FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Transkrypt

1
Katedra Turystyki Kolegium Gospodarki Światowej SGH, Warszawa
Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa
1
Warsaw School of Economics, Warsaw, Poland
2
Josef Pilsudski University of Physical Education, Warsaw, Poland
tio
np
roh
ibit
2
ed
.
Elżbieta Biernat1(A-G), Monika Piątkowska2(A-G)
ZDROWOTNE REKOMENDACJE ŚWIATOWEJ
ORGANIZACJI ZDROWIA A REKREACYJNA
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA POLAKÓW
RECOMMENDATIONS OF THE WORLD HEALTH
ORGANIZATION ON LEISURE PHYSICAL ACTIVITY AND THEIR
IMPLEMENTATION AMONG POLISH POPULATION
Streszczenie
ibu
Słowa kluczowe: rekreacja fizyczna, długi IPAQ, rekomendacje WHO
Key words: leisure physical activity, long IPAQ, WHO recommendations
rso
na
lu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
se
-
on
ly -
dis
tr
Wstęp. Skuteczne wykorzystanie aktywności fizycznej dla podtrzymania zdrowia wiąże się z koniecznością określenia optymalnej dawki ćwiczeń, częstości i intensywności wykonywanego wysiłku
oraz rodzaju treningu. Celem pracy jest analiza aktywności rekreacyjnej Polaków oraz ocena jej wkładu w realizację prozdrowotnych zaleceń WHO.
Materiał i metody. Reprezentatywną grupę stanowiło 1642 Polaków w wieku 18-64 lat. Badania
sondażowe przeprowadzono za pomocą indywidulanych wywiadów telefonicznych ze wspomaganiem komputerowym (CATI). Narzędziem badawczym była polska długa wersja IPAQ. Obliczenia statystyczne przeprowadzono z wykorzystaniem pakietu komputerowego IBM® SPSS® Statistics w wersji 21. Statystyka opisowa obejmowała charakterystykę badanych zmiennych posługując się średnią arytmetyczną (x), medianą (me), wartościami ekstremalnymi (max, min) oraz odchyleniem standardowym
(SD±). Wnioskowanie statystyczne polegało na porównaniu badanych zmiennych w celu wykrycia istotnych statystycznie różnic. W ocenie istotności efektów przyjęto poziom istotności 0.05.
Wyniki. Aktywność rekreacyjną deklaruje prawie 80% Polaków. Najpopularniejsze dyscypliny to:
jazda na rowerze (21,2%), pływanie (13,4%) i bieganie (12,2%). Według 70,2% badanych zajęcia podejmowane w czasie wolnym mają charakter intensywny. Wysiłki umiarkowane deklaruje 24,4%, a chodzenie/spacerowanie – 25,5%. Niezależnie od typu wysiłku, Polacy rzadziej (p<0,05) ćwiczą regularnie,
tzn. >5 dni, niż z częstością 1-2 razy lub 3-5 razy w tygodniu. Średni tygodniowy wydatek energetyczny
wysiłków intensywnych wynosi 1561,0 (±2397,3) MET-min./tydz., umiarkowanych – 226,1 (±660,15),
a chodzenia/spacerowania – 131,3 (±359,03). Aktywność rekreacyjna pozwala 58,1% Polaków spełnić najnowsze zalecenia WHO – dotyczące prozdrowotnej dawki ruchu. Nie stwierdzono istotnych różnic w tym względzie zależnych od płci, wieku i wykształcenia.
Wnioski. Pomimo wzrostu odsetka aktywnych fizycznie Polaków, nadal frakcja spełniających
rekomendacje WHO jest zbyt niska. Nasuwa to konieczność stymulowania prozdrowotnych zachowań Polaków na wszystkich etapach ich życia. Nieodzowne jest dalsze poszukiwanie – możliwych do
zrealizowania – wiarygodnych naukowo metod.
Summary
6375
4
0
30
is c
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
Background. In order to effectively sustain a good health through physical activity, it is necessary
to determine an optimal quantity, frequency, intensity and the type of such activity. The aim of the current
investigation is to analyze the leisure physical activity amongst Polish population and to evaluate its
contribution towards implementation of WHO recommendations on physical activity for health.
Material and methods. The experimental sample consisted of 1642 Polish people aged 18-64.
