mechanika i budowa maszyn - Akademia Morska w Szczecinie
Transkrypt
mechanika i budowa maszyn - Akademia Morska w Szczecinie
Dodatek 5 do Załącznika 5 AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE WYDZIAŁ MECHANICZNY PLANY I PROGRAMY STUDIÓW STACJONARNYCH II STOPNIA KIERUNEK – MECHANIKA I BUDOWA MASZYN SPECJALNOŚĆ – BUDOWA I EKSPLOATACJA MORSKICH SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH Programy zatwierdzone przez Radę Wydziału Mechanicznego 30.05.2006 r. – obowiązują od roku akademickiego 2006/2007 SZCZECIN 2006 Redakcja Wydziałowa Komisj a ds. Dydaktyki w składzie: Dziekan Wydziału Mechanicznego dr hab. inż. Cezary Behrendt, prof. nadzw. AM, Prodziekan ds. Studenckich dr J anusz Chrzanowski, Prodziekan ds. Studiów Niestacjonarnych i Praktyk mgr inż. st. of. mech. okr. Paweł Krause, prof. dr inż. Mieczysław Wierzej ski, dr inż. Bogdan Nienartowicz, doc. dr J ózef Kirkiewicz, Prodziekan ds. Nauki dr hab. inż. Zbigniew Matuszak, dr inż. Artur Bej ger. Redakcj a techniczna inż. Czesław Wiznerowicz 2 Spis treści 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. Karta zmian ..................................................................................................... Informacje o planach studiów ......................................................................... Kwalifikacje absolwenta ................................................................................. Lista przedmiotów studiów drugiego stopnia ................................................. Plan studiów drugiego stopnia ........................................................................ Matematyka wyższa w zastosowaniach .......................................................... Fizyka współczesna ......................................................................................... Mechanika analityczna .................................................................................... Komputerowe wspomaganie projektowania maszyn ...................................... Współczesne materiały konstrukcyjne ............................................................ Termodynamika stosowana ............................................................................. Alternatywne źródła energii ............................................................................ Projektowanie okrętowych systemów energetycznych ................................... Automatyka przemysłowa ............................................................................... Wymiana ciepła i wymienniki ........................................................................ Systemy hydrauliczne i pneumatyczne ........................................................... Klimatyzacja i wentylacja ............................................................................... Technologia wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich ........................ Maszyny i systemy napędowe obiektów pływających .................................... Praca przejściowa ............................................................................................ Systemy elektroenergetyczne obiektów pływających ..................................... Zarządzanie nadzorem technicznym ............................................................... Podstawy projektowania procesów technologicznych .................................... Diagnostyka systemów .................................................................................... Analiza uszkodzeń oraz niezawodność i bezpieczeństwo systemów ............. Kierowanie i zarządzanie przedsiębiorstwem ................................................. Zarządzanie jakością eksploatacji ................................................................... Gospodarka energetyczna ............................................................................... Ochrona środowiska w procesie eksploatacji ................................................. Antropotechnika .............................................................................................. Seminarium dyplomowe ................................................................................. Praca dyplomowa ............................................................................................ 4 5 6 7 8 9 12 15 19 22 25 28 30 38 41 44 48 52 55 60 61 64 66 69 72 75 78 82 86 90 93 95 3 Karta zmian Data 4 Treść zmiany Uwagi INFORMACJE O PLANACH STUDIÓW A. Studia stacjonarne drugiego stopnia Informacje ogólne Studia II stopnia (magisterskie) przeznaczone są dla osób posiadających tytuł zawodowy inżyniera uzyskany na kierunku studiów mechanika i budowa maszyn. Program obejmuje 990 godzin, które są realizowane w trakcie trzech semestrów i którym jest przypisanych 95 punktów ECTS. - Studia drugiego stopnia prowadzone są w formie studiów stacjonarnych i niestacjonarnych. - Studia stacjonarne są bezpłatne - Planowane limity przyjęć na dany rok akademicki regulowane są odpowiednią uchwałą Senatu AM w Szczecinie Student ma obowiązek przygotowania i obrony pracy magisterskiej przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Dziekana Wydziału Mechanicznego. Tematy prac dyplomowych powinny być pobrane w trakcie II semestru studiów (najpóźniej do jego zakończenia). 5 KWALIFIKACJE ABSOLWENTA Absolwenci Wydziału Mechanicznego Akademii Morskiej w Szczecinie specjalności „budowa i eksploatacja morskich systemów energetycznych” uzyskują zaawansowaną wiedzę ogólnotechniczną niezbędną do jej twórczego wykorzystania w projektowaniu, budowie, remontach i eksploatacji systemów energetycznych ze szczególnym uwzględnieniem ich specyfiki w zastosowaniach morskich. Posiadają wiedzę z zakresu technologii proekologiczych i systemów zintegrowanego zarządzania środowiskiem, bezpieczeństwem i jakością w procesach wytwórczych. Są przygotowani do: − wykonywania prac projektowo-konstrukcyjnych systemów energetycznych morskich i lądowych, − prowadzenia prac naukowo-badawczych w obszarze systemów energetycznych morskich i lądowych, − zarządzanie eksploatacją i remontami okrętowych i lądowych systemów energetycznych, − podejmowanie twórczych inicjatyw i decyzji, − pracy zespołowej w środowisku międzynarodowym, − rozwijania technologii proekologicznych, − kierowania i rozwijania produkcji w przedsiębiorstwach przemysłu maszynowego. Absolwenci przygotowani są do pracy w: − − − − zakładach przemysłowych sektora maszynowego morskiego i lądowego, biurach projektowo-konstrukcyjnych sektora gospodarki morskiej, ośrodkach badawczo-rozwojowych przemysłu maszynowego okrętowego i lądowego, przedsiębiorstwach doradczo-konstrukcyjnych przemysłu maszynowego okrętowego i lądowego, − instytucjach klasyfikacyjnych okrętownictwa, − administracji morskiej, − służb technicznych armatorów i przedsiębiorstw. Absolwenci powinni opanować umiejętności współpracy i kierowania zespołami ludzkimi oraz twórczego myślenia. Powinni mieć wpojone nawyki ustawicznego kształcenia, rozwoju zawodowego, podejmowania wyzwań badawczych oraz kontynuacji edukacji na studiach trzeciego stopnia. 6 Lista przedmiotów programu studiów stacjonarnych drugiego stopnia Akademii Morskiej w Szczecinie kierunek: specjalność: NR 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. Mechanika i Budowa Maszyn Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych NAZWA PRZEDMIOTU A. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Matematyka wyższa w zastosowaniach Fizyka współczesna Mechanika analityczna B. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE Komputerowe wspomaganie projektowania maszyn Współczesne materiały konstrukcyjne Termodynamika stosowana Alternatywne źródła energii Projektowanie okrętowych systemów energetycznych Automatyka przemysłowa Wymiana ciepła i wymienniki Systemy hydrauliczne i pneumatyczne Klimatyzacja i wentylacja Technologia wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich Maszyny i systemy napędowe obiektów pływających Praca przejściowa Systemy elektroenergetyczne obiektów pływających Zarządzanie nadzorem technicznym Podstawy projektowania procesów technologicznych Diagnostyka systemów Analiza uszkodzeń oraz niezawodność i bezpieczeństwo systemów Kierowanie i zarządzanie przedsiębiorstwem Zarządzanie jakością eksploatacji Gospodarka energetyczna Ochrona środowiska w procesie eksploatacji Antropotechnika Seminarium dyplomowe Praca dyplomowa 150 godz. 840 godz. 7 8 1. Semestr I Przedmiot: MATEMATYKA WYŻSZA W ZASTOSOWANIACH Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 2E 2 – – 60 30E 30 – – 6 Razem w czasie studiów 60 30E 30 – – 6 Związki z innymi przedmiotami: Matematyka, stanowi podstawę teoretyczną następujących przedmiotów: – fizyka współczesna, – mechanika analityczna, – komputerowe wspomaganie projektowania maszyn, – automatyka przemysłowa, – wymiana ciepła i wymienniki. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) podstawowe pojęcia i problemy z zakresu matematycznej teorii sterowania np. sterowany system (układ) dynamiczny, synteza sterowania, problem optymalizacji sterowania. Umieć → 1) formułować i rozwiązywać problemy z ww. zakresu posługując się także specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym w tym pakietem MATLAB/SYMULINK oraz TOOL BOX’em CONTROL SYSTEM. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. 2. 3. 4. Uzupełnienie wiadomości o macierzach. Wektorowe równania różniczkowe liniowe. Opis matematyczny systemów dynamicznych. Sterowany system dynamiczny – pojęcia podstawowe: przestrzeń stanów, stan systemu, sterowanie, trajektoria stanów. Wstępne wiadomości o numerycznym rozwiązaniu równań różniczkowych. Pojęcie stabilności systemu – algebraiczne kryterium Routha-Hurwitza. Liniowe systemy sterowane – sterowalność i obserwowalność. 5 5 – – – 5 5 – – – 5 5 – – – 5 5 – – – 9 5. Stabilizacja systemu liniowego sprzężeniem zwrotnym. Sterowanie modalne. 5 5 – – – 6. Problem sterowania optymalnego: funkcjonał jakości, zbiór docelowy, ograniczenie sterowania. Zasada maksimum Pantriagina. Problem liniowo-kwadratowy LQR. 5 5 – – – Przykłady modeli matematycznych oraz synteza sterowania wybranych systemów dynamicznych w przestrzeni stanów: − model wymiennika ciepła, − dynamika i sterowanie ramieniem robota przemysłowego, − sterowanie temperaturą pomieszczenia. Liniowy model statku z autopilotem – badanie stabilności. Przykłady zadań sterowania optymalnego oraz ich rozwiązanie w oparciu o zasadę maksimum Pantriagina: − stabilizacja kursu statku (optimal autopilot design), − stabilizacja statku na krzywoliniowej trajektorii (trackkeeping systems). Razem Razem w czasie studiów 15 – 15 – – 15 – 15 – – 60 60 30 30 30 30 – – – – Ćwiczenia 7. 8. I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń rachunkowych w trakcie I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu pisemnego. II-1. Warunki zaliczenia wykładów - znajomość działów matematyki potrzebnych w modelowaniu systemów dynamicznych, takich jak: algebry liniowej, równań różniczkowych, metod numerycznych rozwiązywania równań różniczkowych, teorii stabilności równań różniczkowych, metod optymalizacji, - obecność studenta na wykładach, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - umiejętność zastosowania działów matematyki omawianych na wykładach w modelowaniu układów dynamicznych oraz w syntezie prostych układów sterowania automatycznego (ze szczególnym uwzględnieniem modeli dynamicznych statków oraz syntezy układów automatycznego sterowania statkiem) 10 - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. J. Zeldowich, A. Myskis: Elements of Applied Mathematics. MIR, Publishers Moscow, 1976. 2. T. Kaczorek: Teoria sterowania ( t. 1 i 2). PWN 1981. 3. T. Kaczorek: Teoria układów regulacji automatycznej. WNT 1974. 4. O. Popov: Teoria regulacji i dynamika systemów. Politechnika Szczecińska, Szczecin, 1993. 5. O. Popov: Elementy teorii systemów – systemy dynamiczne. Politechnika Szczecińska, Szczecin 2005. 6. P. De Larminat, Y. Thomas: Automatyka - układy liniowe (t.1,2,3), WNT 1983. 7. B.Mrozek, Z. Mrozek: MATLAB 5.x, SIMULINK 2.x. PLJ, 1998. 8. J.Brzózka, L.Dorobczyński: Programowanie w Matlab, Edu-Mikom, 1998. 9. K. Szacka, Teoria układów dynamicznych. Politechnika Warszawska, Warszawa 1999. 10. B. Heimann, W. Gerth, K. Popp: Mechatronika. Komponenty metody przykłady. PWN 2001. Opracował: dr hab. Zenon Zwierzewicz, prof. nadzw. AM 11 Przedmiot: 2. Semestr I FIZYKA WSPÓŁCZESNA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 1 1 – 45 15 15 15 – 4 Razem w czasie studiów 45 15 15 15 – 4 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – termodynamika stosowana, alternatywne źródła energii, automatyka przemysłowa, wymiana ciepła i wymienniki, systemy hydrauliczne i pneumatyczne, mechanika analityczna klimatyzacja i wentylacja. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Obsługę wybranych urządzeń kontrolno-pomiarowych. 2) Podstawy teorii elektromagnetycznej i kwantowej. 3) Statystykę klasyczną i kwantową. Umieć → 1) Rozwiązać podstawowe problemy z mechaniki kwantowej. 2) Obsługiwać nowoczesną aparaturę badawczą. 3) Korzystać z literatury potrzebnej do rozwiązywania określonych zagadnień technicznych i naukowych. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. 12 Interpretacja elektromagnetyzmu: własności fal elektromagnetycznych wynikające z równań Maxwella. Rodzaje polaryzacji fal. Współczynniki Stokesa. Oddziaływanie fal elektromagnetycznych z materią. Normalny i anormalny efekt naskórkowy. Falowody. Rozchodzenie się fal elektromagnetycznych w ośrodku dyspersyjnym. Plazma i jej własności. Funkcje Greena dla ruchu falowego. 4 4 – – – 2. 3. Mechanika kwantowa: Postulaty mechaniki kwantowej. Funkcja falowa i jej interpretacja wg Borna. Operatory kwantowe oraz zasada nieoznaczoności Heisenberga. Notacja Diraca. Przestrzeń Hilberta. Operatory hermitowskie i ich własności. Rozkład funkcji stanu na funkcje własne. Równanie Schrödingera i jego rozwiązania dla wybranych zagadnień; oscylator harmoniczny, zjawisko tunelowe. Statystyczne rozkłady kwantowe. Własności gazu elektronowego. Teoria przewodnictwa Sommerfelda. Stany czyste i mieszane w mechanice kwantowej – macierze gęstości. Reprezentacje Schrödingera i Heisenberga. Orbitalny i spinowy moment pędu. Operatory momentu pędu we współrzędnych kartezjańskich i sferycznych. Funkcje kuliste. Rozwiązanie równania Schrödingera dla atomu wodoru. Elementy oddziaływania fal materii: Elementy rachunku zaburzeń. Rozproszenie w przestrzeni trójwymiarowej, przekrój czynny na rozpraszanie, amplituda rozpraszania, przybliżenie Borna. Opis ruchu układu mechanicznego w przestrzeni fazowej. Twierdzenie Liouville’a. Wykorzystanie analizy fourierowskiej w wybranych zagadnieniach fizycznych. Splot funkcji – transformata splotu. 6 6 – – – 5 5 – – – 15 – 15 – – 15 – – 15 – 45 45 15 15 15 15 15 15 – – Ćwiczenia 4. Rozwiązywanie równań Schrödingera. Zadania z elementów teorii pola. Zadania ze statystyki klasycznej i kwantowej. Laboratorium 5. Badania porównawcze promieniowania światła białego i laserowego – optyka geometryczna. Badania parametrów wiązki światła lasera He-Ne. Badanie wiązki światła lasera półprzewodnikowego w zależności od parametrów zasilania. Badanie linii światłowodowej. Badanie pracy lasera molekularnego (CO2). Sprawdzanie możliwości zastosowania laserów w nauce i technice. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów, ćwiczeń rachunkowych i laboratoryjnych w trakcie I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, 13 II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów i ćwiczeń 1. 2. 3. 4. 5. 6. John Gribbin „W poszukiwaniu kota Schrödingera” John Gribbin „Kotki Schrödingera czyli poszukiwanie rzeczywistości” Gerard Milburn „Inżynieria kwantowa” George Johnson „Na skróty przez czas” Christoph Schiller “Motion Mountain – The Free Physics Textbook” (http://www.motionmountain.net/index.html) Opracował: dr Bohdan Bieg, dr Janusz Chrzanowski 14 Przedmiot: 3. Semestr I MECHANIKA ANALITYCZNA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 2E 1 – – 45 30E 15 – – 6 Razem w czasie studiów 45 30E 15 – – 6 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, fizyka współczesna, komputerowe wspomaganie projektowania maszyn, maszyny i systemy napędowe obiektów pływających, współczesne materiały konstrukcyjne. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) Dynamikę układów mechanicznych traktowanych jako ciała doskonale sztywne. 2) Podstawy mechaniki analitycznej dotyczące analizy więzów, określania warunków i równań równowagi oraz energii mechanicznej układów mechanicznych. 3) Sposób i zakres wykorzystania mechaniki teoretycznej w budowie i eksploatacji urządzeń okrętowych. Umieć → 1) Analizować pęd i kręt układów materialnych. 2) Budować równania dynamiczne ruchu obrotowego ciała i wyznaczać reakcje dynamiczne jego łożysk. 3) Wyznaczać główne osie i momenty bezwładności ciała sztywnego. 4) Analizować ruch kulisty ciała sztywnego, w szczególności: – opisywać kinematykę ruchu kulistego; – określać kręt i energię kinetyczną w ruchu kulistym; – wyprowadzać równania Eulera; – wyznaczać moment żyroskopowy i reakcje żyroskopowe żyroskopu o dwóch stopniach swobody. 5) Wyznaczać warunki równowagi statycznej i dynamicznej układów mechanicznych we współrzędnych uogólnionych. 6) Opisywać i analizować drgania układów mechanicznych o skończonej liczbie stopni swobody. 15 Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. Pęd układu punktów materialnych. Zasada d’Alemberta. Kręt układu punktów materialnych. Zasada zachowania krętu. 2 2 – – – 2. Równania dynamiczne ruchu obrotowego ciała wokół stałej osi. Reakcje dynamiczne łożysk osi wirującego ciała. 