docJestem dumna z tego, że priorytetowa rola w zapewnieniu
download 
Reklamacja Transkrypt
Jestem dumna z tego, że priorytetowa rola w zapewnieniu
G A Z E T A F I R M O W A n r 11 ( 3 3 ) | g r u d z i e ń 2 011 Jestem dumna z tego, że priorytetowa rola w zapewnieniu polskiemu społeczeństwu bezpieczeństwa energetycznego przypada Kompanii Węglowej Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarządu Kompanii Węglowej Najserdeczniejsze życzenia zdrowych świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku składają zarząd i rada nadzorcza Kompanii Węglowej SA W W W. K W S A . P L G A Z E T A F I NASZA KOMPANIA D R M O W A GRUDZIEŃ rodzy Czytelnicy! Być może zauważyliście, że większość relacji z obchodów górniczego święta roz- poczyna się od słów „zgodnie z tradycją”… To nie przypadek, bowiem Barbórka stała się nieodłącznym elementem śląskich i górniczych zwyczajów, ważną częścią kultury tego regionu. Czwarty grudnia to dzień w którym górniczy etos ukazuje się całej okazałości w swych odświętnych BARBÓRK A 3 Zgodnie z tradycją Barbórka pracowników KW SA odbyła się w Teatrze im. St. Wyspiańskiego w Katowicach 7 Wyróżnieni i nagrodzeni Nadanie odznaczeń i stopni górniczych 8 Arcybiskup Wiktor Skworc z górnikami „Bielszowic” Msza w intencji górniczej braci 10 To był trudny rok… barwach. W tym roku niestety nie wszyscy świętowali tak, jakby chcieli. Tragiczny wypadek w kopalni „Knurów-Szczygłowice”, który wydarzył się kilka dni przed Barbórką, położył się cieniem na tamtejszych obchodach. W pozostałych kopalniach naszej spółki podczas uroczystych akademii nieodmiennie powtarzał się ten sam moment – chwila ciszy, poświęcona tym, którzy odeszli na wieczną szychtę. W kopalni „Piast” już po obchodach barbórkowych odbyły się uroczystości 30. rocznicy strajku górników – protestu przeciw wprowadzeniu stanu wojennego. To właśnie między innymi dzięki tym, którzy wtedy, nie bacząc na śmiertelne zagrożenie, zjechali na dół i odmówili pracy, dzisiejsze pokolenie może świętować Barbórkę w poczuciu bezpieczeństwa, w wolnej Polsce. Górnicy świętują nie tylko czwartego grudnia. Tradycja zobowiązuje, więc karczmy piwne, babskie combry i inne spotkania odbywają się jeszcze nawet po Nowym Roku. Dominuje jednak atmosfera pracy i odpowiedzialności za firmę, której nowa strategia daje wielkie szanse na zrównoważony rozwój. Mija kolejny rok, dobry i obiecujący. Na głębsze podsumowania przyjdzie jeszcze czas, kiedy księgowi podliczą wyniki. Dziś, kiedy do Waszych rąk trafi ten numer miesięcznika, w atmosferze adwentu oczekujemy Boskich narodzin. Przyjmijcie, nasi Drodzy Czytelnicy, najserdeczniejsze życzenia zdrowych i wesołych świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku. Jan Czypionka Dla górników KWK „Bobrek-Centrum” tegoroczna Barbórka miała wyjątkowe znaczenie 12 Nasza patronka uczy nas godności Msza barbórkowa dla pracowników ZG „Piekary” 14 Odnowiony sztandar Obchody górniczego święta w „Chwałowicach” 16 Szczególny rok dla kopalni Akademia barbórkowa górników kopalni „Marcel” 18 Pokłon świętej Barbarze 19 Dwa dni świętowania Uroczystości kopalni „Jankowice” 20 Barbórka w „Sośnicy-Makoszowach” w obiektywie 21 Figurka świętej Barbary dla arcybiskupa Zimonia Barbórkowa akademia kopalni „Piast” 22 Najdłuższa szychta To był najdłuższy strajk przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce 24 Piękny jubileusz KWK „Rydułtowy-Anna” obchodzi jubileusz 220-lecia 26 Górnicy nie pozostaną bez opieki 28 Gratulacje dla jubilatów i ich rodzin Spotkanie jubilatów kopalni „Pokój” 30 Pani minister – gwarkiem Obchody barbórkowe w KWK „Ziemowit” 31 To był przełomowy rok Radosne świętowanie w kopalni „Halemba-Wirek” 33 Nie można oddzielać wiary od codziennej pracy 34 Wesoła biesiada gwarków Spotkanie przy kopalni „Brzeszcze” W YDARZENIA 36 Dawnych wspomnień czar 37 W „Szczygłowicach” nie świętują… 40 Czarne Diamenty dla naszych kopalń 41 Najbezpieczniejsze oddziały LUDZIE I MIEJSCA 42 Złoty zegarek i dębowe liście 46 Boże Narodzenie inne niż wszystkie KO M PA N I A W Ę G L OWA Ga zeta f ir mowa Redakcja: Biuro Komunikacji KW SA dyrektor Zbigniew Madej Redaktor naczelny: Jan Czypionka [email protected] Adres redakcji: 40-039 Katowice ul. Powstańców 30, p. 64 tel. 032 7572025 Wydawca: Kompania Węglowa SA 40-039 Katowice ul. Powstańców 30 Druk: Tolek, drukarnia im. K. Miarki Rozmowa z Narcyzem Dudkiem, dyrektorem Biura Polityki Płacowej Kompanii Węglowej 48 G a ler i a Zdjęcie na okładce: przedstawiciele Starej Strzechy kopalni „Chwałowice” – Tadeusz Bochenek, maszynista wyciągowy, i Mirosław Adamski, starszy geolog górniczy, podczas uroczystości barbórkowej. Fot. Jan Czypionka Oddano do druku: 16. XII.2011 BA R BÓR K A W piątkowy wieczór, 2 grudnia, na widowni zasiedli pracownicy Kompanii z zarządem firmy oraz zaproszeni goście Zgodnie z tradycją Uroczystości barbórkowe pracowników Kompanii Węglowej odbyły się tradycyjnie jak co roku w Teatrze im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach W piątkowy wieczór, 2 grudnia, Prezydent szczególne słowa powitania skie- i ich rodziny. W liście skierowanym do za- na widowni zasiedli pracownicy rował do pani prezes Kompanii Węglowej łogi Kompanii Węglowej napisał: „W duchu Kompanii z zarządem firmy oraz i członków zarządu oraz przedstawicieli śląskiej tradycji, na każdy kolejny dzień fe- zaproszeni goście. kopalń i zakładów wchodzących w skład drunku, życzę szczęśliwej szychty. Niech stanu naszej spółki. Wyraził słowa szacunku dla Święta Barbara otacza Was i Wasze Rodzi- w Kancelarii Prezydenta, odczytał list, wszystkich pracowników, którzy codzien- ny Swoją opieką i wyprasza potrzebne łaski który Bronisław Komorowski, prezydent ną, ciężką pracą przyczyniają się do rozwo- w życiu zawodowym i osobistym”. RP, skierował do górników Kompanii. ju firmy. Szczególnie pogratulował osobom, Zygmunt Łukaszczyk, wojewoda śląski, od- – Barbórka, dzień patronki górnictwa, jed- które w trakcie uroczystości otrzymały czytał list do górników. no z najważniejszych świąt obchodzonych stopnie górnicze oraz odznaczenia. – na Śląsku, wpisane jest w śląską tradycję Słowa uznania i szacunku dla górniczej z Dniem Górnika jest naszą powinnością i stanowi jej nieodłączną część. Szczególny braci przekazał również Waldemar Paw- i pięknym hołdem dla tych, którzy wyko- charakter tego świętowania polega na pie- lak, wicepremier i minister gospodarki, nują ten odpowiedzialny i trudny zawód – lęgnowaniu górniczego etosu, który zacho- który niestety nie mógł być obecny na tej powiedział wojewoda. – Barbórka stwarza wuje swoją wartość i znaczenie także dziś. uroczystości. również okazję do przyjrzenia się bliżej Górnictwo to zawód szczególny – połącze- Obowiązki archidiecezji ciężkiej i niebezpiecznej pracy górników nie ciężkiej pracy z odwagą tworzy swoisty katowickiej nie pozwoliły arcybiskupowi i pozwala docenić podejmowany przez rys charakteru górników: ludzi twardych, Wiktorowi Skworcowi, nowemu metropo- nich trud. uczciwych, pracowitych, solidarnych i nie- licie, być na akademii. Ekscelencja w po- – Wartością najwyższą, decydującą o po- ugiętych. rannej modlitwie polecił Bogu górników tencjale gospodarczym państw i narodów Olgierd Dziekoński, sekretarz przejmowania Pielęgnowanie tradycji związanych |3 BA R BÓR K A zawsze pozostaje człowiek – powiedział Górniczego, i Adam Matusiewicz, marsza- Wśród gości byli także: Maria Pańczyk- w swym wystąpieniu Piotr Uszok, prezy- łek województwa śląskiego. -Poździej, wicemarszałek Senatu RP, Hen- dent Katowic. – To godność i bezpieczeń- Okolicznościowy także ryk Jacek Jezierski, Główny Geolog Kraju, stwo pracowników górnictwa powinny Piotr Duda, przewodniczący Komisji Kra- prof. Maciej Kaliski, wiceminister gospo- być stawiane ponad wszelkie ekonomiczne jowej NSZZ „Solidarność”, który życzył darki, prof. Andrzej Karbownik, rektor wskaźniki. górnikom pracy bezpiecznej, spokojnej Politechniki Śląskiej, prof. Józef Dubiń- Głos podczas akademii zabrali również i docenianej przez rządzących i całe pol- ski, dyrektor naczelny Głównego Instytu- Piotr Litwa, prezes Wyższego Urzędu skie społeczeństwo. tu Górnictwa, Aleksandra Magaczewska, adres przysłał przewodnicząca rady nadzorczej KW SA, przedstawiciele władz gminnych i instytucji współpracujących z naszą spółką. W imieniu zarządu Kompanii Węglowej i swoim własnym za życzenia i słowa uznania podziękowała pani prezes Joanna Strzelec-Łobodzińska. – Barbórka to dla górników dzień szczególny. To czas podsumowań i przedstawiania planów na przyszłość – powiedziała pani prezes. – Nagradzamy najlepszych spośród nas. Dziękujemy za ofiarną pracę jubilatom i odchodzącym na emeryturę. Zgodnie z tradycją spędzamy ten dzień w gronie przyjaciół. Dlatego serdecznie dziękuję wszystkim, którzy w przeddzień górniczego święta zaszczycili nas tutaj swoją obecnością. Wspominamy te dobre, ale i smutne chwile. Myślimy szczególnie o tych naszych kolegach, którzy odeszli na wieczną szychtę. Wydobywając węgiel, oddali to, co jest najcenniejsze – swoje życie. W tym roku w kopalniach Kompanii Węglowej zginęło czterech górników. Cześć ich pamięci. Sala uczciła poległych górników minutą Mariusz Drapała, dyrektor Biura Klientów Strategicznych, otrzymał Medal Srebrny „Za Długoletnią Służbę”, który wręcza prof. Olgierd Dziekoński Zarząd Kompanii Węglowej uhonorował węglowymi pucharami gminy górnicze, które docenił za profesjonalizm i dobrą współpracę. Na zdjęciu laureaci: Bernard Pustelnik, burmistrz Bierunia, Grażyna Dziedzic, prezydent Rudy Śląskiej, i Małgorzata Mańka-Szulik, prezydent Zabrza ciszy. – Kompania Węglowa to firma stosunkowo młoda, ale jednocześnie dojrzała dzięki wieloletniemu doświadczeniu zawodowemu swoich pracowników – kontynuowała Joanna Strzelec-Łobodzińska. – To oni są naszym największym atutem. Dlatego składam im serdeczne podziękowania za ogromny wkład pracy w rozwój polskiego górnictwa i Kompanii Węglowej. W skład spółki wchodzą kopalnie o ponad 250-letniej historii i kopalnie stosunkowo młode. Stoimy na straży górniczej tradycji, ale jednocześnie doskonale zdajemy sobie sprawę ze współczesnych wyzwań, które przed nami stoją. W ostatnich latach uporczywie szuka się alternatywy dla węgla, ale trudno ją znaleźć w polskich realiach. Nasz kraj węglem stoi! Dowodem na to jest polityka energetyczna polskiego rządu, nakreślona do 2030 roku, gdzie potwierdzono większościowy udział węgla w zapewnieniu Polsce energii. Jestem dumna z tego, że priorytetowa rola w zapewnieniu polskiemu społeczeństwu bezpieczeństwa energetycznego przypada Kompanii Węglowej. Jesteśmy największą 4 | firmą wydobywającą węgiel kamienny nie tylko w Polsce, ale i w Unii Europejskiej. Powstanie Kompanii było efektem restrukturyzacji polskiego górnictwa. Myślę, że spółka spełniła oczekiwania stawiane w momencie powstania, w 2003 roku. Ale nastał czas, by ruszyć do przodu. Przygotowaliśmy zmiany organizacyjne i nową strategię spółki. Zlikwidowane zostaną Centra Wydobywcze. Większe kompetencje otrzymają dyrektorzy kopalń. Uznaliśmy, że za większą odpowiedzialnością za wyniki produkcyjne muszą iść możliwości decyzyjne. Powstanie Centrum Logistyki Materiałowej i Centrum Usług Księgowych. Nasza struktura stanie się przejrzysta i bardziej efektywna. Stawiamy na rozwój, bo kto nie idzie do przodu, nie reaguje na potrzeby rynku, ten się cofa i przestaje być potrzebny. A rynek na nasz produkt mamy bardzo duży, czego dowodem jest import do Polski w tym roku Na gości czekała nie lada atrakcja – każdy otrzymał jeszcze „gorący” egzemplarz specjalnego wydania gazety barbórkowej – dodatku do „Dziennika Zachodniego” około 15 milionów ton węgla. Nadal będziemy rozwijać współpracę w za- – Wszystkim Państwu dziękuję, że za- Kompania Węglowa zgodnie z nową strate- kresie węglowych szczyciliście nas swoją obecnością, razem gią będzie stała na trzech nogach. Pierwsza z polskim placówkami naukowymi. Dzięku- z nami obchodzicie górnicze święto. Niech to oczywiście węgiel, którego wydobycie ję za wsparcie w naszej pracy pracownikom żyje nam górniczy stan! Szczęść Boże! – chcemy nie tylko ustabilizować, ale zwięk- Głównego Instytutu Górnictwa, Akademii tymi słowami Joanna Strzelec-Łobodziń- szyć w perspektywie do 2015 roku. Górniczo-Hutniczej, Politechniki Śląskiej ska zakończyła swoje wystąpienie Drugim filarem spółki stanie się energetyka. i Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla. Pani prezes wraz z ministrem Kaliskim Z naszym partnerem biznesowym wybudu- Z okazji górniczego święta nasi pracownicy i Aleksandrą Magaczewską dokonała aktu jemy elektrownię, oczywiście węglową. czystych technologii nie tylko podsumowują mijający rok – mówiła dekoracji wyróżniających się pracowników bi- dalej pani prezes. – My- Kompanii Węglowej medalami „Za Długolet- energetycz- ślą o tym, co ich czeka nią Służbę”, odznakami „Zasłużony dla Gór- Górnictwo to zawód szczególny – połączenie ciężkiej pracy z odwagą w przyszłości. A w fir- nictwa RP” oraz nadała stopnie górnicze. mie z ambitną strategią Zarząd Kompanii Węglowej postanowił rozwoju na pewno lepiej w tym roku uhonorować węglowymi pu- się pracuje. charami gminy górnicze, które docenił za Kompania Węglowa mi- profesjonalizm i dobrą współpracę. Bronisław Komorowski, jający rok zakończy bli- W imieniu miasta Zabrza puchar odebrała sko 500-milionowym prezydent Małgorzata Mańka-Szulik. Pod te- mować energetykę ni- zyskiem netto. Wydo- renami Zabrza eksploatację górniczą prowa- skoemisyjną. będziemy ponad 39 mi- dzą kopalnie „Sośnica-Makoszowy” i „Biel- Otóż nasza elektrownia będzie miała naj- lionów ton węgla, wykonamy 180 kilometrów szowice”. Od blisko trzech lat funkcjonuje wyższą z obecnie możliwych, 46-procen- wyrobisk w ramach prac przygotowawczych. zespół porozumiewawczy, w ramach którego tową sprawność. Otrzymamy w ten sposób Na inwestycje wydamy 966 milionów zło- dokonywana jest okresowa ocena wpływów 10-procentową w porównaniu tych. Nakłady na bezpieczeństwo pracy wy- eksploatacji górniczej na powierzchnię tere- z pracującymi w systemie energetycznym niosą prawie 700 milionów złotych. Tutaj nie nu w granicach administracyjnych miasta, starymi blokami. Pozwoli to na zmniejsze- pozwalamy sobie na jakiekolwiek oszczędno- jak również rozwiązywane są problemy po- nie emisji dwutlenku węgla o 30 procent. ści. Życie i zdrowie naszych pracowników nie wstałe w związku z usuwaniem szkód po- Taki sposób myślenia będzie miał wpływ na ma ceny przeliczalnej na pieniądze. chodzenia górniczego. Dzięki współpracy powstanie trzeciego filaru Kompanii Węglo- Mądrość jest kategorią zbiorową. Dlatego władz samorządowych i Kompanii Węglo- wej. Trzecia już linia biznesowa, dodatko- z uwagą