Autoreferat rozprawy doktorskiej mgr Grażyny Szymańskiej

Autoreferat rozprawy doktorskiej mgr Grażyny Szymańskiej

Kształtowanie się oraz wpływ
rozwoju regulacji dotyczących adekwatności kapitałowej
na bezpieczeństwo, aktywność i efektywność banków
mgr Grażyna Szymańska
Autoreferat rozprawy doktorskiej napisanej
na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Władysława Baki
Recenzenci: dr hab. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, prof. nadzw. SGH
dr hab. Włodzimierz Włodarski (Wydział Nauk Ekonomicznych UW)
Przedmiot i cel rozprawy
W maju 2009 r. minęła piąta rocznica wejścia Polski do Unii Europejskiej.
Przynależność państwa polskiego do jednej z najbardziej znanych i cenionych wspólnot
w Europie doprowadziła w ciągu pięciu lat do licznych zmian. Integracja następowała na
wielu płaszczyznach. Jednym z elementów współpracy państw członkowskich jest
ustanawianie w swych krajach zbliżonych rozwiązań prawnych z różnych dziedzin życia
poprzez implementację w prawodawstwie krajowym unijnych dyrektyw.
Istotną częścią systemów finansowych państw europejskich są sprawnie funkcjonujące
banki. Ich działalność, polegająca na przyjmowaniu depozytów lub innych środków
powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu
pieniądza elektronicznego, odgrywa ważną rolę w gospodarce. Z funkcjonowaniem banków
wiąże się jednak niemałe ryzyko. W związku z tym ważne staje się nadzorowanie działalności
banków przez niezależną instytucję oraz zapewnienie, iż banki będą efektywnie zarządzały
ryzykiem i utrzymywały odpowiedni poziom kapitałów w stosunku do ponoszonego ryzyka,
by w razie konieczności móc pokryć powstające straty.
W Polsce rozwiązania w zakresie adekwatności kapitałowej zostały przyjęte z Unii
Europejskiej. Przepisy dwóch dyrektyw:
• Dyrektywy 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r.
w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe,
• Dyrektywy 2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r.
w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych
zostały przeniesione do prawa polskiego w 2007 r. w postaci uchwał Komisji Nadzoru
Bankowego. Nie są to oczywiście pierwsze przepisy w bankowości dotyczące adekwatności
kapitałowej. Wcześniej banki w Polsce obowiązywały inne, wyraźnie różne rozwiązania
z tego zakresu. Były one jednakże znacznie prostsze i mniej wrażliwe na ryzyko, często
opierały się o inne kryteria, a także obejmowały mniej aspektów szacowania i zarządzania
ryzykiem niż obecne przepisy. Przyjęcie nowych regulacji w zakresie adekwatności oraz ich
wdrażanie w bankach w Polsce doprowadziło do rewolucyjnych wręcz przemian w pomiarze
ryzyka i zarządzaniu nim.
Nowość i złożoność rozwiązań zawartych w unijnych dyrektywach 2006/48/WE oraz
2006/49/WE przyczyniała się do przemian w bankach działających na terenie krajów
członkowskich. W Polsce nowe rozwiązania obowiązują już prawie 3 lata. Interesującą
kwestią stała się zatem ocena wpływu nowych regulacji z zakresu adekwatności kapitałowej
na banki, a poprzez to na system bankowy. Nowe rozwiązania zyskały wielu zwolenników.
Jednakże nie zabrakło również głosów krytykujących zaproponowane rozwiązania.
Koncepcja pracy doktorskiej ma związek z przemianami, które zachodzą w polskim
systemie bankowym po wprowadzeniu nowych rozwiązań z zakresu adekwatności
kapitałowej. Pragnąc zmierzyć się z oryginalnym problemem naukowym autorka określiła cel
pracy jako ocenę wpływu nowych regulacji dotyczących adekwatności kapitałowej na
działalność banków komercyjnych w Polsce.
Zamierzeniem autorki pracy było, aby przygotowana przez nią rozprawa doktorska
miała jak najbardziej praktyczny charakter, a analiza i ocena zagadnień związanych
z Bazyleą II i rozwiązaniami nadzorczymi zostały dokonane profesjonalnie oraz wykorzystały
posiadane doświadczenie zawodowe z tego obszaru.
