docTeresa Kała, Jolanta Górnik
download 
Reklamacja Transkrypt
Teresa Kała, Jolanta Górnik
Teresa Kała, Jolanta Górnik „Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy." Albert Einstein 1 Szanowna uczennico / Szanowny uczniu Błędy są bardzo oryginalne. Wyróżniają Cię spośród tłumu. Może jest to dla Ciebie jedyny sposób na to by się wyróżnić. Jeżeli w Twojej klasie jest 30 osób, to według statystyk 3-4 uczniów z takiej grupy może mieć kłopoty podobne do Twoich. Pismo jest formą komunikowania się ludzi i jak w każdym rodzaju komunikacji muszą istnieć pewne normy, których przestrzeganie jest oznaką przynależności do grupy. Jeśli na swojej drodze spotykasz przeszkodę to możesz : usiąść i płakać, poczekać aż ktoś za Ciebie rozwiąże problem, albo samemu poszukać sposobów usunięcia przeszkody. Ze swoimi problemami w czytaniu i pisaniu nie jesteś sam / sama, możesz liczyć na pomoc rodziców, nauczycieli, możesz uczestniczyć w grupie terapeutycznej. Gwarantuje Ci to prawo Rzeczpospolitej Polskiej. W swoim Rozporządzeniu z dn. 30.04 2007r. Minister Edukacji Narodowej stwierdza, że :„ Uczniowie / Absolwenci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają prawo przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego/maturalnego w warunkach i w formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia/absolwenta, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej […]”. Ważne jest też ile Ty sam / sama poświęcisz czasu i energii na pracę w tym kierunku. Możesz zapytać : po co mam pracować ? Jeśli nie pielęgnujesz ogrodu zarasta chwastami, jeśli nie płyniesz pod prąd, cofasz się – oto nasza odpowiedź, prościej nie potrafimy. Cała nauka szkolna opiera się na czytaniu i pisaniu, chociaż umiejętności te nie są celem samym w sobie. Są kluczem do wiedzy, narzędziem komunikowania się z innymi ludźmi. A książki i zeszyty to atrybuty ucznia. Z roku na rok przybywa książek, wiadomości i materiału do opanowania a kiedyś będzie egzamin............ Możesz siedzieć i nie robić nic, ale możesz też podjąć działanie. Jeżeli w swoich pracach pisemnych popełniasz błędy, możesz wyruszyć z nami w 130 dniową podróż w świat ortografii. Masz wybór, możesz z niego skorzystać. ZAPRASZMY. 2 Częstochowa…………………. Kontrakt Zawarty pomiędzy : …………………..……………, a …………………………………. Podejmując z dniem ………………………. pracę samokształceniową nad poprawą pisowni i znajomością zasad ortografii zobowiązuję się do : Założenia zeszytu ćwiczeń. Codziennej, systematycznej pracy według instrukcji zawartych w przewodniku „130 dni w krainie ortografii” zwanym dalej przewodnikiem. Wypełniania każdego dnia o ustalonej porze jednego zadania z przewodnika. Przepisywania poleceń z przewodnika do zeszytu. Comiesięcznych konsultacji w poradni w trakcie, których przedstawię wykonaną pracę, podzielę się wątpliwościami i sukcesami. W przypadku braku zrozumienia polecenia lub jakichkolwiek innych trudności skontaktuję się z osobą prowadzącą (tel. (034)361-94-34). Przyjmując powyższe zobowiązania jestem świadomy/a, iż jest to jeden z warunków uzyskania opinii o dostosowaniu wymogów edukacyjnych i egzaminacyjnych. Zaniechanie pracy samokształceniowej oznacza oprócz rezygnacji ze zmagania się ze swoimi trudnościami w pisaniu także rezygnację z opinii. 3 Dzień pierwszy ( wpisz datę )……………… Kup zeszyt, i na pierwszej stronie wpisz swoje imię, nazwisko, szkołę do, której chodzisz oraz tytuł: Zeszyt ćwiczeń ortograficznych. Wybierz i wpisz jakiś aforyzm, cytat, przysłowie. Np. Jedna jaskółka wiosny nie czyni. Dzień drugi ……………… Weź do ręki słownik ortograficzny, przypomnij sobie reguły pisowni „ó”. Poniżej przedstawiamy w postaci mapy myśli zasady pisowni „ó” – przerysuj tę mapę do swojego zeszytu. Użyj koloru, różnych form zapisu, wielkości liter po to, by jak najwięcej zapamiętać. Ó 4 Dzień trzeci ……………… Zrób wycieczkę po mieszkaniu, postaraj się znaleźć przedmioty, w których nazwie jest „ó”, zapisz ich nazwę i uzasadnij pisownię. Np. nóż pióro noże pierze półka – wyraz do zapamiętania temperówka – końcówka „ówka” Niech tych wyrazów będzie 10 do 20 Dzień czwarty…………… Pomyśl o czynnościach, które wykonujesz codziennie ( czasowniki) zawierających „ó”. Np. wróciłem / am ( do domu) skróciłem/ am ( drogę) wyróżniłem / am ( swoją wiedzą) pokłóciłem / am ( się z koleżanką) Wypisz siedem innych czasowników i uzasadnij ich pisownię Np. wróciłem skróciłem wracać skracać Dzień piąty ……………… Pomyśl o innych kategoriach: rośliny, zwierzęta, miasta, cechy, rzeczy. Postępując analogicznie do zadania z dnia czwartego, wypisz po dwa wyrazy z „ó” z każdej kategorii i uzasadnij ich pisownię. roślina zwierzę miasto cecha rzecz inne Dzień szósty ……………… Przepisz i postaraj się zapamiętać wyrazy z „ó” niewymiennym, które zamieszczamy na kolejnej stronie w postaci mapy. 5 OGÓŁ osoby ptaki zwierzęta rzeczy natura rośliny córka jaskółka królik czółno góra ogórek Józef mysikrólik wiewiórka kłódka rózga róża król przepiórka żółw ołówek źródło stróż sójka płótno tchórz wróbel półka wróżka wiór wójt włóczka cechy włócznia krótki późny mózg czynności skóra kłócić cię chór póki póty prócz próżny równy próbować różny wtórować żółty 6 Dzień siódmy ……………… Przepisz w kolejności alfabetycznej do zeszytu wyrazy z listy z „ó” niewymiennym ( patrz dzień wczorajszy). Dzień ósmy……………… Ułóż bajkę, opowiadanie, historyjkę używając wszystkich wyrazów z „ó” niewymiennym. Dzień dziewiąty……………… Wypisz wszystkie czasowniki, przymiotniki i rzeczowniki z listy wyrazów z „ó” niewymiennym. Utwórz czasowniki od przymiotników i rzeczowników ( o ile jest to możliwe oczywiście ) np. tchórz – stchórzyć, próżny - próżnować Dzień dziesiąty……………… Zrób rysunki do rzeczowników z listy wyrazów z „ó” niewymiennym. Dzień jedenasty……………… Stwórz rodzinę wyrazów dla każdego przymiotnika z listy wyrazów z „ó” niewymiennym. np. krótki - skrót, skrócony, skrótowiec, przykrótki, za krotki, króciutki, króciusieńki, najkrótszy, skracać………Wykonaj to w formie mapy pisząc na środku wybrany przymiotnik a na rozchodzących się od środka promieniście ramionach wpisz utworzone wyrazy należące do tej samej rodziny. Dzień dwunasty……………… Poszukaj i wypisz jak najwięcej ( przynajmniej 13 ) powiedzonek, przysłów zawierających wyrazy z listy np.`. Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu. Dzień trzynasty……………… Przygotuj słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych i encyklopedię. Poszukaj definicji następujących wyrazów: - wójt - czółno - włócznia 1. Przeczytaj pierwszą definicję. 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Postępuj w podobny sposób z dwoma pozostałymi definicjami. 7 Dzień czternasty……………… Postępując podobnie jak wczoraj, zapisz definicje wyrazów: - póki - póty - prócz - mysikrólik - mózg 1. Przeczytaj pierwszą definicję. 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Postępuj w podobny sposób z dwoma pozostałymi definicjami. Dzień piętnasty……………… Wypisz wszystkie nazwiska swoich kolegów i koleżanek z klasy. Spróbuj niezależnie od płci od każdego nazwiska utworzyć formę „panieńską” i napisać ją obok np. ZychZychówna. Z pewnością nie zawsze będzie to łatwe, czy wręcz, możliwe. Postaraj się być pomimo tego twórczym. Niech Twój słuch, intuicja, wiedza i mądrość będą Twoimi przewodnikami. Dzień szesnasty……………… Weź do ręki mapę fizyczną Polski, odszukaj i wypisz nazwy miast kończące się na „ów” Zapisz przynajmniej 10 nazw i podkreśl końcówkę „ów” Dzień siedemnasty ……………… Odmień przez przypadki rzeczowniki : koty, kwiaty, grzyby, domy. Mianownik: kto? co? Dopełniacz: kogo? czego? Celownik: komu? czemu? Biernik: kogo? co? Narzędnik: z kim? z czym? Miejscownik : o kim? o czym? Wołacz: o! W którym przypadku występuje końcówka „- ów”? Postaraj się sformułować zasadę, zapisz ją. Dzień osiemnasty ……………… Dokończ zdania wykorzystując rzeczowniki kończące się na „ów”. 8 Na ulicy widziałem/ am …………….. Słyszałem/am śpiew…………………. Lubię smak świeżych………………… Lubię głaskać sierść………………….. Lubię zapach wiosennych……………. Boję się ………………………. Złości mnie……………………. Cieszy mnie widok……………. Smuci mnie, gdy………………. Dzień dziewiętnasty ……………… Odgadnij hasła 1. Narzędzie fryzjera do skręcania loków. 2. Miejsce w szkole, gdzie można zjeść obiad. 3. Inaczej zabawa taneczna. 4. Miejsce spotkań harcerzy. 5. Na 100 dni przed maturą. 6. Teczka na akta. 7. Szkoła podstawowa. 8. Część oka. Dzień dwudziesty ……………… Ułóż własną krzyżówkę z wykorzystaniem wyrazów zakończonych na „ówka”. Postaraj się znaleźć przynajmniej 10 takich wyrazów, utwórz do nich hasła i narysuj diagram krzyżówki. Dzień dwudziesty pierwszy ……………… Przygotuj dużą kartkę. Wypisz wyrazy, wyjątki pisowni „ó” : skuwka, zasuwka, wsuwka, odkuwka. Nie powinno sprawić Ci to trudności, jest ich niewiele. Powieś tę listę w widocznym miejscu w swoim pokoju na tydzień, przyglądaj im się codziennie. 