Krótko o GDA

1. Czym jest GDA?
GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników
odżywczych w codziennej diecie
zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego dorosłego
i zdrowego konsumenta.
wartości referencyjne GDA zostały zatwierdzone w Polsce przez Instytut
Żywności i Żywienia
2. Dla których składników odżywczych ustalono
poziomy GDA?
Poziomy GDA zostały ustalone dla:
Składnik
odżywczy
Wskazane Dzienne
Spożycie (GDA)
- wartości określone
dla kobiet*
Wskazane Dzienne
Spożycie (GDA)
- wartości określone
dla mężczyzn
Wartość
energetyczna
2000 kcal
2500 kcal
Białko
50 g
60 g
Węglowodany
270 g
340 g
Tłuszcz
nie więcej niż 70 g
nie więcej niż 80 g
Kwasy
tłuszczowe
nasycone
nie więcej niż 20 g
nie więcej niż 30 g
Błonnik
25 g
25 g
Sód (sól)
nie więcej niż 2,4 g (6 g)
nie więcej niż 2,4 g (6 g)
Cukry
nie więcej niż 90 g
nie więcej niż 110 g
- w tym cukry
dodane
nie więcej niż 50 g
nie więcej niż 62,5 g
* Wartości te zostały zaakceptowane przez Europejską Platformę ds. Diety Aktywności Fizycznej
i Zdrowia i uzgodnione w Polsce z Instytutem Żywności i Żywienia
3. Standardowe znakowanie produktów
Standardowo znakowane produkty posiadają informacje żywieniowe
przedstawiane zgodnie z obowiązującymi przepisami w formie tabeli
(skróconej lub rozszerzonej)
Wersja skrócona 4 składniki
Wersja rozszerzona 8 składników
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia 25 lipca 2007 r.
w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą
Paragraf 3, pkt.2
„Użyte w rozporządzeniu pojęcia oznaczają:
1)
białko - zawartość białka stanowiącą iloczyn zawartości azotu ogólnego,
oznaczonego metodą Kjeldahla i współczynnika przeliczeniowego 6,25;
2)
węglowodany - wszelkie węglowodany, które podlegają procesom
metabolicznym w organizmie człowieka, w tym alkohole wielowodorotlenowe (poliole);
3)
cukry - wszystkie cukry proste i dwucukry obecne w żywności,
z wyłączeniem alkoholi wielowodorotlenowych;
4)
tłuszcz - tłuszcz całkowity, w tym fosfolipidy;
5)
kwasy tłuszczowe nasycone - kwasy tłuszczowe bez
podwójnych wiązań;
6)
kwasy tłuszczowe jednonienasycone - kwasy tłuszczowe
z jednym podwójnym wiązaniem w konfiguracji cis;
7)
kwasy tłuszczowe wielonienasycone - kwasy tłuszczowe
z podwójnymi wiązaniami, rozdzielone wiązaniem cis, cis-metylenowym;
8)
błonnik pokarmowy (błonnik) mieszaninę substancji o charakterze polisacharydowym (celuloza,
hemicelulozy, pektyny, gumy, śluzy) i niepolisacharydowym (ligniny)
nietrawionych w przewodzie pokarmowym człowieka, mających
działanie fizjologiczne”
4. Na czym polega znakowanie produktów systemem
GDA
System znakowania wartością odżywczą GDA polega na oznakowaniu
produktu informacją o procentowej zawartości wybranych
składników odżywczych i energii w porcji produktu, w odniesieniu
do wartości Wskazanego Dziennego Spożycia
nazwa skladnika
ilosc skladnika
w porcji produktu
% wskazanego
dziennego spozycia
Przykładowo, jeżeli na etykiecie produktu oznakowanego systemem
GDA, widnieje informacja, że dostarcza on w jednej porcji 140 kcal
energii, co stanowi 7 % Wskazanego Dziennego Spożycia (GDA)
dla przeciętnej zdrowej dorosłej osoby, to należy traktować tę
informację jako wskazówkę, że pozostałe produkty żywnościowe nie
powinny dostarczyć w danym dniu więcej niż 1860 kcal czyli 93%
wskazanego dziennego spożycia.
5. Dlaczego znakowanie GDA jest przydatne
dla konsumenta?
 umożliwia konsumentowi już na pierwszy rzut oka dostrzeżenie,
jak dużo poszczególnych składników odżywczych jest zawartych
w porcji danego produktu
 konsument od razu dowiaduje się, ile procent całkowitego
wskazanego dziennego spożycia na określony składnik odżywczy
pokrywa porcja danego produktu żywnościowego
 daje możliwość stosowania na bieżąco zasad zbilansowanej diety
i dokonywanie świadomych wyborów żywieniowych.
6. Czy każdy konsument w swojej diecie powinien
kierować się wyłącznie wskazaniami systemu GDA?
W związku z tym, że poszczególni ludzie różnią się między sobą
na wiele sposobów, chociażby płcią, wielkością ciała, stanem zdrowia
czy poziomem aktywności fizycznej, wartości GDA należy traktować
jako ogólną wskazówkę żywieniową przeznaczoną dla dorosłej
zdrowej osoby.
7. Dlaczego nie ma specjalnego sytemu GDA dla
dzieci?
W chwili obecnej uznano, że w obrębie grupy dzieci i młodzieży
istnieje zbyt duże zróżnicowanie dotyczące ich wymagań żywieniowych. Zależne ono jest przede wszystkim od wieku oraz płci
dziecka.