Tłem pracy stała się krótko zarysowana historia tworzenia ponadnarodowych regulacji
z zakresu adekwatności kapitałowej, żeby następnie przedstawić drogę, którą przebyły nowe
propozycje dotyczące adekwatności, by stać się w 2007 r. powszechnie obowiązującymi
przepisami dla banków w Polsce.
Punktem wyjścia do dalszych rozważań było ukazanie sposobu wdrożenia nowych
rozwiązań
w
zakresie
adekwatności
kapitałowej
oraz
odniesienie
do
wcześniej
obowiązujących przepisów z tego zakresu, podkreślając uwidaczniające się istotne różnice.
Teza rozprawy doktorskiej i przyjęta metoda badania
Po zapoznaniu się z dostępną literaturą przedmiotu badania, teza rozprawy doktorskiej
została sformułowana następująco:
„Nowe
rozwiązania
w
zakresie
adekwatności
kapitałowej
niewątpliwie
przyczyniają się do wzrostu bezpieczeństwa funkcjonowania banków komercyjnych
w Polsce, a poprzez to – całego sytemu bankowego. Nowe przepisy pozytywnie
oddziałują także na aktywność tych instytucji. Wpływ nowych regulacji na efektywność
funkcjonowania banków komercyjnych jest obecnie niejednoznaczny.”
Zastosowaną w pracy metodą badawczą jest krytyczna, ekspercka analiza wpływu
nowych regulacji kapitałowych na bezpieczeństwo działania banków, ich aktywność, a także
efektywność. Przeprowadzona analiza dokonana w oparciu o dostępną literaturę zarówno
krajową, jak i zagraniczną oraz własną wiedzę, przemyślenia i doświadczenie z tego obszaru,
została wzbogacona praktycznymi przykładami. Należy dodać, iż ilościowe podejście do
oceny wpływu rozwiązań Bazylei II na sektora bakowy w Polsce będzie możliwe dopiero po
co najmniej kilku latach od ich wejścia w życie.
Wyniki rozprawy: weryfikacja hipotez badawczych
Teza
rozprawy
doktorskiej
została
poddana
weryfikacji.
Poniżej
pokrótce
przedstawiono wyniki badań.
Jako pierwsze poddano analizie zmiany w bezpieczeństwie działania banków na
skutek wprowadzenia nowych regulacji. Pod uwagę zostały wzięte m. in. trójfilarowa
struktura uwzględniająca różne rodzaje ryzyka, możliwość wyboru sposobów ich pomiaru,
lepsze dopasowanie wielkości kapitału do faktycznie ponoszonego ryzyka i związane z tym
zagrożenie procyklicznymi zachowaniami banków. Przedstawione zostały także wyniki badań
nadzoru bankowego w zakresie skutków wprowadzenia Dyrektywy CRD dla polskiego
systemu bankowego oraz stopień zaangażowania polskiego nadzoru w proces walidacji
modeli wewnętrznych stosowanych przez banki w Polsce.
Autorka oceniła, iż przemiany wymuszone przez nowe przepisy korzystnie wpływają
na bezpieczeństwo banków. Zakres rodzajów ryzyka, z tytułu których należy utrzymywać
kapitał uległ rozszerzeniu – ryzyko kredytowe i rynkowe zostało uzupełnione o ryzyko
operacyjne. Metoda standardowa służąca wyliczeniu wymogu z tytułu ryzyka kredytowego
została obecnie oparta o zewnętrzne ratingi, a wachlarz wag ryzyka uległ znacznemu
rozszerzeniu. Dopuszczono ponadto wykorzystanie zaawansowanych metod pomiaru ryzyka
kredytowego i operacyjnego, które opierają się o własne modele banków. Zabiegi te dążą do
tego, aby obliczany wymóg kapitałowy jak najlepiej odzwierciedlał wielkość ryzyka
ponoszonego przez bank.
Proces szacowania kapitału wewnętrznego dostosowanego do poziomu ryzyka spoczął
na banku, a obowiązkiem instytucji nadzorczej stała się jego ocena. Ponadto na banki zostały
nałożone dodatkowe wymogi sprawozdawcze, aby podnieść przejrzystość rynków
i umożliwić ich uczestnikom lepszą obserwację działalności bankowej.