The surveys were conducted individually via telephone with the support of CATI system. The Polish
long IPAQ version was an experimental tool in the current study. The IBM® SPSS® Statistics 21 was
used for the statistical analyses. The descriptive statistics included Mean ( ), Median (me), extreme
values (max, min) and Standard Deviations (SD). In order to examine whether the differences between variables were significant, the inferential statistical analysis was run (with the p value of .05).
Results. Close to 80% of Polish population declare undertaking physical activity. Cycling, swimming and running are the most popular sports in Poland (21.2%, 13.4% and 12.2%, respectively). As
many as 70.2% of participants declare that their leisure physical activity is vigorous. The moderate
leisure physical activity is declared by 24.4% of participants and walking by 25.5%. Regardless of the
intensity of the activity undertaken, Polish citizens are less likely to perform regular exercises (p<.05)
(>5 days per week) than working out 1-2 or 3-5 days per week. The average energy expenditure of
vigorous physical activity is 1561 (±2397.3) MET-min per week, 226.1 MET-min per week (±660.15)
for moderate physical activity and 131.3 (±359.03) MET-min per week for walking. Participation in
sports allows 58.1% of Polish population to adhere to WHO recommendations on physical activity for
health. Gender, age and the level of education did not influence these differences significantly.
Conclusions. The results of this study point to the fact that despite the increase in the proportion
of physically active Poles, the percentage that meets the WHO recommendations is still too low. This
suggests the need to stimulate health-promoting behaviours of Poles in all stages of their lives. It is
also necessary to continue to explore scientifically-based methods of evaluation of physical activity
level of the population.
op
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
-
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Th
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr hab. Elżbieta Biernat
Katedra Turystyki Kolegium Gospodarki Światowej SGH, Warszawa
02-554 Warszawa, Al. Niepodległości 162, Poland, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
11.03.2013 r.
07.06.2013 r.
-
Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med
© MEDSPORTPRESS, 2013; 4(4); Vol. 29, 255-264
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
255
Skuteczne wykorzystanie aktywności fizycznej dla
podtrzymania zdrowia wiąże się z koniecznością określenia optymalnej dawki ćwiczeń, częstości i intensywności wykonywanego wysiłku oraz rodzaju treningu. Zbyt mała dawka ćwiczeń nie przyniesie istotnych efektów fizjologicznych, a nadmierny, niedostosowany do wieku, stanu zdrowia i możliwości trening
– może być potencjalnie szkodliwy.
Najczęściej – w treningu zdrowotnym – zalecane
są ćwiczenia wytrzymałościowe, angażujące duże
grupy mięśni o charakterze ciągłym tzn. trwające nieprzerwanie przez co najmniej kilka czy kilkanaście
minut. Określa się je jako ćwiczenia aerobowe (tlenowe) tj. wykonywane przy przeważającym udziale procesów metabolicznych tlenowych. Systematycznie stosowane, wyraźnie podnoszą wydolność ustroju. Do
najbardziej popularnych należą: marsz, bieg, jazda rowerem, pływanie, narciarstwo biegowe, kajakarstwo.
Wysiłek wytrzymałościowy stanowi także istotny element wielu gier sportowych (np. tenisa i piłki nożnej),
zajęć rekreacyjnych (np. tańca, windsurfingu), czy prac
domowych tj. ręcznego mycia samochodu, „tradycyjnego” sprzątania mieszkania lub prac w ogrodzie.
Jednocześnie podkreśla się, że oprócz ćwiczeń
wytrzymałościowych – stanowiących najważniejszą
i przeważającą część systematycznego treningu –
należy stosować jako uzupełnienie, ćwiczenia oporowe (siłowe) i ćwiczenia kształtujące gibkość (10-15%
objętości treningu). Główna część treningu powinna
być poprzedzona 3-5 min. rozgrzewką, a zakończona 2-5 min. ćwiczeniami wyciszającymi, o niewielkiej
intensywności.
Naukowcy szczególnie podkreślają znaczenie
częstotliwości ćwiczeń. Systematyczna aktywność fizyczna najczęściej oznacza wykonywanie ćwiczeń
przez większość dni tygodnia (4-6 razy/tydzień, a nawet codziennie), choć autorzy niektórych zaleceń są
skłonni akceptować także ćwiczenia wykonywane 3
razy/tydzień [1].