9 Dzień dwudziesty drugi ……………… Przeczytaj tekst Desideraty i wybierz wyrazy z „ó”. Przepisz je do swojego zeszytu, wyjaśnij ich pisownię. DESIDERATA Krocz spokojnie wśród zgiełku i pośpiechu - pamiętaj, jaki pokój może być w ciszy. Tak dalece, jak to możliwe, nie wyrzekając się siebie, bądź w dobrych stosunkach z innymi ludźmi. Prawdę swą głoś spokojnie i jasno, słuchaj też tego, co mówią inni, nawet głupcy i ignoranci, oni też mają swoją opowieść. Unikaj głośnych i napastliwych, są udręką ducha. Jeśli porównujesz się z innymi, możesz stać się próżny lub zgorzkniały, albowiem zawsze będą lepsi i gorsi od Ciebie. Ciesz się zarówno swoimi osiągnięciami jak i planami. Wykonuj z sercem swą pracę, jakkolwiek by była skromna. Jest ona trwałą wartością w zmiennych kolejach losu. Zachowaj ostrożność w swych przedsięwzięciach - świat bowiem pełen jest oszustwa. Lecz niech Ci to nie przesłania prawdziwej cnoty, wielu ludzi dąży do wzniosłych ideałów i wszędzie życie pełne jest heroizmu. Bądź sobą, a zwłaszcza nie zwalczaj uczuć: nie bądź cyniczny wobec miłości, albowiem w obliczu wszelkiej oschłości i rozczarowań jest ona wieczna jak trawa. Przyjmuj pogodnie to, co lata niosą, bez goryczy wyrzekając się przymiotów młodości. Rozwijaj siłę ducha, by w nagłym nieszczęściu mogła być tarczą dla Ciebie. Lecz nie dręcz się tworami wyobraźni. Wiele obaw rodzi się ze znużenia i samotności. Obok zdrowej dyscypliny bądź łagodny dla siebie. Jesteś dzieckiem wszechświata, nie mniej niż gwiazdy i drzewa masz prawo być tutaj i czy Ci to jest dla Ciebie jasne czy nie, nie wątp, że wszechświat jest taki, jaki być powinien. Tak więc bądź w pokoju z Bogiem, cokolwiek myślisz o jego istnieniu i czymkolwiek się zajmujesz i jakiekolwiek są Twoje pragnienia: w zgiełku ulicznym, w zamęcie życia zachowaj pokój ze swą duszą. Z całym swym zakłamaniem, znojem i rozwianymi marzeniami ciągle jeszcze ten świat jest piękny. Bądź uważny, staraj się być szczęśliwy. Note: Tekst ten znany jest szeroko jako anonim znaleziony w starym kościele w Baltimore w 1692. W rzeczywistości został on napisany w 1927 przez Maxa Ehrmanna (1872+1945). 10 Dzień dwudziesty trzeci ……………… Poproś kogoś o podyktowanie Ci tekstu dyktanda. Podkreśl wyrazy z „ó” i sprawdź czy zapisałeś /aś je poprawnie. Krótki kurs ortografii, po którym wiele potrafisz napisać trudnych wyrazów, może nie od razu. Na lekcjach matematyki nie przydarzą ci się byki, gdy nauczyciel podyktuje: trójkąt, równoległa, równanie, kąt półpełny, współrzędne….. łatwe pisanie. Na biologii napiszesz bez trwogi: mózg, skóra, sójka, mysikrólik, żółw, jaskółka. Twego sąsiada córka dorzuci jak wróci – wiewiórka. Na geografii błąd się nie trafi, gdy nauczyciel podyktuje: równik, południk, Antarktyda. Wszystko łatwe Ci się wyda. Północ, Wschód, Himalaje banalnym się wydaje. Chemia kłopotów Ci nie sprawi, gdy w twej głowie się pojawi reguł i zasad przypomnienie łatwo napiszesz: równanie, wzór, sód, , żelazo, hel, ,chlorek , krzem, ałun, ruten, fluorek. Nic Cię później nie zaskoczy, gdy ujrzysz na własne oczy: Mojżesz, kształt, piegża, pszczoła, rzeka, pszenica wyraźna różnica. Nie jest łatwo królu złoty, wziąć się musisz do roboty i powtórzyć reguł mnóstwo, by nie wystąpiło oszustwo. Trenować ich używanie przez pisanie, pisanie, pisanie. Ponoć wiara czyni cuda. 11 Wierzymy, że to ci się uda! Czas już kończyć ten potok słów, zabrakło częstochowskich rymów. Dzień dwudziesty czwarty ……………… Weź do ręki słownik ortograficzny, przypomnij sobie reguły pisowni „u” i przedstaw je w postaci mapy myśli. u 12 Dzień dwudziesty piąty……………… Do każdej z liter alfabetu dopisz czasownik rozpoczynający się na daną literę np. a – akceptować b – budować c - całować d – drażnić e – ewakuować fg h i j k l ł m n o p r s t u w z ż zadanie: 1. Odmień wszystkie czasowniki przez osoby w liczbie pojedynczej czasu teraźniejszego. 2. Sprawdź na czym polega różnica w zapisie odmienionego czasownika w pierwszej i trzeciej osobie. 3. Zapisz tę różnicę. Dzień dwudziesty szósty………. Przepisz do zeszytu, połącz liniami w pary: - un - ulec - uchna - utki - uch - uszek - us mal opiek szpik chudzi brz kopci wiar Zapisz powstałe wyrazy. Możliwe są różne kombinacje, możesz utworzyć więcej niż 8 wyrazów. 13 Dzień dwudziesty siódmy………. Wyrazy z dnia wczorajszego odmień przez przypadki np. Mianownik – wirus Dopełniacz - wirusa Celownik - wirusowi Biernik - wirusa Narzędnik- wirusem Miejscownik - wirusie Wołacz - wirus Dzień dwudziesty ósmy………. Napisz według kolejności alfabetycznej listę przymiotników i przysłówków np. A – ambitny B – biedny C – cicho DItd. Od każdego z tych wyrazów, spróbuj utworzyć zdrobnienie poprzez dodanie jednej z końcówek - utki, - utka, - utko Nie zawsze będzie to możliwe, sprawdź w słowniku poprawnej polszczyzny. Zapisz powstałe formy. Dzień dwudziesty dziewiąty………. Przepisz do zeszytu i połącz liniami w pary: Stary człowiek Mały garnek Małe dziecko Stary, zasłużony żołnierz Wywołuje chorobę Mały dzbanek Zagadka graficzna Roślina ozdobna rebus wirus krokus staruszek maluch garnuszek wiarus dzbanuszek Dzień trzydziesty ………. Napisz maksymalną ilość wyrazów z zakończeniami: -un -ulec -uchna -utki 14 Wyrazów z jakimi zakończeniami jest najwięcej ? Dzień trzydziesty pierwszy ………. Napisz maksymalną ilość wyrazów z zakończeniami: -unek -uch -uszek -us Dzień trzydziesty drugi ………. Przygotuj dużą kartkę. Wypisz wyrazy – wyjątki od zasady, że na początku wyrazu piszemy „u” – ów, ówczesny, ówdzie, ósmy, ósemka. Nie powinno sprawić Ci to trudności, jest ich niewiele. Powieś tę listę w widocznym miejscu w swoim pokoju, na tydzień, przyglądaj się tym wyrazom codziennie. Dzień trzydziesty trzeci ………. Wypisz przynajmniej 20 wyrazów zakończonych na „u”. (uwzględnij różne formy wyrazów) Określ przypadek, w którym występuje każdy wyraz. Których przypadków jest najwięcej na Twojej liście? Czy zauważasz jakieś inne prawidłowości? Dzień trzydziesty czwarty ………. Uzupełnij brakujące wyrazy w diagramie: 15 OGÓŁ osoby ptaki mysikrólik zwierzęta wiewiórka rzeczy natura czółno góra kłódka ołówek tchórz rośliny róża źródło półka wiór wójt włóczka mózg czynności chór póki póty 16 Uzasadnij pisownię następujących wyrazów : ból – szóstka Rysiówna – łóżko – powtórka – maluje żarówka – malutki piórko – Kopciuszek chłopców – rózga – tchórz – twarogu Kraków miód brzuszek - Dzień trzydziesty piąty ………. Sprawdź swoją znajomość zasad pisowni „ó” i „u”. Jeśli to możliwe wydrukuj test zamieszczony na kolejnych stronach i wypełnij go, jeśli nie jest to możliwe zapisz w zeszycie poprawne odpowiedzi. 17 1. „ó” piszemy, gdy wymienia się na: o z b a e g f ż h k y Podkreśl 3 właściwe odpowiedzi i podaj 3 przykłady, po jednym dla każdej litery .......................................,......................................,..................................... 2. „ó” piszemy w zakończeniach wyrazów : ............... podaj przykład ............................................ ............... podaj przykład ............................................ ............... podaj przykład ............................................ 3. Wypisz jak najwięcej wyrazów z „ ó” niewymiennym ..............................,..............................,............................,.............................., .....................,........,..............................,............................,.............................., ..............................,..............................,............................,.............................., ..............................,..............................,............................,.............................., ..............................,..............................,............................,.............................., ...................................,.............................,.............................,............................., ................................,.................................,.............................,..............................,............................., ................................,.................................,.............................,..............................,............................., ................................,.................................,..............................,.............................,............................., ................................,.................................,..............................,..............................,............................, 4. „ó” nie piszemy na początku wyrazu z wyjątkiem ............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. 18 5. „ó” nie występuje nigdy : na początku wyrazu na końcu wyrazu Podkreśl właściwą odpowiedź. . 7 6. „ó” piszemy w zakończeniach .............,...............,................, z wyjątkiem wyrazów ................................... ................................... ................................... ................................... „u” piszemy zawsze na .................. wyrazu Przykład :.................................... 8. „u” piszemy w zakończeniach rzeczowników (zdrabniających, spieszczających oraz zgrubiałych) .............podaj przykład................................. .............podaj przykład................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. 9. mimo wymiany na o „u” piszemy w zakończeniach czasowników.......................... Podaj przykład............................................... 19 Dzień trzydziesty szósty ………. Poproś kogoś o podyktowanie Ci tekstu dyktanda. Podkreśl wyrazy z „ó” i „u”, sprawdź czy napisałeś / aś je poprawnie. Dyktando Chcesz mieć szóstkę z ortografii? Więc sam uwierz, że potrafisz. Z wyrazów do zapamiętania bez jąknięcia i wahania wnet wyliczysz po kolei: chór, mózg, prócz, wiewiórka mysikrólik, próżny, córka. Skuwka, wsuwka i zasuwka, opiekunka, kłótnia, krówka. Nie jest łatwo hej kolego, gdy wyrazów całe mrowie. Nic to przecież ty dasz radę, tylko bardzo proszę powiedz jak napisać: rząd, rzecz, rzeka, jak pszenica, Mojżesz, rzepak a jak burza czy nietoperz. Wiem, wciąż trzeba tu uważać. Znać zasady, je powtarzać. Jest to bardzo ciężka praca, ale uwierz się opłaca. I już teraz wiesz dlaczego Możesz chełpić się kolego, że ciąg dalszy trudnych słów sam wyliczysz tutaj znów, więc do dzieła : błahy, chować, bochen, humor, abstrahować, chałka, chęć, wehikuł, buhaj. Wiesz już ? Jeśli nie posłuchaj, całe mnóstwo tych wyrazów po kolei, nie od razu zapamiętasz. 20 Dzień trzydziesty siódmy ………. Weź do ręki słownik ortograficzny, przypomnij sobie reguły pisowni „rz” i zapisz je w postaci mapy myśli. rz 21 Dzień trzydziesty ósmy ………. Wyjdź przed swój dom, rozejrzyj się ( a swoją drogą, dlaczego rozejrzyj się piszemy przez „rz”?). Znajdź w swoim otoczeniu 20 wyrazów z „rz”, zapisz je i uzasadnij ich pisownię. Jeżeli podczas pisania zdarzy Ci się popełnić błąd - zamaż go!!!!!!!! Lepiej, żebyś tego nie widział i nie zapamiętał błędnej pisowni. 