Krajoznawcza wędrówka szlakami historii, kultury

1
UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY
im. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ
W KRAKOWIE
INSTYTUT GEOGRAFII
ZAKŁAD TURYSTYKI I BADAŃ REGIONALNYCH
PRZEWODNIK
DO ĆWICZEŃ TERENOWYCH
DLA STUDENTÓW TURYSTYKI I REKREACJI
pod red. Mariusza Szuberta
Krajoznawcza wędrówka
szlakami historii, kultury i tradycji
2.06.-7.06.2015.
Student: …………………………………………………
Imię i nazwisko (wpisać czytelnie)
KRAKÓW 2015
1
2
1. Wstęp
Mariusz Szubert
Szlakami historii, kultury i tradycji
Wycieczka ukazuje na tle georóżnorodności Polski w przekroju południkowym
zróżnicowanie walorów turystycznych oraz elementy dziedzictwa – symbole regionów
etnograficzno-kulturowych wkomponowane w krajobraz wyżyn i nizin.
Trasa
wycieczki prowadzi przez Wyżynę Małopolską (Nieckę Nidziańska, Wyżynę
Kielecką),
Niziny
Mazowiecko-Podlaskie
(Nizinę
Południowomazowiecką
(Wzniesienia Południowomazowieckie), Nizinę Środkowomazowiecką, Nizinę
Północno-Mazowiecką, Nizinę Południowopodlaską), Wysoczyzny PodlaskoBiałoruskie (Nizinę Północnopodlaską), Pojezierze Wschodniobałtyckie (Pojezierze
Mazurskie), Pojezierze Iławskie, Pobrzeża Południowobałtyckie (Pobrzeże
Gdańskie), Pojezierza Południowobałtyckie (Pojezierze Wschodniobałtyckie, Bory
Tucholskie, Dolinę Dolnej Wisły, Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie), Nizinę
Południowowielkopolską, Wyżynę Śląsko-Krakowską (Wyżynę Woźnicko-Wieluńską,
Wyżynę Krakowsko-Częstochowską).
Trasa wycieczki prowadzi przez historyczną Małopolskę, Mazowsze, Podlasie,
Mazury, Warmię, Pomorze, Kujawy, Wielkopolskę i Ziemię Łódzką oraz przez kilka
wyrazistych regionów etnograficznych lub kulturowych: Kurpiowszczyznę, Kaszuby
i Kociewie.
Podczas wycieczki odsłonią się zróżnicowane krajobrazy: wyżyny wapiennej
i krzemionkowej, nizinny staroglacjalny, nizinny młodoglacjalny oraz nizinny
nadmorski z zalewami, mierzejami i klifami. Na ich tle ujawnią się zróżnicowane
obszary rolnicze m.in. mazowieckie, żuławskie, wielkopolskie z charakterystyczną dla
nich zabudową wiejską i układami przestrzennymi oraz obszary przemysłowe:
aglomeracji warszawskie, trójmiejskiej, łódzkiej i górnośląskiej.
Na trasie wycieczki znajdują się największe miasta Polski oraz miasta
historyczne: Warszawa (UNESCO), Malbork (UNESCO), Gdańsk, Gdynia, , Toruń
(UNESCO), Łódź,. W każdym z tych miast w niezwykły sposób historia Polski łączy
się ze współczesnością.
Warszawa - stolica Polski i największe pod względem liczby mieszkańców
miasto. Stolica historycznego Mazowsza, siedziba książąt mazowieckich, a od 1596
r. za sprawą króla Zygmunta III Wazy stolica Polski. Jedno z wielu miast Polski w
poważnym stopniu zniszczone w czasie II wojny światowej. Historyczne centrum
pieczołowicie odbudowane z wojennych zniszczeń wpisane zostało w 1978 r. na
Listę Dziedzictwa UNESCO.
Jednym z warszawskich symboli jest zamek królewski. Tutaj w 1791 r.
uchwalono Konstytucję 3 Maja – nowoczesną ustawę rządową regulującą ustrój
państwa, pierwszą w Europie i drugą na świecie po konstytucji amerykańskiej.
Zamek to również symbol agresji III Rzeszy Niemieckiej na Warszawę –
zbombardowany i częściowo spalony w pierwszych dniach II wojny światowej
2
3
i wysadzony w powietrze w 1944 r. po upadku Powstania Warszawskiego. Symbolem
jest również archikatedra św. Jana Chrzciciela jedno z najważniejszych miejsc kultury
i tradycji narodowej. Tutaj m.in. zaprzysiężono Konstytucję 3 Maja, odbywały się
koronacje królewskie: Stanisława Leszczyńskiego i ostatniego króla Polskiego
Stanisława Augusta Poniatowskiego. Podczas Powstania Warszawskiego wnętrze
świątyni stało się terenem walk powstańczych. Jest nekropolią, w której spoczywają
m.in. Gabriel Narutowicz oraz prymas tysiąclecia – Stefan kardynał Wyszyński.
Rynek warszawski zdobi symbol miasta – syrenka, obok której spotkamy
kataryniarza z papugą. Klimatu historycznej Warszawy nie zakłóca nowoczesna
Warszawa, tętniąca życiem wielkiego miasta, stolicy, ośrodka usługowego
i przemysłowego, kulturalnego i naukowego.
Trójmiasto jest niezwykłą nadmorską aglomeracją, niezwykłą, gdyż tworzą ją
na pozór niepasujące do siebie miasta: historyczny i dostojny Gdańsk, nadmorski
kurort – Sopot oraz młoda, nowoczesna Gdynia. Mimo, że każde z nich innym jest
tworzą one harmonijną całość.
Gdańsk – największy ośrodek przemysłowy na Pomorzu skupia różne działy
gospodarki morskiej, tradycyjnie wymianę handlową poprzez port i budowę statków.
Te formy działalności od wieków cementowały to miasto z Polską, co wyraża
sentencja „dobrzeć jest Polszcze z Gdańskiem, a z nią zaś Gdańskowi, jako złotej
koronie, a w niej diamentowi”, znajdująca się na plafonie przedstawiającym apoteozę
Gdańska – jego łączności z Polską, zdobiącym sklepienie Czerwonej Sali
gdańskiego ratusza. Złote czasy Gdańska to okres jego przynależności do Hanzy
oraz czasy opieki roztoczonej nad miastem przez królów Polski Zygmunta I Starego
i Zygmunta Augusta. To wówczas powstawały wspaniałe budowle gdańskie będące
świadectwem potęgi gospodarczej miasta i zamożności mieszczan. Główne miasto
w niezwykły sposób łączy gotyk z niderlandzkim manieryzmem.
Są one
świadectwem geniuszu artystycznego Willema van den Blocka, Abrahama van den
Blocka i Izaka van den Blocka. Gdańsk był miastem tolerancji otwartym dla różnych
nurtów religijnych i kulturowych toteż przyciągał artystów z różnych krajów Europy,
których dzieła naukowe, malarskie i rzeźbiarskie są dziś klejnotami w zbiorach
Muzeum Historycznym Miasta Gdańska. W tym mieście mieszkał wybitny astronom
Jan Heweliusz (1611-1687), humanista Jan Dantyszek (1485-1548), inni znakomici
gdańszczanie to: Gabriel Daniel Fahrenheit, fizyk (1686-1736), Daniel Chodowiecki,
artysta (1726-1801), Arthur Schophenhauer (1788-1860) oraz nobliści Lech Wałęsa
i Ginter Grass. W bogatą historię miasta wpisują się symbole najnowszej historii
Polski – Westerplatte (1.09.1939 r. atak niemieckiego pancerniak Schleswin-Holstein
na Polską Wojskową Składnicę Tranzytową na Westerplatte – symbol rozpoczęcia
działań wojennych II wojny światowej oraz Stocznia Gdańska; wydarzenia grudniowe
roku 70. oraz polski sierpień 1980 r. – strajk w Stoczni Gdańskiej i – wydarzenia,
które doprowadziły do przemian ustrojowych w Polsce; listę 21 postulatów
strajkowych wpisano na listę Pamięć Świata UNESCO).
Gdańsk zachował niezwykły klimat hanzeatyckiego miasta, podkreślony
niderlandzkim manieryzmem, dźwiękami karillonu oraz złocistym kolorytem bursztynu
i piwa gdańskiego. Podziwiając miasto miejmy w świadomości, że podźwignięte
3
4
zostało ono z ruin po 1945 r i jest symbolem kunsztu polskich mistrzów murarskich
i konserwatorów sztuki, którym udało się zarówno odtworzyć świetność historycznych
budowli oraz przywrócić klimat historycznego miasta.
Toruń przywołuje wiele skojarzeń: pierniki i Kopernik, a prócz tego jest to
miasto, gdzie gotyk jest na dotyk. Historyczne centrum Torunia przenosi nas
w odległe średniowieczne czasy, gdy miasto należące do Hanzy było jednym
z najważniejszych ośrodków gospodarczych dawnego państwa Zakonu
Krzyżackiego, a później Polski. Świadectwem potęgi tego miasta są takie budowle
jak ratusz, kościół św. Janów, kamienice mieszczańskie, Dwór Artusa, potężne mury
obronne z bramami miejskimi i basztami, a w śród nich słynną krzywą wieżą,
spichlerze. Ruiny zamku krzyżackiego przywołują meandry układów polskokrzyżackich i upadku potęgi państwa krzyżackiego. Tutaj zawierano traktaty
pokojowe z państwem krzyżackim (I i II Pokój Toruński). Toruński rynek ubarwia tłum
turystów, na których spogląda z cokołu pomnika Mikołaj Kopernik.
w układzie urbanistycznym Torunia i jego budowlach sprawia, że miasto jest
symbolem światowego dziedzictwa kulturowego.
Łódź będąca trzecim względem liczby mieszkańców miastem w Polsce jest
ośrodkiem przemysłowym (m.in. produkcja urządzeń domowych i komputerów),
usługowym (m.in. usługi finansowe), handlowym (m.in. Targi Łódzkie, wielkie centra
handlowe, bazarowy handel odzieżą), naukowym i kulturalnym. Zapisem krótkiej,
lecz burzliwej historii tego miasta (od XIX w.) są określenia: Ziemia Obiecana, Polski
Manchester, Stolica Polskiej Secesji oraz Miasto Dialogu Czterech Kultur. Z Łodzią
związani byli: Artur Rubinstein, noblista Władysław Reymont, Julian Tuwim, Stefan
Jaracz.
