Generuj PDF - Prawo

PRAWO
Źródło: http://www.prawo.policja.pl/pr/aktualnosci/1732,quotCzyny-przepolowionequot-propozycje-zmian.html
Wygenerowano: Środa, 1 marca 2017, 23:43
"CZYNY PRZEPOŁOWIONE" - PROPOZYCJE ZMIAN
Sprawy drobnych kradzieży, oszustw czy też uszkodzenia mienia jako szczególnie uciążliwe dla ludzi
wymagają szybkiego rozstrzygania. To właśnie nieuchronność i szybkość wymierzania kary i jej
ekonomiczna dotkliwość daje poczucie sprawiedliwości. Takie gwarancje w przypadku czynów
mniejszej wagi osiąga się w trybie postępowania w sprawach o wykroczenia. Propozycja
podwyższenia progu kwotowego, rozgraniczającego czyny zabronione popełniane przeciwko mieniu
na przestępstwo i wykroczenie wydaje się naturalną konsekwencją nie tylko zmian
społeczno-ekonomicznych w Polsce na przestrzeni kilkunastu minionych lat ale również
zapotrzebowania społecznego oraz pragmatyki działania organów ścigania i wymiaru
sprawiedliwości.
Mając na uwadze efektywne zwalczanie przestępczości w stale zmieniającej się rzeczywistości ekonomiczno-społecznej
naszego kraju, w Komendzie Głównej Policji dokonano analizy aktualnych trendów w przestępczości uznawanej za tak zwaną
„szczególnie uciążliwą społecznie”. Pozwoliło to na postawienie tezy, iż koniecznym jest dokonanie zmiany zmierzającej do
racjonalizacji polityki karnej w zakresie przestępstw i wykroczeń popełnianych przeciwko mieniu.
Podstawowym kryterium rozgraniczającym wykroczenia przeciwko mieniu, będące t. zw. „czynami przepołowionymi” (art.
119, 120, 124 Kodeksu wykroczeń), od przestępstw jest wartość przedmiotu czynu bądź wysokość szkody. Ponieważ te dwa
kryteria nierozerwalnie łączą się ze zmieniającą się stopą inflacji i aktualną wartością pieniądza, zaproponowano rozważenie
korekty progu kwotowego rozgraniczającego karalność tychże czynów. Ostatnią zmianę w tym zakresie wprowadzono
stosunkowo dawno, bo w 1998 roku.
Propozycje zwiększenia aktualnie obowiązującego progu kwotowego w kodeksie wykroczeń, kształtują się następująco:
●
wykroczenie kradzieży – art. 119 Kodeksu wykroczeń – podwyższenie progu z kwoty 250 złotych do 1000 złotych,
●
wykroczenie kradzieży drzewa – art. 120 Kodeksu wykroczeń – podwyższenie progu z kwoty 75 złotych do 300 złotych,
●
wykroczenie niszczenia rzeczy – art. 124 Kodeksu wykroczeń – podwyższenie progu z kwoty 250 złotych do 1000 złotych,
Wyżej wskazane wartości progowe przyjęto mając na uwadze zmiany, jakie dokonały sięw sytuacji społeczno-ekonomicznej
w Polsce na przestrzeni ostatnich trzynastu lat. Odniesiono je do – jak się wydaje – jednego z najbardziej wymiernych
wskaźników tych zmian, tj. minimalnego (najniższego) wynagrodzenia miesięcznego oraz przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego. Przyjęty probierz płacy znajduje również uzasadnienie z uwagi na fakt, iż kryterium rozgraniczającym
wykroczenia przeciwko mieniu od przestępstw przeciwko mieniu jest wartość przedmiotu czynu bądź wysokość szkody, a te
dwa kryteria nierozerwalnie łączą się ze zmienną stopą inflacji i siłą nabywczą pieniądza. Z danych publikowanych przez
Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej wynika, że od stycznia 1998 roku do stycznia 2012 roku minimalne wynagrodzenie
miesięczne wzrosło trzykrotnie (w 1999 roku minimalne wynagrodzenie wynosiło 500 złotych brutto, a od stycznia 2012 roku
wynosi 1500 złotych brutto), podobnie jak przeciętne wynagrodzenie miesięczne (w 1998 wyniosło 1 239,49 złotych brutto,
natomiast w styczniu 2012 r. wyniosło 3 666,41 złotych brutto). Wydaje się, że proponowane podniesienie wartości
granicznych z kwoty 250 złotych do kwoty 1000 złotych i z 75 złotych do 300 złotych, dostosuje te wartości do sytuacji
ekonomicznej społeczeństwa i aktualnej wartości pieniądza, pozwalając jednocześnie na stałość tych wartości w dynamicznie
zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej naszego kraju.
