dockoncepcja rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów
download 
Reklamacja Transkrypt
koncepcja rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów
KONCEPCJA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO TERENÓW WOKÓŁ ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO Włocławek, kwiecień 2013 1 ZESPÓŁ AUTORSKI: Zbigniew Brenda Cecylia Fechner Mariusz Leszczyński Aleksandra Lewandowska Anna Majewska Jolanta Oszajc Anna Polak Małgorzata Sobotka Ewa Stroszejn Ewa Szulc DYREKTOR K-PBPPiR WE WŁOCŁAWKU Antoni Pawski 2 SPIS TREŚCI: 1. WPROWADZENIE................................................................................... 4 2. CEL, ZAKRES I METODA OPRACOWANIA ................................................ 6 3. POWIĄZANIA OPRACOWANIA Z DOKUMENTAMI NADRZĘDNYMI ........ 9 3.1. DOKUMENTY KRAJOWE ............................................................................. 9 3.2. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE .................................................................... 12 3.3. DOKUMENTY POWIATOWE ....................................................................... 17 4. ANALIZA WNIOSKÓW I POSTULATÓW ZGŁOSZONYCH PRZEZ SAMORZĄDY LOKALNE I ZAINTERESOWANE PODMIOTY ..................... 18 5. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA REJONU ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO 20 5.1. RYS HISTORYCZNY BUDOWY I WYKORZYSTANIA ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO ..... 20 5.2. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE ...................................................................... 21 5.3. RZEŹBA TERENU I WARUNKI GEOLOGICZNO-GRUNTOWE ................................. 22 5.4. WARUNKI HYDROGRAFICZNE I JAKOŚĆ WÓD ZBIORNIKA ................................. 23 5.5. WARUNKI METEOROLOGICZNE I JAKOŚĆ POWIETRZA...................................... 24 5.6. WARUNKI AKUSTYCZNE ........................................................................... 25 5.7. WALORY PRZYRODNICZO – KRAJOBRAZOWE ................................................ 26 5.8. WALORY KULTUROWE ............................................................................. 28 6. TURYSTYKA W REJONIE ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO ....................... 29 6.1. OBIEKTY TURYSTYCZNE ZWIĄZANE ZE ZBIORNIKIEM WŁOCŁAWSKIM I ICH STAN FUNKCJONOWANIA ................................................................. 30 6.2. OBSZARY I OBIEKTY W REJONIE ZBIORNIKA O WALORACH TURYSTYCZNYCH ......... 36 6.3. POWIĄZANIA TURYSTYCZNE ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO Z OTACZAJĄCYMI TERENAMI ........................................................................................... 40 6.3.1. Powiązania funkcjonalne rejonu turystycznego Zbiornika Włocławskiego z otaczającymi terenami ..................................... 40 6.3.2. Powiązania transportowe rejonu Zbiornika ................................... 41 6.3.3. Szlaki turystyczne ........................................................................... 43 6.3.4. Wartości edukacyjne rejonu ........................................................... 47 6.4. DZIAŁALNOŚĆ TURYSTYCZNA I SPORTOWA ZWIĄZANA ZE ZBIORNIKIEM WŁOCŁAWSKIM ................................................................................... 47 7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI............................................................... 52 8. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA I ROZWOJU..................................... 55 8.1. OGÓLNE ZAŁOŻENIA DO PROGRAMU ZAGOSPODAROWANIA I ROZWOJU TURYSTYKI ........................................................................... 55 8.2. STRUKTURA FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNA .............................................. 60 8.3. PROPOZYCJE SZCZEGÓŁOWEGO PROGRAMU ZAGOSPODAROWANIA POSZCZEGÓLNYCH OŚRODKÓW ................................................................ 64 8.4. KIERUNKI ROZWOJU POWIĄZAŃ PRZESTRZENNYCH REJONU ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO................................................................................. 84 8.4.1. Powiązania turystyczne .................................................................. 85 8.4.2. Powiązania rekreacyjno-wypoczynkowe ........................................ 86 8.4.3. Powiązania funkcjonalne z terenami przyległego województwa mazowieckiego ............................................................................. 87 9. ZAKRES RZECZOWY DZIAŁAŃ USPRAWNIAJĄCYCH WEWNĘTRZNE POWIĄZANIA TRANSPORTOWE I DOSTĘPNOŚĆ ZEWNĘTRZNĄ. ........... 88 10. SZACUNKOWE KOSZTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU INWESTYCYJNEGO. .............................................................................. 91 11. PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE ............................ 97 12. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA I STRUKTURA ZADAŃ INWESTYCYJNYCH ... 100 13. ZAKŁADANE EFEKTY SPOŁECZNO - GOSPODARCZE ............................ 101 13.1. EFEKTY EKONOMICZNE BEZPOŚREDNIE ....................................................102 13.2. EFEKTY EKONOMICZNE POŚREDNIE .........................................................106 13.3. EFEKTY EKONOMICZNE INDUKOWANE .....................................................106 14. PERSPEKTYWA ROZWOJU REJONU ZBIORNIKA WŁOCŁAWSKIEGO .... 108 15. ZAKOŃCZENIE.................................................................................... 111 3 1. Wprowadzenie Turystyka jest ważną sferą działalności gospodarczej i społecznej. Rozwój turystyki przyczynia się bezpośrednio do rozwoju ekonomicznego, eksponuje zasoby kulturowe i środowiskowe oraz kreuje wizerunek zewnętrzny i markę kraju, regionu czy miejscowości. Turystyka jako dziedzina gospodarki ma znaczący wpływ, między innymi, na następujące obszary: aktywizuje różne środowiska i potencjały endogeniczne, wyzwalając przedsiębiorczość i aktywność społeczną, tworzy nowe miejsca pracy, angażuje wiele sektorów i dziedzin gospodarki, stając się kołem zamachowym rozwoju regionalnego i lokalnego, generuje wzrost gospodarczy, buduje świadomość społeczności lokalnych i regionalnych, pełni ważne funkcje edukacyjne, nadaje nową dynamikę rozwoju ośrodkom o wyczerpanych dotychczasowych potencjałach rozwojowych, stanowi ważną i aktywną składową zrównoważonego rozwoju, kreuje wartościowe zachowania proekologiczne, prozdrowotne i prorodzinne. Według danych Światowej Organizacji Turystyki, turystyka jest branżą stale rozwijającą się. W ostatnich latach roczne tempo tego rozwoju przekracza 4% i będzie według prognoz na lata po roku 2013, nadal się utrzymywało. Jest to zjawisko dość oczywiste, ponieważ społeczeństwa bogacąc się, mogą coraz więcej swoich dochodów przeznaczyć na zawarte w tę formę wypoczynku. Dane te potwierdzają również informacje Raporcie o stanie gospodarki turystycznej w latach 2007-2011 przygotowanym przez Ministerstwo Sportu i Turystyki (Warszawa, luty 2013). Według nich, w ostatnich kilku latach, mimo okresowych wahań, w Polsce rozwija się również turystyka zagraniczna, choć trzeba przyznać, że nadal w strukturze przyjazdów dominują wizyty służbowe i biznesowe. Ruch turystyczny wewnętrzny został w ostatnich latach nieco spowolniony z uwagi na rozwój turystyki zagranicznej i zdecydowanie łatwiejsze możliwości wyjazdów poza kraj. W ostatnich dwóch latach jednak zarysowała się tendencja zwyżkowa i coraz więcej Polaków zaczyna spędzać urlopy w kraju, 4 korzystając z krajowej oferty turystycznej. Można założyć, że proces ten będzie stały, w miarę jak będzie poprawiała się jakość infrastruktury turystycznej, a także będą powstawały nowe, coraz ciekawsze produkty turystyczne. Jest to kwestia bardzo istotna z punktu widzenia przygotowania oferty związanej z wykorzystaniem i zagospodarowaniem walorów turystyczno - wypoczynkowych terenów wokół Zbiornika Włocławskiego. Wydaje się, że jest to właściwy moment, aby rejon ten znalazł się na liście najbardziej atrakcyjnych obszarów turystyczno-wypoczynkowych w Polsce, przyczyniając się do szybkiego rozwoju regionu kujawsko-pomorskiego. Rys. 1. Zbiornik Włocławski na tle województwa kujawsko-pomorskiego Źródło: opracowanie własne 5 2. Cel, zakres i metoda opracowania Turystyka jest jednym z ważnych kierunków rozwojowych województwa kujawskopomorskiego. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w polityce regionalnej województwa. Przykładem tego jest inicjatywa władz województwa dotycząca pełnego wykorzystania potencjału turystycznego rejonu Zbiornika Włocławskiego i podjęta uchwała Nr 41/1235/12 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 12 października 2012r. w sprawie przystąpienia do opracowania „Koncepcji rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego”. Przyjęta w przedmiotowej uchwale formuła dokumentu, nie określa zakresu merytorycznego warunkowanego takimi czynnikami jak sprawy własnościowe, wielkość i wartość nowych inwestycji, a także ich program funkcjonalny. Umożliwiło to autorom prowadzenie wielokryterialnej analizy możliwości rozwojowych oraz szukanie rozwiązań prowadzących do maksymalnego wykorzystania istniejących zasobów endogenicznych środowiska przyrodniczego, kulturowego oraz zwiększenia aktywności gospodarczej lokalnej społeczności. W związku z powyższym przyjęto, że prace analityczno-projektowe będą prowadzone w czterech głównych warstwach tematycznych obejmujących diagnozowanie stanu istniejącego, programowanie zagospodarowania, kwantyfikację kosztów realizacji programu zagospodarowania oraz zdefiniowanie oczekiwanych efektów ekonomicznych. Punktem wyjścia do rozpoczęcia prac było ustalenie zakresu przestrzennego opracowania. Po przeanalizowaniu ustaleń obowiązującego planu zagospodarowania województwa kujawsko-pomorskiego przyjęto, że zakres terytorialny dla prac analitycznych wyznaczony zostanie zasięgiem przestrzennym Zbiornika Włocławskiego (w odniesieniu do części w obrębie województwa kujawsko-pomorskiego) oraz granicami administracyjnymi gmin: Włocławek, Dobrzyń nad Wisłą, Fabianki, Wielgie, Lipno, Skępe, Tłuchowo, Brześć Kujawski, Kowal, Baruchowo, miasto Włocławek, miasto Lipno, miasto Kowal. W celu pełniejszego rozpoznania niektórych uwarunkowań, zwłaszcza kulturowych, uwzględniono również wybrane obiekty położone poza obszarem opracowania. Diagnoza stanu istniejącego objęła dokładne rozpoznanie i ocenę zagospodarowania turystycznego analizowanego obszaru, jego jakości, a także ocenę wielkości i rodzaju 6 ruchu turystycznego. Przedmiotem analizy była również rekreacja i działalność sportowa związane z walorami Zbiornika i jego otoczenia, a także walory edukacyjne obszaru. Podsumowaniem całości prac w tym zakresie są wnioski zawierające istotne informacje dotyczące funkcjonowania całego obszaru, jak i wskazania co do dalszych kierunków zagospodarowania. Pozwoliło to na ostateczne zdefiniowanie zakresu przestrzennego obszaru opracowania, zgodnego z ustaleniami obowiązującego Planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, w którym obszar ten wyznaczono jako rejon turystyczny III – Zbiornika Włocławskiego i Lasów Gostynińsko-Włocławskich. Część programowa koncepcji została poprzedzona zdefiniowaniem ogólnych założeń, stanowiących punkt wyjścia do formułowania ustaleń i propozycji rozwiązań programowo – przestrzennych i organizacyjnych. Ważnym elementem, wpływającym na zawartość tej części opracowania, były również propozycje i wnioski zgłaszane przez różne podmioty zainteresowane zagospodarowaniem tego obszaru, a także walory dotychczas niewykorzystane. Wspomniane ustalenia i propozycje określają funkcje poszczególnych elementów programu, zakres rzeczowy towarzyszących im inwestycji, jak również ich wzajemne powiązania. W celu przybliżenia ewentualnych kosztów realizacji całego przedsięwzięcia, dokonano szacunkowej wyceny podstawowych składników niezbędnego programu inwestycyjnego. Przedmiotową wycenę przeprowadzono w oparciu o aktualne stawki jednostkowe (cena 1 m2, 1 mb) budowy poszczególnych obiektów objętych programem rzeczowym oraz ich parametry wielkościowe. Wysokość kosztów jednostkowych ustalono w oparciu o wiedzę ekspercką, bazującą na wieloźródłowych danych z rynku inwestycyjnego szeroko rozumianego budownictwa. Parametry wielkościowe określono w oparciu analizę porównawczą z innymi podobnymi obiektami już istniejącymi, ustalenia zawarte w przepisach prawnych (np. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (tekst jednolity Dz. U. 2006.22.169), a także potrzeby wynikające z założonych wysokich standardów. Analiza dotycząca oczekiwanych efektów gospodarczych pozwoliła określić wielkość przychodów pieniężnych, jako pochodnej sprzedaży oferowanego produktu turystycznego oraz ustalić w przybliżeniu jego skutki dla lokalnego rynku pracy. 7 Zdefiniowano również inne efekty, o charakterze mnożnikowym, jakie pojawią się po i w trakcie realizacji całego przedsięwzięcia. Przedmiotowy dokument zawiera także szereg propozycji i informacji dotyczących realizacji całego programu. Są to propozycje organizacyjne, a także informacje na temat możliwości finansowania, szerokiego angażowania lokalnej społeczności w sferę działalności gospodarczej związanej z programem oraz działań marketingowych i promocji. Ukazane są również możliwości wykorzystania i zagospodarowania walorów turystycznych innych miejsc, położonych nawet kilkadziesiąt kilometrów od rejonu Zbiornika Włocławskiego, które stanowią dodatkową ofertę dla osób korzystających z wypoczynku nad wspomnianym akwenem. Szerokie powiązania turystyczne rejonu Zbiornika otworzą nowe możliwości rozwoju dla innych obszarów województwa kujawsko-pomorskiego oraz poprawy sytuacji ekonomicznej ich mieszkańców. Od strony warsztatowej prace nad koncepcją obejmowały między innymi: zebranie i analizę dostępnych materiałów i opracowań tematycznie związanych z koncepcją, przygotowanie ankiety w ramach konsultacji społecznych włączających w tematykę opracowania zainteresowane samorządy, jednostki organizacyjne i inne podmioty, zebranie i analizę materiałów i danych ankietowych, wizje terenowe, mające na celu ocenę rzeczywistego stanu zagospodarowania, jego standardu itp., spotkania z samorządami lokalnymi oraz zainteresowanymi podmiotami, przygotowanie części tekstowej i graficznej obejmującej wykonane analizy oraz prezentującej przyjęte propozycje i rozwiązania, robocze prezentacje koncepcji zainteresowanym podmiotom w celu przeprowadzenia dyskusji i uzyskania dodatkowych informacji i propozycji. Opracowanie zostało wykonane w wersji drukowanej i elektronicznej, a także w formie prezentacji multimedialnej. 8 Rys. 2. Obszar analizy powiązań przestrzennych ze Zbiornikiem Włocławskim Źródło: opracowanie własne 3. Powiązania opracowania z dokumentami nadrzędnymi Rozwój turystyki, jako jednej z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki znajduje odzwierciedlenie w opracowanych dokumentach krajowych, regionalnych i lokalnych. Analiza poszczególnych dokumentów pozwoliła na potwierdzenie zgodności podjętego opracowania Koncepcji z wymienionymi poniżej dokumentami nadrzędnymi: 3.1. Dokumenty krajowe W „Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 r.” określono sześć celów polityki przestrzennego zagospodarowania, ściśle ze sobą powiązanych i dopełniających się wzajemnie, w horyzoncie roku 2030. Jeden z nich (cel 4) brzmi: „Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski”. Do kierunków działań celu 2 dotyczących poprawy spójności wewnętrznej i terytorialnego równoważenia rozwoju kraju należy m.in. wspomaganie rozwoju 9 specjalizacji terytorialnej. Tam, gdzie pojawią się odpowiednie warunki, należy taki rozwój promować m.in. w zakresie turystyki i środowiska. W kierunkach działań dotyczących wspomagania restrukturyzacji obszarów wiejskich zapisano, iż konieczne jest ułatwienie mieszkańcom dostosowania się do zmian strukturalnych, poprzez wykorzystanie innych walorów np.: w zakresie ekologii, rozwoju turystyki i zwiększenie możliwości znalezienia zatrudnienia w bardziej produktywnych sektorach gospodarki. W wizji przestrzennego zagospodarowania Polski 2030 wzrasta znaczenie turystycznego wykorzystania dróg wodnych – tak nowych jak i rewitalizowanych – z zachowaniem walorów zabytkowych rozwiązań technicznych. „Strategia Rozwoju Kraju 2020 r." określa strategiczne zadania państwa w perspektywie 2020 r. W zadaniach o charakterze inwestycyjnym (inwestycje twarde i miękkie), brak zapisu dotyczącego turystyki wodnej, zagospodarowania turystycznego Wisły, Zbiornika Włocławskiego oraz pełnego wykorzystania powyższych walorów w kompleksowym, zintegrowanym programie turystycznym. Jednym z zadań strategicznych państwa o charakterze systemowym, jest dywersyfikacja zatrudnienia na obszarach wiejskich i wykorzystanie unikatowych walorów wewnętrznych umożliwiających specjalizację regionów. Szczegółowe cele, kierunki i priorytety rozwoju państwa określone są w strategiach sektorowych i strukturalnych. Jedną z nich jest dokument pt. „Kierunki rozwoju turystyki do 2015 r.”, budujący w szerszy sposób pozycję turystyki, w którym wskazane typy turystyki, są powiązane również z innymi celami społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Cel operacyjny 1.5 – Rozwój wiodących typów turystyki – zakłada podjęcie działań, które powinny doprowadzić do odkrywania nowych, niszowych produktów turystycznych, związanych z wyróżniającymi się kompetencjami kraju i regionów w dziedzinie turystyki, jak też głównymi zjawiskami zachodzącymi na rynku turystycznym, w tym potrzebami określonych grup odbiorców, w szczególności osób niepełnosprawnych, dzieci i osób starszych. Wyróżnienie kluczowych typów turystyki jest zarówno zwróceniem uwagi na pomijane dotąd bądź zapomniane obszary działalności turystycznej, jak też wskazaniem takich działalności turystycznych, które mają największe szanse rozwoju. 10 Przy ustaleniu kluczowych typów turystyki wzięto pod uwagę pięć obszarów marek polskiej turystyki, mających największe szanse szybkiego wzrostu, zawartych w „Strategii rozwoju krajowego produktu turystycznego Polski” z 1997 r. Z nimi powiązane są następujące działania rozwijające wiodące typy turystyki, do których należą m.in.: turystyka na terenach wiejskich – wspieranie rozwoju turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki, turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna – wspieranie rozwoju turystyki aktywnej m.in. turystyki wodnej i turystyki rowerowej, turystyka pielgrzymkowa – wspieranie rozwoju turystyki religijno-pielgrzymkowej. W „Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020”, w opisach celów polityki regionalnej do 2020 r., cel 1 dotyczy wspomagania wzrostu konkurencyjności regionów. Obok wykorzystania potencjału największych ośrodków miejskich oraz kreowania warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych na obszar całego województwa, duże znaczenie ma też wykorzystanie bazujących na lokalnych czynnikach rozwojowych, specyficznych terytorialnie walorów objawiających się w postaci specjalizacji regionalnej m.in. w zakresie turystyki. Dla uruchamiania rozprzestrzeniania procesów rozwoju regionalnego, niezbędna jest jednak polityka wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych położonych w oddaleniu od ośrodków wojewódzkich (np. w postaci specjalnych priorytetów bądź kryteriów wyboru) i rozszerzania dzięki temu możliwości wykorzystywania jako dźwigni rozwoju i restrukturyzacji w ośrodkach subregionalnych, lokalnych i na obszarach wiejskich. Podstawowym celem opracowania „Marketingowej strategii Polski w sektorze turystyki na lata 2012–2020” jest wskazanie najważniejszych kierunków i form działania, które winny być podejmowane w tak ważnej dla promocji Polski dziedzinie, jaką jest turystyka. Efektem tych działań winna być poprawa międzynarodowej rozpoznawalności Polski jako kraju atrakcyjnego i gościnnego dla turystów, posiadającego konkurencyjne produkty turystyczne wysokiej jakości. Dokument poświęcony jest trendom i uwarunkowaniom rynkowym, które w nadchodzących latach będą miały istotny wpływ na rozwój sektora turystycznego. Do przewagi konkurencyjności Polski jako kraju destynacji dla turystów zagranicznych, zaliczono m.in. istnienie obszarów o ponadprzeciętnych walorach naturalnych. 11 Podkreślono zależność skuteczności realizacji polityki regionalnej od dynamiki partnerstwa publiczno-prywatnego oraz aktywności samorządów regionalnych i lokalnych. Zwrócono uwagę na konieczność podziału zadań na szczeblu regionalnym uwzględniającym sektor prywatny i wielu partnerów lokalnych. W dokumencie brak zapisów dotyczących turystyki wodnej, zagospodarowania Wisły itp. Z inicjatywy Związku Miast Nadwiślańskich powstał program inwestycyjny – „Program dla Wisły i jej dorzecza 2020”. Konieczność opracowania zintegrowanego Programu wynikała m.in. z celu działania jakim jest przywrócenie Wisły życiu, aby rzeka dawała pracę i wypoczynek, służyła turystyce, sportowej aktywności, edukacji młodego pokolenia, by pozwalała na rozwój gospodarczy i czerpanie przyjemności z obcowania z nią. Kompleksowy program zagospodarowania i ochrony Wisły i jej dorzecza obejmuje m.in. rozwój turystyki wodnej, żeglugi, sportu i rekreacji związanej z wodą, w tym: przystanie, mariny, stanice wodne dla turystyki jachtowej, kajakowej i motorowej, rewitalizację żaglowych szlaków turystycznych, rozwój turystyki wodnej w aspekcie międzynarodowym, kąpieliska i kompleksy rekreacyjne. Program powinien objąć przede wszystkim te działania, bez których nie będzie możliwości rozwoju lokalnego np. ożywienie turystyczne Wisły. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, w myśl art. 113, ust.4 pkt 3 Ustawy Prawo wodne, sporządził na potrzeby opracowania „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, wykaz części wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, a w szczególności do kąpieli. Pod pozycją 26 znajduje się Zbiornik Włocławski (zlewnia bilansowa – oś Wisły – Z-22). 3.2. Dokumenty wojewódzkie Podstawowe opracowania z zakresu polityki regionalnej województwa „Strategia rozwoju” oraz „Plan zagospodarowania przestrzennego” postrzegają turystykę jako zagadnienie istotne dla przyszłego rozwoju regionu. Kujawsko-pomorskie to region, którego atrakcyjność turystyczna jest zauważana, niemniej jego walory i zasoby będące źródłem przyjazdów turystycznych, a tym samym podstawą gospodarki turystycznej, nie są wykorzystywane we właściwym i możliwym stopniu. 12 Rangę zagadnień turystycznych w „Strategii rozwoju województwa kujawskopomorskiego na lata 2007-2020” podkreśla fakt umieszczenia ich wśród celów głównych rozwoju województwa, służących realizacji celu nadrzędnego jakim jest „Poprawa konkurencyjności regionu i poniesienie poziomu życia mieszkańców przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju”. Dla województwa kujawsko- pomorskiego cele strategiczne zawierają 14 działań operacyjnych, m.in. gospodarcze wykorzystanie Wisły i Kaskady Dolnej Wisły oraz właściwe kształtowanie gospodarki wodnej. We wskazanych w Strategii 3 priorytetowych obszarach działań, działanie 1.3. dotyczy promocji rozwoju turystyki, promocji walorów i produktów turystycznych. W strukturze oferty produktów turystycznych w zdecydowanie większym stopniu niż dotychczas, powinny znaleźć się produkty turystyki specjalistycznej, w tym aktywnej rekreacji w atrakcyjnym środowisku przyrodniczym, w oparciu o zbiorniki wodne i reaktywowanie żeglugi na rzekach, w tym żeglugi w celach turystycznych. Zamierzone zwiększenie ruchu turystycznego wymusza działania na rzecz rozwoju i podnoszenia jakości sektora usług turystycznych i paraturystycznych, w tym rozwój usług dla turystów zmotoryzowanych i rowerowych – budowa ścieżek rowerowych poprawiająca stan bezpieczeństwa ruchu drogowego. Znacznie obszerniej zagospodarowania zagadnienia turystyczne przestrzennego zostały województwa rozwinięte w „Planie kujawsko-pomorskiego”. Wynika to przede wszystkim z przestrzennego charakteru planu, którego istotą jest wskazanie lokalizacji dla celów i kierunków rozwoju województwa, określonych w „Strategii …”. Na podstawie charakteru uwarunkowań zagospodarowania i ruchu turystycznego dokonano delimitacji ośrodków obsługi ruchu turystycznego, wraz z określeniem rodzajów ruchu turystycznego w każdym z nich. Wyróżniono 8 ukształtowanych rejonów turystycznych o charakterze ponadlokalnym, wśród nich rejon III - Zbiornika Włocławskiego i Lasów Gostynińsko-Włocławskich. Podkreślić należy, iż w obydwu najważniejszych dokumentach z zakresu kształtowania rozwoju regionalnego województwa, dostrzeżono istotną rolę działalności turystycznych. W skali całego regionu jest to funkcja uzupełniająca, natomiast lokalnie, w gminach zaliczonych do rejonów turystycznych, może w sezonie turystycznym osiągnąć rangę funkcji wiodącej. 13 W „Strategii rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim” uchwalonej w 2004 r., w oparciu o analizy walorów przyrodniczych i kulturowych oraz wielkości i charakter ruchu turystycznego prowadzonego na terenie województwa, dokonano waloryzacji przestrzeni turystycznej województwa. Rejon Zbiornika Włocławskiego, rejon Lasów Gostynińsko-Włocławskich i miasto Włocławek zaliczono do obszarów i miejscowości o dużym znaczeniu i dobrych predyspozycjach dla rozwoju funkcji turystycznej. W wizji, celach i kierunkach rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim, wśród działalności, na które będzie rosło zapotrzebowanie ze strony odbiorców wymieniono m. in.: wszelkiego rodzaju formy aktywnego spędzania wolnego czasu, zarówno w okresie urlopów, jak też wypoczynku sobotnio-niedzielnego i codziennej rekreacji, stwarzając możliwość wydłużenia sezonu turystycznego (zwłaszcza w obszarach podmiejskich obsługujących rozległy rynek dużych miast). Istnieją możliwości wzbogacenia oferty o działalności z zakresu turystyki kwalifikowanej, w tym wodnej, rowerowej, pieszej, dla których region ma szczególnie korzystne predyspozycje, a nawet możliwości wykreowania powszechnie identyfikowanych produktów markowych; turystykę krajoznawczą – założono, iż w kolejnych latach ta dziedzina turystyki będzie w regionie najbardziej dynamicznie rozwijającym się rodzajem działalności turystycznej, a realizowana będzie poprzez m.in.: wykorzystanie szlaków pieszych, wodnych i rowerowych; agroturystykę; uczestnictwo w imprezach różnego typu (m.in. turystycznych, sportowych i in.) różne formy wypoczynku sobotnio-niedzielnego, łączące typowo pobytowy wypoczynek w obszarach podmiejskich (zabudowa działkowa i letniskowa) i różne formy wypoczynku aktywnego (kąpieliska, rowery, hippika), również w większości realizowanego na zapleczu miast. Celem strategicznym „Regionalnego Programu Operacyjnego województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007-2013” jest poprawa konkurencyjności województwa oraz spójności społeczno-gospodarczej i przestrzennej jego obszaru. 14 Jednym z celów szczegółowych programu jest zwiększenie atrakcyjności gospodarczej, lokalizacji inwestycji, jako obszaru atrakcyjnego dla zamieszkania i wypoczynku zarówno dla mieszkańców regionu, jak i turystów. Realizacja celu zakłada rozwój usług turystycznych w kierunku podniesienia standardu ich świadczenia oraz tworzenia nowych atrakcyjnych produktów turystycznych. Celem osi priorytetowej 6 – Wsparcie rozwoju turystyki - jest wzrost znaczenia turystyki jako czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego województwa poprzez: lepsze wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, wzbogacenie oferty usług turystycznych oraz poprawę ich jakości, rozwój nowych, zrównoważonych form turystyki. W ramach osi priorytetowej uwzględniono wsparcie dla projektów z zakresu infrastruktury służącej nieodpłatnie ogółowi społeczeństwa jak i projektów sektora gospodarki turystycznej. Zakłada się również wspieranie projektów wyposażenia terenów o walorach środowiska przyrodniczego atrakcyjnych dla wypoczynku i turystyki, w odpowiednią infrastrukturę wzmacniającą ich użyteczność dla tego celu, umożliwiającą ich wykorzystanie przez różne formy turystyki specjalistycznej (do której zalicza się również turystykę wodną). Wspierane będą przedsięwzięcia zagospodarowania infrastrukturalnego obszarów zalesionych, zwłaszcza podmiejskich, udostępniających je dla wędrówek pieszych, turystyki rowerowej i turystów zmotoryzowanych. Wsparcie może uzyskać również infrastruktura związana z żeglugą, umożliwiającą wykorzystanie Wisły dla rozwoju turystyki wodnej. Projekty, które uzyskują wsparcie w ramach tej osi priorytetowej, powinny w konsekwencji przynieść wymierne efekty gospodarcze, z priorytetem dla tych, które przyciągną turystów spoza regionu i wkomponują się w szersze ramy rozwoju regionu poprzez turystykę. W obrębie Zbiornika Włocławskiego, przykładem inwestycji dofinansowanej w ramach RPO jest Marina przy stopniu wodnym we Włocławku – etap I. 15 Rys. 3. Rejon turystyczny III – Zbiornika Włocławskiego i Lasów Gostynińsko-Włocławskich w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego (2003) Źródło: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego (2003) 16 3.3. Dokumenty powiatowe W „Strategii rozwoju powiatu włocławskiego na lata 2001-2015” turystyka, jest po rolnictwie drugą, wiodącą funkcją powiatu. Wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz kulturowe powiatu przyczyniły się do rozwoju różnych form wypoczynku o charakterze świątecznym, pobytowym i krajoznawczym, nie tylko dla ludności miejscowej (lokalnej), ale również dla ludności dużych aglomeracji miejskich województw ościennych, jak i kraju (Łódź, Warszawa, Katowice). Na obszarze powiatu włocławskiego, w oparciu o walory środowiska przyrodniczego, wydzielono Włocławski rejon wypoczynkowo-krajoznawczy mający duże możliwości wykorzystania Zbiornika Włocławskiego dla różnych form turystyki i rekreacji związanej z akwenem wodnym i jego otoczeniem. Do mocnych stron powiatu zaliczono m.in. występowanie walorów przyrodniczych, kulturowych, turystycznych i rekreacyjnych – szczególnie akwenu Zbiornika Włocławskiego i Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego oraz dobre warunki do tworzenia gospodarstw agroturystycznych. Szanse rozwoju powiatu upatrywano w rozwoju turystyki i agroturyzmu, ogólnodostępnej bazy turystycznej oraz wykorzystaniu akwenu wodnego Zbiornika Włocławskiego dla rozwoju różnych form turystyki i rekreacji wodnej i przywodnej. W „Strategii rozwoju powiatu lipnowskiego”, w odniesieniu do konkurencyjności powiatu, wskazano możliwości stworzenia interesujących szlaków turystycznych – piękne lasy, jeziora oraz wiodącą pozycję powiatu w regionie i wśród pozostałych powiatów o podobnych walorach środowiskowych, krajobrazowych i geograficznych w zakresie agroturystyki. Powiat lipnowski, wykorzystując posiadane walory przyrodnicze, dogodne położenie transportowe oraz urozmaicając ofertę spędzania czasu wolnego, rozwija się turystycznie, stając się miejscem wypoczynku dla mieszkańców własnych, a także większych miast (Warszawy, Bydgoszczy, Torunia, Płocka czy Włocławka). Turystyka i agroturystyka stają się więc dodatkową dziedziną aktywności gospodarczej. 17 4. Analiza wniosków i postulatów zgłoszonych przez samorządy lokalne i zainteresowane podmioty Opracowanie Koncepcji zostało poprzedzone korespondencją z samorządami powiatów i gmin zlokalizowanych bezpośrednio przy Zbiorniku Włocławskim, samorządami gmin sąsiednich oraz wybranymi instytucjami i podmiotami działającymi na terenach związanych ze Zbiornikiem Włocławskim. Pytania zadane respondentom dotyczyły przede wszystkim zakresu realizowanych na terenie opracowania funkcji turystycznych, związanych z tym planów i możliwości dalszego rozwoju, jak również kolizji i ograniczeń. Wybrani respondenci w bezpośrednich spotkaniach z zespołem autorskim Koncepcji, uszczegółowili swoje stanowiska o dodatkowy komentarz i uwagi. Uzyskane odpowiedzi obrazują aktualny stan funkcjonowania Zbiornika Włocławskiego i terenów z nim związanych, widziany i odczuwany lokalnie, z perspektywy stron najbardziej zainteresowanych, zarządzających poszczególnymi obszarami lub funkcjonujących w ich obrębie. Pozwala to na sformułowanie następujących stwierdzeń: podjęty temat opracowania „Koncepcji rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego” spotkał się z dużym zainteresowaniem i aprobatą większości respondentów. Dotyczy to Starostw Powiatowych we Włocławku i w Lipnie, samorządów lokalnych gmin przylegających do Zbiornika (Miasto Włocławek, Gmina Włocławek, Miasto i Gmina Dobrzyń nad Wisłą), a także samorządów gmin zlokalizowanych w większej odległości od Zbiornika, takich jak: Miasto Kowal, Gmina Kowal, Miasto Lipno, Gmina Wielgie, Gmina Skępe, Gmina Tłuchowo. W sposób sceptyczny do tematu podeszły gminy Baruchowo, Fabianki i Lipno, uzasadniając to brakiem odczuwalnych przez nie powiązań funkcjonalnych ze Zbiornikiem; samorządy lokalne Miasta Włocławek oraz Miasta i Gminy Dobrzyń nad Wisłą podjęły samodzielne działania ukierunkowane na turystyczne, sportowe i rekreacyjne wykorzystanie Zbiornika. We Włocławku przy ul. Płockiej, w sąsiedztwie stopnia wodnego, podjęto budowę przystani z zapleczem. W I etapie wybudowano bosmanat, drogę dojazdową, parking, infrastrukturę techniczną, część wyposażenia w elementy małej architektury. W drugim etapie przewidziano m.in. pole namiotowe i kemping, plac zabaw, tereny zieleni. W Dobrzyniu nad Wisłą powstał port z drogą dojazdową i parkingiem oraz boisko 18 do piłki plażowej i ścieżka spacerowa wzdłuż brzegu Wisły. W obu obiektach są organizowane różne imprezy masowe, obydwa miasta są zainteresowane dalszą rozbudową powstałych obiektów, z poszerzeniem o nowe funkcje. Gmina Dobrzyń nad Wisłą, jako jedyna, wskazała, iż po wybudowaniu przystani na Zbiorniku, odczuwa wzrost liczby osób odwiedzających miasto i wzrost dochodów mieszkańców; Gmina Włocławek, wyróżniająca się największym obszarem przylegającym do Zbiornika, wykazująca zlokalizowane na swoim terenie inwestycje związane bezpośrednio z akwenem (marina, przystanie) jak i z innymi formami wypoczynku (pensjonat, stadnina koni, gospodarstwa agroturystyczne, zabudowa rekreacyjna), jednocześnie stwierdziła, iż nie odczuwa wymiernych korzyści wynikających ze zlokalizowania bezpośrednio nad Zbiornikiem; pozostałe samorządy wskazały potencjalne możliwości rozwoju związane ze Zbiornikiem Włocławskim, z jednoczesnym zastrzeżeniem, iż obecnie nie odczuwają wymiernych korzyści związanych ze Zbiornikiem Włocławskim; kilku respondentów wskazało na potrzebę wybudowania ścieżki rowerowej łączącej tereny wokół Zbiornika (z uwzględnieniem ogólnopolskiej Wiślanej Trasy Rowerowej). Wskazano również potrzebę takich inwestycji jak: zaplecze hotelowo-gastronomiczne przy przystani we Włocławku, wyposażenie wszystkich przystani w niezbędne urządzenia, budowę pensjonatów i zaplecza sportoworekreacyjnego, poprawę stanu dróg dojazdowych do Zbiornika z uwzględnieniem powiązań z węzłami autostradowymi, budowę szlaków turystycznych, ścieżek pieszo-rowerowych i konnych; w zagospodarowaniu przestrzennym terenów wokół Zbiornika szczególne znaczenie odgrywa Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy o dużych walorach przyrodniczo-kulturowych i znacznym potencjale edukacyjno- naukowym. Jednak pomimo usytuowania w bezpośrednim sąsiedztwie Zbiornika i dostosowaniu do podstawowych funkcji turystycznych (przede wszystkim szlaki piesze), funkcjonuje on w sposób nie powiązany ze Zbiornikiem; próba współpracy przy sporządzaniu Koncepcji zagospodarowania Zbiornika pomiędzy zainteresowanymi stronami, podjęta w latach 2006-2011 w ramach Kujawsko-Dobrzyńskiego Związku Gmin, zakończyła się niepowodzeniem. Mimo 19 to, uczestnicy podejmowanych wówczas działań, nadal podtrzymują zasadność ich realizacji oraz ponowną gotowość współpracy. 5. Ogólna charakterystyka rejonu Zbiornika Włocławskiego 5.1. Rys historyczny budowy i wykorzystania Zbiornika Włocławskiego Zbiornik Włocławski powstał w wyniku wybudowania w latach 1963-1970 r. zapory na Wiśle we Włocławku. Jest to obiekt zrealizowany na podstawie sporządzonego w latach 1951-1956 projektu „Kaskada Dolnej Wisły”, zakładającego budowę 8 stopni na Wiśle z pierwszym we Włocławku. Celem inwestycji było wykorzystanie największego w kraju potencjału energetycznego wody do produkcji energii elektrycznej. Jednocześnie projekt zakładał wykorzystanie zbiornika na potrzeby gospodarcze związane z rolnictwem i przemysłem, ochroną przeciwpowodziową, rybactwem, a także żeglugą i turystyką. Dla zapory przewidziano również funkcję mostu drogowego. Istotnym elementem koncepcji Kaskady była budowa Kanału Centralnego, którym woda ze Zbiornika Włocławskiego miała być doprowadzana na Śląsk, zasilając po drodze regiony deficytowe. Jednak po wybudowaniu stopnia wodnego we Włocławku odstąpiono od realizacji następnych obiektów, co skutkuje do dziś wieloma niekorzystnymi konsekwencjami przyrodniczymi, gospodarczymi, społecznymi itp. Dla przykładu należy podać: osuszanie terenów podmokłych, pól i lasów w dolinie Wisły poniżej zapory, czy sedymentację osadów w górnej części zbiornika. Przepławka dla ryb w obrębie zapory bardzo ogranicza przemieszczanie się ryb, co zakłóca cykl rozwoju wybranych gatunków np. jesiotrowatych. Jednocześnie Zbiornik Włocławski zlokalizowany w centrum kraju, posiadający powierzchnię 75 km2, długość ok. 57 km oraz znakomite warunki dla uprawiania sportów i turystyki wodnej, był przez wiele lat wykorzystywany w stopniu minimalnym, a rozlokowana wokół niego infrastruktura turystyczna i sportowa związana była przede wszystkim z niewielkimi zakładowymi ośrodkami wypoczynkowymi lub działalnością drobnych prywatnych inwestorów. Dopiero w ostatnich latach, w planowe zagospodarowanie terenów włączyły się lokalne samorządy. Jest to przede wszystkim Miasto Włocławek i Gmina Dobrzyń nad Wisłą, które podjęły budowę przystani dla małych jednostek pływających. 20 Szczególnym zdarzeniem historycznym związanym ze Zbiornikiem jest zamordowanie tu w 1984 r. przez funkcjonariuszy SB kapelana „Solidarności” ks. Jerzego Popiełuszki. Dla upamiętnienia jego męczeńskiej śmierci, poniżej stopnia wodnego wzniesiono krzyż. Fotografia 1. Stopień wodny we Włocławku – widok ogólny Autor: Z. Babiński 5.2. Położenie geograficzne Zbiornik Włocławski położony jest pomiędzy 618, a 672,85 km rzeki Wisły, na granicy trzech mezoregionów: Kotliny Płockiej, Pojezierza Dobrzyńskiego i Wysoczyzny Płońskiej, na obszarze dwóch województw: górna i środkowa część Zbiornika położona jest na terenie województwa mazowieckiego, a dolna na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Otoczenie dolnej części Zbiornika wzdłuż prawego brzegu stanowią grunty rolne natomiast wzdłuż lewego - lasy sosnowe. Średnia głębokość Zbiornika wynosi ok. 5,5 m, a maksymalna - przy zaporze ok. 15 m. Większe głębokości występują na linii dawnego nurtu rzeki przebiegającej w większości wzdłuż prawego brzegu, natomiast płycizny związane są z zalanymi łachami i kępami wiślanymi oraz niskim lewym brzegiem. 21 5.3. Rzeźba terenu i warunki geologiczno-gruntowe Charakterystyczną cechą doliny dolnej Wisły jest występowanie wzdłuż jej biegu zwężeń i rozszerzeń (tzw. kotlin lub basenów). Jednym z nich jest Kotlina Płocka rozciągająca się na długości ponad 50 km między Płockiem, a Włocławkiem o maksymalnej szerokości ok. 20 km, która ma charakter doliny asymetrycznej. Wyrazem dużego zróżnicowania budowy geologicznej i rzeźby obszarów graniczących ze Zbiornikiem jest odmienny charakter morfologiczny prawego i lewego brzegu Zbiornika. Budujące prawy brzeg utwory neogeńskie i czwartorzędowe charakteryzują się dużym zróżnicowaniem pionowym i poziomym, co w istotny sposób wpływa na rozwinięcie morfologiczne krawędzi i zbocza wysoczyzny oraz linii brzegowej. Najdłuższe fragmenty prawego brzegu zbudowane są z ilastych osadów pliocenu, przykrytych osadami czwartorzędowymi. Prawy brzeg stanowiący morfologicznie strefę krawędziową Wysoczyzny Dobrzyńskiej, charakteryzuje się znaczną wysokością względną - 40-50 m oraz dużym nachyleniem zboczy - 10-50o, które zazwyczaj kończą się ostrym załomem. Na tak ukształtowany brzeg składają się głębokie i szerokie nisze o stromych ścianach, oddzielone od siebie odcinkami wysokiego klifowego brzegu w postaci wąskich cypli. Niszowe odcinki brzegu korespondują z obniżeniami w stropie osadów mioceńskich, a cyple z ich elewacjami. Rzeźba nisz kształtowana jest przez zachodzące na dużą skalę procesy osuwiskowe, a cypli przez cyklicznie zachodzące procesy obrywania i osypywania się materiału. Długość aktywnych klifów na prawym brzegu Zbiornika wynosi łącznie ok. 1,2 km, a czynnych osuwisk ok. 1 km. Elementem urozmaicającym linię brzegową są doliny niewielkich cieków spływających do Zbiornika z wysoczyzny oraz różnego rodzaju dolinki o charakterze płaskodennym lub wciosowym. Zupełnie inny charakter ma lewy brzeg Zbiornika. Jest on niski i prawie płaski. Od południa otoczenie zbiornika stanowi system poziomów terasowych wznoszących się stopniowo w kierunku Wysoczyzny Kujawskiej. Mają one charakter powierzchni sandrowych i fluwioglacjalnych. Płaską linię brzegową Zbiornika urozmaicają nieliczne zatoki związane z ujściami niewielkich dopływów. 22 5.4. Warunki hydrograficzne i jakość wód Zbiornika Zbiornik Włocławski w granicach województwa poza rzeką Wisłą zasilany jest przez cztery niewielkie prawobrzeżne dopływy, których dorzecza charakteryzują się typowo rolniczym charakterem. Ciekami tymi są: rzeka Chełmiczanka, która płynąc głęboką na ok. 30 m doliną wciosową kończy bieg w zatoce w miejscowości Zarzeczewo na 672,5 km rzeki Wisły, rzeka Bętlewianka, która kończy bieg w zatoce w miejscowości Zarzeczewo na 672,5 km rzeki Wisły, rzeka Wierzniczka, która kończy bieg w niewielkiej zatoczce Kuzki na 667,2 km rzeki Wisły, rzeka Kamieniczka, która płynąc bardzo głęboką doliną o charakterze jaru uchodzi do Zbiornika na 658,0 km rzeki Wisły, oraz jeden lewobrzeżny dopływ: rzeka Ruda, której zlewnia położona jest w całości na zwydmionych terasach pradolinnych w ok. 80% pokrytych lasem i uchodzi do Zbiornika na 662,0 km rzeki Wisły. Stan jakości wody w Zbiorniku Włocławskim jest uzależniony nie tylko od uwarunkowań zewnętrznych (ilości i jakości wód dopływających, warunków naturalnych zlewni, antropopresji), ale również od cech samego zbiornika oraz zachodzących w nim procesów. Spośród abiotycznych elementów środowiska naturalnego dużą rolę odgrywają: morfometria Zbiornika (kształt, powierzchnia, głębokość, linia brzegowa, ukształtowanie dna) oraz cechy hydrologiczne (stany wody, reżim termiczny, czas wymiany wody oraz charakter pracy stopnia wodnego). Zbiornik Włocławski zaliczany jest do akwenów charakteryzujących się szybką wymianą wody. Średni teoretyczny czas wymiany wody w Zbiorniku wynosi ok. 5 dób, rzeczywisty, uzależniony od przepływu wody wynosi od kilku do kilkunastu dób, ale również może się wydłużyć do 24. Spośród wymienionych czynników największy wpływ na jakość wód mają zjawiska hydrodynamiczne składające się na wewnątrz zbiornikową cyrkulację wody oraz „dostawa” ładunku zanieczyszczeń niesiona wodami rzeki Wisły. Oddziaływanie wód niewielkich dopływów oraz spływów powierzchniowych na jakość wód Zbiornika jest znikoma, a łączna ilość dopływających zanieczyszczeń kształtuje się na poziomie 1-2 % całkowitego ładunku zanieczyszczeń wód Zbiornika. 