funkcjonowanie społeczeństwa definicje - E-SGH

Zmiana społeczna
• KLASYCZNE TEORIE ROZWOJU
SPOŁECZNEGO:
– MARKSIZM I EWOLUCJONIZM
•
TYPY SPOŁECZEŃSTW:
– SPOŁECZEŃSTWA NOWOCZESNE
– SPOŁECZEŃSTWA PONOWOCZESNE
• TEORIE MODERNIZACJI
• TEORIE KONWERGENCJI
• TEORIE ZALEŻNOŚCI
FUNKCJONOWANIE
SPOŁECZEŃSTWA
• DYNAMIKA „W SYSTEMIE”
– SOCJALIZACJA
– KONTROLA SPOŁECZNA
– INSTYTUCJONALIZACJA
• DYNAMIKA „SYSTEMU”
– ZMIANA SPOŁECZNA
– ROZWÓJ
– POSTĘP
DEFINICJE
• ZMIANA SPOŁECZNA
– „STAN W JEDNYM MOMENCIE W
STOSUNKU DO STANU W INNYM
MOMENCIE CZASU”
• ROZWÓJ
– KIERUNEK POZYTYWNY
– POCZĄTEK ZMIAN MA CHARAKTER
WEWNĘTRZNY (ENDOGENNY)
• POSTĘP
– ZBLIŻANIE DO STANU IDEALNEGO
(WARTOŚCIOWANIE)
1
SOCJOLOGIA
WSPÓŁCZESNA
• ODEJŚCIE OD POJMOWANIA ZMIANY JAKO
PROCESU SAMOISTEGO ROZWOJU ,
NIEODWRACALNEGO I KONIECZNEGO
• PODKREŚLANIE ZNACZENIA DZIAŁALNOŚCI
CZŁOWIEKA I NIEPRZEWIDYWALNOŚCI BIEGU
WYDARZEŃ
• NIEOKREŚONOŚĆ PRZYSZŁOŚCI, OTWARTEJ NA
RÓŻNE MOŻLIWOŚCI (B.SZACKA)
MARKSIZM
• RODZAJ SIŁ WYTWÓRCZYCH
• SPOSÓB PRODUKCJI (POZIOM
MATERIALNYCH SIŁ WYTWÓRCZYCH)
– STOSUNKI PRODUKCJI (np. formy własności)
– BAZA ( żródło dynamiki społecznej)
– NADBUDOWA (ustrój prawno-polityczny,
charakter kultury symbolicznej)
EWOLUCJONIZM
(H.Spencer)
• Prawa rządzące ewolucją społeczeństw, są
tymi samymi, które rządzą ewolucją w świecie
przyrody
• Orientacja przyszłościowa (droga, jaką
ludzkość przechodzi w kierunku
nowoczesnego społeczeństwa
przemysłowego)
2
Społeczeństwa tradycyjne i
nowoczesne (Max Weber)
Charakter własności
Organizacja pracy i produkcji
Charakter siły roboczej
Charakter rynku ekonomicznego
Charakter obowiązujących praw
Dominujące motywacje
Koncepcja K.Kumara, (łączy wątki podkreślane
przez Webera i Parsonsa z koncepcjami
innych badaczy)
Nowoczesności jest tworzona przez pięć zasad.
Zasadę indywidualizmu
Zasadę dyferencjacji
Racjonalność
Ekonomizm
Ekspansywność
Osobowość nowoczesna
Potrzeba nowych doświadczeń, otwartość na innowację i
zmianę
Świadomość wielości opinii i poglądów, gotowość
wypowiadania i uzasadniania własnych opinii i tolerancja dla
opinii odmiennych
Perspektywna orientacja wobec czasu, zogniskowana na
przyszłości, a nie na przeszłości
Poczucie mocy podmiotowej, tj. przekonanie, że problemy
można rozwiązywać pod warunkiem, że podejmie się
odpowiednie działania
3
Osobowość nowoczesna
Planowanie przyszłych działań - angażowanie wyobraźni w celu
planowania przyszłości
Zaufanie do istniejącego porządku społecznego, wiara w
prawidłowość, przewidywalność i kalkulowalność życia
społecznego
Zasada merytokratyczna, która polega na domaganiu się
nierównego wynagradzania dla nierównych zasług
Przywiązywanie wagi do edukacji i ciągłego doskonalenia się
Szanowanie godności innych
Przykład: medykalizacja życia
• „Stawanie się „faktem” medycznym, czegoś wcześniej
„niemedycznego” (nieśmiałość, otyłość, ciąża i poród,
starość, zmarszczki..)