1. 2. . . 20. Dzień trzydziesty dziewiąty ………. Przepisz wyrazy z listy wyrazów z „rz” niewymiennym w środku wyrazu. Podkreśl wszystkie rzeczowniki, policz ile ich jest . 22 b B barbarzyńca g G j J k J m n B o B jarzębina kojarzyć macierzanka B barbarzyńca narząd barbarzyńca obwarzanek burza jarzmo korzyść mierzeja narzędzie odurzyć bierzmowanie jerzyk korzeń mierzwa gorzelnia orzech Murzyn jarząbek jarzyć się z U U zawrzeć U zdarzenie B zderzenie zmierzch zorza zrzęda zwierze jarzyna w U U warzywa u U U uderzyć U wierzch B U urządzenie B t B tarzać się świerzb towarzysz ś B świerzb p B pierzchnąć obwarzanek porządek wierzba przyrząd wierzgać przymierze wydarzenie porzeczka 23 Dzień czterdziesty……. Z listy wyrazów z „rz” niewymiennym w środku wypisz czasowniki. Od pozostałych wyrazów z listy (rzeczowniki) postaraj się także utworzyć czasowniki np. zrzęda zrzędzić. Nam udało się znaleźć 25 czasowników, wierzymy, że Tobie uda się więcej. Dzień czterdziesty pierwszy……. Zapisz w formie mapy rodzinę wyrazów pochodzących od słowa burza. Napisz na środku kartki słowo burza a na rozchodzących się od środka promieniście ramionach wpisuj utworzone wyrazy należące do tej samej rodziny. Dodawaj przedrostki, zmieniaj końcówki, twórz przymiotniki, czasowniki, przysłówki, stopniuj je. Baw się słowem. Podobnie postępuj z wyrazami wierzch i korzyść. Dzień czterdziesty drugi……. Utwórz około 30 przymiotników od wyrazów z listy wyrazów z „rz” niewymiennym w środku. Dzień czterdziesty trzeci …… Przygotuj słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych i encyklopedię. Poszukaj definicji następujących wyrazów: - mierzeja - barbarzyńca - jarzmo - świerzb - przymierze 1. Przeczytaj pierwszą definicję. 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Postępuj w podobny sposób z pozostałymi definicjami. Dzień czterdziesty czwarty …… Pogrupuj wyrazy z listy wyrazów z „rz” niewymiennym w środku według kategorii: - osoby - zwierzęta - rośliny - czynności - miejsca Może uda Ci się stworzyć jakieś inne kategorie. 24 Dzień czterdziesty piąty…… Wykorzystując wszystkie wyrazy z listy z „rz” niewymiennym w środku, napisz list do swojego kolegi o tym jak zamierzasz spędzić wakacje. Puść wodze fantazji. Dzień czterdziesty szósty…… Aby jeszcze lepiej zapamiętać wyrazy z listy wyrazów z „rz” niewymiennym w środku zrób do nich ilustracje i podpisz je. Dzień czterdziesty siódmy…… Powróć do dnia czterdziestego czwartego i przyjrzyj się kategoriom, jakie utworzyłeś. Zrób graficzną prezentację za pomocą metody mapy myśli wyrazów z „rz” niewymiennym w środku. W centralnym punkcie kartki napisz „rz w środku wyrazu” i narysuj 7 do 10 promieniście rozchodzących się linii oznaczających poszczególne kategorie. Użyj kolorów, grafiki i fantazji. Dzień czterdziesty ósmy… Z zamieszczonego niżej listu do tajemniczej Olimpii, od równie tajemniczego Rzadkiego Zbigniewa wypisz wszystkie wyrazy z „rz” niewymiennym na początku wyrazu. Na tym nie koniec zadania. Spróbuj ułożyć je w kolejności alfabetycznej tzn. rzadki, rząd, rzec.......... ile jest tych wyrazów? Wólka Dolna 8 07 09 Droga Olimpio Na wstępie mojego listu chcę Cię serdecznie pozdrowić i zapytać dlaczego tak rzadko do mnie piszesz? Nie znasz ostatnich wydarzeń związanych z moim wyjazdem do Rzymu. Jak wiesz, Rzym to takie miasto we Włoszech nad rzeką Tybr. Otóż wygrałem tygodniową wycieczkę autokarową do tego pięknego miasta. Co by nie rzec, Rzym nie leży o rzut kamieniem od Rzeczpospolitej. Podróż była długa, uciążliwa, ale nie całkiem nudna. Autokar był bez klimatyzacji, a do mnie jak rzep do psiego ogona przyczepił się Zdzisław, rzekomy mistrz gitary. Rzępolił całą drogę, tak, że puchły uszy. W autokarze panował potworny upał, lał się z nas pot i rzęziliśmy z pragnienia. Odechciało mi się całej tej wycieczki. Na szczęście Alpy powitały nas burzą i rzęsistym deszczem. Rześkie powietrze orzeźwiło nas. Sąsiad był jednak nadal nudny jak flaki z olejem rzepakowym. Na gitarze wygrywał jakieś rzewne kawałki. Zasnąłem. Obudziłem się już we Włoszech. Tu dopiero był upał. Nie będę opisywał całej drogi, bo mógłbym Cię zanudzić. Rzym nareszcie! Wieczne Miasto, Głowa Świata. Zabytki, zabytki, muzea...... Tyle tu starych rzeczy, rzeźb, budowli, że aż głowa pęka, wyskakują rzepki z kolan i oblewasz się 25 rzęsistym potem. Biegiem pokonujesz drogę z Forum Romanum do Koloseum, żeby zdążyć przed wycieczką Japończyków z aparatami na karku. Gladiator - to w tym miejscu Maximus walczył ze swoimi przeciwnikami, znasz to ze scen filmu. To tutaj dokonywano rzezi chrześcijan - to wiesz z historii. Wrażenie piorunujące. Byliśmy tak zmęczeni, że spaliśmy chodząc w rzędzie noga w nogę. Następny dzień zapowiadał się równie ciekawie. Bazylika Santa Pietra i Kaplica Sykstyńska. Dokładną relację zdam Ci, kiedy wywołam zdjęcia. Jak mówi przysłowie: „ W Rzymie być a papieża nie widzieć ” – w naszym przypadku się to nie sprawdziło, oczywiście mieliśmy audiencję u papieża. Rzesze wiernych, tłumy oczekujących na chwilę spotkania z Benedyktem XVI. Już myślałem, że nigdy to nie nastąpi. Udało się. Stałem obok papieża. Mam to na zdjęciu. Niesamowite przeżycie, po którym trudno wrócić do rzeczywistości. A ta rzeczywistość to muzea, muzea, muzea............... Na szczęście wieczorem muzea są zamknięte, za to otwierane są dyskoteki, ale o tym już potem jak się spotkamy. Mam dla Ciebie prezent – rzemienne sandały i konia z rzędem temu, kto powie mi co to jest rzeszoto. Chodzi mi ten wyraz po głowie od kilku dni. Pozdrawiam Zbigniew Rzadki Dzień czterdziesty dziewiąty…… Przepisz do zeszytu i przekreśl słowa, które nie pasują do listy: córka – róża - stróż – wójt orzech - zmierzch – zorza – zrzęda jarzębina – wierzba – macierzanka – bierzmowanie rzęsa – żuraw - rzędna – rząd królik – jarząbek – tchórz – żmija – pióro Rzym - gżegżółka – piegża – Mojżesz kartkówka – makówka – skuwka - żarówka – parówka Zrób sobie test : otwórz zeszyt na następnej stronie i spróbuj wypisać wszystkie wyrazy z „rz” niewymiennym w środku wyrazu, które zapamiętałeś z listy. 26 Klucz do testu Jeśli zapamiętałeś: 35 – 44 – gratulujemy Ci znakomitej pamięci. Możesz zostać autorem książki pod tytułem „ Sztuka zapamiętywania w trzy tygodnie” Jeśli się postarasz zyskasz sławę i zbijesz na tym fortunę. Do dzieła ! 25 – 45 – Świetnie! Niektóre wyrazy zapomniałeś, ale z pewnością przypomnisz je sobie wtedy gdy trzeba będzie je napisać 15 – 25 – Ogólnie niezły wynik. Zastanów się dlaczego nie zapamiętałeś niektórych wyrazów z listy. Może nie rozumiesz ich znaczenia, może ich nie lubisz, może masz z nimi jakieś złe skojarzenia........Spróbuj jeszcze raz 0 – 15 – Popracuj nad swoją pamięcią i koniecznie ponów próbę Dzień pięćdziesiąty…… Przed Tobą rysunek kwiatka „Dziewięciopłatka”. Wpisz w każdy płatek spółgłoskę po której piszemy „rz” B 27 Dzień pięćdziesiąty pierwszy…… Weź do ręki jakąś gazetę i z jej pierwszej lub ostatniej strony wypisz 10 – 15 wyrazów z „rz” po spółgłosce „p”. Udało się – prawda? Dzień pięćdziesiąty drugi…… Wyjątkami od zasady, że po spółgłosce „p” piszemy „rz” są wyrazy - pszenica - pszczoła - pszczelarz - Pszczyna Stwórz rebusy do każdego z tych wyrazów Dzień pięćdziesiąty trzeci…… Z 7 strony swojej ulubionej lektury wybierz 10 wyrazów z „rz” po spółgłosce „b”. Jeśli nie masz ulubionej lektury to sam zdecyduj jak wykonać to ćwiczenie. Dzień pięćdziesiąty czwarty…… Jakie to wyrazy ? zobraz gyrbz chażurze akłóp ókełow d zą r kirzad rykót nieprzeczeza wakrzypo jamierze gezrb urządze nie jażńprzy kegóro narzypie brzaZ e ikdyzrb ezrppiórka 28 kłó wrząket aint charz n grzetnikoch Dzień pięćdziesiąty piąty…… Sprawdź swoją pamięć : wypisz wyrazy - wyjątki od reguły, że „ó” piszemy w zakończeniach „ówka”. Jest ich niewiele, nie zmęczysz się. Dzień pięćdziesiąty szósty…… Pomyśl o wyrazach, które zawierają „rz” po spółgłosce „g”. Wypisz 10 takich wyrazów Dzień pięćdziesiąty siódmy…… Wyjątkami od zasady, że po spółgłosce „g” piszemy „rz” są wyrazy - piegża - gżegżółka Znajdź fotografię tych ptaków i narysuj je w swoim ładnym zeszycie Dzień pięćdziesiąty ósmy…… Poniżej przedstawiamy Ci listę wyrazów z „rz” na początku wyrazu , możesz porównać, czy wszystkie udało Ci się wypisać z listu Zbigniewa do Olimpii A - rzadko Ą - rząd E - rzec, rzecz, rzeczpospolita, rzeczywistość, rzeka, rzekomy, rzemień, rzemiosło, rzep, rzepa, rzepak, rzesza, rzeszoto, rześki, rzetelny, rzewny, rzeź, rzeźba, rzeźwy, rzeżucha Ę – rzędna, rzępolić, rzęsa, rzęsisty, rzęzić I - -------O – rzodkiewka U – rzut Y – Rzym 1 1 20 5 0 1 1 29 Zauważ, że „rz” na początku występuje tylko przed samogłoskami. Ile razy „rz” występuje przed : A Ą E Ę I O U Y Dzień pięćdziesiąty dziewiąty…… Zrób graficzną prezentację za pomocą metody mapy myśli wyrazów z „rz” niewymiennym na początku wyrazu. W centralnym punkcie kartki napisz „rz na początku” i narysuj 7 do 10 promieniście rozchodzących się linii oznaczających poszczególne kategorie. Użyj kolorów, grafiki i fantazji Dzień sześćdziesiąty…… Wypisz 10 – 20 wyrazów z „rz” po spółgłosce „t” Trzeba, abyś stworzył / a coś sam / a. Chwila gimnastyki – zapisz te wyrazy palcem w powietrzu najpierw prawą ręką, następnie lewą. Jeśli masz ochotę sprawdź czy potrafisz to wykonać nogą, obojętnie którą. / ukryj się, niech nikt Cię nie widzi / Wypisz wszystkie przymiotniki z listy wyrazów „rz” na początku, jest ich sześć. Utwórz od nich jakieś inne części mowy ( rzeczowniki, czasowniki, przysłówki, imiesłowy. Dzień sześćdziesiąty pierwszy…… Kategoria rzeczowniki – wypisz 15 rzeczowników, w których „rz” występuje po spółgłosce „k”. Słowo „rzut” ma liczną rodzinę wyrazów. Wypisz przynajmniej 15 wyrazów należących do tej rodziny Dzień sześćdziesiąty drugi…… Wyjątkami od zasady, że po spółgłosce „k” piszemy „rz” są wyrazy - bukszpan - kształt - kszyk (ptak) Napisz wyraz BUKSZPAN drukowanymi literami w swoim ładnym zeszycie i z tych ośmiu liter stwórz przynamniej 17 nowych wyrazów Napisz wyraz KSZTAŁT drukowanymi literami w swoim ładnym zeszycie i dopisz wyrazy należącego tej samej rodziny, np. wykształcenie Narysuj KSZYKA 30 Dzień sześćdziesiąty trzeci…… Kategoria rzeczowniki – wypisz 10, w których „rz” występuje po spółgłosce „d”. Utwórz i zapisz rym do każdego z tych wyrazów. „Rząd” także ma liczną rodzinę a nawet liczniejszą, wypisz przynajmniej 18 wyrazów Dzień sześćdziesiąty czwarty Kategoria nazwiska – weź książkę telefoniczną ( jest tam dużo bohaterów) i wypisz 10 nazwisk rozpoczynających się na „chrz” Jeśli nie ma 10 takich nazwisk to trudno, bądź twórczy – wymyśl je ( „chrz” może występować w środku wyrazu). Dzień sześćdziesiąty piąty…… Zdefiniuj pojęcia używając wyrazu „rzadki”, „rzadka”, „rzadkie” - skansen - rarytas - biały kruk - łysina - półpłynny - zaćmienie słońca Dzień sześćdziesiąty szósty…… Napisz 10 wyrazów z „rz” po spółgłosce „j” Wyjątkiem od zasady jest wyraz Mojżesz. Kim był Mojżesz, napisz krótkie opowiadanie, użyj 200 słów. Dzień sześćdziesiąty siódmy…… Na środku karki napisz wyraz „spojrzeć” i postaraj się utworzyć od niego jak najwięcej wyrazów pokrewnych lub bliskoznacznych zawierających cząstkę „- jrzeć” lub „ - jrzenie” wyjrzeć spojrzenie spojrzeć 31 Spróbuj wypisać 10 do 20 określeń do słowa spojrzenie lub spojrzeć np. aksamitne spojrzenie spojrzeć uważnie krzywe spojrzenie itp. ......... Dzień sześćdziesiąty ósmy…… Weź do ręki Słownik Języka Polskiego lub Słownik Ortograficzny i wypisz 10 wyrazów rozpoczynających się na „wrz-”( wrzesień, wrzos, wrzenie.....) oraz 10 zawierających w środku cząstkę „ -wrz-” ( zawrzało, powrzucać.....) Przy okazji przyjrzyj się dokładnie słownikowi – to bardzo pożyteczne narzędzie, polecamy je Twojej uwadze. Możesz tworzyć swój własny słownik. Odwróć swój ładny zeszyt do góry nogami i na ostatniej stronie napisz Mój słownik. Od tej chwili wpisuj tam wszystkie wyrazy, których pisowni jesteś pewien na 100% Dzień sześćdziesiąty dziewiąty…… Przećwicz regułę, że w wyrazach z partykułą „że” piszemy „ż”, nawet jeśli występuje ono po jednej z 9 spółgłosek, które tak bardzo polubiłeś np. także, zróbże, mówże, dajże....... Napisz 5 – 10 takich wyrazów. To nie jest zbyt wyczerpujące zadanie, więc dodatkowo przeczytaj każdą definicję i zapisz ją z pamięci w swoim ładnym zeszycie według instrukcji: . 1. Przeczytaj pierwszą definicję 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Egzemplarz - jedna sztuka z grupy jednorodnych przedmiotów Formularz- wzór, blankiet aktu urzędowego, podania lub innego dokumentu z nadrukiem do wypełnienia Herbarz - księga zawierająca zbiór i opis herbów i rodowodów szlachty Są to wyrazy rozpoczynające listę wyrazów z „rz” na końcu Dzień siedemdziesiąty…… Przećwicz regułę, że po przedrostkach „od –”, „ob.-” piszemy „ż”. Ponownie skorzystaj ze Słownika Języka Polskiego lub Słownika Ortograficznego i wypisz 15 wyrazów rozpoczynających się przedrostkiem „od” np. odżałować i 15 32 rozpoczynających się przedrostkiem „ob.-” np. obżarstwo. Czy udało Ci się znaleźć aż tyle wyrazów ? Od jakich wyrazów zostały utworzone te wyrazy które wypisałeś ? odżałować – żałować, żal odżegnywać - żegnać Dzień siedemdziesiąty pierwszy…… Zapisz definicje według instrukcji: 1. Przeczytaj pierwszą definicję 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Korytarz - wąskie, długie pomieszczenie, z którego prowadzą drzwi do poszczególnych pokojów lub mieszkań Postępuj w podobny sposób z dwoma pozostałymi definicjami. Lichtarz - podstawka służąca do osadzania świecy Kałamarz - nieduże naczynie do atramentu Preliminarz - plan finansowy jednostki budżetowej ustalający jej dochody i wydatki bez wzajemnego ich bilansowania Dzień siedemdziesiąty drugi…… Kolejny wyjątek od zasady, że „rz” piszemy po spółgłoskach…… no właśnie jakich? Wypisz je. W stopniu wyższym i najwyższym przymiotników nie piszemy „rz” po tych spółgłoskach. Utwórz wyższy i najwyższy stopień od przymiotników: - dobry - brzydki - zdrowy - mądry - duży - ładny - szybki - krótki Podkreśl kolorem spółgłoski po których występuje „sz” 33 Dzień siedemdziesiąty trzeci…… Zapisz definicje według instrukcji: 1. Przeczytaj pierwszą definicję 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Relikwiarz - sprzęt kościelny do przechowywania relikwii, wykonany zwykle ze szlachetnych metali, kości słoniowej lub szkła, bogato zdobiony Terminarz - plan, rozkład zajęć, czynności z określeniem czasu ich wykonania Twarz- przednia strona głowy ludzkiej Dzień siedemdziesiąty czwarty…… Wypisz 10 wyrazów, które mają zakończenie – mistrz i 10 z zakończeniem – mierz. Kolejna porcja definicji - zapisz je według instrukcji: 1. Przeczytaj pierwszą definicję 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Psałterz - zbiór psalmów wchodzących w skład Starego Testamentu; księga zawierająca ten zbiór Spichlerz – budynek przeznaczony do składania i przechowywania zapasów żywnościowych, zwłaszcza zboża Dzień siedemdziesiąty piąty…… Utwórz nazwy męskich zawodów lub form aktywności od wyrazów - mur - kosz - siatka - koło - zbroja - beton - malować - leczyć 34 - bramka - kolej - młyn - stół - komin - rzeźba - hotel - wędka - druk - kwiat - kafelki - lastryko - tynk - posadzka - piec - garnek - lalka - marynarka - kabaret Dzień siedemdziesiąty szósty…… Wyjaśnij czym zajmują się poszczególne osoby: - ludwisarz - snycerz - rymarz - bednarz - płatnerz Dzień siedemdziesiąty siódmy…… Poproś kogoś o podyktowanie następujących definicji: Ołtarz – miejsce składania ofiar kultowych znane prawie we wszystkich religiach, pierwotnie w formie wzniesienia z ziemi, kamienia itp.; u chrześcijan: stół ofiarny przeznaczony do odprawiania mszy, niekiedy z nastawą mieszczącą obraz lub rzeźbę Wachlarz - 1.płaski, lekki przedmiot, najczęściej z tkaniny, piór, papieru, rozkładany półkoliście w ręku, zwykle ozdobny, używany do chłodzenia się ruchem powietrza 2. ogon głuszca Alkierz- 1 wysunięta narożna część budynku kryta osobnym dachem 2. dawniej boczny, mały pokój, służący zwykle za sypialnię Moździerz - 1.naczynie kuchenne z tłuczkiem, najczęściej mosiężne, do ucierania na miałki proszek cukru, wanilii, pieprzu itp. 2.działo o krótkiej gładkiej lufie zamocowanej na płycie, ładowane od wylotu, strzelające stromym torem; dawniej: działo do wyrzucania pocisków kamiennych i wybuchowych, używane często do strzelania na wiwat, na trwogę Nietoperz - zwierze z rzędu drobnych ssaków mających zdolność latania za pomocą błon lotnych rozpiętych pomiędzy kończynami przednimi, bokami ciała a kończynami 35 tylnymi i ogonem, prowadzących nocny i zmierzchowy tryb życia, odznaczających się doskonale rozwiniętym zmysłem słuchu; większość gatunków jest owadożerna, niektóre z nich (wampiry) żywią się krwią dużych ssaków; w Polsce występuje 20 gatunków objętych ochroną Dzień siedemdziesiąty ósmy…… Egzemplarz Formularz Herbarz Kalendarz Kałamarz Komentarz Korytarz Lichtarz Ołtarz Preliminarz Relikwiarz Terminarz Twarz Wachlarz Alkierz Kołnierz Macierz Moździerz Nietoperz Pacierz Pęcherz Perz Pręgierz Psałterz Spichlerz Talerz Kurz Piskorz Tchórz Węgorz 36 Podziel wcześniej przedstawione rzeczowniki według materiału, z którego mogą być zrobione. Utwórz mapę myśli zawierające następujące ścieżki: coś z papieru, coś tkanki żywej, coś z materiału, coś z drewna, coś z metalu. Może nie wszystkie Ci się uda skategoryzować. Spróbuj. Dzień siedemdziesiąty dziewiąty…… Napisz definicje według instrukcji: 1. Przeczytaj pierwszą definicję 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Postępuj w podobny sposób z dwoma pozostałymi definicjami. Pęcherz - 1.wypełniona płynem wypukłość na ciele powstała wskutek oparzenia lub odciśnięcia skóry 2.umięśniony, workowaty narząd wielu kręgowców stanowiący zbiornik moczu 3.wycięty i wysuszony zbiornik moczowy lub pławny zwierząt; błona tego narządu używana do różnych celów. Perz - roślina z rodziny traw występująca w 50 gatunkach, rośnie w strefie klimatu umiarkowanego; w Polsce najbardziej pospolity jest perz właściwy, chwast polny i ogrodowy, trudny do wytępienia ze względu na długie, podziemne rozłogi. Pręgierz – w średniowiecznych miastach słup, przy którym wystawiano na widok publiczny przestępców i wymierzano im karę, np. dokonywano chłosty dziś tylko w znaczeniu przenośnym. Piskorz – ryba z rodziny piskorzowatych, o ciele wydłużonym, giętkim, ubarwieniu brunatnym o żółtawym odcieniu; żyje w zbiornikach słodkowodnych, płytkich, zamulonych; w Polsce pospolita. Tchórz – 1. człowiek łatwo ulegający uczuciu strachu i nie umiejący zapanować nad nim, gdy zachodzi potrzeba działania. 2. ssak drapieżny z rodziny łasicowatych, o cennym, kasztanowym futrze; broni się strzykaniem silnie cuchnącej wydzieliny; pospolity w Europie. Węgorz - ryba z rodziny węgorzowatych, o bocznie spłaszczonym w części ogonowej ciele, pokrytym bardzo drobną łuską osadzoną głęboko w skórze powleczonej śluzem, ciemnooliwkowej na grzbiecie, szarobiałej na brzuchu; drapieżna, żyje w wodach słodkich Europy oraz u wybrzeży Morza Śródziemnego i Bałtyckiego, na tarło podąża do Morza Sargassowego; ceniona ze względu na mięso. 