Specjalizacja z laboratoryjnej genetyki medycznej

Specjalizacja z laboratoryjnej
genetyki medycznej: jak i dla
kogo?
Czym jest specjalizacja z laboratoryjnej genetyki medycznej (LGM), jakie
wykształcenie jest wymagane do jej rozpoczęcia i jakie uprawnienia
posiada specjalista? O tym między innymi dowiecie się z lektury
poniższego tekstu.
Czym jest specjalizacja z LGM?
Specjalizacja z laboratoryjnej genetyki medycznej jest jedną z 12 specjalizacji
dostępnych dla diagnostów laboratoryjnych, dedykowana jest dla osób chcących
podwyższyć swoje kwalifikacje i udokumentować posiadane umiejętności i
doświadczenie zawodowe w kierunku diagnostyki molekularnej, genetyki i
cytogenetyki.
Jakie korzyści płyną z posiadania tytułu specjalisty?
Specjalizacje dla diagnostów w zamyśle miały służyć przygotowaniu kadry
zarządzającej laboratoriami, która będzie posiadać dogłębną wiedzę z zakresu
badań laboratoryjnych i ich interpretacji. Od początku stycznia 2013 roku wg
litery Prawa jedynie specjalista w dziedzinie odpowiadającej profilowi
laboratorium może pełnić funkcję kierownika. (Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne
laboratorium diagnostyczne (Dz. U. Nr 43, poz. 408, z 2006 r. Nr 59, poz. 422
oraz z 2008 r. Nr 53, poz. 324) § 8
Specjaliści, szczególnie w dziedzinach innych niż Laboratoryjna Diagnostyka
Medyczna (tzw. „specjalizacja ogólna”, LDM) są towarem deficytowym na rynku
pracy, a przez to bardziej pożądanym przez pracodawców. Ze względu na
powyższy zapis dot. funkcji kierowniczych oraz na szczególne wymagania dot.
realizacji kontraktów genetycznych z Narodowym Funduszem Zdrowia ,
posiadanie wśród pracowników specjalisty jest bardzo istotne.
Patrząc od strony pracownika specjalizacja wiąże się z awansem zawodowym- w
placówkach publicznych ochrony zdrowia, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Zdrowia z dnia 20 lipca 2011, uzyskanie tytułu specjalisty i odpowiedni staż pracy
gwarantują zmianę stanowiska pracy i (przynajmniej w teorii) otrzymanie
stosownej podwyżki. Są to: stanowisko asystenta diagnostyki laboratoryjnej (tytuł
specjalisty i 5 lat doświadczenia zawodowego jako diagnosta) oraz starszego
asystenta diagnostyki laboratoryjnej (tytuł specjalisty i 7 lat doświadczenia
zawodowego jako diagnosta).
Tyle teorii. Przykład specjalizacji ogólnej (LDM) pokazuje, że nie zawsze
respektuje się specjalistę tak, jak to zostało założone przez Izbę. Niemniej jednak
nie znam żadnego specjalisty z LGM, który narzekałby na brak ofert pracy i
perspektyw.
„Specjalista z Laboratoryjnej Genetyki Medycznej poszukiwany”
LGM to dość świeża specjalizacja. Utworzona została w 2004 roku*, zaś w 2008
roku specjalistów było jedynie ok. 40, z czego znakomita większość otrzymała
uprawnienia na bazie dorobku naukowego i doświadczenia zawodowego,
niektórzy zdawali tylko egzamin. Specjalizacji jako kierunku kształcenia wtedy
jeszcze nie było i była dopiero tworzona. Do 2009 roku ilość specjalistów się
podwoiła, jednak rosnące zapotrzebowanie na doświadczonych cytogenetyków i
diagnostów molekularnych sprawiło, że w końcu ruszyły programy specjalizacji w
kilku miastach Polski. Wzrosła także ilość chętnych, głównie biologów, którzy
przed podjęciem specjalizacji musieli odbyć studia podyplomowe z analityki
medycznej i przepracować kolejne 2 lata w genetycznym laboratorium
diagnostycznym, nim zostali dopuszczeni do specjalizacji.
Obecnie wymóg prawny posiadania specjalisty-kierownika w laboratoriach
diagnostycznych sprawił, że wiele placówek (szczególnie prywatnych) bardzo
intensywnie poszukuje specjalistów z LGM. Trend ten utrzyma się jeszcze co
najmniej przez kilka lat z uwagi na powolny przyrost liczby specjalistów i wciąż
małą ilość jednostek szkolących.