Czas trwania treningu musi być tak długi, by całe
ciało zdołało się wszechstronnie adaptować do zmienionych wymagań i zaangażować w niezbędny wydatek energetyczny. Przeważa pogląd, że pojedyncza dawka wysiłku powinna trwać w granicach 20-60
min. Najczęściej proponowaną dawką ćwiczeń jest
30 min. [2]. Jednak osobom, które z różnych względów nie są w stanie wykonywać ćwiczeń w sposób
ciągły przez ≥30 min., rekomenduje się kilkakrotne
w ciągu dnia wykonywanie krótszych wysiłków trwających 8-10 min. o podobnej intensywności [1,3].
Przy krótkim czasie trwania jednostki treningowej intensywność winna być wyższa.
Jednak nadmienić należy, że wraz z postępem
nauki w tych dziedzinach zalecenia aktywności fizycznej w promocji zdrowia i prewencji pierwotnej chorób
układu krążenia ewoluują [1,4]. Obecnie, zgodnie z najnowszymi zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia
(World Health Organization – WHO) osoby zdrowe,
dorosłe (18-64 rok życia) powinny podejmować wysiłki [5]:
• umiarkowane, ≥150 min./tydzień lub
• intensywne, ≥75 min./tydzień lub
• ekwiwalent kombinacji wysiłków umiarkowanych
i intensywnych.
There is a need to clarify what is the optimal
amount of exercises as well as the frequency, intensity
and the type of training in order to sustain health
through physical activity effectively. Too little exercise
would not be physiologically beneficial and too intense training that is not adequate to an individual’s
age, health condition and capabilities may be potentially harmful.
The most frequent type of a workout recommended for health reasons is the endurance training which
continuously (for a duration of a minimum few minutes)
engages large groups of muscles. This kind of training is called aerobic and involves mainly aerobic metabolic processes (uses oxygen to meet energy demands while exercising). Regularly performed, aerobic exercises significantly increase the capacity of
a human body. The most popular types of aerobic
exercises are power walking/walking, jogging, cycling, swimming, cross-country skiing, kayaking. The
endurance training forms an integral part of a various
sports (i.e. tennis, soccer, dancing, wind-surfing) or
house chores such as hand car washing, cleaning or
gardening.
At the same time, it is highlighted that the endurance training which is the most important part of
an exercise routine should be supplemented with
a resistance (i.e. weight lifting) and suppleness training
(10-15% of the entire workout). The main part of each
training sessions should be proceeded by 3-5 min
warm-up and ended with 2-5 min, low intensity warmdown exercises.
The researchers emphasize the importance of
a frequency of the training sessions. Regular physical activity assumes exercising 4-6 times a week or
even every day, however, some of the authors of the
physical activity frequency recommendations accept
performing three work-outs per week [1].
The duration of a training should be long enough
for the body to adapt to the altered bodily needs and
engage in a changed energy expenditure. A single
training session of 20-60 min seems to be the duration accepted by majority of the researchers in the
field with the most frequently recommended duration
of 30 min [2]. However, the recommended duration of
training for those who, for various reasons, are unable to exercise continuously for 30min or longer is 810 min of a similarly intense training few times a day
[1,3]. The intensity of shorter workouts should be higher.
It should be pointed out that there is a visible
development of promotion of a healthy life style and
initial prevention of the cardiovascular disease following an increase in research findings on physical activity recommendations [1,4]. Currently, according to
the World Health Organisation (WHO), healthy adults
(18-64 years old) should undertake the following frequency and intensity of exercises weekly:
• moderate, ≥150min or
• vigorous, ≥75min or
• a combination of a moderate and vigorous exercises.
The essential amount of physical activity can be
accumulated in a minimum of 10 min sessions and it
can be a combination of a moderate and vigorous
exercises. In order to acquire additional health benefits, a typical adult should increase the following:
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
Background
Th
-
Wstęp
-
Biernat E. i wsp., Czas wolny Polaków a zdrowotne zalecenia WHO
256
-
the moderate physical activity duration to 300 min
per week or
• the vigorous physical activity duration to 150 min
per week or
• the combination of a moderate and vigorous physical activity.
• It is also recommended to include ≥2 days per
week of exercises increasing endurance and
strength (those engaging large groups of muscles).
In regards to older individuals (over 65 years old),
the goals are the same as those of younger, healthy
population. However, the endurance training (≥2 days
per week) engaging a major groups of muscles and
the balance exercise preventing falls (≥3 days per
week) are extremely important, particularly for the
individuals with limited mobility [3,5]. Whenever the
recommended standards cannot be met due to poor
health, elderly should be as active as their personal
circumstances allow for.