37 Dzień osiemdziesiąty………. Spójrz na listę wyrazów z „rz” na końcu i utwórz 9 pochodzących od nich przymiotników np. tchórz - tchórzliwy i 6 czasowników np. kurz - kurzyć. Zapisz je w swoim ładnym zeszycie Dzień osiemdziesiąty pierwszy………. Wykonaj schematyczne rysunki do każdego z wyrazów z ‘rz” na końcu Analogicznie do 79, zrób dyktando pamięciowe. Komentarz – 1.przypisy do tekstu, do dzieła literackiego itp. o charakterze historycznym, językowym itp., dodawane przez autora lub wydawcę 2.artykuł publicystyczny, wypowiedź omawiająca aktualne wydarzenia 3.uwagi, najczęściej krytyczne, wypowiadane o kimś, o czymś . Pacierz - 1.modlitwa, zbiór modlitw 2.dawniej kręgosłup, krzyż. Macierz - dawniej matka dziś tylko w znaczeniu przenośnym - ojczyzna. Dzień osiemdziesiąty drugi………… Uzasadnij pisownij wyrazów z „rz” Dobrze Gorzko Zanurzyć Chrzan Rzadki Przetak Korytarz Krzywy Przebój Dojrzały Rzeka Grzyb Brzuch Talerz Dworzec Wrzesień Drzazga Twarz Dzień osiemdziesiąty trzeci………….. Weź do ręki słownik ortograficzny, przypomnij sobie reguły pisowni „ż”. Poniżej przedstawiamy w postaci mapy myśli zasady pisowni „ż” – przerysuj tę mapę do swojego zeszytu. Użyj koloru, różnych form zapisu, wielkości liter po to, by jak najwięcej zapamiętać. 38 ż 39 Wpisz spółgłoski na które wymienia się „ż” G Otwórz jakąkolwiek książkę na 14 stronie i wypisz wszystkie wyrazy z „ż”. Czy są wśród z nich wyrazy, w których pisowni ma zastosowanie reguła, że „ż” piszemy gdy w innych formach tego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na g, s, z, dz, ź, h Dzień osiemdziesiąty czwarty………. Niewiele jest wyrazów w których „ż” wymienia się na „h” dlatego na początek proponujemy Ci poćwiczenie tej właśnie zasady. Masz możliwość sprawdzić swoje kompetencje w zakresie poszukiwania źródeł informacji – znajdź takie wyrazy Włącz stoper i wpisz w rubryki słowa rozpoczynające się na „ż” Jesteśmy ciekawe ile czasu zajęło Ci wykonanie tego zadania i czy wypełniłeś wszystkie rubryki. Sprawdź poprawność pisowni. miejsce miasto roślina zwierze czynność część ciała rzecz osoba cecha sport Dzień osiemdziesiąty piąty………… Równie niewiele jak wyrazów z „ż” wymieniających się na „h” jest takich, w których „ż” wymienia się na „dz”. Dlatego w drugiej kolejności proponujemy Ci stworzenie listy tych właśnie wyrazów. Wyszukaj i wypisz 4 takie wyrazy. Dzień osiemdziesiąty szósty……….. W tekście na następnej stronie są przynajmniej dwa wyrazy, w których „ż” wymienia się na ź i 2 w których „ż” wymienia się na „g”. Znajdź je. A może ktoś podyktuje Ci ten tekst? Jeśli nikogo takiego nie ma to spróbuj go nagrać na taśmę magnetofonową, MP3. Słuchaj i pisz. dyktando Ortografia to trudna sztuka, sposobów na nią każdy szuka. Ktoś powie wystarczy dużo czytać by zapamiętać i już nie pytać: 40 jak się pisze: rzadki, mózg, rzecz, która, stróż, rzemiosło, wspólna, góra, córek, chór, żaden, podróżny, prócz, Józefa, rzut, podróżny, rząd, jaskółek i przepiórek, rzeka, czółno, żółty, wiórek. Ktoś inny ciężko haruje, a i tak ma z dyktand dwóje. Nawet, kiedy zna zasady może nie dać sobie rady. Jak napisać: huk, żuk, może Święty Boże nie pomoże. Henryk rzępoli na harmonii, żółw wiewiórkę hardą goni. Historyjka błaha, ale jak się tu nie wahać ? Wciąż trzeba korzystać ze słownika, a czas szybko umyka. Czy znając wszystkie trudne słowa, reguły i wyjątki, bez problemu napiszę: hejnał z wieży zakłócił ciszę lub rozżarzona żarówka, wehikuł, choinka, klasówka, skojarzenia, mrożonka, gżegżółka, ale to już inna półka. Zrzędzę ? Musi być jakaś metoda. Przejrzysta jak źródlana woda. Kto szuka ten przeważnie znajduje, więc ja od dziś wakacji poszukuję. Porównaj swój zapis z oryginałem, jeżeli zrobiłeś jakiś błąd, popraw, zamaż go i zapisz poprawną wersję Dzień osiemdziesiąty siódmy…… Dajemy Ci kilkanaście wyrazów : droga, księga, łgać, mózg, noga, odwaga, pieróg, róg, sługa, stóg, twaróg, uwaga, waga Od każdego z wymienionych wyrazów można utworzyć nowy wyraz z „ż”. Utwórz ich jak najwięcej. Spróbuj wypisać jeszcze 10 innych wyrazów w których „ż” wymienia się na g. 41 Dzień osiemdziesiąty ósmy…… Poniżej 13 wyrazów z „ż”, które wymienia się na „s”. W jakich wyrazach ? Wpisz je. bliżej, mężczyzna, niż, wyższy, zwyciężył, papież, księżniczka, przewężenie, podwyżka, obniżka, wzwyż, wyżyna, niezwyciężony Czy znasz inne wyrazy z „ż” wymieniającym się na s ? Dzień osiemdziesiąty dziewiąty….. Uzupełnij wyrazy „rz” lub „ż” i uzasadnij ich pisownię. Np. rożek – bo wymienia się na róg pienię..ny - .............................. ..ąd -.............................. mosię..ny -............................... bli..ej -............................... zanu..enie -............................. ro..ek -.............................. ..odkiewka -.............................. wo..ę -.............................. dru..yna -.............................. podró.. -............................. r..ysko -............................. oran..ada -.............................. mę..czyzna -.............................. zegarmist.. -.............................. Dzień dziewięćdziesiąty……. Poćwicz zasadę : „ż” piszemy na początku wyrazu przed spółgłoską. Żb Żc Żd Żf Żg Żh Żj Żk Żl Żł Żm Żn Żp Żr Żs Żt Żw Żz 42 Dzień dziewięćdziesiąty pierwszy…………. Sprawdź swoją pamięć – wypisz wszystkie wyrazy rozpoczynające się od „rz”. Ułóż 10 zdań, w których każdy wyraz rozpoczyna się na „ż” lub „rz” Np. Życiorys żaby rzekomo żyjącej w rzece...................... Dzień dziewięćdziesiąty drugi………… Wypisz 4 spółgłoski po, których piszemy „ż” i dodatkowo 6 wyrazów w których „ż” piszemy po „n” Dzień dziewięćdziesiąty trzeci…. Otwórz Słownik i wyszukaj wszystkie wyrazy rozpoczynające się cząstką „rż-” . Nie napracujesz się, gdyż jest ich niewiele. Przeczytaj, zapamiętaj i zapisz z pamięci według instrukcji: 1. Przeczytaj pierwszą definicję 2. Postaraj się ją zapamiętać. 3. Zakryj tekst i powtórz tę definicję z pamięci. 4. Jeśli nie udało Ci się zapamiętać przeczytaj definicję jeszcze raz. 5. Upewnij się, że dobrze zapamiętałeś treść i pisownię. 6. Zapisz tekst. 7. Porównaj z oryginałem. 8. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną, jeśli są błędy, popraw je. 9. Napisz tekst jeszcze raz poprawnie. Postępuj w podobny sposób z dwoma pozostałymi definicjami. Małże – gromada mięczaków morskich i słodkowodnych Małżowina uszna - część ucha zewnętrznego zbudowana z elastycznej chrząstki, u ludzi mająca kształt nieforemnej muszli, u zwierząt, wydłużonego lejka Małżeństwo - związek prawny mężczyzny i kobiety mający na celu utworzenie rodziny 43 Dzień dziewięćdziesiąty czwarty………… Uzasadnij pisownię wyrazów z „ż” Grożę Można Zwężę Młodzież Małżeństwo Obrażać Pieniążek Oranżada Bandaż Rżysko drużyna Dzień dziewięćdziesiąty piaty………. Sprawdź swoją znajomość zasad pisowni „rz” i „ż” 44 10. „rz” piszemy kiedy, w wyrazach pokrewnych lub w innych formach tego samego wyrazu wymienia się na : h) z i) g j) r k) s l) o m) w n) l Podkreśl właściwą odpowiedź. Podaj przykład ..................................................................................................................... ................ 11 „rz” piszemy po spółgłoskach : Podaj spółgłoski ...... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ...... Podaj przykład ........................................... ........................................... ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................. ............................................. 12 „rz” w zakończeniach wyrazów : ........................... Podaj przykład......................................................... ............................ Podaj przykład.......................................................... 14. „rz” piszemy w zakończeniach rzeczowników rodzaju męskiego ................podaj przykład........................ ................podaj przykład........................ 14. Z listy z „rz” do zapamiętania wypisz 10 wyrazów z „rz” na początku i 10 wyrazów „rz” w środku wyrazu. Na początku .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. ............................... W środku .............................. .............................. .............................. .............................. ............................... .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. 45 15. „rz” piszemy po spółgłoskach, które wymieniłeś w zadaniu 11, z wyjątkiem wyrazów: ............................,............................,............................,............................... , ............................,............................,............................,............................... ,............................ 16. W stopniu wyższym i najwyższym przymiotników: piszemy rz nie piszemy rz Podkreśl właściwą odpowiedź. Podaj przykład.................................................................... 17. „ż” piszemy kiedy w wyrazach pokrewnych wymienia się na: ........ przykład............................... ........przykład................................. ........przykład................................. ........przykład................................... ........przykład.................................. ........przykład.................................... 18 „ż” piszemy po spółgłoskach : ...........podaj przykład................................. ...........podaj przykład................................. ...........podaj przykład................................. ...........podaj przykład................................ 19. „ż” piszemy w wyrazach z partykułą ......... Podaj przykład ............................................. 20. uzupełnij wyrazy „ż” lub „rz” i uzasadnij pisownię pienię..ny - .............................. ..ąd -.............................. mosię..ny -............................... bli..ej -............................... zanu..enie -............................. ro..ek -.............................. ..odkiewka -.............................. wo..ę -.............................. dru..yna -.............................. podró.. -............................. r..ysko -............................. oran..ada -.............................. mę..czyzna -.............................. zegarmist.. -.............................. d..azga -.............................. 