Śladami Kaszubów, czyli od Bałtyku do Szwajcarii … Kaszubskiej. Na
trasie wycieczki poznamy bogaty zestaw form młodoglacjalnych tworzących
kontrastujące krajobrazy – Pobrzeża Gdańskiego z wysoczyznami, równinami
i pradolinami oraz Pojezierza Kaszubskiego – z pagórkami, wzniesieniami moreny
czołowej oraz jeziorami rynnowymi. Najbardziej krajobrazowo urozmaicony jest
Kaszubski Park Krajobrazowy. Kulminacją tego obszaru jest Wieżyca (ok. 326 m
n.p.m.) górująca ponad Wzniesieniami Szymbarskimi. Mozaikę pagórkowatych
wysoczyzn i sandrowych równin ozdabiają ciągi jezior rynnowych np. Ostrzyckie,
Chmieleńskie. Nad nimi rozwija się agroturystyka, zacierająca kaszubskie rolnictwo.
Kaszubi od wieków gospodarzą na tym terenie. Najważniejsze kaszubskie
symbole: mowa kaszubska, kaszubskie nazwy i nazwiska oraz herb kaszubski – Gryf
są wszechobecne. Bogactwo kultury kaszubskiej prezentują muza kaszubskie m.in.
w Kartuzach – stolicy regionu. Gdy pojedziemy do Chmielna słynącego z wyrobów
kaszubskich: haftów i ceramiki kaszubskiej ponad jeziorami snuć się będzie
Kaszubski Hymn (Kaszëbsczi Himn):
Zemia Rodnô, pëszny kaszëbsczi kraju,
Òd Gduńska tu, jaż do Roztoczi bróm!
Të jes snôżô, jak kwiat rozkwitłi w maju.
Ce, Tatczëznã, jô lubòtną tu móm.
4
5
Sambòrów miecz i Swiãtopôłka biôtczi
W spòsobie Ce dlô nas ùchòwałë.
Twòje jô w przódk bëlné pòcyskóm kwiôtczi.
Òdrodë cél Kaszëbóm znôw brënie.
Tu jô dali mdã starżã zemi trzimôł,
Skądka zôczątk rodnô naj rózga mô.
Tu mdã dali domôcëznë sã jimôł
Jaż zajasni i nama brzôd swój dô.
Wycieczka daje więc sposobność poznania georóżnorodności Polski
w kierunku południkowym w połączeniu z dziejami Polski zapisanymi w historii
regionów, miast i wsi oraz zróżnicowaniem etnograficzno- kulturowym.
Podczas zajęć terenowych tak określony zasób wiedzy krajoznawczej
przybliży
walory
krajoznawczo-turystyczne
regionów
turystycznych:
Świętokrzyskiego,
Warszawskiego,
Mazurskiego,
Pomorskiego,
Kujawskiego oraz wielu centrów krajoznawczych i wielu znaczących
ośrodków turystycznych.
5
6
2. Cel ćwiczeń terenowych
Mariusz Szubert
Ćwiczenia terenowe Krajoznawstwo odbywają się na 3 roku Turystyki
i Rekreacji, studiów 1. stopnia stacjonarnych i niestacjonarnych 1. Program ćwiczeń
oparto na założeniu, iż są one syntezą wiedzy z zakresu geografii turystycznej,
regionów turystycznych Polski oraz krajoznawstwa. Celem ćwiczeń jest poszerzenie
wiedzy studentów z zakresu geografii turystycznej Polski oraz doskonalenie
umiejętności przekazu wiedzy krajoznawczej, poprzez krajoznawstwo turystyczne.
Kurs - ćwiczenia terenowe przeprowadzone będą w formie wycieczki
Ćwiczenia prowadzone realizowane są w formie wycieczki turystycznej, jako
formy turystki czynnie uprawianej przez krajoznawców, dążących do gromadzenia
i upowszechniania wiedzy o kraju ojczystym, Dzięki poznaniu środowisk, regionów
i krain krajoznawcy szerzą wśród społeczeństwa wiedzę o przyrodzie oraz kulturze
materialnej i duchowej kraju. Poprzez to ćwiczenia terenowe z krajoznawstwa
przygotują studentów do realizacji jednego z celów współczesnego krajoznawstwa
pojmowanego jako ruch społeczny młodych i dorosłych.
Podczas ćwiczeń studenci prowadzić będą działalność krajoznawczą
zarówno w formie biernej jak i twórczej pracy krajoznawczej. W formie biernej
polegać ona będzie na przekazywaniu wiedzy krajoznawczej (każdy student wystąpi
w roli przewodnika wycieczki) oraz na odbiorze tej wiedzy (student jako uczestnik
wycieczki- odbiorca treści krajoznawczych). Twórcza praca krajoznawcza wystąpiła
na etapie przygotowywania wycieczki (zebranie materiałów, ich kompilacja,
współuczestnictwo w opracowaniu tras wycieczki w poszczególnych dniach).
Efektem twórczej pracy krajoznawczej są opisy krajoznawcze tras wycieczki
w poszczególnych dniach. Zgromadzony podczas tej działalności zasób wiedzy
przekazany będzie podczas ćwiczeń terenowych zgodnie z zasadami metodyki
krajoznawstwa.
Celem ćwiczeń jest też doskonalenie metodyki pracy krajoznawczej poprzez
optymalny dobór i aplikacja form i metod przekazu wiedzy krajoznawczej, które
studenci poznali podczas kursu Krajoznawstwo.
6
7
4. Program krajoznawczy ćwiczeń terenowych
4.1. Pierwszy dzień, (wtorek) 2 czerwca 2015.
Athanasios Apostolakis, Paulina Grot, Sylwia Patyk, Kinga Powalacz, Łukasz Wilisowski,
Marcin Żurek
Pierwszy dzień naszej trasy obejmuję trasę od Krakowa aż po Krainę Wielkich Jezior
Mazurskich. Przemierzać będziemy wyżynę małopolską, nizinę środkowopolską i pojezierze
wschodniobałtyckie. Widzieć będziemy więc jak zmienia się krajobraz kraju w poszczególnych jego
częściach. Zaczynamy od bogactwa Wyżyny Małopolskiej o zróżnicowanej budowie geologicznej
i krajobrazowej.
To zróżnicowanie spowodowało że pojawiła się potrzeba różnych obiektów antropogenicznych
jak i przyrodniczych. W środkowej części wyżyny utworzono Świętokrzyski Park Narodowy oraz
otaczający go zespół 4 Parków krajobrazowych. Wszystkie tereny zajmują to łącznie 1214 km2.
Istnieje ponad 50 rezerwatów przyrody. Każdy z makroregionów charakteryzuje się inną specyfiką
krajobrazową. Malownicze i różnorodne regiony przyciągnęły do małopolski 13 mln turystów.
Dalej, przejeżdżać będziemy przez nizinę środkowopolską, czyli jedną z największych nizin
Polski. Znajduje się tu obecna stolica Polski – Warszawa oraz takie miasta jak Wrocław czy Łódź.
Nizina stanowi łącznie 28% powierzchni kraju. Najwyższe wzniesienie ma niewiele ponad 340m n.p.m.
Osią hydrograficzną tego regionu jest Wisła od wylotu z przełomu przez wyżynę powyżej Puław po
okolice Płocka. Przejeżdżając przez ten region w różnych porach roku, zaobserwować możemy, jak
zmieniają się barwy rozciągających się dookoła łąk.
Kolejnym regionem jest pojezierze wschodniobałtycie, gdzie największą atrakcją jest tak
zwana Kraina Wielkich Jezior, jeden z najbardziej malowniczych regionów Polski, kandydat Polski w
plebiscycie na jeden z nowych Cudów Świata. Mazury weszły do finału z 28 innymi cudami. Wielkie
Jeziora Mazurskie stanowią największy w Polsce zespół połączonych kanałami jezior i zajmują około
20% powierzchni Krainy Wielkich Jezior. Bogactwo jezior sprawia, że krajobraz tego regionu
wyróżnia się na tle pozostałych regionów przyrodniczych Polski. Jeziora połączone są systemem
kanałów i mają wyrównany poziom wód na wysokości 116m.
Wody z jezior odpływają w dwóch kierunkach - za pośrednictwem Węgorapy wypływającej z
jeziora Mamry do Pregoły oraz za pośrednictwem Pisy wypływającej z jeziora Roś do Wisły.Na
południu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich występują rozległe równiny – sandry, uformowane z
piasków naniesionych przez wody topniejącego lodowca. Występują również nieregularne wzgórza o
łagodnym spadku – kemy oraz wydłużone pagórki o stromych zboczach – ozy.
7
8
Mariusz Szubert
Trasa wycieczki w pierwszym dniu 2.06.2015 (wtorek)
Z Małopolski na Mazury
L.p. Miejscowość-węzeł
mapa-km
suma-km
czas plan.*
Krainy
Wyżyna Śląsko-Krakowska
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
Region Krakowski (turyst)
Małopolska (hist.)
1
Kraków
0
2
Słomniki
23
23
28
Wyżyna Małopolska
3
Miechów
15
38
18
Niecka Nidziańska
4
Jędrzejów
38
76
46
5
Chęciny
23
99
28
6
Kielce-obwodnica
15
114
18
7
Skarżysko
21
135
25
8
Szydłowiec
14
149
17
9
Radom
30
179
36
10
Białobrzegi
30
209
36
11
Grójec
24
233
29
12
Warszawa
48
281
58
13
Legionowo
20
301
24
14
Serock
18
319
22
15
Pułtusk
23
342
28
16
Różan
33
375
40
17
Ostrołeka
26
401
31
18
Łomża
21
422
25
19
Kolno
31
453
37
20
Pisz
28
481
34
21
Rybitwy
15
496
18
Wyżyna Kielecka
Niziny Środkowopolskie
Niziny Mazowiecko-Podlaskie
Nizina Południowomazowiecka
Mazowsze (hist.)
Nizina Środkowomazowiecka
Region Warszawski (turyst)
Nizina Północnomazowiecka
Kurpiowszczyzna (etnogr.)
Podlasie (hist.)
Wysoczyzny PodlaskoBiałoruskie
Nizina Północnopodlaska
Pojezierze Wschodniobałtyckie
Pojezierze Mazurskie (geogr.,
turyst.)
Równina Mazurska
Mazury (hist.)
*) Planowany czas przejazdu podany w minutach
Nocleg:
Energetyk Ośrodek Wczasowo-Rekreacyjny
Rybitwy
12-200 Pisz
tel. 87 423-44-41; 509 491 289; 512 149 091
http://www.energetyk.mazury.pl/
Program krajoznawczy:
Warszawa:
Przejazd przez miasto:
Al. Krakowska-Grójecka-Plac Zawiszy-Al. Jerozolimskie-Wybrzeże Gdańskie (parking pod mostem
Śląsko-Dąbrowskim)-Wybrzeże Gdańskie (Wisłostrada)-most Grota-Roweckiego-Toruńska (Trasa
Armii Krajowej)-Piłsudskiego.