23 Wody Zbiornika Włocławskiego objęte są monitoringiem jakości wód powierzchniowych i podlegają klasyfikacji stanu jednolitych części wód. Z wyników badań z lat 2009 i 2011 wynika, że wody charakteryzują się umiarkowanym potencjałem ekologicznym, a więc nie spełniają wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej. Należy mieć jednak na uwadze wielkość i charakter Zbiornika oraz to, że na poszczególnych jego odcinkach (wyznaczonych stałych punktach kontrolnych) jakość wód jest zróżnicowana i osiąga również lepszą klasyfikację. Stwarza to możliwości wykorzystywania wód do celów związanych z uprawianiem turystyki, sportów wodnych, wypoczynkiem i rekreacją (jako kąpieliska lub miejsca wykorzystywane do kąpieli), pod warunkiem, że jakość wód będzie spełniała wymagania, jakim powinna odpowiadać woda w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli. 5.5. Warunki meteorologiczne i jakość powietrza Położenie obszaru opracowanie w dolinie dużej rzeki wpływa na warunki mezoklimatyczne, których charakterystycznymi cechami są: zwiększone parowanie, niższa średnia minimalna temperatura powietrza, dłuższy czas zalegania pokrywy śnieżnej oraz kierunek wiatru wymuszony układem osi doliny. Powstanie Zbiornika Włocławskiego spowodowało lokalne modyfikacje warunków pogodowych. Zasięg oddziaływania Zbiornika na warunki klimatyczne obszaru położonego po stronie lewego brzegu występuje w strefie o szerokości ok. 1-2 km, natomiast po stronie prawego brzegu oddziaływanie ogranicza się jedynie do wąskiego pasa o szerokości ok. 0,1-0,2 km, a w miejscach wysokiego brzegu nie wykracza poza krawędź wysoczyzny. Zbiornik Włocławski swym oddziaływaniem modyfikuje lokalne warunki pogodowe powodując: złagodzenie temperatury powietrza poprzez nieznaczne zmniejszenie jej dobowych i rocznych amplitud, ocieplenia występujące nocą i rankiem, a w cyklu sezonowym jesienią i zimą, ochłodzenia występujące w ciągu dnia, a w cyklu sezonowym wiosną i jesienią, nieznaczny wzrost wilgotności względnej powietrza, modyfikacje kierunku wiejących wiatrów północnych na północno-zachodnie i na południowo-wschodnie lub wschodnie, 24 zmniejszenie liczby cisz i wiatrów słabych a zwiększenie częstości występowania wiatrów o większych prędkościach, co ma znaczący wpływ na wzrost dynamiki wód Zbiornika, Brak występowania w bezpośrednim otoczeniu Zbiornika istotnych źródeł emisji do powietrza atmosferycznego, zwiększona dynamika wiejących wiatrów i korzystne otoczenie zbiornika (prawy brzeg-tereny rolne, lewy brzeg-obszary leśne) gwarantują występowanie powietrza atmosferycznego bardzo dobrej i dobrej jakości. 5.6. Warunki akustyczne Na całej długości Zbiornika, po jego lewej stronie biegnie droga krajowa nr 62, która generując ruch drogowy, ma główny wpływ na jakość klimatu akustycznego analizowanego obszaru. Generalny pomiar ruchu przeprowadzony w 2010 r. wykazał, że na odcinku drogi krajowej nr 62 Włocławek - granica województwa, średni dobowy ruch pojazdów kształtował się na poziomie 6732 pojazdów/dobę, a strumień ruchu pojazdów stanowiły: samochody osobowe ok. 60 % lekkie samochody ciężarowe (dostawcze) ok.14 % samochody ciężarowe ok. 22 % autobusy ok. 1 % ciągniki rolnicze ok.0,2 % motocykle ok.0,3 % rowery ok. 1,5 %. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływania na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzenie map akustycznych, oraz sposobów określania granic terenów objętych tymi mapami (średni dobowy ruch pojazdów powyżej 8250 pojazdów/dobę) - odcinek drogi krajowej w analizowanym obszarze nie jest zakwalifikowany do sporządzenia map akustycznych. Taka kwalifikacja odcinka analizowanej drogi jednoznacznie nie przesądza o braku wpływu ruchu pojazdów na jakość klimatu akustycznego terenu. Z analizy strumienia 25 ruchu pojazdów wynika, że ok. 36 % średniego dobowego ruchu stanowią samochody ciężarowe, które mogą negatywnie oddziaływać na klimat akustyczny, ale oddziaływanie to jest chwilowe i obejmuje tereny bezpośrednio przyległe do drogi. 5.7. Walory przyrodniczo – krajobrazowe Jak już wspomniano, tereny otaczające Zbiornik Włocławski cechuje zróżnicowane ukształtowanie powierzchni obu brzegów. Prawy brzeg, na odcinku Włocławek – Płock jest wysoko wyniesiony ponad poziom Zbiornika. Krawędź skarpy wznosi się na 30-40 m ponad wodę. Wyraźnie zarysowana krawędź Wysoczyzny Dobrzyńskiej, z licznymi punktami widokowymi, podkreśla walory krajobrazowe tego terenu. Lewy brzeg, prawie na całej jego długości między Włocławkiem, a Płockiem zajmują lasy sosnowe. Tu brzeg Wisły jest płaski z rozległym obszarem depresyjnym do rzędnej piętrzenia 57,3 m p.p.m. Przestrzenne rozmieszczenie obszarów leśnych wokół Zbiornika Włocławskiego jest bardzo nierównomierne. Gmina Dobrzyń nad Wisłą jest prawie pozbawiona lasów. Jedyną enklawę zieleni wysokiej w południowej części gminy stanowią okazałe drzewostany i kompleksy krzewów wzdłuż skarpy wiślanej. Natomiast obszar gminy Włocławek jest bardzo zalesiony, wskaźnik lesistości osiąga tu wartość 49% i należy do najwyższych w rejonie. Wzdłuż drogi krajowej nr 62 Włocławek - Płock rozciąga się zwarty kompleks lasów gostynińsko – włocławskich. Tereny te charakteryzują się wysokimi walorami przyrodniczymi objętymi ochroną prawną, jaką stanowi utworzony na początku lat 80 –tych Gostynińsko–Włocławski Park Krajobrazowy. Pod względem struktury drzewostanów przeważają monokultury sosny. Na ubogich, przeważnie piaszczystych siedliskach, przeważają powierzchniowo bory sosnowe i mieszane. Lasy te położone są w obszarze prawnie chronionym. Pełnią one funkcję ochronną , wodo- i glebochronną. Pełnią również funkcję turystyczno – rekreacyjną i są terenem silnej penetracji. 26 W rejonie Zbiornika Włocławskiego i lasów Gostynińsko-Włocławskich występują obszary podlegające ochronie różnorodności biologicznej – obszary Natura 2000.Są to: obszary specjalnej ochrony ptaków - Dolina Dolnej Wisły (kod obszaru PLB040003), Żwirownia Skoki (kod obszaru PLB040005) oraz Błota Rakutowskie (kod obszaru PLB040001), specjalne obszary ochrony siedlisk, które obecnie mają status „mających znaczenie dla Wspólnoty” - Włocławska Dolina Wisły (kod obszaru PLH040039), Błota Kłócieńskie (kod obszaru PLH040031) Ustanowienie obszarów Natura 2000 nie oznacza ich wyłączenia z użytkowania gospodarczego pod warunkiem, że użytkowanie nie zagraża zachowaniu siedlisk przyrodniczych roślin i zwierząt ani nie wpływają ujemnie na gatunki roślin i zwierząt, dla ochrony których zostały te obszary wyznaczone. Najważniejszymi elementami środowiska przyrodniczego decydującymi o potencjale turystyczno-rekreacyjnym danego obszaru są: szata roślinna, sieć wodna i rzeźba terenu. Rejon Zbiornika Włocławskiego posiada wszystkie, powyższe elementy i należy do najcenniejszych tego typu obszarów w Polsce. Ze względu na swe korzystne położenie w centralnej części kraju, na przecięciu głównych szlaków komunikacyjnych oraz wysoką atrakcyjność dla różnych form turystyki i rekreacji, w tym żeglarstwa oraz sportów wodnych, nie ma konkurencji w środkowej części kraju. Na Wzgórzu Dobrzyńskim znajdującym się na prawym brzegu Zbiornika Włocławskiego, położony jest Dobrzyń nad Wisłą z Górą Zamkową – miejscem, gdzie stał zamek Kasztelana Dobrzyńskiego, zniszczony przez Krzyżaków w 1409 r., Zespołem Klasztornym Franciszkanów oraz zabytkowymi domami mieszczan dobrzyńskich, drewnianymi i murowanymi z XIX w. Unikatowym obiektem przyrodniczym w skali regionu, a nawet kraju, jest rezerwat „Kulin” położony w granicach administracyjnych miasta Włocławka na wysokiej skarpie prawego brzegu Wisły, zajmujący powierzchnię 51,16 ha. Rezerwat ma kształt wydłużonego wieloboku rozciągającego się wzdłuż Wisły. Celem utworzenia rezerwatu było zachowanie największego w Polsce i najcenniejszego siedliska śródziemnomorskiej byliny – dyptamu jesionolistnego tzw. gorejącego krzewu Mojżesza. Skarpa wiślana jest jednym z najciekawszych pod względem krajobrazowym fragmentem Włocławka. Otwiera ona ekspozycję widokową na ogólną panoramę 27 miasta, jego historyczną i przemysłową zabudowę, z dominantami urbanistycznymi, tj. wieżami i bryłami kościołów oraz malowniczą dolinę Wisły i część Zbiornika Włocławskiego. Z kolei najciekawszymi miejscami widokowymi na terenie Gostynińsko - Włocławskiego Parku Krajobrazowego są: wieża przeciwpożarowa na Górze Piekielnej w pobliżu Widonia – najwyższy punkt widokowy umożliwiający ogląd panoramy Gostynińsko - Włocławskiego Parku Krajobrazowego, Zbiornika Włocławskiego i terenów otaczających, skarpa leśna nad Jeziorem Lubiechowskim, Goreń – punkty widokowe na trasie szlaku zielonego (Łysa Góra), wybrane odcinki drogi Włocławek – Płock (droga nr 62), z widokiem na Zbiornik Włocławski i wysoki prawy brzeg Wisły. 5.8. Walory kulturowe Atrakcyjność turystyczna Zbiornika Włocławskiego i jego okolic związana jest nie tylko z walorami przyrodniczymi ale również z występowaniem na tym obszarze wielu wartości kulturowych. Bezpośrednio ze zbiornikiem związane są dwa miasta, Włocławek i Dobrzyń nad Wisłą, obydwa o bogatej historii związanej z Kujawami i ziemią dobrzyńską. Historia Włocławka, jednego z najstarszych miast w Polsce, znajduje odzwierciedlenie w zachowanym układzie urbanistycznym miasta oraz zabytkach architektury sakralnej i miejskiej, zabytkach budownictwa przemysłowego, zieleni zabytkowej, cmentarzy, stanowisk archeologicznych. Znacznie mniejszy Dobrzyń nad Wisłą zachowuje elementy historycznego rozplanowania z wyróżniającymi zabytkami sakralnymi, małomiasteczkową zabudową mieszkaniową i grodziskiem – Górą Zamkową. Poza tym cały obszar rejonu Zbiornika Włocławskiego nasycony jest różnorodnymi obiektami zabytkowymi, obrazującymi lokalną historię, zmieniające się uwarunkowania społeczne i gospodarcze, różnorodność kulturową i wyznaniową itp. W zabudowie wsi do wyróżniających zaliczają się dawne rezydencje ziemiańskie – zespoły dworskoparkowe, m.in. w Zarzeczewie Nowym i Zarzeczewie Starym, Krojczynie, Płomianach, Dyblinie, Leniach Wielkich, Tulibowie, Wistce Królewskiej, Baruchowie, Czarnem, Dębicach – zachowane w różnym stanie, często bez towarzyszącej dawniej zabudowy folwarcznej i parku. Przykładami budownictwa wiejskiego są drewniane chaty 28 występujące na terenie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego zachowane w miejscowościach Goreń Duży, Goreń Nowy, Okna, Rakutowo, Telążna Leśna, Dąb Polski, Krzewent. Na uwagę zasługują również dawne gajówki i osady leśne. Historyczne budownictwo sakralne reprezentują kościoły w Grochowalsku, Kłótnie, Kowalu. Dopełnieniem krajobrazu kulturowego są historyczne cmentarze wyznaniowe, przydrożne kapliczki, miejsca pamięci. 6. Turystyka w rejonie Zbiornika Włocławskiego Wyznaczony w obowiązującym Planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego rejon turystyczny III - Zbiornika Włocławskiego i Lasów Gostynińsko-Włocławskich, obejmuje obszar w granicach województwa, przylegający do obu brzegów Zbiornika. Część prawobrzeżna jest ograniczona drogą wojewódzką nr 562, z uwzględnieniem położonego nad Zbiornikiem miasta Dobrzyń nad Wisłą i części gruntów gminy Fabianki. Część lewobrzeżna jest większa obszarowo i obejmuje przynależną do województwa część Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego, w tym część terenów gmin: Włocławek, Baruchowo i Kowal, miasto Włocławek z wyjątkiem północno-wschodniej dzielnicy przemysłowej oraz część gminy Brześć Kujawski, wraz z uzdrowiskiem Wieniec i przyległymi do Włocławka lasami. Granice części lewobrzeżnej rejonu wyznaczają drogi wojewódzkie nr 265 i 252 oraz budowana autostrada A1 na odcinku Pikutkowo - Brzezie. Wschodnia granica rejonu to równocześnie granica pomiędzy województwami kujawsko-pomorskim i mazowieckim. Jak już wspomniano, rejon turystyczny Zbiornika Włocławskiego jest obszarem o wyróżniającej w Polsce centralnej, atrakcyjności turystycznej, z licznymi walorami przyrodniczymi i kulturowymi. Pomimo zagospodarowania turystycznego wszystkich najbardziej atrakcyjnych miejsc w obrębie rejonu, funkcjonująca tu infrastruktura turystyczna jest ukierunkowana na niewielkie grupy odbiorców i nie generuje ruchu turystycznego o istotnym znaczeniu gospodarczym. 29 6.1. Obiekty turystyczne związane ze Zbiornikiem Włocławskim i ich stan funkcjonowania Na terenach związanym bezpośrednio ze Zbiornikiem Włocławskim rozlokowane są następujące obiekty o funkcjach turystycznych, rekreacyjnych i sportowych: marina przy stopniu wodnym we Włocławku, marina w Zarzeczewie z działającym tu od 1976 r. Yacht Clubem Anvil, marina w Dobiegniewie, port w Dobrzyniu nad Wisłą, gościniec „Pod Żaglami” z przystanią w Skokach Dużych, ośrodek wypoczynkowy w Wistce Szlacheckiej, punkt surfingowy w Modzerowie, pomnik pamięci Ks. Jerzego Popiełuszki przy stopniu wodnym we Włocławku. Standard wyposażenia oraz zakres prowadzonej działalności jest zróżnicowany w poszczególnych ośrodkach, warunkowany sezonowością (sezon żeglarski trwa od końca kwietnia do końca października, sezon urlopowy znacznie krócej, od czerwca do września). Marina przy stopniu wodnym we Włocławku jest wyposażona w stanowisko postojowe dla jednostki spacerowej, stanowiska cumownicze dla małych jednostek pływających, trapy dojściowe, slip dla małych jednostek. Posiada wypożyczalnię kajaków i rowerów wodnych. Na terenie przystani znajduje się bosmanat i budynek sanitariatów. Przewidziano również budowę hangaru i budynku gastronomicznego (w II etapie realizacji) oraz pole namiotowe, boisko wielofunkcyjne, plac zabaw, i parking. Zabezpieczono również powiązania transportowe – utwardzona droga dojazdowa i przystanek MPK. W sferze wstępnych założeń pozostaje budowa hotelu. W obrębie przystani organizowane są imprezy masowe. 30 Fotografia 2. Fragment mariny we Włocławku w rejonie portu przy stopniu wodnym Źródło: http://www.euroinfrastructure.eu/wp-content/uploads/2013/03/Marina-W%C5%81OC%C5%81AWEK.jpg Marina w Zarzeczewie stanowiąca własność Yacht Clubu Anvil obejmuje stanowiska cumownicze dla małych jednostek pływających, trapy dojściowe, slip dla małych jednostek, budynek klubu z sanitariatami i pomieszczeniami klubowymi, bar z tarasem konsumpcyjnym, tereny piknikowe, warsztat, wypożyczalnię jachtów i innych „obiektów pływających”, parking. Brak zaplecza hotelowego. Yacht Club Anvil organizuje corocznie regaty, rejsy integracyjne, imprezy okolicznościowe oraz prowadzi działalność szkoleniową. Fotografia 3. Marina w Zarzeczewie Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. 31 Port w Dobrzyniu nad Wisłą jest wyposażony w stanowiska cumownicze dla małych jednostek pływających, trapy dojściowe. Zabudowę kubaturową zastępują kontenery (sanitariaty). Brzeg jest umocniony, wzdłuż linii brzegowej prowadzi ścieżka spacerowa, w sąsiedztwie której zlokalizowano boisko do piłki plażowej. Dojazd z centrum Dobrzynia zapewnia droga utwardzona. Przewidywana jest dalsza rozbudowa i wyposażenie przystani. Fotografia 4. Port w Dobrzyniu nad Wisłą – widok ogólny Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. Marina w Dobiegniewie składa się z basenu portowego umocnionego nabrzeżem betonowym, obejmuje stanowiska cumownicze dla małych jednostek pływających i slip, a także hangar remontowy. Przy falochronie wschodnim znajduje się piaszczysta plaża. Na terenie portu znajduje się restauracja, bar, zaplecze sanitarne, hotel, sanitariaty, parking. W sezonie letnim na terenie nabrzeża rozstawiane są ławki oraz stoły, a całe miejsce jest oświetlone. W sąsiedztwie przystani znajduje się kemping, na którym można rozbić namiot lub wypożyczyć przyczepę kempingową. 32 Fotografia 5. Marina w Dobiegniewie – basen portowy, w tle budynek administracyjno-hotelowy Źródło: http://fotoforum.gazeta.pl/zdjecie/2472934,5,1,51996,Dobiegniewo--przystan-na-Zalewie-Wislanym.html Gościniec „Pod Żaglami” w Skokach Dużych jest wyposażony w stanowiska cumownicze dla małych jednostek pływających, trapy dojściowe, budynek hotelowy z restauracją, wypożyczalnię sprzętu rekreacyjnego, plażę trawiastą z możliwością rozbijania namiotów, miejsca piknikowe, plac zabaw. W części frontowej przylegającej do drogi krajowej nr 62 łączącej Włocławek z Płockiem, usytuowany jest obszerny parking dostosowany również dla TIR-ów. Ośrodek działa w systemie całorocznym. Obecnie prowadzona jest rozbudowa, powstaje nowy budynek hotelowy z częścią konferencyjną. 33 Fotografia 6. Gościniec „Pod Żaglami” w Skokach Dużych w trakcie rozbudowy Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. Ośrodek Wypoczynkowy w Wistce Szlacheckiej jest w znacznej części podzielony na niewielkie działki rekreacyjne. W miejscu dawnego zakładowego ośrodka wypoczynkowego rozlokowanych jest kilka domków kempingowych. W obrębie niewielkiej zatoczki znajduje się przystań dla małych jednostek pływających. Istotnym walorem terenu jest znacznej długości plaża piaszczysta (obecnie nieurządzona). Dojazd zapewnia droga gruntowa łącząca z drogą krajową nr 62 z Włocławka do Płocka. Fotografia 7. Przystań w Wistce Szlacheckiej Źródło: http://www.panoramio.com/photo/60836529 34 Punkt surfingowy w Modzerowie obejmuje miejsce w obrębie zapory bocznej z dojazdem na nasyp i dogodnym dostępem do wody Zbiornika. Z uwagi na obowiązujące przepisy w obszarze tym nie wybudowano żadnego zaplecza dla surferów. Pomimo tego, miejsce to jest licznie uczęszczane. Pomnik pamięci Ks. Jerzego Popiełuszki przy stopniu wodnym we Włocławku – z krzyżem i pamiątkowym głazem, jest miejscem odwiedzanym przez liczne grupy pielgrzymkowe. Fotografia 8. Miejsce pamięci męczeńskiej śmierci Błogosławionego Ks. Jerzego Popiełuszki Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. Fotografia 9. Sanktuarium Męczeństwa Sługi Bożego Ks. Jerzego Popiełuszki w budowie Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. 35 6.2. Obszary i obiekty w rejonie Zbiornika o walorach turystycznych Ośrodki miejskie - ze Zbiornikiem związane są dwa miasta – Włocławek na lewym brzegu Wisły w sąsiedztwie i poniżej stopnia wodnego oraz Dobrzyń nad Wisłą usytuowany na prawym brzegu. Każde z miast posiada indywidualną ofertę turystyczną i sportową oraz edukacyjną: Włocławek obiekty i zespoły zabytkowe, przede wszystkim: zespół staromiejski z kościołami, kamienicami, budynkami przemysłowymi, publicznymi, terenami zieleni miejskiej i in., obiekty sportowe, przede wszystkim Ośrodek Sportu i Rekreacji z Halą Mistrzów i basenami, kompleksem boisk oraz przystanią nad Zbiornikiem Włocławskim, przystań wodna przy ujściu Zgłowiączki, tereny rekreacyjne – parki, Bulwary nad Wisłą, lasy komunalne, obiekty kultury – Teatr Impresaryjny, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, Włocławskie Centrum Kultury, Multikino, jednostki zajmujące się Ekologicznej, Włocławskie edukacją – Towarzystwo Włocławskie Centrum Edukacji Naukowe, Włocławski Ośrodek Edukacji i Kultury i in., trasy turystyczne, zróżnicowane pod względem standardu hotele i obiekty gastronomiczne, lotnisko sportowe; Dobrzyń nad Wisłą obiekty i zespoły zabytkowe, przede wszystkim: zespół staromiejski z historyczną zabudową mieszkaniową, zespołem klasztornym z kościołem, grodzisko zwane „Górą Zamkową”, obiekty sportowe, przede wszystkim Dobrzyńskie Centrum Sportu i Turystyki z halą sportową i kompleksem boisk, przystań nad Zbiornikiem Włocławskim, tereny rekreacyjne – park, tereny obok przystani, obiekty kultury – Muzeum Dobrzyńskie, Dobrzyński Dom Kultury „Żak”, Przyszkolne Obserwatorium Astronomiczne – Astro-Baza trasy turystyczne; 36 Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy - to wraz z otuliną, ponad 50 000 ha terenu o wydmowym ukształtowaniu terenu, w większości lesistym, z bogatą siecią jezior, w tym wyróżniające się jezioro Gościąż i rozlokowanymi w tym obszarze zabytkami. Teren Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego funkcjonuje jako miejsce edukacji przyrodniczej, rekreacji i wypoczynku codziennego, świątecznego, pobytowego. W celu realizacji tej funkcji stworzono bazę turystyczną, obejmującą: szlaki turystyczne i dydaktyczne piesze, rowerowe, konne, wodne, miejsca łowieckie i wędkowania, miejsca widokowe, miejsca noclegowe (pensjonaty, zajazdy, gospodarstwa agroturystyczne, kempingi, pola biwakowe), gastronomię – bary, gospodarstwa agroturystyczne, Zieloną Szkołę w Goreniu Dużym. Fotografia 10. Jezioro Gościąż Źródło: http://www.zwinka.pl/obiekt-2836 Zespół dworsko-parkowy w Wistce Królewskiej obejmuje zabytkowy dwór i park z licznym starodrzewem, objęty ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków. Obiekt jest nieużytkowany, w stanie postępującej ruiny. Z uwagi na lokalizację w bezpośrednim 37 sąsiedztwie Zbiornika Włocławskiego (za zaporą boczną) i zachowane walory przyrodniczo-kulturowe posiada predyspozycje do wykorzystania turystycznego. Fotografia 11. Zespół dworsko-parkowy w Wistce Królewskiej Źródło: http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1423/ Zatoka Kuzki znajduje się na prawym brzegu Zbiornika, u ujścia strumienia Świnki. Jest to malowniczy teren atrakcyjny dla chwilowego przycumowania lub pikniku. Fotografia 12. Zatoka Kuzki Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. 