• ..”kultura terapeutyczna to kultura indywidualizmu,
która przekonuje człowieka, że to jego cechy i
zachowania stanowią główną przyczynę dotykających
go problemów. Przeniesienie odpowiedzialności na
jednostki, wprowadza je w stan niepewności i
zagubienia, rzucając w ramiona terapeutów,
psychiatrów, psychologów, dietetyków, trenerów oraz
lekarzy” (Bauman, Giddens, Beck, Jacyno)
• Przekształcanie obywateli w konsumentów0.
• „Multiplikacja chorób”
Przykład: medykalizacja życia
• T.Parsons, medycyna, jako instytucja społeczna o
funkcjach kontrolnych, choroba – to poddawana
kontroli dewiacja społeczna (dewiacyjna rola
społeczna)
• R.Merton, badając system kształcenia studentów
medycyny, stworzył model socjalizacji do roli
profesjonalnej
• E.Friedson, choroba jako forma społecznie
konstruowanej dewiacji ( umożliwiło to ekspansję
medycyny na niezmedykalizowane sfery życia)
• Współcześnie: od „terapeutycznej tyranii” do
całościowego dobrostanu fizycznego, psychicznego i
społecznego (WHO)
4
Mechanizmy
• Ekspertyza i terapia
- droga do szczęścia i realizacji przy wsparciu ekspertów i
terapeutów, ponieważ pracujemy nad swoimi emocjami i
psychiką;
- rola poradników w różnych dziedzinach życia;
- rozwiązywanie problemów, typu: rozpad związku czy
trudności w znalezieniu pracy, nie zależą od systemu, ale od
jednostki;
• Świat zewnętrzny i wewnętrzny
•
„Osiągnięcie szczęścia nie jest już wiązane z
przekształcaniem świata społecznego, ale realizuje się przez
samokontrolę świata wewnętrznego.”
„>>ja<< staje się przedmiotem niezmordowanej pracy”
Jacyno
idea „pracy nad sobą” wykazuje związki z fascynacją Zachodu
religiami Wschodu (buddyzm)
Społeczeństwa
ponowoczesne
Schematy interpretacyjne :
ewolucyjny
Przyjmuje się w nim, że „przyszłość już była”;
Założenie o linearnej ciągłości dziejów.
Przykłady: koncepcja społeczeństwa
postindustrialnego, D.Bella czy A.Touraine’a.
P.Drucker - społeczeństwo oparte o wiedzę, inni społeczeństwo informacyjne…
Społeczeństwa
ponowoczesne
Schematy interpretacyjne
cykliczny
Nostalgiczna idea powrotu do utraconej przeszłości.
Narastająca świadomość istnienia różnych
negatywnych aspektów i konsekwencji
nowoczesności
New Age,
wiara w odbudowanie utraconych więzi rodzinnych,
wspólnot lokalnych, czy religijnych.
5
RUCH PRECESYJNY
NEW AGE
DEF. „ NIEFORMALNY, WIELOPOSTACIOWY
I WIELPWYMIAROWY, ALTERNATYWNY
RUCH KULTUROWY, KTÓRY NARODZIŁ
SIĘ W USA W LATACH 60tych”
Wiąże się z wiarą w nadejście epoki Wodnika
pod koniec 2012 roku i końcem
Chrześcijaństwa (Ery Ryb)
Jednym ze znaków rozpoznawczych New Age
jest panteizm tj wiara, że Bóg jest we wszystkim
i wszystko jest Bogiem. Ruch ten zaleca min.
medytacje, afirmacje, jogę, reikiD
6
Społeczeństwa ponowoczesne
Schematy interpretacyjne :
dialektyczny
Przyszłość, to nie kontynuacja teraźniejszości czy odwrót ku
przeszłości, a budowanie zmiany o charakterze jakościowym.