wsłuchujemy się w opinie strony spo- wej w znacznym stopniu ograniczono skutki wo wzmacniająca firmę, będzie wspomagać łecznej reprezentowanej przez nasze związki zeszłorocznej powodzi w dzielnicy Zabrza ochronę środowiska. Temu celowi będzie zawodowe. Rozmawiamy, znajdujemy opty- Makoszowach, a na drodze ugodowej roz- służyć większe niż dotychczas zagospodaro- malne rozwiązania i wprowadzamy je w życie. wiązano m.in. problem uszkodzonego mostu wanie odpadów poprodukcyjnych i metanu. Dziękuję ich przedstawicielom za współpracę. i zapewnienia przeprawy przez rzekę Kłodni- W przypadku metanu postawiliśmy sobie za Ważne by z zachodzącymi zmianami w firmie cę w ciągu ulicy Legnickiej. cel trzykrotnie wyższe niż obecnie wykorzy- identyfikowali się nasi pracownicy. Dlatego Puchar dla Rudy Śląskiej odebrała prezy- stanie go do celów energetycznych. tak istotny jest dialog z Radą Pracowników. dent miasta Grażyna Dziedzic. Rozwijając znesową, linię ną, myślimy nie tylko o efektach ekonomicznych. Damy przykład, jak spełnić pakietu wymogi klimatyczne- go. Pokażemy, jak nie prezydent RP zwalczając węgla, pro- różnicę |5 BA R BÓR K A W imieniu miasta Bierunia puchar odebrał burmistrz Bernard Pustelnik. Pod terenami Bierunia eksploatację górniczą prowadzą kopalnie „Piast” i „Ziemowit”. Od połowy ub. roku także i tu funkcjonuje zespół porozumiewawczy, w ramach którego dokonywana jest okresowa ocena wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu w granicach administracyjnych miasta, jak również rozwiązywane są problemy powstałe w związku z usuwaniem szkód górniczych. W części artystycznej akademii wystąpiła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Zabrzańskiej pod dyrekcją Sławomira Chrzanowskiego, z solistami Anitą Maszczyk i Adamem Szerszeniem, którzy przypoW części artystycznej akademii wystąpiła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Zabrzańskiej pod dyrekcją Sławomira Chrzanowskiego z solistami Anitą Maszczyk i Adamem Szerszeniem mnieli w muzyczno-wokalnej wersji największe filmowe przeboje. Już po zakończeniu uroczystości okaza- Obszar górniczy kopalń „Pokój”, „Bielszowi- bezkonf liktowo. Od pięciu lat problemy ło się, że na gości czekała nie lada atrak- ce” i „Halemba-Wirek”, należących do Kom- związane z ochroną powierzchni terenu cja – każdy otrzymał jeszcze „gorący” panii Węglowej, w 90 proc. leży w granicach górniczego są rozwiązywane w ramach ze- egzemplarz specjalnego wydania gazety Rudy Śląskiej, spod której wydobywa się oko- społu porozumiewawczego. Dzięki dobrej barbórkowej – dodatku do „Dziennika Za- ło 4 mln t węgla, co stanowi 11 proc. ogółu współpracy w sposób ugodowy rozwiązuje- chodniego”, w którym, obok wielu intere- wydobycia naszej spółki. my m.in. problem odtworzenia ulicy Biel- sujących artykułów dotyczących Kompanii Dzięki dobrej współpracy z władzami szowickiej, regulacji potoku Jamna, regu- Węglowej, zostało zamieszczone pamiąt- samorządowymi opiniowanie planu ru- lacji Potoku Bielszowickiego oraz ważnych kowe zdjęcie… z dopiero co zakończonej chu tych zakładów górniczych przebiega obiektów użyteczności publicznej. akademii. LISTA ODZNACZONYCH Medal Złoty „Za Długoletnią Służbę”: Inżynier Górniczy II Stopnia: •Wojciech PRZYBYLSKI, kierownik Przeróbki Mechanicznej Węgla •Sabina BOCHDANOWICZ, starszy inspektor w kopalni „Sośnica- w kopalni „Brzeszcze”, -Makoszowy” •Piotr ZIENTEK, elektromonter w kopalni „Sośnica-Makoszowy”. Technik Górniczy I Stopnia: Medal Srebrny „Za Długoletnią Służbę”: •Bernard BRODA, sztygar zmianowy w kopalni „Bobrek-Centrum” •Bernard BUGLA, dyrektor techniczny kopalni „Bolesław Śmiały”, Technik Górniczy II Stopnia: •Mariusz DRAPAŁA, dyrektor Biura Klientów Strategicznych, •Jarosław SADRAK, sztygar oddziałowy w kopalni „Bielszowice” •Tadeusz SZNAJDER, górnik kopalni „Bielszowice”, Górnik I Stopnia: •Zdzisław WILK, zastępca kierownika Działu Bhp i Szkolenia •Ireneusz ĆMOK, górnik kopalni „Jankowice”, w kopalni „Jankowice” •Robert OLSZOK, górnik kopalni „Piast” Medal Brązowy „Za Długoletnią Służbę”: Odznaka „Zasłużony dla Górnictwa RP”: Zbigniew RACZYK, górnik kopalni „Halemba-Wirek”, •Jerzy BOJDA, kierownik Kopalnianej Stacji Ratownictwa •Ryszard JONKISZ, nadsztygar górniczy w kopalni „Piast”, •Wojciech MALORNY, nadsztygar energomechaniczny w kopalni „Ziemowit” Generalny Honorowy Dyrektor Górniczy: •Kornelia NEWY, burmistrz miasta Rydułtowy Generalny Dyrektor Górniczy III Stopnia: •Jan DĄBROWA, dyrektor ds. pracy kopalni „Piast”, •Jan JANOWSKI, dyrektor Zakładu Elektrociepłownie Inżynier Górniczy I Stopnia: •Jacek CIEŚLIK, nadsztygar elektryczny kopalni „Chwałowice”, •Tomasz SAWICKI, nadsztygar górniczy kopalni „Knurów- -Szczygłowice” Górniczego w ZG „Piekary”, •Roman CZAPLA, górnik kopalni „Pokój”, •Mariusz GAJDOSZ, sztygar oddziałowy oddz. wydobywczego w kopalni „Marcel”, •Maciej HAŁAT, nadsztygar ds. mechanicznych kopalni „Halemba-Wirek”, •Czesław KLIMEK, nadsztygar górniczy kopalni „Rydułtowy- -Anna”, •Arkadiusz Ignacy KULA, sztygar oddziałowy oddz. robót przygotowawczych kopalni „Ziemowit”, •Aleksander MIKOŁAJEK, nadsztygar górniczy kopalni „Brzeszcze”, •Janusz ORZEŁ, dyrektor ds. ekonomiki produkcji CW Południe, •Joanna Barbara RATAJCZAK, kierownik Działu Kontroli Wewnętrznej kopalni „Knurów-Szczygłowice” 6 | Wyróżnieni i nagrodzeni Tradycyjnie w czasie obchodów górniczego święta zasłużeni pracownicy przemysłu węglowego nagradzani są nadaniem odznaczeń i stopni górniczych N a podstawie art. 138 Konstytu- MEDALEM SREBRNYM „ZA DŁUGOLET- cji Rzeczypospolitej Polskiej oraz NIĄ SŁUŻBĘ”: ustawy o orderach i odznaczeniach, Roman JĘDRZEJAK, kierownik Zespołu postanowieniem prezydenta Rzeczypospo- Logistyki Zaopatrzenia i Gospodarki Ma- litej Polskiej Bronisława Komorowskiego teriałowej, za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykony- Andrzej LINDNER, radca prawny, wanie obowiązków wynikających z pracy Zbigniew ŁACHAN, kierownik Zespołu zawodowej odznaczeni zostali następujący Górniczego w Biurze Produkcji, pracownicy Kompanii Węglowej SA: Grażyna SAMOLEWICZ, główny specjali- MEDALEM ZŁOTYM „ZA DŁUGOLET- sta koordynator w Zespole Ekonomiki Pro- NIĄ SŁUŻBĘ”: dukcji; Adam BARAŃSKI, główny specjalista ko- MEDALEM BRĄZOWYM „ZA DŁUGO- ordynator w Biurze Produkcji, LETNIĄ SŁUŻBĘ”: Barbara BARTON, główny specjalista Monika PAMUŁA, starszy inspektor w Ze- w Biurze Klientów Strategicznych, spole Ekonomiki Produkcji, Urszula BYBLEWSKA, starszy inspektor Katarzyna w Zespole Ekonomiki Produkcji, w Zespole Ekonomiki Produkcji. Eugeniusz BYCZEK, główny specjalista DECYZJĄ MINISTRA GOSPODARKI w Zespole Logistyki Zaopatrzenia i Gospo- ODZNAK Ą „ZASŁUŻONY DLA GÓRNI- darki Materiałowej, CTWA RP” ZOSTALI WYRÓŻNIENI: Bogumiła DUSZYK-ŚLIWA, główny spe- Maria FASK A, kierownik Zespołu Eko- cjalista w Zespole Ekonomiki Produkcji, nomiki Produkcji, Barbara HOŁA, star- Bronisław GASZKA, główny specjalista szy inspektor, Urszula JONEK, starszy w Zespole Logistyki Zaopatrzenia i Gospo- inspektor, Ingrida K AFK A, główny spe- darki Materiałowej, cjalista, Klaudia K ARWAT, główny spe- STOPIEŃ GENERALNEGO DYREKTORA Witold GUZ, główny specjalista w Zespole cjalista, starszy GÓRNICZEGO III STOPNIA OTRZYMALI: Logistyki Zaopatrzenia i Gospodarki Ma- inspektor, Zbigniew MALIK, główny spe- Cezary CEBULA, główny specjalista ko- teriałowej, cjalista, Gabriela MICHALSK A, główny ordynator w Biurze Produkcji, Krzysztof Urszula Katarzyna HEFT, główny specjali- specjalista, Karol PRZEWOŹNIK, starszy KIEŁBIOWSKI, dyrektor ds. produkcji sta w Biurze Strategii Personalnej, inspektor, Katarzyna SCHEER, kierow- w CW Zachód, Stanisław ŁUSZCZEK, dy- Anna Maria KLĘP, główny specjalista nik zespołu w Biurze Klientów Strategicz- rektor Biura Przeróbki i Jakości Produkcji w Pionie Prezesa Zarządu, nych, Ewa SKÓROK, główny specjalista, w Centrali KW SA, Jan MERTAS, dyrek- Bożena KOSOWSKA, główny specjalista Jerzy SŁOCIŃSKI, kierownik zespołu tor Biura Gospodarki Złożem w Centrali w Pionie Wiceprezesa ds. Pracy, w Biurze Klientów Strategicznych, Ma- KW SA, Janusz ORZEŁ, dyrektor ds. eko- Andrzej KURZYŃSKI, kierownik zespołu rek SOBIK, kierownik Zespołu Zamó- nomiki produkcji w CW Południe, Marek w Biurze Obsługi Klienta, wień i Przetargów, Piotr STROIŃSKI, SZAFRANIEC, dyrektor ds. ekonomiki Jan SKROBOT, główny specjalista w Biu- kierownik Zespołu Logistyki Zaopatrze- produkcji w CW Północ. rze Klientów Strategicznych, nia, Iwona SZCZYGIOŁ, kierownik ze- DECYZJĄ PREZESA KOMPANII WĘGLO- Maria SMYCZEK, starszy inspektor w Ze- społu w Biurze Klientów Strategicznych, WEJ HONOROWE SZPADY GÓRNICZE spole Ekonomiki Produkcji, Krystyna SZWAJNOCH, starszy inspek- OTRZYMALI: Irena STĘPIEŃ, główny specjalista koor- tor, Rafał TR ACZ, główny specjalista, Leszek dynator w Biurze Rachunkowości, Zbigniew TRONT, inspektor, Mirosława w Biurze Produkcji, Marek PAWEŁCZYK, Marek SZARAFIŃSKI, kierownik Zespołu TWOREK, główny specjalista, Franciszek główny specjalista w Biurze BHP, Marek Zagrożeń Naturalnych w Biurze Produkcji, WEIHR AUCH, główny specjalista, Grze- KORBA, główny specjalista w Biurze In- Maria gorz WOŹNIAK, kierownik Zespołu Za- westycji i Gospodarki Środkami Produkcji, w Biurze Klientów Strategicznych, rządzania Środkami Produkcji, Beata Tomasz KOWAL, główny specjalista w Biu- Waldemar WALASEK, główny specjalista ZBROJA, główny specjalista. rze Gospodarki Złożem i Ekologii, Tomasz SZYMAŁA, główny specjalista w Zespole Planowania i Realizacji Inwestycji; PYTLIK, Antoni starszy KRENTUSZ, inspektor Ewa Skórok, główny specjalista w Centrali Kompanii Węglowej, otrzymała odznakę „Zasłużony dla Górnictwa RP”. Dekoruje Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarządu KW SA. Fot. Jan Czypionka DOLEGŁO, główny specjalista TARGOWSKI, starszy inspektor CW Północ. |7 BA R BÓR K A W kościele pw. św. Marii Magdaleny mszę w intencji górniczej braci odprawił arcybiskup metropolita katowicki Wiktor Skworc Arcybiskup Wiktor Skworc z górnikami „Bielszowic” Dla górników i parafian Bielszowic pierwsza niedziela adwentu stała się wyjątkowym wydarzeniem. W kościele pw. św. Marii Magdaleny mszę w intencji górniczej braci odprawił arcybiskup metropolita katowicki Wiktor Skworc S tało się to nazajutrz po uroczystym W bielszowickim kościele licznie zgroma- św. Barbarę. Podkreślił, że ziemia, którą zgłę- ingresie arcybiskupa do katowickiej dzili się wierni, głównie górnicy z miejsco- biają pracownicy kopalń, powinna przynosić Archikatedry Chrystusa Króla. Przy- wej kopalni wraz z rodzinami. Przybyły bogate owoce także w sferze ducha. pomnijmy, że Wiktor Skworc urodził się poczty sztandarowe, obecni byli członko- – Bądźcie dumni z waszej górniczej profe- w Bielszowicach, w Rudzie Śląskiej ukończył wie zarządu Kompanii Węglowej SA, z pa- sji, z waszej górniczej tradycji i pracy, która liceum ogólnokształcące. Po trzecim roku nią prezes Joanną Strzelec-Łobodzińską służy Polsce i Polakom. Czuwajcie, jednak studiów odbył staż pracy w kopalni „Wa- na czele. uważajcie na siebie – chrońcie swoje zdro- lenty-Wawel” w Rudzie Śląskiej. Tradycyj- W swojej homilii arcybiskup Skworc wezwał wie i życie, ciało i duszę. Trzeba bezwzględ- nie w okresie Barbórki wiele razy odwiedzał do pielęgnowania dumy z wykonywania za- nie pamiętać o codziennej trosce o miejsce górników w „Bielszowicach” – także w tym wodu górnika, do wierności tradycji oraz kul- pracy, o bezpieczeństwo indywidualne roku, już jako metropolita katowicki. tywowania wartości, symbolizowanych przez i zbiorowe całej kopalni, która przecież jest 8 | W bielszowickim kościele licznie zgromadzili się wierni, głównie górnicy z miejscowej kopalni wraz z rodzinami. Obecni byli również członkowie zarządu Kompanii Węglowej SA, z panią prezes Joanną Strzelec-Łobodzińską na czele dobrem wspólnym, jest żywicielką wielu do cech i postaw, które powinny cechować górniczej braci. Arcybiskup modlił się rodzin – mówił metropolita. każdego górnika, jak i do sytuacji w górni- w intencji górnika, który tego dnia rano Nawiązując do postaci patronki górników, ctwie węglowym – powiedział, nawołując, zginął w wypadku w kopalni „Knurów- św. Barbary, arcybiskup podkreślił, że sym- by św. Barbara była moralnym drogowska- -Szczygłowice”. bolizuje ona takie cechy, jak „odporność zem zarówno dla szeregowych górników, Podczas mszy górnicy z kopalni „Bielszo- na pokusy, niezłomność, postawę trwa- jak i szefów górniczych spółek. wice” przekazali w darze arcybiskupowi łości w obronie wiary i ufności w zwycię- Metropolita odniósł się także do najważ- krucyfiks wyrzeźbiony w węglu. stwo słusznej sprawy”. Metropolita zwró- niejszych wydarzeń w górnictwie w ostat- Mszę świętą odprawioną w bielszowickim cił uwagę, że nie przypadkiem właśnie św. nich latach. Mówił o uwarunkowaniach kościele transmitowały na żywo telewizja Barbara jest patronką górników, i zachęcał politycznych i ekonomicznych, w jakich Polonia oraz TVP Katowice. do wzorowania się na niej. – Jej cnoty od- przyszło działać tej branży, wspomniał tak- noszą się do waszego trudnego zawodu, że głośne katastrofy, które nie oszczędzają Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka W mszy uczestniczyły górnicze poczty sztandarowe |9 BA R BÓR K A To był trudny rok… Dla górników KWK „Bobrek-Centrum” tegoroczna Barbórka miała wyjątkowe znaczenie Solenizantki dostały gorące życzenia i kwiaty. Na zdjęciu: Barbara Długosz, Barbara Radajewicz i Barbara Różańska M ijający rok był bardzo trudny dla W lipcu rozpoczęły się również problemy kobiecym sercem, pozwalały przyspieszyć tej kopalni. Po pierwszym pół- z budynkami w dzielnicy Karb. Nigdy do- wiele spraw: kolonie dla dzieci, przyjęcia roczu wszystkie tąd tak dużo uszkodzeń nie objawiło się do pracy na dole kopalni, szybkie odszko- wskaźniki zakładane w Planie Techniczno- w tak krótkim czasie. Wykwaterowanie dowania – powiedział Dariusz Rębielak. -Ekonomicznym. Wydawało się, że nic nie 470 mieszkańców ze 120 lokali spowodo- Prezes zarządu KW SA nie kryła wzrusze- może jej przeszkodzić w osiągnięciu pełne- wało konieczność szybkich, skutecznych, nia, kiedy po powitaniu została nagrodzo- go sukcesu. W lipcu natura nakazała jednak ale i kosztownych działań. Nie będę ich na długimi, frenetycznymi oklaskami. z pokorą spojrzeć na dalsze funkcjonowanie. wymieniał, wspomnę tylko o prawie 25 mi- – Wasza kopalnia jest mi bliska i najbar- – Pożar, tąpnięcie w rejonie ściany 6 w po- lionach odszkodowania wypłaconego gmi- dziej znana w okresie półrocznego peł- kładzie 510 oraz zaburzenia geologiczne nie Bytom i utworzeniu rezerwy w wyso- nienia funkcji prezesa zarządu Kompanii w ścianie 4 w pokładzie 503 zweryfiko- kości około 10 milionów złotych