Miejsce postoju autokaru:
parking przy skrzyżowaniu Al. Solidarności (Trasa W -Z) z Wybrzeżem Kościuszkowskim (Wisłostrada), pod mostem ŚląskoDąbrowskim.
8
Zwiedzanie Starej Warszawy – historycznego centrum miasta wpisanego na Łistę
Światowego Dziedzictwa UNESCO
Plac Zamkowy:
19. Zamek Królewski
20. Pałac Pod Blachą
21. Kolumna Zygmunta
ul. Krakowskie Przedmieście:
48. Kościół św. Anny
49. Dawny Odwach
50. Dawna Resursa Obywatelska
51. Pomnik Adama Mickiewicza
52. Zespół Klasztorny Karmelitów Bosych z kościołem Wniebowzięcia NMP i św. Józefa
53. Pałac Namiestnikowski (Radziwiłłów) - siedziba Prezydenta RP
54. Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego
55. Pałac Potockich (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego)
56 Hotel Europejski
57. Hotel Bristol
58. Pomnik Bolesława Prusa
59. Kościół Wizytek
60. Pałac Czapskich-Krasińskich (Akademia Sztuk Pieknych)
Uniwersytet Warszawski:
61. Pałac Kazimierzowski (Rektorat)
62. Pałac Tyszkiewiczów Potockich
Regionalnych) 63 Pałac Czetwertyńskich
64. Kościół św. Krzyża
65. Pałac Staszica (siedziba PAN)
66. Pomnik Mikołaja Kopernika
(Wydział
Geografii
i
Studiów
Pl. Marszałka Piłsudskiego:
38. Grób Nieznanego Żołnierza (na miejscu Pałacu Saskiego)
Pl. Teatralny:
37. Teatr Narodowy
ul. Senatorska i Miodowa:
36. Pałac Prymasowski
23. Pałac Biskupów Krakowskich
24. Pałac Branickich
25. Pałac Szaniawskich
26. Pałac Morsztynów
ul. Kapitulna-Piekarska-Zapiecek:
30. Zespół klasztorny Kapucynów z kościołem Przemienienia Pańskiego
27. Pałac Chodkiewiczów
ul. Świętojańska:
8. Kościół MB Łaskawej (Jezuitów)
9. Kościół św. Jana Chrzciciela (Katedra Archidiecezjalna)
Rynek Starego Miasta:
Strona Dekerta (północna):
1. Kamienica „Pod Murzynkiem"
2. Kamienica Baryczków
Strona Barsa (wschodnia):
3. Kamienica „Pod Fortuną"
4. Kamienica Orleamusów,
Strona Zakrzewskiego (południowa):
5. Kamienica „Pod Bazyliszkiem"
Strona Kołłątaja (zachodnia):
6. Kamienica „Pod Krokodylem"
7. Kamienica Fukierowska
9
50 m
0
Ryc. 1. Plan ćwiczeniowej trasy miejskiej w Warszawie
wg.
Kwiatek
J.,
Lijewski
T.,
1998,
Leksykon
Miast
Polskich,
Muza
S.A.,
Warszawa:
1103
ss.
10
4.2. Drugi dzień, (środa) 3 czerwca 2015.
Sylwia Gołąb, Maciej Kukla,Agata Kural, Oriana Lizak, Mateusz Piwowarczyk, Martin Tułodziecki
Zuzanna Waleczko
Warmia i Mazury nazywane często Krainą Tysiąca Jezior, ale także krainą zabytków
średniowiecza, przyciągają co roku swoimi urokliwymi atrakcjami coraz więcej turystów. Oprócz
niewątpliwego piękna Warmia i Mazury zachwyca nas wspaniałą kulturą i historią związaną z tym
miejscem. Celem naszej wycieczki będzie przedstawienie bogactwa zarówno materialnego, jak
i duchowego tej części naszego kraju.
Pierwszym miejscem na naszej liście będzie punkt widokowy w miejscowości Nowe Guty, skąd
podziwiać będziemy największe polskie jezioro Śniardwy. Wybór tego jeziora nie jest przypadkowy,
ponieważ jego urok robi ogromne wrażenie na tych, którym pierwszy raz dane jest go zobaczyć.
Naszym następnym celem jest Giżycko. Miasto położone na Pojezierzu Mazurskim, którego historia
sięga XVI wieku. Jego powstanie związane jest z zakonem krzyżackim i jego dziejami na ziemiach
Prusów Książęcych, jak w tamtych czasach nazywane były te tereny. Niezwykłe zabytki związane
z bogatą historią Giżycka, zachwyca turystów zwiedzających Warmię i Mazury. Podczas naszego
krótkiego pobytu zamierzamy zobaczyć ciekawy zabytek techniki, którym jest most obrotowy w
Giżycku. Następnie na naszej trasie znajduje się osada leśna zwana Gierłożą, gdzie naszym celem
będzie Wilczy Szaniec. Miejsce to związane jest głównie z historią II wojny światowej. W Wilczym
Szańcu miał swoją kwaterę główną przywódca III Rzeszy, Adolf Hitler. Obiekt ten miał służyć fuhrerowi
w trakcie walk z ZSRR na froncie wschodnim, a gdzie 20 lipca 1944 roku doszło do nieudanego
zamachu stanu na jego osobę. Wieś Święta Lipka jest kolejnym miejscem na naszej trasie. Miejsce to
kojarzone jest przede wszystkim z kultem maryjnym, który odbywa się w Bazylice pw. Nawiedzenia
Najświętszej Marii Panny, a jego początki sięgają aż XIV wieku. Obiekt ten jest jednym
z najważniejszych zabytków barokowych północnej Polski i jest chętnie odwiedzany zarówno przez
turystów, jak i pielgrzymów. Zamek w Reszlu zwany zamkiem biskupów warmińskich jest kolejnym
zabytkiem, który pozwoli nam poznać bogatą historię Warmii i Mazur. Zbudowany w drugiej połowie
XIV wieku, a ukończony na początku wieku XV obiekt jest obecnie zarówno siedzibą muzeum Warmii
i Mazur jak i restauracji oraz hotelu. Pobyt w muzeum pozwoli nam zrozumieć różnice kulturowe
i historyczne tych dwóch odrębnych obszarów. Główna siedziba muzeum znajduję się w miejscowości
Olsztyn, która jest kolejna na naszej liście. Stolica województwa Warmińsko-mazurskiego, a zarazem
największe miasto jest ostatnim miejscem do którego udamy się w celu rozwijania naszej wiedzy
krajoznawczej na temat tej części Polski. Nasz dzień zakończymy w urokliwej wsi Stare Jabłonki, gdzie
będziemy nocować.
Odwiedzenie wszystkich powyższych miejsc powoli na zrozumienie zawiłości historii i kultury
obszarów Warmii i Mazur i da nam wiedzę pozwalającą zrozumieć, jak wielkie są różnice między tymi
dwiema krainami. Bogactwo tego obszaru jest tak duże, że zaplanowanie jedynie jednego dnia nie jest
łatwe i pobyt musi być niezwykle intensywny, aby pokazać zróżnicowane obiekty, pozwalające poznać
Warmię i Mazury.
11
Mariusz Szubert
Trasa wycieczki w drugim dniu 3.06.2015 (środa)
Wielkie Galindowanie ….
L.p.
1
Miejscowość-węzeł
Rybitwy
mapa-km
0
suma-km czas plan.*
2
Pisz
15
15
18
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Orzysz
Okartowo Tartak
Orzysz
Giżycko
Gierłoż
Kętrzyn
Święta Lipka
Reszel
Biskupiec
Barczewo
Olsztyn
Stare Jabłonki
24
7
7
32
33
11
15
4
31
22
18
30
39
46
53
85
118
129
144
148
179
201
219
249
29
8
8
38
40
13
18
5
37
26
22
36
Krainy
Pojezierze Wschodniobałtyckie
Pojezierze Mazurskie (geogr., turyst.)
Równina Mazurska
Mazury (hist.)
Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
region Wielkich Jezior (turyst.)
Pojezierze Mrągowskie
Warmia (hist.)
Pojezierze Olsztyńskie
*) Planowany czas przejazdu podany w minutach
Nocleg:
Ośrodek Wypoczynkowy „Elemis"
ul. Turystyczna 1
14-133 Stare Jabłonki
tel. 89 641 14 92; 607 107-716
www.elemis.alpha.pl
Program krajoznawczy:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Okartowo Tartak:
Polodowcowy krajobraz Pojezierza Mazurskiego jako walor turystyczny makroregionu Pojezierze
Mazurskie (regionu Wielkich Jezior), jez. Śniardwy.
Giżycko:
Giżycko jako przykład ośrodka turystycznego w regionie Wielkich Jezior (Kanał Mazurski, jezioro
Niegocin, marina, twierdza Boyen, zamek pokrzyżacki, most obrotowy) wykorzystującego walory
przyrodnicze i kulturowe (historyczne).
Gierłoż:
Obiekt historyczny (militarny) jako atrakcja turystyczna w regionie Wielkich Jezior. Zwiedzanie dawnej
polowej kwatery wojennej Hitlera w Gierłoży.
Święta Lipka:
Obiekt turystyczny (sakralny) jako atrakcja turystyczna w regionie Wielkich Jezior. Sanktuarium Maryjne
w Świętej Lipce jako dziedzictwo Warmii. Zwiedzanie sanktuarium oraz prezentacja organów.
Reszel:
Obiekt turystyczny jako atrakcja turystyczna makroregionu Pojezierze Mazurskie. Zamek biskupów
warmińskich jako dziedzictwo Warmii. Zwiedzanie zamku i miasta.
Olsztyn:
Olsztyn jako ośrodek turystyczny w makroregionie Pojezierze Mazurskie. Przyrodnicze i kulturowe
uwarunkowania atrakcyjności turystycznej Olsztyna. Zwiedzanie Starego Miasta (Rynek, Zamek Kapituły
Warmińskiej, kościół św. Jakuba).
Uwaga:
Robiąc zakupy spożywcze, proszę uwzględnić, że kolejny dzień ćwiczeń (4.06.) jest świątecznym – Boże Ciało.
W tym dniu sieć handlowa nie funkcjonuje.