Nowe regulacje prowadzą do kompleksowego podejścia obejmującego różne aspekty
działalności bankowej oraz zarządzania ryzykiem i adekwatnością kapitałową. Kreowane
przez nowe przepisy bodźce mają zachęcić banki do wprowadzania nowoczesnych
i precyzyjnych sposobów szacowania ryzyka i kapitału potrzebnego do pokrycia
ewentualnych strat, co jednocześnie podnosi zarówno bezpieczeństwo banków jak
i efektywność ich działania.
Ocena i weryfikacja informacji przedstawionych we wnioskach banków o stosowanie
zaawansowanych metod pomiaru ryzyka składanych na bazie skonsolidowanej są prowadzone
we współpracy nadzorcy goszczącego oraz nadzorcy konsolidującego. Wzajemne
przekazywanie
informacji
i
konsultacje
służą
wymianie
doświadczeń
sprzyjając
rozprzestrzenianiu wiedzy i wypracowanych metod w tym obszarze. To również pozytywnie
wpływa na bezpieczeństwo banków.
Aby poszerzyć temat przemian zachodzących w polskim sektorze bankowym
w związku z wdrożeniem rozwiązań Bazylei II, autorka przeprowadziła analizę wpływu
nowych przepisów także na aktywność banków. W dokonanej ocenie uwzględniono m.in.
ilość kapitału utrzymywanego przez banki w stosunku do kapitału regulacyjnego, dostępność
zaawansowanych metod pomiaru, wyniki badań nadzorczych w zakresie zmian w wymogach
kapitałowych dla różnych klas ekspozycji, zakłócenia w konkurencyjności banków.
Nowe regulacje z zakresu adekwatności oddziałują pozytywnie na aktywność banków.
Banki zazwyczaj prowadziły politykę utrzymywania nadwyżki kapitału ekonomicznego
ponad kapitał regulacyjny, więc wprowadzenie nowych przepisów z zakresu adekwatności nie
wywarło skutku gwałtownego wzrostu utrzymywanych kapitałów, a czasami doprowadziło
wręcz do redukcji zbędnej nadwyżki i bardziej efektywnego wykorzystania kapitałów. Zatem
ogólna aktywność banków nie została zahamowana. Jednakże nowe przepisy mogą istotnie
oddziaływać na zmiany w wysokości wymogów kapitałowych dla poszczególnych obszarów,
zachęcając banki do rozszerzenia lub zmniejszenia poszczególnych działalności. Szczególnie
wyraźną zachętę do zwiększania działalności można zaobserwować w obszarze detalicznym.
Dostęp do zaawansowanych metod pomiaru ryzyka kredytowego i operacyjnego jest
ograniczony. Banki muszą spełnić najpierw wiele kryteriów, a następnie uzyskać zgodę
nadzoru na stosowanie metody zaawansowanej. W związku z powyższym w pierwszych
latach dominować będą metody proste.
Z wprowadzeniem nowych regulacji z zakresu adekwatności kapitałowej związany
jest wzrost wymogów kapitałowych, lecz zmiany w poszczególnych bankach mogą być różne
i w dużym stopniu zależą od umiejętności zarządzania aktywami.
Pewnym niebezpieczeństwem, które niesie ze sobą wprowadzenie nowych regulacji
jest możliwość zakłóceń konkurencyjności. Dotyczy to przede wszystkim podmiotów
stosujących do pomiaru ryzyka kredytowego metodę wewnętrznych ratingów i podmiotów,
które nie mogą tej metody obecnie stosować. Szczególnie widoczne jest to w obszarach, dla
których obciążenia kapitałowe wyraźnie różnią się między ww. metodami. Ponadto
konkurencyjność może zostać zakłócona pomiędzy instytucjami podlegającymi nowym
regulacjom a analogicznymi instytucjami prowadzącymi działalność poza Unią Europejską
i nie objętymi tym przepisami.