2 2 – – – 3. Transformacja obrotowa momentów bezwładności. Elipsoida bezwładności 2 2 – – – 4. Kinematyka ruchu kulistego i ruchu ogólnego ciała sztywnego. 2 2 – – – 5. Kręt i energia kinetyczna ciała w ruchu kulistym. 2 2 – – – 6. Równania dynamiczne ruchu kulistego i ogólnego ciała sztywnego. Równania Eulera. 2 2 – – – 7. Przybliżony zarys precesji regularnej żyroskopu o dwóch stopniach swobody. Żyrokompas. 2 2 – – – 8. Współrzędne uogólnione. Więzy; rodzaje więzów. 2 2 – – – 9. Przemieszczenia możliwe i przygotowane (wirtualne). Zasada prac przygotowanych. 2 2 – – – 10. Siły uogólnione. Równania równowagi we współrzędnych uogólnionych. 2 2 – – – 11. Równowaga w zachowawczym polu sił. Rodzaje równowagi. Zasada Dirichleta. 2 2 – – – 12. Ogólne równanie dynamiki. Równania Lagrange’a pierwszego rodzaju. 2 2 – – – 13. Równania Lagrange’a drugiego rodzaju we współrzędnych uogólnionych. 2 2 – – – 14. Energia kinetyczna, potencjalna i dyssypacji we współrzędnych uogólnionych. Linearyzacja układu. 2 2 – – – 15. Część pisemna egzaminu. 2 2 – – – 16. Kręt układu w ruchu postępowym i obrotowym wokół stałej osi. Kręt układu względem środka masy. Wyznaczanie reakcji łożysk wirnika w ruchu obrotowym jednostajnym. Wyznaczanie głównych osi i momentów bezwładności bryły sztywnej. Wyznaczanie prędkości i przyspieszenia ciała sztywnego i jego punktów w precesji regularnej. Równania dynamiczne ruchu kulistego w szczególnych przypadkach symetrii ciała sztywnego. Moment żyroskopowy i reakcje żyroskopowe łożysk żyroskopu o dwóch stopniach swobody. Sprawdzian z dynamiki ciała sztywnego. 1 – 1 – – 1 – 1 – – 1 – 1 – – 1 – 1 – – 1 – 1 – – 1 – 1 – – 1 – 1 – – 17. 18. 19. 20. 21. 22. 16 Ćwiczenia 23. 24. 25. 26. 27. 28. Analiza typów i rodzajów więzów. Rozwiązywanie zagadnień równowagi ciał z zastosowaniem zasady prac przygotowanych. Określanie sił uogólnionych i równań równowagi we współrzędnych uogólnionych. Zastosowanie równań Lagrange’a pierwszego rodzaju. Formułowanie równań Lagrange’a drugiego rodzaju, w szczególności dla opisu drgań mechanicznych. Sprawdzian z dynamiki analitycznej. Razem Razem w czasie studiów 1 1 – – 1 1 – – – – 1 – 1 – – 1 3 – – 1 3 – – – – 1 45 45 – 30 30 1 15 15 – – – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń rachunkowych w trakcie I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - programy komputerowe: 1. Program analiz i obliczeń numerycznych Scilab (m.in. rozwiązywanie równań różniczkowych zwyczajnych i cząstkowych, wyznaczania wartości i wektorów własnych) 2. Programy Nei Nastran lub Abaqus do modelowania i analizy układów dyskretnych i ciągłych metodą MES. – – – – – II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu egzamin pisemny i ustny II-1. Warunki zaliczenia wykładów obecność studenta na wykładach, pozytywna ocena z części pisemnej i ustnej egzaminu, obejmującego teorię mechaniki analitycznej; zwolnienie z części ustnej egzaminu przy ocenie co najmniej dobrej z egzaminu pisemnego. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych obecność studenta na ćwiczeniach zaliczenie pozytywne dwóch sprawdzianów pisemnych z umiejętności rozwiązywania zadań, obejmujących zagadnienia omówione w części wykładowej. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów: 1. Leyko J.: Mechanika ogólna. t.2. PWN, Warszawa 1976. 2. Leyko J., Szmelter J. i inni: Zbiór zadań z mechaniki ogólnej. Tom 2. PWN, Warszawa 1977. 3. Rubinowicz W., Królikowski W.: Mechanika teoretyczna. PWN, Warszawa 1978. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów: 17 1. Gantmacher F. R.: Wykłady z mechaniki analitycznej. PWN, Warszawa 1972. 2. Marchelek K., Berczyński S.: Drgania mechaniczne. Zbiór zadań z rozwiązaniami. Politechnika Szczecińska, Szczecin 2005. 3. Skalmierski B.: Mechanika z wytrzymałością materiałów dla automatyków. PWN, Warszawa 1973. Opracował: dr inż. Jacek Kaczmarek 18 Przedmiot: 4. Semestr I KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE PROJEKTOWANIA MASZYN Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 – 3 – 60 15 – 45 – 5 Razem w czasie studiów 60 15 – 45 – 5 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, mechanika analityczna, projektowanie okrętowych systemów energetycznych, automatyka przemysłowa, maszyny i systemy napędowe obiektów pływających. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Podstawy teoretyczne metody elementów skończonych. 2) Algorytmizowanie w komputerowych metodach elementów skończonych. 3) Podstawy modelowania 3D w programie AutoCAD. Umieć → 1) Wykonać projekt wybranego urządzenia przy określonych założeniach eksploatacyjnych. 2) Wykonać obliczenia parametrów współpracujących części oraz dokumentacji technicznej 2D w programie AutoCAD. 3) Wykonać analizę statyczną wybranego elementu konstrukcyjnego w programach Newkonst i KAM. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. 2. Aktualnie wykorzystywane oprogramowanie z zakresu wspomagania komputerowego CAD. Zakres zastosowania oraz możliwości programu „AutoCAD” przy tworzeniu dokumentacji technicznej 2D- narzędzia rysunkowe 2D, praca z warstwami i blokami, wymiarowanie, wydruk, podstawy tworzenia baz danych. 7 2 – 5 – 10 2 – 8 – 19 3. 4. 5. 6. 7. Podstawy modelowania 3D w programie „AutoCAD” – modelowanie powierzchniowe, bryłowe, wizualizacja oraz pozyskiwanie informacji od programu o parametrach fizycznych zamodelowanego obiektu. Podstawy teoretyczne metody elementów skończonych. Podstawy algorytmizowania w komputerowych metodach elementów skończonych – określanie topologii, warunków brzegowych, modelowanie obciążeń. Analiza statyczna wybranych elementów konstrukcyjnych w programach Newkonst i KAM. Technologiczne podstawy obróbki CNC na przykładzie programu „MTS”. Razem Razem w czasie studiów 9 2 – 7 – 7 10 2 2 – – 5 8 – – 8 2 – 6 – 9 3 – 6 – 60 60 15 15 – – 45 45 – – Projekty przejściowe: 1. Wykonanie projektu wybranego urządzenia przy określonych założeniach eksploatacyjnych (reduktor). Wykonanie obliczeń parametrów współpracujących części oraz dokumentacji technicznej 2D w programie AutoCAD (rysunek złożeniowy, rysunki wykonawcze wybranych części, opracowanie zestawienia materiałowego). Określenie parametrów fizycznych (masa, środek ciężkości) wybranego elementu reduktora (wałek) na podstawie utworzonego modelu 3D w programie AutoCAD. Opracowanie procesu technologicznego wykonania wybranego detalu (wałek) w programie MTS. 2. Wykonanie analizy statycznej wybranego elementu konstrukcyjnego (belka, rama płaska) w programach Newkonst i KAM przy zadanych parametrach geometrycznych, obciążeniowych i materiałowych. Weryfikacja uzyskanych wyników. I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - zestawy programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - programy komputerowe AutoCAD 2009, Newkonst, KAM, MTS. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, 20 - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. A. Pikoń – AutoCAD 2009/LT2009+ 2. A. Jaskulski – AutoCAD 2009/LT2009+ Wykaz literatury uzupełniającej 1. M. Dietrich – Podstawy Konstrukcji Maszyn (tom I, II, III) 2. E. Mazanek – Przykłady obliczeń z podstaw konstrukcji maszyn (tom I, II) 3. T. Winkler – Komputerowy zapis konstrukcji. Opracował: mgr inż. Waldemar Kostrzewa 21 Przedmiot: 5. Semestr I WSPÓŁCZESNE MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 2 – 2 – 60 30 – 30 – 5 Razem w czasie studiów 60 30 – 30 – 5 Związki z innymi przedmiotami: – – – – fizyka współczesna, technologia wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich, podstawy projektowania procesów technologicznych, diagnostyka systemów. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) 2) 3) 4) Podstawy teoretyczne kształtowania struktury materiałów. Poszczególne właściwości współczesnych materiałów konstrukcyjnych. Mechanizmy umacniania materiałów. Wpływ struktury na użytkowe właściwości materiałów konstrukcyjnych. Umieć → 1) Dobrać materiał w procesie projektowania oraz w procesie napraw części maszyn. 2) Przeprowadzić identyfikację materiałów stosowanych na części maszyn. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. 2. 3. 4. 5. 6. 22 Podstawy kształtowania struktury i własności materiałów inżynierskich. Układy równowagi fazowej. Umocnienie materiałów. Przemiany fazowe. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn – stale o podwyższonej wytrzymałości. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –stopy o wysokiej wytrzymałości właściwej na bazie tytanu, aluminium, magnezu i berylu. 2 2 – – – 2 2 2 2 2 2 2 2 – – – – – – – – – – – – 2 2 – – – 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –materiały odporne na niskie temperatury ora materiały żaroodporne i żarowytrzymałe. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn – materiały polimerowe. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –materiały o dużej odporności na ścieranie. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –materiały odporne na korozję i erozję. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –materiały ceramiczne. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –kompozyty i nanokompozyty. Nowoczesne materiały inżynierskie i ich zastosowanie w budowie maszyn –materiały o szczególnych właściwościach. Komputerowe wspomaganie projektowania materiałowego CAMD. Komputerowe wspomaganie doboru materiałów CAMS. 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 2 – – – – – – 2 2 2 – – – 2 – – 2 – 2 2 2 2 2 4 4 – – – – – – – – – – – – – – 2 2 2 2 2 4 4 – – – – – – – 3 – – 3 – 1 60 60 – 30 30 – – – 1 30 30 – – – Laboratorium 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. Nowoczesne metody badań materiałów. Badanie stali o podwyższonej wytrzymałości. Badanie stopów o wysokiej wytrzymałości właściwej na bazie tytanu, aluminium, magnezu i berylu. Badanie materiałów odpornych na niskie temperatury oraz materiałów żaroodpornych i żarowytrzymałych. Badanie materiałów ceramicznych. Badanie materiałów o dużej odporności na ścieranie. Badanie materiałów odpornych na korozję i erozję. Badanie kompozytów i nanokompozytów. Badanie materiałów o szczególnych właściwościach. Badanie polimerów. Zastosowanie komputerowego wspomagania projektowania materiałowego CAMD. Zastosowanie komputerowego wspomagania do doboru materiałów CAMS. Zaliczanie. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - instrukcje stanowiskowe i zestawy programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - programy komputerowe: CES Edu Pack 2007. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów 23 - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. 2. 3. 4. Dobrzański L.A.: Materiały inżynierskie i projektowanie materiałowe. WNT 2006. Ashby M.F., Jones D.R.H.: Materiały inżynierskie cz. I i cz. II. WNT 1995. Blachowski M.: Wstęp di inżynierii materiałowej. WNT 2003. Żuchowska D.: Polimery konstrukcyjne. WNT 2003. Wykaz literatury uzupełniającej 1. Callister W.D.: Materiale science and Engineering an introduction. Wiley 2006. Opracował: dr hab. inż. Janusz Grabian, prof. nadzw. AM . 24 Przedmiot: 6. Semestr I TERMODYNAMIKA STOSOWANA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 1 – – 30 15 15 – – 3 Razem w czasie studiów 30 15 15 – – 3 Związki z innymi przedmiotami: – – – – alternatywne źródła energii; wymiana ciepła i wymienniki; klimatyzacja i wentylacja, gospodarka energetyczna. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) Zagadnienia termodynamiczne i pojęcia stosowane i używane w termodynamice w odniesieniu do urządzeń energetycznych najnowszej generacji. Umieć → 1) Posługiwać się specjalistycznymi terminami i określeniami termodynamicznymi oraz posiadać umiejętność wyszukiwania w literaturze fachowej zagadnień nt. współczesnej termodynamiki. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Energia w procesach termodynamicznych. Egzergia. Zależności między entalpią, entropią i egzergią. Entalpia, entropia i egzergia w urządzeniach energetycznych. Termodynamika procesów spalania. Trzecia zasada termodynamiki. Podstawowe procesy termodynamiczne w przepływie płynu. Procesy termodynamiczne w tzw. ogniwach paliwowych. Procesy termodynamiczne w tzw. ogniwie Peltiera. Procesy termodynamiczne w pompach ciepła. 1 1 2 2 1 1 2 2 – – – – – – – – – – – – 2 1 2 1 1 2 2 1 2 1 1 2 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 25 Ćwiczenia 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Energia w procesach termodynamicznych. Egzergia. Zależności między entalpią, entropią i egzergią. Entalpia, entropia i egzergia w urządzeniach energetycznych. Termodynamika procesów spalania. Trzecia zasada termodynamiki. Podstawowe procesy termodynamiczne w przepływie płynu. Procesy termodynamiczne w tzw. ogniwach paliwowych. Procesy termodynamiczne w tzw. ogniwie Peltiera. Procesy termodynamiczne w pompach ciepła. Razem Razem w czasie studiów 1 1 2 2 – – – – 1 1 2 2 – – – – – – – – 2 1 2 1 1 2 30 30 – – – – – – 15 15 2 1 2 1 1 2 15 15 – – – – – – – – – – – – – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń rachunkowych na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura do przedmiotu, - sprzęt do prezentacji multimedialnych. - prezentacje multimedialne. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnej oceny ze sprawdzianu pisemnego na koniec semestru. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - obecność studenta na ćwiczeniach, - uzyskanie pozytywnej oceny ze sprawdzianu pisemnego na koniec semestru. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. Szargut J.: Termodynamika. PWN, Warszawa 2000. 2. Wiśniewski S.: Termodynamika techniczna. WNT, Warszawa 1980. 3. Gąsiorowski J., Radwański E., Zagórski J., Zgorzelski M.: Zbiór zadań z teorii maszyn cieplnych. WNT, Warszawa 1978. 4. Szargut J., Guzik A., Górniak H.: Programowany zbiór zadań z termodynamiki technicznej. PWN, Warszawa 1979 26 5. Wichrowski W.: Starzenie fizyczne maszyn cieplnych, WNT, Warszawa 1986. 6. Szargut J., Petela R., Egzergia. WNT, Warszawa 1965. 7. Szargut J.: Egzergia. Poradnik obliczania i stosowanie, Wyd. Pol. Śląskiej, Gliwice 2007. Opracował: prof. dr hab. inż. Oleh Klyus 27 ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA ENERGII Przedmiot: 7. Semestr I Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 – – – 15 15 – – – 1 Razem w czasie studiów 15 15 – – – 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – termodynamika stosowana, fizyka współczesna, automatyka przemysłowa, gospodarka energetyczna. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem student powinien: Znać → 1) podział źródeł energii, 2) sprawność przemian energetycznych, 3) niekonwencjonalne urządzenia energetyczne. Umieć → 1) wyznaczać sprawność przemian energetycznych. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr I 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 28 Zasoby energetyczne wód lądowych. Zasoby energii mórz i oceanów. Zasoby energetyczne wiatru-ograniczenia i sposoby wykorzystania. Energia geotermalna – dane ilościowe, możliwości wykorzystania. Aktywne i pasywne wykorzystanie promieniowania słonecznego. Podstawy energetyki jądrowej. Energia biopaliw. Ogniwa fotowoltaiczne. Perspektywy dla paliwa wodorowego. Niekonwencjonalne urządzenia energetyczne. Razem Razem w czasie studiów 1 1 1 1 1 1 – – – – – – – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 1 2 1 2 2 15 15 1 2 1 2 2 15 15 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu Zaliczenie przedmiotu „Alternatywne źródła energii” następuje po spełnieniu wymagań punktów II-1, II-2 i II-3. II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. 2. 3. 4. Gronowicz J. Niekonwencjonalne źródła energii. Wyd. PID, Radom-Poznań, 2008. Merkisz J, Pielech I. Alternatywne napędy pojazdów. Wyd. PP, Poznań, 2006. Cieśliński J., Miklewicz J. Niekonwencjonalne źródła energii. Wyd. PG, Gdańsk, 1997. Lewandowski W. Proekologiczne źródła energii odnawialnej, WNT, Warszawa, 2003. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Bogdanenko J. Odnawialne źródła energii. PWN, Warszawa, 1998 2. Żmudzki S. Silniki Stirlinga, WNT, Warszawa, 1993. 3. Miszczak M., Waszkiewicz C. Energia słońca, wiatru i inne. Nasza Księgarnia, Warszawa, 1998. 4. Zalewski W. Pompy ciepła. Podstawy teoretyczne i przykłady zastosowań. Wyd. PK, Kraków, 1998. Opracował: prof. dr hab. inż. Oleh Klyus 29 Przedmiot: 8. Semestr II PROJEKTOWANIE OKRĘTOWYCH SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 2 1 – 1 60 30 15 – 15 3 Razem w czasie studiów 60 30 15 – 15 3 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – – – maszyny i systemy napędowe obiektów pływających, systemy hydrauliczne i pneumatyczne, alternatywne źródła energii, automatyka przemysłowa, ochrona środowiska w procesie eksploatacji, termodynamika stosowana, mechanika analityczna, współczesne materiały konstrukcyjne, matematyka wyższa w zastosowaniach. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych z wykorzystaniem symulatora student powinien: Znać → 1) Współzależność procesu projektowania obiektu pływającego i jego systemu energetycznego. 2) Współpracę elementów układu ruchowego obiektu. 3) Stany eksploatacyjne systemów energetycznych. 4) Zasady doboru elementów systemu energetycznego obiektu. 5) Sposoby sporządzania bilansu cieplnego i elektrycznego w fazie projektowania obiektu pływającego oraz w czasie eksploatacji. 6) Podstawy projektowania instalacji rurociągowych siłowni spalinowych. 7) Zasady rozplanowania przestrzennego elementów systemu energetycznego. Umieć → 1) Ocenić prawidłowość doboru elementów systemu energetycznego nowobudowanego w oparciu o dokumentację zdawczą oraz stany energetyczne silników cieplnych i odbiorników energii w trakcie eksploatacji. 2) Sporządzić bilans cieplny i elektryczny w fazie projektowania systemu oraz w czasie jego eksploatacji. 