Poza wskazanym już czynnikiem ekonomicznym – ważny wydaje się też zapotrzebowanie społeczne jak również argumenty
natury pragmatycznej. Pokrzywdzenie czynami drobnymi, jakimi są wspomniane już wykroczenia kradzieży czy uszkodzenia
cudzej rzeczy okazuje się wielokrotnie bardzo uciążliwe dla obywatela i wymaga szybkiego rozstrzygania. To właśnie
nieuchronność i szybkość wymierzania kary, a także jej ekonomiczna dotkliwość daje poczucie sprawiedliwości. Takie
gwarancje daje w sprawach o czyny mniejszej wagi ściganie naruszeń prawa w trybie postępowania w sprawach o
wykroczenia, które pozwolą na szybkie i ekonomiczne rozstrzyganie, przy jednoczesnym zapewnieniu prawa do rzetelnego
rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd.Nie bez znaczenia jest również fakt, iż w sprawach tych kara grzywny jest karą
dominującą w orzecznictwie, a jej finansowy wymiar jest częstokroć bardziej dolegliwy dla sprawcy niż np. orzeczona kara
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, co również daje społeczne poczucie sprawiedliwości.
Pozostawanie kwoty granicznej pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem na dotychczasowym poziomie powoduje, że są
one oceniane jako przestępstwa „mniejszego kalibru”, a w konsekwencji niejednokrotnie są umarzane wobec znikomej
szkodliwości społecznej czynu. Umiejscowienie tych czynów w Kodeksie wykroczeń wyeliminuje konieczność uruchomienia w
sprawacho mniejszym ciężarze gatunkowym bardzo przecież kosztownej „machiny postępowania przygotowawczego”, przy
jednoczesnej gwarancji, że ten czyn zabroniony nie pozostanie bez reakcji organów ścigania.
Nie bez znaczenia wydaje się być również fakt, iż przesunięcie wskazanych czynów z obszaru prawa karnego do obszaru
prawa wykroczeń pozwoli w niektórych przypadkach, np. w niebudzących wątpliwości przypadkach kradzieży sklepowych, na
wdrożenie szybkiej i odbiurokratyzowanej procedury mandatowej, co niejednokrotnie zakończy postępowanie na etapie
Policji, bez konieczności angażowania w postępowanie sądu oraz prokuratura. Niewątpliwie wyeliminuje także konieczność
wytwarzania i przygotowania części dokumentacji i druków statystycznych, które są niezbędne w przypadku prowadzenia
postępowania przygotowawczego, a nie są wymagane bądź nie występują w postępowaniach w sprawach o wykroczenia.
Gwarancję niepozostawienia bez właściwej reakcji organów ścigania czynu zabronionego umieszczonego w Kodeksie
wykroczeń daje fakt, iż czynności wyjaśniające w sprawacho wykroczenia przeprowadzane są przez wyspecjalizowaną służbę
jaką jest Policja, która również wnosi i popiera wniosek o ukaranie, a rozstrzygnięcia dokonuje niezawisły sąd. Gwarancję
taką dają również poszczególne zapisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, które odnoszą się do udziału w
sprawach o wykroczenie organu stającego na straży praworządności, jakim jest prokuratura. Zakres tych czynności, w
zależności od okoliczności danej sprawy może być bardzo szeroki, począwszy od możliwości osobistego przeprowadzenia
przez prokuratora czynności wyjaśniających lub zlecenia ich Policji, po samodzielne wniesienie wniosku o ukaranie bądź
wstąpienie do postępowania wszczętego na podstawie wniosku o ukaranie wniesionego przez Policję.
Dokonanie proponowanych zmian ustawodawczych w obszarze wyżej wymienionych wykroczeń popełnianych przeciwko
mieniu spowoduje również konieczność wprowadzenia stosownych zmian o charakterze dostosowawczym w art. 122 § 1 i 2
Kodeksu wykroczeń, które winny polegać na podwyższeniu wskazanych w tych przepisach kwot odpowiednio z 250 złotych
do 1000 złotych i z kwoty 75 złotych do 500 złotych.
W sytuacji ciągłego rozwoju przestępczości warto również rozważyć powiększenie katalogu przestępstw „przepołowionych” i
rozciągnąć je na oszustwo (art. 286 Kodeksu karnego), oszustwo komputerowe (art. 287 Kodeksu karnego) i nielegalne
podłączenia się do urządzenia telekomunikacyjnego (art. 285 Kodeksu karnego), poprzez stworzenie ich odpowiedników w
Kodeksie wykroczeń, przy wartości szkody nie przekraczającej kwoty 1000 złotych. Wydaje się,że uruchamianie
skomplikowanej i kosztownej procedury postępowania przygotowawczego w zakresie ścigania wyżej wskazanych
przestępstw (przy wartości szkody poniżej 1000 złotych) stwarza poczucie dysproporcji między wagą czynu a wielkością
zaangażowanych sił i środków, co w konsekwencji może obniżać powagę wymiaru sprawiedliwości.
Umiejętne stosowanie proponowanych regulacji, umożliwi organom ścigania i wymiaru sprawiedliwości efektywne,
adekwatne do społecznej szkodliwości tych czynów oraz stopnia ich nagminności, reagowanie na społecznie dolegliwe
zjawiska, jakim są kradzieże, uszkodzenia mienia oraz oszustwa o niewielkiej wartości przedmiotu czynu bądź wysokości
szkody.
pb
Ocena: 2.8/5 (4)
Tweetnij