Jakie są kryteria przyjęć na specjalizację z LGM?
Przede wszystkim osoba ubiegająca się o przyjęcie na specjalizację z LGM musi
być diagnostą laboratoryjnym. Jest to krzywdzące dla lepiej obeznanych z
technikami cytogenetycznymi i molekularnymi biotechnologów i biologów
molekularnych, aczkolwiek autorzy programu specjalizacji, na których
opracowanie się tu kilkakrotnie powołuję, twierdzą że studia z analityki
medycznej są niezbędne przed rozpoczęciem specjalizacji. Zainteresowani na
pewno znają argumentację grupy niechętnej nie-analitykom i nie będę jej tu
przytaczać.
Poza samymi uprawnieniami diagnosty niezbędny jest co najmniej 2-letni staż
pracy w zawodzie diagnosty w laboratorium/pracowni/zakładzie zajmującym się
badaniami genomu (cytogenetycznym, genetycznym kryminalistycznym,
molekularnym, wirusologicznym, mikrobiologicznym itp.). Staż pracy możemy
udokumentować dzięki zaświadczeniu otrzymanemu z działu kadr. Teoretycznie
nie musimy pracować konkretnie w laboratorium o takim profilu, jednak jest to
jedno z decydujących kryteriów wpływających na kształt listy rankingowej i na
przyjęcie/odrzucenie naszego wniosku.
Poza tymi dokumentami należy przedłożyć:
– wypełniony wniosek
– odpis dyplomu szkoły wyższej
– dokument potwierdzający wniesienie opłaty za postępowanie kwalifikacyjne
– ksero dyplomu specjalisty, o ile posiadamy już specjalizację ogólną, specjalizację
z mikrobiologii lub analityki klinicznej (dzięki nim możemy ubiegać się o skrócony
tryb specjalizacji!).
-oświadczenie o miejscu wykonywania podstawowego stażu specjalizacyjnego.
Przy tym punkcie zatrzymamy się dłużej. Staż podstawowy to w zasadzie
regularna praca w laboratorium uprawnionym do prowadzenia takiego stażu.
Jeżeli mamy szczęście i pracujemy w dużej i znanej jednostce, możliwe że posiada
ona takie uprawnienia lub może się o nie starać -należy się tego dowiedzieć na
miejscu (o wymogach, które musi spełnić laboratorium napisano w programie
specjalizacji na str. 13). Jeżeli nasze laboratorium nie ma uprawnień, musimy
znaleźć jednostkę prowadzącą staż, podpisać z nią umowę stażową i otrzymać
zgodę obecnego pracodawcy na odbycie owego stażu. Jest to o tyle ważne, że staż
podstawowy trwa całe 5 lat i w tym czasie nie ma nas w pracy, więc musimy mieć
gwarancję zatrudnienia na czas odbywania szkolenia.
O jednostkach prowadzących staż podstawowy możemy zasięgnąć języka na
uczelni prowadzącej specjalizację oraz w CMKP. Niestety aktualnej, kompletnej
listy jednostek uprawnionych do prowadzenia stażu nie ma, więc trzeba szukać
informacji na własną rękę.
Ile trwa specjalizacja?
Osoby, które nie posiadają specjalizacji z LDM, mikrobiologii lub analityki
klinicznej odbywają 5-letnią specjalizację, natomiast specjaliści w jednej z
wymienionych dziedzin odbywają ją w trybie skróconym, w ciągu 3 lat.
Poza stażem podstawowym, trwającym przez całe 5 lat (z przerwami na kursy,
staże kierunkowe i inne formy kształcenia wymienione w programie specjalizacji)
kandydat na specjalistę zalicza określone w programie kursy doszkalające i staże
kierunkowe. Po szczegółowy wykaz odsyłam do Programu Specjalizacji.
Jak uzyskać tytuł specjalisty?