Organizm człowieka w okresie intensywnego wzrostu charakteryzuje
się dużo większym zapotrzebowaniem na niektóre składniki odżywcze
i energię niż organizm osoby dorosłej, np. zapotrzebowanie na energię
dla chłopców w wieku 11–14 lat wynosi ok. 2900 kcal (a wartość
referencyjna GDA to 2000 kcal).
8. Jednak oznaczenia GDA pojawiają się na
produktach, których odbiorcami są między innymi
dzieci.
Ustalone poziomy składników odżywczych oraz energii uznano
za bezpieczne tzn. nie prowadzące do przekroczenia spożycia
składników odżywczych uznawanych za sprzyjające powstawaniu
nadwagi lub otyłości dla całej populacji – w tym dzieci.
Należy jednak zaznaczyć, że system GDA promowany przez PFPŻ
i GIS nie może być stosowany na produktach specjalnego
przeznaczenia żywieniowego, które są w większości skierowane
do dzieci. Znakowanie tych produktów regulują specjalne przepisy
szczegółowe.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 kwietnia 2004 r.
w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego
(Dziennik Ustaw z 2004 r. nr 104 poz. 1094)
„§ 3. Wyodrębnia się następujące grupy środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego:
1)
preparaty do początkowego żywienia niemowląt, w tym mleko początkowe,
oraz preparaty do dalszego żywienia niemowląt, w tym mleko następne;
2) środki spożywcze uzupełniające, obejmujące produkty zbożowe przetworzone
i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci;
3) środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii, w celu
redukcji masy ciała;
4) dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego;
5)
środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym
wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców;
6) środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów (cukrzyca);
7) środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu lub
bezsodowe;
8) środki spożywcze bezglutenowe.”
9. Czy system GDA może wprowadzać konsumenta
w błąd sugerując, że wartości GDA dla cukru,
tłuszczy, soli są wartościami docelowymi, które
należy osiągnąć?
Biorąc pod uwagę, że są to wartości uznawane za bezpieczne przez
naukowców, to nawet ich osiągnięcie w codziennej diecie
nie powinno doprowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych.
GIS i PFPŻ prowadzą dodatkową edukację konsumencką w tym
zakresie (program „Trzymaj Formę” oraz specjalna strona
internetowa dla konsumentów www.gdainfo.pl) informując
konsumentów, że wartości podane dla cukru, soli, tłuszczy i tłuszczy
nasyconych oznaczają ich górna granicę i że powinno się je traktować
jako wskazanie „nie więcej niż”
10. Czy znakowanie systemem GDA jest
obowiązkowe?
Znakowanie systemem GDA nie jest obowiązkowe. Podobnie jak
wynikające z przepisów umieszczanie informacji o wartości
odżywczej produktu (za wyjątkiem produktów, na których umieszczono
oświadczenie żywieniowe oraz w przypadku wzbogacania produktów
w witaminy lub składniki mineralne).
Informacje GDA na opakowaniach stanowią więc uzupełnienie
stosowanej obecnie przez producentów informacji żywieniowej,
opartej na przepisach w zakresie znakowania żywności wartością
odżywczą.
11. Kto opracował system znakowania GDA?
System GDA został opracowany przez grupę ekspertów żywieniowych
Konfederacji Przemysłu Żywności i Napojów Unii Europejskiej
(CIAA) w Brukseli jako program do dobrowolnego stosowania
przez przemysł żywnościowy w krajach członkowskich Unii
Europejskiej w ramach inicjatyw Europejskiej Platformy ds. Diety,
Aktywności Fizycznej i Zdrowia.
12. Jaka jest różnica między GDA (Wskazane
Dzienne Spożycie) a RDA (Zalecane Dzienne
Spożycie) i RPS (Referencyjny Poziom Spożycia)?
RDA - (Zalecane Dzienne Spożycie)
to szacunkowa ilość witamin i składników mineralnych
wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb grup ludności.
Ilości RDA odnoszące się do poszczególnych witamin i składników
mineralnych są określone w Dyrektywie Rady 90/496/EWG z dnia 24
września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków
spożywczych.
RPS – (Referencyjne Poziomy Spożycia)
to szacunkowe ilości energii i składników odżywczych wyznaczone
dla różnych grup zdrowej ludności w populacji Wielkiej Brytanii.
Grupy populacji, dla których określono te wartości referencyjne to:
chłopcy i dziewczęta, mężczyźni oraz kobiety, łącznie z kobietami
w ciąży i karmiące piersią.
GDA – (Wskazane Dzienne Spożycie)
oparte jest na Referencyjnych Poziomach Spożycia i ma za zadanie
przekazanie informacji naukowych w sposób przyjazny dla
konsumenta, poprzez dostarczenie na opakowaniach produktów
żywnościowych wytycznych mających pomóc konsumentom
zastosować informacje żywieniowe w kontekście swojej ogólnej diety.
GDA są wytycznymi dla zdrowych dorosłych w zakresie
przybliżonych ilości kalorii, tłuszczów, kwasów tłuszczowych
nasyconych, węglowodanów, cukrów ogółem, białka, błonnika oraz
soli/sodu, wymaganych w zdrowej diecie.
Wartości te powinny być traktowane jako punkt odniesienia, dzięki
któremu można orientacyjnie ocenić udział tych składników w porcji
danego produktu spożywczego.