tutaj - Sony Music Poland

1
Lublin, 10.03.2016
dr Rafał Rozmus – kompozytor, muzykolog
Instytut Muzyki Wydziału Artystycznego UMCS
Al. Kraśnicka 2A
20-718 Lublin
Ekspertyza porównawcza utworów Dawaj za (z repertuaru zespołu Lube) oraz Color of
Your Life (z repertuaru Michała Szpaka) w oparciu o nagrania dostępne w portalu YouTube.
Celem ekspertyzy jest ustalenie stopnia podobieństwa obu kompozycji.
1. Charakterystyka materiału źródłowego
Do oceny przedstawiono:
- nagranie utworu Dawaj za dostępne pod adresem:
https://www.youtube.com/watch?v=QphBmaBN4vg;
tonacja fis-moll, metrum 4/4, tempo umiarkowane
- nagranie utworu Color of Your Life dostępne pod adresem:
https://www.youtube.com/watch?v=iyRu1lzRg3k
tonacja C-dur, metrum 4/4, tempo umiarkowane
2. Wynik analizy porównawczej zwrotek
Zwrotki obu utworów prezentują odmienną melodykę, rytmikę, harmonikę,
kolorystykę brzmieniową oraz charakter – w utworze Dawaj za konstrukcja
harmoniczna oparta jest na powtarzanym schemacie triady harmonicznej (fis-h-Cis-fis
/T-S-D-T), partia wokalna ma charakter deklamacyjny; w utworze Color of Your Life
zwrotki oparte są o bardziej rozbudowany schemat harmoniczny (C-e-A9-A-d-A65-FE / T-TIII-[D9]-[D]-T-D65-TIII-[D]), partie wokalne mają charakter kantylenowy
z elementami figuracyjnymi (np. druga zwrotka).
2
3. Analiza muzyczna refrenów1 (melodyczna, rytmiczna, harmoniczna)
Melodyka:
Dokonując transkrypcji materiału źródłowego, sprowadzając go dla ułatwienia
do tej samej tonacji, a następnie zestawiając ze sobą oba tematy refrenów i opierając
się na analizie skoków interwałowych wykazać można różnice w prowadzeniu melodii
(Przykł.1).
Przykł.1
W utworze Dawaj za przebieg skoków interwałowych kształtuje się następująco:
kwinta czysta w dół – septyma mała w górę – sekunda wielka w dół – sekunda
wielka w górę – sekunda wielka w dół – sekunda mała w dół – sekunda wielka w dół –
sekunda wielka w górę – sekunda wielka w dół – unison – kwinta czysta w dół –
septyma mała w górę – sekunda mała w dół – sekunda mała w górę – sekunda mała
w dół – sekunda wielka w dół – sekunda wielka w dół – sekunda wielka w górę –
sekunda wielka w górę – kwinta czysta w dół – septyma mała w górę – sekunda
wielka w dół – sekunda wielka w górę – sekunda wielka w dół – sekunda mała w dół –
sekunda wielka w dół – sekunda wielka w górę – sekunda wielka w dół – unison –
kwinta czysta w dół – septyma mała w górę – sekunda mała w dół – sekunda mała
w górę – sekunda mała w dół – sekunda mała w górę – sekunda wielka w górę –
sekunda wielka w dół – sekunda mała w dół.
W omówionym przebiegu wyraźnie eksponowany jest skok septymy małej
w górę poprzedzony skokiem kwinty czystej w dół (w t.1, 3, 5 i 7). Pojawia się on
regularnie w odstępach dwutaktowych stanowiąc uporczywie powracający
charakterystyczny i łatwo rozpoznawalny motyw.