Do tego nurtu zaliczyć możemy prace F.Fukuyamy, a także
postmodernistów; Z.Baumana, Baudrillarda, czy Lyotarda.
„Zaprzeczają oni w nich istnieniu w ogóle jakichkolwiek
prawidłowości historycznych i społecznych, które dałoby się ująć w
prawa. Ogłaszają pełną dominację przedmiotów i dóbr
konsumpcyjnych nad ludźmi, całkowitą zatratę podmiotowości,
wyparcie stosunków międzyludzkich przez symulację, zastąpienie
kultury domeną hiperrzeczywistości w której panuje spektakl
i w efekcie chaos wrażeń”.
KONSUMERYZM
Ekonomiczne potrzeby kapitalizmu przesunęły
się z produkcji na konsumpcję (kredyty
konsumenckie, rozwój agencji reklamowych,
marketingu,)
Świat składa się z ekranów mediów i
wytworów kultury popularnej: telewizji,
telewizji kablowej, video, komputera, gier,
reklam, parków tematycznych, centrów
handlowych, fikcyjnego kapitału i kredytu,
które wszystkie są częścią
postmodernistycznej kultury popularnej
NOWE ZAJĘCIA KLASY
ŚREDNIEJ
Wzrastające znaczenie konsumpcji i mediów
spowodowały powstanie nowych zawodów
(lub zmieniło rolę i charakter starych),
zainteresowanych namawianiem ludzi do
częstszej i bardziej różnorodnej konsumpcji;
pracownicy społeczni, terapeuci, nauczyciele,
wykładowcy
Określają oni wzory smaku i gustu dla reszty
społeczeństwa, wywierając wpływ na style
życia, wartości i ideologie innych ludzi
Grupy te dążą do uzyskanie władzy kulturowej,
co prowadzi je ku postmodernizmowi
7
EROZJA TOŻSAMOŚCI
ZBIOROWYCH I PRYWATNYCH
TRADYCYJNE PODSTAWY TOŻSAMOŚCI: KLASA
SPOŁECZNA, RODZINA, SPOŁECZNOŚCI LOKALNE,
SĄSIEDZKIE, RELIGIA, PAŃSTWO NARODOWE – SĄ
W PROCESIE ZAŁAMYWANIA SIĘ W REZULTACIE
ZMIAN SPOŁECZNYCH
NIE POJAWIAJĄ SIĘ ŻADNE PORÓWNYWALNE
FORMY, KTÓRE MOGŁYBY ZAJĄC MIEJSCE
TRADYCYJNYCH PODSTAW TOŻSAMOŚCI
KONSUMERYZM SPRZYJA SKRAJNEMU
INDYWIDUALIZMOWI, KTÓRY NISZCZY MOŻLIWOŚCI
ISTNIENIA MOCNYCH I STABILNYCH TOŻSAMOŚCI
PONIEWAŻ ANI TELEWIZJA
ANI KONSUMERYZM NIE
TWORZĄ AUTENTYCZNYCH
PODSTAW TOŻSAMOŚCI I
PRZEKONAŃ, KULTURA
POPULARNA I MEDIA SŁUŻĄ
JAKO JEDYNE RAMY
ODNIESIENIA DOSTĘPNE
DLA KONSTRUKCJI
TOŻSAMOŚCI, ZARÓWNO
ZBIOROWYCH JAK I
OSOBISTYCH
8
Późna nowoczesność
(A.Giddens, S.Lash, U.Beck)
Można ją scharakteryzować przy pomocy
czterech cech :
1. Nową formę zaufania, która wyraża się w dominującej
obecności w naszym życiu licznych abstrakcyjnych
systemów (komunikacyjnych, rynków finansowych,
korporacji transnarodowych, organizacji
międzynarodowych, środków masowego przekazu, itp.)
Jest to nowy kontekst w którym toczy się
nasze życie.
2. Pojawienie się nowych form ryzyka, będących ceną
postępu cywilizacyjnego i technicznego. Oprócz AIDS,
Sears, Czarnobyla, zaliczyć do nich można modę na
sporty ekstremalne czy pojawienie się giełdy.
To nowe ryzyko przekracza dotychczasowe granice,
podlega uniwersalizacji i intensyfikacji.