3) Wykonać obliczenia i dobór elementów instalacji systemów energetycznych: sprężonego powietrza, chłodzenia, oleju smarowego, paliwowej, grzewczej, spalin wylotowych, powietrza dolotowego zgodnie z wymaganiami kryterialnymi. 4) Dokonać analizy efektywności ekonomicznej wytwarzania i użytkowania energii. 30 Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Współzależność procesu projektowania obiektu i jego systemu energetycznego. Projektowanie statku jako proces: spirala Andrewsa-Evansa. Etapy projektowania siłowni statku. Relacje przestrzenno – masowo – funkcjonalne pomiędzy statkiem i systemem energetycznym w projektowaniu. Struktura pojęciowa związana z projektowaniem obiektu i jego układu energetycznego. Założenia armatora dla prędkości, nośności i zasięgu statku jako danych do projektu ofertowego systemu energetycznego. Lista podobnych obiektów pływających. Ogólny wybór rozwiązania układu napędowego. Metody doboru napędu głównego dla wybranego obiektu. Określenie zapotrzebowania energii do napędu obiektu pływającego: a) metody obliczeniowe: admiralicji, Holtropa, Kellera; b) metody statystyczne: z wykorzystaniem listy statków podobnych i uproszczonej formuły admiralicji; c) metody doświadczalne: z mocy holowania,baseny modelowe. Metodyka i zasada doboru wolnoobrotowego silnika głównego. Informacje i dane zawarte w katalogach silników wolnoobrotowych firm Wartsila i MAN B&W. Pola parametrów kontraktowych silników wolnoobrotowych dwusuwowych, pole pracy i zalecenia producentów. Aspekty ekonomiczne wyboru silników wolnoobrotowych nowej generacji do napędu obiektu pływającego. Dobór silnika/ów głównego/ch dla warunków kontraktowych. Współczesne metody doboru zespołu silnik – śruba dla układu ruchowego obiektu. Projektowy bilans energetyczny systemu. Określenie mocy grup odbiorników energii elektrycznej i całej elektrowni – etap projektu wstępnego. Określenie zapotrzebowania na parę grzewczą oraz dobór kotła. pomocniczego opalanego. Bilans pary grzewczej. Sposoby zwiększania sprawności systemów energetycznych. Złożone układy odzyskiwania energii odpadowej. Utylizacja ciepła spalin wylotowych. Dobór kotła pomocniczego opalanego paliwem płynnym i utylizacyjnego. 2 2 – – – 2 2 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 4 4 – – – 4 4 – – – 2 2 – – – 1 1 1 1 – – – – – – 1 1 1 1 – – – – – – 4 4 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 1 – 1 – – Ćwiczenia 17. Określenie zapotrzebowania energii do napędu obiektu pływającego: a) metody obliczeniowe: admiralicji, Holtropa, Kellera; b) metody statystyczne: z wykorzystaniem listy statków podobnych i uproszczonej formuły admiralicji; c) metody doświadczalne: z mocy holowania,baseny modelowe. 31 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. Metodyka i zasada doboru wolnoobrotowego silnika głównego. Informacje i dane zawarte w katalogach silników wolnoobrotowych firm Wartsila i MAN B&W. Pola parametrów kontraktowych silników wolnoobrotowych dwusuwowych, pole pracy i zalecenia producentów. Dobór silnika/ów głównego/ch dla warunków kontraktowych. Współczesne metody doboru zespołu silnik – śruba dla układu ruchowego obiektu. Bilans elektryczny obiektu. Wstępne oszacowanie mocy oraz dobór elektrowni okrętowej – etap projektu ofertowego i koncepcyjnego. Określenie zapotrzebowania na parę grzewczą oraz dobór kotła. pomocniczego opalanego. Bilans pary grzewczej. Sposoby zwiększania sprawności systemów energetycznych. Złożone układy odzyskiwania energii odpadowej. Utylizacja ciepła spalin wylotowych. Dobór kotła pomocniczego opalanego paliwem płynnym i utylizacyjnego. Projektowanie instalacji rurociągowych (systemów) siłowni spalinowej: − Instalacja transportu paliwa. − Dobór urządzeń oczyszczających. − Instalacja zasilania paliwem. − Instalacje oleju smarowego: − Instalacje oleju cylindrowego silników. − Dobór wirówek oleju smarowego. − Instalacje oleju smarowego silników pomocniczych. − Instalacje oleju smarowego. − Instalacja wody pitnej i sanitarnej – gospodarka woda słodką. − Elementy składowe instalacji zaopatrzenia wodnego na statku. − Dobór wyparownika. − Instalacja systemu chłodzenia wodą zaburtową. − Warunki chłodzenia wodą zaburtową mechanizmów i urządzeń. siłowni spalinowych. − Chłodzenie wyparownika podciśnieniowego. − Zasilanie wodą zaburtową chłodnic obsługujących silniki główne i pomocnicze. − Instalacja systemu sprężonego powietrza. − Zbiorniki powietrza rozruchowego silników głównych i pomocniczych. − Urządzenia rozruchowe siłowni. − Instalacja parowa i skroplinowo-zasilająca. − Instalacja zęzowo-balastowa, wody pitnej i sanitarnej. 1 – 1 – – 1 1 – – 1 1 – – – – 1 – 1 – – 2 – 2 – – 1 – 1 – – 1 – 1 – – 6 – 6 – – 1 – – – 1 1 – – – 1 Symulator 26. 27. 32 Weryfikacja założeń dla prędkości, nośności i zasięgu statku jako danych do projektu ofertowego systemu energetycznego. Analiza rozwiązań układu napędowego. Metod doboru napędu głównego dla wybranego obiektu. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. Weryfikacja zapotrzebowania energii do napędu obiektu pływającego z wykorzystaniem: a) metody obliczeniowe: admiralicji, Holtropa, Kellera; b) metody statystyczne: z wykorzystaniem listy statków podobnych i uproszczonej formuły admiralicji; c) metody doświadczalne: z mocy holowania,baseny modelowe. Metodyka i zasada doboru wolnoobrotowego silnika głównego. Weryfikacja pola parametrów kontraktowych silników wolnoobrotowych dwusuwowych, pole pracy i zalecenia producentów. Określenie bilansu energetycznego systemu. Określenie mocy grup odbiorników energii elektrycznej i całej elektrowni – dane do projektu wstępnego. Bilans elektryczny obiektu. Wstępne oszacowanie mocy oraz dobór elektrowni okrętowej – dane do projektu ofertowego i koncepcyjnego. Określenie zapotrzebowania na parę grzewczą oraz dobór kotła. pomocniczego opalanego. Bilans pary grzewczej. Dobór danych do projektowania instalacji rurociągowych (systemów) siłowni spalinowej: − Instalacja transportu paliwa. − Dobór urządzeń oczyszczających. − Instalacja zasilania paliwem. − Instalacje oleju smarowego: − Instalacje oleju cylindrowego silników. − Dobór wirówek oleju smarowego. − Instalacje oleju smarowego silników pomocniczych. − Instalacje oleju smarowego. − Instalacja wody pitnej i sanitarnej – gospodarka woda słodką. − Elementy składowe instalacji zaopatrzenia wodnego na statku. − Dobór wyparownika. − Instalacja systemu chłodzenia wodą zaburtową. − Warunki chłodzenia wodą zaburtową mechanizmów i urządzeń. siłowni spalinowych. − Chłodzenie wyparownika podciśnieniowego. − Zasilanie wodą zaburtową chłodnic obsługujących silniki główne i pomocnicze. − Instalacja systemu sprężonego powietrza. − Zbiorniki powietrza rozruchowego silników głównych i pomocniczych. − Urządzenia rozruchowe siłowni. − Instalacja parowa i skroplinowo-zasilająca. − Instalacja zęzowo-balastowa, wody pitnej i sanitarnej. Razem Razem w czasie studiów 1 – – – 1 1 – – – 1 1 1 – – – – – – 1 1 1 – – – 1 2 – – – 2 6 – – – 6 60 60 30 30 15 15 – – 15 15 I. Metody dydaktyczne 33 Przedmiot jest realizowany w formie wykładów, ćwiczeń rachunkowych audytoryjnych/konwersatorium i ćwiczeń na symulatorze, na II roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, programy komputerowe Excel, Statistica, prezentacja multimedialna pt. „Risk model”, symulator okrętowego systemu energetycznego. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu Zaliczenie przedmiotu „Projektowanie okrętowych systemów energetycznych” następuje po spełnieniu wymagań punktów II-1, II-2 i II-3. II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - wykonanie pracy proseminaryjnej z zagadnień wyszczególnionych w programie przedmiotu, - przygotowanie i przeprowadzenie konwersatorium na wybrany temat, podczas programowych zajęć audytoryjnych semestru. Jego temat i termin student uzgadnia z prowadzącym przedmiot. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych Ćwiczenie rachunkowe wykonane zgodnie z wydanym na początku zajęć pouczeniem, stanowiące projekt wstępny wybranego okrętowego systemu energetycznego student rozlicza indywidualnie u prowadzącego przedmiot, w terminie do zakończenia zajęć w semestrze. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń na symulatorze Ćwiczenie na symulatorze student zalicza poprzez realizację zadania postawionego przez prowadzącego zgodnie z zakresem programu. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. Balcerski A.: Modele probabilistyczne w teorii projektowania i eksploatacji spalinowych siłowni okrętowych. Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2007 2. Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Podstawy termodynamiki, silniki i napędy główne, urządzenia pomocnicze, instalacje. Politechnika Gdańska, Gdańsk 1986 3. Balcerski A., Bocheński D.: Układy technologiczne i energetyczne jednostek oceanotechnicznych. Politechnika Gdańska, Gdańsk 1998 34 4. Chachulski K.: Energetyczne problemy eksploatacji napędów okrętowych. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1991. 5. Chachulski K.: Podstawy napędu okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988. 6. Chądzyński W.: Elementy współczesnej metodyki projektowania obiektów pływających. Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej Nr 563. Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej Szczecin 2001. 7. Chmielniak T.: Technologie energetyczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2004 8. Dudziak J.: Teoria okrętu. Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej. Wydanie II – poprawione i uzupełnione. Gdańsk 2008 9. Holtrop J.: A statistical analysis of performance test results. International Shipbuilding Progress. February 1977, Vol 24, No 270. 10. Holtrop J., Mennen G.G.J.: A statistical power prediction method. International Shipbuilding Pr ogress. October 1978, Vol 25. 11. Holtrop J., Mennen G.G.J.: An approximate power prediction method. International Shipbuilding Progress. July 1982, Vol 29. 12. Holtrop J.: A statistical re-analisysis of resistance and propulsion data. International Shipbuilding Progress. September 1984, Vol 31. 13. Keller W. H.: Extended diagrams for determining the resi stance and required power of single-screw ships. International Shipbuilding Progress. No 24, 1974. Vol 21. 14. Krępa J.: Okrętowe układy energetyczno-napędowe. WSM Gdynia 1989 15. Krępa J., Staszewski J.: Podstawy projektowania statków rybackich. Wydawnictwo Morskiego Instytutu Rybackiego, Gdynia 1985 16. Metody obliczeniowe wstępnego projektowania statków. Wydawnictwo Morskie Gdańsk 1976. Zbiór 1 i 2. Biblioteka okrętowca. 17. Michalski R.: Siłownie okrętowe. Obliczenia wstępne oraz ogólne zasady doboru mechanizmów i urządzeń pomocniczych instalacji siłowni motorowych. Politechnika Szczecińska. Instytut Oceanotechniki i Okrętownictwa, Szczecin 1997 18. Urbański P.: Gospodarka energetyczna na statkach. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978. 19. Urbański P.: Instalacje okrętów i obiektów oceanotechnicznych. Instalacje spalinowych siłowni okrętowych. Politechnika Gdańska, Gdańsk 1994. 20. Wojnowski W.: Okrętowe siłownie spalinowe. CzęśćI. druk Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia 1998. 21. Wojnowski W.: Okrętowe siłownie spalinowe. CzęśćIII. Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa, Gdańsk 1998 oraz wydanie drugie, druk Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia 2002. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Balcerski A.: Całkowite zużycie paliwa jako kryterium wyboru okrętowego układu energetycznego. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej Nr 40, Maszyny Robocze i Pojazdy, Poznań 1993, ss. 117 – 133. 2. Balcerski A.: Dobór wielkości silników głównych na wstępnych etapach projektowania układów napędowych jednostek oceanotechnicznych. Marine Technology Transactions. Polish Academy of Sciences, Branch in Gdańsk, Vol. 7, 1996 – pp. 5 – 22. 35 3. Balcerski A.: Metoda projektowania układów energetycznych trawlerów łowczoprzetwórczych. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej Nr 40, Maszyny Robocze i Pojazdy, Poznań 1993, s. 135 – 162. 4. Balcerski A.: Metodyka doboru typu silnika głównego w nauczaniu projektowania siłowni okrętowych. III SymSO WSM Gdynia, 1980, s. 33-53. 5. Balcerski A.: Formuły do przybliżonego określania mocy napędu głównego trawlerów. Referaty na IX SymSO, Politechnika Szczecińska, Instytut Okrętowy, Szczecin 1987, ss. 101 – 112. 6. Balcerski A.: Określenie zapotrzebowania na energię elektryczną w typowych stanach eksploatacji uprzemysłowionych statków rybackich dla potrzeb wstępnego doboru elektrowni. Referaty na VI Sympozjum Siłowni Okrętowych, Politechnika Gdańska, Instytutut Okrętowy, Gdańsk 1984, ss. 19 – 24. 7. Balcerski A.: Określenie zapotrzebowania na parę grzewczą w typowych stanach eksploatacji trawlerów – przetwórni. X Sympozjum Siłowni Okrętowych, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia 1988, ss. 73-85. 8. Balcerski A.: Problemy zastosowania centralnej instalacji chłodzenia w siłowni dwusilnikowego rybackiego statku wielozadaniowego. VIII SymSO, Politechnika Gdańska, Instytut Okrętowy, Gdańsk 1986, 7 – 17. 9. Balcerski A., Bocheński D.: Badania zależności regresyjnych określających wybrane parametry układów energetycznych trawlerów łowczo – przetwórczych. XII SymSO, WSM Szczecin, 1990, ss. 83 – 92. 10. Balcerski A., Bocheński D.: Możliwości wykorzystania metod masowej obsługi do doboru parametrów układów wytwarzania i gospodarki wodą słodką na trawlerachprzetwórniach. XVI SymSO Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa, Gdańsk 1994, ss. 20-31. 11. Balcerski A., Bocheński D.: Struktura pojęciowa związana z okrętowym układem energetycznym. XXIII SymSO AM Gdynia, s. 11-16 12. Balcerski A., Giernalczyk M.: Ocena struktur instalacji chłodzenia z chłodnicą centralną. XV SymSO, AMW, IKNO, Gdynia 1993 13. Balcerski A., Giernalczyk M.: Określanie charakterystyki łącznego strumienia ciepła chłodzenia odbieranego przez wodę zaburtową w rzeczywistych warunkach eksploatacji siłowni okrętowych z silnikami spalinowymi. XVI SymSO Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa, Gdańsk 1994, ss 12 - 19 14. Giernalczyk M., Górski Z.: Metoda określania zapotrzebowania energii do napędu statku, energii elektrycznej i wydajności kotłów dla nowoczesnych zbiornikowców do przewozu ropy naftowej i jej produktów przy wykorzystaniu metod statystycznych. Akademia Morska w Szczecinie, Zeszyty Naukowe Nr 10(82), Szczecin 2006, ss. 183192. 15. Giernalczyk M., Herdzik: Ocena poprawności doboru układu napędowego holownika wyposażonego w pędniki azymutalne pod kątem uzyskania uzyskania złożonych parametrów kontraktowych, na przykładzie holownika HEROS. Materiały XXIII SymSO, AM Gdynia, 2002, s.53 – 59. 16. Girtler J.: Zagadnienie projektowania siłowni okrętowych z uwzględnieniem ich niezawodności. XXIII SymSO AM Gdynia, 2002, s.69 – 75. 17. Jamroż J., Swolkień T., Wieszczeczyński T.: Metodyka doboru układu napędowego silnik – śruba dla silników wolnoobrotowych nowej generacji. X Sympozjum Siłowni Okrętowych, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia 1988, ss. 11 – 26. 36 18. Jamroż J., Swolkień T., Wieszczeczyński T.: Program doboru wolnoobrotowych silników spalinowych typu RTA i MC/MCE. X Sympozjum Siłowni Okrętowych, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia 1988, ss. 37 – 43. 19. Jamroż J., Swolkień T., Wieszczeczyński T.: Program doboru prądnic wałowych dla silników Sulzer typu RTA. X Sympozjum Siłowni Okrętowych, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia 1988, ss. 55 – 61. 20. Jamroż J., Swolkień T., Wieszczeczyński T.: Projektowanie siłowni okrętowych. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1992. 21. Jamroż J., Wieszczeczyński T.: Aspekty ekonomiczne wyboru silników wolnoobrotowych nowej generacji do napędu statku. XVI SymSO Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa, Gdańsk 1994, ss. 101-109 22. Jamroż J., Wieszczeczyński T.: Ocena wpływu zmiany warunków pływania na sposób doboru silnika głównego, jego obciążenie i koszty eksploatacji statku. XV SymSO, AMW, IKNO, Gdynia 1993 23. Kubiak A.: Elementy nauczania w projektowaniu rozplanowania siłowni okrętowych. III SymSO, WSM Gdynia, s. 9-33. 24. Lap A.J.W.: Diagrams for determining the resistance of single-screw ships. International Shipbuilding Progress. No 4 1954. Vol 1. 25. Listewnik J.: Przyszłościowe trendy rozwojowe siłowni okrętowych. XXIII SymSO Akademia Morska Gdynia, 2002, s.137 - 146. 26. Michalski R.: Procesy ORC w okrętowych systemach utylizacji ciepła. XXVI Sympozjum Siłowni Okrętowych. Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej Gdynia Nr 162 K/2 2005. Gdynia 2005 27. Propulsion Trends in Bulk Carriers - MAN B&W A/S, Copenhagen 2006, Denmark 28. Propulsion Trends in Container Vessels - MAN B&W A/S, Copenhagen 2005, Denmark 29. Propulsion Trends in Tankers - MAN B&W A/S, Copenhagen 2005, Denmark 30. Urbański P.: Instalacje siłowni okrętowych - metodyka nauczania. III SymSO. WSM Gdynia 1980 s. 1-8. 31. Thermo Efficiency System (TES) for Reduction of Fuel Consumption and CO2 Emission MAN B&W A/S, Copenhagen 2005, Denmark. 32. Marine Engine Programme 2006. MAN B&W Diesel 33. Ship Power Systems 2006. Wartsila 2006. 34. Diesel Engines Programme. H. Cegielski-Poznań S.A. 35. Engine Selection Guide for MC/MC-C Engines. 36. Project Planning Manual For-stroke Diesel Engines. MAN B&W. 37. Ship Propulsion. MAN B&W. Opracował: dr hab. inż. Andrzej Adamkiewicz, prof. nadzw. AM 37 Przedmiot: 9. Semestr II AUTOMATYKA PRZEMYSŁOWA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 2 1 1 – 60 30 15 15 – 3 Razem w czasie studiów 60 30 15 15 – 3 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, fizyka współczesna, systemy hydrauliczne i pneumatyczne, systemy elektroenergetyczne obiektów pływających, diagnostyka systemów, klimatyzacja i wentylacja, podstawy projektowania procesów technologicznych. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Strukturę cyfrowego układu regulacji oraz funkcje i własności jego elementów składowych. 2) Sposoby przetwarzania sygnałów analogowych. 3) Struktury i własności sieci komputerowych. Umieć → 1) Ocenić poprawność działania cyfrowego układu regulacji i zaprogramować sterownik logiczny do realizacji prostych zadań. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 38 Przetwarzanie sygnałów analogowych na dyskretne – próbkowanie, kwantowanie, aliasing, twierdzenie Shannona. Przetworniki A/D i D/A. Budowa i funkcje elementów mikroprocesorowego układu regulacji. Równania różnicowe, przekształcenie Z i transmitancja dyskretna jednowymiarowych elementów automatyki, obiektów regulacji i regulatorów. 2 2 – – – 4 4 – – – 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Inteligentne przetworniki pomiarowe. Możliwości kształtowania sygnałów pomiarowych i charakterystyk dla układu automatyki. Sygnały znormalizowane analogowe i cyfrowe. Firmowe przetworniki inteligentne (FOXBORO, Aplisens). Budowa i funkcje regulatorów cyfrowych (temperatury, ciśnienia, natężenia przepływu, poziomu). Konfigurowanie regulatora. Inteligentne pozycjonery. Możliwości kształtowania sygnałów i charakterystyk w pętli wykonawczej przez inteligentne pozycjonery. Komputerowe interfejsy szeregowe (RS 232C, RS 422, RS 423, RS 485) i równoległe. Struktury i własności sieci komputerowych. Media transmisyjne. Warstwowy model sieci komputerowej. Przemysłowe sieci komputerowe – Profibus (PA, DP), Modbus, DeviceNet, LonWorks, Ethernet przemysłowy. Rozproszone układy regulacji i sterowania. Sterowniki programowalne PLC. Ćwiczenia Równania różnicowe, przekształcenie Z i transmitancja dyskretna jednowymiarowych elementów automatyki, obiektów regulacji i regulatorów. Stabilność i jakość dyskretnego układu regulacji. Modelowanie układu dyskretnego w MATLAB-ie/Simulinku. 4 4 – – – 4 4 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 4 4 – – – 2 6 2 6 – – – – – – 5 – 5 – – 10 – 10 – – 4 4 7 – – – – – – 4 4 7 – – – 60 60 30 30 15 15 15 15 – – Laboratorium 12. 13. 14. Badanie stabilności i jakości dyskretnego układu regulacji. Badanie rozproszonych układów regulacji i sterowania. Programowanie i badanie sterowników programowalnych PLC. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów, ćwiczeń rachunkowych oraz laboratoryjnych, na II roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, programy komputerowe MATLAB/Simulink, DasyLab laboratorium sterowników PLC prezentacje multimedialne II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych 39 - obecność studenta na wszystkich ćwiczeniach laboratoryjnych, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, - pozytywne oceny z odpowiedzi ustnych uzyskane w trakcie zajęć. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona własnoręcznym podpisem studenta, - wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych i ich zaliczenie, - przyjęcie przez prowadzącego sprawozdań (pisemnych lub elektronicznych) z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych; - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Wykaz literatury podstawowej do wykładów Brzózka J., Regulatory cyfrowe w automatyce, Wydawnictwo MIKOM, Warszawa 2002. Grega W., Sterowanie cyfrowe w czasie rzeczywistym, Wydawnictwo AGH, Kraków 1999. Szafarczyk M., Śniegulska-Grądzka D., Wypysiński R., Podstawy układów sterowań cyfrowych i komputerowych, Wydawnictwo MIKOM, Warszawa 2007. Pietrusewicz K., Dworak P., Programowalne sterowniki automatyki PAC. Wydawnictwo NAKOM, 2007. Kwaśniewski J., Sterowniki PLC w praktyce inżynierskiej, Wydawnictwo BTC, 2008. Broel-Plater B., Układy wykorzystujące sterowniki PLC. Projektowanie algorytmów sterowania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. Steven W. Smith, Cyfrowe przetwarzanie sygnałów. Praktyczny poradnik dla inżynierów i naukowców, Wydawnictwo BTC Warszawa 2007. Nawrocki W., Sensory i systemy pomiarowe, Wyd. Politechniki Poznańskiej 2006. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Dag Stranneby, Cyfrowe przetwarzanie sygnałów. Metody, algorytmy, zastosowania, Wydawnictwo BTC Warszawa 2004. 2. Izydorczyk J., Konopacki J., Filtry analogowe i cyfrowe, Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego, 2003. 3. Izydorczyk J., Płonka G., Tyma G., Teoria sygnałów. Wstęp - Kompendium wiedzy na temat sygnałów i metod ich przetwarzania, Wydawnictwo Helion 2006. Opracował: dr inż. Jerzy Brzózka 40 Przedmiot: 10. Semestr II WYMIANA CIEPŁA I WYMIENNIKI Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1E 1 1 – 45 15E 15 15 – 5 Razem w czasie studiów 45 15E 15 15 – 5 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – termodynamika stosowana, matematyka wyższa w zastosowaniach, fizyka współczesna, klimatyzacja i wentylacja, maszyny i systemy napędowe obiektów pływających, podstawy projektowania okrętowych systemów energetycznych. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Teoretyczne podstawy ruchu ciepła i pracy wymienników. 2) Rodzaje wymienników ciepła (podgrzewacze, chłodnice, skraplacze, wyparowniki, wymienniki rurowe i płytowe). 3) Elementy konstrukcyjne wymienników ciepła. 4) Termodynamikę (II zasada i analiza egzergetyczna) i teorię ruchu ciepłą przy analizie pracy wymienników ciepła w składzie systemów energetycznych. 5) Metody zwiększania efektywności pracy wymienników ciepła (zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie ożebrowane, wymuszony obieg i in.). 6) Regeneracyjne systemy ruchu ciepła, „pinch”-analiza. 7) Sposoby obliczania wymienników ciepła z uwzględnieniem warunków ich eksploatacji (zanieczyszczenia, kamień kotłowy i in. na powierzchni ruchu ciepła) przy zastosowaniu komputerowych programów wspomagających. 8) Zasady tworzenia algorytmów obliczeń instalacji cieplnych i ich elementów, zasady wyboru optymalnej konfiguracji instalacji cieplnych. Umieć → 1) 2) 3) 4) Wykonać obliczenia cieplne wymienników ciepła. Wykonać projekt wstępny instalacji cieplnej w oparciu o zadane założenia. Korzystać z komputerowych programów wspomagających projektowanie. Wykonać analizę sposobów optymalizacji instalacji cieplnej. 41 Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Podstawowe równania teorii ruchu ciepła. Ruch ciepła przez płaską ściankę, podstawowe równania teorii ruchu ciepła, ruch ciepła przez ściankę cylindryczną. Rodzaje wymienników ciepła – konstrukcja i eksploatacja Podstawy teorii podobieństwa przy obliczeniu wymienników ciepła. Metody zwiększenia efektywności pracy wymienników ciepła (zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie ożebrowane, wymuszony obieg i in.). Przenikanie ciepła przez ściankę płaską i cylindryczną, pionową i poziomą, podczas przepływu laminarnego i burzliwego. Termodynamika (II zasada i analiza egzergetyczna) i teoria ruchu ciepła przy analizie pracy wymienników ciepła w składzie systemów energetycznych. Algorytmy obliczania chłodnic, podgrzewaczy, skraplaczy, wyparowników. Zasady obliczania izolacji. Ruch ciepła w stanach nieustalonych. Ćwiczenia Obliczanie ruchu ciepła w wymiennikach o ściankach płaskich (wymienniki płytowe) i cylindrycznych jedno- i wielowarstwowych. Obliczania cieplne wymienników ciepła z uwzględnieniem warunków ich eksploatacji (zanieczyszczenia, kamień kotłowy i in. na powierzchni wymiany ciepła). Tworzenie algorytmów do obliczania chłodnic, podgrzewaczy, skraplaczy, wyparowników. Projektowanie instalacji cieplnych przy zastosowaniu komputerowych programów wspomagających. Optymalizacja instalacji cieplnych przy zastosowaniu komputerowych programów wspomagających. 1 1 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 4 4 – – – 2 2 – – – 2 – 2 – – 2 – 2 – – 3 – 3 – – 4 – 4 – – 4 – 4 – – 6 4 5 – – – – – – 6 4 5 – – – 45 45 15 15 15 15 15 15 – – Laboratorium 13. 14. 15. Badanie instalacji cieplnych. Badanie charakterystyk wymienników ciepła. Badanie i optymalizacja instalacji cieplnych dla wskazanych warunków brzegowych. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów, ćwiczeń rachunkowych i laboratoriów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa do wykładów, - pracownia komputerowa z oprogramowaniem, 42 - stanowiska laboratoryjne, - prezentacje multimedialne, II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - egzamin pisemny/ustny. II-1. Warunki zaliczenia wykładów - zaliczenie ćwiczeń rachunkowych i laboratoriów, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. 2. 3. 4. 5. 6. Hobler T.: Ruch ciepła i wymienniki. WNT Warszawa, 1986; Pikoń J.: Aparatura chemiczna. PWN, Warszawa, 1978, Petela R.: Przepływ ciepła. PWN, Warszawa, 1983, Kubasiewicz A.: Wyparki. Konstrukcja i obliczanie. WNT, Warszawa, 1979. Gorski Z., Perepeczko A.: Okrętowe wymienniki ciepła. SDK. Gdynia 1996. Muller L.: Zastosowanie Analizy wymiarowej w badaniach modeli. PWN Warszawa, 1983. 7. Bejan A., Kraus A.D.: Heat transfer handbook. John Wiley&Sons, Inc. 2003. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Dokumentacja techniczna firmy Alfa Laval. 2. Dokumentacja techniczna firmy APV. 3. Dokumentacja techniczna firmy Vecom. Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki 43 Przedmiot: 11. Semestr II SYSTEMY HYDRAULICZNE I PNEUMATYCZNE Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 1 1 – 45 15 15 15 – 2 Razem w czasie studiów 45 15 15 15 – 2 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, automatyka przemysłowa, termodynamika stosowana, maszyny i systemy napędowe obiektów pływających, podstawy projektowania procesów technologicznych, projektowanie okrętowych systemów energetycznych. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Podstawowe rodzaje napędowych układów hydraulicznych, stosowanych w okrętownictwie. 2) Rodzaje pomp, silników i siłowników hydraulicznych. 3) Teoretyczne podstawy pracy napędów hydraulicznych. 4) Podstawy obliczeń napędów hydraulicznych. 5) Podstawowe hydrauliczne układy napędowe, ich zastosowanie, zalety i wady. 6) Regulację mocy i prędkości roboczej w napędach hydraulicznych, w tym: − regulację objętościową, − regulację upustową (dławieniową), − regulację stopniowaną. 7) Symbole graficzne oznaczeń i schematy układów wg wymagań PN-ISO 1219-1. 8) Podstawowe układy hydrauliczne hydraulicznych maszyn sterowych, sterów strumieniowych, śrub nastawnych. 9) Podstawowe układy hydrauliczne urządzeń kotwiczno-cumowniczych, dźwigów pokładowych, urządzeń zamykania i otwierania pokryw lukowych. 10) Wymagania towarzystw klasyfikacyjnych, dotyczące filtrów i filtracji hydraulicznych cieczy roboczych. 11) Wymagania dotyczące bezpiecznej i poprawnej obsługi i eksploatacji okrętowych układów hydraulicznych. 12) Podstawowe rodzaje pneumatycznych układów sterujących stosowanych w okrętownictwie. 13) Podstawowe elementy stosowane w układach pneumatycznych. 14) Symbole graficzne oznaczeń i schematy układów pneumatycznych wg wymagań PN-ISO. 44 Umieć → 1) Przygotować system hydrauliczny do pracy, w tym: − napełnić układ czynnikiem roboczym, − odpowietrzyć układ, − przeprowadzić płukanie układu. 2) Uruchomić i obsłużyć system hydrauliczny. 3) Ocenić pracę układu na podstawie mierzonych parametrów. 4) Przeprowadzić regulację mocy i prędkości roboczej napędu. 5) Dokonać oceny stanu technicznego systemu hydraulicznego i pneumatycznego, pomp, silników, armatury. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. Podstawowe rodzaje napędowych układów hydraulicznych: układy zamknięte, układy otwarte, pompy i silniki hydrauliczne, osprzęt. Regulacja mocy i prędkości roboczej w napędowych układach hydraulicznych: a) regulacja objętościowa, b) regulacja upustowo-dławieniowa, c) regulacja stopniowana. Podstawowe układy hydrauliczne elektrohydraulicznych maszyn sterowych, sterów strumieniowych, śrub nastawnych. Filtry i filtracja czynnika roboczego w układach hydraulicznych. Podstawowe rodzaje pneumatycznych układów sterowania Podstawowe elementy pneumatyki: a) budowa, b) funkcje, c) symbole. 3 3 – – – 3 3 – – – 3 3 – – – 1 1 – – – 2 3 2 3 – – – – – – 6 – 6 – – 2 – 2 – – 2 – 2 – – 5 – 5 – – a) b) c) d) 2. 3. 4. 5. 6. Ćwiczenia 7. Teoretyczne podstawy pracy napędów hydraulicznych: podstawy obliczeń napędów hydrostatycznych. Dobór pompy o określonej wydajności dla danego układu hydraulicznego. Dobór silnika o określonej chłonności dla danego układu hydraulicznego. Obliczanie mocy silników napędowych pomp w układach hydraulicznych: a) urządzeń sterowych, b) urządzeń kotwicznych. a) 8. 9. 10. 45 Laboratorium 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Schematy instalacji hydraulicznych. Obsługa i ocena parametrów pracy układu hydraulicznego. Wyznaczanie charakterystyk regulacji objętościowej. Wyznaczanie charakterystyk regulacji dławieniowej. Regulacja prędkości siłownika pneumatycznego jednostronnego i dwustronnego działania. Badanie systemów sterowania pneumatycznego z opóźnionym działaniem. Badanie rozdzielaczy pneumatycznych 3/2 i 5/2. Badanie rozdzielaczy elektropneumatycznych w układach sterowania siłownikiem. Razem Razem w czasie studiów 1 2 2 2 2 – – – – – – – – – – 1 2 2 2 2 – – – – – 2 – – 2 – 2 2 – – – – 2 2 – – 45 45 15 15 15 15 15 15 – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów, ćwiczeń i laboratoriów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - stanowiska laboratoryjne, - prezentacje multimedialne. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - zaliczenie ćwiczeń rachunkowych. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. 46 III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów Praca zbiorowa Mały Poradnik Mechanika Tom II, Smotrycki S.: Maszyny i urządzenia pokładowe, Szydelski Z.- Sprzęgła i przekładnie hydrokinetyczne, Stryczek S.- Napędy hydrostatyczne, Praca Zbiorowa - Vademecum hydrauliki, Tom III, Jaworowski J., Rajewski P.: Urządzenia sterowe statków, Smotrycki S.- Okrętowe mechanizmy pokładowe. Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki 47 Przedmiot: 12. Semestr II KLIMATYZACJA I WENTYLACJA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 1 1 – 45 15 15 15 – 2 Razem w czasie studiów 45 15 15 15 – 2 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, termodynamika stosowana, wymiana ciepła i wymienniki, automatyka przemysłowa, komputerowe wspomaganie projektowania maszyn, projektowanie okrętowych systemów energetycznych. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Termodynamiczne podstawy działania instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 2) Podstawy technologii obróbki powietrza i komfortu klimatycznego. 3) Rozwiązania instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych stosowane w okrętownictwie i w instalacjach lądowych. 4) Konstrukcje urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 5) Automatyzacje urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 6) Zasady obliczania i projektowania systemów klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 7) Eksploatacje i remonty urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 8) Próby i odbiory instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w świetle wymagań przepisów klasyfikacyjnych. Umieć → 1) Zrozumieć koncepcję każdej instalacji klimatyzacyjnej i wentylacyjnej na podstawie analizy dokumentacji i rzeczywistej instalacji. 2) Przeprowadzić uruchomienie, próby, prowadzić stałą eksploatację (kontrola ciśnień, temperatur, wilgotności względnych, poboru prądu, hałasu itp.) i zatrzymanie instalacji klimatyzacyjnej i wentylacyjnej. 3) Realizować czynności obsługi okresowej, przeprowadzić okresowe remonty urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 4) Kontrolować i regulować działanie przyrządów pomiarowych, kontrolnych i automatyki, wykrywać i poprawnie reagować na sytuacje awaryjne. 5) Prowadzić dokumentację związaną z eksploatacją instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 48 Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Podstawy teoretyczne – własności powietrza wilgotnego, – konstrukcja wykresu Moliera h-x, – przemiany powietrza na wykresie Moliera h-x, – hydrotermiczna obróbka powietrza, – bilans cieplno-wilgotnościowy pomieszczeń. Klimatyzacja i wentylacja oraz jej zastosowanie w okrętownictwie i w instalacjach lądowych – metody chłodzenia i rodzaje urządzeń klimatyzacyjnych, – cel i rodzaje klimatyzacji, – parametry klimatyczne pomieszczeń, – komfort klimatyczny. Systemy i urządzenia klimatyzacyjno-wentylacyjne na statku i w instalacjach lądowych – systemy centralne i centralno-miejscowe, – klimatyzacja niskociśnieniowa, – klimatyzacja wysokociśnieniowa, – klimatyzatory indywidualne i strefowe, – elementy systemów klimatyzacyjnych, – elementy systemów wentylacyjnych. Automatyzacja urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych na statkach i w instalacjach lądowych. Zasady obliczania i projektowanie systemów klimatyzacyjnych i wentylacyjnych – normy dotyczące wymagań stanu powietrza w pomieszczeniach – mieszkalnych, użyteczności publicznej i przemysłowych, – komfort cieplny a zdrowie człowieka – warunki sanitarnohigieniczne oraz fizjologiczne czynniki oddziałujące na człowieka. Eksploatacja systemów klimatyzacji i wentylacji – eksploatacja urządzenia chłodniczego instalacji klimatyzacyjnej, – eksploatacja urządzenia grzewczego instalacji klimatyzacyjnej, – remonty urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. Pompa ciepła jako odnawialne źródło energii – zasada działania pompy ciepła i budowa instalacji, – procesy termodynamiczne zachodzące w pompie ciepła, – dolne źródła ciepła (kolektor gruntowy, powietrze atmosferyczne, woda), – górne źródła ciepła, – zasady doboru pompy ciepła, – czynniki robocze stosowane w pompach ciepła. Podział pomp ciepła – podział pomp (ze względu na sposób dostarczenia energii, ze względu na rodzaj źródła ciepła nisko i wysokotempe- 1 1 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 1 1 – – – 4 4 – – – 2 2 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 49 9. raturowego), – aspekty ekologiczne stosowania pomp ciepła, – zalety pomp ciepła, – wady pomp ciepła. Ogrzewanie i chłodzenie pomieszczeń na lądzie z zastosowaniem systemów nadmuchowych z wykorzystaniem gazu jako źródła energii – letnia strefa komfortu, – zimowa strefa komfortu, – przejściowa strefa komfortu. 