Due to a wide variety of types of physical activities
available, choosing one or more that can be performed in the leisure time should be easy, regardless of
health, fitness level, age or financial capabilities. This
raises a very interesting question: To what extent
does physical activity of Polish population influence
sustainability of their health?
It is the aim of current investigation to analyze
leisure physical activity of a Polish population (its
type, duration, frequency and intensity) and its contribution towards implementation of the WHO recommendations on physical activity for health. It seems
that these results could give a valuable insights into
Polish population’s life style and help to create
strategies that would prevent civilization diseases.
Materiał i metody
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
•
1
is c
op
y is
for
pe
Badania sondażowe zostały przeprowadzone w dn.
10.10-14.11.2012 r.1 za pomocą indywidulanych wywiadów telefonicznych ze wspomaganiem komputerowym (CATI –Computer-Assisted Telephone Interview). Wywiady prowadzili przeszkoleni i nadzorowani ankieterzy, którzy formułowali pytania w jednakowo czytelnej dla wszystkich respondentów postaci.
Narzędziem badawczym była polska długa wersja
Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej (International Physical Activity Questionnaire
– IPAQ) – pozwalająca dokonać analizy aktywności
fizycznej w poszczególnych obszarach życia człowieka (w pracy zawodowej, podczas przemieszczania
się, prac domowych, rekreacji i sportu) [6].
Badaną grupę stanowiło 1642 Polaków w wieku
18-64 lat. Przy doborze próby wykorzystano metodę
warstwowo-kwotową, gdzie warstwami były zmienne
demograficzne: wiek, płeć, wykształcenie i miejsce zamieszkania. Kwoty zostały ustalone w sposób proporcjonalny w oparciu o dane udostępnione przez Głów-
Material and methods
The surveys were run between 10th of October
2012 and 14th of November 20121 via individual Computer-Assisted Telephone Interviews (CATI). The interviews were administered by trained and supervised surveyors who formed the questions in a way
that was equally easy to comprehend for all participants. The Polish version of a long International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) was used as an
investigating tool. It allowed for the analysis of a physical activity across specific domains (i.e. occupational, domestic, sports and leisure, commuting) [6].
The sample consisted of 1642 Polish people aged
18-64. They were selected through the stratified-quota sampling method, with the demographic variables
such as age, sex, education and the place of residence were strata. The quotas were established proportionally, based on the data that were made accessible to the researchers by Central Statistical Office.
Furthermore, in order to increase representativeness
of the sample, data weighting procedure of the varia-
Przy czym wykluczono z badań okres związany z Dniem Wszystkich Świętych, podczas którego notuje się zwiększoną aktywność
fizyczną spowodowaną odwiedzaniem cmentarzy.
2
During All Saints day (1st of November, Bank Holiday in Poland) the physical activity increases due to cemetery visits and that day
was excluded from the investigation.
Th
-
Niezbędna dawka aktywności fizycznej może być
kumulowana w przynajmniej 10 min. seriach oraz
może składać się z kombinacji wysiłków umiarkowanych i intensywnych. Chcąc uzyskać dodatkowe korzyści zdrowotne, dorośli powinni zwiększyć:
• czas wysiłków umiarkowanych do 300 min./tydzień lub
• czas wysiłków intensywnych do 150 min./tydzień
lub
• ekwiwalent kombinacji wysiłków umiarkowanych
i intensywnych.
Zaleca się także uwzględnienie ≥2 dni/tydzień
ćwiczeń (z udziałem dużych grup mięśniowych) zwiększających siłę i wytrzymałość mięśni.
W odniesieniu do osób powyżej 65 roku życia wyznacza się w zasadzie te same cele co młodszym
i zdrowym osobom dorosłym. Jednak ogromne znaczenie dla tej grupy ma trening siłowy (≥2 dni/ tydz.),
z udziałem głównych grup mięśniowych oraz – szczególnie wśród osób o słabej mobilności – ćwiczenia na
równowagę, pomagające zapobiegać upadkom (≥3 dni/
tydzień) [3,5]. W przypadku gdy osoby starsze nie mogą wykonać zalecanych norm (z powodu stanu zdrowia), powinny być aktywne fizycznie na tyle, na ile
pozwalają im ich umiejętności i warunki.
