Znakowanie srodkow spozywczych 08.10.2014 1
Transkrypt
Znakowanie srodkow spozywczych 08.10.2014 1
Nowe wyzwanie dla przedsiębiorstw sektora spożywczego – znakowanie środków spożywczych po 13 grudnia 2014 r. Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 2 Title of the presentation |‹#› WPROWADZENIE NOWYCH PRZEPISÓW ROZPORZĄDZENIA NR 1169/2011 W UNII EUROPEJSKIEJ Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 3 Title of the presentation |‹#› „Aktor pierwszoplanowy” ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności oraz zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 • 25 października 2011 r. • 22 listopada 2011 r. Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 4 Title of the presentation |‹#› Układ rozporządzenia nr 1169/2011 • Struktura – VII rozdziałów, preambuła, 55 artykułów, XV załączników • Uwaga – preambuła, załączniki (!) Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 5 Title of the presentation |‹#› ZAŁĄCZNIKI ZAŁĄCZNIK I – Szczegółowe definicje ZAŁĄCZNIK II – Substancje lub produkty powodujące alergie lub reakcje nietolerancji ZAŁĄCZNIK III – Środki spożywcze, w przypadku których etykietowanie musi zawierać co najmniej jeden dodatkowy rodzaj danych szczegółowych ZAŁĄCZNIK IV – Określenie wysokości „x” ZAŁĄCZNIK V – Środki spożywcze zwolnione z wymogu przedstawiania obowiązkowej informacji o wartości odżywczej ZAŁĄCZNIK VI – Nazwa środka spożywczego i towarzyszące nazwie dane szczegółowe ZAŁĄCZNIK VII – Oznaczanie i określanie składników ZAŁĄCZNIK VIII – Oznaczenie ilościowe składników Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 6 Title of the presentation |‹#› ZAŁĄCZNIK IX – Oznaczania ilości netto ZAŁĄCZNIK X – Data minimalnej trwałości, termin przydatności do spożycia i data zamrożenia ZAŁĄCZNIK XI – Rodzaje mięsa co do których obowiązkowe jest określenie kraju lub miejsca pochodzenia ZAŁĄCZNIK XII – Zawartość alkoholu ZAŁĄCZNIK XIII – Referencyjne wartości spożycia ZAŁĄCZNIK XIV – Wartość referencyjna ZAŁĄCZNIK XV – Sposób wyrażenia i prezentacja informacji o wartości odżywczej Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 7 Title of the presentation |‹#› GENEZA WPROWADZENIA NOWYCH ZASAD ETYKIETOWANIA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH ORAZ INFORMOWANIA KONSUMENTÓW NA TEMAT ŻYWNOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 8 Title of the presentation |‹#› Charakter legislacji i tło legislacyjne ROZPORZĄDZENIE unijne* Regulacja zharmonizowana - w odniesieniu do kwestii harmonizowanych w szczególny sposób niniejszym rozporządzeniem państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości przyjmowania przepisów krajowych, chyba że zezwala na to prawo UE (pkt 49 preambuły i art. 38 ust. 1 rozporządzenia) Odpowiednie przepisy krajowe w różnych państwach członkowskich *Zgodnie z art. 288 TFUE rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich Rozporządzenie nr 1169/2011|| Date 08.10.2014| 9 Title of the presentation |‹#› Charakter legislacji i tło legislacyjne Zastąpienie w szczególności – • Dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych oraz • Dyrektywy Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych określono zasady dotyczące treści i prezentacji informacji żywieniowych na żywności opakowanej Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 10 Mapa legislacyjna – Unia Europejska • rozporządzenie nr 178/2002 – rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. U. L 31 z 01.02.2002 z późn. zm.) • rozporządzenia szczegółowe odnośnie poszczególnych rodzajów środków spożywczych • rozporządzenie nr 882/2004 – rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. U. L 165 z 30.04.2004 z późn. zm.) Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 11 Mapa legislacyjna – Polska Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolnospożywczych (art. 6-7a) Ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (art. 45-52) - ustawy wdrażające przepisy dyrektyw • • • rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz. U. Nr 137, poz. 966 z późn. zm.); rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą (Dz. U. Nr 137, poz. 967 z późn. zm.); rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (Dz. U. Nr 83, poz. 772); Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 12 Oś czasu 1978 1990 2011 Po 13 grudnia 2014 r. – co dalej (?) 2014 2016 Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 13 Artykuł 54 Środki przejściowe Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2014 r., które nie spełniają wymogów niniejszego rozporządzenia, mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków. • • Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2016 r., które nie spełniają wymogu określonego w art. 9 ust. 1 lit. l), mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków. Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 1 stycznia 2014 r., które nie spełniają wymogów określonych w części B załącznika VI, mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków. Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 14 Czego dotyczy Rozporządzenie nr 1169/2011? • „Etykietowanie”, czy „informowanie konsumenta”? • Różnice pomiędzy tymi pojęciami • Definicja pojęcia „konsument” na potrzeby Rozporządzenia nr 1169/2011 Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 15 Co wpływa na decyzje konsumentów o zakupie? • • • • • • • • • cena (86 proc.), data ważności (66 proc.), nazwa producenta i marka (60 proc.), wygląd, opakowanie produktu (39 proc.), informacja o składzie, metodzie produkcji (35 proc.), zaufanie do sprzedawcy/ sklepu (32 proc.), znak jakości czy inne przyznanymi wyróżnieniami (23 proc.), to, czy nie powodują alergii (23 proc.) reklama (22 proc.). Źródło: raport dla Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów „Znajomość praw konsumenckich oraz analiza barier utrudniających konsumentom bezpieczne i satysfakcjonujące uczestnictwo w rynku”, Warszawa, grudzień 2009 Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 16 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 KONSOLIDACJA UPROSZCZENIE UAKTUALNIENIE DOSTOSOWANIE DO ZMIAN RYNKU DOSTOSOWANIE DO OCZEKIWAŃ KONSUMENTÓW Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 17 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 1. Cele wspólnotowe 2. Zasady ogólne i wymagania prawa żywnościowego 3. Potrzeby konsumentów Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 18 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 - art. 169 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej • Unia przyczynia się do osiągania wysokiego poziomu ochrony konsumenta (poprzez tworzenie legislacji) • swobodny przepływ bezpiecznej i dobrej dla zdrowia żywności to zasadniczy aspekt rynku wewnętrznego, w istotny sposób przyczyniający się do zdrowia i pomyślności obywateli oraz mający znaczny wpływ na ich interesy społeczne i ekonomiczne Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 19 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 - rozporządzenie (WE) nr 178/2002 (…) ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego generalna zasada prawa żywnościowego – zapewnienie konsumentom podstawy do dokonywania świadomych wyborów dotyczących spożywanej przez nich żywności i uniemożliwienie jakichkolwiek praktyk, które mogłyby wprowadzić konsumenta w błąd Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 20 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 - na poziomie oczekiwań konsumentów • • • zastąpienie dyrektyw 200/13/WE (etykietowanie) oraz 90/496/EWG (wartość odżywcza) uzupełnienie dotychczasowych przepisów, ujednolicenie poprzez określenie wspólnych definicji, zasad, wymogów i procedur, tak, aby stworzyć jasne ramy i wspólną podstawę środków unijnych i krajowych regulujących informacje na temat żywności społeczeństwo jest zainteresowane zależnością zdrowia od diety i wyborem właściwej diety dostosowanej do potrzeb indywidualnych (biała księga Komisji z dnia 30 maja 2007 r. zatytułowanej „Strategia dla Europy w sprawie zagadnień zdrowotnych związanych z odżywianiem, nadwagą i otyłością”) Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 21 Jaki jest CEL mówienia o celach Rozporządzenia nr 1169/2011? Interpretacja prawa unijnego – wykładnia celowościowa Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 22 Idą zmiany… • Zwiększenie informacji obowiązkowych • Określenie sposobu przedstawienia informacji konsumentowi • Informacja podstawą decyzji o zakupie Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 23 Idą zmiany… Bardziej szczegółowo – • wprowadzenia wymagań mających na celu zwiększenie informacji na etykietach oraz ich czytelności • obowiązkowe informowanie o wartości odżywczej produktu (okres przejściowy), • zamieszczania przejrzystych i pełnych informacji o alergenach, • podawanie kraju pochodzenia (regulacje szczegółowe). Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 24 Kto decyduje, co jest czytelne, a o nie? • Załącznik IV - Wielkość czcionki • Obowiązkowe dane muszą być wydrukowane z użyciem znaków o rozmiarze czcionki (wysokość x) wynoszącej co najmniej 1,2 mm i prezentowane w taki sposób, aby zapewnić znaczny kontrast pomiędzy drukiem a tłem • Brak definicji „największej powierzchni opakowania” Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 25 Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 26 Co jest czytelne, a co nie? • W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia nie przekracza 80 cm2, minimalny rozmiar czcionki, jest równy lub większy niż 0,9 mm (wysokość) Dane szczegółowe wymienione w art. 9 ust. 1 lit. a), e) i k) muszą znajdować się w tym samym polu widzenia (nazwa środka spożywczego plus konieczne informacje dotyczące nazwy z załącznika nr III i VI), ilość netto oraz rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu (dla napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo) • Kryteria dotyczące czytelności – akty delegowane Komisji Europejskiej Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 27 PODMIOTOWY ZAKRES STOSOWANIA PRZEPISÓW ROZPORZĄDZENIA NR 1169/2011 Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 28 Krąg zainteresowanych • Cały łańcuch dostawczy • Producent – dystrybutor hurtowy – dystrybutor detaliczny – konsument * zakłady żywienia zbiorowego, jakikolwiek inny podmiot sprzedający lub dystrybuujący żywność Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 29 Podmiot działający na rynku spożywczym • Definicja zgodnie z art. 8 Rozporządzenia nr 1169/2011 • Wielość definicji na gruncie przepisów unijnych i krajowych (szczególnie art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 178/2002, WYTYCZNE W SPRAWIE WDRAŻANIA ART. 11, 12, 14, 17, 18, 19 I 20 ROZPORZĄDZENIA (WE) NR 178/2002 USTANAWIAJĄCEGO OGÓLNE ZASADY I WYMOGI Z ZAKRESU PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO WNIOSKI STAŁEGO KOMITETU DS. ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO I ZDROWIA ZWIERZĄT) Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 30 Podmiot działający na rynku spożywczym według rozporządzenia nr 178/2002 • podmiot działający na rynku spożywczym oznacza osoby fizyczne lub prawne odpowiedzialne za spełnienie wymogów prawa żywnościowego w przedsiębiorstwie spożywczym pozostającym pod ich kontrolą • wprowadzenie na rynek oznacza posiadanie żywności lub pasz w celu sprzedaży, z uwzględnieniem oferowania do sprzedaży lub innej formy dysponowania, bezpłatnego lub nie oraz sprzedaż, dystrybucję i inne formy dysponowania Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 31 Artykuł 17 * (*rozporządzenia nr 178/2002) Obowiązki Podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają, na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności i kontrolowanie przestrzegania tych wymogów. Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 32 Artykuł 8 rozporządzenia nr 1169/2011 Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 33 Artykuł 8 ust. 1 - 2 Zakres odpowiedzialności 1. Podmiotem działającym na rynku spożywczym odpowiedzialnym za informację na temat żywności jest podmiot, pod którego nazwą lub firmą jest wprowadzany na rynek dany środek spożywczy lub – jeżeli ten podmiot nie prowadzi działalności w Unii – importer danego środka na rynek Unii. 2. Podmiot działający na rynku spożywczym odpowiedzialny za informację na temat żywności zapewnia obecność i rzetelność informacji na temat żywności zgodnie z mającym zastosowanie prawem dotyczącym informacji na temat żywności oraz z wymogami odpowiednich przepisów krajowych. (…) Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 34 Artykuł 8 ust. 3 - 5 Zakres odpowiedzialności (…) 3. Podmioty działające na rynku spożywczym, które nie mają wpływu na informacje na temat żywności, nie mogą dostarczać żywności, o której wiedzą lub w stosunku do której mają podejrzenia – w oparciu o informacje posiadane w ramach działalności zawodowej – że jest niezgodna z mającym zastosowanie prawem dotyczącym informacji na temat żywności oraz z wymogami odpowiednich przepisów krajowych. 4. Podmioty działające na rynku spożywczym w przedsiębiorstwach pozostających pod ich kontrolą nie mogą modyfikować informacji towarzyszących środkowi spożywczemu, jeżeli taka modyfikacja wprowadzałaby w błąd konsumenta finalnego lub w inny sposób zmniejszała poziom ochrony konsumentów i możliwości dokonywania świadomego wyboru przez konsumenta finalnego. Podmioty działające na rynku spożywczym są odpowiedzialne za wszelkie zmiany, których dokonują w informacjach na temat żywności towarzyszących środkowi spożywczemu. 