12
0
20 m
Ryc. 2. Centrum Giżycka
na podstawie opracowania Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku.
ul. Nadbrzeżna, Kanał Łuczański, most obrotowy (1), zamek pokrzyżacki (2), port jachtowy (3) nad jez. Niegocin,
twierdza Boyen (4).
http://www.gizycko.turystyka.pl
http://mazury.info.pl/atrakcje/most-gizycko/
http://mazury.info.pl/atrakcje/twierdza-boyen/index.html
13
0
10m
Ryc. 3. Trasa turystyczna na terenie dawnej Polowej kwatery wojennej A. Hitlera w Gierłoży
wg. Pucio Cz., Rużewicz W., Wilczy Szaniec, Twierdza Boyen i okolice oraz inne kwatery Hitlera w Europie, Kętrzyn: 88 ss.
http://mazury.info.pl/gierloz/
http://www.wolfsschanze.pl/
1. SS-Leibstandarte (Gwardia Przyboczna Hitlera) obecnie hotel i restauracja, 2. RSD - Słuzba Bezpieczeństwa III Rzeszy, 3,
Barak Narad - miejsce zamachu w dn. 20.07.1944 r., 4. Służba Bezpieczeństwa III Rzeszy, 5. Adjutantury Hitlera, 6. Bunkier
gościnny (przebudź. w 1944 r.), 7. Stenografowie i stenotypiści, 8. Poczta, służba bezpieczeństwa i kasyno, 9. Goście, lekarze,
fryzjerzy, 9a. Oczyszczalnia ścieków, 10. Magazyn żywności, 11. Bunkier ogólnego użytku (m. Bormana), 12. Schron p.
lotniczy, 13. Bunkier Hitlera (przebudowany w 1944 r.), 13ab. Kasyno I i nowa herbaciarnia, 13c. Stara herbaciarnia (nie
istnieje). 14. 14. Basen p. pożarowy, 15, Dom Góringa, 16. Bunkier Góringa (zbud. w 1944 r.), 17. Jodl - szef
Wermahtfurungsstab, 18. Kasyno II, 19. Schron feldmarszałka Keitla, 20. Personalne adiutantury Hitlera, adiutanci Wermahtu,
20a. Kino, 21. Bunkier łączności specjalnej (dalekopisy), 22. Garaże, 22a. Kwatery kierowców, 23. Szef prasy dr Otto Dietrich,
24. Naczelne Dowództwo Wojsk Lotniczych, 25. Naczelne Dowództwo Marynarki Wojennej, 26. Bunkier ogólnego użytku
(1944), 27. FBB Fuherbegleitbatalion, 28. Architekci: Speer, Todt i goście, 29. Minister Spraw Zagranicznych Ribbentrop.
14
Ryc. 4. Zamki krzyżackie na obszarze dawnego Państwa Zakonu Krzyżackiego
15
Ryc. 5. Prusowie w XIII w.
Na podstawie: Łowmiański H., 1989, Prusy, Litwa, Krzyżacy, PIW, Warszawa, 480 ss.
16
Ryc. 6. Centrum Olsztyna.
wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.
1. Ratusz, 2. Katedra św. Jakuba, 3. Wysoka Brama, 4. Zamek Kapituły Warmińskiej z kaplicą św. Anny,
5. Mury obronne z wieżą, 6. Nowy Ratusz, 7. Kaplica Krzyża Świętego
17
4.3. Trzeci dzień, (czwartek) 4 czerwca 2015 (uwaga - dzień świąteczny).
Adrian Budolak, Florian Frączek, Gabriela Bachowska, Kinga Kalicka, Piotr Korczak, Daria
Lipińska, Michał Tomana
Tam, gdzie wszystko się kończy i wszystko zaczyna
Naszą wyprawę rozpoczynamy w miejscowości położonej na Pojezierzu Iławskim, która
nazywa się Stare Jabłonki. Słynie z wybornie rozwiniętego przemysłu drzewnego. Na Pojezierzu
Iławskim zaobserwować możemy rozmaite formy krajobrazu polodowcowego tj. moreny czołowe,
denne, pola sandrowe, czy wypełnione polami jezior zagłębia po martwym lodzie. Opisywany
mezoregion charakteryzuje się również rozmaitymi okazami fauny i flory.
Penetrując te malownicze tereny docieramy do pomnika historii jakim jest XIX-wieczne
arcydzieło budownictwa wodnego, unikatowy obiekt techniki o bardzo dobrze zachowanej i wciąż
użytkowanej historycznej strukturze- Kanał Elbląski. Obiekt ten łączy tereny Pojezierza Iławskiego
i Ostródzkiego z Zalewem Wiślanym, wykorzystując liczne przekopy i groble. Na szlaku wodnym
używany jest unikalny system pochylni, który doprowadzi nas do znanych jezior polodowcowych tj.
Jeziorak, czy Drwęckie.
Następnym punktem naszej podróży jest malowniczy Frombork,po którym spacerując
możemy przenieść się w czasy wybitnego Heweliusza, czy też znanego wszystkim Mikołaja
Kopernika. Zmierzając ku Elblągowi brniemy przez kępę morenową tak zwaną Wysoczyznę Elbląską
porośniętą lasem buczynowo-dębowym. Znajdując się w Elblągu nie sposób nie zwrócić uwagi na
oryginalną, średniowieczną zabudowę i górującą dominantą jaką jest XII- wieczna katedra pw. Św.
Mikołaja.
Podążając w stronę Malborka płaską równiną wznoszącą się niewiele powyżej poziomu
morza, którą są Żuławy Wiślane możemy zaobserwować jedyne w Polsce obszary depresyjne.
W Malborku obowiązkowym punktem do zobaczenia jest sztandarowy przykład sztuki budowania
zamków przez Zakon Krzyżacki- siedziba Wielkich Mistrzów Krzyżackich. Wartość historyczna tego
miejsca jest ogromna, ponieważ przez wieki miejsce to świadczyło o potędze i majętności Zakonu.
Czas opuścić krzyżacki Malbork i przenieś się do miejsca, gdzie wszystko się kończy, a
wszystko się zaczyna. To tutaj w Zatoce Gdańskiej, gdzie Wisła kończy swój bieg, jej wody stają się
nierozerwalną częścią Bałtyku. Miejsce to jest jednym z najcenniejszych przyrodniczo terenem kraju.
Nie bez przyczyny jest nazywany przez ornitologów jako „ptasi raj”. Wyspa Sobieszowska, która jest
finalnym punktem naszego wojażu powstała pomiędzy ujściem Wisły Śmiałej i Przekopu. Pokryta jest
w znacznej części lasami, wydmami oraz plażami, na których jeszcze nie tak dawno można było
garściami zbierać bursztyny.
18
Mariusz Szubert
Trasa wycieczki w trzecim dniu 4.06.2015 (czwartek)
Śladami Mikołaja Kopernika, Krzyżaków i Olędrów
L.p.
1
Miejscowość-węzeł
Stare Jabłonki
mapa-km
0
2
Ostróda
12
12
14
3
Małdyty
32
44
38
4
Pasłęk
21
65
25
5
Jelonki
9
74
11
6
Pasłęk
17
91
20
7
Elbląg
22
113
26
8
Frombork
33
146
40
9
Pogrodzie
9
155
11
10
Tolkmicko
7
162
8
11
Elbląg
17
179
20
13
Malbork
40
219
48
14
Nowy Dwór Gdański
24
243
29
15
Rybina
10
253
12
16
Stegna
5
258
6
17
Mikoszewo
11
269
13
18
Żuławki
8
277
10
19
Dworek
6
283
7
20
Kiezmark
3
286
4
21
Świbno
12
298
14
22
Gdańsk Sobieszewo
7
305
8
suma-km
czas plan.*
Krainy
Pojezierze Olsztyńskie
Pojezierza Południowobałtyckie
Pojezierze Iławskie
Pobrzeża Południowobałtyckie
Pobrzeże Gdańskie
Żuławy Wiślane
Pomorze (hist.)
Pobrzeże Wschodniobałtyckie
Nizina Staropruska
Pobrzeża Południowobałtyckie
Pobrzeże Gdańskie
Wysoczyzna Elbląska
Żuławy Wiślane
*) Planowany czas przejazdu podany w minutach.
Z powodu dnia świątecznego – Bożego Ciała program krajoznawczy w tym dniu może ulec zmianie.
Noclegi w dniach: 4.06.-6.06.2015
Ośrodek Wypoczynkowy „Bałtyk"
ul. Promienista 10
80-680 Gdańsk
tel. 58 308 09 93
http://www.wyspa.pl/static/prezentacje/baltyk/index.html
www.ow-baltyk.pl
W pobliżu miejsca noclegowego znajdują się: sklepy spożywcze (niektóre czynne nawet do 22), restauracje (czynne do 21 lub
30
22), bankomat, piekarnia (czynna od 5 ), przystanek komunikacji miejskiej(autobusy do centrum Gdańska 112, 186).
http://www.wyspa.pl/
http://www.ztm.gda.pl/hmvc/index.php/sipinfo/wieceji/16
19
Program krajoznawczy:
1. Jelonki
Obiekt turystyczny – Kanał Ostródzko-Elbląski, pochylnia Jelenie. Interpretacja dziedzictwa regionu na
przykładzie zabytku techniki.
http://www.zegluga.com.pl/
https://www.youtube.com/watch?v=hnV5OXy80XY
https://www.youtube.com/watch?v=RxcGDaankdM
https://www.youtube.com/watch?v=168zEP-VECY
2. Elbląg
Dziedzictwo kulturowe jako walor turystyczny Elbląga. Elbląg jako ośrodek turystyczny (układ
przestrzenny Starego Mista, kościół św. Mikołaja, gotyckie kamienice). Rekonstrukcja historycznego
centrum.
http://www.truso.republika.pl/page5398428204796813f038ae.html
3. Frombork
Frombork jako mały ośrodek turystyczny. Dziedzictwo kulturowe oraz obiekty historyczne jako walor
turystyczny Fromborka (Mikołaj Kopernik, muzyka organowa, zespół obiektów Wzgórza Katedralnego,
kanonie zewnętrzne, wieża wodna. Panormam z dzwonnicy Radziejowskiego – krajobraz jako walor
turystyczny.
http://katedra-frombork.pl/
4. Malbork
Dziedzictwo Malborka jako atrakcja turystyczna tego ośrodka turystycznego. Zamek krzyżacki
w Malborku jako obiekt turystyczny z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO.
http://www.zamek.malbork.pl/
5. Mikoszewo
Krajobraz naturalny i kulturowy Żuław Wiślanych. Ujście Wisły.
http://www.mierzeja.pl/mikoszewo.html
http://petla-zulawska.pl/
20
Ryc. 7. Centrum Elbląga.
wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.
1. Kościół św. Mikołaja, 2. Kościół Mariacki (obecnie Galeria EL), 3. Kościół św. Ducha (obecnie
biblioteka), 4. Brama Targowa, 5. Dawny Klasztor Brygidek (obecnie muzeum), 6. Zabytkowe kamienice.
21
Ryc. 8. Zamek w Malborku w 15. wieku.
Obiekt na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO (1997).
http://www.zamek.malbork.pl/
22
Ryc. 9. Typowy zamek krzyżacki
1. Wieża główna (stołp), 2. Dormitorium, 3. Kapitularz, 4. Kaplica, 5. Brama (w parterze), 6. Refektarz,
7. Dansker (gdańsko), 8. Dziedziniec otoczony krużgankami.
na podstawie: Henzler M., 2010, Mury konturów. Grunwald 1410 ostatnia wielka bitwa rycerska. Polityka wydanie specjalne
pomocnik historyczny, 4, 60-65.
