Gmina jako jednostka Samorządu terytorialnego, jej a zadania i

Gmina jako jednostka Samorządu terytorialnego, jej a zadania i kompetencje.
Samorząd terytorialny to rodzaj samorządu forma organizacji społeczności lokalnych
powołana do kierowania i zarządzania sprawami publicznymi w interesie mieszkańców.
Samorząd terytorialny jest najważniejszą formą samorządności rozumianej jako przesunięcie w
obrębie administracji publicznej kompetencji do załatwiania pewnej grupy spraw, tj. odebranie ich
scentralizowanej administracji rządowej i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej
grupie społecznej, której te sprawy dotyczą.
W Polsce samorząd terytorialny (gminny) został przywrócony w 1990 r. 1 stycznia 1999r.
wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny i trzy szczeble samorządu: gminny, powiatowy i
wojewódzki. Obecnie działanie samorządu terytorialnego w Polsce regulują przede wszystkim
ustawy: o samorządzie gminnym , o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa, a
także kilka innych ustaw, tzw. „ustrojowych” (m. in. Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta,
burmistrza i prezydenta miasta z 20 czerwca 2002, ustawa o referendum lokalnym z 20
października 2000 oraz ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw
z 16 lipca 1998).
Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego,to prawnie zorganizowany terytorialny
związek osób określony w ustawie o samorządzie gminnym jako wspólnota samorządowa. Gmina
wykonuje więc wszystkie zadania samorządu terytorialnego o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone
w ustawach dla innych jego jednostek, . Gmina posiada osobowość prawną, a o jej ustroju stanowi
statut.
Organem stanowiącym i kontrolnym Gminy jest rada (gminy lub miasta). Rada podejmuje
podstawowe decyzje dotyczące ich terenu, ustanawia akty prawa miejscowego, uchwala budżet,
rozpatruje sprawozdania z jego wykonania, określa wysokość podatków i opłat lokalnych
(z upoważnienia ustawy), podejmuje uchwały dotyczące spraw majątkowych. Członkowie rad
wybierani są w wyborach powszechnych, równych i bezpośrednich, w głosowaniu tajnym na
czteroletnią kadencję.
Natomiast organem wykonawczym gminy jest Wójt (burmistrz, prezydent) wybierany od
2002 roku w wyborach bezpośrednich. Kadencja wójta trwa cztery lata. Wójt może być odwołany
wyłącznie w referendum z inicjatywy rady gminy lub z woli mieszkańców, poza szczególnym
przypadkiem odwołania przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek wojewody w razie
powtarzającego się naruszania przez wójta Konstytucji RP lub ustaw i niezastosowania się do
wezwań wojewody o zaprzestanie tych naruszeń.
Do zadań wójta należą w szczególności:
- przygotowanie projektów uchwał rady gminy
- określanie sposobu ich wykonania
- gospodarowanie mieniem komunalnym
- realizacja budżetu
- zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych .
Swoje zadania realizuje przy pomocy urzędu gminy.
Do zadań gminy należy realizowanie spraw publicznych na jej terenie , które zostały ustawowo
ustanowione jako zakres jej działania. Gmina wykonuje zadania własne i zlecone.
Zadania własne wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, na zasadach
określonych przez ustawy.
Zadania własne obejmują sprawy:
- ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz
gospodarki wodnej,
- gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
- wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,
- utrzymaniu czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania
odpadków komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
- lokalnego transportu zbiorowego,
- ochrony zdrowia,
- pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
- gminnego budownictwa mieszkaniowego,
- edukacji publicznej,
- kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami,
- kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
- targowisk i hal targowych,
- zieleni gminnej i zadrzewnej,
- cmentarzy gminnych,
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej
i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu
przeciwpowodziowego,
- utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych,
- polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej
i prawnej,
- wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
- promocji gminy,
- współpracy z organizacjami pozarządowymi,
- współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Natomiast zadania zlecone są to inne zadania publiczne wynikające z uzasadnionych potrzeb
państwa ustawowo zlecone do wykonania jednostkom samorządu terytorialnego. Są one
przekazywane na mocy regulacji ustawowej oraz przekazywane w drodze porozumień między
jednostką samorządu terytorialnego a administracją rządową.
Podsumowując Gminy są samorządowymi jednostkami podziału administracyjnego kraju, a ich
władzę stanowi rada gminy wybierana w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 4 lat.
Władze wykonawcza w gminach stanowią wójtowie (w gminach wiejskich), burmistrzowie
(w gminach miejsko-wiejskich i miejskich) lub prezydenci (w dużych gminach miejskich)
wybierani w wyborach bezpośrednich.
Istnieją trzy rodzaje gmin:
gminy wiejskie obejmujące wyłącznie tereny wiejskie,
gminy miejsko-wiejskie obejmujące zarówno obszar miasta jak i tereny wiejskie
gminy miejskie obejmujące wyłącznie obszar miasta.
Każda gmina posiada jedną siedzibę władz: w gminach wiejskich siedziba władz jest wieś
lub miejscowość, a w gminach miejsko-wiejskich i miejskich siedzibą władz jest miasto.
Nazwy gmin pochodzą od nazw ich siedzib.
Kwestia herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych jest regulowana przez radę gminy w trybie
uchwały.
Tworzenie, łączenie i znoszenie gmin, ustalanie ich granic oraz nazw i siedzib władz
następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, po uprzednim spełnieniu obligatoryjnego
wymogu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami zainteresowanych gmin.
Materiały wykorzystane przy pisaniu artykułu: Ustawa o samorządzie gminnym,
ABC Samorządu terytorialnego poradnik nie tylko dla radnych