Wielorakość rekreacyjnych form z powodzeniem
gwarantuje możliwość wyboru jednej lub kilku z nich
i czynnego uprawiania ich w czasie wolnym (bez
względu na stan zdrowia, kondycję fizyczną, wiek czy
możliwości finansowe). Interesujące wydaje się zatem pytanie, na ile aktywność rekreacyjna Polaków
wpływa na podtrzymanie ich stanu zdrowia?
Celem pracy jest analiza wolnoczasowych form
aktywności Polaków – ich rodzaju, czasu, częstości
i intensywności podejmowania oraz ocena wkładu
aktywności rekreacyjnej w realizację prozdrowotnych
zaleceń WHO. Wydaje się, że informacje te mogą
stanowić nie tylko cenne uzupełnienie obrazu stylu
życia Polaków, ale również pomoc w budowaniu strategii przeciwdziałających chorobom cywilizacyjnym.
-
Biernat E. et al., Leisure time of Polish population and WHO recommendations on physical activity for health
257
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. 1. Charakterystyka badanych Polaków w wieku 18-64
Tab. 1. The characteristics of Polish population aged 18-64
ibu
dis
tr
se
on
ly -
bles listed above was used. The quotas were proportionally assessed based on the data provided by
Central Statistical Office (data sources: National Census of Population and Housing and Local Data Bank).
The analysis excluded 132 participants who reported physical activity above 16 hours per day [7].
The characteristics of the participants (n=1505) can
be found in Table 1.
Statistical analysis was run on IBM® SPSS® Statistics 21. There were two stages of statistical analysis: descriptive statistics and inferential statistics. The
former stage provided a detailed characteristic of the
dependent variables by using the mean (), median
(me), extreme values (max, min), and standard deviations (SD). The inferential statistics were used to
investigate whether differences between dependent
variables were statistically significant (at p<.05).
rso
na
lu
ny Urząd Statystyczny. Następnie, w celu zwiększenia
reprezentatywności próby, zastosowano procedurę
ważenia danych wg ww. zmiennych. Podstawą do ważenia były dane GUS pochodzące z Narodowego Spisu Powszechnego oraz Banku Danych Lokalnych.
Z próby (n=1642, w tym bd=5) usunięto 132 osoby, wśród których odnotowano aktywność fizyczną
przekraczającą 16 godzin na dobę [7]. Charakterystykę badanych (n=1505) przedstawiono w Tab. 1.
Obliczenia statystyczne przeprowadzono z wykorzystaniem pakietu komputerowego IBM® SPSS®
Statistics w wersji 21. Statystyka opisowa obejmowała charakterystykę badanych zmiennych posługując
się średnią arytmetyczną (x), medianą (me), wartościami ekstremalnymi (max, min) oraz odchyleniem
standardowym (SD±). Wnioskowanie statystyczne
polegało na porównaniu badanych zmiennych w celu
wykrycia istotnych statystycznie różnic. W ocenie
istotności efektów przyjęto poziom istotności 0.05.
Wyniki
Th
is c
op
y is
for
pe
Aktywność fizyczna w czasie wolnym deklarowana jest przez prawie 80% Polaków (Tab. 2). Przy
czym, nie stwierdzono żadnych istotnych statystycznie różnic w tym względzie zależnych od płci, wieku,
wykształcenia czy innych badanych cech społeczno-demograficznych [8]. Najpopularniejsze dyscypliny
to: jazda na rowerze (21,2%), pływanie (13,4%) oraz
bieganie (12,2%). Pierwsza forma uprawiana jest
głównie przez osoby w wieku 50-59 lat (44,7%) i powyżej 60. roku życia (42,6%). Odwrotnie jest w przypadku pływania i biegania, bowiem podejmują je
głównie osoby młode w wieku 18-24 lat (odpowiednio 26,9 i 35,2%).
Polacy deklarują, że ich zajęcia wolnoczasowe
mają najczęściej charakter intensywny (70,2%) i prowadzą do silnie wzmożonego oddychania i silnie
przyspieszonej akcji serca (Tab. 2). Analiza wykluczyła istotne zależności tych deklaracji od cech społeczno-demograficznych respondentów. Pokazała
natomiast, że wysiłki umiarkowane (24,4%) – charakteryzujące się trochę szybszym oddychaniem i trochę
szybszym biciem serca – są rzadsze (Chi2 = 629,99;
-
-
-
-
258
Results
As many as 80% Polish population declare engaging in leisure physical activity (see Table 2). However, the differences in this regard were not statistically significant when gender, age, education or other
socio-demographic factors were taken into account
[8]. The most popular type of physical activity is cycling (21.2%), swimming (13.4%) and jogging (12.2%).