na dalsze Węglowej – powiedziała podczas swojego wały nasze pierwotne założenia. Wszyscy odszkodowania i wyburzenia. wystąpienia. – Z szacunkiem wyrażam się pamiętamy pierwsze minuty i godziny po Pomimo tych utrudnień i dodatkowych o solidarności zawodowej górników z tej tych zdarzeniach, pełne trwogi, niepewno- kosztów „Bobrek-Centrum” kopalni. Słuchając i czytając w ostatnich ści, oczekiwania dobrych wieści o naszych zamknie rok 2011 kilkunastomilionowym miesiącach wypowiedzi w mediach, byłam kolegach oraz ulgę, gdy wszyscy wrócili ze dodatnim wyniku finansowym. Spowodo- dumna z takich pracowników jak państwo. szpitala do domu – mówił podczas bar- wane to jest dobrą koniunkcją na węgiel, Bo cóż dla szefa każdej firmy jest cenniej- bórkowej uroczystości Dariusz Rębielak, w tym na paliwa kwalifikowane, których sze niż poszanowanie pracy przez jego dyrektor techniczny kopalni. – Miało to kopalnia jest producentem, co pozwoliło podwładnych. Nie myślicie tylko o sobie, oczywiście przełożenie na możliwości re- sprzedać węgiel zgromadzony na zwałach. ale również o tych tysiącach rodzin, które alizowania zadań produkcyjnych. Utrzy- Dyrektor podziękował Joannie Strzelec- utrzymują się z pracy dla tej kopalni. mujące się zagrożenie i zaburzenia spo- -Łobodzińskiej za zaangażowanie się w roz- Dlatego pragnę wszystkim górnikom „Bob- wodowały, że nie wydobędziemy około wiązanie trudnej sytuacji, w jakiej znalazła rka-Centrum” serdecznie podziękować za 180 tysięcy ton węgla z zakładanych prawie się kopalnia. – Szybkie decyzje, otwartość trud i wysiłek. Jesteśmy jedną rodziną, 2 mln 350 tysięcy ton. na potrzeby ludzi, szczególnie widziane zdaną na siebie nie tylko w tych dobrych, 10 | przekraczała kopalnia Specjalny aplauz otrzymały i zasłużyły na najwyższe uznanie matki, których trzech lub więcej synów pracuje w kopalni „Bobrek- Centrum”. Od lewej: Ewa Żaba (pracuje 4 synów i mąż), Józefa Żołądek (pracuje 3 synów), Janina Budzińska (pracuje 3 synów), Maria Dudzińska (pracuje 3 synów), Regina Krzemień (pracuje 3 synów) ale nade wszystko w trudnych chwilach. czarne złoto, dzięki któremu mógł się roz- w pracy zawodowej i pomyślności w życiu O ileż łatwiej pokonuje się wtedy przeszkody wijać Bytom i inne śląskie miasta oraz cały osobistym. Wszystkim pracownikom ko- i problemy, których nam nie brakuje. Do- region, a nawet Polska. To fakty, z którymi palni jeszcze raz dziękuję za ofiarną pra- świadczyliście tego w ostatnich miesiącach. trudno polemizować. cę. Szczęść Boże! Niech żyje nam górniczy Praca górnika jest nie tylko ciężka, ale Nie brakuje osób, które skazują górnictwo stan! – zakończyła swoje wystąpienie Jo- i niebezpieczna. W tym dniu warto o tym na wymarcie. Nie sprawimy im przyjem- anna Strzelec-Łobodzińska. mówić bardzo dobitnie. Nie możemy zapo- ności. Jesteśmy zwarci i silni. Patrzymy Wśród zaproszonych gości znalazł się także minać o historii. Musimy przypominać, ile w przyszłość. Dla 60-tysięcznej rzeszy na- Piotr Koj, prezydent Bytomia, który złożył potu, ale i krwi wylaliśmy, wydobywając szych pracowników ważne jest nie tylko to, górnikom życzenia z okazji ich święta, od- co było w minionym roku, ale to, co nas żegnując się od opinii, że życie przypisało czeka w przyszłości. W tym roku przyj- mu w tej trudnej dla miasta sytuacji – jak miemy do pracy pięć tysięcy osób. Przed powiedział – rolę „Killera”. Kompanią otwierają się nowe perspektywy Uroczyste spotkanie górników było okazją rozwoju. Przygotowaliśmy nową strategię do wręczenia odznaczeń i medali dla osób i strukturę organizacyjną. wyróżniających się w pracy oraz jubilatów. Stawiamy sobie ambitne cele. Chcemy Uhonorowano także matki, których trzech ustabilizować, a nawet zwiększyć wydoby- lub więcej synów pracuje w kopalni. Nie cie. Nie poprzestaniemy na wydobywaniu zapomniano oczywiście o Barbarach – so- węgla. Przygotowujemy się do jego prze- lenizantkach tego podniosłego dnia. twarzania na prąd w elektrowni, której bę- Wśród odbierających splendory znalazł się dziemy współwłaścicielem. także mistrz świata w boksie Damian Jo- Realizacja tych planów zależeć będzie od nak, który otrzymał honorowy tytuł tech- każdego z nas, bez względu na zajmowa- nika górniczego. Już za rok, na kolejnych nego stanowisko. Tworzymy górniczą ro- obchodach barbórkowych nasz czempion dzinę. Dlatego wierzę, że z takimi górni- będzie mógł wystąpić w galowym górni- kami jak w Kompanii Węglowej i kopalni czym mundurze… „Bobrek-Centrum” wspólnie osiągniemy Wspaniałą oprawę muzyczną uroczysto- zakładane cele. ści zapewniła Górnicza Orkiestra „Bytom” Proszę przyjąć z okazji święta górnicze- pod batutą Józefa Słodczyka. Joanna Strzelec-Łobodzińska, prezes zarządu Kompanii Węglowej, nie kryła wzruszenia po frenetycznych oklaskach, jakie otrzymała od górników kopalni „Bobrek-Centrum” go stanu życzenia dalszych sukcesów Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka | 11 BA R BÓR K A Nasza patronka uczy nas godności Pracownicy Zakładu Górniczego „Piekary” i zaproszeni goście wraz z orkiestrą „Piekary-Julian” tradycyjnie udali się na mszę barbórkową do bazyliki Najświętszej Marii Panny P rzebieg uroczystości był zgodny z wie- Głównym towarzyszy- w cechowni orkiestra dęta „Piekary-Ju- loletnią kopalnianą tradycją: rozpo- ły również inne spotkania. 27 listopada uroczystościom lian” zagrała koncert dla pracowników ko- częto krótką modlitwą przed figurą św. gwarkowie uczestniczyli w tradycyjnej palni. Ponadto odbyły się barbórkowe za- Barbary w cechowni, którą poprowadził pro- Karczmie Piwnej, 1 grudnia kierownictwo wody sportowe oraz turniej skata o puchar boszcz bazyliki piekarskiej ks. prałat Włady- kopalni spotkało się z wdowami po tra- dyrektora Zakładu Górniczego „Piekary”. sław Nieszporek, potem górnicy i zaprosze- gicznie zmarłych górnikach, a 2 grudnia Aleksandra Duda ni goście z orkiestrą prowadzącą przemarsz udali się na mszę barbórkową do piekarskiej bazyliki, a po drodze zatrzymano się na krótką modlitwę przed kapliczką św. Barbary w pobliżu wzgórza kalwarii piekarskiej. – Święta Barbara uczy nas godności, odwagi i otwarcia na drugiego człowieka – mówił podczas mszy w homilii ks. Krzysztof Szudok, wspominając czasy, kiedy jako młody absolwent politechniki pracował na dole w kopalni „Ziemowit”. – Nasza patronka wskazuje nam drogę, tak aby nasze umysły nie były ciasne, abyśmy byli zwróceni ku przyszłości – dodał. – Człowiek górniczej pracy musi mieć twardy charakter, by zmagać się z siłami natury, ale musi jednocześnie być wrażliwy na dobro innego człowieka, musi być otwarty ku Bogu – zakończył. W tym roku, tak jak od wielu lat, mszę św. uświetniła nie tylko orkiestra górnicza, ale również chór „Polonia-Harmonia” z Brzozowic-Kamienia. Po mszy św. w miejscowej hali sportowej odbyły się tradycyjna akademia i obiad. Głównymi ich uczestnikami byli pracownicy kopalni obchodzący jubileusz 25- i 35-lecia państwowe i resortowe oraz stopnie i honorowe szpady górnicze. Tego samego dnia górnicy złożyli kwiaty pod figurą swojej patronki na poziomie 438 m na dole kopalni. Przemarsz orkiestry górniczej „Piekary-Julian” do piekarskiej bazyliki 12 | Zdjęcia: Jan Czypionka, Kamil Witkowski pracy, górnicy otrzymujący odznaczenia Górnicze poczty sztandarowe skłoniły się Matce Boskiej Piekarskiej… Mszę świętą uświetnił chór „Polonia-Harmonia” z Brzozowic-Kamienia | 13 BA R BÓR K A Odnowiony sztandar Podczas tegorocznych obchodów górniczego święta w kopalni „Chwałowice” w jednej z głównych ról wystąpił zabytkowy sztandar kopalni, który po renowacji po raz pierwszy został zaprezentowany publicznie N a sztandarze widnieją dwie daty – przez długie lata ślad po nim zaginął. Dopie- kopalni w mijającym roku, podkreślając, – 2 listopada 1903 oraz 4 grudnia ro dwa lata temu przypadkowo odnaleziono że należy ona do czołówki w Kompanii 1936. Na rewersie wizerunek świętej tę cenną pamiątkę na strychu pomieszczeń Węglowej. „Chwałowice” wydobędą w tym Barbary i napis: „Święta Barbaro, módl się za biurowych w kopalni. Dyrekcja zdecydowała roku ponad 2,3 mln t węgla wysokiej ja- nami”. Data z początku wieku oznacza począ- o oddaniu sztandaru do renowacji. 1 grudnia kości. Akumulacja jednostkowa na jednej tek głębienia pierwszego szybu kopalni. Druga 2011, podczas akademii barbórkowej w miej- tonie w tej kopalni przekracza 60 zł. Wyko- – najprawdopodobniej – dzień ufundowania scowym domu kultury odnowiony sztandar nano 11,8 km robót przygotowawczych. Na sztandaru. Jego losy są na razie owiane ta- uroczyście wprowadzono na scenę. inwestycje przeznaczono 70 mln zł. jemnicą. Wiemy, że przez czas stanu wojenne- Marek go był ukrywany w miejscowej parafii. Potem ny „Chwałowic”, przedstawił dokonania Budziński, dyrektor techniczTekst i zdjęcia: Jan Czypionka Marek Budziński, dyrektor techniczny „Chwałowic”, prezentuje odrestaurowany sztandar kopalni, który dzierży Piotr Słowik 14 | Stara Strzecha wręcza honorowe szpady górnicze ODZNACZENI W „CHWAŁOWICACH” Iwona Ucher otrzymuje odznakę „Zasłużony dla Górnictwa RP” z rąk Ewy Malek-Piotrowskiej, wiceprezes zarządu KW SA Honorową szpadę górniczą otrzymali: Krystian Buchalik, Krzysztof Clemens, Piotr Fojcik, Piotr Kędzierski, Dariusz Kluba, Jerzy Kranz, Grzegorz Kufieta, Witold Kuźnik, Roman Mulas, Jan Pacholarz, Paweł Piechaczek, Dariusz Płachta, Andrzej Podleśny, Leszek Sobik, Tomasz Sobik, Jacek Szyszka, Adam Wojaczek, Grzegorz Zielonka, Marian Zielonka. Odznaki „Zasłużony dla Górnictwa RP” otrzymali: Leszek Banasiak, Ryszard Bernaś, Łucjan Błatoń, Zbigniew Ciemięga, Piotr Czaicki, Czesław Drews, Czesław Fojcik, Zbigniew Gościniak, Bogdan Grajner, Andrzej Hary, Marek Jordan, Piotr Kopiec, Bogdan Kozak, Maria Krośniewska, Marek Łodziński, Piotr Mencnerowski, Mirosław Owczorz, Dariusz Paszenda, Grzegorz Pytel, Andrzej Rduch, Piotr Skowronek, Stanisław Skupień, Henryk Smołka, Iwona Ucher, Andrzej Żydek. | 15 BA R BÓR K A Szczególny rok dla kopalni Akademia barbórkowa górników kopalni „Marcel” odbyła się w Miejskim Ośrodku Kultury w Radlinie A dam Robakowski, dyrektor tech- uznania dla załogi naszej kopalni za trud Zarząd Kompanii Węglowej reprezentował niczny kopalni, gospodarz uroczy- i poświęcenie, ale to również bodziec i wy- wiceprezes Zbigniew Paprotny. stości, powiedział: – Górnicze tra- zwanie dla utrzymania pozycji, którą sobie W uroczystości wzięli udział także zaprzy- dycje na Górnym Śląsku, przekazywane wypracowaliśmy. Wyniki, które osiągamy jaźnieni z kopalnią naukowcy – prof. Ze- przez ojców swoim synom, przetrwały do w ciągu całego mijającego roku, wskazują, non Pilecki z Akademii Górniczo-Hutniczej dziś. Nadal dla nas, górników, najbardziej że nie obniżyliśmy sobie poprzeczki – do- w Krakowie wraz z małżonką, prof. El- uroczystym dniem jest święto naszej pa- dał dyrektor Robakowski. żbietą Pilecką z Politechniki Krakowskiej, tronki, które stanowi symbol zmagań o za- Na akademię przybyli parlamentarzyści: Danuta Mielańczyk, dyrektor Technikum chowanie własnych tradycji, godności, na- Henryk Siedlaczek, Ryszard Zawadzki, Górniczego w Wodzisławiu Śląskim, Ja- leżnych praw i poszanowania pracy ludzkiej. Krzysztof Gadowski, europoseł Bogdan rosław Rudol, dyrektor Zespołu Szkół Po- Podkreślił, że rok 2011 w historii kopalni Marcinkiewicz, przedstawiciele władz mia- nadgimnazjalnych w Radlinie. Obecni byli „Marcel” jest szczególny. sta i powiatu, ale szczególny aplauz wzbu- również księża z okolicznych parafii. – 24 lutego bieżącego roku odebrałem sta- dziła obecność byłych dyrektorów i naczel- Dyrektor Robakowski mówił w swoim wy- tuetkę dla Kopalni Roku 2010, przyzna- nych inżynierów kopalni „Marcel”: Jana stąpieniu o dokonaniach i planach kopalni waną przez kapitułę Górniczej Izby Prze- Materzoka, Jerzego Pawelca, Pawła Tre- na najbliższe lata. mysłowo-Handlowej i Szkoły Eksploatacji lenberga, Jana Mandrysza, Piotra Menży- – Zrealizowaliśmy wiele zadań i inwesty- Podziemnej. Nagroda ta to nie tylko wyraz ka, Jana Bochynka, Macieja Czernickiego. cji, które będą miały wpływ na przyszłość Jacek Kowalczuk odbiera tytuł Dyrektora Górniczego I Stopnia z rąk Zbigniewa Paprotnego, wiceprezesa zarządu KW SA, i Adama Robakowskiego, dyrektora technicznego kopalni „Marcel” 16 | kopalni. Trwa drugi etap modernizacji kopalni „Marcel”, praca to nie wszystko. Ak- Dyrektor Robakowski podziękował rów- szybu „Antoni”, który przewidujemy za- tywnie uczestniczymy we wszystkich przed- nież za modlitwy w intencji górników, któ- kończyć w grudniu tego roku – powiedział. sięwzięciach kulturalnych i sportowych, rych zwieńczeniem będą msze święte bar- Podziękował także firmie BZUG, która organizowanych zarówno przez instytucje bórkowe, odprawiane w niedzielne poranki w czerwcu tego roku ukończyła drążenie i organizacje miejskie, jak również przez 4 grudnia w kościołach całego Śląska. przekopu do pokładu 507 na poziomie 800 samą kopalnię, w tym zakładowe organiza- Wyróżniający się, długoletni pracownicy m, łączącego część macierzystą z częścią cje związkowe – dodał dyrektor Robakowski kopalni „Marcel” otrzymali odznaczenia, marklowicką. i złożył załodze kopalni serdeczne podzięko- stopnie górnicze, symboliczne lampki i ho- Przypomniał również, że w kopalni „Mar- wania za wytrwałą i ciężką pracę. norowe szpady górnicze. cel” realizowana jest inwestycja początko- Wyraził też uznanie dla wszystkich zakła- Wzruszającym elementem akademii był wa, której głównym celem jest udostępnie- dowych organizacji związkowych za rzetel- występ trojga przedszkolaków, którzy bez nie i przygotowanie do eksploatacji nowych ną i konstruktywną postawę w rozwiązy- tremy recytowali wiersze o górnikach. zasobów węgla poprzez uruchomienie po- waniu w mijającym roku wielu problemów. Ogromne wrażenie wywarł też taniec w wy- kładu 505 pomiędzy poz. 400 m i 600 m Potwierdził dalszą gotowość do szerokiej konaniu grupy dzieci niepełnosprawnych ze oraz m współpracy ze społecznością lokalną, szcze- Stowarzyszenia „Radlińska Przystań”, któ- i 800 m, jak również zakup maszyn i urządzeń pokładów pomiędzy poz. 600 gólnie w zakresie zmniejszania uciążliwości rego działania kopalnia „Marcel” wspiera. niezbędnych dla zapewnienia wydobycia. związanych z eksploatacją górniczą i jej skut- – Dla tak zgranego zespołu, jakim jest załoga kami. Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka NAGRODZENI W „MARCELU” ODZNAKA „ZASŁUŻONY DLA GÓRNICTWA RP”: Włodzimierz Adamski, Mariusz Gajdosz, Andrzej Kałuża, Bogdan Krebs, Czesław Maj, Bronisław Mika, Mirosław Skupień, Józef Weideman, Piotr Wołodkiewicz. STOPNIE GÓRNICZE •Generalny Honorowy Dyrektor Górniczy: – Jarosław Rudol – dyrektor Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Sejmu Śląskiego w Radlinie; •Dyrektor Górniczy I Stopnia: – Jacek Kowalczuk; •Dyrektor Górniczy II Stopnia: – Ireneusz Heliosz, Andrzej Kuziak, Janusz Słomczyński; •Dyrektor Górniczy III Stopnia: – Robert Bryja Wzruszającym elementem akademii był występ trojga przedszkolaków, którzy bez tremy recytowali wiersze o górnikach Salut wyróżnionych honorowymi szpadami górniczymi | 17 BA R BÓR K A Uroczysty przemarsz z kopalni do kościoła na mszę Pokłon świętej Barbarze Główne uroczystości tegorocznej Barbórki, w których udział wzięło około 650 pracowników kopalni i zaproszonych gości, zorganizowano dnia 3 grudnia 2011 r. w hali Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Łaziskach Górnych W śród zaproszonych obecni byli Honorową szpadą górniczą wyróżniono 27 W dniu 4 grudnia zgodnie z wieloletnią już parlamentarzyści, władze samo- osób, kordzikami Związku Zawodowego tradycją przedstawiciele dyrekcji kopalni, rządowe powiatu mikołowskie- „Kadra” uhonorowano 10 pracowników, związków zawodowych i stowarzyszeń złożyli go, prezesi i dyrektorzy zaprzyjaźnionych a sztyletami Związku Zawodowego Ratow- w cechowni kopalni przed figurą św. Barbary zakładów pracy i instytucji oraz przedsta- ników Górniczych w Polsce 3 pracowni- znicze i wiązanki kwiatów, a następnie w towa- wiciele duchowieństwa, wojska i policji. ków. rzystwie zakładowej orkiestry dętej, pocztów Władze Kompanii Węglowej SA reprezento- Nadano 155 stopni górniczych. Wśród ju- sztandarowych i załogi przeszli orszakiem uli- wał Zbigniew Paprotny, wiceprezes zarządu. bilatów było 100 pracowników obchodzą- cami Łazisk do kościoła pw. Męczeństwa Jana Życzenia i kwiaty w imieniu załogi kopal- cych 25-lecie, 62 obchodzących 35-lecie, Chrzciciela, gdzie odprawiona została msza ni odbierał dyrektor techniczny kopalni 23 pracowników 40-lecie i 6 pracowników święta w intencji górników i ich rodzin. Bernard Bugla. 45-lecie pracy zawodowej. Uroczystości barbórkowe zakończyło zło- W czasie akademii wyróżniający się pracow- Jednocześnie podziękowano za długolet- żenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą nicy odebrali odznaczenia państwowe, resor- nią pracę 127 pracownikom, którzy odeszli tragicznie zmarłych górników, umieszczoną towe, ratownicze i wyróżnienia zakładowe. w 2011 r. na emeryturę. na ścianie kaplicy miejscowego cmentarza. 18 | Dwa dni świętowania W kopalni „Jankowice” do tradycji należy, że uroczystości barbórkowe rozłożone są na dwa dni. W bieżącym roku nie mogło być inaczej T egoroczni emeryci, jubilaci oraz pra- zebranych, że ich ciężka i niebezpieczna pra- Jania, Krzysztof Karwot, Marek Knesz, cownicy, którym nadano stopnie gór- ca pomaga rozwijać się regionowi śląskie- Bogusław Koch, Marek Korduła, Tadeusz nicze, spotkali się 24 listopada w Hali mu, a Kompania Węglowa jest firmą o usta- Kuczera, Zenon Kumański, Adam Lasota, Widowiskowo-Sportowej w Boguszowicach. bilizowanej pozycji i osiąga dobre wyniki Stanisław Machulec, Ryszard Maćczak, Wręczono 92 odznaczenia jubilatom obcho- ekonomiczno-finansowe. Dalszy rozwój fir- Piotr Malina, Arkadiusz Mika, Piotr Mu- dzącym 35-lecie pracy, 193 pracownikom my jest priorytetem zarządu. Te słowa pani larczyk, Zbigniew Perucki, Michał Potyr- przyznano odznaki za 25 lat pracy, nadano prezes wywołały gromkie brawa. cha, Józef Rachwał, Michał Rduch, Leszek 164 stopnie górnicze, 35 stopni technika gór- Uroczysta akademia to także okazja do nagra- Remiarz, Stanisław Rudek, Maciej Rusek, niczego i 38 stopni inżynierów górniczych. dzania i gratyfikacji zasłużonych pracowników Jan Śpiewok. Główna, uroczysta akademia barbórkowa medalami, odznaczeniami, nadaniami stopni Po aktach dekoracji, życzeniach dalszej bez- odbyła się następnego dnia, 25 listopada, górniczych. W trakcie uroczystości dokona- piecznej pracy, naręczach kwiatów składa- również w tej samej hali. no dekoracji 15 pracowników medalami „Za nych na ręce dyrektora wyprowadzono poczty Po wprowadzeniu pocztów sztandarowych Długoletnią Służbę”, odznaką „Zasłużony dla sztandarowe i rozpoczęto czas biesiadowania. i odegraniu przez orkiestrę zakładową hym- Górnictwa RP” udekorowano 17 pracowników, Śląski poczęstunek przy dźwiękach górni- nu górniczego Czesław Mazurek, dyrektor odznaczenie „Zasłużony dla KWK «Jankowi- czej orkiestry, występ zespołu „Chrząsz- techniczny kopalni, przywitał przybyłych na ce»” przyznano 39 pracownikom, godność Ge- cze” i kopalnianego big-bandu dopełniły uroczystość wielu znakomitych gości, w tym neralnego Dyrektora Górniczego III Stopnia tegoroczną uroczystość. Joannę Strzelec-Łobodzińską, prezes zarządu otrzymał Czesław Mazurek, natomiast godność Kompanii Węglowej, dyrektorów CW Połu- Dyrektora Górniczego II Stopnia otrzymali dnie, parlamentarzystów RP, przedstawicieli Jerzy Ficek, Tomasz Kaletka i Michał Kocjan. władz i proboszczów okolicznych miejscowo- Przedstawiciel CSRG Zenon Mężyk wręczył ści, przedstawicieli GIG, WUG, PIP, CSRG, 7 odznaczeń przyznanych przez Centralną Sta- nauki, służby zdrowia i firm współpracują- cję Ratownictwa Górniczego. cych z kopalnią. Podkreślił również, że ich W dowód uznania wyróżniono 24 zasłużo- obecność to wyraz uznania dla górniczego nych górników, którzy otrzymali honorowe trudu i docenienie osiągnięć naszej kopalni. szpady górnicze. Byli to: Wojciech Dyczka, – Najważniejszym celem, jaki stawia sobie Wiesław Grobelny, Adam Henich, Piotr Otylia Wiaterek Honorowe szpady górnicze otrzymali: Wojciech Dyczka, Wiesław Grobelny, Adam Henich, Piotr Jania, Krzysztof Karwot, Marek Knesz, Bogusław Koch, Marek Korduła, Tadeusz Kuczera, Zenon Kumański, Adam Lasota, Stanisław Machulec, Ryszard Maćczak, Piotr Malina, Arkadiusz Mika, Piotr Mularczyk, Zbigniew Perucki, Michał Potyrcha, Józef Rachwał, Michał Rduch, Leszek Remiarz, Stanisław Rudek, Maciej Rusek, Jan Śpiewok kopalnia „Jankowice”, jest sprostanie wymaganiom rynku. Cel ten realizowany jest poprzez inwestowanie w nowe technologie i bieżącą modernizację zakładu, by zapewnić bezpieczne prowadzenie i utrzymanie wydobycia w kolejnych latach. Kontynuowana jest budowa poziomu wydobywczego 700 metrów, prowadzona jest budowa nowej stacji odmetanowania, która pozwoli na przemysłowe wykorzystanie metanu, trwa proces modernizacji zakładu przeróbczego. Realizacja tych wszystkich zadań nie byłaby możliwa bez akceptacji i przychylności właściciela Kompanii Węglowej oraz CW Południe. Osiągnięcie wyznaczonych celów to nie tylko stabilizacja ekonomiczno-finansowa, utrzymanie dobrej pozycji w rankingach, ale także utrzymanie miejsc pracy i spokojnego bytu rodzin górniczych – powiedział w swoim wystąpieniu Czesław Mazurek, dyrektor techniczny kopalni. Joanna Strzelec-Łobodzińska zapewniła | 19 BA R BÓR K A Barbórka w „Sośnicy-Makoszowach” w obiektywie Nieodłącznym elementem akademii barbórkowej są poczty sztandarowe Pierwszym aktem poprzedzającym akademię barbórkową była piękna uroczystość nadania honorowej szpady górniczej Adam Ziemianin, dyrektor ds. pracy, wręcza odznaki jubileuszu 35-lecia pracy zawodowej pracownicom kopalni Najliczniejszą grupą wyróżnianych były osoby obchodzące jubileusz 25-lecia pracy zawodowej. Odznaki wręcza Roman Walter, dyrektor techniczny kopalni. Po części oficjalnej akademii wszyscy spotkali się na wspólnym obiedzie jubilackim 20 | Dostojni goście akademii barbórkowej w kopalni „Piast” Figurka świętej Barbary dla arcybiskupa Zimonia Barbórkowa akademia kopalni „Piast” odbyła się 3 grudnia w Powiatowym Zespole Szkół w Bieruniu W uroczystości uczestniczyli arcy- i angażowanie się po stronie ludzi pracy. Sta- biskup Damian Zimoń, biskup tuetkę wręczyli pani prezes Joanna Strzelec- Janusz Zimniak, który w grud- -Łobodzińska i Jacek Kudela, dyrektor tech- niu 1981 roku spędził pod ziemią wiele go- niczny kopalni. dzin, uczestnicząc w wigilii strajkujących Podczas uroczystości wręczono honorowe przeciwko wprowadzeniu stanu wojenne- szpady górnicze Joannie Strzelec-Łobo- go górników kopalni „Piast”, Elżbieta Bień- dzińskiej oraz Adamowi Zdziebło. Szpady kowska, minister rozwoju regionalnego wręczała Stara Strzecha – byli dyrektorzy i senator RP, Adam Zdziebło, sekretarz sta- kopalni „Piast” Jerzy Chowaniec, Józef Bo- nu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, rycz i Lech Mielniczuk. Mirosława Nykiel, poseł RP, Joanna Strze- Joanna Strzelec-Łobodzińska oraz Jacek lec-Łobodzińska, prezes zarządu Kompanii Kudela wręczyli uroczysty akt darowizny Węglowej, Klemens Ścierski, wiceprzewod- agregatu pompowego dla OSP w Bieruniu niczący rady nadzorczej KW SA, władze po- Nowym. Akt odebrali burmistrz miasta wiatowe, miejskie, gminne oraz dyrektorzy Bernard Pustelnik oraz starosta bieruńsko- kopalń i zakładów, a także przedstawiciele -lędziński Bernard Bednorz. związków zawodowych. Akademię uświetnił występ zespołu „Śląsk” Arcybiskup Damian Zimoń otrzymał od oraz orkiestra dęta KWK „Piast”. górników statuetkę św. Barbary jako podziękowanie za długie lata duszpasterstwa Aleksander Wierzba Honorową szpadę górniczą otrzymała Joanna Strzelec-Łobodzińska. Na zdjęciu w towarzystwie przedstawiciela Starej Strzechy – Jerzego Chowańca. Zdjęcia: Wojciech Wikarek | 21 BA R BÓR K A Kulminacją obchodów była uroczysta akademia dla uczczenia bohaterów strajku sprzed 30 lat Najdłuższa szychta To był najdłuższy strajk przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w roku 1981. Górnicy kopalni „Piast” przez 14 dni przebywali pod ziemią, odmawiając pracy T rzydzieści lat po tych dramatycznych po to, żebyście mogli tu dzisiaj pracować. dokumentujący grudniowy strajk w kopal- wydarzeniach odbyły się uroczysto- Jacek Kudela, dyrektor kopalni, przypo- ni „Piast”. Masówka zakończyła się wspól- ści, upamiętniające heroiczny wyczyn mniał tamte chwile. – Ponad 2 tysiące gór- ną modlitwą. bieruńskich górników. Przed bramą kopal- ników „Piasta” przebywało przez dwa tygo- Arcybiskup metropolita katowicki Wiktor ni odtworzono ponury nastrój tamtych dni. dnie w podziemnych wyrobiskach poziomu Skworc odprawił mszę świętą w kościele Płonęły koksiaki, słychać było warkot woj- 650. W odosobnieniu, z troską o swoich pw. św. Barbary, który sąsiaduje z kopal- skowych skotów. Już o godzinie 6 rano w ko- bliskich, z niepewnością o własny los. Była nią. W homilii podkreślił, iż komunistycz- palnianej cechowni rozpoczęła się masów- to walka o wolność i demokrację. Jesteśmy na władza, wprowadzając stan wojenny, ka. Do górników przemówił Andrzej Oczko, wdzięczni tym, którzy brali udział w straj- brutalnie zaatakowała odradzającą się jeden z liderów strajku sprzed 30 lat. ku i niejednokrotnie z tego tytułu wiele wy- podmiotowość – Kiedy patrzę dzisiaj na cechownię, przy- cierpieli – mówił dyrektor. Górnego Śląska i Zagłębia, zwłaszcza ro- pomina mi się pierwszy dzień strajku, kie- Podkreślił odpowiedzialność i dojrzałość botnicy wraz z inteligencją, odgrywała dy cała cechownia była pełna – powiedział. strajkujących górników, którzy zadbali fundamentalną rolę w sierpniowych straj- – Strajk rozpoczęliśmy od modlitwy pod o bezpieczeństwo dla samych strajkują- kach 1980 r. i w kształtowaniu się „Solidar- świętą Barbarą, żeby jakoś zacząć, a potem cych, jak również zabezpieczyli maszyny ności” – najpierw jako wielomilionowego dołączyć do strajkujących pod ziemią. Nie i urządzenia, a także zapewnili odwodnie- ruchu społecznego, a potem związku zawo- chcieliśmy też dopuścić do tego, żeby roz- nie kopalni, bo mieli świadomość, że są to dowego. jechały nas czołgi. Jestem dumny, że mogę ich miejsca pracy, na które chcą wrócić. Właśnie do was mówić; jest tu młoda załoga, która Po części oficjalnej górnicy obejrzeli film go zaangażowania – mówił metropolita strajku nie pamięta, ale ten strajk był także zrealizowany przez Wojciecha Wikarka, – mieszkańcy Śląska i Zagłębia ponieśli 22 | społeczeństwa. z powodu tego Ludność powszechne- dotkliwe ofiary. Wspomniał także dziewięciu zamordowanych górników, poległych 16 grudnia 1981 r., w czasie pacyfikacji kopalni „Wujek” w Katowicach. Kulminacją obchodów była uroczysta akademia dla uczczenia bohaterów strajku sprzed 30 lat. Szczególny aplauz wzbudziła obecność dawnych przywódców strajkowych: Adama Urbańczyka i Andrzeja Oczko oraz Eugeniusza Szelągowskiego, którego zatrzymanie przez milicję stało się jednym z zarzewi strajku. Słowa podziękowań i uznania dla strajkujących od Bronisława Komorowskiego, prezydenta RP, przekazał jego doradca Henryk Wujec, który w czasie, gdy wybuchł strajk, był internowany. Prezydent w swym liście do górników stwierdza, że ich postawa była aktem upodmiotowienia ludzi pracy. Prezydent napisał, że jest przekonany, że warto było ponieść takie wyrzeczenia i że historia w szybkim czasie dała odpowiedź, iż to właśnie strajkujący górnicy mieli rację. Dziękując serdecznie za zaproszenie na uroczystości, Joanna Strzelec-Łobodzińska stwierdziła, że 14 grudnia 1981 to data bardzo ważna nie tylko dla górników „Piasta” i ich rodzin, ale dla regionu i Polski. – Często odwołujemy się do solidarności górniczej. To, co się stało 30 lat temu, tutaj, w kopalni „Piast”, jest tego najlepszym przykładem – mówiła pani prezes. – Żądaliście zwolnienia aresztowanego kolegi, a zarazem opowiedzieliście się za wolnością i demokracją dla polskiego społeczeństwa. Dwa tysiące górników solidaryzowało się z prawami jednostki, rozpoczynając najdłuższą, dwutygodniową szychtę w życiu. Wielu uczestników tego strajku przypłaciło to aresztem i utratą pracy. Niektórych zmuszono do wyjazdu z ojczyzny. Strajkując 30 lat temu, górnicy z kopalni „Piast” nie myśleli jednak o sobie. Zjechali Przed bramą kopalni odtworzono ponury nastrój tamtych dni. Płonęły koksiaki, słychać było warkot wojskowych skotów Podczas masówki górnicy obejrzeli film zrealizowany przez Wojciecha Wikarka, dokumentujący grudniowy strajk w kopalni „Piast” na dół, broniąc godności ludzi pracy. Tę solidarność należy przypominać dziś i jutro. Mówić o tamtych wydarzeniach naszym dzieciom i wnukom. Z doświadczeń górników kopalni „Piast” należy czerpać pełnymi garściami, by solidarnościowa przeszłość nie była tylko historią, ale wzorem do naśladowania w codziennym życiu każdego z nas. Gratulacje i życzenia dla górników „Piasta” przekazali również m.in. Zygmunt Łukaszczyk, wojewoda śląski, oraz Piotr Duda, przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka | 23 BA R BÓR K A Piękny jubileusz 24 | Najważniejsze osoby w kopalni pozują na tle zabytkowych zabudowań. W pierwszym rzędzie, od lewej: Krzysztof Sulski – główny inżynier, kierownik Działu BHP i Szkolenia, Tomasz Duda – główny inżynier, kierownik Działu Wentylacji R I, Jerzy Grycman – główny inżynier górniczy R II, Aleksander Chowaniec – główny inżynier górniczy, Janusz Matuszek – dyrektor