38 Zatoka Ciszy znajduje się na prawym brzegu Zbiornika. Jest to malowniczy teren atrakcyjny dla chwilowego przycumowania lub pikniku. W miejscu tym przebiega granica pomiędzy województwami kujawsko-pomorskim i mazowieckim. Zatoka Bobrów znajduje się na lewym brzegu Zbiornika, ok. 600 m od Wistki Szlacheckiej w górę biegu Wisły. Ze względu na trudną dostępność, ewentualne zagospodarowanie wymagałoby dużych nakładów finansowych Jezioro Gościąż na terenie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego jest unikalnym w skali światowej obiektem, którego osady zawierają sedymentologiczny zapis okresu holoceńskiego. Tereny leśne i wiejskie rozlokowane są wzdłuż brzegów Zbiornika Włocławskiego są obszarami o atrakcyjnych powiązaniach widokowych z wodami Zbiornika i przeciwległym brzegiem, o zróżnicowanej konfiguracji terenu, predysponowane do wyznaczenia tras pieszych i rowerowych z urządzonymi punktami widokowymi i niezbędnym wyposażeniem turystycznym. Skarpa wiślana we Włocławku w rejonie Kulina to niezwykle atrakcyjny fragment Wysoczyzny Dobrzyńskiej ze względu na unikalną rzeźbę terenu oraz roślinność (rezerwat dyptamu jesionolistnego). Rejon zapory czołowej - walorem jest możliwość wykorzystania różnicy poziomu wody pomiędzy Zbiornikiem, a rzeką poniżej. Zawiśle (Wzgórza Szpetalskie) we Włocławku – jest to obszar o wyróżniających walorach przyrodniczych, przede wszystkim z uwagi na urozmaiconą rzeźbę terenu o dużych deniwelacjach dochodzących do 75 m, a także walory kulturowe związane przede wszystkim ze zwycięską bitwą stoczoną na prawym brzegu Wisły we Włocławku podczas wojny polsko-bolszewickiej w dniach 14–19 sierpnia 1920 r. Czterdziestu poległych wówczas żołnierzy uhonorowano usytuowanym na Wzgórzu Szpetalskim Pomnikiem Poległych Obrońców Wisły 1920 r. Obecnie ruch turystyczny w rejonie Zbiornika Włocławskiego ma charakter sezonowy i obejmuje w zdecydowanej większości wypoczywających czynnie na Zbiorniku Włocławskim mieszkańców Włocławka. Znaczną część wypoczywających stanowią też mieszkańcy Łodzi i Warszawy, dla których rejon pełni rolę obszaru rekreacji weekendowej i pobytów urlopowych. Występująca tendencja zwyżkowa w liczbie osób uczestniczących w wypoczynku i rekreacji, na i przywodnej świadczy o dużym zapotrzebowaniu na tego typu spędzanie czasu wolnego. 39 Fotografia 13. Pomnik Poległych Obrońców Wisły 1920 r. Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. 6.3. Powiązania turystyczne Zbiornika Włocławskiego z otaczającymi terenami 6.3.1. Powiązania funkcjonalne rejonu turystycznego Zbiornika Włocławskiego z otaczającymi terenami Umiejscowienie Zbiornika Włocławskiego w obszarze dwóch województw, kujawskopomorskiego i mazowieckiego sprawia, iż Zbiornik, pomimo spójnych walorów i predyspozycji turystycznych, funkcjonuje w obszarach podzielonych, determinowanych granicami administracyjnymi. Jedynie przyległy Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy, w przynależnych mu granicach, zarządzany jest jednolicie przez dyrekcję z siedzibą w Kowalu. Istniejące podziały administracyjne sprawiają, iż turystyka związana ze Zbiornikiem Włocławskim rozwija się indywidualnie w poszczególnych ośrodkach. Podejmowana współpraca jest okazjonalna, dostosowywana do wybranych imprez masowych. Brakuje spójnego programu turystycznego i sportowego dla Zbiornika. Jednocześnie oferowany program ukierunkowany jest na atrakcje związane przede wszystkim z akwenem, bez powiązań turystycznych z otoczeniem, przede wszystkim Gostynińsko-Włocławskim Parkiem Krajobrazowym ale również licznymi miejscowościami rozlokowanymi nieco dalej, o wyróżniających zasobach przyrodniczych i kulturowych. 40 6.3.2. Powiązania transportowe rejonu Zbiornika W sąsiedztwie Zbiornika Włocławskiego, bezpośrednim i dalszym, przebiegają szlaki komunikacyjne o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym. Do szlaków o znaczeniu krajowym zalicza się drogi krajowe: nr 62, nr 1, nr 67 oraz nr 10. Do tej grupy należy również zaliczyć znajdującą się w budowie autostradę A1, obecnie funkcjonuje odcinek pomiędzy węzłem Kowal, a węzłem Stryków, łączącym autostradę A1 z autostradą A2. Połączenie to umożliwia szybki dojazd do rejonu Zbiornika z Łodzi i Warszawy. Spośród dróg wojewódzkich mających znaczenie dla powiązań transportowych Zbiornika z otoczeniem należy wymienić drogi o numerach: 265, 266, 269, 252, 268, 301, 562, 558, 541, 559, natomiast spośród dróg powiatowych, najważniejsze są drogi o numerach: 2918, 2907, 2609, 2713, 2740, 2904, 2044, 2741, 2721, 2722, 2909. Dla powiązań lokalnych duże znaczenie ma sieć dróg gminnych. Uzupełnieniem powiązań transportowych jest linia kolejowa nr 18 relacji Kutno-Toruń, linia kolejowa nr 27 Toruń - Nasielsk oraz lotnisko sportowo-turystyczne w Kruszynie koło Włocławka. Dodatkowym elementem powiązań transportowych jest przebiegająca przez Zbiornik Włocławski międzynarodowa droga wodna E40, łącząca Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym od Gdańska Wisłą do Warszawy i dalej Narwią i Bugiem do Dniepru. W Bydgoskim Węźle wodnym droga E40 łączy się z drogą wodną E70, stanowiącą europejski szlak komunikacyjny z Antwerpii w Belgii do Kłajpedy na Litwie. Brak jest połączenia transportowego pomiędzy dwoma brzegami Zbiornika Włocławskiego w rejonie Dobrzyń nad Wisłą – Dobiegniewo, istniejące dwie przeprawy drogowe we Włocławku i Płocku nie zapewniają wystarczającej obsługi terenu. Należy również wspomnieć o wytyczonej po obu stronach Wisły, Wiślanej Trasie Rowerowej, której projekt przygotowała Polska Agencja Rozwoju Turystyki, jednak jej proponowany przebieg w znacznej odległości od Zbiornika, powoduje konieczność wyznaczenia niezależnej, lokalnej trasy rowerowej bezpośrednio powiązanej z akwenem. 41 6.3.3. Szlaki turystyczne Penetrację terenu i dostęp do najbardziej atrakcyjnych miejsc przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych zapewniają wytyczone w obrębie rejonu Zbiornika szlaki turystyczne zarówno o charakterze lokalnym, jak i ponadlokalne, w tym międzynarodowe, takie jak: Międzynarodowy Szlak Rowerowy EuroVelo R-2, zwany również „Szlakiem Stolic” (zielony). - szlak przebiega przez następujące kraje: Irlandia, Wielka Brytania, Holandia, Niemcy, Polska, Białoruś, Rosja. „Szlak Stolic”, ma połączyć Galway (w Irlandii) z Moskwą. Stopień trudności szlaku – łatwy. Długość szlaku wynosi ok. 5500 km, na terenie kujawsko-pomorskiego ok. 50 km; Ponadregionalny Szlak VeloMazowia Nr 20 (zielony). - szlak jest wytyczony przez Mazowsze i Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy do Włocławka, m.in. przez Skrzynki, Kukawy, Warząchewkę Polską, Pinczatę. Stopień trudności – łatwy. Długość szlaku wynosi 105 km; Ponadregionalny Szlak Wisły (niebieski). - obejmuje trasę podzieloną na niepołączone z sobą odcinki: Płock – Soczewka, a następnie Dobiegniewo – Wistka Królewska - Modzerowo – Włocławek. Biegnie lewym brzegiem Wisły, wykorzystując w wielu miejscach koronę wałów przeciwpowodziowych. Stopień trudności – łatwy. Długość szlaku na odcinku Dobiegniewo – Włocławek wynosi 15 km; Szlak czarny „Martyrologii” – przebiega trasą: Włocławek – Jezioro Czarne – Jedwabna – Jezioro Wikaryjskie – Widoń – Grzmiąca – Warząchewka – Pinczata – Józefowo – Wieniec Zdrój – Włocławek. Na szlaku znajdują się oznakowane miejsca upamiętniające egzekucje ludności cywilnej w okresie II wojny światowej. Szlak prowadzi przez obszar wydmowy na najwyższej z wydm – Piekielnej Górze znajduje się wieża przeciwpożarowa na Widoniu, wykorzystywana również jako wieża widokowa. W pobliżu można obejrzeć pozostałości niemieckiego systemu obronnego z II wojny światowej z systemem schronów bojowych typu „Tobruk”. Stopień trudności – łatwy. Długość szlaku wynosi 35,4 km 43 Szlak niebieski „Łącznikowy” – przebiega trasą: Kowal – Dębniaki – Przyborowo - Wójtowskie – Mursk – Smólnik – Mostki. Szlak rozpoczyna się na Placu Rejtana w Kowalu, w mieście w którym urodził się król Kazimierz Wielki. Przebiega przez wiele atrakcyjnych przyrodniczo miejsc w obrębie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego kierując się do jezior Wójtowskich. Nad jeziorem Wójtowskim Dużym krzyżuje się ze szlakiem zielonym, następnie dociera w okolice leśniczówki Mursk, gdzie łączy się na długości ok. 800 m ze szlakiem żółtym „Północnym”. Dociera do skrzyżowania, które jest jednocześnie węzłem szlaków (niebieski i żółty pieszy oraz początek rowerowego żółtego). Następnie przebiegając drogami śródpolnymi i zagajnikami (Smolnicki Las) dochodzi do Zespołu Szkół w Smólniku. Tutaj istnieje możliwość skorzystania z miejsca odpoczynku (wiata, krąg na ognisko i ławki). Szlak kończy się na skrzyżowaniu z drogą krajową nr 62 Włocławek – Płock w pobliżu przystanku PKS. Stopień trudności – łatwy. Długość szlaku wynosi 20 km. Szlak zielony „Południowy” – im. króla Kazimierza Wielkiego - obejmuje trasę: Włocławek – jeziora Wójtowskie – jezioro Lubiechowskie – jezioro Rakutowskie – jezioro Skrzyneckie – część płocka GWPK w kierunku Gąbina. Na terenach leśnych w okolicach Jeziora Czarnego, łączy się ze szlakiem czarnym „Martyrologii” i wspólnie osiągają osadę Jedwabna. Następnie wkracza na tereny GWPK prowadząc nad jezioro Wikaryjskie, jedno z najliczniej odwiedzanych przez mieszkańców Włocławka jezior, z parkingiem i polem namiotowym. Mijając Wikaryjkę kieruje się nad zarośnięte jezioro Widoń, a następnie w kierunku jeziora Wójtowskiego Małego, które okala ukształtowany zespół wydm śródlądowych. Obok położone jest śródleśne jezioro – Wójtowskie Duże z licznymi ośrodkami wypoczynkowymi zlokalizowanymi na wschodnim jego brzegu. Na jednym ze zboczy rynny jeziora zachował się fragment grądu objęty ochroną rezerwatową. Następnie szlak kieruje się nad jezioro Lubiechowskie. Z punktu widokowego na leśnej skarpie rozpościera się widok na jezioro Rakutowskie, będące rezerwatem przyrody. Kolejny odcinek szlaku prowadzi do wsi Krzewent i Goreń Duży. Wędrując tym odcinkiem podziwiać można wspaniale ukształtowane wydmy z ich najwyższym punktem – Łysa Góra, a następnie nad jezioro Goreńskie, mijając jałowce - pomniki przyrody, kieruje się do sąsiedniego jeziora - Skrzyneckiego, z położoną nad nim wsią letniskową. Z drugiej strony jeziora zlokalizowane są liczne ośrodki wypoczynkowe. Szlak zielony łączy się z żółtym, 44 biegnącym z Gostynina i wkracza w część płocką GWPK. Stopień trudności – łatwy. Długość szlaku wynosi około 65 km. Szlak żółty „Północny” (nazywany również szlakiem głównym Kotliny Płockiej) – przebiega przez Włocławek – okolice jeziora Radyszyńskiego – Telążnę – Jazy. Szlak rozpoczyna się we Włocławku, mijając osiedle Kazimierza Wielkiego wkracza w teren lasów komunalnych otaczających miasto od wschodu biegnąc w kierunku jeziora Rybnica. Od tego miejsca przebiega już po terenie GWPK. Następnym odcinkiem szlaku są jeziora Radyszyńskie należące do ciągu jezior rynnowych tarasu wydmowego pradoliny Wisły, otoczone łąkami i borami sosnowymi. Następnie szlak dochodzi do skrzyżowania dróg i łączy się ze szlakiem niebieskim „Łącznikowym”, przemierzając wspólnie następne 800 m do leśniczówki Mursk, a później do wsi Telążna. W pobliżu znajduje się miejsce pamięci zwane „Migdalszczyzną” związane z okresem II wojny światowej. Dalej szlak biegnie przełomem Granną Górą, mija jezioro Chrapka i biegnie w kierunku jezior na Jazach: Gościąż, Mielec, Wierzchoń i Brzóska. Po prawej stronie mija mogiłę żołnierza z 1939 r. W odległości ok. 2 km na południowy zachód znajduje się rezerwat „Jazy”. Następnie szlak przekracza granicę województwa kujawsko-pomorskiego w kierunku części płockiej GWPK. Stopień trudności – łatwy. Długość szlaku wynosi 71 km. Miejski spacerowy szlak obiektów zabytkowych we Włocławku - szlak został wytyczony według lokalizacji najciekawszych pod względem turystycznym obiektów zabytkowych w mieście, takich jak: dzwonnica katedralna (początek szlaku), Muzeum Diecezjalne, budynek dawnego starostwa z I poł. XIX w., budynek remizy straży pożarnej zbudowany w 1909 r., zespół budynków hoteli „Zajazd Polski” z XIX w., pomnik poświęcony żołnierzom polskim walczącym na wszystkich frontach drugiej wojny światowej (Plac Wolności), pałac Mühsama z XIX w., kościół i klasztor oo. Franciszkanów Reformatorów pw. Wszystkich Świętych z 1644 r., Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, 45 zespół kościoła ewangelicko-augsburskiego z XIX w., kościół pw. Św. Witalisa z XIV w., Wyższe Seminarium Duchowne z XIX w., bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z XIV w., prałatówka z XIX w., park miejski im Henryka Sienkiewicza (założony w 1870 r.), Czarny Spichrz z końca XVIII w., Muzeum Biskupa Michała Kozala oraz Izba Pamięci Prymasa Stefana Wyszyńskiego, w budynku z XVII w., pałac biskupi z XIV w., Muzeum Zbiorów Sztuki – spichlerz z XIX w., kościół pw. Św. Jana Chrzciciela z XVI w., Muzeum Historii Włocławka – kamieniczki barokowe z XVIII w., Muzeum Etnograficzne – dawny spichrz z 1848 r., Bulwary im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, most stalowy im. Marszałka Rydza Śmigłego oddany do użytku w 1947 r., w miejsce zniszczonego w czasie drugiej wojny światowej mostu z 1937 r., punkt widokowy na wzgórzu szpetalskim, rezerwat florystyczny „Kulin” utworzony w 1967 r., krzyż upamiętniający tragiczną śmierć ks. Jerzego Popiełuszki (przy stopniu wodnym we Włocławku). Oprócz szlaków pieszych i rowerowych wytyczono szlak wodny rzeki Zgłowiączki, na której organizowane są spływy kajakowe. Szlak wodny Zgłowiączka Zgłowiączka jest lewobrzeżnym dopływem Wisły. Płynie przez tereny rolnicze Kujaw dość szeroką, podmokłą doliną. W dolnym biegu, o znaczniejszym spadku, płynie głębiej wciętym korytem, przecinając duży kompleks leśny otaczający Włocławek. Szlak wodny rozpoczyna się od jeziora Głuszyńskiego. Jest to szlak typowo nizinny, łatwy (z wyjątkiem niektórych nieco trudniejszych odcinków poniżej Nowego Młyna), nieco uciążliwy z powodu występujących w górnym biegu mielizn oraz zwalonych drzew. Całkowita długość szlaku wynosi około 70 km i kończy się u ujścia Zgłowiączki do Wisły we Włocławku. Szlak jest dostępny na całej długości jedynie przy stanie 46 wody wyższym od przeciętnego np. wiosną do połowy czerwca albo po większych opadach. Na jego przebycie potrzeba 2-3 dni. 6.3.4. Wartości edukacyjne rejonu Uwarunkowania przyrodniczo-geograficzne kwalifikują teren Zbiornika Włocławskiego i Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego jako miejsce edukacji, przede wszystkim przyrodniczej. Przykładem może być ośrodek naukowo-badawczy Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu zlokalizowany w Dobiegniewie, Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej we Włocławku, które za główny statutowy cel działania przyjęło koordynowanie i prowadzenie działań z zakresu szeroko rozumianej edukacji ekologicznej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych oraz Zielona Szkoła w Goreniu. Na potrzeby edukacji wytyczono i oznakowano w parku ścieżki przyrodniczo dydaktyczne: 6.4. Niecka Kłócieńska, Trasa ornitologiczna po Niecce Kłócieńskiej, Smólnik, Kosinowo, Ruda, Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna Kukawy Nadleśnictwa Włocławek. Działalność turystyczna i sportowa związana ze Zbiornikiem Włocławskim Ruch turystyczny w rejonie Zbiornika Włocławskiego ma obecnie charakter sezonowy i obejmuje w zdecydowanej większości wypoczywających czynnie na Zbiorniku Włocławskim mieszkańców Włocławka. Znaczną część wypoczywających stanowią też mieszkańcy Łodzi i Warszawy, dla których rejon pełni rolę obszaru rekreacji weekendowej i pobytów urlopowych. Występująca tendencja zwyżkowa w liczbie osób uczestniczących w wypoczynku i rekreacji, nawodnej i przywodnej, świadczy o dużym zapotrzebowaniu na tego typu spędzanie czasu wolnego. 47 W obrębie Zbiornika Włocławskiego i terenów przyległych realizowane są liczne imprezy, w tym regaty organizowane przez poszczególne ośrodki: Marina Zarzeczewo: Otwarcie sezonu (kwiecień), Festyn wodniacki dla mieszkańców Włocławka (maj), Anwilowy Dzień Dziecka pod Żaglami – festyn wodniacki z elementami nabrzeżnymi (maj) , Długodystansowe Mistrzostwa Polski Jachtów Kabinowych Anwil Cap – regaty żeglarskie (czerwiec) - zawody rozgrywane w ramach regat kwalifikacyjnych Puchary Polski Jachtów Kabinowych, Ogólnopolskie Regaty o Błękitną Wstęgą Zalewu Włocławskiego (w ramach międzynarodowych regat żeglarskich będących memoriałem Benedykta Michewicza). Regaty Kujawsko-Pomorskie Cup rozgrywane są na obszarze Zalewu Włocławskiego między Włocławskiem a Dobrzyniem, Integracyjne Regaty Żeglarskie Antałek (sierpień) mające na celu promocję "morza włocławskiego" wraz z jego walorami turystycznymi, nautycznymi oraz integrację środowiska żeglarskiego. Ponadto Yacht Club Anwil co roku organizuje wiele tzw. Zielonych Biwaków dla młodzieży szkolnej, które łączą edukacyjne zajęcia proekologiczne z wodniackimi. W Księdze Pływań Mariny Zarzeczewo zarejestrowano ok. 400 wypłynięć członków YCA i osób czarterujących jachty żaglowe i ok. 500 wypłynięć pozostałym sprzętem wodniackim członków i innych osób korzystających z Mariny. Liczba wypłynięć z Mariny Zarzeczewo jest wyższa, gdyż YCA nie rejestruje wypłynięć prywatnych armatorów. Łącznie w roku 2012 w imprezach organizowanych na terenie Mariny Zarzeczewo uczestniczyło ponad 15 000 osób. Ośrodek Sportu i Rekreacji we Włocławku – imprezy organizowane w Marinie przy stopniu wodnym we Włocławku Organizatorem imprez na terenie Mariny przy stopniu wodnym we Włocławku jest Ośrodek Sportu i Rekreacji we Włocławku. OSIR jest organizatorem imprez o charakterze masowym, powiązanych z pokazami na wodzie, mini regatami, 48 regularnymi rejsami statkiem pasażerskim po Zbiorniku oraz atrakcjami dla dzieci i dorosłych, w których w 2012 r. uczestniczyło 10 500 osób. Imprezy cieszą się zwyżkującym zainteresowaniem, na rok 2013, oprócz dotychczasowych, planowane są zawody w sportach motorowodnych, narciarstwie wodnym oraz wakebardingu. Przykładem organizowanych imprez są: otwarcie sezonu żeglarskiego (maj) – ok. 3000 osób, obchody „Dnia Dziecka” – festyn pod patronatem Prezydenta m. Włocławek (maj) – ok. 2000 osób, rejsy statkiem turystycznym „Albatros” (lipiec, sierpień) – 60 rejsów, ok. 1500 osób, imprezy dla amatorów turystyki krajoznawczej, nordic walking, biegaczy i rowerzystów (maj-wrzesień) - ponad 4 000 osób. Klub Żeglarski w Dobrzyniu n/Wisłą Port w Dobrzyniu nad Wisłą specjalizuje się w organizacji regat. Przykładem organizowanych imprez są: Regaty – Mistrzostwa Polski w klasie Raceboard (sierpień) – 46 uczestników, Puchar Dobrzynia n/Wisłą (maj) – ok. 30 uczestników, Treningi – 200 wypłynięć, plus 50 razy motorówką. W 2013 r. odbędą się imprezy z udziałem dużej liczby uczestników tj.: Kujawsko-Pomorskie CUP (maj) – ok. 80 uczestników, Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży (sierpień) – ok. 500 uczestników. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze oddział we Włocławku - było w 2012 r. organizatorem imprez na Wiśle i na terenie Parku Gostynińsko – Włocławskiego: Zimowy spływ rz. Wisłą – Włocławek – Gąbinek (styczeń) – 15 osób, Indywidualne wypływy na Wisłę członków Klubu Wodniaków PTTK (cały rok) – 20 osób, Rowerowy Rajd Niepodległości GWPK (listopad) – 33 osoby, Rajd Rowerowy Baruchowo – Kowal (sierpień) – 30 osób, Rowerowy Rajd Wielkanocny GWPK (kwiecień) – 30 osób. 49 Sanktuarium Męczeństwa Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki, Punkt Informacji Pielgrzymkowej Turystyka o charakterze pielgrzymkowym realizowana jest przez Zgromadzenie Braci Pocieszycieli z Getsemanii we Włocławku. Miejsce męczeńskiej śmierci bł. ks. Jerzego Popiełuszki na stopniu wodnym we Włocławku odwiedziło 11 500 osób, w tym, w zorganizowanych grupach 160 autokarów oraz 3000 osób indywidualnych spoza Włocławka. Przypuszczalnie faktyczne liczby są znacznie większe, ponieważ w Punkcie Informacji Pielgrzymkowej rejestrowano jedynie wybrane grupy pielgrzymów. Najwięcej autokarów zatrzymało się na stopniu wodnym w trakcie pielgrzymek: do Radia Maryja w Toruniu, Ludzi Pracy do Częstochowy, Marsz w obronie życia, Bieg Jerzego Popiełuszki, Rocznica śmierci bł. ks. Jerzego. W trakcie budowy jest Dom Pielgrzyma na ok. 50 miejsc przy ul. Płockiej we Włocławku. Wznoszona jest również wieża kościelna z platformą widokową (43 m), co przyczyni się do uatrakcyjnienia miejsca. Tworzone jest nowoczesne multimedialne Muzeum Męczeńskiej Śmierci bł. ks. Jerzego w piwnicach Sanktuarium. Ośrodek Wypoczynkowy w Wistce Szlacheckiej - na terenie ośrodka urządzane są wieloosobowe imprezy turystyczno-rekreacyjne zamawiane przez zakłady pracy, w których uczestniczy od 100–3000 osób. Organizowane są też rejsy turystyczne po Wiśle wynajętymi statkami turystycznymi. Przystań jachtowa posiada 20 miejsc cumowanych. W 2012 r. ośrodek w Wistce Szlacheckiej przyjął ok. 15 000 osób. Marina w Dobiegniewie - przystań wodna w Dobiegniewie jest przystanią prywatną ukierunkowaną na realizację imprez turystyczno-rekreacyjnych zamawianych przez zakłady pracy. Oferuje rejsy jachtami motorowymi po Zbiorniku Włocławskim. Marina dysponuje przystanią jachtową na ok. 40 miejsc cumowniczych i bazą noclegową na ok. 40 miejsc. 