7. Pieniądz. Polityka pieniężna - E-SGH

7. Pieniądz. Polityka pieniężna - E-SGH

Pieniądz. Polityka pieniężna
Dr Michał Gradzewicz
Katedra Ekonomii I
KAE
Makroekonomia II – Wykład 7
Plan wykładu
•
•
•
•
•
•
Co to jest pieniądz?
Pieniądz w długim okresie – zasada neutralności
Kto „wytwarza” pieniądz? – proces kreacji podaży pieniądza
Od czego zależy popyt na pieniądz?
Jak wygląda równowaga na rynku pieniądza?
Jak wygląda polityka pieniężna w praktyce:
–
–
–
–
•
Polityka bezpośredniego celu inflacyjnego
Transmisja stóp procentowych
Kanały oddziaływania polityki pieniężnej na gospodarkę i ich siła
Dlaczego banki centralne publikują prognozy inflacji
Reguła Taylora - stabilizująca rola polityki pieniężnej
Literatura:
 Burda, Wypłosz (2013) „Makroekonomia. Podręcznik Europejski”, rozdziały 6.1-6.2 i 9
 Dla zainteresowanych polecam Romer „Makroekonomia dla zaawansowanych”, rozdział 9.
 Ponadto, dużo informacji praktycznych o sposobie oddziaływania polityki pieniężnej na
gospodarkę można znaleźć w opracowaniach NBP z cyklu „Mechanizm transmisji polityki
pieniężnej w Polsce. Co wiemy w xxxx roku?”
 Powtórka z podstaw – Mankiw, Taylor, „Makroekonomia”, rozdziały 7-8
Co to jest pieniądz?
•
•
•
•
•
•
•
•
Kiedyś pieniądz był pieniądzem towarowym (commodity money) – jego wartość była
związana z materiałem, z którego został wykonany
Obecnie stosowany jest pieniądz symboliczny (fiat money), a jego wartość jest obietnicą
konwersji kwoty nominalnej na banknocie na dobro realne o tej wartości
Kto pilnuje dotrzymanie tej obietnicy? Państwo, które emituje pieniądz, a narzędziem
stosowanym przez państwo jest polityka pieniężna, kontrolująca wartość pieniądza
W obecnych czasach pieniądz to nie tylko banknoty i monety, ale również wirtualne zapisy w
bankach (np. depozyty)
Statystyka definiuje kilka rodzajów pieniądza, zależnych od stopnia jego płynności (liquidity)
𝑀0 = baza monetarna – gotówka w
obiegu, rezerwy banków
komercyjnych (BK) w banku
centralnym (BC)
𝑴𝟏 = gotówka w obiegu (𝑴𝟎) +
depozyty bieżące (łącznie z
overnight)
𝑀2 = 𝑀1 + depozyty terminowe
𝑀3 = 𝑀2 + Operacje z
przyrzeczeniem odkupu + dłużne
papiery wartościowe z terminem
pierwotnym do 2 lat włącznie
1 200 000
M0
M1
M2
M3
1 000 000
800 000
600 000
400 000
200 000
0
gru 96
sie 97
kwi 98
gru 98
sie 99
kwi 00
gru 00
sie 01
kwi 02
gru 02
sie 03
kwi 04
gru 04
sie 05
kwi 06
gru 06
sie 07
kwi 08
gru 08
sie 09
kwi 10
gru 10
sie 11
kwi 12
gru 12
sie 13
kwi 14
gru 14
sie 15
•
Źródło: NBP
Jak dużo jest pieniądza w gospodarce?