Dążąc do pełnej i pogłębionej weryfikacji postawionej tezy autorka dokonała analizy
złożonego wpływu nowych regulacji na efektywność działania banków. Poruszone zostały
m.in. zagadnienia wdrażania zaawansowanych metod oraz związanych z tym kosztów
i oczekiwanych korzyści, szczegółowości i złożoności przepisów, łączenia pomiaru z lepszym
zarządzaniem ryzykiem, zmian w alokacji kapitału, a także wpływu zmian w wymogach
kapitałowych na ceny produktów oraz kwestia dyscypliny rynkowej.
Banki już dokonały niemałych nakładów, a także nadal ponoszą koszty związane
z implementacją nowych przepisów. Tymczasem korzyści, finansowe i niefinansowe, płynące
z ich stosowania pojawiają się wyraźnie wolniej i należy oczekiwać, iż znaczną ich część
będzie można zaobserwować w perspektywie kilku najbliższych lat.
Nowe
przepisy
oddziałują
na
zachowanie
banków
kreując
bodźce
do
precyzyjniejszego pomiaru ryzyka. Zachętę do wprowadzania nowoczesnych sposobów
pomiaru ryzyka (w tym zaawansowanych metod) stanowi przede wszystkim perspektywa
utrzymywania niższych wymogów kapitałowych, co prowadzi do wzrostu efektywności
działania, a tym samym do podniesienia konkurencyjności i polepszenia wizerunku banku.
Bardziej adekwatny pomiar ryzyka łączy się z lepszym zarządzaniem, gdyż częścią
nowych regulacji są przepisy dotyczące szczegółowych zasad funkcjonowania systemu
zarządzania ryzykiem, motywujące banki do przyjmowania nowoczesnych praktyk
zarządczych.
Należy podkreślić, iż obowiązujące obecnie przepisy są znacznie bardziej
szczegółowe od wcześniejszych. Zgłaszano uwagi, że nowe regulacje są zbyt złożone,
zawierają za dużo detali i dokładnych opisów, co w konsekwencji może prowadzić do tego,
iż koszt zgodności z przepisami okaże się być nadmiernie wysoki, przewyższając korzyści
z poprawy w zarządzaniu. Ponadto niektórzy uważają także, że nowe propozycje ograniczą
możliwości banków do wypracowania bardziej złożonych metod zarządzania ryzykiem.
Należy jednak podkreślić, iż szczegółowość niektórych zapisów nowych regulacji prowadzi
do podobieństw w sposobach pomiaru ryzyka i umożliwia porównywalność wymogów
między bankami.
Nowe regulacje skłaniają banki do restrukturyzacji swojego portfela biorąc pod uwagę
zmiany w wysokości wymogów kapitałowych w poszczególnych obszarach. Zmiany
w składzie portfela banku mające na celu lepszą alokację kapitału wyraźnie poprawiają
efektywność działania tych instytucji.
Nowe przepisy, co prawda, pozwalają na lepszą wycenę ryzyka związanego z danymi
produktami, jednakże nie należy oczekiwać, iż jeżeli zastosowanie przez bank metod pomiaru
ryzyka oferowanych przez nowe regulacje przełoży się na niższe wymogi kapitałowe, to na
pewno znajdzie to odzwierciedlenie w korzystniejszych dla klientów cenach produktów
bankowych. Wynika to z faktu, iż koszt kapitału jest dopiero jednym z dalszych i mniej
istotnych komponentów cen produktów.
Wprowadzenie w życie przepisów trzeciego filaru pomaga zmniejszyć negatywne
skutki występowania asymetrii informacyjnej oraz zredukować wymagane premie za podjęcie
ryzyka. Mimo to dyscyplina rynkowa jest wzmacniana jedynie w umiarkowany sposób, gdyż
udoskonaleniu informacyjnych podstaw monitorowania nie towarzyszy zwiększanie
zainteresowania uczestników rynku sprawowaniem dyscypliny oraz wyposażaniem ich
w skuteczne narzędzia oddziaływania. Słabością przepisów trzeciego filaru jest także ich
nieelastyczność, co może skutkować szybkim zestarzeniem się zaproponowanych rozwiązań
i zmniejszeniem ich przydatności dla uczestników rynku.