5. Bez uszczerbku dla ust. 2–4 podmioty działające na rynku spożywczym zapewniają przestrzeganie w przedsiębiorstwach pozostających pod ich kontrolą wymogów prawa dotyczącego informacji na temat żywności i odpowiednich przepisów krajowych mających znaczenie dla ich działalności i upewniają się, że wymogi te są spełnione. (…) Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 35 Artykuł 8 ust. 7 Zakres odpowiedzialności (…) 7. W następujących przypadkach podmioty działające na rynku spożywczym zapewniają w przedsiębiorstwach pozostających pod ich kontrolą, by obowiązkowe dane szczegółowe wymagane na mocy art. 9 i 10 znajdowały się na opakowaniu lub na umieszczonej na nim etykiecie, lub też w dokumentach handlowych odnoszących się do tych środków spożywczych, w przypadkach gdy można zagwarantować, że dokumenty albo będą towarzyszyć żywności, do której się odnoszą, albo zostały wysłane przed dostawą lub równocześnie z dostawą: a) w przypadku gdy żywność opakowana jest przeznaczona dla konsumenta finalnego, lecz wprowadzana na rynek na etapie przed sprzedażą konsumentowi finalnemu i gdy na tym etapie nie odbywa się sprzedaż do zakładów żywienia zbiorowego; b) w przypadku gdy żywność opakowana jest przeznaczona do zaopatrzenia zakładów żywienia zbiorowego w celu przygotowania, przetwarzania, dzielenia lub krojenia na kawałki. Niezależnie od akapitu pierwszego podmioty działające na rynku spożywczym zapewniają, by dane szczegółowe, o których mowa w art. 9 ust. 1 lit. a), f), g) i h), znajdowały się również na opakowaniu zewnętrznym, w którym żywność opakowana jest prezentowana w obrocie. Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 36 Produkcja na zlecenie, a odpowiedzialność za produkt i etykietowanie Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 37 Tzw. co - packing – produkcja zlecona A contract packer, or co-packer, is a company that manufactures and packages foods or other products for their clients. To market and distribute, a co-packer works under contract with the hiring company to manufacture food as though the products were manufactured directly by the hiring company . Źródło: Wikipedia Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 38 „Wyprodukowano przez …” „Wyprodukowano dla …” „Wyprodukowano przez … dla …” Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 39 • Brak precyzyjnej regulacji - artykuł 8 • Odpowiedzialność solidarna ? • Interpretacje – definicja producenta „na zlecenie” na gruncie przepisów – „producentem jest zarówno ten, kto produkuje na zlecenie jak i ten, kto zleca produkcję”* *Przewodnik Głównego Inspektoratu Jakości Artykułów Rolno-Spożywczych do rozporządzenia (WE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 40 ETYKIETA Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 41 ETYKIETA i ETYKIETOWANIE Definicje legalne – • etykieta oznacza jakąkolwiek metkę, znak firmowy, znak handlowy, ilustrację lub inny opis pisany, drukowany, tłoczony, odbity lub w inny sposób naniesiony na opakowanie lub pojemnik z żywnością lub załączony do opakowania lub pojemnika z żywnością • etykietowanie oznacza wszelkie napisy, dane szczegółowe, znaki handlowe, nazwy marek, ilustracje lub symbole odnoszące się do danego środka spożywczego i umieszczone na wszelkiego rodzaju opakowaniu, dokumencie, ulotce, etykiecie, opasce lub pierścieniu towarzyszącym takiej żywności lub odnoszącym się do niej Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 42 Jaka ma być etykieta? JASNA ZROZUMIAŁA CZYTELNA PROSTA POMOCNA Widoczność, czytelność, nieusuwalność – uznaniowość, czy precyzyjne wytyczne? Etykieta ma umożliwić dokonywanie świadomych wyborów, a przekazywane informacje mają trafiać do przeciętnego konsumenta Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 43 Sposób przedstawienia obowiązkowych danych na etykiecie artykuł 13 rozporządzenia Rozporządzenie 1169/2011| |08.10.2014| Title of thenrpresentation Date |‹#› 44 Etykieta po 13 grudnia 2014 r. a) nazwa żywności; b) wykaz składników; c) wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie wymienione w załączniku II lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie; d) ilość określonych składników lub kategorii składników; e) ilość netto żywności; f) data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia; g) wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia; h) nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym, o którym mowa w art. 8 ust. 1; i) kraj lub miejsce pochodzenia w przypadku przewidzianym w art. 26; j) instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione; k) w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo, rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu; l) informacja o wartości odżywczej (etykieta po 13 grudnia 2016 r.) (art. 9 rozporządzenia)