23
4.4. Czwarty dzień, (piątek) 5 czerwca 2015.
Aneta Dziopa, Natalia Gaweł, Elżbieta Kurzydło, Magdalena Oleksy, Anna Owca, Aleksandra
Solecka, Agata Starmach
Dostęp do morza od zarania dziejów był czynnikiem mającym ogromny wpływ na rozkwit
państw i narodów. Rywalizacja o możliwośc korzystania z jego dobrodziejstw niejednokrotnie stawała
się przyczyną sporów, a nawet konfliktów zbrojnych pomiędzy sąsiadującymi nacjami.
Możliwość handlu i wymiany towarowej, przemysłu stoczniowego, rybołóstwa oraz wydobycie
cennych surowców znajdujacych się pod jego dnem, to tylko kilka z przywilejów jakie daje dostęp do
morza. Wszystkie te czynniki leżą u podstaw narodzin trzech miast: Gdańska, Gdyni i Sopotu –
nadmorskiej potęgi.
Tajemnica zaklęta w murach zabytkowych kamienic starego miasta, wąskie uliczki
przepełnione bogactwem naturalnym ”bałtyckiego złota”, półwysep Westerplatte pamiętający
heroiczną walkę o wolność Ojczyzny, świadczą o barwnej historii Stolicy Północy.
Każde miasto turystyczne ma kilka takich miejsc, które koniecznie trzeba zobaczyć. W Paryżu jest to
Luwr i Wieża Eiffla, w Londynie Big Ben i Pałac Buckingham, w Warszawie Kolumna Zygmunta,
Zamek Kólewski i Syrenka, w Krakowie Sukiennice i Wawel. Trójmiasto to nie jeden organizm miejski,
ale trzy miasta, więc też kilknaście różnych wizytówek. Trójmiasto to gdańska Fontanna Neptuna,
majestatyczny Żuraw i stoczniowe dźwigi wpisane w panoramę Gdańska, to sopockie molo czy
gdyński klif, to okręt Błyskawica i żaglowiec "Dar Pomorza". Tu można przeżyć przygodę żeglując
wśród kołysających fal, złapać wiatr w żagle, poczuć złoty piasek pod stopami,zarzyć kąpieli morskiej,
doznać muśnięcia słońca i delikatnego powiewu bryzy bogatej w drogocenny jod. Można
posmakować regionalnej kuchni i skorzystać z bogatej oferty wydarzeń rozrywkowych i kulturalnych.
Trzy jakże odmienne miasta tworzą Trójmiasto, zachowując przy tym, swój indywidualny
charakter. Gdańsk symbol walki o wolność, Gdynia strategiczne miasto portowe, a między nimi
przepięknie usytuowany Sopot: z jednej strony otulony przez Trójmiejski Park Krajobrazowy,
a z drugiej otoczony piaszczystymi plażami Zatoki Gdańskiej. Wciąż żywe elementy kultury
kaszubskiej przeplatają się z nowoczesnością tworząc interesującą mozaikę.
Zarówno dziedzictwo kulturowe jak i przyrodnicze są atutami, które jak magnes każdego roku
przyciągają miłośników krajoznawstwa i aktywnego wypoczynku w pięknym nadmorskim krajobrazie.
Spragnieni doznań estetycznych i duchowych, głodni wiedzy i nowych doświadczeń, przemierzając
trójmiejskie ulice i piaszczyste plaże zostaniemy z pewnością spełnieni. Warto jest więc tu przybyć
aby poczuć klimat ”miast z morza” - Gdańska, Gdyni i Sopotu.
24
Mariusz Szubert
Trasa wycieczki w czwartym dniu 5.06.2015 (piątek)
Przez trzy miasta,
czyli od Grodu Neptuna do Miasta z Morza i Marzeń
L.p.
Miejscowość-węzeł
1 Gdańsk-Sobieszewo
Gdańsk-Westerplatte
2
Port Gdański
Gdańsk-Główne Miasto
3
Gdańsk Stare miasto
5 Sopot
6 Gdynia-Orłowo
7 Gdynia-Skwer Kościuszki
10 Gdańsk Oliwa
11 Gdańsk Centrum
12 Gdańsk Sobieszewo
*) w minutach
mapa-km
suma-km czas plan.* Krainy
Żuławy Wiślane
0
17
17
20
5
22
15
18
8
10
18
12
15
40
48
58
96
108
123
30
15
18
30
20
25
Wybrzeże Kaszubskie
region Trójmiasto (turyst.)
Żuławy Wiślane
Program krajoznawczy:
1. Gdańsk Westerplatte-Zewnetrzny Port Gdański (Port Północny):
Port Gdański jako element gospodarki morskiej.
Miejsce historyczne – Westerplatte. Interpretacja dziedzictwa połączona ze zwiedzaniem historycznej
wojskowej składnicy tranzytowej.
2. Gdańsk Główne Miasto i Stare miasto:
Gdańsk jako centrum krajoznawcze w regionie Trójmiasto. Interpretacja dziedzictwa połączona ze
zwiedzaniem Głównego Miasta i Starego Miasta.
3. Gdynia Orłowo:
Klif Orłowski jako atrakcja turystyczna Gdyni. Trójmiejski Park Krajobrazowy.
4. Gdynia Centrum - Skwer Kościuszki-Molo Południowe:
Atrakcje turystyczne Gdyni (ORP Błyskawica, Dar Pomorza, Akwarium)
5. Gdańsk-Oliwa
Obiekt turystyczny (sakralny) jako atrakcja turystyczna w regionie Trójmiasto. Opactwo Cystersów
w Oliwie jako dziedzictwo Pomorza.
25
Gdańsk:
Przejazd Sobieszewo-Westerplatte-Gdańsk Śródmieście:
1. Turystyczna-Sobieszewska-Elbląska-Siennicka-Mjr. H. Sucharskiego-Budowniczych Portu
Północnego.(Westerplatte);
2. Mjr. H. Sucharskiego-Siennicka-Długie Ogrody (Śródmieście)
Ryc. 10. Plan pieszej trasy miejskiej w Gdańsku
wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.
26
Zwiedzanie Głównego Miasta:
Stągiewna-Długi Targ-Długa-Tkacka-Piwna-Plebania-Mariacka
„Dobrzeć jest Polszcze z Gdańskiem, a z nią zaś Gdańskowi,
jako złotek koronie, a w niej diamentowi ..”
Objaśnienia do planu trasy (ryc. 7)
Długie Pobrzeże:
15. Brama Zielona
25. Brama Chlebnicka
32. Brama Mariacka
33. Żuraw
Długi Targ:
24. Dom Pod Aniołami
23. Dom Schleiffów 11.
Złota Kamienica
13. Dwór Artusa
14. Fontanna Neptuna
ul. Długa:
9. Ratusz
8. Dom Królów Polskich
7. „Lwi Zamek"
6. Dom Adam i Ewa
5. Dom Uphagena
4. Dwór Bractwa św. Jerzego
3. Złota Brama
2. Katownia i Wieża Więzienna 1.
Brama Wyżynna
ul. Tkacka:
27. Baszta „Słomiana"
26. Zbrojownia
ul. Piwna:
30. Kościół NMP
Przejście na Stare Miasto (Żuraw, Bosmańska-Tokarska-Warzywnicza-Targ Rybny-Podwale
Staromiejskie-Tartaczna-Pl. Obrońców Poczty Polskiej)
Zwiedzanie Starego Miasta
Pl. Obrońców Poczty Polskiej -Zamkowa-Stolarka-Św. Katarzyny-Na Piaskach-BielańskaElżbietańska-Garncarska.
Objaśnienia do planu trasy (ryc. 7)
43. Ratusz Staromiejski
44. Wielki Młyn
45 Mały Młyn
46. Kościół św. Katarzyny
47. Kościół św. Brygidy
50. Dom Opatów Pelplińskich
53. Gmach Poczty Polskiej
Przejazd do Gdyni
Podwale Grodzkie-Błędnik-Aleja Zwycięstwa-(Gdańsk Wrzeszcz, Gdańsk Oliwa)- GrunwaldzkaAl. Niepodległości (Sopot)-Al. Zwycięstwa-Orłowska (Gdynia-Orłowo)-Orłowska-Al. ZwycięstwaWładysława IV-10 Lutego-Skwaer Kościuszki.
27
Ryc. 11. Układ urbanistyczny Gdyni.
wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.
1. Teatr Muzyczny, 2. Muzeum Marynarki Wojennej, 3. Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie, 4.
Niszczyciel „Błyskawica - muzeum, 5. Żaglowiec „Dar Pomorza" - muzeum, 6. Kościół św. Antoniego, 7. Muzeum
Miasta Gdyni, 8. Urząd Miejski.
Przejazd do Gdańska-Oliwy
Skwer KościuszkiGrunwaldzka-10 Lutego- Władysława IV- -Al. Niepodległości (Sopot)Al. Zwycięstwa (Gdańsk Oliwa)
28
Gdańsk-Oliwa
Dzielnica Oliwa (właściwie miejskie osiedle) na tle innych części Gdańska jest wyjątkowa. Krajobraz oliwski to
harmonia zieleni, zabytkowych budowli oraz nowoczesnego miasta rozciągniętego wzdłuż głównej ulicy –
Al. Zwycięstwa i Zatoki Gdańskiej .
Ryc. 12. Park Oliwski
Źródło: http://archikatedraoliwa.pl/zabytki/Park-oliwski
Jest to jedna z najstarszych gdańskich dzielnic. Jest dziełem Cystersów sprowadzonych tutaj w 1186 r przez
Sambora. Książę podarował Cystersi kilka osad, wśród których była również Oliwa. Zakonnicy przez wieki
gospodarowali w swych dobrach, umiejętnie wykorzystując zasoby naturalne m.in. las. Nad Oliwskim Potokiem
budowali młyny i kuźnie. Nadane im osady rozkwitły jako wsie klasztorne. Otaczały one opactwo, w którym w XIV
w. wzniesiono murowany kościół, później wiele razy przebudowywany lub odbudowywany po zniszczeniach
wojennych. Ostatnia gruntowna przebudowa w duchu baroku nastąpiła po pokoju oliwskim (1660). W 1688 r. w
świątynię ozdobiono monumentalnym barokowym ołtarzem, a w 1755 r. Jan Wulf rozpoczął budowę organów
trwającą ćwierć wieku. Dziś urzekają one swymi 110 głosami. W 1577 r. Cystersi założyli park. Tak przez kilka
stuleci Cystersi stworzyli nieopodal Gdańska kompozycję gospodarczo-krajobrazową. Od 1874 r. Oliwa była
miastem, a 1926 r. stała się dzielnicą Gdańska. Zapisem historii tej dzielnicy jest opactwo cysterskie wraz z
parkiem, młyn, spichlerz a nade wszystko ul. Polanki – dawnej główny trakt z Oliwy do Gdańska, przy którym
dzięki zachowanym dworom odnajdziemy klimat dawnego miasta Oliwy.