1 1 – – – 2 2 – – 2 2 – – – – 1 – 1 – – 2 – 2 – – 2 – 2 – – 1 – 1 – – 1 2 – – 1 2 – – – – 2 – 2 – – 5 – – 5 – 3 3 4 – – – – – – 3 3 4 – – – 45 45 15 15 15 15 15 15 – – Ćwiczenia 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Obliczanie obciążenia cieplnego pomieszczeń (nr tematu: 1). Obliczanie stanu i ilości powietrza do pomieszczeń klimatyzacyjnych (nr tematu: 1). Obróbka powietrza w systemie klimatyzacyjnym jednoprzewodowym otwartym (nr tematu: 3). Obróbka powietrza w systemie klimatyzacyjnym jednoprzewodowym z recyrkulacją (nr tematu: 3). Obróbka powietrza w systemie klimatyzacyjnym jednoprzewodowym otwartym z wtórną obróbką powietrza w nawiewnych szafkach indukcyjnych (nr tematu: 3). Obróbka powietrza w systemie klimatyzacyjnym dwuprzewodowym otwartym (nr tematu: 3). Obróbka powietrza w klimatyzatorze (nr tematu: 3). Obliczanie średnic przewodów rozprowadzających powietrze ogrzewane i schłodzone na podstawie pkt. 1 (nr tematu: 6). Obliczanie grubości izolacji przewodów rozprowadzających powietrze ogrzewane i schłodzone na podstawie pkt. 8 (nr tematu: 6). Laboratorium 19. 20. 21. 22. Sporządzanie bilansu cieplno-wilgotnościowego pomieszczeń na podstawie wyników pomiaru. Badanie elementów instalacji wentylacyjnej. Badanie elementów instalacji klimatyzacyjnej. Badanie centrali klimatyzacyjnej – budynek Eksploatacji Portów i Floty. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów, ćwiczeń rachunkowych i laboratoriów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa do wykładów, - stanowiska laboratoryjne i centrala klimatyzacyjna w budynku przy ul. H.Pobożnego 11 - prezentacje multimedialne, II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu 50 II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - zaliczenie ćwiczeń rachunkowych. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. Bonca Z. i in.: Czynniki chłodnicze i nośniki ciepła. IPPU Masta, Gdańsk 1997. 2. Fodemski T.: Domowe i handlowe urządzenia chłodnicze. Poradnik. WNT, Warszawa 2000. 3. Piotrowski I.: Okrętowe urządzenia chłodnicze. Fundacja Rozwoju WyższejSzkoły Morskiej, Gdynia 1994. 4. Plaska Z., Sobecki M.: Wybrane zagadnienia z chłodnictwa i klimatyzacji – zbiór zadań, WSM w Szczecinie, Szczecin, 1980. 5. Starowicz Z.: Poradnik montera chłodniczego. WNT, Warszawa 1976. 6. Szolc T. : Chłodnictwo. WSiP, Warszawa 1980. 7. Recknagel H i in.: Poradnik Ogrzewanie i Klimatyzacja. EWFE, Gdańsk 1994. 8. UUrich H.: Technika Chłodnicza. Poradnik. Tom 1. IPPU Masta, Gdańsk 1998. 9. UUrich H.: Technika Chłodnicza. Poradnik. Tom 2. IPPU Masta, Gdańsk 1999. 10. Zakrzewski B.: Obliczenia obiegów chłodniczych i klimatyzacyjnych. Politechnika Szczecińska, Szczecin 1991. Opracował: dr inż. Grzegorz Kidacki 51 Przedmiot: 13. Semestr II TECHNOLOGIA WYTWARZANIA I ODTWARZANIA WARSTW WIERZCHNICH Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 – 1 – 30 15 – 15 – 1 Razem w czasie studiów 30 15 – 15 – 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – współczesne materiały konstrukcyjne, analiza uszkodzeń oraz niezawodność i bezpieczeństwo systemów, zarządzanie nadzorem technicznym, diagnostyka systemów, zarządzanie jakością eksploatacji. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Zasady przygotowania powierzchni części maszyn do procesów wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich. 2) Technologie wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich. 3) Metody badania właściwości użytkowych i jakości warstw wierzchnich. Umieć → 1) Określić warunki eksploatacji części maszyn. 2) Dokonać wyboru technologii wytwarzania warstw wierzchnich. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 5. 6. 52 Podstawy inżynierii warstw powierzchniowych. Metody badania właściwości warstw wierzchnich i powłok. Technologia warstw wierzchnich dyfuzyjnych i implantowanych. Technologia warstw wierzchnich nadtapianych i stopowanych. Technologia warstw wierzchnich utwardzanych. Technologia powłok chemicznych, elektrolitycznych i emalierskich. 1 1 2 1 1 2 – – – – – – – – – 2 2 – – – 2 2 2 2 – – – – – – 7. 8. 9. Technologia powłok konwersyjnych, kondensacyjnych (PVD, CVD) i malarskich. Technologia powłok napawanych i natapianych. Wspomaganie komputerowe procesu doboru i wytwarzania warstw powierzchniowych. 2 2 – – – 2 1 2 1 – – – – – – 1 1 2 – – – – – – 1 1 2 – – – 2 2 2 – – – – – – 2 2 2 – – – 2 – – 2 – 2 1 – – – – 2 1 – – 30 30 15 15 – – 15 15 – – Laboratorium 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Podstawy badań warstw powierzchniowych. Metody badań właściwości warstw wierzchnich i powłok. Badanie warstw wierzchnich dyfuzyjnych i implantowanych. Badanie warstw wierzchnich nadtapianych i stopowanych. Badanie warstw wierzchnich utwardzanych. Badanie powłok chemicznych, elektrolitycznych i emalierskich. Badanie powłok konwersyjnych, kondensacyjnych (PVD, CVD) i malarskich. Badanie powłok napawanych i natapianych. Zastosowanie komputerowego procesu doboru i wytwarzania warstw powierzchniowych. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - instrukcje stanowiskowe i zestawy programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - komputerowy program doboru powłok malarskich II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. 53 III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. Dobrzański L.A.: Podstawy kształtowania struktury i własności materiałów metalowych. Wyd. Pol. Śląskiej, Gliwice, 2007. 2. Klimpel A.: Napawanie i natryskiwanie cieplne. Technologie. WNT 2000. 3. Sękowski S.: Metody badania powłok metalowych. WNT 1973. Wykaz literatury uzupełniającej 1. Szulc S., Stefko A.: Obróbka powierzchniowa części maszyn. Podstawy fizyczne i wpływ na własności użytkowe. WNT 1976. Opracował: dr hab. inż. Janusz Grabian, prof. nadzw. AM 54 Przedmiot: 14. Semestr II MASZYNY I SYSTEMY NAPĘDOWE OBIEKTÓW PŁYWAJĄCYCH Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 – – 1 30 15 – – 15 1 Razem w czasie studiów 30 15 – – 15 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – – fizyka współczesna, mechanika analityczna, termodynamika stosowana, projektowanie okrętowych systemów energetycznych, automatyka przemysłowa, wymiana ciepła i wymienniki, systemy hydrauliczne i pneumatyczne, gospodarka energetyczna. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych z wykorzystaniem symulatora student powinien: Znać → 1) Różne rozwiązania konstrukcyjne, zasady działania oraz napędów głównych i pomocniczych siłowni okrętowych. 2) Budowę instalacji siłowni z silnikami tłokowymi, parowymi i turbozespołami. 3) Zasady doboru różnych układów napędowych statków, ich charakterystyki i możliwości wykorzystania tych charakterystyk w czasie eksploatacji. 4) Systemy sterowania i nadzoru głównych układów napędowych oraz i główne zasady eksploatacyjne. Umieć → 1) 2) 3) 4) Czytać i interpretować schematy i opisy głównych układów napędowych. Oceniać układy napędowe siłowni okrętowych. Ocenić prawidłowość doboru głównych nastaw układów napędowych statku. Ocenić wpływ czynników eksploatacyjnych na zachowanie się układu napędowego statku pod względem niezawodnościowym i energetycznym. 55 Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 5. 56 Budowa i typy głównych układów napędowych jednostek pływających. Charakterystyka głównych i pomocniczych zespołów napędowych statku. Silniki tłokowe, turbiny gazowe, turbiny parowe i inne. Elementy transmisji – linie wałów, sprzęgła, przekładnie. Elementy układów elektrycznych – silniki elektryczne, prądnice, konwertory. Systemy i instalacje obsługujące główny układ napędowy (chłodzenia, oleju smarnego, paliwa, rozruchu, spalin wylotowych). Budowa układów elektrowni statku. Główne elementy systemu produkcji energii elektrycznej na statku (silnik napędowy, prądnica, dystrybucja/konwersja odbiorniki). Jednoliniowe schematy dostarczania energii elektrycznej. Uziemione i nieuziemione systemy. Zapotrzebowanie energii elektrycznej na statku w różnych fazach eksploatacji. Bilans elektryczny statku, moc elektrowni i zespołów prądotwórczych. Przegląd współczesnych układów napędowych oraz pędników. Pędniki okrętowe – zasada działania, typy (śruby klasyczne stałe i nastawne, cykloidalne, wodno-strumieniowe, dwufazowe). Geometria śruby okrętowej. Własności energetyczne śrub swobodnych (napór śruby, moment śruby, posuw i poślizg śruby, prędkość postępowa śruby, sprawność śruby, współczynnik posuwu i poślizgu śruby). Wzajemne oddziaływanie śruby i kadłuba statku (prędkość strumienia nadążającego i współczynnik strumienia nadążającego, siła ssania i współczynnik ssania, sprawność napędowa, współczynniki posuwu i poślizgu statku). Charakterystyki hydrodynamiczne śrub swobodnych. Wpływ współczynnika skoku śruby, współczynnika powierzchni skrzydeł, zanurzenia śruby i stanu technicznego śruby na charakterystykę hydrodynamiczną. Charakterystyka optymalnej sprawności śruby nastawnej w zmiennych warunkach pływania, kawitacja śrub. Zalety i możliwości śrub nastawnych. Definicja ruchu nieustalonego. Układy ze śrubą stałą i nastawną. Pole współpracy układu silnik spalinowy tłokowy – śruba stała i nastawna. Współdziałanie kadłuba i śruby napędowej. Moc zapotrzebowana napędu głównego statku. Charakterystyki ustalonych stanów pływania (oporowe, naporu oraz śrubowe). Opór konstrukcyjny. Czynniki wpływające na opory eksploatacyjne statku. Zależność oporu okrętu od prędkości statku. Moc holowania. Sprawność śruby, sprawność napędu Prędkość kontraktowa. Wpływ prędkości statku i warunków pływania na zużycie paliwa na napęd główny i obciążenie mocą. Charakterystyka optymalnej sprawności układu napędowego ze śrubą stałą i nastawną i wpływ warunków pływania na przebieg tej charakterystyki. Układy napędowe z prądnicami wałowymi. Zalety i wady tych układów. Rozwiązania konstrukcyjne połączeń prądnic wa- 2 2 – – – 1 1 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – 6. 7. 8. łowych z układem głównym. Metody zagwarantowania stałej częstotliwości w sieci energetycznej statku. Dobór układu napędowego ze śrubą nastawną eksploatowaną ze stałą prędkością obrotową i prądnicą wałową. Wpływ obciążenia prądnicy i warunków pływania na charakterystyki współpracy tego układu. Charakterystyki okrętowych silników napędowych (prędkościowe, obciążeniowe i uniwersalne). Pola pracy i zlecenia producentów. Pola parametrów kontraktowych. Aspekty ekonomiczne doboru silników napędu głównego i pomocniczego. Wybrane metody sporządzania rzeczywistych charakterystyk napędowych (na podstawie pomiarów). Weryfikacja doboru optymalnych rozwiązań dla różnych warunków pływania. Utylizacja energii odpadowej siłowni okrętowych. Utylizacja energii spalin wylotowych: turboprądnice, turbiny mocy,. Utylizacja ciepła spalin wylotowych silników napędowych – kotły parowe. Instalacje utylizacji ciepła z wody chłodzącej silnik. Potencjalne możliwości głębokiej utylizacji ciepła odpadowego siłowni. Systemy napędowe. Napędy silników tłokowych w układach bezpośrednich i z pośrednich. Napędy mechaniczne z systemem PTO (Power Take Off). Napędy przekładniowe z turbiną parową. Wielo-wałowe i kombinowane układy napędowe – CODAG (Combined Diesel and Gas Turbine), CODOG (Combined Diesel or Gas); COGOG (Combined Gas and Gas); CODAD (Combined Diesel and Diesel). Napędy elektryczne – zintegrowane elektryczne napędy (COGES – Combined Gas and Steam Turbine, zintegrowany elektryczny napęd). Napędy hybrydowe – kombinacje mechanicznych i elektrycznych napędów – CODLAG (Combined Diesel – electric and Gas Turbine Drive). Napędy awaryjne napędu statku – koncepcja redundancji. 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 – – – 2 1 – – – 1 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 2 – – – – – – 2 2 30 30 15 15 – – – – 15 15 Symulator 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Sporządzanie charakterystyk głównych i pomocniczych zespołów napędowych (temat nr 1 wykładów). Sporządzanie wykresów dystrybucji konwersji energii elektrycznej (temat nr 2 wykładów). Sporządzanie charakterystyk śrub nastawnych z uwzględnieniem warunków eksploatacji (temat nr 3 wykładów). Sporządzanie charakterystyk napędowych z uwzględnieniem warunków eksploatacji otoczenia (temat nr 4 wykładów). Sporządzenie charakterystyk napędowych układów współpracujących z prądnicą wałową (temat nr 5 wykładów). Sporządzanie charakterystyk silników napędowych (temat nr 6 wykładów). Sporządzanie wykresów Sankeya (temat nr 7 wykładów). Badania różnych wariantów systemów napędowych (temat nr 8 wykładów) Razem Razem w czasie studiów 57 I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i zajęć laboratoryjnych w symulatorze siłowni okrętowych. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - symulator siłowni okrętowych. - prezentacje audiowizualne - tematyczne II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnej oceny ze sprawdzianu pisemnego na koniec semestru, - zaliczenie z oceną. II-3. Forma i warunki zaliczenia zajęć na symulatorze znajomość regulaminu pracy i BHP w symulatorze, obecność studenta na zajęciach laboratoryjnych, wykonanie według harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych według zaleceń podanych w instrukcjach do ćwiczeń. - zaliczenie z oceną. - III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. 2. 3. 4. Rawson, K.J.; Tupper, E.C., Basic Ship Theory, Elsevier, 2001, Schneekluth, H.; Bertram V., Ship Design for Efficiency and Economy, Elsevier, 1998, Bertram V., Practical Ship Hydrodynamics, Elsevier, 1999, Tupper, Eric C. Introduction to Naval Architecture, Elsevier, 2004, Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 58 Wojnowski W., Okrętowe siłownie spalinowe, Tom I, II i III, Politechnika Gdańska, 1991 – 1992, Urbański P., Gospodarka energetyczna na statkach, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978, Chachulski K., Podstawy napędu okrętowego, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988, Piotrowski I., Witkowski K., Eksploatacja okrętowych silników spalinowych, Gdynia 2002, Urbański P., Instalacje okrętów i obiektów oceanotechnicznych: instalacje spalinowych siłowni okrętowych, Politechnika Gdańska, 1994, Balcerski A., Siłownie okrętowe, Gdańsk 1990, Włodarski J., K., Podstawy eksploatacji maszyn okrętowych, Gdynia, 2006. Świder J., Sterowanie i automatyzacja procesów technologicznych i układów mechatronicznych, Politechnika Śląska, Gliwice 2006, 9. Kowalski Z., Tittenbrun S., Łastowski W., F., Regulacja prędkości obrotowej okrętowych silników spalinowych, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988, 10. Wiewióra A., Ochrona środowiska morskiego, WSM Szczecin, 1997, 11. Borkowski T., Emisja spalin przez silniki okrętowe - zagadnienia podstawowe, WSM Szczecin 2000 r. 8. Opracował: dr inż. Tadeusz Borkowski, prof. nadzw. AM 59 15. Semestr II Przedmiot: PRACA PRZEJŚCIOWA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 – 2 – – 30 – 30 – – 9 Razem w czasie studiów 30 – 30 – – 9 Temat pracy przejściowej jest związany z przedmiotami kierunkowymi. Tematy prac (do wyboru przez studenta) przygotowują nauczyciele akademiccy odpowiedzialni za przedmioty kierunkowe. Na wykonanie pracy przewidziane jest 90 godzin w tym 60 godzin pracy własnej studenta nie ujętych w siatce godzin. Związki z innymi przedmiotami: – przedmioty podstawowe, – przedmioty kierunkowe. Zakres wiedzy do opanowania Po wykonaniu pracy przejściowej, pod kierunkiem nauczyciela akademickiego, student powinien swobodnie i metodologicznie prawidłowo orientować się w zakresie wiedzy obejmującej zagadnienia związane z pracą przejściową: Znać → 1) 2) 3) 4) Metodologię i procedurę wykonywania pracy. Literaturę, zagadnienia i stan wiedzy. Aparat matematyczny, metody wykorzystania programów komputerowych. Sposoby przedstawiania wyników pracy. Umieć → 1) Prawidłowo przedstawić cele i programy realizacji podstawowych zadań. 2) Prawidłowo sformułować wnioski z wykonanej pracy. 60 Przedmiot: 16. Semestr II SYSTEMY ELEKTROENERGETYCZNE OBIEKTÓW PYWAJĄCYCH Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1E – 2 – 45 15E – 30 – 3 Razem w czasie studiów 45 15E – 30 – 3 Związki z innymi przedmiotami: – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, fizyka współczesna, automatyka przemysłowa, systemy hydrauliczne i pneumatyczne. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Podstawowe elaktroenergetyczne przemiany energii, równania i struktury urządzeń. 2) Budowę i modele matematyczne wirujących maszyn elektrycznych. 3) Podstawowe układy energoelektronicznego przetwarzania energii elektrycznej. Umieć → 1) Zestawić komputerowy model generatora i silnika elektrycznego prądu przemiennego przy wykorzystaniu programu Matlab/Simulink. 2) Zestawić uproszczony model spalinowo-elektrycznego zespołu prądotwórczego, falownika tranzystorowego, przekształtnika tyrystorowego. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. Podstawowe zasady przemian elektromagnetycznego przetwarzania energii. a) Siły i momenty w układach elektromagnetycznych, reguły kierunkowe działania sił elektromagnetycznych, typowe modele powstawania sił. b) Schematy budowy prądnic i silników synchronicznych wzbudzanych prądem stałym i magnesami trwałymi. c) Schematy budowy silników prądu stałego. d) Schematy budowy silników indukcyjnych. 4 4 – – – 61 2. 3. 4. e) Moce i momenty podstawowych typów maszyn elektrycznych. Struktura okrętowej elektrowni prądu przemiennego. a) Zagadnienia regulacji napięcia i mocy biernej. b) Zagadnienia zabezpieczeń zwarciowych. c) Zagadnienia regulacji prędkości kątowej. Okrętowe układy napędu elektrycznego a) Elektryczne napędy mechanizmów pomocniczych z silnikami indukcyjnymi. b) Elektryczne napędy śruby okrętowej z silnikami prądu stałego, układy napędów i elektrowni. c) Elektryczne napędy śruby okrętowej a silnikami prądu przemiennego indukcyjnymi, struktury napędów i elektrowni. Układy prądnic wałowych a) Elektrownie wałowe z maszynami synchronicznymi o stałej i zmieniającej się prędkości kątowej. b) Elektrownie wałowe z maszynami indukcyjnymi. 4 4 – – – 4 4 – – – 3 3 – – – 4 – – 4 – 10 – – 10 – 4 – – 4 – 6 – – 6 – 6 – – 6 – 45 45 15 15 – – 30 30 – – Laboratorium 5. 6. 7. 8. 9. Informacja, zawartość i wykorzystanie programu symulacyjnego MATLAB / SIMULINK. Model matematyczny i program symulacyjny prądnicy synchronicznej; uproszczone równania maszyny synchronicznej, zestawienie modelu symulacyjnego i badanie dla normalnej pracy samodzielnej i równoległej. Model symulacyjny tyrystorowego przekształtnika 3-fazowego; badanie przebiegów w pracy prostowniczej i inwertorowej przy obciążeniu RLE. Model symulacyjny falownika tranzystorowego 3-fazowego; badanie pracy przy obciążeniu RLE w pracy falowniczej i inwertorowej. Model symulacyjny prostego napędu z silnikiem klatkowym; badanie rozruchów i pracy przy różnych zadanych prędkościach. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - instrukcje stanowiskowe i zestawy programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - symulacje komputerowe –T Cad/Matlab-Simulink II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, 62 - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. Kuropatwiński S., Lipiński T., Roszczyk S., Wierzejski M..- „Energoelektryczne układy okrętowe”. Gdański; Wyd. Morskie 1984r. 2. Wyszkowski S – „Elektrotechnika okrętowa”. Gdańsk; Wyd. Morskie 1984r. 3. Roszczyk S., Maksimow J.I., Kowalski Z., Cichy M.- „Statyczne i dynamiczne właściwości okrętowych zespołów prądotwórczych”. Gdański Wyd. Morskie;1980r. Wykaz literatury uzupełniającej 1. A.Gil. – „Podstawy elektroniki i energoelektroniki”. WSM Gdynia 1998r. 2. K. Gnat, J. Sojka „Maszyny elektryczne”. Skrypt WSM WYD. II popr.,. Szczecin WSM 1990r. 3. F.Przeździecki – „ Elektrotechnika i elektronika”. Warszawa, PWN 1985r. Opracował: dr inż. Bogdan Nienartowicz 63 17. Semestr II Przedmiot: ZARZĄDZANIE NADZOREM TECHNICZNYM Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 – – – 15 15 – – – 1 Razem w czasie studiów 15 15 – – – 1 Związki z innymi przedmiotami: – zarządzanie jakością eksploatacji, – kierowanie i zarządzanie przedsiębiorstwem, – ochrona środowiska w procesie eksploatacji. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem student powinien: Znać → 1) Struktury nadzoru technicznego w przedsiębiorstwach produkcyjnych, transportowych i logistycznych. 2) Zasady podziału uprawnień i odpowiedzialności w nadzorze technicznym. 3) Procedury stosowane w procesach łańcucha produkcyjnego. 4) Metodykę i programy wspierające zarządzanie nadzorem technicznym w przedsiębiorstwie. Umieć → 1) Tworzyć projekt ideowy organizacji nadzoru technicznego w oparciu o strukturę przykładowego statku, przedsiębiorstwa żeglugowego i programu wspierającego. 2) Korzystać z programu wspierającego przy opracowaniu podziału zakresów kompetencji i odpowiedzialności struktur nadzoru technicznego. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 64 Struktura uprawnień i zakresów odpowiedzialności w organizacjach predestynowanych do nadzoru technicznego w transporcie morskim. Struktury nadzoru technicznego w przedsiębiorstwach armatorskich. Struktury nadzoru technicznego w stoczniach produkcyjnych i remontowych. Struktury nadzoru technicznego w przedsiębiorstwach produkcyjnych. 3 3 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 5. 6. 7. Procedury nadzoru technicznego stosowane w procesach łańcucha produkcyjnego. Komputerowe wspomaganie w organizacji i realizacji procesów i procedur nadzoru technicznego. Zarządzanie nadzorem technicznym w przedsiębiorstwie armatorskim. Razem Razem w czasie studiów 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 15 15 15 15 – – – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. Bagiński Jan, Zarządzanie jakością totalną (TQM) według J.S.Oaklanda / Jan Bagiński Warszawa : Bellona, 1993. - 32 s., 2. Waters Donald, Zarządzanie operacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN 2007 (copyright 2001) ISBN: 978-83-01-15396-0 , 3. Maria Sierpińska, Bogusław Niedbała, Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie Wydawnictwo Naukowe PWN 2008 (copyright 2002) ISBN: 978-83-01-13893-6, 4. Ustawa z dn. 21 grudnia 2000 r. Dz. U. 2000 nr 122 (o Dozorze Technicznym). Opracował: dr inż. Artur Bejger 65 18. Semestr II Przedmiot: PODSTAWY PROJEKTOWANIA PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 15 1 – 1 – 30 15 – 15 – 2 Razem w czasie studiów 30 15 – 15 – 2 Związki z innymi przedmiotami: – współczesne materiały konstrukcyjne, – komputerowe wspomaganie projektowania maszyn, – zarządzanie nadzorem technicznym. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) podział procesów produkcyjnych według kryterium czasu, zastosowanych technologii, cech organizacyjnych i środków pracy, 2) zagadnienia wysokiej i zaawansowanej technologii AMT/HT, 3) pojęcie i charakterystykę systemu CAM, 4) pojecie i charakterystykę systemu CIM, 5) zakres zastosowania automatów i robotów produkcyjnych, 6) system planowania i sterowania zasobami materiałowymi MRP-I, MRP-II, 7) zagadnienia harmonogramowania procesów produkcyjnych. Umieć→ 1) opisać procesy przy pomocy automatów stanu, 2) opisać procesy przy pomocy sieci Petri. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Razem Liczba godzin A Ć L S Semestr II 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 66 Przedstawienie podstawowych pojęć – proces produkcyjny. Podział procesów produkcyjnych. Technika AMT/HT. Komputerowo wspomagane systemy wytwórcze CAM. Komputerowo zintegrowane systemy wytwórcze CIM. Automaty, roboty i manipulatory w produkcji wspomaganej komputerowo. Systemy planowania i sterowania zasobami materiałowymi MRP-I i MRP-II. 2 4 2 2 2 1 2 4 2 2 2 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 2 2 – – – Laboratorium 8. 9. 10. 11. 12. Komputerowo wspomagane systemy wytwórcze CAM. Komputerowo zintegrowane systemy wytwórcze CIM. Systemy planowania i sterowania zasobami materiałowymi MRP-I i MRP-II. Harmonogramowanie procesów produkcji przy użyciu narzędzi informatycznych. Obliczenia produkcyjne z zastosowaniem narzędzi informatycznych. Razem Razem w czasie studiów 2 2 4 – – – – – – 2 2 4 – – – 4 – – 4 – 3 – – 3 – 30 30 15 15 – – 15 15 – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na II roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - instrukcje stanowiskowe i zestawy programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - programy komputerowe. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. Tadeusz Karpiński: Inżynieria produkcji. Warszawa WNT, 2004. 2. Marek Brzeziński, Katarzyna Czop: Organizacja i sterowanie produkcją: projektowanie systemów produkcyjnych i procesów sterowania produkcją. Warszawa: Placet, 2002. 67 3. Jerzy Mazurczak: Projektowanie struktur systemów produkcyjnych.Wyd. 2, Poznań: Wydaw.. Politechniki Poznańskiej, 2004. 4. Stefan Kapiński, Piotr Skawiński, Janusz Sobieszczański; red. Jerzy Sobolewski. Projektowanie technologii maszyn. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2002. 5. Edward Pająk: Zaawansowane technologie współczesnych systemów produkcyjnych. Poznań, wyd. Politechniki Poznańskiej, 2000. 6. Donald Waters: Zarządzanie operacyjne. PWN, 2007. 7. Mirosław Miecielica, Waldemar Wiśniewski: Komputerowe wspomaganie projektowania procesów technologicznych w praktyce. PWN, 2004. 8. Mirosław Miecielica, Grzegorz Kaszkiet: Komputerowe wspomaganie wytwarzania – CAM. PWN, 2004. Wykaz literatury uzupełniającej 1. Mieczysław Feld: Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn. Wyd. 2 zm. , Warszawa, WNT, 2003. 2. Mieczysław Feld: Technologia budowy maszyn, wyd. 3 zm. , Warszawa, Wydaw.. Naukowe PWN, 2000. 3. Bronisław Choroszy: Technologia maszyn. Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2000. Programy komputerowe: 1. Oprogramowanie do projektowania, organizacji oraz modelowania procesów i systemów produkcji. Bazą jest komputerowy zintegrowany system zarządzania „IMPULS” firmy BPSC.SA. 2. Oprogramowanie komputerowego wspomagania projektowania procesów technologicznych GTJ-2000 opracowane przez Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania w Krakowie. 3. Oprogramowanie CAD/CAM/CAE CATIA v5r16 4. Oprogramowanie SolidEdge v14PL 5. Oprogramowanie Microsoft Visual Studio. Opracował: dr inż. Marek Pijanowski 68 Przedmiot: 19. Semestr III DIAGNOSTYKA SYSTEMÓW Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 2 – 2 – 48 24 – 24 – 2 Razem w czasie studiów 48 24 – 24 – 2 Związki z innymi przedmiotami – – – – – analiza uszkodzeń oraz niezawodności i bezpieczeństwa eksploatacji, zarządzanie jakością eksploatacji, systemy elektroenergetyczne obiektów pływających, automatyka przemysłowa, maszyny i systemy napędowe obiektów pływających. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Symptomy i metody diagnozowania i prognozowania stanu systemów. Umieć → 1) Zainstalować system diagnostyczny. 2) Dokonać pomiarów i zinterpretować wyniki. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Cele i zadania diagnostyki systemów. Klasyfikacja symptomów diagnostycznych. Modele diagnostyczne. Metody analizy sygnałów diagnostycznych. Metody wielosymptomowego wnioskowania diagnostycznego. Ustalanie wartości granicznych symptomów diagnostycznych. Metody prognozowania i genezowania uszkodzeń i stanów niezdatności. Systemy diagnostyczne maszyn, agregatów i systemów produkcyjnych. 2 4 4 4 2 2 4 4 4 2 – – – – – – – – – – – – – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 4 4 – – – 69 Laboratorium 9. 10. 11. 12. 13. 14. Konfiguracja i wzorcowanie torów pomiarowych. Diagnozowanie systemów diagnostycznych. Diagnozowanie agregatu silnik elektryczny – pompa / sprężarka wirnikowa. Diagnozowanie agregatu silnik elektryczny – pompa / sprężarka wyporowa. Diagnozowanie agregatu silnik spalinowy – prądnica. Diagnozowanie agregatu silnik spalinowy – przekładnia – pędnik. Diagnozowanie agregatu turbina – prądnica. Razem Razem w czasie studiów 4 – – 4 – 4 – – 4 – 4 – – 4 – 4 4 – – – – 4 4 – – 4 48 48 – 24 24 – – – 4 24 24 – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na II roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - zaliczenie tzw. „wejściówek” oraz wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w skrypcie do ćwiczeń i instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. Diagnostyka maszyn. Zasady ogólne. Przykłady zastosowań. C. Cempel, F. Tomaszewski; ;Międzyresortowe Centrum Naukowe eksploatacji Majątku Trwałego – Radom 1992 70 2. Drgania maszyn i diagnostyka ich stanu technicznego. J. Morel: PolskieTowarzystwo Diagnostyki Technicznej - 1992 3. Inżynieria diagnostyki maszyn. B. Żółtowski, C. Cempel; Instytut Technologii Eksploatacji PIB Radom – 2004 Wykaz literatury uzupełniającej 1. Diagnostyka techniczna elektrycznych urządzeń przemysłowych B. Żółtowski, W. Józefik; Wydawnictwo Uczelniane Akademi Techniczno-Rolniczej Bydgoszcz – 1996 2. Podstawy diagnostyki maszyn. B. Żółtowski; Wydawnictwo Uczelniane Akademi Techniczno-Rolniczej Bydgoszcz – 1996 3. Podstawy diagnostyki systemów technicznych. W. Kurowski; Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji PIB – 2008 Opracował: prof. dr hab. inż. Piotr Bielawski 71 Przedmiot: 20. Semestr III ANALIZA USZKODZEŃ ORAZ NIEZAWODNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMÓW Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 2E 1 1 – 48 24E 12 12 – 3 Razem w czasie studiów 48 24E 12 12 – 3 Związki z innymi przedmiotami: – – – – współczesne materiały konstrukcyjne, diagnostyka systemów, zarządzanie jakością eksploatacji, zarządzanie nadzorem technicznym. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Mechanizmy, obrazy i przyczyny uszkodzeń. 2) Narzędzia i metodykę analizy uszkodzeń. Umieć → 1) Przeprowadzić analizę uszkodzeń. 2) Przeprowadzić analizę niezawodności i bezpieczeństwa systemów. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 72 Klasyfikacja mechanizmów, obrazów i przyczyn uszkodzeń. Badanie uszkodzonych elementów. Metodyka analizy uszkodzeń. Narzędzia analizy uszkodzeń. Studium przypadków. Charakterystyka i rodzaje badań niezawodnościowych. Bezpieczeństwo systemów i urządzeń - pojęcia. Struktury niezawodnościowe systemów i urządzeń. Charakterystyki i wskaźniki niezawodnościowe. Metody oceny niezawodności i bezpieczeństwa systemów i urządzeń technicznych. 4 2 2 2 2 2 2 2 2 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 4 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – Ćwiczenia 11. 12. Analiza wskazanych przypadków uszkodzeń. Szacowanie wybranych wskaźników niezawodności urządzeń i systemów. 6 6 – – 6 6 – – – – 6 – – 6 – 6 – – 6 – 48 48 24 24 12 12 12 12 – – Laboratorium 13. 14. Badania elementów celem analizy wskazanego przypadku uszkodzenia. Rozpoznawanie i badanie struktur niezawodnościowych oraz ocena ich niezawodności strukturalnej. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - egzamin pisemny. II-1. Warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. II-3. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. Badanie tribologiczne – zacieranie. M. Szczerek, W. Tuszyński; Wydawnictwo i Zakład Poligrafii Instytutu Technologii Eksploatacji – Radom 2000 2. Eksploatacja maszyn okrętowych – tarcie i zużycie. J. K. Włodarski; Wydawnictwo Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni; 1993 73 3. Odkształcanie i pękanie metali. J. W. Wyrzykowski, E. Pleszakow, J. Sieniawski; Wydawnictwo Naukowo Techniczne – Warszawa 1999 Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Podstawy obliczeń zmęczeniowych. S. Kocańda, J. Szala; Państwowe Wydawnictwo Naukowe – Warszawa 1991 2. Hipotezy sumowania uszkodzeń zmęczeniowych. J. Szala; Wydawnictwa Uczelniane Akademii Techniczno-Rolniczej – Bydgoszcz 1998 3. Naprężenia cieplne. Z. Orłoś; Wydawnictwo Naukowe PWN – Warszawa 1991 4. Trybologia. M. Hebda, A. Wachala; Wydawnictwo Naukowo-Techniczne – Warszawa 1980 Opracował: prof. dr hab. inż. Piotr Bielawski 74 Przedmiot: 21. Semestr III KIEROWANIE I ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 1 1 – – 24 12 12 – – 1 Razem w czasie studiów 24 12 12 – – 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – zarządzanie nadzorem technicznym, zarządzanie jakością eksploatacji, ochrona środowiska w procesie eksploatacji, antropotechnika, gospodarka energetyczna. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) Teoretyczne i praktyczne zasady zarządzania przedsiębiorstwem. Umieć → 1) Zarządzać przedsiębiorstwem. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 4. 5. 6. Definicje przedsiębiorstwa, cele, przedmiot i warunki działania. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw. Zasoby przedsiębiorstwa i ich charakterystyka (naturalne, ludzkie, kapitałowe, niematerialne, patenty, prawa autorskie, reputacja, wiedza, informacja, kultura, czas). Funkcje zarządzania (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie). Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. Metody analizy strategicznej. Konkurencja, przewaga konkurencyjna, pozycja konkurencyjna. 0,5 0,5 – – – 0,5 1 0,5 1 – – – – – – 0,5 0,5 – – – 0,5 0,5 – – – 0,5 0,5 – – – 75 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. Strategie przedsiębiorstw (strategie kosztowe, strategie dyferencjacji, segmentacja strategiczna, portfel strategiczny, specjalizacja i dywersyfikacja, alianse strategiczne). Polityka i strategia rozwoju polskiej gospodarki morskiej. Strategia rozwoju polskich stoczni produkcyjnych i remontowych. Strategie globalizacji. Zarządzanie międzynarodowe i międzykulturowe. Teoria struktur. Rodzaje struktur i ich charakterystyka, zmiany organizacyjne. Teoria i praktyka podejmowania decyzji. Podstawowe modele procesów decyzyjnych. Style zarządzania. Zarządzanie zasobami ludzkimi. Zarządzanie menedżerami. Metody rozwiązywania konfliktów. Zarządzanie projektami. Negocjacje w biznesie. Etyka biznesu. Model etyczny menedżera. Menedżer przyszłości. Kultura przedsiębiorstwa. Metody i mierniki oceny działalności przedsiębiorstwa. Ćwiczenia Analiza form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw. Analiza zasobów przedsiębiorstwa. Analiza funkcji zarządzania. Studium przypadku. Analiza strategii rozwoju stoczni produkcyjnych i remontowych. Projektowanie struktur organizacyjnych. Analiza styków zarządzania. Analiza procesu podejmowania decyzji. Analiza systemu zarządzania projektami. Analiza systemu zarządzania zasobami ludzkimi. Metody rozwiązywania konfliktów. Zasady prowadzenia negocjacji. Modelowanie wizerunku menedżera. Analiza kierunków doskonalenia zarządzania przedsiębiorstwem. Razem Razem w czasie studiów 1 1 – – – 0,5 0,5 – – – 0,5 0,5 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 0,5 0,5 1 0,5 0,5 1 – – – – – – – – – 0,5 1 0,5 1 – – – – – – 1 1 1 1 – – – – 1 1 1 1 – – – – – – – – 1 1 1 1 1 – – – – – 1 1 1 1 1 – – – – – – – – – – 1 1 1 – – – 1 1 1 – – – – – – 24 24 12 12 12 12 – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów na II roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - prezentacje multimedialne. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu − kolokwium II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów 76 - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnej oceny z 1 sprawdzianu pisemnego w ciągu semestru przeprowadzonego w terminie uzgodnionym ze studentami, - zaliczenie z oceną. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert Jr D., Kierowanie, Wyd. PWE, Warszawa 2001 2. Strategor: Zarządzanie firmą. Strategie, Struktury, Decyzje, Tożsamość, Wyd. PWE, Warszawa 2005 3. Drucker P.F., Menedżer skuteczny, Wyd. MT Biznes, Czarnów 2004 4. Griffin R. W., Podstawy zarządzania organizacjami, Wyd. PWN, Warszawa 2004 Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.) 2. Model inżynierii finansowania budowy statków w polskich stoczniach i ich zakupu przez polskich armatorów, praca zbiorowa pod redakcją naukową Czesławy Christowej, Wyd. Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2007 3. Christowa-Dobrowolska M., Konkurencyjność portów morskich Bałtyckiego, Wyd. Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2007 basenu Morza Opracowała: dr hab. Czesława Christowa, prof. ndzw. AM 77 Przedmiot: 22. Semestr III ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ EKSPLOATACJI Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 2 1 – – 36 24 12 – – 1 Razem w czasie studiów 36 24 12 – – 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – – systemy elektroenergetyczne obiektów pływających, analiza uszkodzeń oraz niezawodność i bezpieczeństwo systemów, diagnostyka systemów, technologia wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich, kierowanie i zarządzanie przedsiębiorstwem, ochrona środowiska w procesie eksploatacji, antropotechnika, alternatywne źródła energii. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) Warunki powstawania produktów i usług, wymagania stawiane środkom produkcji. Metody zarządzania majątkiem. Jakość wyrobów i usług i metody zapewnienia jakości. Metodykę obsługiwania systemów produkcyjnych. Strukturę i działanie systemów zarządzania jakością na przykładzie ISO9001:2000. Strukturę ISMCode (SMS, DOC) od strony biura armatora i statku, wymogi dotyczące budowy i części składowych ISM Code (księga ISM, procedury, listy kontrolne, załączniki, procedury związane). Cel stosowania oprogramowania wspomagającego zarządzanie jakością eksploatacji. Budowę i strukturę przykładowego oprogramowania, zasady jego stosowania w biurze armatora (stoczni) i na statku. Zasady przygotowania specyfikacji remontowych. Zamawiania części zamiennych. Zlecania remontów. Przygotowywanie zapytań ofertowych i przetargów. Umieć → 1) Napisać procedurę i listę kontrolną ISM Code na podstawie dostarczonych materiałów. 2) Opracować kartę niezgodności i wprowadzić niezbędne zmiany w ISM Code w oparciu o dostarczone materiały. 3) Tworzyć katalogi części zamiennych i dokumentów w oparciu o strukturę przykładowego statku, przedsiębiorstwa żeglugowego i programu wspierającego. 78 4) Korzystać z programu wspierającego przy prognozowaniu zamówień materiałów eksploatacyjnych, części zamiennych. 5) Przygotowaniu przeglądów i remontów, przygotować zapytanie ofertowe i specyfikację remontową niezbędną do zlecenia remontu lub uruchomienia procedury przetargowej. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 4. 5. Terotechnologia. Zarządzanie majątkiem (Terotechnology. Aassets Management). Zarządzanie jakością (Quality Management). Koszty i korzyści z obsługiwania (Life Cycle Cost &Profit). Technologia i organizacja obsługiwania (Maintenance Engineering and Organisation). Zarządzanie bezpieczną eksploatacją statku. Struktura ISM Code. Struktura ISM Code w przedsiębiorstwie żeglugowym. Struktura ISM Code na statku. Zasady tworzenia księgi ISM. Zasady tworzenia procedur, wymagania dotyczące procedur ISM Code. Zasady tworzenia list kontrolnych. Użytkowanie ISM Code w przedsiębiorstwie i na statkach. Programy wspomagające zarządzanie jakością w przedsiębiorstwie żeglugowym. Przeznaczenie programu wspomagającego zarządzanie jakością. Struktura programu na przykładzie „TKM”. Zasady użytkowania programów wspomagających na przykładzie „TKM”. 2 2 – – – 2 2 6 2 2 6 – – – – – – – – – 12 12 – – – 2 – 2 – – 1 – 1 – – 1 1 – – 1 1 – – – – 2 – 2 – – 2 – 2 – – 3 – 3 – – 36 36 24 24 12 12 – – – – Ćwiczenia 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Opracowanie procedur list kontrolnych ISM Code na podstawie załączonych dokumentów. Zgłaszanie niezgodności (opracowanie karty niezgodności) i zmian w ISM, procedurach i listach kontrolnych na podstawie załączonych dokumentów. Tworzenie elementów struktury ISM Code Tworzenie zapotrzebowań statkowych dla wyznaczonych działań (remonty, naprawy). Ewidencja i dokumentacja wykonywanych prac przez załogę lub firmy zewnętrzne. Opracowanie przeglądu technicznego wybranego urządzenia na podstawie DTR. Opracowanie procedury na zakup części zamiennych, wykonanie remontu (specyfikacji, zamówienia, przetargu. Razem Razem w czasie studiów 79 I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa do wykładów. II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, - zaliczenie z oceną. II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów: 1. Bagiński Jan, Zarządzanie jakością totalną (TQM) według J.S.Oaklanda / Jan Bagiński Warszawa : Bellona, 1993. - 32 s. 2. Waters Donald, Zarządzanie operacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN 2007 (copyright 2001) ISBN: 978-83-01-15396-0 3. Hamrol Adam, Zarządzanie jakością : teoria i praktyka / Adam Hamrol, Władysław Mantura. - [Wyd.2 uzupeł.] Warszawa-Poznań : Wydaw. Nauk.PWN, 1999. - 366 s. 4. Zarządzanie jakością według nowych norm serii ISO 9000 / aut.wyd.niem. Ian Campbell, Alexander W. Scheibeler; red.wyd.pol. Władysław R. Pawlak. - Warszawa : WEKA, 2001. 5. Kodeks ISM (Międzynarodowy Kodeks zarządzania Bezpieczną Eksploatacją Statków i Zapobieganiu Zanieczyszczeniom) 6. Dyrektywy Rady 1999/35/WE z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie systemu obowiązkowych przeglądów dla bezpiecznej, regularnej żeglugi promów typu ro-ro i szybkich statków pasażerskich (Dz.U. nr L 138 z 1.06.1999, str. 1) 7. Komunikat Komisji C(2004) 43 (Wytyczne Wspólnoty w sprawie pomocy publicznej dla transportu morskiego) 8. Komunikat komisji do parlamentu europejskiego, rady, europejskiego komitetu ekonomiczno-społecznego i komitetu regionów Strategiczne cele i zalecenia w zakresie polityki transportu morskiego UE do 2018 r. 9. Polski Rejestr Statków (ZASADY CERTYFIKACJI SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM – informacje dla armatorów; aktualizacja 2006 r.) 80 10. Rozporządzenie Ministra transportu i gospodarki morskiej z dnia 2 września 1997 r. w sprawie bezpieczeństwa żeglugi statków morskich i bezpieczeństwa życia na morzu. (Dz. U. z dnia 28 października 1997 r.) 11. Ustawa o Bezpieczeństwie Morskim (Dz. U. z dnia 13 grudnia 2000 r.) Opracował: dr inż. Artur Bejger 81 Przedmiot: 23. Semestr III GOSPODARKA ENERGETYCZNA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 1E 1 – – 24 12E 12 – – 3 Razem w czasie studiów 24 12E 12 – – 3 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – termodynamika stosowana, maszyny i systemy obiektów pływających, wymiana ciepła i wymienniki, systemy elektroenergetyczne obiektów pływających, projektowanie okrętowych systemów energetycznych, alternatywne źródła energii, ochrona środowiska w procesie eksploatacji. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) Zasady racjonalizacji zużycia energii obiektów pływających poprzez analizę zużycia paliwa. 2) Zasady prowadzenia gospodarki energetycznej obiektów pływających. Umieć → 1) Opracować bilans energetyczny silnika spalinowego. 2) Opracować bilans energetyczny siłowni okrętowej. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 82 Podstawowe źródła energii. Energochłonność skumulowana. Racjonalizacja użytkowania energii. Bilanse materiałowe i energetyczne. Zużycie paliw i energii, rezerwy i zasoby energii pierwotnej, struktura zużycia paliw i energii obiektów pływających. Bilans energetyczny złożonych procesów energotechnologicznych. Wybrane zagadnienia analizy egzergetycznej. Straty egzergii w typowych procesach nieodwracalnych. Zastosowanie egzergii w do obliczenia kosztu ekologicznego. 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 4. 5. 6. Wybrane zagadnienia gospodarki cieplnej obiektów pływających: gospodarka parą i gorącą wodą, gospodarka paliwowa. Zasady wykorzystania energii odpadowej. Recykling energetyczny, rekuperacja fizyczna wysokotemperaturowa, rekuperacja chemiczna. Energetyka alternatywna (energia słońca, wody, powietrza, jądrowa), jej opłacalność, perspektywy zastosowania w obiektach pływających 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – Zużycie paliw i energii, rezerwy i zasoby energii pierwotnej, struktura zużycia paliw i energii obiektów pływających. Bilans energetyczny złożonych procesów energotechnologicznych. Wybrane zagadnienia analizy egzergetycznej. Straty egzergii w typowych procesach nieodwracalnych. Zastosowanie egzergii w do obliczenia kosztu ekologicznego. Wybrane zagadnienia gospodarki cieplnej obiektów pływających: gospodarka parą i gorącą wodą, gospodarka paliwowa. Zasady wykorzystania energii odpadowej. Recykling energetyczny, rekuperacja fizyczna wysokotemperaturowa, rekuperacja chemiczna. Razem Razem w czasie studiów 2 – 2 – – 4 – 4 – – 4 – 4 – – 2 – 2 24 24 12 12 12 12 – – – – Ćwiczenia 7. 8. 9. 10. I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń rachunkowych. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa wykładów, - prezentacje multimedialne II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu – egzamin pisemny/ustny II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - wykonanie pracy seminaryjnej z zagadnień racjonalizacji zużycia energii obiektów pływających objętych programem przedmiotu, - przeprowadzenie konwersatorium na wybrany temat, podczas programowych zajęć audytoryjnych semestru. Jego temat i termin student uzgadnia z prowadzącym przedmiot. - uzyskanie pozytywnej oceny z jednego sprawdzianu pisemnego podczas semestru, w terminie uzgodnionym ze studentami, - zaliczenie z oceną. 83 II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń rachunkowych Student rozlicza ćwiczenia rachunkowe na ocenę, indywidualnie u prowadzącego przedmiot, w oparciu o wykonane sprawozdanie, w terminie do zakończenia zajęć w semestrze. Stanowi ono egzemplifikację ilościową oceny zużycia paliwa w bilansie energetycznym silnika i siłowni, obiektu pływającego uzgodnionego z prowadzącym przedmiot. Ćwiczenie student wykonuje zgodnie z wydanym na początku semestru przewodnikiem metodycznym. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 84 Balcerski A.: Modele probabilistyczne w teorii projektowania i ekspoloatacji spalinowych siłowni okrętowych. Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2007 Balcerski A.: Siłownie okrętowe. Podstawy termodynamiki, silniki i napędy główne, urządzenia pomocnicze, instalacje. Politechnika Gdańska, Gdańsk 1986 Balcerski A., Bocheński D.: Układy technologiczne i energetyczne jednostek oceanotechnicznych. Politechnika Gdańska, Gdańsk 1998 Cieśliński J., Mikielewicz J.: Niekonwencjonalne urządzenia i systemy konwersji energi. Wydawnictwo IMP PAN, w serii Maszyny przepływowe, tom 24, Gdańsk 1999. Cieśliński J., Mikielewicz J. : Niekonwencjonalne źródła energi. Skrypt Politechnika Gdańska, Gdańsk 1996 Chachulski K.: Energetyczne problemy eksploatacji napędów okrętowych. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1991. Chachulski K.: Podstawy napędu okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988. Chmielniak T.: Technologie energetyczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2004 Gronowicz J.: Niekonwencjonalne źródła energii. Instytut Eksploatacji, Biblioteka Problemów Eksploatacji, Radom-Poznań 2008 Jastrzębska G.: Odnawialne źródła energii i pojazdy proekologiczne. WNT, Warszawa 2007 Krępa J.: Okrętowe układy energetyczno-napędowe. WSM Gdynia 1989 Krępa J., Staszewski J.: Podstawy projektowania statków rybackich. Wydawnictwo Morskiego Instytutu Rybackiego, Gdynia 1985 KucowskiJ., Laudyn D. , Przekwas M.: Energetyka a ochrona środowiska. WNT Warszawa 1997 Lewandowski W.M.: Proekologiczne odnawialne źródła energii. WNT, Warszawa 2006 Michalski R.: Siłownie okrętowe. Obliczenia wstępne oraz ogólne zasady doboru mechanizmów i urządzeń pomocniczych instalacji siłowni motorowych. Politechnika Szczecińska. Instytut Oceanotechniki i Okrętownictwa, Szczecin 1997 Szargut J.: Teoria procesów cieplnych. PWN, Warszawa 1973 Szargut J., Petela R.: Egzergia. WNT, Warszawa 1965. 18. 19. 20. 21. Szargut J., Ziębik A.: Podstawy energetyki cieplnej. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 1998. Urbański P.: Gospodarka energetyczna na statkach. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978. Wojnowski W.: Okrętowe siłownie spalinowe. CzęśćI. druk Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia 1998. Wojnowski W.: Okrętowe siłownie spalinowe. CzęśćIII. Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa, Gdańsk 1998 oraz wydanie drugie, druk Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia 2002. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.. 8. 9. 10. 11. Balcerski A.: Całkowite zużycie paliwa jako kryterium wyboru okrętowego układu energetycznego. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej Nr 40, Maszyny Robocze i Pojazdy, Poznań 1993, ss. 117 – 133. Balcerski A.: Określenie zapotrzebowania na energię elektryczną w typowych stanach eksploatacji uprzemysłowionych statków rybackich dla potrzeb wstępnego doboru elektrowni. Referaty na VI Sympozjum Siłowni Okrętowych, Politechnika Gdańska, Instytutut Okrętowy, Gdańsk 1984, ss. 19 – 24. Balcerski A.: Określenie zapotrzebowania na parę grzewczą w typowych stanach eksploatacji trawlerów – przetwórni. X Sympozjum Siłowni Okrętowych, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia 1988, ss. 73-85. Balcerski A., Giernalczyk M.: Ocena struktur instalacji chłodzenia z chłodnicą centralną. XV SymSO, AMW, IKNO, Gdynia 1993 Balcerski A., Giernalczyk M.: Określanie charakterystyki łącznego strumienia ciepła chłodzenia odbieranego przez wodę zaburtową w rzeczywistych warunkach eksploatacji siłowni okrętowych z silnikami spalinowymi. XVI SymSO Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa, Gdańsk 1994, ss 12 - 19 Bogdanienko, Odnawialne źródła energii. PWN, Biblioteka problemów t.290,Warszawa 1989 Giernalczyk M., Górski Z.: Metoda określania zapotrzebowania energii do napędu statku, energii elektrycznej i wydajności kotłów dla nowoczesnych zbiornikowców do przewozu ropy naftowej i jej produktów przy wykorzystaniu metod statystycznych. Akademia Morska w Szczecinie, Zeszyty Naukowe Nr 10(82), Szczecin 2006, ss. 183192. Michalski R.: Procesy ORC w okrętowych systemach utylizacji ciepła. XXVI Sympozjum Siłowni Okrętowych. Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej Gdynia Nr 162 K/2 2005. Gdynia 2005. Thermo Efficiency System (TES) for Reduction of Fuel Consumption and CO2 Emission - MAN B&W A/S, Copenhagen 2005, Denmark. Ship Power Systems 2006. Wartsila 2006. Diesel Engines Programme. H. Cegielski-Poznań S.A. Opracował: dr hab. inż. Andrzej Adamkiewicz, prof. nadzw. AM 85 Przedmiot: 24. Semestr III OCHRONA ŚRODOWISKA W PROCESIE EKSPLOATACJI Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 1 – 1 – 24 12 – 12 – 1 Razem w czasie studiów 24 12 – 12 – 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – – alternatywne źródła energii, klimatyzacja i wentylacja, automatyka przemysłowa, zarządzanie nadzorem technicznym, zarządzanie jakością eksploatacji, diagnostyka systemów, projektowanie okrętowych systemów energetycznych. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem oraz wykonaniu ćwiczeń laboratoryjnych student powinien: Znać → 1) Podstawowe pojęcia dotyczące ekologii morza, rodzaje zanieczyszczeń powstających na statku, ilościowe źródła zanieczyszczeń. 2) Przepisy prawa dotyczące zapobieganiu zanieczyszczeniom morza z uwzględnieniem przepisów o zasięgu: międzynarodowym, regionalnym oraz krajowym. 3) Zasady budowy i obsługi urządzeń okrętowych ochrony środowiska morskiego. 4) Podstawowe techniki pomiarów zanieczyszczeń wody oraz powietrza. 5) Podstawowe techniki neutralizacji rozlewów, eliminacji szkodliwych związków ze spalin, oraz utylizacji i zagospodarowania odpadów. Umieć → 1) Obsługiwać urządzenia ochrony środowiska takie jak: odolejacze, oczyszczalnie ścieków i urządzeń do spalania odpadów stałych i płynnych. 2) Wykonywać podstawowe analizy w zakresie poprawnej oceny pracy urządzeń ochrony środowiska wynikające z obsługi urządzenia. 3) Dokonywać zapisów w dokumentacji dotyczącej gospodarki odpadami olejowymi oraz ewidencji odpadów stałych i ścieków. 86 Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 4. 