50 7. Podsumowanie i wnioski Stan funkcjonowania turystyki w rejonie Zbiornika Włocławskiego warunkowany jest wieloma czynnikami, przede wszystkim są to: lokalne walory środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz możliwości ich wykorzystania w turystyce, zaangażowanie potencjalnych inwestorów w działalność turystyczną na tym obszarze, zainteresowanie potencjalnych odbiorców produktu turystycznego związanego ze Zbiornikiem, uzależnione od dostępności transportowej, proponowanej oferty, dostępu do informacji o ofercie itp. W sąsiedztwie Zbiornika zlokalizowane są dwa miasta – Włocławek na lewym brzegu Wisły w sąsiedztwie i poniżej stopnia wodnego oraz Dobrzyń nad Wisłą usytuowany na prawym brzegu w środkowej części Zbiornika, w pobliżu granicy z województwem mazowieckim. Obydwa miasta dopiero w ostatnim okresie podjęły działania zmierzające do wykorzystania Zbiornika dla celów turystycznych, sportowych i rekreacyjnych. Efektem tego są inwestycje związane z przystanią we Włocławku oraz przystanią w Dobrzyniu nad Wisłą, obydwie zrealizowane częściowo, niemniej z perspektywą dalszego rozwoju wynikającego z determinacji władz obydwu miast. Jednak wieloletnie zaniechania i brak wcześniejszego zainteresowania Zbiornikiem spowodowały, iż imprezy organizowane w obrębie Zbiornika, w większości nie mają powiązań funkcjonalnych z miastami. Analiza lokalnych walorów przyrodniczych i kulturowych pozwala na sformułowanie następujących wniosków, uzasadniających rozwój turystyki w rejonie: 1. Zbiornik Włocławski jest największym akwenem w centralnej Polsce o warunkach umożliwiających uprawianie sportów wodnych: żeglarstwa, windsurfingu, nart wodnych itp.; 2. Potencjał turystyczno-wypoczynkowy Zbiornika jest wykorzystywany w niewielkim tylko zakresie; 3. W obrębie Zbiornika i w jego sąsiedztwie nie wyznaczono stref ciszy, co umożliwia wykorzystywanie obszaru na potrzeby sportów motorowodnych; 52 4. Tereny w sąsiedztwie Zbiornika, o najlepszych predyspozycjach do lokalizacji obiektów turystyczno-sportowych są zainwestowane (przystanie, ośrodki wypoczynkowe), jednak ich wielkość, standard i zakres prowadzonej działalności są niewielkie; 5. Zainwestowanie terenu związanego bezpośrednio ze Zbiornikiem pochodzi ze źródeł prywatnych lub przedsiębiorstw, natomiast inwestycje samorządowe są dopiero w fazie początkowej, częściowo zrealizowane; 6. W istniejących obiektach rozlokowanych po obu brzegach Zbiornika realizowane są atrakcyjne imprezy, ukierunkowane jednak na wąskie grupy odbiorców – żeglarzy, wind-surfingowców i in. Działania te są w większości zindywidualizowane, a współpraca pomiędzy ośrodkami ograniczona; 7. Sąsiadujący ze Zbiornikiem Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy dysponuje wieloma atrakcjami przyrodniczymi (wydmowe ukształtowanie terenu, zróżnicowane zbiorowiska roślinne, bogata fauna, liczne zbiorniki wodne, krajobrazy itp.), w tym objętymi różnymi formami ochrony; 8. Program turystyczno-wypoczynkowy i edukacyjny na terenie Gostynińsko- Włocławskiego Parku Krajobrazowego funkcjonuje indywidualnie, bez powiązań ze Zbiornikiem Włocławskim; 9. Cały obszar wymaga wyposażenia w odpowiedniej jakości powiązania transportowe – drogi, trasy rowerowe i piesze, konne, w tym funkcjonujące jako zróżnicowane tematycznie szlaki turystyczne; 10. Realizowana dotychczas promocja Zbiornika ma charakter „statyczny” (foldery, kalendarze, targi turystyczne itp.) i nie daje oczekiwanych efektów. 53 8. Kierunki zagospodarowania i rozwoju 8.1. Ogólne założenia do programu zagospodarowania i rozwoju turystyki Wyjątkowe walory przyrodnicze w połączeniu z dużym potencjałem turystyczno wypoczynkowym, stwarzają bardzo szerokie możliwości w zakresie aktywizacji społeczno-gospodarczej nie tylko terenów przyzbiornikowych ale również całej południowo wschodniej części województwa kujawsko pomorskiego. Wykorzystanie tych możliwości wymaga jednak podjęcia poważnego wyzwania organizacyjnego, finansowego oraz inwestycyjnego. Wydaje się, że jest to jedyna droga umożliwiająca realizację szerokiego programu budowy atrakcyjnego i konkurencyjnego centrum rekreacyjno-wypoczynkowego w skali kraju. Zdaniem autorów jest oczywiste, że tylko takie przedsięwzięcie może być realnym czynnikiem aktywizującym gospodarkę i społeczeństwo wspomnianej części województwa. Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzenia, a także omówione wcześniej uwarunkowania, przyjęto następujące ogólne założenia programowe, jako podstawę do szczegółowego zagospodarowania i rozwoju analizowanego obszaru: 1. Wykorzystanie walorów Zbiornika Włocławskiego musi być powiązane z jednoczesnym wykorzystaniem walorów jego bliższego i dalszego otoczenia. Takie podejście rozszerza znacznie ofertę turystyczną bazującą na zasobach kulturowych i środowiskowych obszarów otaczających. Dotyczy to w dużej mierze miasta Włocławka, które posiada unikalne zasoby kulturowe i będzie posiadało bogatą i niezwykle interesującą bazę sportowo-turystyczną. Jest to szczególnie istotne dla osób przebywających dłużej w rejonie Zbiornika Włocławskiego i korzystających z projektowanej tam bazy wczasowej. To również szansa na aktywizację gospodarczą dla wielu miejscowości oferujących turystom swoje atrakcje i związane z nimi usługi. 2. Dalszy rozwój terenów wokół Zbiornika Włocławskiego powinien być kształtowany głównie w oparciu o istniejącą bazę i obiekty. Założenie to wynika z uwarunkowań przyrodniczych oraz intensywności zagospodarowana. Na odcinku około 50 kilometrów linii brzegowej Zbiornika w obrębie województwa kujawsko pomorskiego, zlokalizowanych jest sześć obiektów o funkcji 55 turystyczno–rekreacyjno–sportowej tj. marina przy stopniu wodnym we Włocławku, marina w Wistce Szlacheckiej, marina w Dobiegniewie, zajazd i przystań wodna w Skokach Dużych, port w Dobrzyniu nad Wisłą, marina w Zarzeczewie. Wymienione obiekty zlokalizowane są w najkorzystniejszych miejscach, z punktu widzenia funkcji jakie pełnią. Realizacja nowych obiektów tego typu, wiązała by się z koniecznością poniesienia znacznych nakładów na stworzenie odpowiednich warunków dla ich funkcjonowania w powiązaniu ze zbiornikiem. Oczywiście nie zamyka to możliwości potencjalnym inwestorom, którzy chcieliby wybudować kolejny port (przystań, marinę) wraz z odpowiednią infrastrukturą. 3. Włocławek powinien być silniej powiązany funkcjonalnie ze Zbiornikiem Włocławskim i jego otoczeniem. Jest to założenie oczywiste, ponieważ zachodnie fragmenty zbiornika bezpośrednio sąsiadują z miastem o dużym potencjale ludnościowym, tradycyjnie związanym z Wisłą. Stworzenie znacznie lepszych możliwości korzystania z walorów tego akwenu spowoduje, że mieszkańcy Włocławka będą mieli alternatywę dla dotychczasowych miejsc wypoczynku i staną się jego ważnymi użytkownikami. Będzie to szczególnie widoczne, jeśli uda się zrealizować szeroki program inwestycyjny, umożliwiający codzienne i weekendowe korzystanie z szeroko rozumianego wypoczynku nad wodą. Dodatkowym czynnikiem łączącym funkcjonalnie miasto ze Zbiornikiem Włocławskim, będzie kolejny zbiornik jaki powstanie w wyniku spiętrzenia wód Wisły w rejonie Siarzewa. Wówczas to Włocławek będzie pełnił znaczącą w skali kraju funkcję ośrodka (centrum) turystyki i sportów wodnych, spinającego obydwa akweny. 4. Należy położyć nacisk na rozwój bazy turystyczno-wypoczynkowej, umożliwiającej całoroczne korzystanie z walorów środowiska. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego dają szerokie możliwości w zakresie całorocznego korzystania z jego walorów i zasobów. W okresie letnim wypoczynek i rekreacja związane będą przede wszystkim ze Zbiornikiem oraz Gostynińsko-Włocławskim Parkiem Krajobrazowym. W okresie jesiennym podstawowa oferta wypoczynkowa związana będzie ze wspomnianym Parkiem oraz propozycjami turystycznymi Włocławka i całego podregionu. Zimowa oferta obejmie szeroki zakres atrakcji obejmujących różnego rodzaju imprezy 56 rekreacyjno – sportowe takie jak kuligi, biegi narciarskie, zjazdy narciarskie itp. Wiosna to okres budzenia się natury do życia, najlepszym miejscem do obserwacji tego procesu będzie wspaniały kompleks Gostynińsko– Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Oferta w tym zakresie powinna obejmować wycieczki związane z „podglądaniem” natury w jak najszerszym tego słowa znaczeniu. Jest również oczywiste, że baza całoroczna generuje znacznie większe dochody niż baza sezonowa. Czynnik ten będzie miał istotne znaczenie dla lokalnej gospodarki i rynku pracy. 5. Baza turystyczna i sportowo–rekreacyjna powinna posiadać najwyższe standardy i być konkurencyjna na rynku krajowym i zagranicznym. Pełne wykorzystanie walorów zbiornika i jego otoczenia zależne jest od istnienia odpowiedniego zaplecza gwarantującego bardzo dobre warunki pobytu. Współczesne materialną wymagania jakościowe, jeśli chodzi o bazę wypoczynkową i sportowo–rekreacyjną, są jednoznaczne. Jakość i komfort takiej bazy musi być na najwyższym poziomie. Jest przecież oczywiste, że czynnik ten wpływa bezpośrednio na poziom produktu turystycznego i jego konkurencyjność. Jeśli zatem warunek ten nie będzie spełniony, zainteresowanie potencjalnych nabywców takiego produktu będzie bardzo małe. 6. Należy wskazać i wypromować jedno lub dwa centra ruchu turystycznego i wypoczynku stałego. Wydaje się, że konieczne jest wskazanie dwóch ośrodków (centrów dla lewobrzeżnej i prawobrzeżnej części rejonu Zbiornika), pełniących funkcję wypoczynkową i turystyczną. Byłyby one wyposażone w wysokiej jakości infrastrukturę hotelową i rekreacyjną, zapewniającą odpowiedni standard wczasowiczom i turystom. Powinny oferować bogaty produkt turystyczny w zakresie różnych form wypoczynku. Jednocześnie stanowiłyby logistyczną bazę wypadową dla różnych rodzajów turystyki, związanej z penetracją i poznawaniem walorów przyrodniczych i kulturowych regionu. Wspomniane ośrodki powinny generować główny ruch turystyczny aktywizujący gospodarczo cały obszar w rejonie Zbiornika. 7. Niezbędne jest zapewnienie sprawnych i czytelnych powiązań drogowych rejonu Zbiornika z innymi obszarami województwa kujawsko-pomorskiego i kraju. Funkcjonowanie całego rejonu zależne będzie od jego dostępności transportowej, umożliwiającej masowe przyjazdy turystów, wczasowiczów 57 i uczestników różnego rodzaju imprez. Działania w tym zakresie powinny koncentrować się na niezbędnych inwestycjach drogowych, umożliwiających zapewnienie sprawnego ruchu ze wszystkich kierunków w stronę Zbiornika. Szczególne znaczenie należy przypisać kierunkom związanym z aglomeracjami warszawską i łódzką. Wspomniane obszary stanowią największy potencjalny rynek konsumencki dla szerokiej i konkurencyjnej oferty kompleksu turystyczno – wypoczynkowego Zbiornika Włocławskiego. 8. Konieczne jest stworzenie sprawnego i atrakcyjnego, z punktu widzenia turystyki, systemu powiązań transportowych wokół Zbiornika i w jego obrębie. W odniesieniu do zbiornika powinny to być ogólnodostępne miejsca cumowania w obrębie marin i portów, dla różnych jednostek pływających (statki, łodzie czarterowane). Natomiast w otoczeniu Zbiornika powinna powstać sieć tras rowerowych umożliwiająca poruszanie się w obrębie najatrakcyjniejszych miejsc. W związku z tym wspomniane trasy powinny, między innymi, przebiegać w bezpośrednim sąsiedztwie Zbiornika i łączyć atrakcyjne miejsca pod względem przyrodniczym, kulturowym i krajobrazowym. Wspomniane trasy muszą posiadać odpowiednio wysokie parametry techniczne, umożliwiające swobodną i komfortową jazdę oraz niezbędną infrastrukturę towarzyszącą (miejsca postojowe, sanitariaty itp.). W kształtowaniu powiązań transportowych wokół Zbiornika niezbędne jest uwzględnienie powiązań obu brzegów promem łączącym Dobiegniewo i Dobrzyń nad Wisłą. 9. Należy stworzyć bazę sportową, umożliwiającą funkcjonowanie Zbiornika i jego otoczenia jako krajowego centrum sportów wodnych. Wyjątkowe cechy morfometryczne Zbiornika Włocławskiego w połączeniu z często występującymi wiatrami o prędkościach powyżej 8 m/s powodują, że obiekt ten znakomicie nadaje się do uprawiania sportów żeglarskich. Duża powierzchnia lustra wody oraz brak ograniczeń w zakresie specjalnych form ochrony przyrody, czynią ten obiekt bardzo atrakcyjnym dla rozwoju sportów motorowodnych. W oparciu o istniejącą już bazę oraz doświadczenia organizacyjne, celowe jest dalsze rozwijanie funkcji sportowej na najwyższym poziomie. Wymagać to będzie budowy odpowiedniej infrastruktury technicznej i zaplecza gwarantujących jakość, niezbędną dla obiektów organizujących zawody na poziomie krajowym i międzynarodowym. Taka baza, aktywnie wykorzystywana, będzie doskonałym 58 czynnikiem promującym miasto Włocławek, Zbiornik i całe województwo kujawsko pomorskie. 10. Konieczna jest aktywizacja lokalnych społeczności, ukierunkowana na współpracę w zakresie realizacji programu zagospodarowania Zbiornika. Realizacja programu inwestycyjnego związanego z tworzeniem szerokiej i nowoczesnej bazy turystyczno–wypoczynkowej powinna być poprzedzona działaniami mającymi na celu zaktywizowanie lokalnych społeczności. W ramach tych działań powinny być prowadzone różnego rodzaju szkolenia i spotkania, mające na celu przybliżenie całej koncepcji i przedstawienie potencjalnych korzyści jakie wiązać się będą rozwojem turystyki i wypoczynku w tym obszarze. Efektem tych działań powinno być szerokie poparcie społeczne dla całego przedsięwzięcia oraz wzrost aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców. 11. Ośrodki (kompleksy Zbiornikiem, turystyczno-wypoczynkowe) powinny posiadać swoją położone dodatkową, bądź nad wiodącą „specjalizację” np: sporty żeglarskie, motorowodne itp. Takie podejście jest w zasadzie potwierdzeniem stanu istniejącego w tym zakresie. Przykładem mogą być dwa ośrodki: Zarzeczewo i Dobrzyń nad Wisłą, które obok funkcji rekreacyjnej są wyspecjalizowane w sportach żeglarskich. Taka „specjalizacja” poparta istniejącym doświadczeniem i nową bazą, zapewni odpowiednią jakość realizowanych zadań i programów szkoleniowych. Pozwoli to, przy konsekwentnej postawie działaczy, uczynić Zbiornik Włocławski poważnym ośrodkiem szkoleniowym w zakresie sportów wodnych. 12. Należy wykorzystać możliwości sportowego zagospodarowania terenów w rejonie Zawiśla we Włocławku oraz w rejonie stopnia wodnego. Zawiśle położone jest w obrębie tzw. wzgórz szpetalskich, gdzie niwelacje terenu dochodzą do 70-75 m. Takie różnice wysokości oraz korzystne ukształtowanie terenu dają możliwości wykorzystania go dla rozwoju różnego rodzaju sportów. Przy stopniu wodnym różnica poziomów wody w Wiśle wynosząca średnio ok. 11-12 m umożliwia budowę toru dla kajakarstwa górskiego. 13. Wskazane jest wykorzystanie niepowtarzalnych walorów edukacyjnych obszaru. Unikalnym zasobem przyrodniczym w skali światowej (jednym z trzech na świecie) jest jezioro Gościąż, w którego osadach dennych zapisana jest cała historia okresu polodowcowego. Wyróżniającym w skali kraju na tym terenie jest 59 również rezerwat dyptamu jesionolistnego w Kulinie we Włocławku. Wykorzystanie tych walorów jest ogromną szansa dla promocji i rozwoju kwalifikowanej turystyki ukierunkowanej na ciekawostki i atrakcje przyrodnicze. Odrębnym przykładem jest historia zwycięskiej bitwy, która rozegrała się w 1920r. nad Wisłą we Włocławku. Ta ważna nie tylko dla Polski ale i Europy batalia, powinna być upamiętniona tym bardziej, że wojnie 1920 roku nie poświęcono dotychczas żadnego obiektu muzealnego w kraju. 14. Realizacja całego przedsięwzięcia będzie wymagała powołania podmiotu, który zajmie się sprawami organizacyjnymi, promocją, poszukiwaniem źródeł finansowania inwestycji itp. Przedsięwzięcie na tak dużą skalę, obejmujące różnego rodzaju działania programowe i inwestycyjne, podejmowane przez różne podmioty, wymaga sprawnej koordynacji i obsługi organizacyjnej. Jest mało prawdopodobne aby taki obowiązek wziął na siebie jeden z samorządów lokalnych, czy samorząd województwa kujawsko pomorskiego. Należy również przypuszczać, że takiego zadania nie podejmie się żaden z indywidualnych inwestorów. W związku z tym konieczne będzie, aby zainteresowane samorządy, jako gospodarze terenu, powołały podmiot, który weźmie na siebie realizację programu zagospodarowania i funkcjonowania Zbiornika Włocławskiego. 8.2. Struktura funkcjonalno - przestrzenna Po przeanalizowaniu wszystkich uwarunkowań, zgłoszonych propozycji, a także uwzględniając zapisy zawarte w ogólnych założeniach do programu zagospodarowania i rozwoju turystycznego przyjęto, że podstawowe elementy struktury funkcjonalno – przestrzennej analizowanego obszaru będą tworzyć następujące ośrodki: Miasto Włocławek z funkcjami: turystyczno-wypoczynkową, sportowo- rekreacyjną, edukacyjną i turystyką pielgrzymkową, jako ośrodek, który będzie stanowił główne „zaplecze” turystyczne dla całego rejonu Zbiornika i jednocześnie będzie jednym z ważniejszych konsumentów jego produktu, Wistka Królewska z funkcją turystyczno-wypoczynkową , Wistka Szlachecka z funkcją turystyczno-wypoczynkową, jako główny ośrodek wypoczynkowy lewobrzeżnej części rejonu Zbiornika, generujący największy ruch turystyczny w całym rejonie, 60 Dobiegniewo z funkcją turystyczno-wypoczynkową i sportowo-rekreacyjną, Skoki Duże z funkcją turystyczno-wypoczynkową, Dobrzyń nad Wisłą z funkcją turystyczno-wypoczynkową i sportowo-rekreacyjną, jako główny ośrodek ruchu turystycznego w północnej części rejonu, Kuzki z funkcją turystyczno-wypoczynkową, Zarzeczewo z funkcją turystyczno-wypoczynkową, sportowo-rekreacyjną i edukacyjną, Jezioro Gościąż z funkcją edukacyjną i naukowo-badawczą. Wymienione ośrodki będą dostępne bezpośrednio poprzez dogodne połączenia drogowe (drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne), umożliwiające sprawny dojazd dla osób zamierzających skorzystać z ich oferty turystyczno – wypoczynkowej czy sportowej. Dodatkowym elementem komunikacyjnym, wiążącym te ośrodki będzie trasa rowerowa, przebiegająca najbardziej atrakcyjnymi fragmentami strefy brzegowej Zbiornika i rzeki Wisły. Będzie się ona wpisywać w sieć istniejących ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego, tworząc jeden spójny system funkcjonalny. Wspomniane drogi, trasa rowerowa oraz sieć ścieżek rowerowych, umożliwią swobodną penetrację turystyczną całego obszaru, określonego granicami niniejszego opracowania. Wszystkie ośrodki i obiekty, położone bezpośrednio nad Zbiornikiem, będą również dostępne od strony wody dla różnego rodzaju jednostek pływających, w tym statków pasażerskich. Szczególną rolę w funkcjonowaniu rejonu turystycznego przypisuje się trzem wyspecjalizowanym jednostkom, jakimi są: Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy z obszerną ofertą przyrodniczą, krajoznawczą, kulturową i edukacyjną, w tym „Zielona Szkoła” w Goreniu i Pracownia Dydaktyczna w Kowalu, z wyznaczonymi zróżnicowanymi tematycznie ścieżkami edukacyjnymi i trasami turystycznymi, Uzdrowisko Wieniec Zdrój z bogatą ofertą leczniczą sanatoryjną i SPA, Lotnisko sportowo-turystyczne w Kruszynie – zarządzane przez Aeroklub Włocławski, prowadzący działalność edukacyjną w zakresie różnorodnych szkoleń lotniczych jak i będący organizatorem wielu imprez lotniczych, w tym również o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym. 61 Działalność Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego, Uzdrowiska Wieniec Zdrój i Aeroklubu Włocławskiego rozwija się samodzielnie i nie wymaga istotnych zmian programowych. Zakłada się jednak sukcesywne podnoszenie standardu oferowanych przez nie usług jak i włączenie się w program współpracy w rejonie turystycznym, ze szczególnym uwzględnieniem współpracy Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego przy tworzeniu i funkcjonowaniu ośrodka jezioro Gościąż. Przedstawiona struktura tworzy spójny system funkcjonalny, umożliwiający całoroczne wykorzystanie bogatych walorów obszaru. Daje to dużą gwarancję wykorzystania bazy pobytowej oraz technicznej wszystkich ośrodków. 62 8.3. Propozycje szczegółowego programu zagospodarowania poszczególnych ośrodków Dla przedstawionych w rozdziale 8.2 ośrodków, przewiduje się bogaty program inwestycyjny, umożliwiający uzyskanie wysokich standardów jakościowych zagospodarowania przestrzeni i obiektów z nią związanych. Propozycje w zakresie zagospodarowania i zabudowy uwzględniają proponowane funkcje jakie powinny wspomniane ośrodki pełnić. Takie podejście wynika z uwarunkowań, określających dotychczasowe formy gospodarowania, a także możliwości rozwojowych wynikających z dyspozycyjnej przestrzeni i położenia. Biorąc powyższe pod uwagę proponuje się następujący zakres programowy dla poszczególnych ośrodków: 1. Miasto Włocławek Duże znaczenie miasta w przyjętej strukturze funkcjonalno-przestrzennej wymaga podjęcia realizacji następującego programu: Marina przy stopniu wodnym we Włocławku - obiekt ten będzie służył przede wszystkim jako ważny punkt wypadowy do penetracji Zbiornika Włocławskiego. Zlokalizowana tutaj będzie główna przystań dla statków spacerowych pływających po Zbiorniku Włocławskim, a także rzece Wiśle. Stąd będzie się zaczynać wygodna trasa rowerowa, biegnąca po koronie zapory bocznej w kierunku Wistki Królewskiej – Wistki Szlacheckiej i dalej do Dobiegniewa (wariantowo do Skoków Dużych). Proponuje się aby marina była miejscem organizacji zawodów motorowodnych różnej rangi, w tym krajowej i międzynarodowej. W związku z tym niezbędne są następujące działania inwestycyjne: pełna realizacja projektowanego programu inwestycyjnego, budowa na części zapory bocznej, miejsc (widowni) dla widzów obserwujących zawody motorowodne bądź inne imprezy związane z wodą, budowa obiektu hotelowego (trzygwiazdkowego) dla 60 osób, głównie uczestników zawodów sportowych na wodzie. 64 Marina przy ujściu Zgłowiączki we Włocławku - jest to nowoczesny obiekt będący w trakcie zaawansowanej budowy, dla którego zakłada się szeroki program użytkowy, obejmujący funkcje związane ze sportami wodnymi, zwłaszcza wioślarstwem. Marina będzie służyła również jako miejsce postojowe dla różnych jednostek pływających, w tym także dużych statków spacerowych, jachtów żaglowych i motorowych itp. Obiekt będzie posiadał odpowiednie zaplecze techniczne oraz bazę hotelową i gastronomiczną. Przyszłościowo będzie stanowił ważny element zagospodarowania projektowanego zbiornika przy stopniu wodnym w Siarzewie. Ze względu na bogaty program funkcjonalny nie przewiduje się tutaj na razie dodatkowych inwestycji. Fotografia 14. Realizowana marina we Włocławku u ujścia rzeki Zgłowiączki Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. 