Wirtualne zwiedzanie archikatedry: http://multipro.com.pl/katedra/
Przejazd do Gdańska-Sobieszewa
Polanki-J. Bażyńskiego-Al. Grunwaldzka-Al. Zwycięstwa-BłędnikPodwale Grodzkie-Wały
Jagiellońskie-Podwale Przedmiejskie-Reduta Żbik-Elbląska-Sobieszewska-Turystyczna
29
4.5. Piąty dzień, (sobota) 6 czerwca 2015.
Ewelina Bubis, Anna Dziki, Martyna Faber, Karolina Jamrozik, Maciej Magdziarz, Michał Sagan
Od Kaszubów po Torunian
Trasa naszej wycieczki rozpoczyna się w Kartuzach. Pojezierze Kaszubskie jest najliczniej
odwiedzanym rejonem Pojezierza Pomorskiego, przyczynia się do tego bogactwo naturalne walorów
krajoznawczych, bliskość aglomeracyjna Trójmiasta jak i dawne tradycje letniskowe. Kaszuby to
historyczna kraina położona w środkowej części Pomorza, ich najpiękniejsza część ze względu na
uroki i na niepowtarzalny krajobraz nazywana jest „Szwajcarią Kaszubską”. Cały obszar położony jest
na terenie Kaszubskiego Parku Narodowego.
Bogactwem naturalnym są tu liczne jeziora polodowcowe, które połączone rzekami i strugami
tworzą jedne z najpiękniejszych w Polsce szlaków wodnych. Rozległe kompleksy leśne kryjące w
sobie bogactwo natury, liczne rezerwaty przyrody z unikatową roślinnością zapraszają natomiast do
uprawiania różnorodnej turystyki. Zróżnicowana rzeźba terenu charakteryzująca się licznymi
wzniesieniami i pagórkami sprawia iż krajobraz naturalny jest wyjątkowy na skalę kraju. Jednym z nich
jest Wieżyca (328,6 m n.p.m.) najwyższe wzniesienie na Niżu Środkowoeuropejskim.
Pojezierze Kaszubskie to nie tylko przyroda ale również niepowtarzalna kultura i tradycja.
Jedną z największych atrakcji jest kultywowany przez wielu okolicznych mieszkańców język
kaszubski. Następnie przejeżdżać będziemy przez Pojezierze Starogardzkie zwane Kociewiem lub
Pojezierzem Kociewskim, gdzie warto odwiedzić miejscowości takie jak Starogard Gdański oraz Starą
Kiszewę. Charakterystyczną cechą Pojezierza jest mała jeziorność, skupienie większych ilości jezior
występuje na północ od Starogardu Gdańskiego. Środowisko przyrodnicze jest w dużym stopniu
zmienione poprzez działalność człowieka ze względu na wielowiekowe użytkowanie rolnicze
większości obszaru.
Ukształtowanie oraz mała lesistość sprawia, iż dany krajobraz ma charakter rozległych
panoram rolniczych. Następnie kierować będziemy się w stronę Kotliny Grudziądzkiej. Największym
miastem w kotlinie od którego wywodzi się nazwa jest Grudziądz. Rozpościera się miedzy dwoma
wzniesieniami - Kępą Forteczną i Kępą Strzemięcińską ,odgrywało ono w przeszłości znaczną rolę,
o czym świadczy zespół spichrzy.
Nasza wycieczka kończyć będzie się w Kotlinie Toruńskiej. W Kotlinie tej, w centralnej części
województwa leży Toruń, tutaj również zbiegają się wszystkie większe rzeki (Wisła, Drwęca, Noteć,
Brda) i dzięki temu stanowi miejsce do życia licznych gatunków ptactwa. Tutaj krzyżują się również
wszystkie główne szlaki komunikacyjne. Na terenie Kotliny znajduje się jedno z największych pól
wydmowych w kraju. Dużą jej część obejmuje kompleks leśny nazywany Puszczą Bydgoską.
Największą atrakcją jest widok na przebywające na tym terenie duże kolonie bocianów. Cała trasa
jest wypełniona pięknymi obiektami sakralnymi a i także dużą ilością Zamków krzyżackich.
30
Mariusz Szubert
Trasa wycieczki w piątym dniu 6.06.2015 (sobota)
Od Kaszubów do miasta Kopernika, gotyku na dotyk i pierników
L.p.
1
Miejscowość-węzeł
Gdańsk-Sobieszewo
mapa-km
0
2
Gdańsk-Śródmieście
21
21
6
3
Gdańsk-Kiełpinek
12
33
12
4
Żukowo
13
46
16
5
Kartuzy
12
58
14
6
Garcz
7
65
8
7
Chmielno
2
67
2
8
Brodnica
12
79
14
9
Ostrzyce
2
81
2
10
Wieżyca
8
89
10
11
Kościerzyna
15
104
18
12
Zblewo
35
139
42
13
Starogard Gdański
14
153
17
14
Jabłowo
6
159
7
15
Pelplin
9
168
11
16
Gniew
11
179
13
17
Nowe
23
202
28
18
Dolna Grupa
11
213
13
19
Terespol Pomorski
25
238
30
20
Chełmno
18
256
22
Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie
21
Toruń
39
295
47
Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka
Kotlina Toruńska
region Kujawski (turyst)
suma-km
czas plan.* Krajoznawstwo
Żuławy Wiślane
Wybrzeże Kaszubskie
Pojezierza Południowobałtyckie
Pojezierze Wschodniopomorskie
Pojezierze Kaszubskie
regionalizacja turyst.
Pojezierze Pomorskie
Kaszuby
Kaszuby (hist.-etnogr.)
Pojezierze Starogardzkie
Kociewie (etnogr.)
Dolina Dolnej Wisły
Bory Tucholskie
Wysoczyzna Świecka
*) czas przejazdu w minutach.
Nocleg:
Dom Turysty PTTK
ul. Legionów 24
87-100 Toruń
0-56 622-38-55
www.pttk.torun.pl
Program krajoznawczy:
1. Kartuzy
Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera. Kultura kaszubska jako dziedzictwo Pomorza oraz
atrakcja turystyczna regionu Kaszubskiego.
2. Brodnica (Złota-Góra)
Krajobraz młodoglacjalny jako walor turystyczny Pojezierza Kaszubskiego (regionu Kaszubskiego).
3. Pelplin
Obiekt turystyczny (sakralny) jako atrakcja turystyczna małego miasta. Interpretacja dziedzictwa połączona ze
zwiedzaniem pocysterskiego zespołu klasztornego.
31
4. Gniew
Obiekt turystyczny (zabytek architektury) jako atrakcja turystyczna. Interpretacja dziedzictwa na przykładzie
zamku krzyżackiego w Gniewie. Krajobraz Doliny Dolnej Wisły jako walor turystyczny Pojezierzy
Południowopomorskich.
5. Chełmno
Miasto historyczne jako atrakcja turystyczna. Zwiedzanie miasta połączone z interpretacją
dziedzictwa.
6. Toruń
Centrum krajoznawcze na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zwiedzanie historycznego
centrum połączone z interpretacją dziedzictwa.
32
33
Ryc. 14. Centrum Chełmna
wg Chełmno- miasto zakochanych, Chełmska Informacja Turystyczna, Chełmno 2013.
1. Szachownicowy układ ulic (XIII w.), 2. Rynek, 4. Ratusz gotycko-renesansowy, 5. Średniowieczny
wzorzec miary „Pr(4,35 m), 7. Kościół farny Wniebowzięcia NMP, 8. Relikwie św. Walentego,
9. Kościół św. Ducha, 10. Kaplica św. Marcina, 11. Baszta Prochowa, 12. Mury obronne XIII/XIV w.,
34
Ryc. 15. Plan pieszej trasy miejskiej w Toruniu
wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.
1. Ratusz 2. Pomnik Mikołaja Kopernika, 3. Zabytkowe kamienice, 4. Kamienica pod G wiazdą, 5. Kościół św. Ducha,
6. Zabytkowa kamienica Hotel „Pod Trzema Koronami", 7. Dwór Artusa -obecnie Collegium Maximum UMK, 8. Barokowa
kamienia z „Łukiem Cezara”, 9. Kościół NMP, 10. Brama Klasztorna, 11. Brama Żeglarska, 12. Brama Mostowa, 13. Krzywa
Wieża, 14. Dawny pałac biskupów, 15. Bazylika św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty,16. Dom Mikołaja Kopernika obecnie muzeum, 17. Pałac Fengera, 18. Zabytkowe śpichlerze, 19. Pałac Eskenów, 20. Mury staromiejskie, 21. Ruiny zamku
krzyżackiego, 22. Baszta „Koci Łeb", 23. Baszta „Monstrancka", 24. Baszta „Wartownia”, 25. Dawny zbór ewangelicki,
26. Apteka „Pod Lwem", 27. Gospoda „Pod Modrym Fartuchem", 28. Kościół św. Jakuba, 29. Toruńskie Towarzystwo
Naukowe, 30. Muzeum Etnograficzne, 31. Teatr im. Wilhelma Horzycy.
35
Ryc. 16. Historyczne centrum Torunia – Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO.
wg Toruń Stare Miasto, Informacja Turystyczna, Toruń 2014.
1. Pomnik Mikołaja Kopernika, 2. Ratusz Staromiejski, 3. Dom Mikołaja Kopernika, 4. Katedra śś.
Janów, 5. Kościół NMP, 6. Kościół św. Jakuba, 7. Ruiny Zamku Krzyżackiego, 8. Kamienica Pod
Gwiazdą, 9. Krzywa Wieża, 10. Brama Klasztorna, 11. Brama Żeglarska, 12. Brama Mostowa,
13. Dwór Artusa, 14. Dom Eskenów, 15. Pałac Dąmbskich, 16. Śpichrz barokowy, 17. Śpichrz gotycki,
18. Statuetka Flisaka, 19. Planetarium, 20. Muzeum Etnograficzne.
36
4.6. Szósty dzień, (niedziela) 7 czerwca 2015.
Patrycja Blarowska, Wiktoria Burczyc, Aleksandra Czendlik, Karolina Czyrek, Anna Kubok,
Karol Kulisa
Chciałabym przedstawić opis trasy wycieczki. Początek wycieczki się zaczyna że żegnamy
się z Toruniem. Wyjeżdżamy z tego pięknego miasta nad Wisłą i kierujemy się w stronę Łodzi na
autostradę A1. Wyjeżdżamy z Pojezierza Kujawskiego.