techniczny, Marcin Maciejczyk – dyrektor ds. pracy, Bogdan Samul – główny księgowy, Piotr Bulenda – główny inżynier energomechaniczny, Czesław Jenderko – główny inżynier, kierownik Działu Inwestycji i Przygotowania Produkcji. W drugim rzędzie, od lewej: Piotr Sebastian – kierownik przeróbki mechanicznej RII, Ryszard Smajduch – kierownik Działu Spraw Osobowych, Tadeusz Szryt – główny inżynier, kierownik Działu Mierniczo-Geologicznego, Eugeniusz Gwóźdź – kierownik Działu Techniki Strzałowej, Piotr Skrzyszowski – główny mechanik ds. dołu, Romuald Martinek – kierownik Działu Tąpań, Obudowy i Kierowania Stropem, Piotr Niedobecki – główny inżynier, kierownik Działu Przeróbki Mechanicznej, Ireneusz Baranek – główny inżynier, kierownik Działu Wentylacji R II, Marek Helios – kierownik Działu Ochrony Środowiska, Adam Musioł – kierownik Działu Robót Górniczych ds. robót ubocznych R I, Romuald Kuśka – kierownik Działu Obsługi Klienta. W trzecim rzędzie, od lewej: Zbigniew Piszczan – główny mechanik ds. szybów i ruchu powierzchni RI, Eugeniusz Mołdrzyk – kierownik Działu Gospodarki Remontowej, Andrzej Godoj – główny elektryk ds. obiektów podstawowych, Jan Szymiczek – kierownik robót górniczych ds. robót przygotowawczych RI, Krzysztof Grudzień – kierownik robót górniczych ds. eksploatacji RI, Jacek Pogoda – kierownik Działu Gospodarki Materiałowej Kopalnia „Rydułtowy-Anna” obchodzi jubileusz 220-lecia istnienia. Kadra kierownicza kopalni postanowiła uczcić ten doniosły fakt wykonaniem pamiątkowego zdjęcia | 25 BA R BÓR K A Górnicy „Anny” przenieśli obraz swojej patronki do miejscowej bazyliki Górnicy nie pozostaną bez opieki Licząca prawie 180 lat historia kopalni „Anna” powoli się wypełnia. Życie dopisało także ostatni rozdział dramatycznych losów obrazu świętej Barbary W izerunek św. Barbary, który był Pożegnanie z zakładem, który od tak dawna jej w naszym codziennym życiu. Dla nas jest nierozłącznie związany z kopal- stał się symbolem i nieodłącznym elemen- częścią naszego lokalnego świata. Wydaje się, nianą cechownią wyruszył w ko- tem Pszowa, dla pracowników kopalni jest że odchodzi wtedy, gdy akurat najbardziej jest lejną, chyba już ostatnią drogę 4 grudnia przeżyciem ciężkim i niełatwym do zaak- nam potrzebna. Czas rozpocznie pisanie dla 2011 r., dokładnie o godzinie 11.40. Górnicy ceptowania. W tym jednak przypadku nie niej nowej historii bez węgla i górników. „Anny” przenieśli obraz swojej patronki do zadziałała żadna polityka ani inne „siły wyż- Ernestyn Kubek, dyrektor kopalni „Anna” miejscowej bazyliki. sze”. Złoża zostały sczerpane, co oznacza ko- w latach 1993–2004, wyciąga optymistycz- – Nasza kopalnia co prawda kończy wydoby- niec działalności górniczej w tym rejonie. ne wnioski. – Górnicy wykonali tu dobrą cie, ale górnicy będą jeszcze przecież zjeżdżać Bogusław Kołodziej, autor albumu foto- robotę. Sczerpaliśmy złoże do samego koń- na dół. Nie mogą więc pozostać zdani sami graficznego poświęconego historii kopalni, ca. Oby tak kończyły inne kopalnie. Jestem na siebie, bez swojej patronki – mówi Jerzy był wyraźnie wzruszony. dumny z faktu, że dane mi było kierować Grycman, główny inżynier górniczy kopal- – Nie przypuszczałem, że doczekam czasu, przez kilka lat tą kopalnią – mówi. ni. – Dlatego też dziś, zanim obraz wyruszył kiedy nasza „Anna” przestanie fedrować – po- Procesja zgromadziła nie tylko górników, ale w procesji do bazyliki, została poświęcona wiedział. – To, co wydawało się tak odległe, również rzesze mieszkańców Pszowa, któ- jego kopia. Górnicy nie mogą pozostać ani stanie się w końcu rzeczywistością. Nikt z nas rzy w zdecydowanej większości są związani chwili bez opieki świętej Barbary – wyjaśnia. nie brał pod uwagę faktu, iż kiedyś zabraknie z kopalnią. Obraz św. Barbary znalazł godne 26 | miejsce w pszowskiej bazylice. HISTORIA OBRAZU Obecny obraz, który został przeniesiony z cechowni do pszowskiej bazyliki, pochodzi prawdopodobnie z 1908 roku i jest dziełem Enrico Schmida. W latach 70. ubiegłego wieku pod pretekstem remontu cechowni ołtarz rozebrano, a obrazem zaopiekowali się pracownicy oddziału strzelniczego, którzy ukryli go w magazynie oddziałowym, znajdującym się za kuźnią. Warunki przechowywania obrazu mogły spowodować jego zniszczenie, więc po pewnym czasie potajemnie wywieziono go z kopalni. Zadania tego podjął się Damian Gruszka z Bluszczów, który zabrał obraz na przechowanie do swojego domu. Nadszedł pamiętny 1980 rok. Po fali strajków załoga kopalni upomniała się o swoją patronkę. Wtedy Damian Gruszka przywiózł obraz z powrotem na kopalnię. Jego konserwacji dokonał jeden z pracowników kopalni, a równocześnie malarz samouk, Witold Kubek. Podczas odnowienia kultu św. Barbary 16 listopada 1980 roku patronka została uroczyście wniesiona do cechowni i zawisła na nowym ołtarzu. Dwadzieścia lat później, w 2000 roku, ten sam malarz przemalował obraz, nadając mu obecny wygląd. Ostatnia war ta honorowa… Wizerunek świętej Barbary, który był nieodłącznie związany z kopalnianą cechownią, wyruszył w kolejną, chyba już ostatnią drogę BA R BÓR K A Gratulacje dla jubilatów i ich rodzin Jubilaci pracujący w KWK „Pokój” spotkali się na tradycyjnym barbórkowym obiedzie w historycznym lokalu rudzkiej restauracji „Adria” G ości przywitał Jacek Nocko, dyrek- pozdrowił przedstawicieli firm i instytucji sta- Spotkanie było okazją do wielu rozmów tor ds. pracy. W imieniu dyrekcji po- le współpracujących z kopalnią. i kontaktów ludzi, którzy już od dawna są dziękował wszystkim zebranym za List do górników, podpisany przez Joannę na emeryturze, ale raz do roku, właśnie ich codzienny trud. Grzegorz Kotlorz, dyrek- Strzelec-Łobodzińską, prezes zarządu KW tego dnia wracają pamięcią i emocjami do tor techniczny kopalni, skierował słowa pełne SA, odczytała Ewa Malek-Piotrowska, wi- czasów, kiedy byli czynni zawodowo. uznania nie tylko do obecnych, ale także do ceprezes zarządu. Na obiad serwowano tradycyjne śląskie da- współmałżonków i rodzin jubilatów za stwo- Oprawę muzyczną uroczystości zapewni- nia: rosół z makaronem, rolady z kluskami rzenie pracownikom warunków ciepła rodzin- ła doskonała orkiestra dęta KWK „Pokój” i modrą kapustą, no i oczywiście lane piwo… nego, tak potrzebnego w trudnej i stresującej Rudzkiego Stowarzyszenia Kulturalnego górniczej pracy. Powitał również i serdecznie pod batutą kapelmistrza Jacka Kampy. W GOŚCIŃCU HRABIOWSKIM Budynek przy ul. Wolności 1 w Rudzie Śląskiej, popularnie zwany Gościńcem Hrabiowskim, został zbudowany w 1897 roku przez hrabiego Ballestrema. Od samego początku odbywały się w nim zebrania dyskusyjne i uroczyste imprezy, związane z działalnością przemysłową hrabiego. W budynku była restauracja, hotel na szesnaście miejsc i duża sala balowa. W 1901 roku salę balową przerobiono na balowo- -widowiskową, dobudowując scenę oraz garderoby dla artystów i duży kanał dla orkiestry. Wybudowano także salę bankietową, w której później mieściło się kino. Duża sala miała drewniany, kasetonowy sufit, cztery małe, boczne balkony i duży balkon tylny. Sala może pomieścić około 500 osób. Dziś znajduje się tu restauracja „Adria”. Sala bankietowa restauracji „Adria” gościła górników – jubilatów kopalni „Pokój” 28 | Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka Oprawę muzyczną uroczystości zapewniła doskonała orkiestra dęta KWK „Pokój” Rudzkiego Stowarzyszenia Kulturalnego pod batutą kapelmistrza Jacka Kampy MEDALE I DYPLOMY Medale Złote „Za Długoletnią Służbę” otrzymali: Irena Kotusz, Jan Nocoń, Henryk Szafrański. Medale Srebrne „Za Długoletnią Służbę” otrzymali: Bożena Neukirch, Jacek Chrzanowski, Joachim Henszel, Krystian Koźmiński, Grzegorz Piechaczek, Lech Tomczyk. Dyplom honorowy w dowód uznania za 50 lat wytrwałej pracy zawodowej otrzymali Andrzej Polczyk i Józef Włodarczak. Grzegorz Kotlorz, dyrektor techniczny kopalni, odbiera tytuł Generalnego Dyrektora Górniczego III Stopnia z rąk Ewy Malek-Piotrowskiej, wiceprezes zarządu KW SA | 29 BA R BÓR K A Elżbieta Bieńkowska, minister rozwoju regionalnego i senator RP, była gościem honorowym lędzińskich górników. Zdjęcia: Jacek Filipiak Pani minister – gwarkiem Jak co roku obchody barbórkowe w KWK „Ziemowit” rozpoczęły się od spotkań dyrekcji kopalni z załogą, na których wręczane były stopnie, odznaczenia i medale górnicze U roczysta akademia barbórkowa odbyła się tradycyjnie w cechowni kopalni w sobotę, 3 grudnia br. Za- szczycili ją swoją obecnością m.in. Elżbieta Bieńkowska, minister rozwoju regionalnego i senator RP, która otrzymała od górników tytuł honorowego gwarka kopalni oraz mundur górniczy. Obecni byli także Krzysztof Brejdak, wiceprezes zarządu KW SA, Klemens Ścierski, wiceprzewodniczący rady nadzorczej KW SA, przedstawiciele lokalnych władz samorządowych i współpracujących z kopalnią firm, a przede wszystkim zasłużeni pracownicy. Złotymi, srebrnymi i brązowymi medalami odznaczono najlepszych ratowników górniczych Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, wyróżniającym się pracownikom wręczono honorowe szpady górnicze. Życzeniom i podziękowaniom za dobrą pracę nie było końca, a w części artystycznej wystąpiły dzieci z lędzińskiego przedszkola. 30 | W części ar tystycznej akademii wystąpiły dzieci z lędzińskiego przedszkola Barbórkowa uroczystość wręczenia odznaczeń i obiad jubilacki kopalni „Halemba-Wirek” odbyły się tradycyjnie w hali miejscowego MOSiR To był przełomowy rok Górnicy kopalni „Halemba-Wirek” mieli w tym roku powody do radosnego świętowania Barbórki K opalnia poprawiła swój wynik finan- bardzo dobrą współpracę z władzami mia- z Makiejewki na Ukrainie. Władze Kompa- sowy o ponad 200 mln zł. To pozwala sta. Dyrektor podziękował Grażynie Dzie- nii Węglowej SA reprezentował Piotr Ry- optymistycznie patrzeć w przyszłość dzic, prezydent Rudy Śląskiej, za zrozumie- kala, wiceprezes zarządu, który w imieniu – powiedział Krzysztof Baluch, dyrektor nie i wsparcie. Pani prezydent odwzajemniła pani prezes Joanny Strzelec-Łobodzińskiej techniczny kopalni. Zasoby węgla, jakimi te słowa, mówiąc, że Ruda węglem stoi. Pod- i swoim własnym złożył jubilatom i wszyst- dysponuje „Halemba-Wirek”, dają stuletnią kreśliła także, iż święta Barbara jest patron- kim górnikom serdeczne życzenia. perspektywę dalszej działalności. – Tylko ką nie tylko kopalni, ale i całego miasta. od nas zależy, czy wykorzystamy tę szan- W uroczystym obiedzie jubilackim wzię- sę – mówił dyrektor Baluch, podkreślając ła udział delegacja kopalni im. Bazanowa Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka | 31 BA R BÓR K A Mirosław Morajski i Piotr Fąferek odbierają z rąk Krzysztofa Balucha, dyrektora technicznego kopalni „Halemba-Wirek”, odznaki i dyplomy honorowe w dowód uznania za 50 lat wytr wałej pracy zawodowej Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 24 w Rudzie Śląskiej Halembie przedstawili wzruszający program ar tystyczny 32 | Barbara Smok dba o bezpieczeństwo górników. Pracuje w kopalni „Halemba-Wirek” jako inspektor ds. bhp Nie można oddzielać wiary od codziennej pracy Zgodnie z tradycją wczesnym rankiem 4 grudnia orkiestra dęta zagrała samemu dyrektorowi kopalni „Brzeszcze”, Kazimierzowi Grzechnikowi, przed jego domem w Pszczynie P óźniej skocznymi marszami wita- troskliwą opieką, zapewniając bezpieczeń- przekazał ciepłe życzenia wszystkim górni- ła mieszkańców górniczych osiedli stwo pracy oraz pewne jutro. Podkreślił, że kom i ich najbliższym. W dalszej części aka- w Brzeszczach. Uroczystości barbór- w tym trudnym zawodzie bardzo potrzebny demii wyróżniający się pracownicy zostali kowe rozpoczęły się w cechowni spotkaniem jest Pan Bóg i że nie można rozdzielić wiary nagrodzeni przez nadanie odznaczeń. Pod- kierownictwa kopalni z pracownikami i ich oraz jej praktykowania od normalnej, górni- niosłym momentem uroczystości było wrę- rodzinami oraz zaproszonymi gośćmi, by od- czej codzienności. Liturgię mszy św. uświet- czenie honorowych szpad górniczych. dać hołd św. Barbarze, po czym wszyscy ze- niła orkiestra dęta. Po części oficjalnej nastał czas na składanie brani w szyku marszowym udali się do koś- Uroczysta akademia barbórkowa odbyła się życzeń. Na ręce dyrektora kopalni złożono cioła św. Urbana w Brzeszczach. w miejscowej hali sportowej, niedaleko ko- stos kwiatów i serdeczności barbórkowych. W tym roku mszy św. przewodniczył palni. W 2011 roku kopalnia „Brzeszcze”, Swoje życzenia przekazali między innymi ks. kardynał Kazimierz Nycz, metropolita podobnie jak w roku poprzednim, sytuuje ksiądz kardynał Kazimierz Nycz, metropoli- warszawski. W uroczystości wzięli udział licz- się w szeregu dobrze funkcjonujących przed- ta warszawski, wojewoda małopolski Stani- nie zgromadzeni parafianie, przedstawiciele siębiorstw. Udało się w pełni zrealizować za- sław Kracik, marszałek województwa mało- władz kopalni i Kompanii Węglowej, poczty kładane w planie PTE zadania produkcyjne. polskiego Marek Sowa, starosta oświęcimski sztandarowe, a także posłowie i senatoro- Do końca 2011 r. kopalnia wydobędzie około Józef Krawczyk, wiceprezes zarządu Kompa- wie, władze lokalne i samorządowe. Hierar- 2 mln 100 tys. t węgla, tj. o 350 tys. t wię- nii Węglowej Krzysztof Brejdak, dyrektor ds. cha w swej adwentowo-barbórkowej homilii cej niż w roku ubiegłym. Również w zakresie produkcji Centrum Wydobywczego Wschód mówił o autorytecie górników i szacunku dla sprzedaży węgla zadania zostały przekro- Grzegorz Łagodziński, posłowie Beata Szydło ich ciężkiej pracy, a także o domaganiu się czone. W 2012 roku w kopalni „Brzeszcze” i Tadeusz Arkit, senator Andrzej Pająk, a także odpowiednich warunków na stanowiskach zaplanowano wydobycie 2 mln t węgla oraz przedstawiciele gminnych władz samorządo- pracy, które mają im zapewnić bezpieczeń- wydrążenie 9600 mb wyrobisk. Najważniej- wych z burmistrz Brzeszcz Teresą Jankowską. stwo i godne życie. Przyrównując polskie szą inwestycją w 2012 r. będzie rozpoczęcie Po życzeniach wszyscy zgromadzeni przystąpi- górnictwo do wahadła, które ze swej natury budowy nowej stacji odmetanowania, której li do wspólnego obiadu. Tradycyjnie już miłym zajmuje raz jedno, a raz drugie skrajne poło- uruchomienie w znaczny sposób poprawi akcentem tego świątecznego dnia był występ żenie, wskazał, że obecnie znów obserwuje bezpieczeństwo pracy. Również bardzo waż- grupy mażoretek ze Starej Wsi, które zapre- się zainteresowanie górnikiem i cennym dla nym zakupem będzie pozyskanie nowego zentowały ciekawy program rozrywkowy. gospodarki węglem i jest to dobry symptom kompleksu sekcji obudowy zmechanizowanej Maria Domżał dla branży. Ksiądz kardynał wspomniał rów- do ściany nr 121. nież św. Barbarę, która patronuje górnikom. Kazimierz Grzechnik, dyrektor