrednictwem trzech laboratoriów wzorcujących ulokowanych
w Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony Środowiska w Warszawie, Krakowie oraz Wrocławiu del.
Wałbrzych będą przenoszone na poziom stacji pomiarowych w sieciach monitoringu w kraju. Zadaniem laboratoriów wzorcujących będzie certyfikacja wzorców roboczych stosowanych na stacjach
pomiarowych do bezpośrednich sprawdzeń analizatorów w sieci oraz nadzór nad wyposażeniem pomiarowym i badawczym należącym do sieci monitoringu powietrza. Ponadto, Laboratorium w WIOŚ
Kraków będzie dodatkowo pełniło rolę Krajowego Laboratorium Referencyjnego i będzie organizować interkalibracje na poziomie krajowym oraz uczestniczyć w międzynarodowych interkalibracjach
i spotkaniach Krajowych Laboratoriów Referencyjnych. Czynności te będą realizowane według procedur, które po zakończeniu procesu konsultacyjnego zostaną przekazane do WIOŚ przez Głównego
Inspektora Ochrony Środowiska.
W ramach projektu PHARE Pomoc techniczna we wdrażaniu ramowej dyrektywy wodnej w Polsce
opracowany w 2005 r. projekt sieci laboratoryjnej WIOŚ, realizującej wymagania pomiarowe RDW,
zakłada powołanie laboratorium referencyjnego oraz wyłonienie i doposażenie kilku laboratoriów
WIOŚ do wykonywania badań substancji priorytetowych oraz współpracy z laboratorium referencyjnym w zakresie zmodernizowania systemów jakości w laboratoriach. Wszystkie laboratoria muszą być
objęte jednolitym systemem, co oznacza w szczególności uwzględnianie jednakowych parametrów
73
walidacyjnych oraz przyjęcie procedur jakości związanych z kontrolą zewnętrzną, realizowaną przez
laboratorium referencyjne. Celem jest zmniejszanie do racjonalnego, wymaganego minimum błędów
poboru prób, oznaczeń oraz kosztów.
Zadania przypisane do laboratorium referencyjnego realizowane będą na zlecenie GIOŚ przez instytuty resortowe lub WIOŚ. Główne zadania LR to prowadzenie badań biegłości, organizowanie szkoleń
oraz doradztwo i pomoc merytoryczna w zakresie badań oraz korygowania systemów jakości
w laboratoriach WIOŚ.
Przewiduje się także specjalizację wybranych laboratoriów WIOŚ w zakresie specyficznych pomiarów
analitycznych, a w tym substancji niebezpiecznych.
74
7. SYSTEM INFORMATYCZNY PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA
Cytując zapisy zawarte w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006,
w 2006 roku kontynuowana będzie modernizacja systemu informatycznego PMŚ w ramach umowy
wieloletniej dotyczącej budowy zintegrowanego systemu informatycznego Inspekcji. Rozpoczęte zostaną prace związane z realizacją pięciu zespołów baz danych PMŚ uznanych jako priorytetowe, dotyczących: jakości powietrza, hałasu owych, pól elektromagnetycznych, wód, lasów. Założenia projektowe ustalone zostaną na podstawie doświadczeń zgromadzonych w wyniku użytkowania istniejących
baz i z uwzględnieniem potrzeb związanych z tworzeniem infrastruktury informacji przestrzennej
w kraju jako elementu Wspólnotowej infrastruktury, której utworzenie jest przedmiotem projektowanej dyrektywy INSPIRE. W założeniach przyjmuje się ponadto następujące funkcje dla systemu :
• upowszechniania informacji za pośrednictwem portalu elektronicznego, jako na bieżąco aktualizowanego źródła informacji o stanie jakości poszczególnych komponentów środowiska dla obywateli, organizacji ekologicznych i zainteresowanych instytucji;
• wspomagania systemu ocen i prognoz poprzez interpretację danych pomiarowych technikami modelowania matematycznego z zastosowaniem GIS;
• wspomagania i opracowywania wojewódzkich i krajowych raportów oraz tworzenia okresowych
sprawozdań dla GUS, EEA i OECD.
Na etapie prac nad założeniami projektowymi przewiduje się konsultacje w wojewódzkich inspektoratach ochrony środowiska.
W zakresie wyposażenia sprzętowego i organizacji systemu planowany jest zakup platformy zarządzania relacyjnymi bazami danych, realizacja i prowadzenie systemu łączności teleinformatycznej
pomiędzy użytkownikami systemu oraz dostawy sprzętu informatycznego dla GIOŚ i WIOŚ.
Pozostały zakres działań związanych z systemem informatycznym PMŚ w 2006 r. obejmie:
• szkolenia w zakresie wdrożonych elementów systemu oraz zakup oprogramowania narzędziowego,
• wykonanie i testowanie podsystemu przetwarzania danych i udostępniania informacji.
Na poziomie wojewódzkim planuje się doskonalenie narzędzi do gromadzenia i przetwarzania danych
na potrzeby wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska, w szczególności Wojewódzkiej Bazy
Danych o Środowisku opartej na systemie GIS.
75
8. KOSZT MONITORINGU W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
Orientacyjny całkowity koszt badań wykonywanych przez WIOŚ w ramach monitoringu wojewódzkiego w roku 2006 będzie wynosił 4 440 364 zł, w tym:
• koszt monitoringu powietrza wynosi 1 659 523 zł, w tym:
pasywna 203 196 zł,
obliczenia modelowe 32 320 zł,
pomiary automatyczne 1 403 715 zł,
chemizm wód opadowych 20 292 zł
•
•
•
•
•
•
•
koszt badań rzek w ramach monitoringu wód powierzchniowych wynosi 1 819 580 (z biologią),
koszty prowadzenia pomiarów na stacji w Widuchowej 344 736 zł,
koszt badań jezior wynosi ( z biologią) 327 918 zł,
koszt badań wód podziemnych wynosi 9 971 zł,
całkowity koszt badań wód Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Pomorskiej wynosi 155 328 zł,
koszt monitoringu hałasu wynosi 70 884 zł,
koszt monitoringu promieniowania elektromagnetycznego 52 424 zł
76

Program monitoringu środowiska - Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Transkrypt

Podobne dokumenty

Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda

Pan Bartłomiej Sienkiewicz Minister Spraw Wewnętrznych

oferta /05/10/2016

Fundacja Panoptykon - Regulacje prawne monitoringu wizyjnego