Interestingly, cycling is particularly popular amongst
individuals in the age range of 50-59 years old
(44.7%) and over 60 years old (42.6%). In contrast,
younger people (aged 18-24) undertake mainly swimming (26.9%) and jogging (35.2%).
As declared by 70.2% of Polish people, the leisure physical activity they undertake is mostly vigorous and leads to a significantly increased breathing
and heart rate(see Table 2). However, further analysis did not show any statistically significant relationships between these declarations and socio-demographic factors. Interestingly, the results show that
moderate physical activity (24.4%) (slightly increased
breathing and heart rate) are less common than vigorous exercises (Chi2=629.99, p<.05). Furthermore,
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. 2. Frakcja Polaków w wieku 18-64 lat (n=1505) deklarująca podejmowanie różnych wysiłków fizycznych podczas
aktywności rekreacyjnej
Tab. 2. Intensity of leisure physical activity declared by the sample of Polish population aged 18-64 (n=1505)
-
se
males (27.6%) undertake them more often (Chi2=
6.13, p<.05) than females (22.1%).
The results show that 25.5% of the subjects undertake walking as their leisure physical activity but
this type of exercise is less common than a high
intensity training (Chi2=608.29, p<.05). However, it
should be mentioned that the level of education is an
important factor in determining the amount of walking
amongst the participants (Chi2=17.46, p<.001): People educated to a secondary level (21.7%) walk significantly less than those educated to a degree level
(28.7%) (Chi2=8.17, p<.05) and primary school level
(32.4%) (Chi2=16.10, p<.05).
The knowledge and awareness of the frequency,
duration and a total energy expenditure of the leisure
physical activity is particularly important for public
health. Table 3 shows that, regardless of the type of
undertaken physical activity, less of Polish population
exercise regularly (>5 days per week) than 1-2 days
per week or 3-5 days per week. This difference is significant for the vigorous physical activity (Chi2=46.39,
p<.05), moderate physical activity (Chi2=184.33, p<.05)
and walking (Chi2=196.8, p<.05).
The differences of the leisure physical activity durations also yielded significant results: The vigorous
physical activity of ≥ 300min per week (31.6%) is
more common (Chi2=31.29, p<.05) than 75min per
week (22.8%), 75-149min (23%) per week and 150299min(22.6%) per week. In contrast, the duration of
total moderate physical activity of 75-149min (31.6%)
per week occurs more often (Chi2=15.05, p<.05) than
<75min (20.1%) per week and ≥300min (22.3%) per
week. Polish people were found to be walking more
often (Chi2=85.39, p<.05) for <75-149 min (51.7%) per
Th
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
p<0,05) od tych intensywnych oraz to, że badani
mężczyźni (27,6%) wykonują je częściej (Chi2 = 6,13;
p<0,05) niż kobiety (22,1%).
Jeżeli chodzi o chodzenie/spacerowanie w czasie
wolnym – to podejmuje je 25,5% Polaków. Również
w tym przypadku wykazano, że ta forma spędzania
czasu wolnego jest mniej popularna (Chi2 = 608,29;
p<0,05) niż formy intensywne. Nadmienić jednak należy, że wśród osób chodzących/spacerujących czynnikiem determinującym jest wykształcenie (Chi2 =
17,46; p<0,001) – co oznacza, że respondenci z wykształceniem średnim (21,7%) istotnie rzadziej chodzą/spacerują, niż respondenci z wykształceniem wyższym (28,7%; Chi2 = 8,17; p<0,05) i podstawowym
(32,4%; Chi2 = 16,10; p<0,05).
Z punktu widzenia zdrowia publicznego istotna jest
wiedza na temat częstości, czasu i całkowitego wydatku energetycznego podejmowanych w czasie wolnym wysiłków. Tabela 3 pokazuje, że niezależnie od
typu wysiłku, Polacy rzadziej (p<0,05) ćwiczą regularnie tzn. >5 dni w tygodniu, niż z częstością 1-2 razy
lub 3-5 razy w tygodniu. I tak, w przypadku wysiłków intensywnych Chi2 = 46,39, w przypadku wysiłków umiarkowanych Chi2 = 184,33, a w przypadku chodzenia/
spacerowania Chi2 = 196,8.