kopalni, zło- Życzył, aby patronka nieustannie otaczała ich żył gratulacje odznaczonym i jubilatom oraz W tym roku mszy świętej przewodniczył ksiądz kardynał Kazimierz Nycz, metropolita warszawski. Fot. Robert Mleczko | 33 BA R BÓR K A Stara Strzecha rządzi na każdej Karczmie Wesoła biesiada gwarków Spotkanie, zorganizowane 19 listopada przez ZZ „Kadra” przy kopalni „Brzeszcze”, miało charakter bardziej oficjalny niż zwykle ze względu na uczestniczące w nim osoby W gronie karczemnego Wysokie- wywodzących się jeszcze ze średniowiecza. na beczce lub zamknąć w miejscu odosob- go i w Sprawach Piwnych Nigdy Młodzi adepci sztuki górniczej zostali do- nienia. Kary te były jednakże przyjmowa- Nieomylnego Prezydium zasied- prowadzeni w śpiewnym korowodzie przez ne z uśmiechem i nikt na nikogo się nie li: główny inżynier górniczy Janusz Ada- Lisa Majora, w którego rolę wcielił się Ja- obrażał. Bawiono się więc setnie, nie za- mowicz jako prezes, dyrektor techniczny nusz Chowaniec, przed oblicze Starych pominając przy tym o dobrych zwyczajach kopalni „Brzeszcze” Kazimierz Grzechnik, Strzech. Odbyło się ślubowanie, a po nim kosztowania pysznej golonki, okraszonej dyrektor Centrum Wydobywczego Wschód młode lisy wchodziły kolejno na beczkę smakowitym piwem, a gromki śpiew gwar- Piotr Wałach, wiceprzewodniczący Poro- piwa i z niej skakały przez skórę. ków roznosił się szerokim echem, hen pod zumienia ZZ Kadra Bogusław Studencki Po części oficjalnej zabawa zaczęła się szyby kopalni. i Krzysztof Stefanek. na całego. Uczestnicy biesiady byli po- Repertuaru nie zabrakło, bowiem każdy Aby tradycji stało się zadość, biesiada piw- dzieleni na odrębne Tablice Piwne – Lewą biesiadnik został zaopatrzony w tradycyjny na rozpoczęła się nadaniem szpad górni- i Prawą. Tablicami zarządzali kontrapunk- śpiewnik górniczy. O tym, że zabawa była czych oraz wręczeniem kordzików i od- ci Piotr Gembala i Krzysztof Kochman, przednia i czas płynął szybko, świadczy znak związkowych zasłużonym gwarkom a do prowadzenia śpiewu powołano kanto- fakt, iż niektórzy z uczestników ze zdumie- kopalni „Brzeszcze”. Przywileju noszenia ra Mieczysława Zająca. Program spotkania niem spoglądali na zegarki, gdy ogłoszono szpady górniczej dostąpiło w tym roku toczył się nieustannie w formie rywalizacji zakończenie spotkania. Wcześniej, zgodnie 8 osób. Mistrzem ceremonii wręczania między obiema Tablicami. Przeprowadzo- z decyzją i wolą uczestników Karczmy Piw- tej wysokiej godności górniczej był star- no wiele konkursów, między innymi picia nej, zorganizowano kwestę pieniężną dla szy kopacki Jan Kulig. Odbyła się również piwa. Gwarek Arkadiusz Bassara nie dał dzieci specjalnej troski z naszej gminy. jedna z bardziej widowiskowych ceremo- żadnej szansy pozostałym i wygrał. Jak to nii górniczych: przyjęcia adeptów (lisów) zwykle przy zabawie bywa, kilku niesfor- do stanu górniczego według zwyczajów nych trzeba było zakuć w dyby, postawić 34 | Opr. Maria Domżał Zdjęcia: Robert Mleczko Pasowanie lisa na gwarka ZAPRASZAMY DO KARCZMY Wojciech Chrapek, kierownik oddziału GRP-2, otrzymuje pamiątkowy kordzik z rąk Bogusława Studenckiego, wiceprzewodniczącego Porozumienia ZZ „Kadra” Corocznie odbywają się tradycyjne uroczystości barbórkowe, a wśród nich spotkania gwarków, zwane Karczmami Piwnymi. Doceniając walory każdej dobrej zabawy jako elementu integracji środowiska górniczego, należy stwierdzić, że niezbędnym wydaje się zwrócenie uwagi na genezę i reguły tej wspólnej biesiady. Od niepamiętnych już czasów starym górniczym zwyczajem po pracy należało odpocząć w karczmie przy piwie, jako trunku powszechnym. Obowiązywał przy tym zakaz upijania się. Rygoru tego przestrzegali karczmarze. Z biegiem lat, aby ten obyczaj nie zanikł, karczmy piwne powstawały przy spółkach brackich. Już w XVIII wieku istniało tzw. Bractwo Srebrnego Kilofka, mające swój dom we Lwówku. Tam spędzano wolny czas nad kufelkiem, przy pogawędkach i żartobliwych opowiastkach. Podobne gospody były w Olkuszu, Bochni i Wieliczce. Z piwem połączono też uroczyste obchodzenie górniczego święta – dnia św. Barbary. Tradycja ta jest kultywowana do dzisiaj. Karczma Piwna odbywa się według stałego rytuału, a rozpoczyna się odśpiewaniem hymnu górniczego. | 35 W Y DA R ZEN I A Dawnych wspomnień czar Już od ponad 10 lat wśród kolegów z byłej kopalni „Wawel” w Rudzie Śląskiej przed 4 grudnia – Naszym Świętem – rozbrzmiewają telefony informujące o miejscu zbiórki P rzemarsz z orkiestrą górniczą, msza kultywowania tradycji i wartości rodzi- w pamięci miejscach kochanej kopalni, w intencji górników i ich rodzin, ny, ale przede wszystkim głębokiej wia- mają nieodparty urok. Te – wydawałoby skromny poczęstunek oraz długie ry w Boga. Po mszy w gościnnej siedzibie się – zwykłe spotkania, mające niepowta- rozmowy wspominające nie tak odległe cza- Związku Górnośląskiego w Rudzie Śląskiej rzalny nastrój i czar, oby odbywały się jak sy pracy na „Wawelu” gromadzą co roku rzece wspomnień nie było końca. Norbert najdłużej. coraz liczniejsze grono jego pracowników. Klosa, zdobywca tytułu Ślązaka Roku oraz Mimo że od symbolicznej ostatniej tony wy- uczestnik dobytej w kopalni „Wawel” upłynęło ponad konkursu „Po naszymu, czyli po śląsku”, 15 lat i wielu kolegów górniczej emerytu- jak co roku bawił opowieściami w śląskiej ry doczekało już w kopalni „Pokój”, z którą gwarze. Stanisław Stryj, autor publikacji została ona połączona, sentyment do starej „W Rudzie Śląskiej na Górnym Śląsku, czyli gruby i pracujących w niej ludzi pozostał. Zakład Górniczy «Mikołaj» Hrabiego Fran- Marszowe takty górniczych melodii orkie- ciszka Ballestrema”, przypomniał losy pra- stry kopalni „Pokój” tym razem przywiod- wie stuletniej rzeźby św. Barbary, związa- ły licznie zgromadzonych „waweloków” do nej z kopalnią. Bernard Szczepański wrócił kościoła świętego Józefa w Rudzie Śląskiej. wspomnieniami do swojego tryumfu na Kościół ten, którego fundatorem był hrabia mistrzostwach świata w Edmonton, gdzie Franciszek Ballestrem, wybudowany w roku w zapasach zdobył brązowy medal. 1904, wyniesiony został w 2010 r. do rangi Coroczne raporty każdego z uczestników Sanktuarium Diecezjalnego. spotkania: co porabiasz, co i gdzie kogo Ksiądz proboszcz Adam tegorocznego finału finałów Brzyszkowski boli, ile masz wnucząt, co u ciebie w ogród- w homilii adresowanej do rzeszy wiernych ku, jak tam twoje gołębie i inne tematy, szczególnie podkreślił dumę, która zawsze w tym stale, mimo upływu lat, fedrowa- towarzyszyć powinna górnikom, potrzebę nie w nieistniejących, ale ciągle żywych Byli dyrektorzy kopalni „Wawel” – Tadeusz Budzyński i Roman Rolnik podczas tradycyjnego spotkania barbórkowego 36 | Tekst i zdjęcie: Jerzy Raducki KOPALNIA „WAWEL” KWK „Wawel” w Rudzie Śląskiej przez lata związana była z rodziną Ballestremów, którzy powiększając pola eksploatacyjne, korzystając z zakończonej w roku 1846 budowy pierwszej linii kolejowej, łączącej Berlin z Górnym Śląskiem, skrzętnie wykorzystali koniunkturę na węgiel. W 1856 roku przyłączono do kopalni „Brandenburg” pola „Neue Brandenburg” i „Fabriqe”. Te kopalnie, w wyniku dalszych konsolidacji i podziałów, utworzyły w 1931 roku kopalnię „Wolfgang-Wawel”, która w roku 1936 zmieniła nazwę na „Walenty-Wawel”. Kopalnia ta, rozpoczynając w 1945 r. wydobycie, obejmowała dwa podstawowe pola: północne – „Franciszek” i południowe, na które składały się dwie części – „Elżbieta” i „Mikołaj”. W latach 1953– –1956 uruchomiono szyb wydobywczy „Centralny”. Kopalnie „Walenty-Wawel” i „Paweł” połączono w jedno przedsiębiorstwo – pod nazwą KWK „Wawel” – 1 stycznia 1971 r. Fuzja ta podyktowana była względami ekonomicznymi i pozwoliła trwać kopalni po rok 2000. Decyzją ministra handlu i przemysłu KWK „Wawel” postawiono w stan likwidacji przez połączenie z KWK „Pokój” 1 lipca 1995 r. Symboliczny wózek z ostatnią toną węgla wydobyto z kopalni „Wawel” szybem „Centralny” z poziomu 450 m 28 maja 1997 r., po czym rozpoczął się proces jej likwidacji. Uroczysta msza święta w kościele pw. świętych Cyryla i Metodego W „Szczygłowicach” nie świętują… „Knurów-Szczygłowice“ Ruch Szczygłowice obchodzi w tym roku 50-lecie istnienia. Tragiczne okoliczności sprawiły, że oficjalna akademia została przełożona na 16 grudnia br. W Ruchu Szczygłowice odnotowano 27 listopada kolejny śmiertelny wypadek. Odwołano wszyst- kie uroczystości barbórkowe, Karczmy i inne okolicznościowe imprezy. To tragiczne wydarzenie rzuciło cień na jubileuszowe obchody. Jedynym akcentem, który przypominał o górniczym święcie, była uroczysta msza św. w kościele pw. świętych Cyryla i Metodego, którą odprawił proboszcz parafii Andrzej Wieczorek, i złożenie kwiatów pod pomnikiem poległych górników. Podczas mszy złożono na ołtarzu relikwie błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki. Akcję pozyskania relikwii zapoczątkowali biegacze Akcji Katolickiej, którzy w tym roku już po raz szósty odbyli pielgrzymkę biegową do grobu błogosławionego księdza Jerzego. Opr. Janusz Sacha Uroczyste otwarcie kopalni nastąpiło 23 września 1961 r. | 37 W Y DA R ZEN I A TROCHĘ HISTORII – POCZĄTKI Początek „Szczygłowicom” dała uchwała Ministerstwa Górnictwa z dnia 27 marca 1955 roku o budowie kopalni. W latach 1956–1957 wykonano projekt wstępny jej budowy. W czerwcu 1957 roku na obszarze 36 ha przystąpiono do budowy kopalni. W latach 1957–1959 wykonano roboty podstawowe ,takie jak uzbrojenie terenu, drogi, tory i ujęcia wody. Rozpoczęto drążenie szybów oraz budowę magazynów, warsztatów, budynku administracyjnego nr 1, łaźni, markowni, lampowni, stacji ratowniczej, punktu sanitarnego oraz cechowni. W 1958 roku rozpoczęto budowę fundamentów pod maszynę wyciągową szybu III. Również w tych latach rozpoczęto budowę Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla, rozdzielni głównej, a także linii energetycznych, dworca PKP i stołówki zakładowej. W 1960 roku rozpoczęto budowę obiektów związanych z szybem I i II oraz budowę oczyszczalni mechanicznej ścieków. W 1961 roku zostały już wykonane następujące główne obiekty: dwa szyby wydobywcze, szyb wentylacyjny wraz z wieżami i budynkami dla maszyn wyciągowych, podszybie na poziomie 350 m, przekopy i wytyczne na poziomach 350 i 250 m, obiekty socjalne, rozdzielnie, bocznica kolejowa. Uroczyste uruchomienie kopalni „Szczygłowice” przez Edwarda Gierka w towarzystwie ministra górnictwa i energetyki Jana Mitręgi nastąpiło 23 września 1961 roku. Wraz z rozpoczęciem wydobycia w 1961 roku opracowano Założenia Techniczno Ekonomiczne, które ujmowały pierwszy etap rozwoju kopalni. Etap ten obejmował lata od 1961 do 1968 i przewidywał osiągnięcie docelowego wydobycia węgla w wysokości 6 000 t/dobę (w IV kwartale 1968 roku). Cel ten osiągnięto już w lutym 1967 roku. W roku 1968 opracowano nowe Założenia Techniczno Ekonomiczne, obejmujące drugi etap rozbudowy kopalni. Etap ten zakładał uzyskanie docelowego wydobycia 9 000t/dobę w IV kwartale 1972 roku. Założoną zdolność uzyskano o 9 miesięcy wcześniej, tj. w grudniu 1971 roku. Kopalnia „Szczygłowice” z dniem 1 lutego 2010 roku połączona została z kopalnią „Knurów”. Tak dziś prezentuje się szczygłowicka kopalnia PRZYSZŁOŚĆ KOPALNI – SZCZEGÓŁY TECHNICZNE W 2011 roku na poziomie 1050 m ukończona została przecznica II, udostępniająca partię południowo-zachodnią złoża Ruchu Szczygłowice. Trwają prace związane z drążeniem wyrobisk dla pompowni polowej na tym poziomie. Rejon ten jest najbardziej zasobnym rejonem kopalni zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym kopaliny. Wyróżniającymi się w tym względzie są pokłady 405/1 i 405/3, w których projektuje się uzyskanie około 15,8 mln t węgla netto. W roku 2013 w Ruchu Szczygłowice planuje się rozpocząć roboty związane z udostępnieniem pokładów warstw rudzkich 416/1 i 416/2 oraz warstw siodłowych 504, 507 i 510 w rejonie eksploatacyjnym V. Zostaną wykonane wyrobiska: wytyczna zachodnia o długości 550 m, drążona na zachód od istniejącej jej części, oraz przecznica V o długości 1460 m, drążona w kierunku północnym. W 2015 roku planuje się rozpoczęcie przebudowy przecznicy V na poziomie 650 m od pokładu 408/1 do pokładu 501. W roku 2017 przewidziano drążenie dalszej części przecznicy V na poz. 650 m, od pokładu 501 do pokładu 510. Całość wyrobisk przewidzianych do wykonania na poziomie 650 m związana jest z udostępnieniem i eksploatacją północno-zachodniej partii złoża Ruchu Szczygłowice – pokładów warstw siodłowych 504, 507 oraz 510. 38 | Dodatkowo kopalnia planuje wykonać wyrobiska wentylacyjne w pokładzie 405/1 oraz w pokładzie 510, umożliwiające odprowadzenie zużytego prądu powietrza na szyb VI i częściowo na szyb V–„Bojków”. Docelowy model kopalni przewiduje zgłębienie szybu III do poziomu 1200 m, z tym że w obecnej strategii ujęto jego zgłębienie do poziomu 1050 m, czyli wydłużenie o 110 m. Roboty związane z pogłębianiem szybu przewidziane zostały na lata 2017–2018. W celu zgłębienia szybu przewidziano do wykonania upadową w pokładzie 414/3, o długości 975 m, do poziomu 1050 m. Prowadzenie robót górniczych w pokładach pomiędzy poziomami udostępnienia 650 i 1050 m, powoduje występowanie zagrożenia temperaturowego. Utrzymanie w wyrobiskach parametrów mikroklimatu, umożliwiającego prowadzenie robót w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaga aktywnego schładzania powietrza. Obecnie Ruch Szczygłowice w tym zakresie stosuje lokalne urządzenia chłodnicze. W Ruchu Szczygłowice planuje się uruchomienie klimatyzacji centralnej na powierzchni, opartej na układzie absorpcyjno-sprężarkowym III-stopniowym, wykorzystującym ciepło z instancji gospodarczego wykorzystania metanu. ZASOBY I STRUKTURA KOPALNI Złoże węgla kamiennego „Szczygłowice” posiada kamienną strukturę udostępnienia. Poziom 350 m jest poziomem wentylacyjnym, natomiast poziom 450 m jest poziomem wydobywczo-wentylacyjnym. Poziomy 650 m i 850 m są poziomami wydobywczymi, przy czym poziom 850 m jest w budowie. W roku 2010 w Ruchu Szczygłowice zakończono roboty drążeniowe, związane z udostępnieniem poziomu 1050 m przecznicą II do poziomu 1050 m. W kopalni stosowany jest ścianowy system eksploatacji w odmianie podłużnej z pełnym zawałem skał stropowych. Dobór kompleksu ścianowego uzależniony jest od warunków geologiczno-górniczych w odniesieniu do zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa pracy oraz planowanej wydajności. Ściany wyposaża się w obudowy zmechanizowane ze sterowaniem pilotowym, kombajny z posuwem elektrycznym, wyposażone w system zewnętrznego zraszania kurtynowego, przenośniki zgrzebłowe o wysokiej wydajności. Do odstawy urobku ze ścian stosowane są przenośniki o szerokości taśmy 1200. W roku 2011 kopalnia uruchomiła eksploatację