1
Na przykładzie pierwszego refrenu każdej z opisywanych kompozycji
3
W utworze Color of Your Life przebieg skoków interwałowych kształtuje się
następująco: tercja mała w górę – kwinta czysta w górę – sekunda wielka w dół –
unison – sekunda mała w dół – sekunda wielka w dół – sekunda wielka w dół –
sekunda mała w dół – tercja wielka w dół – tercja wielka w górę – seksta mała w górę
– tercja mała w dół – sekunda mała w górę – sekunda mała w dół – sekunda wielka w
dół – tercja mała w dół – sekunda mała w górę – tercja mała w dół – tercja mała w
górę – kwinta czysta w góre – sekunda wielka w dół – unison – sekunda mała w dół –
sekunda wielka w dół – sekunda wielka w dół – sekunda mała w dół – seksta mała w
górę – sekunda wielka w dół – sekunda mała w dół – unison – sekunda wielka w dół –
sekunda wielka w górę – sekunda wielka w dół – sekunda wielka w dół – sekunda
mała w dół.
Charakterystyczny dla powyżej analizowanego utworu jest powtarzający się
motyw w kierunku wznoszącym oparty na dźwiękach akordu a7 bez kwinty (w t. 1
i 5) oraz dwukrotnie pojawiający się skok seksty małej w górę (w t. 3 i 7).
Pierwsza z analizowanych melodii wykorzystuje węższy zakres interwałowy
(unisona, sekundy, kwinty oraz septymy), druga posługuje się bardziej rozbudowaną
ogatszą interwaliką (unisona, sekundy, tercje, kwinty oraz seksty) omijając jednak
interwał septymy, który nie pojawia się tu ani razu.
Kolejną różnicą w obu przypadkach jest budowa formalna omawianego
fragmentu – w kompozycji Dawaj za mamy frazę o budowie regularnej (4+4);
w piosence Color of Your Life natomiast frazę o nieregularnej budowie (4+5), co
wynika z wydłużonego o jeden takt zakończenia.
Warto przeanalizować jeszcze konstrukcje obu omawianych melodii skupiając
się na pierwszych dźwiękach każdego taktu, które wyraźnie kształtują dalszy przebieg
dźwiękowy (Przykł. 2).
Przykł.2
Pomimo pojawiających się dźwięków wspólnych dla obu konstrukcji,
powyższy przykład wyraźnie ukazuje różnicę w sposobie prowadzenia melodii.
W pierwszym przypadku (Lube) czterotaktowy schemat pojawia się dwukrotnie
i oparty jest na sekundowym, opadającym dwutaktowym motywie. Pomiędzy drugim
4
a trzecim dźwiękiem dzielącym wspomniane motywy pojawia się łagodnie brzmiący
skok tercji małej w dół. W drugim przypadku (Szpak) konstrukcja melodyczna jest
bardziej urozmaicona poprzez dwukrotne zastosowanie kolejno skoku seksty małej
w górę, a następnie kwarty czystej w górę. Charakterystyczny jest tutaj także
dysonujący skok kwinty zmniejszonej pomiędzy drugim a trzecim dźwiękiem
(i analogicznie między 6 a 7).
Wśród podobieństw wykazać można sposób kształtowania fraz oraz
ukształtowanie ogólnego kierunku linii melodycznej, co z uwagi na różnice
w interwalice uznać można raczej za zbieg okoliczności (podobnie jak np. motyw
melodyczny pierwszego taktu Prząśniczki S. Moniuszki i pierwszego taktu refrenu
pieśni Szara piechota L. Łuskina czy pierwsze takty melodii kolędy Jezus malusieńki
oraz Conquest of Paradise Vangelisa).
Powyższa melodyczna wskazuje jednak, że w obu utworach niewiele jest
podobnych zwrotów melodycznych.
Rytmika:
Obie kompozycje prezentują inny charakter m.in. poprzez zastosowanie oraz
położenie nacisku na inne wartości rytmiczne (Zob. przykł. 1).
W utworze Dawaj za kompozytor zastosował ósemki, ćwierćnuty, ćwierćnuty
z kropką oraz pauzy ćwierćnutowe i ósemkowe. Całość opiera się na lekko
modyfikowanym motywie t.1-2 powtórzonym czterokrotnie (za ostatnim razem
zmiany są największe i wynikają z pragnienia urozmaicenia zakończenia frazy).