66 Fotografia 15. Projekt mariny we Włocławku u ujścia rzeki Zgłowiączki Źródło: http://www.portalsamorzadowy.pl Tor wodny dla kajakarstwa górskiego przy stopniu wodnym Włocławek - będzie to unikalny w skali kraju obiekt umożliwiający uprawianie kajakarstwa górskiego na obszarze nizinnym. Zostanie on zrealizowany na bazie wielkogabarytowej przepławki dla ryb, w tym zwłaszcza ryb jesiotrowatych. Planuje się budowę odpowiedniego toru i zaplecza, umożliwiającego organizację zawodów na poziomie światowym a także organizację i funkcjonowanie olimpijskiego ośrodka treningowego kajakarstwa górskiego. Tor kajakowy o długości około 1000 m i spadku powyżej 10% zasilany będzie grawitacyjnie wodą ze Zbiornika Włocławskiego w ilości około 20 m 3/s, co umożliwi spływy kajakami porównywalne do cieków górskich, dotychczas niedostępne w Polsce centralnej. Z torem kajakowym będzie powiązana przepławka dla ryb, również jesiotrowatych. Cały obiekt o wybitnie ekologicznym charakterze, będzie wkomponowany w wysoką skarpę Wzgórz Szpetalskich, co dodatkowo podniesie jego walory estetyczno-krajobrazowe. Realizacja tego zamierzenia wiąże się z: budową ujęcia i kanału przerzutowego wody ze Zbiornika do toru kajakowego i przepławki, budową zaplecza techniczno-socjalnego dla całego ośrodka, budową widowni na 1000 miejsc, budową miejsc parkingowych i drogi dojazdowej. 67 Fotografia 16. Tereny lokalizacji toru kajakarstwa górskiego Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. Fotografia 17. Przykład sztucznego toru kajakarstwa górskiego Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/37/Krakow-tor_kajakrastwa_gorskiego.jpg 68 Ośrodek sportów zimowych we Włocławku - realizacja tego przedsięwzięcia będzie wiązała się z wykorzystaniem znakomitych warunków naturalnych dla tego typu obiektów. Znajdujące się tutaj wzgórza o deniwelacjach dochodzących do 70-75 metrów, stwarzają doskonałe warunki do budowy narciarskich i saneczkarskich tras zjazdowych. Jest to również doskonały teren do budowy narciarskich tras biegowych. Dzięki wspomnianym walorom, ośrodek ten może być nie tylko miejscem rekreacji dla mieszkańców miasta Włocławka i regionu ale również możliwe będzie organizowanie zawodów sportowych w narciarstwie dla dzieci i młodzieży szkolnej na szczeblu regionalnym i krajowym (np. biegi narciarskie). Biorąc pod uwagę te czynniki konieczna będzie realizacja następującego programu: budowa trzech narciarskich tras zjazdowych o długości 400, 600 i 800 metrów oraz spadkach od 5 do 20 %, budowa toru saneczkowego o długości minimum 300 metrów, budowa wyciągu krzesełkowego (lub orczykowego) o długości 300 m, budowa małego lodowiska otwartego o wymiarach 20-35 m, budowa trasy dla narciarstwa biegowego, budowa letniego toru saneczkowego (sankorolki), budowa zaplecza techniczno-socjalnego ośrodka, budowa ujęcia wody dla naśnieżania stoków, ewentualna budowa skoczni narciarskiej o parametrach K80, zlokalizowanej w rejonie stacji górnej kolejki gondolowej, w sąsiedztwie Muzeum Historii Wojny 1920 r. 69 Fotografia 18. Tereny lokalizacji Ośrodka Sportów Zimowych Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. Fotografia 19. Przykład letniego toru saneczkowego Źródło: http://www.karkonosze.ws/showphoto.php?photo_id=2583 Muzeum Historii Wojny 1920 roku - realizacja takiego przedsięwzięcia ma pełne uzasadnienie rangą wydarzeń historycznych, jakie miały miejsce we Włocławku w 1920 roku, a także znaczeniem tej wojny dla niepodległości Polski i Europy. Dodatkowym atrybutem jest fakt, że tak znamienne wydarzenie nie posiada obiektu, który byłby mu poświęcony i umożliwiał jednocześnie szeroką edukację społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży. Powinien to być jeden z najważniejszych pomników naszej historii, sławiących 70 nasze zwycięstwo na wagę bytu narodowego. Najlepsza i historycznie uwarunkowana lokalizacja muzeum to Wzgórza Szpetalskie w rejonie istniejącego Pomnika Obrońców Wisły 1920 roku. Jest szansa na to aby właśnie w tym miejscu powstał jedyny taki w skali kraju pomnik – muzeum, upamiętniający to ważne wydarzenie historyczne. Program inwestycyjny dla powyższego obiektu będzie obejmował: budowę kompleksu muzealnego obejmującego sale wystawiennicze, salę konferencyjną, salę dla pokazów multimedialnych, zaplecze gastronomiczne, zaplecze socjalne, pokoje gościnne, taras widokowy, powiązanie przestrzenne Pomnika Obrońców Wisły 1920 roku z muzeum, budowę drogi dojazdowej do muzeum, budowę parkingów, budowę kolejki gondolowej przez Wisłę, łączącej Bulwary im. Marszałka Piłsudskiego (stacja dolna kolejki) z kompleksem muzealnym (stacja górna kolejki), włączenie muzeum i Pomnika Obrońców Wisły 1920 roku do szlaku turystycznego wokół Zbiornika Włocławskiego i terenów nadwiślańskich. Fotografia 20. Proponowana lokalizacja Muzeum Historii Wojny w 1920 r., w tle panorama Włocławka Źródło: KPBPPiR we Włocławku, 2013 r. 71 2. Wistka Królewska Zespół dworsko–parkowy w Wistce Królewskiej - obejmuje on zabudowania dworskie wraz z otaczającym parkiem, a także przylegle pola i łąki. Docelowo będzie to obiekt rekreacyjno-wypoczynkowy związany z gospodarstwem ekologicznym, rekreacją konną oraz możliwością gry w golfa itp. W związku z tym przewiduje się remont i adaptację istniejącej zabudowy dworskiej oraz renowację parku. Zakłada się również budowę pola golfowego oraz infrastruktury do prowadzenia nauki jazdy konnej. 3. Wistka Szlachecka Ośrodek wypoczynkowy - będzie przede wszystkim służył całorocznemu wypoczynkowi pobytowemu oraz turystyce weekendowej, świątecznej i codziennej. Ten ostatni rodzaj turystyki będzie adresowany głównie do mieszkańców Włocławka, zwłaszcza w sezonie letnim. Ruch turystyczny pobytowy stanowić powinien ofertę dla mieszkańców innych regionów naszego kraju i zagranicy. Pod względem funkcjonalnym ośrodek przewidywany jest jako główne centrum ruchu turystycznego i wypoczynku na całym obszarze objętym opracowaniem. Stąd będą rozchodzić się szlaki turystyczne na obszar Gostynińsko Włocławskiego Parku Krajobrazowego oraz dalszych terenów tej części regionu kujawsko–pomorskiego i mazowieckiego. Osiągnięcie tak ważnej funkcji oraz odpowiednio wysokiej jakości usług, wymaga realizacji szerokiego programu inwestycyjnego, który powinien objąć: budowę dużego kompleksu hotelowo- wypoczynkowego (czterogwiazdkowy) na minimum 800 osób. Ze względu na wyjątkowe walory estetyczno - krajobrazowe otaczającej przestrzeni, należy przewidzieć budowę miejsca widokowego (tarasu kawiarni), na najwyższej kondygnacji hotelu, budowę nowoczesnego zaplecza gastronomicznego, powiązanego z bazą hotelowo-pensjonatową, budowę przy hotelu zaplecza rekreacyjnego z krytym basenem (mini park wodny), budowę promenady spacerowej z wydzieloną trasą rowerową o długości 800 – 1000 m, wzdłuż ogólnodostępnej plaży. Promenada powinna być wzbogacona o małą architekturę, atrakcyjną roślinność, a także małą gastronomię. budowę mola, umożliwiającego przybijanie statków spacerowych, budowę plaży wraz z basenami pływającymi, umożliwiającymi jednoczesną kąpiel dla 200 – 300 osób, 72 budowę parkingu hotelowego dla minimum 250 samochodów oraz parkingu ogólnodostępnego na minimum 300 samochodów i 500 rowerów, budowę pętli dla autobusów komunikacji miejskiej oraz innych pojazdów dowożących ludzi do ośrodka, budowę mostku dla trasy rowerowej łączącego dwa brzegi zatoki wiślanej w Wistce Szlacheckiej, budowę ogólnodostępnego kompleksu rekreacyjnego dla dzieci, budowę przystani z wypożyczalnią sprzętu pływającego, utworzenie wypożyczalni rowerów, oraz innych pojazdów „ekologicznych”, umożliwiających poruszanie się po terenach leśnych Gostynińsko- Włocławskiego Parku Krajobrazowego, utworzenie wypożyczalni pojazdów samochodowych dla chętnych do zwiedzania dalszych rejonów województwa kujawsko – pomorskiego, przebudowę drogi nr 62 celem zapewnienia bezpiecznego wyjazdu i wjazdu na teren ośrodka, budowy kompleksowej wewnętrznej infrastruktury technicznej (w tym oczyszczalni ścieków) i drogowej, zapewniającej sprawne funkcjonowanie wszystkich obiektów oraz bezpieczeństwo dla środowiska. 73 Rys. 10. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno - wypoczynkowych w Wistce Szlacheckiej Źródło: opracowanie własne 4. Dobiegniewo Marina - podstawowa funkcja tego ośrodka będzie obejmowała obsługę ruchu turystycznego związanego z wodą (żeglarstwo, turystyka i rekreacja motorowodna). Dodatkowo będzie to miejsce dla miłośników karawaningu i turystyki wędrownej. Z racji położenia, marina powinna również pełnić funkcję przystani promowej dla połączenia z Dobrzyniem nad Wisłą. W sąsiedztwie przewiduje się rozwój budownictwa letniskowego, jako indywidualnej formy rekreacji i wypoczynku. Spełnienie wymogów wymienionych funkcji będzie dotyczyło: dostosowania istniejącego zagospodarowania i wyposażenia do wyższych standardów jakościowych, ewentualnej budowy nowego basenu jachtowego, budowy przystani promowej, uporządkowania zabudowy mieszkalnej i gospodarczej znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie mariny, budowy niezbędnej infrastruktury drogowej, zapewniającej dogodne połączenie mariny z drogą krajową nr 62. 75 Rys. 11. Marina Dobiegniewo – proponowane połączenie promowe z Dobrzyniem nad Wisłą Źródło: opracowanie własne 5. Skoki Duże Gościniec „Pod Żaglami” - główną funkcją ośrodka, obejmującego zajazd i kompleks hotelowy oraz przystań wodną, jest obsługa podróżnych korzystających z transportu samochodowego. Świadczone w tym zakresie usługi związane są z gastronomią oraz hotelarstwem. Dzięki istniejącej przystani wodnej, ośrodek przyciąga również użytkowników jednostek pływających, świadcząc dla nich usługi z zakresu gastronomii. Jest to jednak, jak na razie, działalność drugorzędna. Dlatego też docelowo przewiduje się rozbudowę infrastruktury, umożliwiającej większe wykorzystanie walorów Zbiornika. Powinno to być adresowane do osób, które na dłużej zatrzymają się w hotelu, na przykład jako uczestnicy szkolenia, konferencji itp., a także do użytkowników kompleksu domów letniskowych, położonych w sąsiedztwie. W związku z tym przewiduje się: dalsze wzmocnienie funkcji hotelowo gastronomicznej, poprzez pełną realizację przyjętego programu rozbudowy i modernizacji, rozbudowę i modernizację przystani wodnej, budowę zaplecza technicznego dla przechowywania sprzętu pływającego. 76 Rys. 12. Koncepcja Gościńca Pod Żaglami – budynek usługowy z częścią hotelowo-konferencyjną (autor: J. Tomczak) 6. Dobrzyń nad Wisłą Port - przewiduje się, że będzie to obiekt o szerokim programie usług, związanych z wykorzystaniem walorów Zbiornika i całej strefy przyzbiornikowej. Będzie on również stanowił bazę wypadową dla zwiedzania Ziemi Dobrzyńskiej, a także ważne miejsce wypoczynku dla mieszkańców Dobrzynia nad Wisłą, miasta Lipna i powiatu lipnowskiego. Z racji wieloletniej tradycji i doświadczeń organizacyjnych, Dobrzyń nad Wisłą powinien być nadal znaczącym w skali kraju organizatorem zawodów żeglarskich, zwłaszcza adresowanych do młodzieży. Z oczywistych względów będzie to również ośrodek szkoleniowy w zakresie żeglarstwa. W związku z powyższym przewiduje się następujące przedsięwzięcia inwestycyjne: budowę miejsca umożliwiającego swobodne przybijanie promu łączącego Dobrzyń nad Wisłą z Dobiegniewem, budowę o wysokim standardzie zaplecza socjalno technicznego dla portu (budynek bosmanatu, hangary, warsztat, pomieszczenie konferencyjne, zaplecze socjalne itp.), umożliwiającego sprawną organizację dużej rangi zawodów żeglarskich oraz obsługę ruchu jednostek pływających, budowę kompleksu hotelowo-gastronomicznego (trzygwiazdkowego) na 150 miejsc, budowę ogólnodostępnej plaży z zapleczem socjalnym oraz pływającymi basenami (basenem), 77 budowę sezonowego kompleksu rozrywkowego dla dzieci, w tym małego basenu i zjeżdżalni, modernizację istniejącej promenady nadbrzeżnej i połączenie jej z Górą Zamkową, zagospodarowanie skarpy nadwiślańskiej, poprzez wprowadzenie zieleni i małej architektury, budowę amfiteatru na 500 – 700 miejsc, jako elementu zagospodarowania skarpy nadwiślańskiej, zagospodarowanie Góry Zamkowej, w tym budowa platformy widokowej. 78 Rys. 14. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno-sportowych w Dobrzyniu nad Wisłą Źródło: opracowanie własne 7. Kuzki Teren nad zatoką - przewidywany jest jako miejsce przeznaczone dla amatorów obcowania z przyrodą. Można będzie zatrzymywać się tutaj na nocleg pod namiotem, czy we własnej łodzi, rozpalić ognisko i kontemplować naturę. Będzie to również ważny punkt widokowy na trasie rowerowej pomiędzy Dobrzyniem nad Wisła, a Zarzeczewem i Włocławkiem. Mając to na uwadze nie planuje się poważniejszych przedsięwzięć inwestycyjnych. Działania w tym zakresie ograniczą się jedynie do: budowy infrastruktury sanitarnej (toalety, bieżąca woda, miejsce składowania odpadów stałych), wyznaczenia i utrzymania pola namiotowego, budowy pomostu cumowniczego dla jachtów i łodzi, 80 budowy platformy widokowej, umożliwiającej oglądanie panoramy Zbiornika Włocławskiego oraz kompleksu lasów Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. 8. Zarzeczewo Marina - jest to ośrodek o ugruntowanej tradycji żeglarskiej. Zakłada się, że jego dotychczasowe funkcje będą utrzymane, z położeniem akcentu na organizację wielkich imprez żeglarskich i motorowodnych. Będzie to również ważne miejsce, gdzie mogą być organizowane liczne imprezy plenerowe dla mieszkańców Włocławka, a także miejsce postojowe jachtów klubowych i prywatnych. Dodatkowo marina będzie również ośrodkiem szkoleniowym i miejscem generującym ruch pobytowy, zwłaszcza dla osób pragnących uzyskać odpowiednie uprawnienia żeglarskie lub motorowodne (wczasy szkoleniowe). W związku z tym niezbędne są następujące przedsięwzięcia inwestycyjne: rozbudowa mariny o nowoczesne keje i nabrzeża, umożliwiające swobodne cumowanie dla licznych jednostek pływających w okresie odbywających się regat i innych zawodów, budowa miejsca dla cumowania większych jednostek takich jak statki pasażerskie i wycieczkowe, budowa kompleksu hotelowo – konferencyjnego (trzygwiazdkowy) na 150 miejsc wraz z zapleczem, budowa drogi dojazdowej do ośrodka, spełniającej współczesne standardy techniczne, budowa platformy widokowej dla widzów oglądających zawody rozgrywane na Zbiorniku, budowa drogi (pieszo jezdni) pomiędzy mariną, a platformą widokową. 81 Rys. 16. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno-sportowych w Zarzeczewie marina i hotel Źródło: opracowanie własne Rys. 17. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno-sportowych w Zarzeczewie – platforma widokowa Źródło: opracowanie własne 83 9. Jezioro Gościąż Ośrodek edukacyjno–turystyczny – jako unikalny w skali międzynarodowej, funkcjonować będzie w oparciu o niezwykłe zasoby przyrodnicze osadów dennych Jeziora Gościąż. Z racji specyficznej funkcji, usługi tego ośrodka będą adresowane w dużej mierze do młodzieży akademickiej i szkolnej oraz miłośników nauk przyrodniczych. Oczywiście powinien on również służyć jako wyjątkowa atrakcja dla innych uczestników ruchu turystycznego (turystyka kwalifikowana). Biorąc pod uwagę powyższe założenia, planuje się następujące przedsięwzięcia: budowę obiektu hotelowego (trzygwiazdkowy) na 50 osób z dodatkową funkcją konferencyjno – dydaktyczną, budowę mini Muzeum Ziemi, przedstawiającego największe ciekawostki przyrodnicze rejonu Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego, Jeziora Gościąż oraz Zbiornika Włocławskiego, budowę astrobazy; dzięki znacznemu oddaleniu ośrodka od silnych źródeł światła, możliwe będzie dogodne prowadzenie pół profesjonalnych obserwacji astronomicznych, budowę dogodnego połączenia drogowego (droga gminna) ośrodka z drogą krajową nr 62, budowa niezbędnej infrastruktury technicznej dla obsługi ośrodka. 8.4. Kierunki rozwoju powiązań przestrzennych rejonu Zbiornika Włocławskiego Rejon turystyczny Zbiornika Włocławskiego kumuluje liczne i zróżnicowane atrakcje i możliwości spędzania czasu wolnego. Nie jest to jednak oferta zamknięta obszarowo, wręcz przeciwnie, lokalizacja Zbiornika pozwala na penetrację turystyczną otoczenia zarówno pieszą, jak i z wykorzystaniem różnych środków lokomocji. 84 8.4.1. Powiązania turystyczne Pobyt w rejonie Zbiornika Włocławskiego daje możliwości zwiedzania okolicy. Jako szczególnie atrakcyjne pod względem turystycznym należy wskazać rozlokowane w najbliższym sąsiedztwie: Brześć Kujawski – miasto o zachowanym średniowiecznym układzie urbanistycznym, historycznie związane z Łokietkiem; na obrzeżach miasta zabytkowy zespół urbanistyczny dawnej cukrowni, Wieniec Zdrój – uzdrowisko z bogatą ofertą leczniczą i SPA, Lipno – miasto z historycznym układem urbanistycznym, związane z Polą Negri i Nawojką, Skępe – miasto z sanktuarium Matki Boskiej, związane z turystyką pielgrzymkową, Kowal – dawne miasto królewskie, miejsce urodzenia króla Kazimierza III Wielkiego, a także aktora Jana Nowickiego, Baruchowo – wieś z zachowanym zespołem dworsko-parkowym z XIX w. znamienitej rodziny Kretkowskich, Wielgie – wieś z zachowanym drewnianym kościołem z poł. XVII w., oraz zespołem dworsko-parkowym z przełomu XIX/XX w., Chełmica Duża – wieś z zachowanym zespołem folwarcznym z XIX-XX w. i parkiem z końca XVIII w., neogotyckim kościołem z pocz. XX w. Tłuchowo – wieś gminna z neogotyckim kościołem z 1886-88 r. Spośród nieco dalej położonych, na uwagę turystów zasługują: Ciechocinek - uzdrowisko z bogatą ofertą leczniczą, SPA, ofertą kulturalną itp., Raciążek i Bobrowniki – historyczne ośrodki nad Wisłą z zachowanymi ruinami średniowiecznych zamków, Nieszawa – niewielkie miasto nad Wisłą z zachowanym historycznym układem urbanistycznym o atrakcyjnej panoramie eksponowanej od strony rzeki, miasto Stanisława Noakowskiego, Wietrzychowice i Gaj gm. Izbica oraz Sarnowo gm. Lubraniec– miejscowości z grobami megalitycznymi, Chodecz – miasto w południowej części województwa z XVIII-wiecznymi barokowymi katakumbami, 85 Kłóbka gm. Lubień Kujawski – wieś z Kujawsko-Dobrzyńskim Parkiem Etnograficznym (skansenem). Lubraniec – miasto z zachowanymi obiektami zabytkowymi, w tym zespół pałacowoparkowy z XIX w., neogotycki kościół parafialny z pocz. XX w. i synagoga z końca XVIII w., Płowce – wieś, miejsce bitwy w 1331 r. pomiędzy wojskami Władysława Łokietka i krzyżackimi, upamiętnianej organizowanymi co roku inscenizacjami, Golub Dobrzyń - miasto z zachowanymi obiektami zabytkowymi, w tym zespół staromiejski Golubia z XIV w., zamek w Golubiu z przełomu XIII/XIV w., pozostałości murów obronnych z XIV w., Kruszwica - miasto z zachowanymi obiektami zabytkowymi, w tym ruiny późnogotyckiego zamku z Mysią Wieżą i kolegiata w stylu romańskim z 1 poł. XII w., Toruń – siedziba samorządu województwa kujawsko-pomorskiego, miasto z zachowanymi obiektami zabytkowymi, przede wszystkim zespołem staromiejskim wpisanym na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, związane z licznymi postaciami historycznymi, przede wszystkim z Mikołajem Kopernikiem, znane z pierników, oferujące szeroki zakres imprez kulturalnych. 8.4.2. Powiązania rekreacyjno-wypoczynkowe W bliższym i dalszym sąsiedztwie Zbiornika Włocławskiego znajduje się szereg miejsc o walorach rekreacyjno-wypoczynkowych, częściowo wyposażonych w infrastrukturę turystyczną. Jako szczególnie atrakcyjne pod tym względem należy wskazać: Gmina Baruchowo – jeziora Krzewent, Goreńskie, Skrzynki, Gmina Kowal – jezioro Lubiechowskie, Gmina Włocławek – jeziora Wikaryjskie, Miasto Włocławek – jezioro Czarne Gmina Choceń – jezioro Borzymowskie Gmina Chodecz – jeziora Kromszewickie i Chodeckie, Gmina Lubień Kujawski – jezioro Lubieńskie, Gmina Wielgie – jeziora Piaseczno i Czarne, Gmina Skępe – jeziora Skępskie i Łąkie. 