ściany XIV w pokładzie 405/1 o długości 200 m, wysokości 2,7-4,6 m, wybiegu 2265 m. Z tej ściany przewiduje się wydobyć 2 072 000 t węgla koksowego o wysokich parametrach jakościowych. Docelowo przewiduje się istnienie w Ruchu Szczygłowice czterech poziomów: – poziomu 450 m i 650 m jako poziomów wentylacyjnych, – poziomów 850 m i 1050 m jako poziomów wydobywczych. Do roku 2020 na poziomach 850 m i 1050 m planuje się wykonanie wytycznej zachodniej i przecznicy V, co pozwoli na udostępnienie łącznych zasobów węgla w ilości ok. 35 mln t. Biorąc pod uwagę roczne wydobycie na poziomie 2 mln t oraz udokumentowane zasoby przemysłowe, okres istnienia Ruchu Szczygłowice dla obecnie udostępnionego złoża wynosi ok. 75 lat. TU METAN ZARABIA W kwietniu 2007 r. oddano do użytkowania Ruchu Szczygłowice powierzchniową stację odmetanowania wraz z siecią rurociągów. Realizacja przedsięwzięcia stworzyła możliwość gospodarczego wykorzystania ujmowanego gazu metanowego. Już na etapie projektowania technologii powierzchniowej stacji odmetanowania zakładano pełne wykorzystanie ujmowanego metanu w instalacjach energetycznych. Stacja posiada rozwiązania pozwalające na dostosowanie parametrów gazu kierowanego do odbiorcy do wymogów Budowa nadszybia szybu II instalacji gospodarczego wykorzystania metanu. W maju 2009 roku oddano do użytku w kopalni pierwszy agregat kogeneracyjny, wytwarzający energię elektryczną o mocy 1,93 MW. Przy nominalnych parametrach pracy silnik spalinowy agregatu zużywa (utylizuje) około 8 m3 czystego metanu na minutę. W lutym br. została oddana do użytku instalacja spalania gazu metanowego o wydajności spalania od 2 do 20 m3 czystego metanu na minutę. W latach 2011–2012 planowana jest zabudowa agregatu prądotwórczego nr II, o mocy około 2 MW, w obudowie typu kontener, zasilanego gazem ujmowanym przez powierzchniową stację odmetanowania. Tak powstawał Zakład Mechanicznej Przeróbki Węgla | 39 W Y DA R ZEN I A Pamiątkowe zdjęcie laureatów tegorocznych Czarnych Diamentów Czarne Diamenty dla naszych kopalń W Teatrze Ziemi Rybnickiej odbyła się uroczystość wręczenia nagród Izby Przemysłowo-Handlowej Rybnickiego Okręgu Przemysłowego T egorocznymi laureatami nagrody spe- • kopalnia „Bolesław Śmiały”: • kopalnia „Knurów-Szczygłowice”: cjalnej Czarny Diament 2011 zostali – za doskonałą jakość oferowanego węgla – za wysoką jakość węgla koksowego, która jest Ivan del Vechio, ambasador Republiki energetycznego MI oraz mieszanki energe- ciągle monitorowana przez system WILPO, Chorwacji w Rzeczpospolitej Polskiej, Elżbie- tycznej M II; gwarantujący szybki technologiczny pomiar ta Bieńkowska, minister rozwoju regionalne- – za tworzenie nowych miejsc pracy oraz za podstawowych parametrów jakości węgla; go, i Adam Zdziebło, wiceminister w tym re- ścisłą współpracę z Powiatowym Urzędem – za realizację szeregu zadań inwestycyjnych, sorcie. Pracy w Mikołowie w zakresie realizacji noszących znamiona innowacyjności; – Diament jest najszlachetniejszą postacią umów stażowych; – za przeciwdziałanie bezrobociu oraz gwa- węgla. W przypadku nadawanych przez naszą – za ciągłe inwestowanie w odtwarzanie po- rancję stabilizacji pracy dla wielu rodzin; Izbę Czarnych Diamentów symbolizują one tencjału maszynowego kopalni; – za dbałość o ochronę środowiska, mającą na nieprzeciętne osiągnięcia laureatów w róż- – za łagodzenie skutków eksploatacji górni- celu minimalizację wpływu kopalni na środo- nych dziedzinach. Przy tym w odniesieniu do czej poprzez prowadzenie intensywnej pro- wisko naturalne oraz rekultywację terenów firm nagradzamy nimi nie tylko sam sukces filaktyki i skutecznych prac rekultywacyj- zdegradowanych; gospodarczy i finansowy wyróżnionych, ale nych; – za aktywne wspieranie lokalnych wydarzeń również ich skłonność do dzielenia się tym – za czynne uczestnictwo we wszelkich kulturalnych oraz placówek oświatowych; sukcesem z otoczeniem – z pracownikami, po- przedsięwzięciach – za aktywną współpracę z samorządem tery- przez angażowanie się w pobudzanie lokalne- nych i charytatywnych, realizowanych na go życia kulturalnego, sportowego oraz wspie- terenie powiatu mikołowskiego; społecznych, kultural- torialnym i gospodarczym. Tekst i zdjęcia: Jerzy Chromik ranie wielu innych przedsięwzięć społecznych. Nieprzypadkowo w kapitule nagrody – obok znakomitości ze świata nauki i kultury oraz wcześniejszych laureatów – są prezydenci wielu miast. Oni doskonale znają wkład, wnoszony przez pretendentów do wyróżnienia na rzecz lokalnych środowisk. Cieszy mnie, że kolejne edycje nadawania Czarnych Diamentów umacniały prestiż tej nagrody – powiedział portalowi nettg.pl Andrzej Żylak, prezes zarządu Izby Przemysłowo-Handlowej Rybnickiego Okręgu Przemysłowego. Kapituła nagrody tak oto uzasadniła przyznanie Czarnych z kręgu górnictwa: 40 | Diamentów laureatom CZARNY DIAMENT Nagroda Czarny Diament stanowi formę uhonorowania najlepszych przedsiębiorstw oraz osób i instytucji szczególnie zasłużonych dla regionu. Nagroda ma charakter honorowy, została ustanowiona przez zarząd Izby w 1999 roku. Nagrodę stanowi statuetka, wykonana jako odlew w kształcie ściętego pnia dębu, który osadzony jest na podstawie z czarnego granitu, oplecionej korzeniami. W pień wbity jest sześcian, symbolizujący czarny diament – węgiel. Podejmując decyzję o przyznaniu nagrody kapituła przyjmuje następujące kryteria dla przedsiębiorstw i firm, które odniosły szczególne sukcesy: za wysoką jakość wyrobów i usług, przeciwdziałanie bezrobociu poprzez tworzenie nowych miejsc pracy, inwestowanie i zwiększanie eksportu, dbałość o ochronę środowiska, wspieranie inicjatyw społecznych, kulturalnych i charytatywnych, twórcze współdziałanie z samorządem gospodarczym i terytorialnym, rzetelność kupiecką. Najbezpieczniejsze oddziały Fundacja Bezpieczne Górnictwo im. prof. Wacława Cybulskiego, działająca od 1997 roku przy Wyższym Urzędzie Górniczym, po raz drugi zorganizowała konkurs „Najbezpieczniej pracujących oddziałów kopalń” K apituła konkursu, biorąc pod uwagę pracy wydobywczej. Niektóre oddziały są G-3 z KWK „Marcel” i oddział wydobywczy liczbę wypadków, warunki, w jakich nieliczne, inne mają blisko 100-osobową G-5 z ZG„Piekary”. pracują górnicy, oraz wyniki przepro- załogę, ale bezpieczna praca jest zawsze Przedstawiciele wyróżnionych oddziałów wadzanych kontroli, przyznała osiem równo- dokonaniem zespołowym. Trudno w ma- otrzymali symboliczne statuetki 2 grudnia rzędnych nagród. Otrzymały je oddziały wy- tematyczny sposób wymierzyć i porów- br., podczas akademii barbórkowej nad- dobywcze, które nie miały w mijającym roku nać efekty ich pracy. Dlatego jurorzy brali zoru górniczego. Nagrody wręczyli Piotr żadnych kar i – co najistotniejsze – kończą pod uwagę wiele liczb i wskaźników, żeby Litwa, prezes WUG, i prof. Krzysztof Cy- kolejny rok bez śmiertelnych lub ciężkich wy- w maksymalnie obiektywny sposób wyło- bulski, prezes Fundacji Bezpieczne Górni- padków przy pracy, a liczba lekkich urazów, nić liderów. ctwo im. prof. Wacława Cybulskiego, oraz które mają w nich miejsce, maleje. Wśród ośmiu wyróżnionych znalazły się prof. Józef Dubiński, przewodniczący Rady Konkurs zainicjowano w 2010 r. Jego celem dwa oddziały kopalń należących do Kom- Fundatorów FBG. jest promowanie bezpieczeństwa podczas panii Węglowej SA – oddział wydobywczy (JC) Adam Robakowski, dyrektor techniczny kopalni „Marcel”, i Michał Bamberski, sztygar oddziałowy G-3, odbierają nagrodę z rąk Józefa Dubińskiego, przewodniczącego Rady Fundatorów FBG. Fot. Jan Czypionka | 41 LU DZI E I M I EJSCA Złoty zegarek i dębowe liście Wspólna pamięć historyczna nakazuje nam traktować coroczne świętowanie Barbórki jako „odwieczną, niezmienną tradycję”. Bliższe przyjrzenie się historycznym faktom pozwala bez najmniejszych wątpliwości dostrzec, że w zasadzie żaden z elementów uroczystości (ani zakładowy, ani religijny) nie pozostawał nienaruszony na przestrzeni dziejów N awet, jakby się wydawało, tak niena- pracy. Zmieniano ich charakter, włączając wydatków w przeliczeniu na osobę. Usta- ruszalny element, jak msza święta, je w propagandę obowiązującej aktualnie loną kwotę dzielono, przeznaczając jej dwa razy w dziejach był degradowa- ideologii. I jedynie trudności ekonomiczne części składowe na stypendium mszalne, ny do roli prywatnego aktu pobożności, a po powodowały ograniczenia w ich przebiegu. poczęstunek oraz podarunek pieniężny. pierwszej wojnie światowej nawet bojkoto- Jednym z przyjemniejszych „składników” Kwoty przeznaczane przez zakłady na wany i lekceważony przez samych górników. Barbórki były i są drobne gratyfikacje – wypłatę podarunków pieniężnych były Nieco inaczej wyglądały obchody o cha- – podarunki i poczęstunki, zarówno te ustalane przez każdy z zarządów nieza- rakterze zakładowym, zawodowym, świe- przeznaczone dla każdego zatrudnionego, leżnie. Powodowało to czasami spore roz- ckim. Od około 1850 roku aż do wybuchu jak i dla górniczych jubilatów. bieżności. W latach 90. XIX wieku gór- I wojny światowej kopalniane obyczaje Podarunki dla wszystkich pracowników nicy zatrudnieni w koncernie „Georg von związane ze świętowaniem dnia św. Bar- składały się z drobnej kwoty pieniężnej Giesche’s Erben” otrzymywali po jednej bary pozostawały w zasadzie niezmienne. oraz świątecznego poczęstunku. marce bądź po 75 fenigów. Wyższą kwotę Obchodzony każdego roku z taki samym Do wybuchu pierwszej wojny światowej dawano górnikom posiadającym rodziny. rytuałem dzień wyznaczał stały rytm świa- zakłady niezależnie od siebie decydowały W należącej do koncernu kopalni „Hei- ta, bowiem w przeciwieństwie do uroczy- o wartości przyznawanych podarunków nitz” w 1906 roku stosowano identyczną stości religijnych nigdy nie próbowano oraz sposobach ich wręczania. Każdego stawkę. W innych zakładach nie czynio- likwidować obchodów na terenie zakładu roku w listopadzie ustalano wysokość no takiego rozróżnienia. Górnicy kopalni 42 | „Concordia” w 1901 roku otrzymali po 75 fenigów, ale stojący niżej w hierarchii zawodowej pchacze i ładowacze dostali w barbórkowym prezencie 50 fenigów. Były także takie kopalnie, w których nie czyniono żadnego rozróżnienia ani ze względów osobistych, ani zawodowych. Podarunek barbórkowy wypłacano każdemu pracownikowi w takiej samej wysokości. W kopalni „Myslowitz” w 1905 roku wypłacono każdemu po 1 marca, a w koncernie „Borsiga” w 1912 roku po 80 fenigów. Trudności z utrzymaniem wydobycia w okresie I wojny światowej spowodowały, że kopalnie rezygnowały w ogóle z organizacji obchodów innych niż religijne. Decyzje takie podejmowały wszystkie kopalnie na terenie Górnego Śląska. Mogłoby się wydawać, że po zakończeniu wojny górnośląska rzeczywistość, także ta świąteczna, powróciła do stanu sprzed wojny. Tymczasem rewolucyjne zmia- ny polityczne, społeczne i ekonomiczne spowodowały zdecydowane zmiany w zakresie udzielania drobnych podarunków. Najistotniejszą było to, że od okresu powojennego kwoty, przeznaczane na poszczególne cele w zakresie podarunków barbórkowych, były odgórnie ustalane przez Arbeitgeberveband der Oberschlesische Bergwerks- und Hüttenindustrie (Górnośląski Związek Pracodawców Przemysłu Górniczo-Hutniczego). Zarząd organizacji wysyłał do wszystkich kopalń okólniki, w których podawano limit wydatków związanych z organizacją święta, jakie mogły ponosić zarządy w przeliczeniu na osobę. Kwoty, wyliczane na osobę, podlegały modyfikacjom z powodu ograniczeń w wydobyciu czy gwałtownej inf lacji. Z kolei poczęstunki, które większość za- Wspólne spożycie śniadania kończyło uroczystości dla całej załogi kładów fundowała swoim pracownikom w dniu 4 grudnia, zazwyczaj składały się otrzymywali kupony na konkretne pro- kopalni śniadanie spożywali między inny- z tych samych składników: 2 lub 3 bułek, dukty. Kupony te, na przykład w Dyrekcji mi górnicy kopalni „Königin Luise” w Za- półkilogramowej porcji kiełbasy, 2 lub 3 Dóbr Książąt Pszczyńskich, były wykona- brzu, podobnie było około 1890 roku w ko- szklanek piwa oraz kilku cygar, a w póź- ne z kolorowego papieru i miały kształt palniach bytomskich, z wyjątkiem kopalni niejszym okresie także papierosów. Opi- koła bądź kwadratu. Od kształtu i koloru „Hohenzollern”, której pracownicy reali- sy prasowe wielokrotnie podkreślają, że zależna była wartość poczęstunku oraz zowali kupony w „Gräff liche Gasthaus”. poczęstunek ten miał charakter śniada- rodzaje darowanych produktów. Kupony Z kolei górników kopalń „Ludwiksglück” nia dla pracowników. Kwoty, wydawane te można było realizować bądź w zakła- i „Hedwigswunsch” goszczono w gospo- przez kopalnie na zakup tych produk- dowej kantynie, bądź w restauracjach, dach u Oschinskiego i Miarki. Wydaje się, tów żywnościowych, wchodziły w skład z którymi kopalnia podpisywała umowę. że ani wojna światowa, ani wydarzenia, ogólnej sumy przeznaczonej na obchody Z zachowanej dokumentacji archiwalnej które nastąpiły po niej, nie powodowały święta. Wydawanie produktów żywnoś- wiadomo, że restauracje i lokale znajdu- istotnych zmian. Jedynie w trudniejszych ciowych wyglądało dwojako, w zależności jące się pobliżu kopalń zabiegały o podpi- ekonomicznie czasach zamawiano tań- od możliwości konkretnego zakładu. Za- sanie umowy z kopalniami na wydawanie szą kiełbasę i rezygnowano z zakupu cy- zwyczaj po zakończeniu uroczystej mszy tego poczęstunku. Często ich właściciele gar na rzecz papierosów. Piwo rozlewane świętej górnicy udawali się na teren za- wysyłali oferty, proponując dogodne wa- do szklanek zastąpiono w 1934 roku pi- kładu. Tam uczestniczący w nabożeństwie runki lokalowe oraz finansowe. Na terenie wem butelkowanym, znacznie tańszym. | 43 LU DZI E I M I EJSCA Wspólne spożycie śniadania kończyło uroczystości dla całej załogi. Innymi prawami rządziło się honorowanie jubilatów górniczych obchodzących swój jubileusz w drugiej połowie roku. Stosunkowo skąpe materiały archiwalne pozwalają przypuszczać, że w dużych zakładach jubilatów rozdzielano na dwie grupy. Obchodzący jubileusz 25-, 30- lub 50-lecia pracy do czerwca byli honorowani przez dyrekcje podczas specjalnie organizowanych uroczystości, związanych z organizacją „Freibier Fest” („Festynem Darmowego Piwa”), który był zabawowym zadośćuczynieniem za adwentowy post, obowiązujący podczas Barbórki. Jubilaci, którzy rozpoczęli pracę w drugiej połowie roku, byli honorowani podczas uroczystości barbórkowych. Niezależnie od terminu dyrekcje otaczały ich szczególną atencją, bowiem jubilaci otrzymywali podarunek pieniężny w gotówce, prezent, zazwyczaj w postaci zegarka, podejmowano ich szczególnym poczęstunkiem, najczęściej obiadem. Ponadto podczas przemarszów do kościoła jubilatów dekorowano szarfami dębowymi i zajmowali oni miejsce na czele