M2/GDP
United States
220,85
Japan
Poland
Middle East & North Africa
Middle income
Low income
High income
Latin America & Caribbean
Israel
United Kingdom
Euro area
Czech Republic
Central Europe and the Baltics
Belgium
Brazil
Austria
0
20
40
60
80
100
120
140
Źródło: World Development Indicators (WDI), Bank Światowy
(miary procentowe, dotyczą średnich dla lat 2000-2014)
Pieniądz w długim okresie – zasada neutralności
•
•
•
•
•
•
Pieniądz jest systemem obliczeniowym umożliwiającym wyrażenie wszystkich cen w takich
samych jednostkach miary
Zatem pieniądz wpływa tylko na poziom cen w gospodarce, pozostając niezmienione realne
decyzje – zasada neutralności pieniądza (działająca w długim okresie)
Pieniądz jest utrzymywany głównie w celach transakcyjnych
Tożsamość (równanie wymiany) Fishera (zwane również równaniem Cambridge): 𝑀𝑉 = 𝑃𝑌,
gdzie 𝑉 jest szybkością obiegu pieniądza w gospodarce, 𝑃 – poziom cen, 𝑌 – ilość transakcji w
gospodarce (aproksymowane PKB)
Co się stanie jeśli ceny wszystkich dóbr wzrosną równocześnie, np. podwoją się?
–
Będzie można kupić dwa razy mniej dóbr - siła nabywcza pieniądza spadnie o połowę
–
Siła nabywcza pieniądza – realna wartość pieniądza:
𝑀
𝑃
1
= 𝑌
𝑉
A co się stanie, jeśli M wzrośnie, np. dwukrotnie?
–
–
w krótkim okresie może mieć to efekty realne (przyjrzymy się temu później),
ale w długim okresie skutkiem będzie podwojenie poziomu cen, czyli wzrost inflacji. Przy stałym 𝑉,
𝑀
wzrost 𝑀 spowoduje wzrost 𝑃, tak aby bez zmian pozostało oraz 𝑌
𝑃
–
–
czasami efekt ten nazywany jest „iluzją pieniądza” – jeśli mamy więcej pieniądza w gospodarce,
część podmiotów może czuć się „bogatszych” co może wywołać krótkookresowy wzrost popytu w
gospodarce, ale ostatecznie towarzyszący większej nominalnej ilości pieniądza wzrost cen obniży
realny zasób pieniądza do poziomu początkowego
Dlaczego? Wzrostowi ilości pieniądza nie towarzyszy realne zwiększenie możliwości produkcyjnych
gospodarki. Dodatkowo, jeśli by tak było to musiałoby to znaczyć, że tempo wzrostu gospodarczego
można zwiększać w nieskończoność drukując pieniądz, co neguje historia (iluzja pieniądza może
występować tylko w krótkim okresie).
Co determinuje stopę inflacji w długim okresie?
𝑃𝑡
•
Przypomnijmy: 𝜋𝑡 = 𝑃
•
Oznaczmy: 𝑔𝑌 - tempo wzrostu 𝑌, 𝑔𝑀 - tempo wzrostu 𝑀
•
Jeśli 𝑉 jest stałe, to z tożsamości Fishera wynika: 𝑀
•
•
𝑡−1
− 1 oraz tożsamość Fishera: 𝑀𝑉 = 𝑃𝑌
𝑀𝑡 𝑉
𝑡−1 𝑉
𝑃𝑡
=𝑃
𝑡−1
𝑌
∙ 𝑌 𝑡 lub
𝑡−1
1 + 𝑔𝑀 = 1 + 𝜋 1 + 𝑔𝑌
Co w przybliżeniu (dla małych dynamik) daje:
𝜋 = 𝑔𝑀 − 𝑔𝑌
Zatem, jeśli w długim okresie PKB rośnie o 3%, to realny popyt na pieniądz również
rośnie w tempie 3% (𝑔𝑌 = 𝑔𝑀 − 𝜋)
– Jeśli bank centralny pozwala w takich warunkach na wzrost podaży pieniądza o 3%, to
wówczas popyt i podaż na pieniądz zrównują się przy stopie inflacji 0%
– Jeśli bank centralny pozwala w takich warunkach na wzrost podaży pieniądza np. o 5%,
to wówczas popyt i podaż na pieniądz zrównują się przy stopie inflacji 2%
•
Wniosek – w długim okresie inflacja jest zjawiskiem pieniężnym (jest to punkt
wyjścia szkoły monetarystów, z czołowym ekonomistą Miltonem Friedmanem)
Milton Friedman, 1912-2006: „I think the government solution to a problem is
usually as bad as the problem and very often makes the problem worse.”