Statystyczne różnice zaobserwowano także w czasie trwania wysiłków. Intensywne, częściej (Chi2 = 31,29;
p<0,05) trwają ≥300 min./tydzień (31,6%), niż 75
min./dzień (22,8%), 75-149 min./ tydzień (23,0%) i 150299 min./tydzień (22,6%). Z kolei czas umiarkowanych wysiłków częściej (Chi2 = 15,05; p<0,05) wynosi 75-149 min./tydzień (31,6%), niż <75 min./tydzień
(20,1%) i ≥ 300 min./tydzień (22,3%). Polacy chodzą/
spacerują relatywnie częściej (Chi2 = 85,39; p<0,05)
-
-
-
on
ly -
dis
tr
ibu
-
259
tio
np
roh
ibit
ed
.
week than 150-299 min (26%) per week and ≥300
min (22.3%) per week.
The average weekly energy expenditure of the
vigorous physical activity is 1561 (±2397.3) MET-min
per week, 226.1 (±660.15) of moderate activity and
131.3 (±359.03) of walking.
The leisure physical activity declared by 58.1%
adults (18-64 years old) in Poland sufficiently fulfills
the amount of exercise recommended by WHO (see
Table 4.). This sample declared undertaking a moderate physical activity of a minimum of 150 min per
week, at least 75min of a vigorous physical activity or
a combination of both (for at least 150min per week).
Table 4. shows the percentage of that sample depending on socio-demographic factors. The differences between the variables when gender, age and edu-
ly -
dis
tr
ibu
Tab. 3. Częstość, czas trwania i MET-min./tydzień wysiłków fizycznych podejmowanych przez Polaków (n=1505) w czasie
wolnym
Tab. 3. The frequency, duration and MET-min per week of the leisure physical activity among Polish population (n=
1505)
on
-
przez <75-149 min./tydzień (51,7%), niż przez 150-299
min./tydzień (26,0%) i przez ≥300 min./tydzień (22,3%).
Średni tygodniowy wydatek energetyczny intensywnych zajęć czasu wolnego wynosi 1561,0 (±2397,3)
MET-min./tydz., gdy umiarkowanych tylko 226,1
(±660,15), a chodzenia/spacerowania 131,3 (±359,03).
Aktywność fizyczna w czasie wolnym pozwala
58,1% dorosłej populacji Polaków (18-64 lat) spełnić
najnowsze zalecenia WHO – dotyczące prozdrowotnej dawki ruchu (Tab. 4). Na frakcję tę składają się
osoby, które deklarowały co najmniej 150 min./tydz.
wysiłków umiarkowanych lub co najmniej 75 min./
tydz. wysiłków intensywnych albo łączne wysiłki (intensywne i umiarkowane) trwające co najmniej 150
min./tydz. W Tabeli 4 przedstawiono odsetki aktywnych pod tym względem respondentów w zależności
se
lu
rso
na
for
pe
Tab. 4. Frakcja Polaków (n=1505) spełniających zalecenia WHO w zależności od ich cech społeczno-demograficznych
Tab. 4. Sample of Polish population (n=1505) fulfilling the WHO recommendations across socio-demographic factors
-
Th
is c
op
y is
-
-
260
Dyskusja
Discussion
Ze względu na choroby przewlekłe (układu krążenia, kostno-stawowego, otyłość, cukrzycę i niektóre rodzaje raka), ich coraz silniejszy związek z niepełnosprawnością [9] i przedwczesną śmiercią [10] zwiększenie liczby aktywnych fizycznie obywateli stanowi
wyzwanie dla zdrowia publicznego w całej UE. Promocja aktywnego stylu życia wymaga jednak skutecznych strategii – rozszerzających uczestnictwo
w różnorodnych, atrakcyjnych formach sportowo-rekreacyjnych – a to z kolei, niesie konieczność stałego monitorowania i analizy tego zjawiska.