pochodu. Splecione z dębowych liści szarfy miały jak najbardziej symboliczne znaczenie, zbliżone do symboliki wieńca laurowego. Miały Piwo rozlewane do szklanek zastąpiono w 1934 roku piwem butelkowanym, znacznie tańszym gloryfikować długoletnią pracę wykony- jubilatów. Informacje te podlegały weryfi- były bowiem doskonałymi klientami. Jed- waną na rzecz jednego pracodawcy. Szarfy kacji w biurze zakładu, a następnie listę no zamówienie dyrekcji generalnej mogło te, zakładano jubilatom przez wymarszem wywieszano na tablicy ogłoszeń, co da- opiewać nawet na 50 zegarków, co stano- do kościoła. Była to czynność niejako ho- wało zainteresowanym czas do składania wiło spory dochód. Jednak w latach 1902– norowa, dlatego powierzano jej wykona- reklamacji. Zdarzały się one najczęściej –1924 kopalnia „Hohenzollern” korzystała nie między innymi gościom obchodów. Na wówczas, gdy zainteresowany wielokrot- z usług kupca z Bytomia, Bruno Osswalda, przykład jubilatów w Wirku w 1894 roku nie zmieniał miejsce pracy. W przypadku oraz właściciela składu z precjozami, Bert- dekorowała córka urzędnika górniczego gdy z powodu nieścisłości w dokumentacji holda Biniasa z Zabrza. Po zamówieniu Riedla. Nie wiadomo, czy obyczaj ten był pomijano kogoś, zażalenia były weryfiko- zegarków marki Omega kopalnia ustalała praktykowany w kopalniach państwowych, wane, na przykład poprzez konfrontację tekst grawerowanej imiennej dedykacji. jednak z całą pewnością przetrwał do lat z aktami znajdującymi się w innych ko- Każdy z jubilatów miał dokonać wery- 30. XX wieku w zakładach prywatnych na palniach. Pozwalało to na przyjęcie, bądź fikacji treści tekstu i dopiero po spraw- terenie Altreichu. odrzucenie reklamacji. Po ostatecznym dzeniu dedykacji przez zainteresowanych Poza symbolicznym honorowaniem ju- ustaleniu liczby jubilatów kopalnia doko- korespondencyjnie bilatów, każdy z obchodzących 25- lub nywała zakupu zegarków w ściśle okre- zakładowi. Gotowe zegarki dostarczano 30-lecie pracy otrzymywał osobiście z rąk ślonej liczbie. Liczne oferty od składów do kopalni co najmniej trzy dni przed uro- dyrektora lub właściciela zakładu poda- jubilerskich pozwalały na wybór najlep- czystością. Problem powstawał, kiedy ju- runek oraz nagrodę pieniężną. Wysokość szego, a nie najtańszego produktu. Około bileusz obchodziły pracujące w kopalniach kwoty była do wybuchu pierwszej wojny 1900 roku koszty zakupu jednego zegarka panie. Damskie zegarki jako prezent jubi- światowej ustalana indywidualnie przez wahały się między 30 a 36 markami. Na leuszowy pojawiły się dopiero około roku poszczególne zakłady. Podobnie kwestia przykład do biura kopalni „Hohenzollern” 1925. Wcześniej jubilatki otrzymywały prezentu od pracodawcy. W znakomitej napływały oferty z zakładów zegarmistrza podarunki wpisujące się w dwa z trzech większości przypadków decydowano się i optyka Reinholda Scholza z Bytomia, ze- „K”, opisujących wówczas obowiązki ko- na darowanie jubilatom zegarków. Do 1914 garmistrza D. Hentschela z Bytomia, Kar- biece („Küche, Kinder, Kirche”). Panie roku były to srebrne zegarki z łańcuszkiem la Klehra z Wirka, sprzedającego zegarki otrzymywały bowiem albo komplet srebr- z wygrawerowaną dedykacją. Procedu- i złote precjoza, producenta zegarków Otto nych sztućców (jak u „Borsiga” w 1895 ry przygotowania były przeprowadzane Kneifela z Wrocławia, A. Voelkela, jubi- roku), albo srebrny „zestaw dewocyjny”, z ogromną starannością. Każdego roku lera z Nysy, jubilera i zegarmistrza Bern- składający się ze stojącego krucyfiksu w listopadzie sztygarzy podawali nazwiska harda Hahulskiego z Rozbarku. Kopalnie oraz dwu świeczników (u Schaffgotschów 44 | przekazywano listę Rysunki te uzupełnione były o szczegółową listę gości, które kopalnia dostarczała do restauracji. Z kolei zarządcy lokalu proponowali menu na dzień obiadu. Urzędnicy kopalni, zapewne w porozumieniu z dyrekcją odsyłali zatwierdzone propozycje. Koszty posiłku oszacowano na około 2.50–3.50 marki. Trzeba przyznać, że menu w postaci zupy ogonowej, zupy mięsnej, dziczyzny z warzywami z sosem pieczarkowym, piwa Pilsner i koniaku odbiegało zdecydowanie od menu domowego obiadu barbórkowego. Brak innych źródeł archiwalnych nie pozwala stwierdzić, czy podane powyżej menu było regułą, czy wystawnym wyjątkiem, ponieważ jadłospis dla jubilatów kopalni „Preussen” był diametralnie różny: Podczas przemarszów do kościoła jubilatów dekorowano szarfami dębowymi, zajmowali oni miejsce na czele pochodu serwowano zupę grochową, bułkę i rybę, poczęstunek piwem i cygarami został odsunięty na później. i Donnersmarcków do lat 30.). Wartość pieniężny w wysokości aż 50 marek. Do wy- damskiego jubileuszowego buchu wielkiej wojny górnicy pracujący dla Przyglądając się obchodom Barbórki z cza- była mniej więcej tej samej wysokości co Schaffgotschów otrzymywali po 25 marek. sów ekonomicznej prosperity górnictwa, wartość zegarków. Porównywalne kwoty oferowano w najwięk- trudno nie oprzeć się wrażeniu, że wpro- W niektórych zakładach, jak na przykład szej górnośląskiej kopalni, „Königin Luise” wadzone przez nazistów obowiązkowe dla w Schaffgotsch’e Werke już od 1900 roku, w Zabrzu, gdzie w 1906 roku było 130 jubi- załogi akademie świąteczne czy rozdawa- jubilatom dawano możliwość rezygnacji latów. nie górnikom butelek wódki po 1945 roku z prezentu na rzecz ekwiwalentu w gotówce. Na największy honor zasługiwali pracow- spowodowały, że trwale zapomniane zo- Zainteresowani musieli to zgłaszać w ści- nicy, którzy zatrudnieni byli przez lat 50. stały obyczaje. A warto pamiętać o czasach śle określonym terminie, zanim kopalnia Jubilaci tacy otrzymywali od zarządów złotych zegarków i szarf uplecionych z dę- dokonała zakupu zegarków lub „zestawów kopalń zawsze złote zegarki z osobistą de- bowych liści. dewocyjnych”. Co ciekawe, po zakończeniu dykacją oraz 50 Mk w złocie. Wydaje się, pierwszej wojny światowej w dalszym cią- że był to powszechny obyczaj, przestrzega- gu utrzymywano obyczaj darowania zegar- ny przez wszystkie zakłady wydobywcze. ków jubileuszowych. Zamawiano je nawet W tym przypadku nie tylko złoty zegarek, w okresie galopującej inflacji i spadają- ale i złote monety nabierały znaczenia. Je- cych dochodów kopalń. Jednak po podziale den z obdarowanych, obchodzący jubileusz Górnego Śląska między Polskę a Niemcy, w 1937 roku, rozmawiając z dziennika- wskutek problemów finansowych polskich rzem, mówił: „Tych pieniędzy się nie wy- kopalń, jubilaci masowo wybierali gotówkę dawało, tylko się je trzymało na szczęście, jako formę gratyfikacji. Bywało więc i tak, dawało się je dzieciom jako prezent ślubny tetu Śląskiego. że Dyrekcja Dóbr Hrabiego Donnersmar- albo wnukom «na wiązanie» przy chrzcie”. Zainteresowanie kultem świętej Bar- cka w Świętochłowicach w 1932 roku nie Następnie jubilaci zapraszani byli na kupiła ani jednego jubileuszowego zegarka. wspólny obiad z dyrekcją i gośćmi honoro- bary, odziedziczone po stryju, księdzu Pracujący w Polsce górnicy woleli otrzymać wymi. Posiłki te kopalnie zamawiały w sa- gotówkę, a w tym samym czasie górnicy ko- lach restauracyjnych, często w lokalnych palni „Beuthen” otrzymywali zegarki. hotelach. Uczestnicy obiadu z zakładów poświęconej kultowi tej świętej. Poza zegarkami jubilaci otrzymywali także Ballestremów jedli wspólnie w kasynie Otrzymała „Stypendium w dziedzi- podarunki pieniężne w gotówce. W zakła- „Donnersmarckhütte”. Dyrekcja kopalni dach Ballestremów w 1895 roku obchodzą- „Preussen” w 1903 roku jadła postny obiad nie kultury” Urzędu Marszałkow- cy 25-lecie pracy otrzymali po 30 marek. w „Neumark’schen Lokale”, a goście kopal- Dyrektor Würz- ni „König” w hotelu „Parkowym” w Królew- pozwoliło jej kontynuować badania. ner w 1900 roku każdemu z 11 górników skiej Hucie. Obiady te przebiegały w ściśle Na podstawie zgromadzonych mate- z 30--letnim stażem wręczył kwotę wyso- ustalonym porządku. Dotyczyło to nawet riałów archiwalnych przygotowuje kości 40 marek oraz, oczywiście, srebrny sadowienia gości przy stołach. W doku- zegarek z łańcuszkiem. Dyrektor kopalni mentacji dotyczącej jednej z bytomskich „Ferdynand” w Katowicach, Edelmann, kopalń zachowały się szczegółowe rysunki jubilatom pracy ze schematem ustawienia stołów i wyzna- wręczał srebrne zegarki oraz podarunek czonym dla każdego uczestnika miejscem. podarunku kopalni „Aschenborn” obchodzącym 25-lecie Beata Piecha van Schagen O AUTORCE Beata Piecha van Schagen urodziła się w Chorzowie. Jest absolwentką Wydziału Filologicznego Uniwersy- Henryku Piesze, rozwija od momentu przygotowania pracy magisterskiej skiego Województwa Śląskiego, co publikację poświęconą wizerunkom górniczej patronki, znajdującym się w kopalniach Górnego Śląska. | 45 Zdjęcia z kolekcji Narcyza Dudka LU DZI E I M I EJSCA Rzucenie się w wir r wącej, najeżonej skalnymi progami rzeki wymaga nie lada odwagi i kondycji Boże Narodzenie inne niż wszystkie Rozmowa z Narcyzem Dudkiem, dyrektorem Biura Polityki Płacowej Kompanii Węglowej • Podczas wyprawy na Aconcaguę, trochę dla w święta Mendozie. Nasz sprzęt górski krą- – O tak, ale, jak zwykle, i tym razem za- zabicia czasu przed próbą zdobycia andyjskie- żył gdzieś po świecie jako zagubiony lotni- częła się dużo wcześniej i jak zwykle jej go szczytu, pojawił się pomysł na niezwykły czy bagaż. Na szczęście Piotr (mój drugi największą atrakcją byli także napotkani spływ… „koniec liny” w górach) wytropił grupę wy- ludzie. Wsiedliśmy wczesnym rankiem do – To było pod koniec grudnia ubiegłego bierającą się na rafting na rzece Mendoza. stareńkiego autobusu mercedes, dumnie roku. Decyzja o wyjeździe w dalekie strony Oczywiście, planowaliśmy taką wyprawę, błyszczącego trójramienną gwiazdą. Cała w ten najważniejszy dla Polaka czas miała ale dopiero ewentualnie po zdobyciu Acon- reszta rdzą i łuszczącą się farbą skutecznie umożliwić szybką wspinaczkę w najlepszej cagui. Tymczasem los sprawił, że już teraz dowodziła, że metryka maszyny pochodzi letniej pogodzie, a tu… Zamiast zagłuszać wydała się świetnym antidotum na tęskno- z końca lat sześćdziesiątych. Klimat za- nostalgię tę za śniegiem, pasterką i rodziną. tem budował się od początku. Rozbawione i obrazami cudownych andyjskich szczy- • Wydawałoby się, że rzucenie się w wir rwą- towarzystwo argentyńskich i chilijskich tów otępiać wyobraźnię, co uporczywie cej, najeżonej skalnymi progami rzeki wyma- towarzyszy podróży, zajęte dotąd śpie- przywodziła obraz rodziny przy wigilijnym ga nie lada odwagi i kondycji. Zanosiło się wem dyskusjami i podziwianiem niezwy- stole, przyszło nam siedzieć w wyludnionej na wielką przygodę? kłych krajobrazów przesuwających się za 46 | wysiłkiem zdobywania góry szybami zmęczonego autobusu. Skandowa- godzin. Oczywiście, zostaliśmy przeszko- na Aconcaguę, a my ją trwoniliśmy na za- liśmy, „Polonia…” i większość zaliczała się leni. Ale dopiero po dwóch niemiłosiernie bawę. Nie czekając na brakujący jeszcze już od tej pory do naszych kolegów i kole- długich godzinach doświadczeń z własnym sprzęt, następnego dnia rankiem wyru- żanek. Na wyścigi przyznawali się do fa- strachem zaczęła w nas kiełkować wia- szyliśmy. Wyruszyliśmy jak szaleni, jakby- scynacji „ICH!!!” papieżem Janem Pawłem ra, że jednak i my przeżyjemy jak ci, któ- śmy swoim przyspieszonym oddechem nie II i znajomością Lecha Poznań. Mimo dal- rzy uśmiechali się do nas z plakatu przy chcieli dopuścić do pytań albo zwierzeń, szych, czasem pełnych napięcia przygód drodze wiodącej w górę rzeki Mendoza. w rezultacie w Boże Narodzenie wieszali- na wodzie, świadomość, że jesteśmy wśród Na półmetku śmialiśmy się już jak ci z afi- śmy już bombki na choince skleconej z róż- przyjaciół, pomagała zbywać milczeniem sza, choć zmęczenie zaczynało dawać się nych wynalazków w bazie Plaza de Mulas zadawane później samemu sobie w kry- już mocno we znaki. pod Aconcaguą. I choć dotarcie tam zaj- tycznych momentach pytania: „Co ja tutaj • Czekoladowy kolor rzeki Mendoza chyba mowało niemal każdy kwadrans naszego robię i czy na pewno dobrze zrobiłem, de- w czasie wyprawy przywołuje „tęsknicę” do czasu, choć zmęczenie kilkudziesięciokilo- cydując się na ten rafting?” rodzinnych świąt i – jak wiem – rewiduje nieco metrową drogą do bazy położonej na 4300 • Bez doświadczenia ekstremalna zabawa na terminy kolejnych wypraw? metrach nad poziomem morza mimowol- tego typu rzekach, gdzie trzeba pokonać silny – Wówczas nie długość rozstania decydo- nie w przerwach wywoływało sen i choć nurt, wysokie fale, głazy, skalne progi i katarak- wała o myślach kołaczących się w głowie, starannie unikaliśmy trudnych tematów ty, to sport bardzo ekstremalny, w opinii wielu a świadomość, że jutro Wigilia. Rzeka i tak nie dało się zapomnieć. Zawiesili- bardziej dziwactwo czy też potrzeba udowod- ostatecznie sprawiła, że tego dnia nie mie- śmy bombki, przełamaliśmy się opłatkiem, nienia, że jest się silnym i niezwyciężonym. liśmy za wiele czasu na myślenie i to było a na wieczerzę był tuńczyk, słodki baton – Szczerze mówiąc, to nie był zew przygody, dobre, ale „coś” nam nie pozwalało się i życzenia: „Obyśmy już nigdy nie byli tak a raczej czas, miejsce i okoliczności, to one w pełni cieszyć przeżytą przygodą. Stwier- daleko od naszego miejsca przy wigilijnym sprawiły, że podjęliśmy się takiej właśnie dziliśmy, że nie po to zostawiliśmy puste stole”. trasy, absolutnie nie zdając sobie sprawy miejsce przy naszych stołach, by rozbijać z tego, co miało nastąpić tuż za pierwszym się na pontonie, bo to można robić zawsze. przełomem i trwało potem przez wiele Celem była najlepsza pogoda do ataku Rozmawiał: Jerzy Raducki CO TO JEST RAFTING Rafting to turystyczna odmiana flisu (spławu) rzecznego, do której używa się różnego rodzaju tratw, łodzi, pontonów, kajaków itp. (często kulturowo charakterystycznych dla danego regionu). Od połowy lat 80. XX wieku jest usługą turystyczną nie tylko dla twardzieli. W Polsce ta dyscyplina jest niezbyt popularna, głównie z powodu braku odpowiednich rzek do uprawiania tego sportu. Zakosztować go można na przełomie Dunajca w Pieninach (Sromowce Wyżne–Szczawnica), chyba najpiękniejszym szlaku wodnym na Starym Kontynencie, i Popradzie w okolicach Piwnicznej i Rytra. Miejsca te znane są raczej ze stale cieszących się olbrzymią popularnością spływów „flisackich”, a pojawiające się niewielkie fale, miejscami głazy i skalne progi oraz kręte koryto rzeki idealnie nadają się do stawiania pierwszych kroków w raftingu. Bombki na choince skleconej z różnych wynalazków w bazie Plaza de Mulas pod Aconcaguą | 47 N A S Z E ŚGWAILĘETREI B AA R B A R Y Obraz świętej Barbary, przeniesiony z cechowni kopalni „Anna” do sanktuarium maryjnego Matki Boskiej Uśmiechniętej w Pszowie