Kto „wytwarza” pieniądz?
•
•
•
Zarówno bank centralny (BC), jak i (w zdecydowanie większym stopniu) banki
komercyjne (BK)
BC emituje gotówkę oraz tworzy rezerwy bankowe – czyli kontroluje bazę
monetarną (𝑀0)
BK są pośrednikami finansowymi, konwertując depozyty w kredyty
– Z perspektywy BK depozyty są pasywami (są zobowiązaniami wobec klientów), a kredyty
aktywami (ba są zobowiązaniami klientów wobec banku). Pozostałe aktywa BK to
gotówka w skarbcu i wkłady w BC oraz papiery wartościowe. Natomiast pasywa, oprócz
depozytów obejmuję zobowiązania wobec BC oraz wartość netto (czyli zobowiązana
wobec akcjonariuszy banku)
– Depozyty są najczęściej krótkoterminowe, a kredyty długoterminowe, zatem banki
przekształcają termin płatności (zapadalności).
– Procesowi temu towarzyszy jednak ryzyko (które w zasadzie banki biorą na siebie,
dostając oczywiście za to wynagrodzenie). Ryzyko to niekiedy się materializuje w postaci
np. runu na bank.
– Odmienna z definicji struktura terminowa aktywów i pasywów banku rodzi ryzyko
kryzysów bankowych. Dlatego sektor finansowy jest ściśle regulowany i nadzorowany
przez państwo
•
Jak wygląda kreacja pieniądza w BK?
Kreacja pieniądza przez BK i podaż pieniądza
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Student 1 przychodzi do BK i chce pożyczyć 100 PLN na książkę
BK sprawdza jego wiarygodność i szuka funduszy na udzielenie pożyczki (własne depozyty,
rynek pieniężny, bank centralny), np. w BC po określonej stopie procentowej
Kredyt jest przyznany studentowi 1 jako depozyt na jego koncie (lub przekazany księgarzowi,
który składa te sumę jako depozyt w banku)
Część tego depozytu (załóżmy, że 10%) odkładane jest jako rezerwy (często państwo tego
wymaga w postaci stopy rezerw obowiązkowych), ale 90 PLN zostaje do dyspozycji banku
Student 2 przychodzi do banku po kredyt, a bank po sprawdzeniu jego wiarygodności poszukuje
funduszy i znajduje 90 PLN depozytu, i przyznaje kredyt studentowi 2 w tej wysokości, itd….
Zatem – z pożyczonych 100 PLN od BC, BK kreuje znacznie więcej pieniądza w gospodarce
Ile? Jeśli założymy, że na każdym kolejnym etapie pożyczana jest dalej część 𝑝 (tutaj 𝑝 = 0.9)
wkładu, to suma wartości wszystkich udzielonych kredytów wynosi:
𝑝
100𝑝 + 100𝑝2 + 100𝑝3 + ⋯ = 100
1−𝑝
Czyli bank wykreował kredyt o łącznej wartości 900 PLN
Proces ten nazywa się mnożnikiem kreacji pieniądza
Pieniądz jest kreowany przez BK w trakcie udzielania kredytów sektorowi prywatnemu
Przypomnienie: Podaż pieniądza definiowana jest jako gotówka (kreowana przez BC)
+ depozyty (kreowane przez BC)
Jedynie niewielka część podaży pieniądza pochodzi od BC
A teraz mała wycieczka poza textbook story
•
•
•
•
•
•
•
W praktyce (w rozwiniętych gospodarkach rynkowych, np. w PL) wygląda to nieco inaczej, nie
„bardzo inaczej”, ale kierunki przyczynowości i siła sprawcza są nieco odmienne
W obecnych czasach BC nie „drukują pieniądza” bezpośrednio i nie regulują podaży pieniądza
stopą rezerw obowiązkowych, ale ustalają stopę procentową, czyli cenę, po jakiej BC i
pośrednio pozostałe podmioty w gospodarce dokonują transakcji z BK
Z kolei depozyty w większości przypadków nie pochodzą z oszczędności gospodarstw
domowych, ale są tworzone kiedy bank udziela kredytu (udzielając komuś kredyt bank
najczęściej przelewa środki na rachunek kredytobiorcy, tworząc wtedy nowy pieniądz)
Choć to BK tworzą pieniądz poprzez udzielanie kredytów, są one ograniczone 1) swoją
zyskownością i konkurencją w systemie bankowym, 2) regulacjami nadzorczymi, 3)
działaniami ludzi, którzy mogą wykorzystać nowe pieniądze otrzymane (bezpośrednio lub
pośrednio) poprzez nowe kredyty do spłaty swoich kredytów, „niszcząc pieniądz”
Polityka pieniężna działa raczej jak finalne ograniczenie dla kreacji pieniądza, a banki
centralne patrzą na kreacje pieniądza pod kątem jej spójności z niską i stabilną inflacją.