Zjawiskom tym towarzyszy zwiększona percepcja i
świadomość istniejących zagrożeń.
3. Nieprzejrzystość płynność i niepewność sytuacji
społecznych, w jakich ludziom przychodzi działać,
prowadzi do nieprzewidywalności i niepożądanych
efektów dotyczących podejmowanych działań.
4. Skrajny relatywizm, będący rezultatem ogromnego
zróżnicowania wartości i interesów pomiędzy
jednostkami i grupami, prowadzi do utraty
dotychczas istniejących prostych drogowskazów i
schematów, które okazują się być mało przydatne
do oceny działań i nowych sytuacji społecznych.
9
STRATEGIE DZIAŁANIA
Pojawiającym się zagrożeniom towarzyszą strategie, jakie
ludzie przyjmują wobec nasilonego ryzyka i niepewności, tj.:
1. Pragmatyczna akceptacja życia takiego jakim jest,
skupienie się na rozwiązywaniu własnych życiowych
problemów (strategia ta przejawia się to w stwierdzeniu :
„mam dość swoich zmartwień”)
2. Konsekwentny optymizm i wiara w to, że zagrożenia i
niepewności da się uniknąć i pokonać dzięki opatrzności,
dobremu losowi, nauce i technice („zawsze znajdzie się
jakieś wyjście”).
STRATEGIE DZIAŁANIA
3. Cyniczny pesymizm, godzący się z nieuchronnością
zagrożeń, przejawia się on w dążeniu do korzystania z
hedonistycznych przyjemności
4. Radykalna walka ze źródłami zagrożeń, poprzez mobilizację
opinii, organizowanie kampanii propagandowych, tworzenie
ruchów społecznych - dobrym przykładem tego sposobu
działań, mogą być ruchy antyglobalistyczne.
MODERNIZACJA
• Proces zmian prowadzący do powstania
nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego (
upowszechnianie umiejętności czytania i pisania,
rozwój oświaty, systemów komunikacji, opieki
medycznej, poszerzanie uczestnictwa obywateli w
życiu politycznymD.)
• Zmiany w sposobie patrzenia na świat, systemach
wartości, które towarzyszą rozwojowi społeczeństwa
przemysłowego, kształtowanie się osobowości
człowieka nowoczesnegoD)
10
KONWERGENCJA
„ZBIEŻNOŚĆ” wg. Kopalińskiego
W miarę postępującego uprzemysłowienia
wszystkie kraje w sposób konieczny będą
upodabniać się do siebie, także pod
względem ustroju politycznego
„Pierwszy” i „drugi” świat różnią się nie
jakościowo odmiennymi ustrojami, ale
odmiennym usytuowaniem na tej samej linii
rozwojowej, prowadzącej do rozwiniętego
społeczeństwa przemysłowego (B.Szacka)
KONCEPCJE ZALEŻNOŚĆI
CENTRUM – KRAJE BOGATE, WYSOKO
UPRZEMYSŁOWIONE, SĄ STOSUNKOWO
NIEZALEŻNE, STABILNE POLITYCZNE, O
USTROJACH DEMOKRATYCZNYCH
PERYFERIE – KRAJE KIEDYŚ ZALICZANE DO
„TRZECIEGO ŚWIATA”. NIE SĄ KONKURENCYJNE
NA RYNKACH ŚWIATOWYCH. SĄ MAŁO STABILNE
POLITYCZNE I DALEKIE OD DEMOKRACJI
PÓŁPERYFERIA – SYTUUJĄ SIĘ POMIĘDZY
CENTRUM I PERYFERIAMI.
RUCHY SPOŁECZNE
„ZBIOROWE DĄŻENIA LUDZI DO
REALIZACJI OKREŚLONEGO CELU”
(J.SZCZEPAŃSKI)
REFORMATORSKIE
REWOLUCYJNE
EKSPRESYWNE (POSTAWY, WARTOŚCI)
„STARE” – PODŁOŻE EKONOMICZNOPOLITYCZNE np. związki zawodowe
– „NOWE”- PODŁOŻE KULTUROWE, np. ruchy
feministyczne i ekologiczne
–
–
–
–
11
DZIĘKUJĘ I DO ZOBACZENIA
NA EGZAMINIE !
12