5. Podstawowe pojęcia dotyczące ekologii morza. Rodzaje zanieczyszczeń oraz źródła zanieczyszczeń: − olejami i mieszaninami oleistymi (w rozumieniu konwencji MARPOL), − chemikaliami, − ściekami bytowo-gospodarczymi, − odpadami stałymi. Wpływ zanieczyszczeń na środowisko morskie. Zachowanie biocenozy pod wpływem zanieczyszczeń. Podstawy prawnej ochrony wód morskich przed zanieczyszczeniami ze statków: − historyczne uwarunkowania konwencji o ochronie środowiska morskiego, − konwencja o przeciwdziałaniu zanieczyszczenia morza przez statki (MARPOL), − konwencje o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (Konwencja Bałtycka – 1974, Konwencja Helsińska – 1992), − ustawa: RP o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki, − ustawa: Prawo ochrony środowiska, − dyrektywy Parlamentu Europejskiego oraz Rady Europy (D.R.E 96/98/WE, D.P.E i R.E 2005/33/WE) − aktualny stan prawny w zakresie ochrony środowiska oraz nadzór nad stosowaniem postanowień konwencji, − organizacja służb do zwalczania zanieczyszczeń środowiska morskiego, instytucje uprawnione do kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska. Gospodarka olejami w warunkach morskich: − sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom mórz olejami, − metody wykrywania i usuwania rozlewów olejowych, − urządzenia odolejające, systemy monitorowania i kontroli zrzutów, − testowanie odolejaczy oraz mierników zawartości oleju − ocena stopnia dyspersji oraz stabilności mieszanin oleistych, Gospodarka szkodliwymi substancjami przewożonymi luzem lub w opakowaniach: − sposoby postępowania ze szkodliwymi substancjami chemicznymi na statkach, − zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń do przechowywania i przeładunku substancji szkodliwych. Gospodarka odpadami stałymi oraz ściekami: − warunki przechowywania i usuwania odpadów stałych (plan postępowania ze śmieciami), − metody utylizacji śmieci, − konstrukcje urządzeń do spalania, rozdrabniania i prasowania odpadów, 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 87 6. − technologie obróbki ścieków, − konstrukcje instalacji sanitarnych oraz oczyszczalni ścieków, − warunki właściwej eksploatacji oczyszczalni ścieków. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu atmosfery spalinami i innymi szkodliwymi składnikami z siłowni: − podstawowe uwarunkowania powstawania związków szkodliwych spalin silników tłokowych i kotłów okrętowych, − wymagania techniczne dotyczące emisji spalin, charakterystyka szkodliwych składników spalin, − podstawowe założenia ograniczenia emisji NOx i SO2, − minimalizacja emisji składników szkodliwych w silnikach okrętowych, − sposoby i rozwiązania konstrukcyjne instalacji obróbki spalin z silników, katalityczna redukcja szkodliwych związków w spalin silników okrętowych, − metody pomiaru i aparatura do oznaczenia składników spalin: tlenki azotu, węglowodory, tlenki węgla, cząstki stałe i normalne produkty spalania, − oddziaływanie na środowisko czynników chłodniczych. 2 2 – – – 6 – – 6 – 2 – – 2 – 4 – – 4 – 24 24 12 12 – – 12 12 – – Laboratorium 7. 8. 9. Gospodarka olejami w warunkach morskich: − badanie odolejaczy oraz mierników zawartości oleju. Gospodarka odpadami stałymi oraz ściekami: − badanie oczyszczalni ścieków. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu atmosfery spalinami i innymi szkodliwymi składnikami z siłowni: − badanie emisji spalin z silników spalinowych. Razem Razem w czasie studiów I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych na II roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - instrukcje stanowiskowe i zestawy programowych ćwiczeń laboratoryjnych, II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, II-2. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych 88 - znajomość regulaminu pracy i BHP w laboratorium stwierdzona na specjalnym formularzu własnoręcznym podpisem studenta, - wykonanie wg harmonogramu zestawu programowych ćwiczeń laboratoryjnych, - złożenie poprawnych sprawozdań pisemnych z wykonanych ćwiczeń laboratoryjnych, opracowanych wg zaleceń podanych w instrukcjach stanowiskowych, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej 1. Lipiński A.: Prawne podstawy ochrony środowiska, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2007. 2. Kenig-Witkowska M., M.: Prawo środowiska Unii Europejskiej, Zagadnienia systemowe. PiE Warszawa 2007. 3. Wierzbowski B., Rakoczy B.: Podstawy prawa ochrony środowiska, PiE Warszawa 2007. 4. Ustawa RP z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 r. Nr 62, poz. 627). 5. Ustawa RP z dnia 16 marca 1995 r. O zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (Dz.U. z 1995 r. Nr 47, poz. 243, z późn. zm.). 6. Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, 1992 (Dz. U. z 2000 r. Nr 28 poz. 346, z późn. zm.). 7. Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji. (Dz.U. z 1984 r. nr 11, poz. 46, zm. Dz.U. z 1997 r. nr 47, poz.300). 8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przekazywania informacji o odpadach znajdujących się na statku (Dz. U. z 2003 r., Nr 101, poz. 936). 9. Rozporządzenie Ministra Transportu I Budownictwa w sprawie sposobu, zakresu i terminów przeprowadzania przeglądów i inspekcji, sposobu potwierdzania oraz wzorów międzynarodowych świadectw w zakresie ochrony morza przed zanieczyszczaniem przez statki (Dz. U. z 2006 r. nr 49, poz. 357). 10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie funkcjonowania inspekcji portu. (Dz. U. 2004 r. nr 102, poz. 1078). Opracował: dr inż. Piotr Treichel 89 Przedmiot: 25. Semestr III ANTROPOTECHNIKA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 1 – – – 12 12 – – – 1 Razem w czasie studiów 12 12 – – – 1 Związki z innymi przedmiotami: – – – – – – matematyka wyższa w zastosowaniach, fizyka współczesna, termodynamika stosowana, zarządzanie nadzorem technicznym, ochrona środowiska w procesie eksploatacji, analiza uszkodzeń oraz niezawodność i bezpieczeństwo systemów. Zakres wiedzy do opanowania Po wysłuchaniu wykładów przewidzianych programem student powinien: Znać → 1) 2) 3) 4) 5) Zasady działania układu człowiek, środowisko, urządzenia. Sposoby odbioru informacji. Zasady podejmowania decyzji. Warunki niezawodności. Czynniki kształtujące środowisko pracy. Umieć → 1) Ocenić wysiłek fizyczny na stanowisku pracy. 2) Kształtować właściwie stanowisko pracy i jego elementy. 3) Ocenić wielkość zagrożenia ze strony czynników (hałas, drgania, mikroklimat, oświetlenie, pole elektromagnetyczne, zapylenie, zanieczyszczenia) wpływających na organizm ludzki. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 90 Podstawowe pojęcia: Rola i zakres antropotechniki, definicje. Antropotechnika jako nauka interdyscyplinarna. Zadania antropotechniki w transporcie morskim. Układ człowiek – maszyna – środowisko: Zasada działania układu, odbiór informacji, podejmowanie decyzji, wykonywanie czynności, warunki niezawodności. 1 1 – – – 1 1 – – – 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Odbiór informacji: Sygnały jako nośnik informacji. Cechy sygnałów i ich wpływ na szybkość i dokładność odbioru informacji. Natężenie strumienia informacji. Pojemność informacyjna sygnałów. Podejmowanie decyzji: Sytuacje utrudniające podejmowanie decyzji: wyboru, złożone, probabilistyczne, preferencje. Wykonywanie czynności: Struktura przestrzenna. Metody pracy. Cechy urządzeń sterowniczych. Ocena obciążenia psychicznego na stanowisku pracy: Odbiór informacji, podejmowanie decyzji, wykonywanie czynności, monotonia. Ocena wysiłku fizycznego na stanowisku pracy: Wydatek energetyczny, obciążenie statyczne, monotypowość ruchów, zmęczenie. Kształtowanie elementów stanowiska pracy: Wymiary antropometryczne człowieka, a koncepcja struktury przestrzennej stanowiska. Strefy zasięgów. Struktura ruchów. Układ przestrzenny stanowiska pracy. Rozmieszczenie maszyn. Siedzisko. Pulpit, konstrukcja, cechy i zasady rozmieszczenia urządzeń sygnalizacyjnych i sterowniczych. Pole widzenia, widoczność, urządzeń sygnalizacyjnych i sterowniczych. Widoczność sygnałów zewnętrznych, wejścia, wyjścia, możliwość ewakuacji. Medialne środowisko pracy: Wpływ czynników (hałas, drgania, mikroklimat, oświetlenie, pole elektromagnetyczne, zapylenie, zanieczyszczenia) na organizm ludzki. Metody pomiaru drgań i hałasu. Metody pomiaru parametrów mikroklimatu (temperatura, wilgotność, ruch powietrza, oświetlenie. Razem Razem w czasie studiów 1 1 – – – 2 2 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 1 1 – – – 2 2 – – – 2 2 – – – 12 12 12 12 – – – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie wykładów na I roku studiów. Pomoce dydaktyczne stanowią: - literatura podstawowa i uzupełniająca do wykładów, - programy komputerowe (jakie?). - filmy (jakie?) II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia wykładów - obecność studenta na wykładach, 91 - uzyskanie pozytywnych ocen z 2 sprawdzianów pisemnych w ciągu semestru przeprowadzonych w terminach uzgodnionych ze studentami, - zaliczenie z oceną. III. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Wykaz literatury podstawowej do wykładów 1. 2. 3. 4. Tytyk E.: Projektowanie ergonomiczne, Wydanie I, PWN, Warszawa 2001. Pacholski L. (red.): Ergonomia. Wyd. Politechniki Poznańskiej, 1986. Wykowska M.: Ergonomia. Wyd. AGH, Kraków, 1994. Gedliczka A. (red.): Atlas miar człowieka. Dane do projektowania i oceny ergonomicznej. Wyd. CIOP, Warszawa, 2001. 5. Horst W.: Ryzyko zawodowe na stanowisku pracy. Cz. 1. Ergonomiczne czynniki ryzyka. Wyd. Politechniki Poznańskiej, 2004. 6. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 1, Ergonomia - pojęcia podstawowe. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. 7. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 3, Czynniki antropometryczne i biomechaniczne. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. 8. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 4, Czynniki fizjologiczne. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. 9. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 5, Czynniki psychologiczne i społeczne. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. 10. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 6, Zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. 11. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 7, Diagnostyka i projektowanie układów antropotechnicznych. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. 12. Koradecka, Danuta (red.): Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. 8, Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. Wyd. CIOP, Warszawa 2000. Wykaz literatury uzupełniającej do wykładów 1. Ergonomiczna lista kontrolna. Ergonomiczne rozwiązania na rzecz poprawy warunków pracy, bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Opracowane przez Międzynarodowe Biuro Pracy we współpracy z Międzynarodowym Towarzystwem Ergonomicznym. Tłum. Jóźwiak Z. W. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1998 2. Gedliczka A., Gierasimiuk J.: Zasady ergonomii w projektowaniu struktury przestrzennej stanowisk pracy. W: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Red. nauk. D. Koradecka. Wyd. CIOP, Warszawa 1999. 3. Mc Cormick E.: Antropotechnika. Przystosowanie konstrukcji maszyn i urządzeń do człowieka. WNT, Warszawa 1964 4. Nowak E.: Próba klasyfikacji chwytów ręki. Prace i Materiały, zeszyt 65. IWP, Warszawa 1984. 5. Jasiak, A. Swereda, D.: Ergonomia osób niepełnosprawnych. Wyd. Politechniki Poznańskiej, 2009. Opracował: dr inż. Piotr Treichel 92 Przedmiot: 26. Semestr III SEMINARIUM DYPLOMOWE Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S 12 – 2 – – 24 – 24 – – 1 Razem w czasie studiów 24 – 24 – – 1 Związki z innymi przedmiotami: – łączy i podsumowuje wiedzę ze wszystkich przedmiotów. Zakres wiedzy do opanowania Po wykonaniu ćwiczeń audytoryjnych student powinien: Znać → 1) Sposoby stosowania przypisów i przywołań literatury. 2) Strukturę pracy dyplomowej. 3) Sposoby prezentacji audiowizualnej. Umieć → 1) Napisać pracę dyplomową w oparciu o wiedzę książkową, dane literaturowe, wyniki badań lub obserwacji. 2) Wykonać prezentację pracy dyplomowej z wykorzystaniem środków audiowizualnych. Treści zajęć dydaktycznych Nr tematu Tematy i ich rozwinięcie Liczba godzin Razem A Ć L S Semestr III 1. 2. 3. 4. 5. Struktura pracy dyplomowej. Zasady stosowania przypisów, przywołań, numeracji rozdziałów, podrozdziałów, rysunków, tabel, załączników. Sporządzanie bibliografii. Analiza konspektu pracy. Przygotowanie prezentacji treści pracy dyplomowej z wykorzystaniem środków audiowizualnych. Omówienie przebiegu egzaminu dyplomowego. Razem Razem w czasie studiów 2 4 – – 2 4 – – – – 6 10 – – 6 10 – – – – 2 24 24 – – – 2 24 24 – – – – – – I. Metody dydaktyczne Przedmiot jest realizowany w formie ćwiczeń na II roku studiów. 93 II. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu II-1. Forma i warunki zaliczenia ćwiczeń - obecność studenta na ćwiczeniach, - zaliczenie z oceną. Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gronowicz 94 27. Semestr III Przedmiot: PRACA DYPLOMOWA Specjalność: Budowa i Eksploatacja Morskich Systemów Energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów – studia drugiego stopnia Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni Punkty w tygodniu w semestrze w semestrze kredytowe A Ć L S Σ A Ć L S – – – – – – – – – – 20 Razem w czasie studiów 300 – – – – 20 Temat pracy dyplomowej jest wybierany przez studenta w trakcie II semestru, ale nie później niż do jego zakończenia. Na wykonanie pracy przewidziane jest 300 godzin pracy własnej studenta pod opieką promotora (nie ujętych w siatce godzin) i 20 punktów ECTS. Tryb powołania promotora oraz recenzenta pracy precyzuje Regulamin Studiów AM w Szczecinie. Związki z innymi przedmiotami: – ze wszystkimi przedmiotami podstawowymi i kierunkowymi, – seminarium dyplomowe. Wymagania stawiane pracy dyplomowej Praca magisterska w ogólnym założeniu powinna porządkować zagadnienia naukowotechniczne związane z tematem pracy lub mieć charakter typowo odkrywczy. W swojej merytorycznej treści powinna koncentrować się na rozwiązaniu konkretnego problemu przy wykorzystaniu wiedzy zdobytej w całym okresie studiów. Zgodnie z warunkami przyznawania tytułu magistra student w pracy dyplomowej musi wykazać się umiejętnością: – Rozwiązywania złożonych problemów naukowo-technicznych z pełnym wykorzystaniem wiedzy ogólnej i specjalistycznej a także metod badawczych i eksperymentalnych. – Wykorzystania zaawansowanych metod matematycznych przy planowaniu i opracowaniu wyników eksperymentu w przypadku zadania badawczego. – Wykorzystania specjalistycznych programów komputerowych. – Przeprowadzenia własnych studiów literaturowych. – Interpretacji i krytycznego podejścia do uzyskanych wyników. Praca magisterska powinna reprezentować wyższy poziom naukowy w odniesieniu do pracy inżynierskiej. Oznacza to bardziej rozbudowaną część teoretyczną, pełniejszy przegląd literatury przedmiotu oraz wyższy poziom metodologiczny i metodyczny. Praca nie może być przyjęta do obrony bez sprecyzowania postawionego zadania i udokumentowanego rozwiązania. Udokumentowanie sprowadza się do systematycznego przedstawienia toku analiz i obliczeń, toku projektowania eksperymentu, a także opisu wykorzystanego oprogramowania komputerowego. Spełnienie powyższych wymagań potwierdzają swoimi podpisami promotor i recenzent pracy. 95 PLAN STUDIÓW – STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Akademia Morska w Szczecinie Specjalność: Budowa i Eksploatacja Wydział Mechaniczny Morskich Systemów Energetycznych Nr Nazwa przedmiotu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. Matematyka wyższa w zastosowaniach Fizyka współczesna Mechanika analityczna Komputerowe wspomaganie projektowania maszyn Współczesne materiały konstrukcyjne Termodynamika stosowana Alternatywne źródła energii Projektowanie okrętowych systemów energetycznych Automatyka przemysłowa Wymiana ciepła i wymienniki Systemy hydrauliczne i pneumatyczne Klimatyzacja i wentylacja Technologia wytwarzania i odtwarzania warstw wierzchnich Maszyny i systemy napędowe obiektów pływających Praca przejściowa Systemy elektroenergetyczne obiektów pływających Zarządzanie nadzorem technicznym Podstawy projektowania procesów technologicznych Diagnostyka systemów Analiza uszkodzeń oraz niezawodność i bezpieczeństwo systemów Kierowanie i zarządzanie przedsiębiorstwem Zarządzanie jakością eksploatacji Gospodarka energetyczna Ochrona środowiska w procesie eksploatacji Antropotechnika Seminarium dyplomowe Praca dyplomowa Razem: Obciążenie godzinowe w tygodniu: Liczba godzin w semestrze: Zatwierdzony Uchwałą Rady Wydziału Mechanicznego z dnia 30.05.2006 r. Godziny Σ 60 45 45 60 60 30 15 60 60 45 45 45 30 30 30 45 15 30 48 48 24 36 24 24 12 24 – 990 A 30 15 30 15 30 15 15 30 30 15 15 15 15 15 – 15 15 15 24 24 12 24 12 12 12 – – 450 Ć 30 15 15 – – 15 – 15 15 15 15 15 – – 30 – – – – 12 12 12 12 – – 24 – 252 L – 15 – 45 30 – – – 15 15 15 15 15 – – 30 – 15 24 12 – – – 12 – – – 258 S – – – – – – – 15 – – – – – 15 – – – – – – – – – – – – – 30 ECTS A 6 2E 4 1 6 2E 5 1 5 2 3 1 1 1 3 – 3 – 5 – 2 – 2 – 1 – 1 – 9 – 3 – 1 – 2 – 2 – 3 – 1 – 1 – 3 – 1 – 1 – 1 – 20 – 95 10 I semestr 15 tyg. Ć L S 2 – – 1 1 – 1 – – – 3 – – 2 – 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 5 6 – 21 315 Obowiązuje od roku akademickiego 2006/2007 od pierwszego roku studiów Rozkład zajęć w semestrze tygodniowo II semestr 15 tyg. E A Ć L S E A 6 – – – – – – 4 – – – – – – 6 – – – – – – 5 – – – – – – 5 – – – – – – 3 – – – – – – 1 – – – – – – – 2 1 – 1 3 – – 2 1 1 – 3 – – 1E 1 1 – 5 – – 1 1 1 – 2 – – 1 1 1 – 2 – – 1 – 1 – 1 – – 1 – – 1 1 – – – 2 – – 9 – – 1E – 2 – 3 – – 1 – – – 1 – – 1 – 1 – 2 – – – – – – – 2 – – – – – – 2E – – – – – – 1 – – – – – – 2 – – – – – – 1E – – – – – – 1 – – – – – – 1 – – – – – – – – – – – – – – 30 12 7 8 2 32 10 29 435 III semestr 12 tyg. Ć L S – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – 2 – 1 1 – 1 – – 1 – – 1 – – – 1 – – – – 2 – – – – – 6 4 – 20 240 E – – – – – – – – – – – – – – – – – – 2 3 1 1 3 1 1 1 20 33