Ustalając stopy procentowa banki centralne wpływają na cenę kredytu, regulując jego ilość, a
poprzez to – ilość pieniądza
W ostatnich czasach niektóre banki stosują lub stosowały politykę QE (Quantitative Easing,
czasami nazywaną, nieco mylnie „drukowaniem pieniądza”), skupując aktywa (głownie od
niebankowej części systemu finansowego) w zamian za gotówkę i bezpośrednio wpływając
na podaż pieniądza – jest to uzupełnienie standardowej polityki pieniężnej, o której później
Dla zainteresowanych tematem, ciekawe opracowanie Bank of England na ten temat
Popyt na pieniądz
•
Dygresja:
– Co to jest nominalna i realna stopa procentowa?
– Rozważmy stopę zwrotu (nominalną) z zainwestowania 1 [PLN] w przedsięwzięcie dające 𝑟𝑡 :
1
1 + 𝑟𝑡
Δ𝑃𝑡+1
⋅ 1 + 𝑟𝑡 ⋅ 𝐸𝑃𝑡+1 =
⋅ 𝐸 𝑃𝑡 + Δ𝑃𝑡+1 = (1 + 𝑟𝑡 )(1 + 𝐸
= (1 + 𝑟𝑡 )(1 + 𝐸𝜋𝑡+1 )
𝑃𝑡
𝑃𝑡
𝑃𝑡
– Zasada Fishera (𝑖𝑡 - stopa nominalna, 𝑟𝑡 - stopa realna):
1 + 𝑖𝑡 = 1 + 𝑟𝑡 1 + 𝐸𝜋𝑡+1
–
–
•
Lub w przybliżeniu (dla niskich wartości 𝑟 oraz 𝜋): 𝑖𝑡 = 𝑟𝑡 + 𝐸𝜋𝑡+1
Jeśli przyjmiemy dla uproszczenia oczekiwania adaptacyjne: 𝐸𝜋𝑡+1 = 𝜋𝑡 , to:
𝑖𝑡 = 𝑟𝑡 + 𝜋𝑡
2 główne czynniki determinujące popyt na pieniądz:
–
–
–
Ilość transakcji (element transakcyjny popytu), którą można aproksymować wartością PKB: 𝑃𝑌
(zakładamy tutaj jednostkową elastyczność popytu, zgodnie z wynikami empirycznymi)
Koszt alternatywny trzymania pieniądza, mierzony nominalną stopą procentową 𝑖𝑡
• Dlaczego?: mamy 2 aktywa: 1) pieniądz jako płynne aktywo umożliwiające wymianę, oferujący
nominalną stopę zwrotu 0, co oznacza realnie −𝜋, 2) inne aktywo (np. obligacje), mniej płynne
i nie umożliwiające bezpośrednio wymiany, ale oprocentowane stopą nominalną 𝑖 oraz realnie
𝑖−𝜋
• Różnica miedzy stopa zwrotu z obu aktywów (zawsze jest to 𝑖, niezależnie czy liczone realnie,
czy nominalnie) wyznacza koszt alternatywny utrzymywania nieoprocentowanego pieniądza
• Im wyższe 𝑖 tym koszt alternatywny pieniądza rośnie, i popyt na niego spada
Zatem: 𝑀𝑑 = 𝑓 𝑖 𝑃𝑌, lub:
𝑀𝑑
𝑃
= 𝑓 𝑖 𝑌, gdzie 𝑓 ′ < 0
Równowaga na rynku pieniężnym i polityka pieniężna