Podsumowując, w pracy zostało przeanalizowane na wielu płaszczyznach zagadnienie
zmian w bankach komercyjnych działających w Polsce, wynikających z wprowadzenia
nowych rozwiązań i wymogów w zakresie adekwatności kapitałowej. Z przeprowadzonego
wywodu wynika widoczne pozytywne oddziaływanie na bezpieczeństwo i aktywność tych
instytucji. Natomiast ocena wpływu na efektywność funkcjonowania banków jest, na
obecnym etapie stosowania nowych przepisów, niejednoznaczna, choć wydaje się, iż będzie
pozytywna w przyszłości.
Struktura pracy doktorskiej
Wstęp
Rozdział
1.
Kształtowanie
międzynarodowych
regulacji
dotyczących
adekwatności
kapitałowej banków – od Bazylejskiej Umowy Kapitałowej do przepisów obowiązujących
banki w Polsce
1.1.
Stabilność finansowa
1.2.
Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
1.3.
Umowa Kapitałowa i Nowa Umowa Kapitałowa
1.4.
Dyrektywy 2006/48/WE i 2006/49/WE oraz odpowiadające im Uchwały
Rozdział 2. Bazylejska Nowa Umowa Kapitałowa – wdrożenie w warunkach bankowości
polskiej. Stan obecny i perspektywy
2.1.
Pierwszy filar nowych regulacji
2.1.1. Ryzyko kredytowe
2.1.2. Ryzyko operacyjne
2.1.3. Ryzyko rynkowe
2.2.
Drugi filar nowych regulacji
2.3.
Trzeci filar nowych regulacji
Rozdział 3. Wpływ rozwoju regulacji adekwatności kapitałowej na bezpieczeństwo,
aktywność i efektywność banków
3.1.
Zmiany w bezpieczeństwie działania banków na skutek wprowadzenia nowych
regulacji w zakresie adekwatności kapitałowej
3.2.
Aktywność banków po wprowadzeniu nowych rozwiązań w zakresie adekwatności
kapitałowej
3.3.
Wpływ nowych regulacji z zakresu adekwatności kapitałowej na efektywność
działania banków
Zakończenie
Spis tabel i rysunków
Spis wykresów i wzorów
Bibliografia
Bibliografia
Adamowicz T., Praktyczne aspekty związane z II filarem Nowej Umowy Kapitałowej, Bezpieczny Bank
nr 2(27)/2005, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Warszawa 2005
Bancarewicz G., Wybrane zagadnienia dotyczące strat i modelowania ryzyka operacyjnego
w ramach zaawansowanej metody pomiaru (AMA), Bank i Kredyt nr 8-9/2007, NBP, Warszawa 2007
Basel Committee on Banking Supervision, Fact sheet – Basel Committee on Banking Supervision, 7 June 2005,
www.bis.org
Basel Committee on Banking Supervision, History of the Basel Committee and its Membership, BIS, January
2007, www.bis.org
Basel Committee on Banking Supervision, History of the Basel Committee and its Membership, BIS, October
2004, www.bis.org
Basel Committee on Banking Supervision, International Convergence of Capital Measurement and Capital
Standards. A revised Framework, BIS, June 2004
Basel Committee on Banking Supervision, The Basel Committee on Banking Supervision, 16 November 2005,
www.bis.org
Basel Committee on Banking Supervision, Working Paper on the Regulatory Treatment of Operational Risk,
BIS, Basel 2001
Caruana J., Reform of the international standard for bank capital, BIS Review 3/2005, www.bis.org
Catarineu-Rabell E., Jackson P., Tsomocos D.P., Procyclicality and the new Basel Accord – banks’ choice of
loan rating system, Bank of England, London 2003
Chapelle A., Crama Y., Hübner G., Peters J.-P., Basel II and Operational Risk: Implications for risk
measurement and management in the financial sector, NBB Working Paper No. 51, National Bank of
Belgium, May 2004
Chorafas, D.N., Economic capital allocation with Basel II (cost, benefit and implementation procedures),
Elsevier Butterworth-Heinmann, Oxford 2004
Committee of European Banking Supervisors, Guidelines on the implementation, validation and assessment of
Advanced Measurement (AMA) and Internal Ratings Based (IRB) Approaches (GL10), 4 April 2006
Dziekoński P., Nowa Bazylejska Umowa Kapitałowa – konsekwencje dla rynku kredytowego, Materiały
i Studia, Zeszyt nr 164, NBP, Warszawa 2003
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Dokument konsultacyjny DK/02/SA „Metoda Standardowa
wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego”, maj 2005
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Dokument konsultacyjny DK/02/SA/2 „Metoda Standardowa
wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego – kontynuacja dokumentu
DK/02/SA”, październik 2005
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Dokument konsultacyjny DK/06/CRM „Techniki Redukcji Ryzyka
Kredytowego”, lipiec 2005
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Dokument konsultacyjny DK/7/2F „Drugi filar Nowej Umowy
Kapitałowej”, listopad 2005
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Dokument Konsultacyjny DK/9/Walidacja „Walidacja
zaawansowanych metod wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego
i operacyjnego”, luty 2006
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Podręcznik inspekcji na miejscu: jakość aktywów, wprowadzenie,
Warszawa, kwiecień 2007
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Skutki wprowadzenia Nowej Umowy Kapitałowej
i Dyrektywy CRD dla polskiego systemu bankowego na tle europejskim i światowym: Wyniki Piątego
Badania Ilościowego (QIS5), Warszawa, wrzesień 2006
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Zakres informacji wymaganej od banków – metoda zaawansowana
wyliczania wymogu kapitałowego dla ryzyka kredytowego, marzec 2007 r.