Żeby ukończyć specjalizację, poza uczęszczaniem na staż podstawowy oraz
zaliczeniem wszystkich staży kierunkowych i kursów, należy przedstawić swój
dorobek naukowy (co najmniej jedna praca poglądowa lub oryginalna
zrecenzowana pozytywnie przez kierownika specjalizacji, wystąpienia i referaty,
certyfikaty uczestnictwa w konferencjach itp.) a także zaliczyć egzamin z języka
obcego (lub przedstawić certyfikat znajomości języka typu TOEFL, FCE itp.) oraz
kolokwium końcowe u kierownika specjalizacji.
Po uzyskaniu pozytywnej opinii kierownika specjalizacji i spełnieniu powyższych
wymogów, kandydat może podejść do państwowego egzaminu końcowego.
Egzamin państwowy składa się z trzech części: testu wyboru, egzaminu
praktycznego i egzaminu ustnego (przeprowadzanych w takiej właśnie
kolejności). Żeby przystąpić do kolejnego etapu należy uzyskać ocenę pozytywną
z części poprzedniej.
Ile kosztuje specjalizacja?
Jeżeli pracujemy w miejscu odbywania stażu podstawowego, mieszkamy w mieście
odbywania specjalizacji i w tym samym mieście odbywamy wszystkie staże
kierunkowe (co jest raczej abstrakcją ze względu na niewielką ilość jednostek
szkolących!) koszt specjalizacji wyniesie ok. 10-15 tys. zł. Niestety w realnych
warunkach nawet mieszkając w miejscu odbywania specjalizacji, musimy
dojeżdżać na część staży i kursów w inne części kraju, co wiąże się z kosztami
przejazdu, noclegu i wyżywienia. Należy więc przygotować się na koszt rzędu 12 –
20 tys zł.
Na jakiej uczelni można specjalizować się z LGM?
W tej chwili laboratoryjną genetykę medyczna prowadzą (wg mojej najlepszej
wiedzy) trzy ośrodki w kraju:
–
Kraków
(http://farmacja.cm-uj.krakow.pl/index.php/specjalizacja-genetyka_laboratoryjna)
– dopiero prowadzi nabór!
– Łódź (http://www.umed.pl/pl/index1.php?dir=okp&mn=okpspecjalizacjed) –
specjalizacja w toku
– Poznań (http://www.ump.edu.pl/index.php?strona=sub_138_1321622208) –
specjalizacja w toku
Niestety nie ma żadnej centralnej bazy ośrodków które prowadzą lub zamierzają
otworzyć specjalizację z LGM, dlatego jedynym skutecznym sposobem na
znalezienie najbliższej swojemu miejsca zamieszkania placówki jest skorzystanie
z wyszukiwarki internetowej.
Dolina Biotechnologiczna będzie Was informować na bieżąco o nowych naborach
na LGM, więc warto do nas zaglądać.
Dla kogo specjalizacja?
Jak już wspomniałam, specjalizacja z LGM jest dedykowana dla diagnostów
posiadających doświadczenie w genetyce/cytogenetyce/diagnostyce molekularnej.
Nie warto na nią aplikować, jeżeli nie pracujemy w laboratorium o takim profilu,
gdyż nie będzie nam łatwo ani dostać się na taką specjalizację, ani dostać zgodę
na odbywanie stażu podstawowego w innej jednostce, ani nie będzie nam łatwo na
początku zaznajomić się z pracą w laboratorium stażowym, jeżeli nie mieliśmy
nigdy do czynienie z takim profilem działalności.
Specjalizacja nie jest także dobrym pomysłem dla osób, które wykonują swoją
pracę rutynowo, nie mają pomysłu na innowację, optymalizację metod i nie
dążących do ciągłego pogłębiania wiedzy. Genetyka medyczna zmienia się tak
dynamicznie, że nie ma tu miejsca na zastój i stagnację. Specjalista musi zdawać
sobie z tego sprawę, być na bieżąco z nowymi technikami (jak NGS czy CGH) i
nowymi odkryciami, regularnie czytywać publikacje branżowe (i to nie w polskich
periodykach, ale zagraniczne!).
Jeżeli pracujemy w laboratorium o odpowiednim profilu, ciągle się
doskonalimy i wiemy, co robimy, dlaczego i po co- wtedy warto pomyśleć o
specjalizacji jako formie doskonalenia zawodowego.
Źródła i przydatne linki:
Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP)
KIDL – informacje dot. specjalizacji
Realizacja specjalizacji w zakresie Laboratoryjnej Genetyki Medycznej- Raport
2010
Data publikacji: 28.11.2012r.