•
•
•
Podaż pieniądza: BK zaspokajają popyt na pieniądz
udzielając kredytów, ale aby to uczynić muszą one zdobyć
odpowiednią ilość rezerw – tworząc popyt pochodny na
M0
Ostatecznie BC ma kontrolę nad podażą pieniądza w
gospodarce
Po wzroście popytu na pieniądz BC może wpływać na
sytuację na rynku pieniężnym albo bezpośrednio poprzez
kontrolę podaży pieniądza (obecnie rzadziej stosowane)
albo poprzez ustalanie nominalnych stóp procentowych
(obecnie często stosowane), oba podejścia są w zasadzie
ekwiwalentne:
–
–
–
•
BC może dopasować stopę procentową do takiego poziomu,
aby nie spowodowało to wzrostu podaży pieniądza (nie
zmieniać podaży pieniądza i pozwolić na odpowiedni wzrost
stopy procentowej), co odpowiada przesunięciu z punktu A
do C
BC może nie zmieniać stopy procentowej realizując wzrost
popytu na pieniądz (zwiększyć podaż pieniądza, aby nie
pozwolić na wzrost stopy procentowej), co odpowiada
przesunięciu z punktu A do B
BC może wybrać dowolny inny punkt na krzywej 𝑀𝑑
Jak BC ustalający stopy procentowe wpływa na rynek
miedzybankowy? Zaopatrując banki komercyjne w
odpowiednią ilość rezerw (zgodnie ze zgłaszanym przez BK
popytem pochodnym) przy pomocy operacji otwartego
rynku (OMO – Open Market Operations)
𝑖
Ustalanie stopy
procentowej
𝐶
𝐵
𝑀𝑠
𝐴
𝑑
𝑀𝑛𝑜𝑤𝑦
𝑀𝑑
𝑖
𝑀
𝑃
𝑀𝑠
Kontrola podaży
pieniądza
𝐶
𝐴
𝐵
𝑑
𝑀𝑛𝑜𝑤𝑦
𝑀𝑑
𝑀
𝑃
Polityka pieniężna w praktyce
•
•
Ostateczny cel w większości banków centralnych: utrzymanie wartości pieniądza, czyli w
zasadzie stabilność cen (w praktyce realizowana nie jako stabilność cen* ale stabilność
inflacji na niskim poziomie, co oznacza stabilny i niski wzrost poziomu cen)
W Polsce reguluje to Konstytucja RP:
–
•
A doprecyzowuje Ustawa o NBP:
–
•
Art. 227. 1 Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo
emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada
za wartość polskiego pieniądza.
Art. 3. 1. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy
jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu
NBP.