86 8.4.3. Powiązania funkcjonalne z terenami przyległego województwa mazowieckiego Powiązania funkcjonalne ośrodków turystycznych i sportowych rozlokowanych wzdłuż Zbiornika Włocławskiego wydają się być oczywiste i niezależne od podziałów administracyjnych. Część Zbiornika Włocławskiego znajdująca się w Powiecie Płockim w województwie mazowieckim dysponuje różnymi obiektami i ośrodkami rozlokowanymi wokół akwenu. Są to: obiekty w Płocku: przystań wodna powyżej mostu im. Marsz. J. Piłsudskiego, stanica wodna PTTK „Morka”, port i stocznia, kąpielisko miejskie Sobótka z wypożyczalnią sprzętu sportowego i rekreacyjnego oraz port Klubu Żeglarskiego Petrochemia wyposażony w keję, slip, hangar, szatnię, świetlicę, kuchnię, toalety, prysznic, parking; przystań wodna Soczewce - miejsce coraz rzadziej odwiedzane przez żeglarzy na skutek zarastania zatoki, podejście wzdłuż brzegu południowego w odległości 10-15m tylko dla jachtów mieczowych; marina w Murzynowie z wypożyczalnią sprzętu wodnego, zapleczem socjalnym, polem namiotowym i kempingowym; obiekty w Nowym Duninowie: przystań, restauracja, Ośrodek Art-Dom z portem jachtowym wyposażonym w pływający pomost i slip, z bazą noclegową i salą konferencyjno-bankietową, Stanica Wodna Zgierskiego Klubu Sportów Wodnych, MOSiR, Ośrodek Rekreacyjno – Żeglarski, stacja paliw. Odrębną atrakcję turystyczną stanowi szlak wodny Skrwy Prawobrzeżnej. Szlak rozpoczyna się od jeziora Skrwilno, następnie przebiega przez Brudzeński Park Krajobrazowy i kończy u ujścia Skrwy do Wisły w miejscowości Murzynowo. Długość szlaku wynosi 103,5 km, a na jego przebycie potrzeba 5-6 dni. 87 9. Zakres rzeczowy działań usprawniających wewnętrzne powiązania transportowe i dostępność zewnętrzną. Bardzo istotnym czynnikiem, decydującym o dostępności i wykorzystaniu walorów Zbiornika Włocławskiego i jego otoczenia jest system powiązań komunikacyjnych wewnętrznych i zewnętrznych. Pierwsze z nich umożliwiają turyście pełny kontakt z najciekawszymi obiektami przyrodniczymi i krajobrazem, a także dogodne przemieszczanie się pomiędzy poszczególnymi ośrodkami. Sprawny system powiązań zewnętrznych otwiera cały obszar na zewnątrz ułatwiając napływ turystów i wczasowiczów z innych regionów kraju i zagranicy. Biorąc pod uwagę powyższe kwestie przewiduje się następujące przedsięwzięcia inwestycyjne: budowę trasy rowerowej wzdłuż brzegów Zbiornika Włocławskiego. Będzie to trasa o wysokich parametrach technicznych (utwardzona, o szerokości minimum 2,5 m), prowadzona przez najciekawsze fragmenty strefy brzegowej, zarówno w południowej jak i północnej części Zbiornika. W wariancie podstawowym (około 40 km) będzie ona przebiegać od mariny przy stopniu wodnym we Włocławku po koronie zapory bocznej do Wistki Szlacheckiej, dalej do Dobiegniewa, następnie poprzez prom połączona będzie z Dobrzyniem nad Wisłą, dalej będzie wytyczona wzdłuż krawędzi Zbiornika, przez Kuzki do Zarzeczewa i do Włocławka. W wariancie poszerzonym (około 60 km) trasa może być przedłużona od Dobiegniewa do Skoków Dużych oraz od Dobrzynia nad Wisłą na wschód, do rejonu Zatoki Ciszy. Wzdłuż trasy powstaną wyznaczone i odpowiednio zagospodarowane miejsca postojowe, oferujące najpiękniejsze widoki oraz ciekawostki przyrodnicze. Wspomniana trasa będzie powiązana z systemem istniejących ścieżek rowerowych i tras turystycznych na obszarze GostynińskoWłocławskiego Parku Krajobrazowego w tym z projektowaną Wiślaną Trasą Rowerową, w części prawobrzeżnej rejonu przebudowę drogi wojewódzkiej nr 562 Włocławek – Dobrzyń nad Wisłą, dróg wojewódzkich 559 Lipno – Tłuchowo i nr 541 Tłuchowo – Dobrzyń nad Wisłą oraz drogi wojewódzkiej nr 558 Lipno przez Wielgie do Dobrzynia nad Wisłą. Ta ostatnia droga ma istotne znaczenie, ponieważ zapewni dostęp do drogi S10. W części lewobrzeżnej rejonu 88 przebudowy wymagają drogi wojewódzkie nr 269 Kowal – Chodecz – granica województwa, nr 265 Brześć Kujawski – Baruchowo - granica województwa, nr 270 Brześć Kujawski – Izbica Kujawska – granica województwa, przebudowę następujących dróg powiatowych nr 2740, 2741, 2918, 2721, 2722 oraz dróg gminnych: na odcinku od Gorenia do drogi krajowej nr 91 i pomiędzy Dobiegniewem, przez rejon J. Gościąż do drogi powiatowej nr 2907, odpowiednie oznakowanie i wyposażenie w infrastrukturę turystyczną drogi powiatowej nr 2907 Kowal – Mostki, łączącej drogę krajową nr 62 z węzłem autostradowym autostrady A1 Kowal budowę trasy pieszo-rowerowej we Włocławku, łączącej Wieniec Zdrój, park miejski, marinę przy ujściu Zgłowiączki, bulwary nadwiślańskie z całym kompleksem staromiejskim, a stopniem wodnym i tereny nadwiślańskie pomiędzy bulwarami, marinę przy stopniu wodnym. Odcinek pomiędzy bulwarami, a stopniem wodnym będzie stanowić część trasy pielgrzymkowej łączącej katedrę włocławską z Sanktuarium Męczeństwa Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki przy ul. Płockiej i pomnikiem upamiętniającym jego śmierć przy stopniu wodnym. budowę trasy pieszo–rowerowej od stopnia wodnego Włocławek poprzez kompleks sportowy toru wodnego dla kajakarstwa górskiego, rezerwat Kulin, do Zawiśla (ewentualnie dalej w kierunku Bobrownik). Będzie to jeden z najbardziej atrakcyjnych szlaków turystycznych, zarówno pod względem przyrodniczym jak i krajobrazowym. Umożliwi on penetrację niezwykle ciekawych fragmentów strefy krawędziowej Wysoczyzny Dobrzyńskiej o bardzo interesującej rzeźbie oraz roślinności. Można będzie podziwiać wspaniałe formy erozyjne takie jak wąwozy i dolinki, zjawiska związane z ruchami masowymi, a także gatunki roślin charakterystyczne dla cieplejszych stref klimatycznych Europy. Z tego względu szlak ten będzie miał również bardzo duże walory edukacyjne. 89 10. Szacunkowe koszty finansowe realizacji programu inwestycyjnego. Przedmiotowa analiza jest symulacją podstawowych kosztów realizacji dla wybranych obiektów i budowli wpisanych w programy szczegółowe dla poszczególnych ośrodków turystyczno-wypoczynkowych oraz sportowych. Nie obejmuje ona kosztów związanych z zakupem nieruchomości gruntowych, opracowaniem dokumentacji projektowych, ewentualnych prac technicznych związanych z zabezpieczaniem lub uzdatnianiem terenu dla potrzeb budowlanych, a także małej architektury, ogrodzeń i zieleni oraz niektórych prac modernizacyjnych na istniejących obiektach. W przedmiotowej analizie podjęto wstępną próbę wskazania konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych, które mogą być realizowane ze środków prywatnych bądź publicznych. Jako podstawę wyceny przyjęto uśredniony dla 2012 roku wskaźnik jednostkowy jakim jest cena 1 m2 powierzchni odniesionej do różnych obiektów, składających się na program inwestycyjny. Wskaźnik ten dotyczy ścieżek rowerowych, parkingów, dróg, molo, pomostów, hoteli. W przypadku innych obiektów takich jak na przykład baseny, umocnienia brzegowe czy oczyszczalnie ścieków, podano orientacyjne koszty określone na podstawie porównania z podobnymi obiektami, które zostały w ostatnim czasie oddane do użytku. W związku z powyższym koszty inwestycji dla poszczególnych obiektów przedstawiają się następująco: Marina przy stopniu wodnym we Włocławku budowa widowni dla 500 osób na skarpie zapory bocznej. Zakres robót obejmie zainstalowanie dla części widzów siedzisk drewnianych (ew. plastikowych), z możliwością ich demontażu na okres zimy - 150 000 zł budowa hotelu (dwugwiazdkowego) dla 60 osób (30–40 pokoi) z lokalem gastronomicznym i salą konferencyjną. Koszt obliczeniowy wynosi: 700 m2 x 4500 zł/m 2 co daje łączną kwotę w wysokości - 3 150 000 zł 91 Ośrodek wypoczynkowy w Wistce Szlacheckiej budowa kompleksu hotelowego (czterogwiazdkowego) dla 800 osób (300 pokoi). z zapleczem gastronomicznym i rekreacyjnym (w tym basen i mini akwapark) Koszt obliczeniowy inwestycji wynosi: 10500 m2 x 7000 zł/m2 co daje - 73 500 000 zł łączną kwotę w wysokości promenada spacerowa przy plaży. Koszt obliczeniowy wynosi:4000 m2 x 150 zł/m2 co daje łączną kwotę w wysokości - 600 000 zł budowa (zakup) mola o długości 60 m z przystanią dla statków. Koszt obliczeniowy wynosi: 300 m2 x 1500 zł/m2 co daje łączną kwotę w wysokości - 500 000 zł budowa plaży z pływającymi basenami kąpielowymi i sceną na wodzie. Obejmuje budowę sceny i zakup basenów o powierzchni około 1200 m2 oraz ukształtowanie plaży. Szacunkowe koszty realizacji takiego zakresu inwestycji wyniosą - 1 200 000 zł budowa parkingów. Koszt obliczeniowy wynosi: 6600 m2 x 200 zł/m2 co daje łączną kwotę w wysokości budowa lokalnej oczyszczalni ścieków - 1 300 000 zł (bez przyłączy kanalizacyjnych) o przepustowości około 350 m3/ dobę budowa mostku nad zatoką - 2 000 000 zł - 450 000 zł budowa zaplecza technicznego dla sprzętu pływającego; inwestycja obejmuje budowę hangaru wraz z zapleczem socjalno-magazynowym o powierzchni 200 m2. Szacunkowy koszt budowy wynosi budowa kompleksu i zjeżdżalnią) dla dzieci rekreacyjnego (z małym - 250 000 zł basenem - 300 000 zł 92 Marina Dobiegniewo budowa nowego basenu jachtowego budowa przystani promowej z dojazdem budowa drogi dojazdowej do mariny - 300 000 zł - 150 000 zł - 100 000 zł Gościniec „Pod Żaglami” w Skokach Dużych obiekt w trakcie rozbudowy i modernizacji realizowanej przez właściciela. Port w Dobrzyniu na Wisłą budowa przystani promowej - 100 000 zł zaplecze socjalno-techniczne portu budowa kompleksu - 300 000 zł hotelowo - gastronomicznego (trzygwiazdkowy) na 150 osób. Koszt obliczeniowy wynosi: 1600 m2 x 5500 zł/m2 co daje łączną kwotę w wysokości około budowa ogólnodostępnej plaży z basenami pływającymi oraz zapleczem socjalnym (sanitariaty, przebieralnie) budowa sezonowego kompleksu rozrywkowego dla dzieci - 9 000 000 zł - 400 000 zł - 250 000 zł budowa amfiteatru. Zakres inwestycji obejmie prace ziemne, budowę sceny i zaplecza oraz siedziska dla widzów - 500 000 zł Marina w Zarzeczewie rozbudowa nabrzeży cumowniczych - 500 000 zł budowa kompleksu hotelowo-konferencyjnego na 150 osób, wraz z zapleczem gastronomicznym. Koszt obliczeniowy inwestycji wynosi:1650 m2 x 5500 zł/ m2 co daje łączną kwotę w wysokości przebudowa drogi dojazdowej do ośrodka - 9 000 000 zł - 450 000 zł budowa platformy widokowej. Zakres inwestycji obejmie prace ziemne, budowę siedzisk dla części widowni, murki oporowe, 50 metrów umocnionego nabrzeża umożliwiającego dobijanie statkom budowa drogi pomiędzy mariną, a platformą widokową - 200 000 zł - 300 000 zł 93 Kuzki budowa infrastruktury sanitarnej - 50 000 zł budowa drewnianego pomostu cumowniczego - 30 000 zł budowa platformy widokowej - 30 000 zł Jezioro Gościąż budowa trzygwiazdkowego hotelu na 50 osób (30 pokoi) wraz z bazą konferencyjno– dydaktyczną i zapleczem gastronomicznym. Koszt obliczeniowy inwestycji wynosi: 700 m2 x 5500 zł/m2 co daje łączną kwotę w wysokości około - 3 850 000 zł budowa mini muzeum Ziemi z salami ekspozycyjnymi, salą dydaktyczną i zapleczem socjalnym. Koszt obliczeniowy wynosi 220 m2 x 4000 zł/ m2 co daje łączną kwotę około - 800 000zł - 350 000 zł budowa astrobazy Zespół dworsko – parkowy w Wistce Królewskiej adaptacja zespołu dworsko-parkowego na cele turystyczne - 3 500 000 zł Marina przy ujściu Zgłowiączki we Włocławku obiekt jest w trakcie realizacji Tor wodny dla kajakarstwa górskiego przy stopniu wodnym we Włocławku inwestycja obejmie budowę toru wodnego i przepławki dla ryb, ujęcia wody ze Zbiornika Włocławskiego, zaplecza technicznego i widowni, parkingów i drogi dojazdowej. Szacunkowy koszt budowy całego obiektu wyniesie - 40 000 000 zł Trasa rowerowa wzdłuż Zbiornika Włocławskiego inwestycja (wariant podstawowy) obejmie budowę około 40km trasy o szerokości 2,5 m wraz z kilkoma widokowymi, wyposażonymi w infrastrukturę platformami sanitarną, miejsca do siedzenia itp. Całkowity koszt inwestycji szacuje się na około - 12 000 000 zł 94 Trasa pieszo-rowerowa stopień wodny Włocławek – Zawiśle inwestycja obejmie budowę trasy o długości około 5 km oraz kilka platform widokowo-wypoczynkowych z punktami informacyjnymi o walorach przyrodniczych. Całkowity koszt szacuje się na około -1 500 000 zł Trasa pieszo-rowerowa Bulwary im. Marszałka Piłsudskiego - stopień wodny inwestycja obejmie budowę ciągu pieszo-rowerowego umożliwiającego również, w sytuacjach uzasadnionych, ruch pojazdów samochodowych. Będzie to szlak turystyczny i pielgrzymkowy. Szacunkowy koszt inwestycji wyniesie - 5 000 000 zł Ośrodek sportów zimowych we Włocławku. budowa tras narciarskich (wycinka drzew, profilowanie stoku) budowa wyciągu - 300 000 zł budowa toru saneczkowego budowa zaplecza techniczno-socjalnego 130 - 400 000 zł - 150 000 zł m2 x 2500 zł/m2 budowa ujęcia wody - 325 000 zł - 180 000 zł budowa letniego toru saneczkowego - 100 000 zł Muzeum Historii Wojny w 1920 roku budowa obiektów kompleksu muzealnego o powierzchni całkowitej około 1600 m2 x 6500 zł/m2 10 400 000 zł budowa drogi dojazdowej i parkingów 1 500 000 zł 45 000 000 zł budowa kolejki gondolowej budowa szlaku pieszego 400 000 zł Razem: 230 815 000 zł Środki publiczne Środki prywatne 95 Rys. 19. Szacowane nakłady inwestycyjne dla poszczególnych obiektów Źródło: opracowanie własne Sumaryczny koszt realizacji podstawowych elementów programu zagospodarowania Zbiornika Włocławskiego i jego otoczenia wynosi około 231 milionów złotych. Wspomniane koszty nie obejmują przebudowy dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, usprawniających powiązania komunikacyjne z analizowanym obszarem, a także niektórych elementów zagospodarowania, takich jak tereny zielone, wyposażenie w małą architekturę itp. Wycena nie uwzględnia również zakupu promu, jednostek pływających takich jak statki spacerowe, czy jachty żaglowe i motorowe przeznaczone do czarterowania, a także różnego rodzaju wyposażenia sportowoturystycznego i pojazdów (rowery, samochody, skutery) dla poszczególnych ośrodków. 96 11. Podstawowe uwarunkowania realizacyjne Jak już wcześniej przedstawiono, tak duże przedsięwzięcie wymaga zaangażowania poważnych środków finansowych i organizacyjnych. Realizacja planowanych działań będzie wymagała współpracy wszystkich zainteresowanych stron. Szczególna rola przypada tutaj samorządom lokalnym, które jako gospodarze terenu mogą odegrać bardzo ważną rolę, między innymi, poprzez tworzenie odpowiedniego „klimatu” dla inwestorów. Duże znaczenie może również odegrać samorząd województwa, wspierając całe przedsięwzięcie finansowo i organizacyjnie. Istotny będzie również stosunek lokalnych społeczności, które powinny dostrzec dla siebie możliwości nowych źródeł dochodów. W dużej mierze to właśnie zainteresowanie poszczególnych grup społecznych, organizacji pozarządowych i lokalnych grup działania może zadecydować o sukcesie tego przedsięwzięcia. Biorąc pod uwagę powyższe kwestie proponuje się samorządom lokalnym następującą ścieżkę postępowania, prowadzącą do osiągnięcia kolejnych etapów, a w konsekwencji realizacji całego zamierzenia: wybór przez zainteresowane samorządy lokalne Lidera całego programu, a następnie powołanie Podmiotu, który zajmie się organizacją przedsięwzięcia, poszukiwaniem źródeł jego finansowania, poszukiwaniem inwestorów, promocją oraz przygotowaniem planistycznych i przez samorządy dokumentacyjnych lokalne niezbędnych umożliwiających opracowań rozpoczęcie procesu inwestycyjnego. Prace w tym zakresie powinny zostać uruchomione po akceptacji propozycji zawartych w niniejszej koncepcji oraz ewentualnych wiążących propozycjach inwestorów, stałe prowadzenie przez samorządy lokalne szerokiego lobbingu na rzecz zagospodarowania Zbiornika. Działania w tym zakresie powinny być ukierunkowane na parlamentarzystów, kręgi rządowe, przedstawicieli biznesu, organizacje pozarządowe, media lokalne, regionalne i centralne, a także działaczy i organizacje sportowe różnych szczebli, nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy samorządami lokalnymi, a samorządem województwa kujawsko-pomorskiego, a także mazowieckiego. Bardzo ważna rola przypadnie Podmiotowi jaki powołają samorządy lokalne. Formuła prawna takiego podmiotu jest otwarta, jakkolwiek wydaje się, że porozumienie 97 samorządowe będzie rozwiązaniem najlepszym. Niezależnie jednak od przyjętego rozwiązania, trzeba mieć świadomość, że podmiot ten weźmie na siebie zadanie kompleksowej realizacji całego programu. Będzie musiał przekonać do niego potencjalnych inwestorów i skutecznie szukać źródeł finansowania. Inne bardzo ważne zadanie będzie wiązało się ze stworzeniem odpowiedniego klimatu społecznego. Należy przecież brać realnie pod uwagę fakt, że nie wszyscy będą zwolennikami takich inwestycji. Ważne będzie w tym kontekście również podejście zwykłych mieszkańców tak, aby nie tylko popierali to przedsięwzięcie ale również uczestniczyli czynnie w jego realizacji, szukając korzyści dla siebie. Aby uzyskać pozytywny efekt w tym zakresie, niezbędna będzie odpowiednia edukacja społeczna, która powinna rozpocząć się możliwie szybko. W związku z tym Podmiot powinien podjąć następujące działania: na bazie istniejących ośrodków edukacyjnych (np. Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej, Zielona Szkoła w Goreniu, budowana Pracownia dydaktyczna w Kowalu), przeprowadzać dla mieszkańców zainteresowanych gmin cykle spotkań informacyjno-szkoleniowych, dotyczących ochrony środowiska oraz możliwości rozwoju lokalnego, w oparciu o wykorzystanie walorów Zbiornika Włocławskiego i jego otoczenia, zapoznać wszystkich zainteresowanych z niniejszą koncepcją, celem pokazania jakie są przykładowe możliwości zagospodarowania przedmiotowego obszaru oraz jakie z tego tytułu mogą płynąć korzyści społeczne i ekonomiczne, w porozumieniu z Wojewódzkim i Powiatowym Urzędem Pracy przeprowadzić szkolenia na temat prowadzenia działalności gospodarczej związanej z obsługą ruchu turystycznego, we współpracy z instytucjami finansowymi uruchomić szeroką bazę informacyjną na temat możliwości pozyskiwania funduszy na realizację projektów związanych z działalnością gospodarczą w turystyce, prowadzić stałą ogólnodostępną informację o postępie realizacji całego programu inwestycyjnego. Bardzo ważnym czynnikiem, mającym istotne znaczenie dla osiągnięcia zamierzonego celu jakim jest zagospodarowanie analizowanego obszaru oraz jego aktywizacja gospodarcza, będzie odpowiednia promocja. Powinna być prowadzona w ten sposób, aby Zbiornik Włocławski stał się szybko rozpoznawalnym obiektem nie tylko w kraju ale również za granicą. Promocja powinna być prowadzona profesjonalnie, tak aby 98 w sposób komunikatywny i jednoznacznie przekonujący trafiała do adresatów. Od strony formalno organizacyjnej pierwsze działania Podmiotu w tym zakresie powinny obejmować: zdefiniowanie produktu turystycznego (oferty turystycznej), obejmującego walory Zbiornika Włocławskiego, atrakcje turystyczne jego otoczenia, cały zestaw dóbr materialnych i usług, umożliwiających turyście przybycie na miejsce, pobyt i pełne wykorzystanie walorów, powołanie zespołu, który opracuje strategię działań promocyjnych i marketingowych. Zespół ten powinien w dalszej kolejności zająć się prowadzeniem aktywnej działalności promocyjnej, utworzenie profesjonalnie prowadzonej strony internetowej prezentującej nie tylko walory Zbiornika Włocławskiego ale również działania inwestycyjne na rzecz jego zagospodarowania, oceny i opinie osób korzystających z oferowanych usług, informacje o różnych imprezach sportowych, rekreacyjnych itp., nawiązanie współpracy z województwem mazowieckim w zakresie wspólnych działań promocyjnych, inwestycyjnych, organizacyjnych itp., nawiązanie efektywnej współpracy z Polską Organizacją Turystyczną oraz z ośrodkami informacji turystycznej w innych regionach kraju, celem upowszechnienia wiedzy o Zbiorniku Włocławskim i ofercie turystycznej z nim związanej, prezentowanie możliwie szeroko (we wszystkich mediach) pełnej informacji o przeprowadzanych imprezach sportowych i turystycznych odbywających się w rejonie Zbiornika Włocławskiego i mieście Włocławek. Oczywiście zakres tematyczny promocji będzie zmienny i dostosowywany do aktualnego stanu zagospodarowania Zbiornika, oferty proponowanej przez właścicieli ośrodków turystyczno-wypoczynkowych, a także adresata do którego będzie kierowana oferta. Szczegółowy zakres promocji oraz jej prowadzenie opracuje odpowiedni zespół powołany w tym celu. 99 12. Źródła finansowania i struktura zadań inwestycyjnych Aktualna sytuacja ekonomiczna i finansowa samorządów, miasta Włocławka oraz gmin powiązanych funkcjonalnie ze Zbiornikiem Włocławskim, nie pozwala na realizację przedstawionego programu w ramach posiadanych środków własnych. Niezbędny jest udział kapitału zewnętrznego. Jego źródłem mogą być: inwestorzy prywatni (krajowi i zagraniczni), fundusze unijne, budżet państwa, budżet województwa, banki i instytucje finansowe. Istnieje realna możliwość finansowania poszczególnych elementów Koncepcji z funduszy Unii Europejskiej w najbliższej perspektywie finansowej 2014-2020, ponieważ wpisują się one w co najmniej dwa (z 11) cele tematyczne zapisane we Wspólnych Ramach Strategicznych (WRS): Cel 8 Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników oraz cel 9 Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem. Stosowanie celów określonych w WRS jest obligatoryjne przy opracowywaniu dokumentów krajowych i regionalnych w w/w perspektywie finansowej. Nie można jednak jednoznacznie, na tym etapie, wskazać szczegółowych źródeł finansowania Koncepcji z funduszy UE, gdyż prace negocjacyjne pomiędzy UE, a Polską oraz pomiędzy samorządem województwa, a rządem RP są w toku. Nie podpisano między innymi Umowy Partnerstwa oraz Kontraktu Terytorialnego. Wobec powyższego nie określono, np. ostatecznej liczby i nazw krajowych programów operacyjnych. Niemniej przewiduje się, iż będzie to osiem programów operacyjnych, w tym jeden dotyczący rozwoju obszarów wiejskich i właśnie z funduszy przeznaczonych na ten program można sfinansować wiele zadań zapisanych w Koncepcji. Natomiast w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwa kujawsko-pomorskiego (RPO) przedsięwzięcia wymienione w Koncepcji można będzie finansować za pomocą Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). Zagadnienia te mogą być ponadto finansowane za pomocą Kontraktu Terytorialnego (KT). Podmiot, który weźmie na siebie obowiązek realizacji całego programu, musi przygotować szczegółową strukturę zadań i harmonogram działań inwestycyjnych. Będzie to niezbędne do określenia zakresu rzeczowego i finansowego poszczególnych 100 przedsięwzięć oraz wskazania źródeł finansowania. Inne będą na przykład źródła finansowania modernizacji dróg wojewódzkich czy powiatowych, a inne budowy tras rowerowych lub toru wodnego dla kajakarstwa górskiego. Taka swoista mapa drogowa działań, pozwoli ustalić priorytety inwestycyjne i szybkie ścieżki ich finansowania. W świetle aktualnych uwarunkowań prawnych, część zamierzenia może być realizowana w ramach inwestycji celu publicznego. Dotyczy to takich zadań jak: budowa i przebudowa dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, niezbędnych dla obsługi komunikacyjnej całego obszaru turystycznego, budowa tras rowerowych, budowa Muzeum Historii Wojny 1920 roku, budowa Ośrodka Sportów Zimowych we Włocławku na Zawiślu, budowa kompleksu sportowego związanego z torem kajakarstwa górskiego, budowa kompleksu edukacyjno-dydaktycznego i astrobazy w Gościążu Realizacja wymienionych zadań może być finansowana ze środków publicznych. Decydujące znaczenie dla powodzenia całego przedsięwzięcia będą mieli inwestorzy prywatni. W związku z tym niezbędne będzie tworzenie dla nich zachęcającego klimatu finansowego przez zainteresowane samorządy lokalne. Konieczne będzie również silne wsparcie samorządu województwa zarówno finansowe jak i organizacyjne. Dotyczy to zwłaszcza stworzenia właściwych warunków formalno-organizacyjnych w zakresie pozyskiwania funduszy unijnych. 