8 „u” piszemy zawsze na .................. wyrazu 46 Dzień dziewięćdziesiąty szósty…….. Powtórz i zapisz w swoim ładnym zeszycie w formie mapy myśli zasady dotyczące pisowni „ch” Poćwicz zasadę, że „ch” piszemy zawsze po spółgłosce „s” – wypisz 10 wyrazów rozpoczynających się na „sch-” ch 47 Dzień dziewięćdziesiąty siódmy……….. Na górze kartki napisz wyraz SCHRYSTIANIZOWAĆ. Z liter wchodzących w skład tego wyrazu postaraj się utworzyć jak najwięcej nowych wyrazów (przynajmniej 33). Dzień dziewięćdziesiąty ósmy………….. Poćwicz zasadę: „ch” piszemy, gdy wymienia się na „sz”. W jakich innych formach wyrazów z poniższej listy lub w wyrazach pokrewnych występuje „sz”? Wypisz je, z pewnością Ci się uda. blacha brzuch cecha duch groch kożuch Lech łachy mucha orzech pazucha ropucha strach trochę uciecha wierzch zawierucha - Dzień dziewięćdziesiąty dziewiąty…… Zajmijmy się wyjątkami od reguł pisowni „ch” : w zakończeniach wyrazów zawsze piszemy ch z wyjątkiem wyrazu DRUH „ch” zawsze piszemy przed spółgłoską z wyjątkiem wyrazów : HRABIA, HRECZKA, DRUHNA, WAHNIĘCIE. Napisz te pięć wyrazów na dużym arkuszu papieru i na tydzień przypnij do ściany w jakimś widocznym miejscu w Twoim pokoju. Wypisz 30 wyrazów kończących się na „ch” i określ jaką są częścią mowy. Chb chc – chcę, chcieć, chciwość, chcenie, chdchf chg chj chk chl – chlasnąć, chł chm chn chp chr 48 chs chś cht chw chz chź Dzień setny…………… Poćwicz zasadę: w wyrazach rozpoczynających się od przedrostków „hiper”, „hydro” piszemy „h”. Wypisz 5 takich wyrazów, które znasz i 10 takich, których znaczenia do końca nie rozumiesz. Napisz ich definicje. Dzień sto pierwszy……….. Poćwicz zasadę: w wyrazach rozpoczynających się od przedrostków „hipo” piszemy „h” wypisanych niżej słowach ukrywają się inne – czasami dwu-, czasami W wypisanych niżej słowach ukrywają się inne – czasami dwu-, czasami trzy-, cztero, pięcioliterowe. Wykreśl niepotrzebne litery Np. hipotetyczny hipocentrum hipochondryk hipodrom hipoglikemia hipokryta hipopotam hipoteka hipotensja hipoteza 49 Dzień sto drugi……. Powtórz i zapisz w swoim ładnym zeszycie w formie mapy myśli zasady dotyczące pisowni „h” . h 50 „h” piszemy, gdy wymienia się na ........Wpisz 4 spółgłoski w płatki kwiatka na następnej stronie. Następnie wypisz po 5 wyrazów ilustrujących tę zasadę. Dzień sto trzeci…………. Przeczytaj listę wyrazów „h” ha ! habilitacja habit haczyk haftka hajduk hak hala halabarda Halina halka halibut halucynacja hałas hałastra hałda hamak hamulec 51 handel hangar Hania hantle hańba haracz harcerz hardy harem harfa harmider harmonia harmonogram harówka harpun hartować hasać hasło haszysz haubica haust hazard heban hebel hebrajski heca hedonizm hegemonia hej hejnał hejże hektar hel Helena helikopter hełm hematyt hemoglobina hemoroidy hemoterapia hen henna Henryk 52 herb herbata heretyk hermetyczny heroina heroizm herold heros herszt het hetera hetman hiacynt hibernacja hiena hierarchia hieroglif higiena himalaista Hindus hipika hipis hipnotyzer hipochondryk hipopotam histamina histeria historia Hiszpan hit hobby hochsztapler hocki - klocki hodowla hojny hokeista hokus - pokus hol Holender holocen holografia holownik hołd 53 hołota hołubić homar homeostaza homilia honor honorarium hop horda hormon horoskop horror hortensja horyzont hospicjum hospitalizacja hospitacja hossa hostia hotel hoży huba hufiec huk hulać hulajnoga hultaj humanista humor huragan hurtownia husaria huśtawka hutnik huzar hybryda hycel hydraulik hymn 54 Wyrazy z „h” na początku – wypisz wszystkie wyrazy mogące wchodzić w skład kategorii OSOBY. Jest ich około 30. Dzień sto czwarty……… Wykonaj podobne zadanie do tego jakie wykonałeś dnia poprzedniego, tym razem z kategoriami ROŚLINY i ZWIERZĘTA 55 Dzień sto piąty…….. Utwórz mapę myśli dla wyrazów z „h”, gdzie głównymi ścieżkami będą kategorie: osoby, rzeczy, zwierzęta, rośliny, miejsca, zajęcia, cechy charakteru i inne odkryte przez Ciebie. Dzień sto szósty…. Wpisz wyrazy opisujące różne rodzaje doznań zmysłowych. wzrokowe Żółty słuchowe harmonijny dotykowe ciężki węchowe Pachnący smakowe Gorzki Sprawdź pisownię. Dzień sto siódmy……. Uzupełnij rubryki wyrazami rozpoczynającymi się na „h” państwo miasto roślina zwierze czynność rzeka rzecz osoba cecha sport Dzień sto ósmy……… Przymiotniki z listy wyrazów z „rz” na początku – rzadki, rzeczywisty, rzekomy, rześki, rzetelny, rzewny, rzeźwy, rzęsisty, dopasuj do rzeczowników z listy wyrazów „h” na początku tworząc sensowne połączenia wyrazów – przynajmniej po 10 dla każdego przymiotnika. Zapisz je. Np. rzekomy hipnotyzer , rzadki heroizm, rzetelny hutnik……… Dzień sto dziewiąty………… Wybierz przymiotniki z listy wyrazów z „ó” niewymiennym i połącz je w sensowne określenia z wyrazami z listy wyrazów z „h”. wykonaj je podobnie jak wykonałeś/aś zadanie w dniu poprzednim. 56 Dzień sto dziesiąty……… Powróć do listy wyrazów z „h” , posegreguj je na różne części mowy: czasowniki, przymiotniki, rzeczowniki. Dzień sto jedenasty…… Połącz w pary przymiotniki z listy wyrazów z „h” z wyrazami z listy z „rz” na końcu zestawienia te mają mieć jakiś sens. Pobaw się słowem. Np. hałaśliwy tchórz hiszpański kołnierz historyczny ołtarz 57 harmonijny ….. Dzień sto dwunasty……… Z zamieszczonej listy najczęściej używanych wyrazów z „h” w środku wypisz czasowniki i przymiotniki abstrahować alkohol błahy bohater bohema bohomaz buhaj czyhać dysharmonijny ekshumować filharmonia gehenna graham inhalacja juhas kontrahent kurhan maharadża mahoń moher nahaj nihilizm ohydny prehistoria prohibicja rehabilitacja 58 wahać się wataha wehikuł czasowniki przymiotniki Dzień sto trzynasty……….. Wróć do listy wyrazów z „h” w środku i policz ile razy „h” występuje jako : druga litera Ohyda Trzecia litera Bohater czwarta litera Błahy piąta litera alkohol szósta litera - siódma litera abstrahować Dzień sto czternasty……….. Uzasadnij pisownię wyrazów: mucha – strach grzech hiperbola wahaćucho – chłopiec – schron błahy druh hydroliza żuchwa chmura paluch histeria harfa wataha hydrosfera hipoteza huta chwila chmura zamach 59 60 21. „ch” piszemy jeśli w innych formach wyrazu lub w wyrazach pokrewnych odpowiada mu dz w sz cz s h m. Ź Zi Podkreśl właściwą odpowiedź. Podaj przykład........................................ 22. „ ch” piszemy po spółgłosce: w d s k m. Podkreśl właściwą odpowiedź Podaj przykład...................................... 23. „ch piszemy zawsze : na początku wyrazu w środku na końcu Podkreśl właściwą odpowiedź Podaj przykład......................................... 24 „h” piszemy gdy w innych formach wyrazu albo w wyrazach pokrewnych odpowiada mu: ...................... podaj przykład........................................ .......................podaj przykład........................................ .......................podaj przykład..................................... .......................podaj przykład................................... 25 „h” piszemy w rozpoczynających wyrazy cząstkach : .....................podaj przykład............................... .....................podaj przykład............................... 26. Podaj 11 wyrazów z „h” występującym przed samogłoską na początku wyrazu : .........................,.........................,...........................,......................, .........................,.........................,...........................,......................, .........................,.........................,............................ 61 Dzień sto piętnasty……. Utwórz mapę myśli dotyczącą pisowni „nie” z różnymi częściami mowy i zapisz ją w swoim zeszycie. Dzień sto szesnasty Poćwicz zasadę mówiącą o tym, że „nie” z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy rozdzielnie – wykonaj stopniowanie i napisz każdy z podanych przymiotników lub przysłówków z cząstką „nie” Krótki Późno Próżny Równy Różny Żółty Rzadko Rzęsisty Burzliwy 62 Rzeźwy Rześki Rzetelny Rzewny Hojny Hałaśliwy Hardy Hebrajski Heroiczny Dzień sto siedemnasty Zastanów się ! Jakiej zasady nie ćwiczyłeś / aś a uważasz, że należałoby ją powtórzyć i utrwalić ? Możesz to teraz zrobić. Ponownie polecamy Twojej uwadze Słownik Ortograficzny lub Słownik Języka Polskiego prawdopodobnie znajdziesz w nim wszystkie zasady pisowni. Nie przerażaj się, po prostu wybierz jedną lub dwie, które wydają Ci się najistotniejsze ze względu na rodzaj błędów jakie popełniasz. Zapisz je w zeszycie ćwiczeń. Masz dwa dni na wykonanie tego zadania. Dzień sto osiemnasty Kontynuacja pracy z dnia wczorajszego Dzień sto dziewiętnasty Poćwicz zasadę mówiącą o tym, że przyimki z rzeczownikami piszemy rozdzielnie. Z listy wyrazów z „ó” niewymiennym wypisz rzeczowniki i połącz je w mające sens zestawienia z następującymi przyimkami : z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, od, po, znad, poprzez, sprzed, zza. Dzień sto dwudziesty Poćwicz zasadę mówiącą o tym, że przyimki z rzeczownikami piszemy rozdzielnie. Z list wyrazów z „rz” niewymiennym wypisz rzeczowniki i połącz je w mające sens zestawienia z następującymi przyimkami : z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, od, po, znad, poprzez, sprzed, zza Dzień sto dwudziesty pierwszy Poćwicz zasadę mówiącą o tym, że przyimki z rzeczownikami piszemy rozdzielnie. Z listy wyrazów z „h” niewymiennym wypisz rzeczowniki i połącz je w mające sens zestawienia z następującymi przyimkami : z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, od, po, znad, poprzez, sprzed, zza. Dzień sto dwudziesty drugi Poćwicz zasadę mówiącą o tym że przyimki z przymiotnikami piszemy rozdzielnie. Z listy wyrazów z „h” niewymiennym wypisz przymiotniki i połącz je w mające sens zestawienia z następującymi przyimkami : z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, od, po, znad, poprzez, sprzed, zza. 63 Dzień sto dwudziesty trzeci Poćwicz zasadę mówiącą o tym że przyimki z przymiotnikami piszemy rozdzielnie. Z list wyrazów z „rz” niewymiennym wypisz przymiotniki i połącz je w mające sens zestawienia z następującymi przyimkami : z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, od, po, znad, poprzez, sprzed, zza