Bank centralne stosują różne podejścia (strategie) do zachowania stabilności cen (nie jest to
wyczerpująca lista możliwości):
–
–
–
Kontrolę podaży pieniądza (obecnie rzadko stosowane, z różnych względów, m.in. w wyniku zmian
w popycie na pieniądz związanych z wprowadzaniem różnych innowacji finansowych)
Kontrola kursu walutowego (albo ustalając określony poziom kursu walutowego względem np. euro,
co w praktyce oznacza „importowanie” na grunt krajowy polityki pieniężnej prowadzonej na
zewnątrz, np. w strefie euro; albo pozwalając na określone zmiany kursy walutowego – exchange
rate peg)
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (Inflation targeting, obecnie często stosowana w
praktyce przez najważniejsze BC na świecie, również przez NBP)
* Polityka pieniężna ukierunkowana na zapewnienie stabilnego (stałego) poziomu cen nazywana jest Price
Level Targeting (w odróżnieniu od Inflation Targeting) i w zasadzie nie jest w praktyce stosowana
Polityka bezpośredniego celu inflacyjnego
(Direct Inflation Targeting)
•
•
•
BC ustala cel inflacyjny (w Polsce 2.5%, +/- 1 pp)
BC zmienia stopy procentowe na rynku międzybankowym poprzez operacje otwartego rynku
Operacje otwartego rynku
–
–
–
–
•
BK pożycza bazę monetarną od BC, który jest jej monopolistycznym dostawcą
BC ustala cenę (stopę procentową)
BC i BK spotykają się podczas aukcji (często tygodniowych)
BC pożycza bazę monetarną krótkoterminowo (zwykle tygodniowo)
Stopy procentowe na rynku pieniężnym wpływają na stopy oprocentowania na rynku
międzybankowym oraz na oprocentowanie kredytów i depozytów oferowanych przez BK
firmom i gospodarstwom domowym
Transmisja stóp procentowych
Źródło: NBP
Źródło: NBP (2013), „Mechanizm transmisji polityki pieniężnej w Polsce.
Co wiemy w 2013 roku?”, Materiały i Studia nr 306
Kanały oddziaływania polityki pieniężnej na gospodarkę
•
Najważniejsze kanały oddziaływania polityki pieniężnej (tutaj rozpatrujemy wzrost
nominalnych stóp procentowych, aby powstrzymać nadmierną inflację):
– Kanał stopy procentowej
• Wzrostowi nominalnej stopy procentowej nie towarzyszą w bardzo krótkim okresie większe
zmiany inflacji (np. ze względu na sztywności w dostosowywaniu się cen, rozszerzymy to na
kolejnych wykładach), zatem rośnie też realna stopa procentowa
• Wzrost realnej stopy procentowej wpływa negatywnie na inwestycje i konsumpcje
• Zmniejszony popyt (inwestycyjny i konsumpcyjny) wpływa negatywnie na produkcję,
zatrudnienie i wynagrodzenia oraz w konsekwencji na proces ustalania cen przez
przedsiębiorstwa, prowadząc do spadku cen, czyli wpływając negatywnie na inflację
– Kanał kursu walutowego
• Wzrost stopy procentowej powoduje napływ kapitału portfelowego z zagranicy, wzrost popytu
na walutę i aprecjację kursu walutowego (przypomnijmy równaniu UIP). Spadek kosztów
zakupów zagranicznych powoduje spadek cen dóbr importowanych i wpływa negatywnie na
inflację
– Kanał kredytowy
• Stopy procentowe wpływają na bilanse banków i innych podmiotów gospodarczych.
Restrykcyjna polityka pieniężna obniża rezerwy banków i spowoduje spadek cen aktywów (bo
popyt na aktywa obniża się) co razem obniża kapitał banków i skłania je do udzielania
mniejszego wolumenu kredytów. Spadek cen aktywów dotyka również podmioty gospodarcze,
bo maja mniejsze zabezpieczenia (collateral) kredytowe.
•
W dłuższym okresie następuje powrót realnej stopy procentowej do poziomu wyjściowego,
ceny powoli rosną, produkcja i zatrudnienie wracają do poziomu wyjściowego i gospodarka
stabilizuje się
Jakie jest znaczenie poszczególnych kanałów w kształtowaniu inflacji? – co się
dzieje po wzroście stopy procentowej o 1pp
Źródło: NBP (2013), „Mechanizm transmisji polityki pieniężnej w Polsce.
Co wiemy w 2013 roku?”, Materiały i Studia nr 306
Jak wygląda reakcja gospodarki na wzrost stóp procentowych?
(na podstawie modelu klasy DSGE Dynamic Stochastic General Equilibrium)
Źródło: Frank Smets, Raf Wouters, (2003), "An Estimated Dynamic Stochastic General Equilibrium
Model of the Euro Area," Journal of the European Economic Association, vol. 1(5),
Prognozy inflacji
•
•
•
Bank centralne prowadzące politykę bezpośredniego celu inflacyjnego zazwyczaj publikują
projekcję inflacji (oraz PKB), czyli prognozę warunkową kształtowania się tych zmiennych w
przyszłości
Dlaczego? Ponieważ podejmując decyzje o dzisiejszych stopach procentowych oddziałują na
przyszłe warunki gospodarowania.