Rytmika jest tu spokojna nadając całości charakter kantylenowy.
W refrenie piosenki Color of Your Life zastosowano znacznie bardziej
urozmaicony przebieg rytmiczny. Kompozytor wykorzystał szesnastki, ósemki,
ósemki z kropką, ćwierćnuty, półnuty, półnutę z kropką oraz pauzy ćwierćnutowe.
Kształtowanie przebiegu rytmicznego jest tu odmienne niż w porównywanym
utworze. Poprzez duże zróżnicowanie wartości rytmicznych, szczególnie szesnastek
wnoszących elementy figuracyjne, rytmika buduje wyraźny dramatyzm. Jest on
dodatkowo spotęgowany licznymi synkopami (w t.2, 3, 4, 6 i 7), których próżno
szukać w utworze Dawaj za.
Z wyjątkiem rytmu punktowanego, pojawiającego się zresztą na innych w obu
przypadkach wartościach rytmicznych, oraz motywu ćwierćnutowego w t. 1 i 5,
trudno jest wskazać podobieństwa obu przebiegów rytmicznych.
Harmonika:
Refren utworu Dawaj za oparty jest na przebiegu T-S-[D]-TIII-T-S-[D]-D; refren
piosenki Color of Your Life opiera się na przebiegu TVII-SII-D-T/D-TVI-SII-D-[D].
5
Analizując oba fragmenty od strony brzmieniowej wydaje się, że oparte są na
podobnym schemacie akordowym. Z punktu widzenia harmonicznego zastosowane
w obu przypadkach akordy pełnią jednak inne funkcje, co istotne jest szczególnie
w przypadku analizy całych kompozycji, a nie jak w tym miejscu, jedynie refrenów.
Porównanie innych elementów dzieła muzycznego:
- forma obu utworów jest inna,
- charakter obu utworów jest inny,
- kolorystyka brzmieniowa jest inna i wynika z zastosowania odmiennego
instrumentarium, a także innego typu śpiewu,
- w obu utworach zastosowano inne środki wyrazu wynikające z innego przeznaczenia
opisywanych kompozycji
4. Wynik ekspertyzy
Obie piosenki jako całość prezentują odmienną stylistykę, inne są też użyte
środki kompozytorskie (zdecydowanie bogatsze w piosence Color of Your). Utwór
wykonywany przez Michała Szpaka należy do gatunku popularnej muzyki
komercyjnej, Dawaj za osadzony jest w estetyce rockowej, dostrzec można także
pewne elementy piosenki autorskiej (np. zwrotki o charakterze deklamacyjnym).
W mojej ocenie w zakresie przeanalizowanych elementów dzieła muzycznego
ciężko jest jednoznacznie wskazać wyraźne podobieństwa obu kompozycji. Każda
z nich, poprzez zastosowanie właściwych dla siebie środków, prezentuje indywidualny
charakter i styl. W moim odczuciu pewne elementy wspólne takie jak metrum czy
pojawiające się schematy harmoniczne stosowane zresztą powszechnie w muzyce
popularnej są kwestią uniwersalną. Zbliżony kierunek linii melodycznej w refrenach
wynika raczej z podobnego sposobu myślenia muzycznego, wrażliwości oraz
z przesłanek artystycznych i osadzenia obu kompozycji w tym samym środowisku
harmonicznym, skłaniającym niejednokrotnie do wyboru określonego rozwiązania.
Niemniej jednak mamy tutaj do czynienia z dwoma oryginalnymi utworami w których
poszczególne elementy dzieła muzycznego wykazują więcej cech odmiennych niż
wspólnych. Być może warto byłoby w przyszłości przeprowadzić badania nad samym
zjawiskiem inspiracji artystycznej? Tego jednak niniejsza ekspertyza nie uwzględnia.