Łódź znajduje się w środkowej części województwa łódzkiego. Miasto jest położone na
Wzniesieniach Łódzkich. Aglomeracja liczy ok.1 100 000 mieszkańców. Pierwsze wzmianki o wsi
Łodzia pochodzą z 1332 roku. Do końca XVII w. Łódź rozwijała się jako małe miasteczko rolnicze.
Wtedy stała się ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Skupiało tu osiem młynów oraz warsztaty
kołodziejów, bednarzy, szewców, cieśli i rzeźników. W 1820 r. decyzją władz rządowych nastąpiło
włączenie Łodzi do grona osad przemysłowych i przeznaczenie jej roli ośrodka tkackiego
i sukienniczego. Do Łodzi przybywali głównie niemieckojęzyczni tkacze z Wielkopolski, Śląska,
Czech, Brandenburgii i Moraw. Rejony te posiadały długą tradycję rzemiosła tkackiego.
Symbole – herb na czerwonym tle przedstawia złotą łódkę z wiosłem
Swoją przygodę z Łodzią rozpoczniemy przy CH Manufaktura. Trasę po tym mieście możemy
nazwać „Łódź wczoraj i dziś”. Istotne jest tu przybliżenie postaci Izraela Poznańskiego, który był
właścicielem fabryki płótna, znajdującej się w miejscu, gdzie obecnie możemy podziwiać CH
Manufaktura. Fabryka Izraela Poznańskiego została wzniesiona w latach 1872–1892. W kompleksie
znajdowały się m.in. tkalnie, przędzalnia, bielnik i apretura, farbiarnia, drukarnia tkanin i wykończalnia,
oddział naprawy i budowy maszyn, ślusarnia, odlewnia.
Przebudowa dawnej fabryki została tak wykonana, aby częściowo zachować dawną
atmosferę tego miejsca. Dominują tu zatem stare, pofabryczne budynki z czerwonej, nieotynkowanej
cegły, które zostały jednak całkowicie przebudowane wewnątrz. Architektura obiektu łączy historię
i nowoczesność. W Manufakturze poza sklepami znajdują się m.in.: Centrum rozrywki i rekreacji,
kręgielnia, sztuczna ściana wspinaczkowa, fitness klub i skate park, w skład kompleksu kulturalnego
wchodzą: oddział Muzeum Sztuki, Kinderplaneta, Muzeum Historii Miasta Łodzi, Muzeum Fabryki,
Experymentarium – zalążek muzeum techniki, a także Międzynarodowe Centrum Promocji Mody.
W Manufakturze znajduje się kompleks ok. 60 restauracji i kawiarni oraz centrum
samochodowe. W skład kompleksu wchodzi również czterogwiazdkowy hotel Andel's z 200. pokojami.
W centrum Manufaktury znajduje się 3,5-hektarowy rynek. Organizowane są na nim koncerty, zawody
sportowe i różnorodne imprezy. Latem część terenu zajmuje piaszczysta plaża a zimą lodowisko. Na
odcinku 300 m zbudowana została na nim najdłuższa w Europie fontanna, zaprojektowana przez
hiszpańską firmę GHESA, której woda jest wieczorem podświetlana i sprawia wrażenie, jakby
tańczyła w rytm puszczanej z głośników muzyki. Klientów po terenie Manufaktury wożą dwa trambusy,
pokonujące w tempie piechura trasę liczącą ok. 300 m.
Ulica Piotrkowska – historyczny kręgosłup miasta, w XIX wieku tu powstał największy ośrodek
włókienniczy w Europie. Ulica przedstawia sobą średniowieczny trakt, który łączył Toruń z Krakowem.
Długość ulicy 4,2 km, północna część – deptak, południowa – ma charakter komunikacyjny. Przy
Piotrkowskiej zaczęły się osiedlać przybywające z Europy rękodzielnicy, którzy umieli wytwarzać
tkaniny. Początkowo zamieszkiwali w mieszkalno – rzemieślniczych drewnianych domkach.
Równocześnie z rozwojem miasta zaczęli budować w głębi posesji gmachy fabryczne, a w części
frontowej wspaniałe pałace i gmachy na miejscu starych domów. Właśnie tutaj odbywały się
transakcje pomiędzy wytwórcami a kupcami. Piotrkowska była nie tylko centrum handlowym, ale
również salonem artystycznym i mekką kulturalnej Łodzi. Tą ulice porównują z miejskim układem
urbanistycznym Wiednia. Każda kamienica ma swój unikatowy charakter, styl, historie. Zaczynamy od
Placu Wolności – dawny Hotel Polski – Kamienica Scheiblerowska – Kamienica Sendrowicza – dawny
Dom Bankowy – pomnik „Twórcy Łodzi przemysłowej” – Kamienica Szmulowicza – Kamienica Kohna
– dawny Hotel Viktoria – Aleja Gwiazd – Grand Hotel…..
„Księzy Młyn” – jest największym na terenie Łodzi zabytkowym kompleksem
urbanistycznym. Składa się z obiektów przemysłowych i rezydencjonalnych. Jest to rozległa dzielnica,
która przetrwała w sposób niemal kompletny z okresu rozkwitu przemysłowej Łodzi. W XIX w. Karol
37
W. Scheibler – jeden z największych łódzkich fabrykantów wybudował zespół fabryczno-mieszkalny,
rodzaj miasta w mieście. Jego układ urbanistyczny i architektura wzorowane były na angielskich
osadach przemysłowych : jednolite architektonicznie budynki fabryczne, osiedle mieszkaniowe,
rezydencje właścicieli i wille dyrektorskie z ogrodami, a także ulice i bocznice kolejowe, szkoła, dwa
szpitale, remiza straży ogniowej, gazownia i klub fabryczny. Kwartał znajduje się między
ul. Tymienieckiego, Przędzalnianą, Fabryczną, Kilińskiego.
Wyjeżdżamy z Łodzi i kierujemy się w stronę Krakowa, przejeżdżamy przez Częstochowę,
omijając Radomsko. Częstochowa jest położona nad rzeką Wartą, w trzech mezoregionach
fizycznogeograficznych, należących do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny WoźnickoWieluńskiej. W mieście znajduje się bazylika jasnogórska oraz klasztor na Jasnej Górze z, uważanym
przez część chrześcijan za cudowny, obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej – główny ośrodek kultu
maryjnego i pielgrzymowania w Polsce.
Dąbrowa Górnicza leży na Wyżynie Katowickiej i Garbie Tarnogórskim, stanowiących
makroregion Wyżyna Śląska. Znajduje się w dużej części w Kotlinie Dąbrowskiej. W Dąbrowie
Górniczej mieści się największa w Polsce huta stali: ArcelorMittal Poland oddział Dąbrowa Górnicza
(dawna Huta Katowice), Koksownia Przyjaźń, założona w 1834 Huta Bankowa, oraz huta szkła,
należąca do koncernu Saint-Gobain.
Olkusz - położone na zachodnich rubieżach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej nad rzeką
Babą, przy drodze krajowej nr 94 i przy drogach wojewódzkich: nr 783 i nr 791. Był miastem
królewskim Korony Królestwa Polskiego. Jeden z ośrodków górnictwa rud cynkowo-ołowiowych
w Polsce (kopalnia Olkusz – Pomorzany, nieopodal w Bukownie Zakłady Górniczo-Hutnicze
„Bolesław”).
38
Mariusz Szubert
Trasa wycieczki w szóstym dniu 7.06.2015 (niedziela)
Od toruńskich pierników do krakowskich precli
L.p.
Miejscowość-węzeł
1
Toruń
0
2
Stryków
170
170
136
3
Łódź Manufaktura
20
190
24
4
Łódź Księży Młyn
10
200
20
5
Piotrków Tryb.
50
250
60
6
Częstochowa
80
330
96
7
Poczesna
13
343
16
8
Koziegłowy
13
356
16
9
Siewierz
19
375
23
10
Dąbrowa Górnicza
18
393
22
11
Olkusz
Kraków
24
417
452
29
12
mapa-km
35
suma-km czas plan.
Krajoznawstwo
Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka
Kotlina Toruńska
region Kujawski (turyst)
Pojezierza Południowobałtyckie
Pojezierza Wielkopolskie
Pojezierze Wielkopolskie
region Kujawski (turyst).
Niziny Środkowopolskie
Nizina Południowowielkopolska
Wzniesienia Południowomazowieckie
Wyżyna Śląsko-Krakowska
Wyżyna Woźnicko-Wieluńska
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
42
Program krajoznawczy:
1. Łódź:
Łódź jako ośrodek turystyczny. Obiekty postindustrialne jako atrakcja turystyczna na przykładzie
d. przędzalni Poznańskiego (obecnie Manufaktura) i Księżego Młyna. Historia zapisana w krajobrazie
miasta.
39
Ryc. 17. Centrum Łodzi
wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.
9. Pałac Poznańskiego - obecnie Muzueum Historyczne Miasta Łodzi (Manufaktura)
12. Zespół przemysłowo-miekszalny „Księży Młyn"
40
5. Organizacja ćwiczeń
Ćwiczenia prowadzą: dr hab. Mariusz Szubert, prof. UP, dr Piotr Dolnicki,
mgr Kamila Ziółkowska-Weiss
W czasie ćwiczeń studenci poprowadzą wycieczkę w roli przewodników.
Przekaz informacji krajoznawczej będzie oceniany. Każdy student musi wystąpić
w roli przewodnika wycieczki. Pozytywna ocena prowadzenia wycieczki jest
jednym z warunków zliczenia ćwiczeń terenowych.
Właściwe przygotowanie się do zajęć terenowych obejmuje:




zgromadzenie literatury oraz map,
analiza trasy przejazdu na podstawie mapy (lub planu miasta),
kompilację wiedzy z różnych źródeł,
przygotowanie się do roli przewodnika wycieczki.
Wyjazd na zajęcia 2 czerwca br. (wtorek) o godz. 615. Zbiórka na parkingu
przed budynkiem głównym Uniwersytetu (ul. Podchorążych 2) o godz. 600. Nie
oczekujemy na spóźnialskich! Zakończenie ćwiczeń 7 czerwca (niedziela) ok.
godz. 19 w Krakowie, na parkingu przed budynkiem głównym Uniwersytetu
Pedagogicznego (ul. Podchorążych 2). Wszyscy uczestnicy ćwiczeń rozpoczynają i
kończą zajęcia w wyżej wymienionych miejscach.
1. Proszę o punktualne przybycie na miejsce zbiórki przed odjazdem na ćwiczenia. Nie będziemy
oczekiwać na spóźnialskich. Autokar będzie podstawiony na parkingu przed budynkiem głównym
UP (od strony północnej) kwadrans przed odjazdem.