13. Zakładane efekty społeczno - gospodarcze Jednym z głównych celów zagospodarowania Zbiornika Włocławskiego i jego otoczenia jest pobudzenie gospodarcze południowej części województwa kujawsko–pomorskiego. Dotyczy to zwłaszcza miasta Włocławka oraz gmin bezpośrednio przyległych do Zbiornika. Dzięki inicjatywie władz samorządowych województwa, pojawiła się niepowtarzalna szansa realizacji kompleksowego programu pozwalającego uzyskać wielorakie korzyści społeczne i gospodarcze związane z rynkiem usług turystycznych. Jest to również szansa na ukształtowanie się znaczącej dla tego obszaru funkcji związanej z turystyką i sportem. Funkcji, która może stać się rozpoznawalną nie tylko w kraju ale również za granicą. Zbiornik Włocławski, powiązany w przyszłości ze zbiornikiem jaki powstanie 101 przy stopniu wodnym w Siarzewie, może być wiodącym produktem turystycznym i marką województwa. Głównym, a w zasadzie jedynym czynnikiem bezpośrednio generującym rozwój będzie turystyka i rekreacja. To od wielkości ruchu turystycznego, a zwłaszcza liczby turystów przybywających z innych regionów kraju i zagranicy, będzie zależeć wielkość strumienia pieniędzy jaki napłynie w ten rejon. Ta dodatkowa ilość pieniądza musi przełożyć się na poprawę lokalnego rynku pracy i dalszy rozwój oparty o efekty mnożnikowe. Zakładając, że przedstawiony program zagospodarowania zostanie zrealizowany w całości i będzie skutecznie promowany, należy oczekiwać, że zgodnie z modelem mnożnikowym, w okresie pierwszych 3 – 5 lat, możliwe będą następujące efekty bilansowane skali roku: 13.1. Efekty ekonomiczne bezpośrednie I. Wariant pożądany Zakłada się, że w sezonie wakacyjnym (czerwiec, lipiec, sierpień) baza hotelowopensjonatowa we wszystkich ośrodkach będzie wykorzystana w 80%. Dodatkowo wykorzystana zostanie baza hotelowa miasta Włocławka, gdzie 40% gości przyjedzie specjalnie w celach turystyczno-rekreacyjnych. Wzrośnie również zainteresowanie kwaterami prywatnymi i pokojami gościnnymi w mieście i jego okolicach. W liczbach bezwzględnych będzie to około 2000 osób z zewnątrz, przebywających każdego dnia na analizowanym obszarze. Przyjmując stawkę za osobodzień w wysokości 150 zł otrzymamy łączną kwotę w wysokości 300000 zł. Jest to kwota wyrażająca wielkość dziennego strumienia pieniędzy jaki zasili gospodarkę miasta i rejonu Zbiornika. W całym sezonie letnim będzie to suma w wysokości 27 mln 600 tys. zł. Dla pozostałej części roku (od września do maja) przyjmuje się, że średnie wykorzystanie bazy hotelowo-pensjonatowej we wszystkich ośrodkach i w mieście będzie wynosiło w granicach 50% tego co w okresie letnim. W liczbach bezwzględnych będzie to więc około 1000 osób z zewnątrz, przebywających każdego dnia na analizowanym obszarze. Przyjmując podobną stawkę za osobodzień tzn. 150 zł otrzymamy kwotę 150000 zł stanowiącą wielkość dziennego strumienia pieniędzy. Łączna suma dla dziewięciu miesięcy wyniesie odpowiednio 40 mln 95 tys. zł. Pełen niezwykłych atrakcji obszar będzie przyciągał liczne grupy turystów (odwiedzających) przyjeżdżających na jeden dzień. Będą to w okresie wiosennym (maj 102 –czerwiec) i wczesnojesiennym (wrzesień) grupy szkolne przybywające z różnych regionów kraju i województwa, a także turyści indywidualni i grupy rodzinne. Zakłada się, że średnio dziennie będzie przebywać tutaj około 1000 osób. Przyjmując stawkę za osobodzień w wysokości 80 zł otrzymamy kwotę dziennego strumienia pieniędzy w wysokości 80000 zł. W okresie trzech wspomnianych miesięcy da to kwotę sumaryczną w wysokości 7 mln 280 tys. zł. Znaczące przychody będą generowały różnego rodzaju imprezy okolicznościowe organizowane przez zakłady pracy oraz inne podmioty. Bazując na aktualnych danych, zmodyfikowanych prognozą, można przypuszczać, że rocznie będzie brało w nich udział kilkadziesiąt tysięcy ludzi z Włocławka oraz innych rejonów województwa kujawsko–pomorskiego, mazowieckiego i łódzkiego. Liczną grupę będą stanowić również turyści korzystający z kempingów i pól namiotowych, a także turyści przejezdni. Poważnym klientem będą również włocławianie korzystający z ogólnodostępnej bazy turystycznej i rekreacyjnej, znajdującej się na terenie miasta Włocławka i w otoczeniu Zbiornika Włocławskiego. Szacunkowo można przyjąć, że sumaryczne przychody roczne z tego tytułu mogą wynieść w granicach 5 mln zł. Łącznie przychody podmiotów gospodarczych zaangażowanych w świadczenie różnego rodzaju usług związanych z turystyką, sportem i rekreacją mogą wynieść około 80 mln zł rocznie. Przyjmując, że koszty pracy wyniosą 15 mln zł, a średnie miesięczne wynagrodzenie 3000 zł otrzymamy ponad 400 nowych miejsc pracy w mieście Włocławku i rejonie Zbiornika Włocławskiego. Wzrost wpływów podatkowych do budżetów samorządów lokalnych. Konkretne sumy będą warunkowane stosownymi uchwałami ustalającymi wysokość lokalnych podatków. Przychody osiągnięte w tym wariancie gwarantują uzyskanie dla głównych kompleksów turystyczno – wypoczynkowych (Wistka Szlachecka, Dobrzyń n/W, Zarzeczewo), średniej prognozowanej rocznej stopy zwrotu poniesionych nakładów inwestycyjnych na poziomie minimum 8-10 %. II. Wariant minimalny W sezonie wakacyjnym (czerwiec, lipiec, sierpień) baza hotelowo-pensjonatowa we wszystkich ośrodkach będzie wykorzystana w 50%. Dodatkowo wykorzystana zostanie baza hotelowa miasta Włocławka, gdzie 20% gości przyjedzie specjalnie w celach turystyczno-rekreacyjnych. Wzrośnie również zainteresowanie kwaterami prywatnymi 103 i pokojami gościnnymi w mieście i jego okolicach. W liczbach bezwzględnych będzie to około 830 osób z zewnątrz, przebywających każdego dnia na analizowanym obszarze. Przyjmując stawkę za osobodzień w wysokości 150 zł otrzymamy łączną kwotę w wysokości 124500 zł. Jest to kwota wyrażająca wielkość dziennego strumienia pieniędzy jaki zasili gospodarkę miasta i rejonu Zbiornika. W całym sezonie letnim będzie to suma w wysokości 11 mln 454 tys. zł. Dla pozostałej części roku (od września do maja) przyjmuje się, że średnie wykorzystanie bazy hotelowo-pensjonatowej we wszystkich ośrodkach i w mieście, będzie wynosiło w granicach 50% tego co w okresie letnim. W liczbach bezwzględnych będzie to więc około 415 osób z zewnątrz, przebywających każdego dnia na analizowanym obszarze. Przyjmując podobną stawkę za osobodzień, tzn. 150 zł, otrzymamy kwotę 62250 zł, stanowiącą wielkość dziennego strumienia pieniędzy. Łączna suma dla dziewięciu miesięcy wyniesie odpowiednio 16 mln 99 tys. zł. Pełen niezwykłych atrakcji obszar będzie przyciągał liczne grupy turystów (odwiedzających) przyjeżdżających na jeden dzień. Będą to w okresie wiosennym (maj – czerwiec) i wczesnojesiennym (wrzesień) grupy szkolne przybywające z różnych regionów kraju i województwa, a także turyści indywidualni i grupy rodzinne. Zakłada się, że średnio dziennie będzie przebywać tutaj około 500 osób. Przyjmując stawkę za osobodzień w wysokości 80 zł otrzymamy kwotę dziennego strumienia pieniędzy w wysokości 40000 zł. W okresie trzech wspomnianych miesięcy da to kwotę sumaryczną w wysokości 3 mln 640 tys. zl. Nadal znaczące przychody będą generowały różnego rodzaju imprezy okolicznościowe organizowane przez zakłady pracy oraz inne podmioty. Bazując na aktualnych danych, zmodyfikowanych prognozą, można przypuszczać, że rocznie będzie brało w nich udział kilkadziesiąt tysięcy ludzi z Włocławka oraz innych rejonów województwa kujawsko –pomorskiego, mazowieckiego i łódzkiego. Zakłada się, że liczną grupę będą stanowić turyści korzystający z kempingów i pól namiotowych, a także turyści przejezdni. Poważnym klientem będą również włocławianie korzystający z ogólnodostępnej bazy turystycznej i rekreacyjnej, znajdującej się na terenie miasta Włocławka i w otoczeniu Zbiornika Włocławskiego. Szacunkowo można przyjąć, że sumaryczne przychody roczne z tego tytułu mogą wynieść w granicach 5 mln zł. Łącznie przychody podmiotów gospodarczych zaangażowanych w bezpośrednie świadczenie różnego rodzaju usług związanych z turystyką, sportem i rekreacją mogą 104 wynieść około 36 mln zł. na rok. Przyjmując, że koszty pracy wyniosą około 7 mln zł, a średnie miesięczne wynagrodzenie 3000 zł, otrzymamy ponad 190 nowych miejsc pracy w mieście Włocławku i w rejonie Zbiornika Włocławskiego. 400 miejsc pracy 190 miejsc pracy Rys. 20. Zakładane roczne przychody z turystyki w rejonie Zbiornika Włocławskiego Źródło: opracowanie własne Przychody osiągnięte w tym wariancie gwarantują uzyskanie dla głównych kompleksów turystyczno – wypoczynkowych (Wistka Szlachecka, Dobrzyń nad Wisłą, Zarzeczewo), średniej prognozowanej rocznej stopy zwrotu poniesionych nakładów inwestycyjnych na poziomie 5%. Powoduje to, że z ekonomicznego punktu widzenia całe przedsięwzięcie balansuje na granicy opłacalności. Oczywiście należy mieć świadomość, że zarówno w przypadku wariantu I jak i II, wewnętrzny rozkład rentowności poszczególnych obiektów będzie się różnić od przeciętnego wskaźnika. Wskaźniki indywidualne będą zależały od rodzaju prowadzonej działalności, aktywności marketingowej właścicieli, wskaźnika kosztów itp. Podobnie będzie kształtowała się rentowność pozostałych obiektów, charakteryzując się wyraźnym niekiedy zróżnicowaniem. Należy również założyć, że w miarę poprawy 105 ogólnej koniunktury gospodarczej kraju wzrastać będzie również opłacalność ekonomiczna działalności gospodarczej w turystyce, co powinno przełożyć się na wyraźne podniesienie stopy zwrotu nawet do poziomu 15%. Taki wskaźnik jest już bardzo dobry i będzie satysfakcjonujący dla wszystkich właścicieli analizowanych obiektów. 13.2. Efekty ekonomiczne pośrednie Obejmują one zakupy towarów i usług przez właścicieli ośrodków turystycznych na lokalnym rynku, takie jak: zakupy produktów żywnościowych, usług remontowych, usług kulturalno-rozrywkowych, edukacyjnych; otwiera to na przykład duże możliwości dla lokalnych producentów taniej i zdrowej żywności, podmiotów zajmujących się edukacją, kulturą itp. Efekty ekonomiczne z tego tytułu będą zależne od poziomu zaspokojenia przez lokalnych producentów i usługodawców popytu ze strony właścicieli ośrodków turystycznych. W przypadku wariantu pożądanego wchodzi tu w rachubę strumień pieniędzy w wysokości około 20 –25 mln zł. 13.3. Efekty ekonomiczne indukowane Będą one związane z ogólnym wzrostem wydatków, możliwym dzięki zwiększonym dochodom części ludności. Dotyczy to zarówno osób bezpośrednio zatrudnionych w obsłudze ruchu turystycznego jak i zatrudnionych w firmach świadczących usługi na rzecz ośrodków turystycznych. Powinno to skutkować utrzymaniem istniejących i powstaniem nowych miejsc pracy w branżach nie związanych bezpośrednio z analizowaną funkcją. Dotyczyć to będzie środków transportu (komunikacja miejska, taksówki), instytucji kultury (muzea, teatr, kina), handlu, gastronomii oraz innego rodzaju usług podstawowych. Pełna realizacja programu zawartego w Koncepcji powinna wpłynąć na ogólny wzrost aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców południowej części województwa kujawsko-pomorskiego. Będzie to namacalny przykład tego, że mając dobry pomysł i konsekwencję w jego realizacji, można rzeczywiście osiągnąć sukces. A ten jest szczególnie pożądany w środowisku, gdzie od wielu lat panuje zastój gospodarczy i marazm społeczny. 106 Należy również brać pod uwagę ważny aspekt, mieszczący się wprawdzie na pograniczu sfery imponderabiliów ale jednocześnie często przekładający się na realia życia społecznego i gospodarczego, jakim jest reakcja graczy rynkowych na różnego rodzaju pozytywne zjawiska ekonomiczne. W tym konkretnym przypadku można by kwestię tę sformułować następująco: Powszechna rozpoznawalność analizowanego obszaru i jego uznana marka w skali kraju i Europy, jako centrum turystyczno-wypoczynkowego, mogą przyczynić się do wyraźnego wzrostu aktywności inwestycyjnej w inne sektory gospodarki na obszarze miasta Włocławka i jego otoczenia. 107 14. Perspektywa rozwoju rejonu Zbiornika Włocławskiego Przedstawione w Koncepcji możliwości rozwoju gospodarczego rejonu Zbiornika Włocławskiego, ukierunkowane na turystykę i związane z nią potrzeby inwestycyjne, nie stanowią oferty zamkniętej, ograniczającej inne inicjatywy. Wręcz przeciwnie, należy je traktować jako propozycje dostosowane do walorów i predyspozycji lokalnego środowiska, możliwe do modyfikacji wynikających z potrzeb poszczególnych inwestorów oraz inicjatyw władz samorządowych i lokalnej społeczności. Przedmiotem opracowania Koncepcji była część Zbiornika Włocławskiego w granicach województwa kujawsko-pomorskiego, co wynika zakładanych w dalszej kolejności działań programowych władz samorządowych wojewódzkich i lokalnych oraz możliwości finansowania poszczególnych inwestycji. Zakłada się jednak, iż w toku dalszych prac projektowych i realizowanych działalności, ukształtuje się szeroka płaszczyzna współpracy z województwem mazowieckim, samorządami gmin na jego terenie, przylegającymi do Zbiornika Włocławskiego, jak i poszczególnymi inwestorami. Należy także zwrócić uwagę na kierunki działań odnoszące się do Dolnej Wisły, podejmowane na różnych szczeblach i w odniesieniu do różnych zagadnień. Dotyczy to przede wszystkim takich kwestii jak: przywrócenie żeglugi na Wiśle (turystycznej i transportowej), budowa stopnia wodnego w Siarzewie z nowym zbiornikiem na Wiśle. W obu przypadkach, niezależnie od aspektów gospodarczych, bezpieczeństwa, środowiskowych i innych, należy oczekiwać nowych możliwości dla rozwoju turystyki (przede wszystkim wodnej) na terenach poniżej stopnia wodnego we Włocławku. Coraz bardziej realna budowa stopnia wodnego w Siarzewie wiąże się z utworzeniem drugiego zbiornika o długości około 32 km, który wraz ze Zbiornikiem Włocławskim, utworzy niepowtarzalny w Europie, dwuczęściowy akwen o długości prawie 100 km. Zainwestowanie turystyczne w rejonie Zbiornika Włocławskiego będzie więc mogło być kontynuowane w kierunku Torunia, dając nowe możliwości rozwoju ośrodkom rozlokowanym wzdłuż rzeki Wisły, nie tylko tym wypromowanym już w ruchu turystycznym jak Toruń czy Ciechocinek ale także tym mniejszym, jak: Nieszawa, Raciążek, Bobrowniki. Mając na uwadze konieczność działań renowacyjnych w obrębie Bydgoskiego Węzła Wodnego łączącego drogi wodne E40 i E70, a za ich 108 pośrednictwem Europę Zachodnią z Europą Wschodnią należy przyjąć, iż cały obszar doliny Wisły w województwie kujawsko-pomorskim od Zbiornika Włocławskiego do granic województwa za Grudziądzem, ma szansę funkcjonowania jako wyróżniający się rejon turystyczny o znaczeniu ponadlokalnym i międzynarodowym. W świetle zachodzących przemian w strukturze gospodarczej kraju i województwa, polegających m.in. na postępującej likwidacji zakładów przemysłowych i redukcji zatrudnienia w tej branży, a także rosnącej świadomości społecznej w zakresie zdrowego trybu życia, należy oczekiwać zwiększonego zapotrzebowania na oferty w zakresie sportu, rekreacji, odnowy biologicznej, ekologicznego odżywiania itp. Mając na uwadze dużą konkurencję na rynku turystycznym oraz kilkudziesięcioletnie zaniechania w tej dziedzinie w obrębie Zbiornika Włocławskiego, wskazane są szybkie, intensywne działania inwestycyjne w tym obszarze, kontynuowane następnie w obszarze doliny Wisły na terenie całego województwa kujawsko-pomorskiego. 109 15. Zakończenie Przedstawiona koncepcja jest jednym z możliwych rozwiązań w zakresie programowoprzestrzennym i inwestycyjnym. Wydaje się jednak, że każdy inny pomysł, musi uwzględnić podstawową zasadę jaką jest maksymalne i kompleksowe, oczywiście zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, wykorzystanie istniejących walorów i potencjałów. Programy częściowe, o realizacji nadmiernie wydłużonej w czasie, nie przyniosą przyczynić efektów gospodarczych, zgodnych z przyjętym celem. Co więcej, mogą się do przegrania konkurencji na dynamicznym rynku turystycznym krajowym i zagranicznym. Ponad czterdziestoletni okres ograniczonych i „lękliwych” działań w obrębie Zbiornika Włocławskiego powinien być przykładem jak nie należy postępować w tym zakresie. Realizacja założeń przyjętych w Koncepcji stanowi realną szansę aby rejon Zbiornika Włocławskiego stał się ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego całej południowej części województwa kujawsko-pomorskiego. Uzyskanie w pełni zadowalającego efektu, wiąże się również ze współpracą z województwem mazowieckim, gospodarującym na drugiej części akwenu. Należy przygotować się również do kontynuacji działań na obszarze otaczającym projektowany stopień wodny i zbiornik w rejonie Siarzewa. Będzie to bardzo atrakcyjny rejon o walorach zbliżonych do Zbiornika Włocławskiego, o dużym bogactwie zasobów przyrody i kultury. Jego bliskie położenie w stosunku do Torunia powinno stanowić dodatkowy czynnik rozwojowy. Przyszłościowe zagospodarowanie całego kompleksu dwóch zbiorników uczyni cały ten obszar najważniejszym produktem turystycznym województwa kujawsko-pomorskiego, niezwykle atrakcyjnym w skali kraju i Europy. 111 Spis rysunków: Rys. 1. Zbiornik Włocławski na tle województwa kujawsko-pomorskiego ....................................................5 Rys. 2. Obszar analizy powiązań przestrzennych ze Zbiornikiem Włocławskim ..........................................9 Rys. 3. Rejon turystyczny III – Zbiornika Włocławskiego i Lasów Gostynińsko-Włocławskich w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego (2003) .........16 Rys. 4. Istniejące powiązania transportowe rejonu Zbiornika Włocławskiego z otoczeniem ......................42 Rys. 5. Istniejący ruch turystyczny w rejonie Zbiornika Włocławskiego ......................................................51 Rys. 6. Predyspozycje funkcjonalne rejonu Zbiornika Włocławskiego.......................................................54 Rys. 7. Program funkcjonalny i powiązania przestrzenne rejonu Zbiornika Włocławskiego.......................63 Rys. 8. Projekt zagospodarowania mariny przy stopniu wodnym we Włocławku .......................................65 Rys. 9. Przykładowa koncepcja zagospodarowania terenów rekreacyjno-wypoczynkowych w Wistce Szlacheckiej ....................................................................................................................74 Rys. 10. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno - wypoczynkowych w Wistce Szlacheckiej ..75 Rys. 11. Marina Dobiegniewo – proponowane połączenie promowe z Dobrzyniem nad Wisłą .................76 Rys. 12. Koncepcja Gościńca Pod Żaglami – budynek usługowy z częścią hotelowo-konferencyjną (autor: J. Tomczak) .........................................................................................................................77 Rys. 13. Przykładowa koncepcja zagospodarowania terenów rekreacyjno-sportowych w Dobrzyniu nad Wisłą ...................................................................................................................79 Rys. 14. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno-sportowych w Dobrzyniu nad Wisłą .............80 Rys. 15. Przykładowa koncepcja zagospodarowania mariny w Zarzeczewie ............................................82 Rys. 16. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno-sportowych w Zarzeczewie marina i hotel ..83 Rys. 17. Przykładowe funkcjonowanie terenów rekreacyjno-sportowych w Zarzeczewie – platforma widokowa .....................................................................................................................83 Rys. 18 Powiązania transportowe warunkujące rozwój rejonu Zbiornika Włocławskiego ..........................90 Rys. 19. Szacowane nakłady inwestycyjne dla poszczególnych obiektów .................................................96 Rys. 20. Zakładane roczne przychody z turystyki w rejonie Zbiornika Włocławskiego ............................105 Rys. 21. Perspektywa rozwoju i funkcjonowania rejonu Zbiornika Włocławskiego ..................................110 112 Wykorzystane materiały: 1. Cyzman W., 2010, Siedliska i szata roślinna Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, Informator przyrodniczy, Kowal; 2. Formy ukształtowania terenu na obszarze Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego i ich geneza, Materiały poseminaryjne, Kowal 2012; 3. Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy, Informator przyrodniczo-turystyczny, Kowal 2011; 4. Indygiewicz P., Krasicka-Korczyńska E., 2008, Obszary Natura 2000 w województwie kujawskopomorskim, Minikowo; 5. Kalinowski J., referat: Pomoc zagraniczna dla gospodarki turystycznej w Polsce – historia, charakter i perspektywy, na konferencję „Zrównoważony rozwój przestrzenno-gospodarczy terenów wokół Zalewu Włocławskiego”; 6. Kwatera K., 2007, Strategia rozwoju turystyki dla obszaru Lokalnej Grupy Działania fundacji „Aktywni razem” na lata 2008-2015, LM Consulting, Łąck , w ramach projektu „Metamorfozy regionu gąbińsko-włocławskiego; 7. Ministerstwo Sportu i Turystyki, Raport o stanie gospodarki turystycznej w latach 2007-2011, Warszawa, luty 2013 8. Obszary wodno-błotne Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego, Żwirownia Skoki PLB 040005, zeszyt edukacyjny, Kowal 2008; 9. Panasiuk A. (red.) 2006, Ekonomika turystyki, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 10. Projekt promocyjno-inwestycyjny Zalew Włocławski, Urząd Miasta Włocławka – Biuro Promocji i Informacji, grudzień 1999; 11. Przyrodnicze ścieżki dydaktyczne przewodnik, Kowal 2006; po Gostynińsko-Włocławskim parku Krajobrazowym, 12. Raporty o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego 2010-2011; 13. Regionalne centrum edukacji Ekologicznej w Płocku, Dolina Wisły szansa dla ekoturystyki, Płock 2012; 14. rowerowagdynia.pl/node/245; 15. Stanowiska i siedliska na terenie Gostynińsko-Włocławskiego parku krajobrazowego wymagające szczególnej ochrony, Materiały poseminaryjne, Kowal 2010; 16. Stateczność Skarpy Wiślanej i metody jej zabezpieczania – materiały konferencyjne Płock 1981; 17. Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin (Gminy Baruchowo 2012, Miasta i Gminy Brześć Kujawski 2009, Miasta i Gminy Dobrzyń nad Wisłą 2011, Gminy Fabianki , Gminy Kowal 2000, Miasta Kowal 2010, Gminy Lipno 2012, Miasta Lipno 2012, Gminy Skępe 2010, Gminy Tłuchowo 1999, Gminy Wielgie 2002, Miasta Włocławek 2011, Gminy Włocławek 2000); 18. swiatkiewicz.blog.onet.pl/przetarg-na-budowe-krytej-plywalni-w-zabkach; 19. www.inzynierbudownictwa.pl/technika-materialy i technologie-artykul; 20. www.muratorplus.pl/hoteli-mniej-chociaż-tańsze-w -budowie; 21. www.tcbn.pl/download/Biznesplan-Hotel.pdf; 22. Zbiornik Włocławki – Biblioteka Monitoringu środowiska, Bydgoszcz 2007. 1. 113