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, Zakres informacji wymaganych od banków – metoda
zaawansowana wyliczania wymogu kapitałowego dla ryzyka operacyjnego, kwiecień 2007 r.
Hoggarth G., Reis R., Saporta V., Costs of banking system instability: some empirical evidence, Financial
Stability Review: June 2001, Bank of England
Horvath E., Mero K., Zsamboki B., Studies on the procyclical behaviour of banks, the National Bank of
Hungary, Budapest 2002
International Monetary Fund, IMF World Economic Outlook (WEO), Chapter IV - Financial Crises: Causes and
Indicators, May 1998
Iwanicz-Drozdowska M., Adekwatność kapitałowa banków według standardów Bazylejskiego Komitetu
Nadzoru Bankowego, Bank i Kredyt nr 1-2/2000, NBP, Warszawa 2000
Iwanicz-Drozdowska M., Ewolucja regulacji w zakresie adekwatności kapitałowej banków, Bezpieczny Bank
nr 1(22)/2004, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Warszawa 2004
Iwanicz-Drozdowska M., Kryzysy bankowe – zagadnienia ogólne, Bezpieczny Bank nr 4(19)/2002, Bankowy
Fundusz Gwarancyjny, Warszawa 2002
Jackowicz K., Dyscyplina rynkowa na integrujących się rynkach finansowych UE w: Integracja rynków
finansowych w Unii Europejskiej od A do Z, Bank i Kredyt nr 10/2007, NBP, Warszawa 2007
Jackowicz K., Dyscyplina rynkowa w bankowości. Rodzaje i możliwości zastosowania, Wydawnictwo Wyższej
Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2004
Jackowicz K., Trzeci filar Nowej Umowy Kapitałowej – prezentacja i ocena, Bezpieczny Bank nr 3(28)/2005,
Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Warszawa 2005
Jacobo Rodriguez L., International Banking Regulation: Where the Market Discipline in Basel II, Cato Policy
Analysis, No 455, October 15, 2002
Kiedrowska M., Marszałek P., Stabilność finansowa – pojęcie, cechy i sposoby jej zapewnienia, Bank i Kredyt
nr 3/2002, NBP, Warszawa 2002
Koterwas M., Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego i jego wpływ na kształt nadzoru bankowego na
świecie, Bank i Kredyt nr 10/2003, NBP, Warszawa 2003
Leeladhar S. V., Regulation and risk management – implementing Basel II, BIS Review 50/2005, www.bis.org
Lewandowski D., Ryzyko operacyjne w bankach – zarządzanie i audyt w świetle wymagań Bazylejskiego
Komitetu ds. Nadzoru Bankowego, Bank i Kredyt, nr 4/2004, NBP, Warszawa 2004
Matkowski P., Zarządzanie ryzykiem operacyjnym, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006
Meier - Ewert M., Basel II: The Remaining Issues, CEPS Policy Brief No. 13, March 2002, www.aei.pitt.edu
Mero K., Zsamboki B., Some Correlations Between the Basel II Capital Accord and Procyclicality – Expected
Impact on Hungary in the Light of International Experiences, w: Studies on the Potential Impacts of the
New Basel Capital Accord, Magyar Nemzeti Bank, Budapest 2003
Narodowy Bank Polski, Raport o stabilności systemu finansowego – 2003, Warszawa 2004
Park
S., Bank Failure Contagion
Vol. 28, No. 2, 1991
in
Historical
Perspective,
Journal
of
Monetary
Economics,
Pelizzon L., Schaeffer S., Pillar 1 vs. Pillar 2 under Risk Management, Working Paper 11666, National Bureau
of Economic Research, September 2005, www.nber.org
Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B., System finansowy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2004
Polaczyk Z., Zarządzanie ryzykiem operacyjnym w Banku Zachodnim WBK S.A., prezentacja na seminarium
MARSH „Transfer i finansowanie ryzyka operacyjnego. Aktualna praktyka i tendencje rozwojowe”,
Warszawa, Hotel Marriott, 8.11.2005
Saidenberg M., Schuermann T., The New Basel Capital Accord and Questions for Research, 2003,
www.repec.org
Schab I., Ocena ryzyka kredytowego w ramach wewnętrznych systemów ratingowych – charakterystyka
podejścia oraz podstawowych wymogów, Bank i Kredyt nr 1(26)/2005, NBP, Warszawa 2005
Schmidt Bies S., Financial stability benefits and implementation challenges of Basel II, BIS Review 35/2005,
www.bis.org
Stefański M., Kierunki ewolucji sektora bankowego w Polsce po 1989 roku, Wyższa Szkoła HumanistycznoEkonomiczna, Włocławek 2006
Stephanou C., Mendoza J. C., Credit Risk Measurement Under Basel II: An Overview and Implementation
Issues for Developing Countires, World Bank Policy Research Working Paper 3556, April 2005,
www.econ.worldbank.org
Stevens E., Evolution in Banking Supervision, Federal Reserve Bank of Cleveland, March 2000
Szczepańska O., Sotomska P., Pawliszyn M., Pawlikowski A., Instytucjonalne uwarunkowania stabilności
finansowej na przykładzie wybranych krajów, Materiały i Studia, Zeszyt nr 173, NBP, Warszawa 2004
Thoraval P., Duchateau A., Fianancial stability and the New Basel Accord, Financial Stability Review No. 3,
Banque de France, November 2003
Uchwała nr 380/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie zakresu
i szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka,
w tym zakresu i warunków stosowania metod statystycznych oraz zakresu informacji załączanych do
wniosków o wydanie zgody na ich stosowanie, zasad i warunków uwzględniania umów przelewu
wierzytelności, umów o subpartycypację, umów o kredytowy instrument pochodny oraz innych umów
niż umowy przelewu wierzytelności i umowy o subpartycypację, na potrzeby wyznaczania wymogów
kapitałowych, warunków, zakresu i sposobu korzystania z ocen, nadawanych przez zewnętrzne
instytucje oceny wiarygodności kredytowej oraz agencje kredytów eksportowych, sposobu
i szczegółowych zasad obliczania współczynnika wypłacalności banku, zakresu i sposobu
uwzględniania działania banków w holdingach w obliczaniu wymogów kapitałowych i współczynnika
wypłacalności oraz określenia dodatkowych pozycji bilansu banku ujmowanych łącznie z funduszami
własnymi w rachunku adekwatności kapitałowej oraz zakresu, sposobu i warunków ich wyznaczania
White W., Are changes in financial structure extending safety nets?, Working Papers No 145, BIS, January 2004
Yeh A., Twaddle J., Frith M., Basel II: A new capital framework, Reserve Bank of New Zealand Bulletin,
Volume 68, No. 3, Reserve Bank of New Zealand, September 2005
Zalega K., Wpływ nadzoru bankowego na sektor bankowy w świetle najnowszych badań, Bank i Kredyt nr
10/2003, NBP, Warszawa 2003
Zdanowicz B., Compliance – nowa funkcja banków, Bezpieczny Bank nr 1(22)/2004, Bankowy Fundusz
Gwarancyjny, Warszawa 2004
Zombirt J., Nowa Umowa Kapitałowa: Ewolucja czy rewolucji, CeDeWu, Warszawa 2007