2. Proszę zabezpieczyć prowiant na kolację w pierwszym dniu i śniadanie w drugim dniu. W
Rybitwach nie ma możliwości zrobienia zakupów w miejscowych sklepach. Po drodze też takiej
sposobności raczej nie ma. Proszę nie liczyć na zrobienie zakupów spożywczych w obrębie
warszawskiej Starówki (nie będzie na to czasu).
3. Proszę śledzić prognozę pogody. W przypadku przewidywanego ochłodzenia wskazane jest
zabranie śpiworów. Nocujemy w domkach campingowych, w których nie ma ogrzewania.
4. Każdy student musi posiadać następujące dokumenty: Dowód Osobisty, ważną Legitymację
Studencką (bilety ulgowe) oraz ważne ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych
wypadków.
5. Raz jeszcze przypominamy o konieczności wydrukowania w całości Przewodnika
do ćwiczeń terenowych, spięciu kartek (w skoroszycie lub bindownicy) i zabraniu go
na zajęcia. Przewodnik proszę podpisać na pierwszej stronie, we wskazanym miejscu.
6. Podczas zajęć należy bezwzględnie przestrzegać podanych godzin odjazdu
autokaru z parkingów. Spóźnienia nie będą tolerowane. W przypadku naruszenia
harmonogramu zajęć dojazd do grupy lub miejsca noclegu we własnym zakresie i na
własny koszt.
7. Konsultacje
u wykładowców prowadzących ćwiczenia. Terminy konsultacji na wirtualnej tablicy ogłoszeń
IG
41
5.1. Zaliczenie ćwiczeń:
Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest:
 obecność na zajęciach od wyjazdu do powrotu,
 pozytywna ocena roli przewodnika wycieczki,
 aktywny udział w całych ćwiczeniach,
 posiadanie i korzystanie z map i planów miast,
 posiadanie i znajomość przewodnika do ćwiczeń,
 posiadanie map samochodowych (atlas) w skali nie mniejszej
od 1:200 000
 przestrzeganie regulaminu ćwiczeń terenowych.
Aktywny udział w ćwiczeniach oznacza nie tylko pełnienie roli przewodnika
wycieczki, lecz również: korzystanie z map zarówno w terenie jak i w autokarze w czasie jazdy (śledzenie trasy przejazdu), prowadzenie notatek, udział w
dyskusji, robienie. Posiadanie map samochodowych w skali nie mniejszej od
1:200 000 (atlas samochodowy) jest obowiązkowe dla każdego uczestnika ćwiczeń.
Ponadto wskazane jest zabranie map turystycznych (np. Pojezierze Kaszubskie,
Żuławy Wiślane, Pobrzeże Bałtyk u, Zalew Wiślany) oraz planów miast (np.
Warszawy, Torunia, Gdańska Sopotu i Gdyni (Trójmiasto), Elbląga, Łodzi).
Każdy student obowiązkowo zapoznaje się z Przewodnikiem do ćwiczeń
terenowych, który po wydrukowaniu w całości i spięciu kartek (skoroszyt,
bindowanie) zabiera na ćwiczenia.
Kryteria oceny roli przewodnika wycieczki (3,0, 3,5, 4,0, 4,5, 5,0):



zakres i poprawność merytoryczna przekazywanych treści,
metodyka i sposób prezentacji (m. in. dobór metod, kontakt ze
słuchaczami, współpraca z kierowcą, interpretacja dziedzictwa),
powiązanie obserwacji terenowych z komentarzem słownym.
W przypadku negatywnej oceny wystąpienia, stwierdzenia biernej postawy
studenta w czasie zajęć, naruszenia Regulaminu ćwiczeń terenowych student
skierowany będzie do powtórnego odbycia ćwiczeń i ich zaliczenia w maju 2016 r.
Podobnie skutkować będzie nieobecność na zajęciach bez względu na okoliczności.
Każdy uczestnik ćwiczeń zobowiązany jest to przestrzegania Regulaminu
ćwiczeń terenowych organizowanych w Instytucie Geografii Uniwersytetu
Pedagogicznego w Krakowie (zał. 4.3.). Studenci naruszający ustalenia zawarte
w Regulaminie będą usunięci z ćwiczeń terenowych, co jest równoznaczne
z ich niezaliczeniem. W tym przypadku zaliczenie ćwiczeń może nastąpić tylko
po powtórnym w nich udziale (maj 2016 r.) i spełnieniu warunków zaliczenia.
42
5.2. Koszty udziału w ćwiczeniach pokrywane przez studentów:
Świadczenie
Lp.
1.
Transport
2100 kmx4,5 PLN/41
uwaga:
ostateczny koszt transportu
na jednego uczestnika
ćwiczeń zależny będzie od
liczby uczestników ćwiczeń.
Kalkulacja dla 41 osób:
36 studentów, 2 gości, 3
pracowników IG.
Kwota (PLN)
230,00
Łącznie 41 osób
2.
Rybitwy
30
Stare Jabłonki
45
Gdańsk 2x55 PLN
110
Toruń
35
Wilczy Szaniec
15 (normalny)
10 (ulgowy)**
Noclegi
Frombork Wieża
Radziejowskiego
3.
Bilety wstępu
Frombork katedra
Kartuzy Muzeum
Kaszubskie
8 (normalny)
5 (ulgowy)**
8 (normalny)
5 (ulgowy)**
10 koncert
10 (normalny)
6 (ulgowy)**
**) na podstawie ważnej legitymacji studenckiej
5.3 Ubezpieczenie
Każdy student obowiązany jest posiadać indywidualne ubezpieczenie NNW, które
zawiera we własnym zakresie. Za brak ubezpieczenia odpowiada student.
W przypadku braku ubezpieczenia organizatorzy ćwiczeń terenowych w ramach
kursu Ćwiczenia terenowe z Krajoznawstwa nie ponoszą jakiejkolwiek
odpowiedzialności z tytułu następstw nieszczęśliwych wypadków podczas ćwiczeń
od ich rozpoczęcia do ich zakończenia.
43
5.4. Regulamin ćwiczeń terenowych
Regulamin ćwiczeń terenowych organizowanych w Instytucie Geografii Uniwersytetu
Pedagogicznego w Krakowie
(obowiązujący na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych)
Ćwiczenia terenowe (regionalne, przedmiotowe i obozy) są jednostką zajęć dydaktycznych
przewidzianych w programie studiów i obowiązują w trakcie ich trwania wszelkie przepisy
przewidziane Regulaminem Studiów UP, w tym zapisane w nim obowiązki studenta. Studenci są
zobowiązani do przestrzegania przepisów Regulaminu Studiów UP oraz regulaminu obowiązującego
w miejscu zakwaterowania, przepisów BHP i regulaminu PPOŻ, zarówno w godzinach zajęć jak i poza
nimi. Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest zapoznanie się z regulaminem zajęć terenowych,
potwierdzone podpisem uczestnika.
Wymiar czasowy i koszt zajęć terenowych
1. Ćwiczenia terenowe trwają w dniach ustalonych przez Dyrekcję Instytutu lub pracownika naukowodydaktycznego odpowiedzialnego za ich organizację oraz odbywają się według codziennego planu
zajęć ogłoszonego przez ich prowadzącego.
2. Prowadzący ćwiczenia przed ich rozpoczęciem ma obowiązek podać szczegółowe zasady ich
odbywania i informacje związane z bezpieczeństwem.
3. W czasie zajęć studenci zobowiązani są do aktywnego i punktualnego w nich uczestnictwa oraz
wykonywania poleceń prowadzącego ćwiczenia.
4. Wymiar dzienny zajęć terenowych jest określony programem studiów. Codzienny czas trwania
zajęć na ćwiczeniach terenowych określa prowadzący zajęcia, podając termin rozpoczęcia i
zakończenia ćwiczeń każdego dnia.
5. Studenci ponoszą koszty zakwaterowania, wyżywienia, przejazdów na trasie ćwiczeń (w tym
udziału w kosztach wynajęcia autobusu) oraz ewentualne dodatkowe koszty związane z realizacją
ćwiczeń (np. bilety wstępu). Przybliżony łączny koszt uczestnictwa w zajęciach powinien być
określony przed rozpoczęciem zajęć.
6. Studenci uczestniczący w ćwiczeniach terenowych zobowiązani są do:
a. indywidualnego ubezpieczenia się od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) w zakresie
obejmującym specyficzne uwarunkowania i miejsce odbywania ćwiczeń (z wyjątkiem sytuacji, w
których całościowe ubezpieczenie studenckie na dany rok akademicki obejmuje także wszelkie
ćwiczenia terenowe prowadzone poza budynkami uczelni),
b. posiadania odzieży ochronnej dostosowanej do specyfiki zajęć terenowych, zgodnie z poleceniem
prowadzącego ćwiczenia terenowe,
c. zgłoszenia z wyprzedzeniem problemów zdrowotnych, mogących być przeszkodą w uczestnictwie
w zajęciach, a także poinformowania prowadzącego zajęcia, przed ich rozpoczęciem, o konieczności
przyjmowania leków mogących zaburzać sprawność psychofizyczną uczestnika.
7. Oddalanie się od grupy w trakcie zajęć bez uzgodnienia z prowadzącym zajęcia jest niedozwolone.
44
8. Obecność osób trzecich w czasie trwania ćwiczeń terenowych oraz możliwość pozostania na noc
osób trzecich w miejscu zakwaterowania grupy (zarezerwowanym dla grupy studentów IG UP) jest
możliwa wyłącznie za zgodą prowadzącego ćwiczenia.
9. W trakcie ćwiczeń terenowych student nie może znajdować się pod wpływem alkoholu lub środków
odurzających. Za postępowanie uchybiające godności studenta, student ponosi odpowiedzialność
przed komisją dyscyplinarną. Rażące naruszenie regulaminu jest niezwłocznie zgłaszane Dyrekcji
Instytutu, a student może być decyzją prowadzącego skreślony z listy uczestników, co oznacza
przerwanie ćwiczeń i brak ich zaliczenia.
10. Na poszczególnych ćwiczeniach terenowych mogą obowiązywać szczegółowe zasady określone
przez prowadzącego zajęcia przed rozpoczęciem zajęć i wynikające z ich specyfiki. Niestosowanie się
do tych zasad może być podstawą do skreślenia z listy uczestników zajęć.
Uzyskanie zaliczenia ćwiczeń
11. Warunki zaliczenia ćwiczeń określa prowadzący ćwiczenia i ogłasza je przed rozpoczęciem lub
na początku zajęć. Niespełnienie warunków zaliczenia lub nieprzestrzeganie regulaminu jest
podstawą do niezaliczenia ćwiczeń terenowych.
45