Projekcje często przedstawiane są w formie wykresów wachlarzowych, które uwzględniają
(nie całą, ale spora jej część) niepewność związaną w zachowaniem się podstawowych
kategorii ekonomicznych w przyszłości
Bieżąca projekcja inflacji [lewy panel] i PKB [prawy panel] (opublikowana w lipcu 2016 r.)
Źródło: NBP
Reguła Taylora – stabilizująca rola polityki pieniężnej
•
W reakcji na wzrost (spadek) inflacji bank centralny dbający o stabilność wartości pieniądza w
czasie powinien podnieść (obniżyć) stopy procentowe. Powoduje to spadek inflacji oraz
obniżenie się aktywności gospodarczej w kolejnych okresach
• Podsumowuje to uproszczona wersja reguły Taylora:
𝑖𝑡 = 𝑟 ∗ + 𝜋 ∗ + 𝛼 𝜋𝑡 − 𝜋 ∗
Gdzie 𝜋 ∗ jest celem inflacyjnym
• Warunek stabilności: 𝛼 > 1:
–
–
•
•
•
𝛼 jest dodatnie – wzrost inflacji powyżej celu wymaga podniesienia stóp procentowych w celu
obniżenia jej w przyszłych okresach
𝛼 jest większe od 1 – aby polityka pieniężna skutecznie stabilizowała gospodarkę, wzrost nominalnej
stopy procentowej musi być wyższy niż wzrost inflacji, aby spowodować wzrost realnej stopy
procentowej i wpłynąć na realną gospodarkę
W praktyce funkcja reakcji banku centralnego jest bardziej skomplikowana i uwzględnia
możliwość stabilizowania realnej gospodarki przez BC:
Podsumowuje to rozszerzona reguła Taylora
𝑖𝑡 = 𝑟 ∗ + 𝜋 ∗ + 𝛼𝜋 𝐸𝑡 𝜋𝑡+1 − 𝜋 ∗ + 𝛼𝑦 (𝑦𝑡 − 𝑦 ∗ )
gdzie znów 𝛼𝜋 > 1 oraz 𝛼𝑦 > 0 a 𝑦 ∗ wyznacza tzw. poziom produktu potencjalnego, przy
którym nie ma presji popytowej na zmiany cen w gospodarce
Banki centralne uwzględniają fakt, że zmieniając stopy dziś wpływają na jutrzejsze
zachowanie się gospodarki, zatem spoglądają w przód (są forward-looking) i często
prognozują zachowanie się gospodarki w przyszłości, aby na tych prognozach oprzeć bieżące
decyzje.
Problemy z praktycznym stosowaniem reguły Taylora
•
•
•
•
BC nie znają dokładnej realnej stopy równowagi 𝑟 ∗ i dysponują jedyne przybliżonym i
obarczonym błędem pomiarem wielkości takich jak luka popytowa (𝑦 − 𝑦 ∗ ), oczekiwana
inflacja, czy nawet samego PKB (rewizje danych)
Istnieje wiele wariantów reguły Taylora
Reguła Taylora uwzględnia jedynie niewielki aspekt rzeczywistości ekonomicznej i opiera się
na stabilnych relacjach w gospodarce, co nie zawsze jest spełnione
Choć w praktyce nie jest wykorzystywana przez BC, to jednak reguła Taylora może stanowić
punkt odniesienia dla podejmowania decyzji przez banki centralne => szerszy problem
„dyskrecjonalna (uznaniowa) polityka pieniężna czy oparta na regułach?” (rules versus
discretion) – wrócimy do tego później
John B. Taylor
Źródło: Lombardi, Zhu (2014), „A shadow policy rate to calibrate US
monetary policy at the zero lower bound”, BIS Working Papers No 452