Dzień sto dwudziesty czwarty Poćwicz zasadę mówiącą o tym że przyimki z przymiotnikami piszemy rozdzielnie. Z listy wyrazów z „ó” niewymiennym wypisz przymiotniki i połącz je w mające sens zestawienia z następującymi przyimkami : z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, od, po, znad, poprzez, sprzed, zza Dzień sto dwudziesty piąty Od każdej zasady są wyjątki. Podobnie tutaj od zasady mówiącej o tym, że przyimki z rzeczownikami i przymiotnikami piszemy rozdzielnie jest kilka wyjątków. Pisownia łączna niektórych wyrażeń przyimkowych została ustalona dłuższą tradycją i dziś ma charakter zrostów. Oto przykłady: Dopóty Dopóki Dotychczas Dokoła dookoła Donikąd Naprzeciwko Nadal Nawet Nazbyt Natychmiast Natomiast Nawzajem Nieomal Oto Otóż Pomału Pomaleńku Pomalutku Powolutku Pospołu Poniewczasie Przeto Wbrew Wcale Wówczas Wtenczas Wprzódy 64 Wpław Wraz Wkoło Wpośród Wprost Wstecz Wspak Wzdłuż Wzwyż Wniwecz Wręcz Zgoła Znienacka Znów Znowu Zanadto Zanim Zawczasu Zaraz Zadość Niespełna Doprawdy Naprawdę Wprawdzie Nadaremnie Naumyślnie Nazad Naprzód Naprędce Nasamprzód Naraz Naówczas Natenczas Nareszcie Nadto Nadzwyczaj Pojutrze Powoli Pokrótce Przedwczoraj Wszerz Wpół Zaledwie 65 Zarówno Zapewne Przepisz je do swojego zeszytu i nadto utwórz wyrażenia zawierające te przyimki np. naprędce zrobione, niespełna rozumu, zanadto wymalowana…… Dzień sto dwudziesty szósty Wyszukaj wśród wyżej podanych wyrażeń takie które są zrostem przyimka z rzeczownikiem. Zapisz je w swoim zeszycie ćwiczeń. Dzień sto dwudziesty siódmy Poproś kogoś o podyktowanie Ci tekstu dyktanda. Podkreśl wszystkie trudne wyrazy i sprawdź czy napisałeś / aś je poprawnie. Dyktando Chcesz mieć szóstkę z ortografii ? Więc sam uwierz, że potrafisz. Z wyrazów do zapamiętania bez jąknięcia i wahania wnet wyliczysz po kolei: chór, mózg, prócz, wiewiórka mysikrólik, próżny, córka. skuwka, wsuwka i zasuwka, opiekunka, kłótnia, krówka. Nie jest łatwo hej kolego, gdy wyrazów całe mrowie. Nic to przecież ty dasz radę, tylko bardzo proszę powiedz jak napisać: rząd, rzecz, rzeka, jak pszenica, Mojżesz, rzepak a jak burza czy nietoperz. Wiem, wciąż trzeba tu uważać. Znać zasady, je powtarzać. Jest to bardzo ciężka praca, ale uwierz to się opłaca. I już teraz wiesz dlaczego Możesz chełpić się kolego, że ciąg dalszy trudnych słów sam wyliczysz tutaj znów, więc do dzieła : błahy, chować, bochen, humor, abstrahować, chałka, chęć, wehikuł, buhaj. Wiesz już ? 66 Jeśli nie posłuchaj, całe mnóstwo tych wyrazów po kolei, nie od razu zapamiętasz. Dzień sto dwudziesty ósmy Poproś kogoś o podyktowanie Ci tekstu dyktanda. Podkreśl wszystkie trudne wyrazy i sprawdź czy napisałeś / aś je poprawnie. "Arbuz" - Brzechwa Jan Z owocarni arbuz leży i złośliwie pestki szczerzy; tu przygani, tam zaczepi. "Już byś przestał gadać lepiej, zamknij buzię, arbuzie!" Ale arbuz jest uparty, dalej sobie stroi żarty i tak rzecze do moreli: "Jeszcześmy się nie widzieli, pani skąd jest?" "Jestem Serbka..." "Chociaż Serbka, ale cierpka!" Wszystkich drażnią jego drwiny, a on mówi do cytryny: "Pani skąd jest?" "Jestem Włoszka..." "Chociaż Włoszka, ale gorzka!" Gwałt się podniósł na wystawie: "To zuchwalstwo! To bezprawie! Zamknij buzię, arbuzie!" Lecz on za nic ma owoce, szczerzy pestki i chichoce. Melon dość już miał arbuza, krzyknął: "Głupiś! Szukasz guza! Będziesz miał za swoje sprawki!" Runął wprost na niego z szafki, potem stoczył go za ladę i tam zbił na marmoladę. 67 Dzień sto dwudziesty dziewiąty Poproś kogoś o podyktowanie Ci dowolnego tekstu z książki, czasopisma, podręcznika szkolnego – 15 – 20 zdań. Sprawdź !Czy popełniłeś /aś jakieś błędy ? Jeśli tak to ile i jakiego rodzaju – czy są to błędy w pisowni „ó” - „u”, „rz” - „ż”, „ch” - „h” ? Jeśli tak to cofnij się do dnia w którym utrwalałeś / aś zasady dotyczące pisowni tych liter. Poświęć następne dwa dni na powtórkę. Ponów próbę. Jeśli jest to inny rodzaj błędów – skorzystaj ze Słownika Ortograficznego i poświęć kolejne dwa dni na poznanie i utrwalenie zasady pisowni wyrazu / ów, w których popełniłeś /aś błąd / błędy. Następnie ponów próbę. Jeśli nie popełniłeś / aś ani jednego błędu - BRAWO!!!!!!! 68 Dzień sto trzydziesty Szanowny uczniu ! Masz przed sobą „kodeks ortograficzny” Odpowiedz na pytania wpisując właściwe odpowiedzi. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz punkt. Dodatkowo uzyskasz punkty za podanie przykładu. Natomiast za każdą błędną odpowiedź będą odejmowane punkty karne. Maksymalna ilość punktów jaką możesz uzyskać 262. Jedź ostrożnie ! Życzymy Ci miłej podróży ! 1. „ó” piszemy, gdy wymienia się na: o z b a e g f ż h k y Podkreśl 3 właściwe odpowiedzi i podaj 3 przykłady, po jednym dla każdej litery .......................................,......................................,..................................... 2. „ó” piszemy w zakończeniach wyrazów : ............... podaj przykład ............................................ ............... podaj przykład ............................................ ............... podaj przykład ............................................ 3. Wypisz jak najwięcej wyrazów z „ ó” niewymiennym ..............................,..............................,............................,.........................., ..............................,..............................,............................,.........................., ..............................,..............................,............................,.........................., ..............................,..............................,............................,.........................., ..............................,..............................,…………………,……………..…, …..,………………, ..............................,..............................,............................,........................... ..., 69 ...............................,.............................,.............................,.............................,…………………, ...............................,.............................,.............................,.............................,............................, ...............................,.............................,.............................,.............................,...........................,. ..............................,.............................,.............................,..............................,............................, …...........................,.............................,............................., 4. „ó” nie piszemy na początku wyrazu z wyjątkiem ............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. 5. „ó” nie występuje nigdy : na początku wyrazu na końcu wyrazu Podkreśl właściwą odpowiedź. 6. „ó” piszemy w zakończeniach wyrazów z wyjątkiem ................................... ................................... ................................... …………………….. 70 7 „u” piszemy zawsze na .................. wyrazu Przykład :.................................... 8 „u” piszemy w zakończeniach rzeczowników (zdrabniających, spieszczających oraz zgrubiałych) .............podaj przykład................................. .............podaj przykład................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. .............podaj przykład.................................. 9 mimo wymiany na o „u” piszemy w zakończeniach czasowników.......................... Podaj przykład............................................... 71 10. „rz” piszemy kiedy, w wyrazach pokrewnych lub w innych formach tego samego wyrazu wymienia się na : a) z b) g c) r d) s e) o f) w g) l Podkreśl właściwą odpowiedź. Podaj przykład ..................................................................................................................... ................ 11 „rz” piszemy po spółgłoskach : Podaj spółgłoski ...... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ...... Podaj przykład ........................................... ........................................... ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ ............................................. ............................................. 12 „rz” w zakończeniach wyrazów : ........................... Podaj przykład......................................................... ............................ Podaj przykład.......................................................... 13. „rz” piszemy w zakończeniach rzeczowników rodzaju męskiego ................podaj przykład........................ ................podaj przykład........................ 14. Z listy z „rz” do zapamiętania wypisz 10 wyrazów z „rz” na początku i 10 wyrazów „rz” w środku wyrazu. Na początku .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. ............................... W środku .............................. .............................. .............................. .............................. ............................... .............................. .............................. .............................. .............................. .............................. 72 15. „rz” piszemy po spółgłoskach, które wymieniłeś w zadaniu 11, z wyjątkiem wyrazów: ............................,............................,............................,............................... , ............................,............................,............................,............................... ,............................ 16. W stopniu wyższym i najwyższym przymiotników: piszemy rz nie piszemy rz Podkreśl właściwą odpowiedź. Podaj przykład.................................................................... 17. „ż” piszemy kiedy w wyrazach pokrewnych wymienia się na: ........ przykład............................... ........przykład................................. ........przykład................................. ........przykład................................... ........przykład.................................. ........przykład.................................... 18 „ż” piszemy po spółgłoskach : ...........podaj przykład................................. ...........podaj przykład................................. ...........podaj przykład................................. ...........podaj przykład................................ 19. „ż” piszemy w wyrazach z partykułą ......... Podaj przykład ............................................. 20. uzupełnij wyrazy „ż” lub „rz” i uzasadnij pisownię pienię..ny - .............................. ..ąd -.............................. mosię..ny -............................... bli..ej -............................... zanu..enie -............................. ro..ek -.............................. ..odkiewka -.............................. wo..ę -.............................. dru..yna -.............................. podró.. -............................. r..ysko -............................. oran..ada -.............................. mę..czyzna -.............................. zegarmist.. -.............................. d..azga -.............................. 9 „u” piszemy zawsze na .................. wyrazu 73 21. „ch” piszemy jeśli w innych formach wyrazu lub w wyrazach pokrewnych odpowiada mu dz w sz cz s h m. Ź Zi Podkreśl właściwą odpowiedź. Podaj przykład........................................ 22. „ ch” piszemy po spółgłosce: w d s k m. Podkreśl właściwą odpowiedź Podaj przykład...................................... 23. „ch piszemy zawsze : na początku wyrazu w środku na końcu Podkreśl właściwą odpowiedź Podaj przykład......................................... 24 „h” piszemy gdy w innych formach wyrazu albo w wyrazach pokrewnych odpowiada mu: ...................... podaj przykład........................................ .......................podaj przykład........................................ .......................podaj przykład..................................... .......................podaj przykład................................... 25 „h” piszemy w rozpoczynających wyrazy cząstkach : .....................podaj przykład............................... .....................podaj przykład............................... 26. Podaj 11 wyrazów z „h” występującym przed samogłoską na początku wyrazu : .........................,.........................,...........................,......................, .........................,.........................,...........................,......................, .........................,.........................,............................ 74 27 „CH” piszemy zawsze na końcu wyrazu z wyjątkiem wyrazu : ..................................... 28 „nie” piszemy z : razem / oddzielnie ................................... ................................... . .................................. . .................................. . ................................. rzeczownikami czasownikami przymiotnikami liczebnikami zaimkami imiesłowami przymiotnikowymi w znaczeniu przymiotników ................................. przysłówkami /utworzonymi od przymiotników/ ................................ podaj przykład .................................... .................................... .................................... .................................... .................................... .................................... .................................... 29 „nie” z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy : razem oddzielnie Podkreśl właściwą odpowiedź Podaj przykład stopień wyższy.......................................... stopień najwyższy..................................... 30. Cząstki -bym, -byś, -by piszemy łącznie : z osobowymi formami czasowników z bezosobowymi formami czasowników Podkreśl właściwą odpowiedź Podaj przykład...................................................................... 75 Zadanie Prawidłowe odpowiedzi i liczba punktów 1 a, o, e Otrzymujesz 1 punkt za podkreślenie kazde4j właściwej odpowiedzi oraz jeden punkt za każdy przykład. 2 -ów, -ówka, -ówna Otrzymujesz 1 punkt za wpisanie każdej końcówki i 1 punkt za każdy przykład. 3 Chór, córka, czółno, góra, jaskółka, Józef, kłótnia, kłódka, król, królik, krótki, mózg, mysikrólik, ogórek, ołówek, płótno, prócz, półka, póki, póty, późno., próba, próżny, przepiórka, rózga, róża, równy, różny, skóra, sójka, stróż, tchórz, wiewiórka, wiór, włócznia, włókno, wróżka, wróbel, wójt, wtórny, żółty, żółw, źródło. Otrzymujesz 1 punkt za każdy podany wyraz z listy. 4 ów, ówczesny, ósmy (ósemka), ówdzie. Otrzymujesz 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź. 5 na końcu wyrazu. Otrzymujesz 1 punkt za prawidłową odpowiedź. 6 skuwka. zasuwka, wsuwka. Otrzymujesz 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź. 7 na końcu. Otrzymujesz 1 punkt za podana prawidłową odpowiedź i 1 punkt za podanie przykładu. 8 -un, -unek, -unka, -uszek, -uszka, -uszko, -uś, -usia, -unia, -unio, uch, -ucha, -uchna, -uchny, -uni, -usi, -utki, -ulec Otrzymujesz 1 punkt za podanie końcówki i 1 punkt za podanie przykładu. 9 -uje Otrzymujesz 1 punkt za podanie końcówki i1 punkt za podanie przykładu. 10 r Otrzymujesz 1 punkt za podkreślenie litery r i 1 punkt za podanie przykładu. 11 p, b, d, t, k, g, w, j ch Otrzymujesz 1 punk za podanie każdej spółgłoski, 1 za podanie każdego przykładu. 12 -mistrz, -mierz Otrzymujesz 1 punkt za podanie każdej końcówki i 1 za każdy przykład. 13 -arz, -erz Otrzymujesz 1 punkt za podanie każdej końcówki i 1 za każdy przykład. 14 Rzadko, rzec, rzecz, rzeczpospolita, rzeczywistość, rzeka, rzekomy, rzemień, rzemiosło, rzep, rzepa, rzepak, rzesza, rzeszoto, rześki, rzetelny, rzewny, rzeź, rzeźba, rzeźwy, rzeżucha, rzędna, rzępolić, rzęsa, rzęsisty, rzęzić, rzodkiewka, rzut, Rzym Punkty 6 6 44 4 1 3 2 36 2 2 18 4 4 20 Barbarzyńca, bierzmowanie, burza, gorzelnia, jarząbek, 76 15 16 17 18 19 20 21 22 23 jarzębiną, jarzmo, jarzyć, jarzyna, kojarzyć, korzeń, korzyść, macierzanka, mierzeja, mierzwa, Murzyn, narządy, narzędzie, narzekać, obwarzanek, odurzyć, orzech, mierznąć, porządek, porzeczka, przymierze, przyrząd, świerzb, tarzać się, towarzysz, uderzyć, urządzenie, warzywa, wierzba, wierzch, wierzgać, wydarzenie, zarzewie, zdarzenie, zderzenie, zmierzch, zorza, zrzęda, zwierze. Otrzymujesz po1 punkcie za każdy wyraz z listy rz na początku wyrazu i rz w środku wyrazu. pszenica, pszczoła, bukszpan, kształt, piegża, gżegżółka, Mojżesz, kszyk, wszyscy Otrzymujesz po1 punkcie za każdy wyraz z listy. nie piszemy Otrzymujesz 1 punk za właściwą odpowiedź i 1 punkt za podanie przykładu. g, s, z, ź, dz, h Otrzymujesz 1 punkt za podanie spółgłoski i po 1 punkcie za każdy przykład. n, l, r, ł Otrzymujesz 1 punkt za podanie spółgłoski i po 1 punkcie za każdy przykład. -że Otrzymujesz 1 punkt za podanie prawidłowej odpowiedzi i 1 punk za przykład. pieniężny – ż, bo pieniądz, rząd – niewymienne mosiężny- ż, bo mosiądz bliżej – ż, bo blisko zanurzenie- rz, bo nurek rożek- ż, bo róg rzodkiewka – rz niewymienne wożę – ż, bo wiózł drużyna – ż, bo druh podróż –ż, bo droga rżysko -ż, bo po r oranżada -ż, bo po n mężczyzna- ż, bo męski zegarmistrz – bo końcówka -mistrz drzazga – rz bo po d Otrzymujesz 1 punkt za każde poprawne użycie „rz” lub „ż” i 1 punkt za uzasadnienie pisowni. 9 2 12 8 2 30 sz Otrzymujesz 1 punkt za poprawną odpowiedź 1 punkt za podanie przykładu. s Otrzymujesz 1 punkt za poprawną odpowiedź 1 punkt za podanie przykładu. 2 na końcu wyrazu 2 2 77 24 25 26 27 28 29 30 Otrzymujesz 1 punkt za poprawną odpowiedź 1 punkt za podanie przykładu. g, ż, dz, z Otrzymujesz 1 punkt za poprawną odpowiedź 1 punkt za podanie przykładu. hiper-, hipoOtrzymujesz 1 punkt za poprawną odpowiedź 1 punkt za podanie przykładu. ha, habilitacja, habit, haczyk, haftka, hajduk, hak, hala, halabarda, Halina, halka, halibut, halucynacja, hałas, hałastra, hałda. Hamak, hamulec, handel, hangar, Hania, hantle, hańba, haracz, harcerz, hardy, harem, harfa, harmider, harmonia, harmonogram, harówka, harpun, hartować, hasać, hasło, haszysz, haubica, haust, hazard, heban, hebel, hebrajski, heca, hedonizm, hegemonia, hej, hejnał, hejże, hektar, hel, Helena, helikopter, hełm, hematyt, hemoglobina, hemoroidy, hemoterapia, hen, henna, Henryk, herb, herbata, heretyk, hermetyczny, heroina, heroizm, herold, heros, herszt, het, hetera, hetman, hiacynt, hibernacja, hiena, hierarchia, hieroglif, higiena, himalaista, Hindus, hipika, hipis, hipnotyzer, hipochondryk, hipopotam, histamina, histeria, historia, Hiszpan, hit, hobby, hochsztapler, hocki – klocki, hodowla, hojny, hokeista, hokus – pokus, hol, Holender, holocen, holografia, holownik, hołd, hołota, hołubić, homar, homeostaza, homilia, honor, honorarium, hop, horda, hormon, horoskop, horror, hortensja, horyzont, hospicjum, hospitalizacja, hospitacja, hossa, hostia, hotel, hoży, huba, hufiec, huk, hulać, hulajnoga, hultaj, humanista, humor, huragan, hurtownia, husaria, huśtawka, hutnik, huzar, hybryda, hycel, hydraulik, hymn Otrzymujesz jeden punkt za każdy przykład druh Otrzymujesz jeden punkt za podanie tego wyrazu rzeczownik – łącznie (nieprzyjaciel, niewola, nieszczęście) czasownik – oddzielnie (nie chcę, nie ma) przymiotnik – łącznie ( niemądry, niedobry, niewielki) liczebnik- oddzielnie ( nie dwa, nie jeden) zaimek – oddzielnie ( nie ja, nie on) przysłówek – łącznie (niedaleko, niebezpiecznie) Otrzymujesz jeden punkt za właściwą odpowiedź i jeden punkt za każdy przykład oddzielnie (nie lepszy, nie najlepszy) Otrzymujesz jeden punkt za właściwą odpowiedź i jeden punkt za każdy przykład z osobowymi (poszedłbym) Otrzymujesz jeden punkt za właściwą odpowiedź i jeden punkt za każdy przykład 8 4 11 1 12 3 2 Pamiętaj o punktach karnych za każdą błędną odpowiedź! 78