Przeprowadzone badania wskazują pozornie na
to, że w porównaniu z wcześniejszymi polskimi obserwacjami [11,12] poziom aktywności fizycznej Polaków wzrasta, bowiem aktywność fizyczną w czasie
wolnym podejmuje 80%, a prozdrowotne rekomendacje WHO spełnia (tylko na podstawie tych wysiłków) ponad 58%. Dotychczasowe doniesienia mówią
o 33,5–procentowej frakcji wystarczająco aktywnych
Polaków [13]. Według NATPOL 2011 ok. 16 mln dorosłych Polaków (czyli ponad 50%) w ogóle nie ćwiczy w czasie wolnym lub robi to bardzo rzadko [14].
Adekwatnie, w porównaniu z mieszkańcami innych
krajów europejskich, jest to rezultat bardzo wysoki.
W Wielkiej Brytanii aktywność rekreacyjną deklaruje
tylko 43,8% osób (w wieku 35,3±10,4 lat), a w Holandii – tylko 48,5% osób (w wieku 32,7±10,9 lat) [15]
– a wiadomo, że są to kraje najbardziej aktywne
pod tym względem, w dodatku respondenci są ludźmi młodymi.
Średnia wartość MET-min./tydzień wszystkich rodzajów rekreacyjnych wysiłków (intensywnych, umiarkowanych, chodzenia/spacerowania) Polaków wynosi 1915,3±2636,14 i jest zdecydowanie wyższa, niż
Greków w wieku 20-50 lat [16] czy Brazylijczyków
(364,5 MET-min/tydz. mężczyźni, 317,4 MET-min/ tydz.
kobiety) [17].
Wyniki niniejszych badań pokazują, że 57,5% Polaków stosuje się do zaleceń światowych organizacji
zdrowia (co najmniej 150 min./tydz. wysiłków umiarkowanych). Tymczasem raport NATPOL 2011 zwraca uwagę na to, że chociaż 60-70% badanych (zależnie od płci) deklaruje aktywność fizyczną w czasie
wolnym od pracy, to jednak regularną aktywność, tj.
przynajmniej 2-3 razy tygodniowo przez więcej niż 30
minut, uprawia 48%, a 32% deklaruje, że robi to codziennie lub przez 4-6 dni w tygodniu. Podobnie, aktywnych Brazylijczyków jest tylko 12,2-35,8% (w zależności od płci [17] i dochodu [18]), a regularnie aktywnych Kolumbijek 15,7% [19].
Wydaje się, że tak pozytywny obraz aktywności
rekreacyjnej Polaków może być konsekwencją deklaracji form intensywnych. Aż 70,1% badanych w wieku 18-64 lat twierdzi, że ich wysiłki prowadzą do silnie wzmożonego oddychania i silnie przyspieszonej
akcji serca. Z założeń stosowanego w tych bada-
Due to the chronic diseases (cardiovascular and
musculoskeletal diseases, obesity, type 2 diabetes
and risk of developing some types of cancer) and
their strong relationship with disabilities [9] and premature mortality [10], increasing the number of physically active people is a challenge for public health in
the EU.
Increasing the amount of physically active populations seems to be a challenging task for public
health across the European Union. Effective strategies increasing the participation in a various physical
activities are needed to be developed in order to
successfully promote an active life style. As a result
of this need, the continuous monitoring and analysis
of that phenomenon is necessary.
The outcome of the current investigation indicates
that the activity level of Polish population is increasing, comparing to previous observations [11,12]. It
appears that 80% of Polish citizens undertake some
physical activity in their leisure time, out of which
58% fulfill the WHO recommendations on physical
activity for health. The latest reports show that 33.5%
of the Polish population gets engaged in sufficient
amount of physical activity [13]. According to NATPOL 2011, approximately 16mln(over 50%) Polish
adults do not exercise at all in their leisure time or do
it rarely [14]. The number of active people in Poland
is very high in comparison with other European countries. For instance, only 43.8% of British citizens
(35.3±10.4 years old) declare undertaking a physical
activity in their leisure time. Similarly, only 48.5% of
Dutch (32.7±10.9 years old) engage in leisure physical activity [15] which is striking given that the participants were young and that both countries are sport
and health oriented.
The average MET-min per week of all types of
physical activities (vigorous, moderate and walking)
among Polish population is 1915.3±2636.14 and is
significantly higher than that of Greeks (age 20-50);
[16] and Brazilians (364.5 MET-min per week for
men and 317.4 MET-min per week for women) [17].
The results presented in this article show that
57.5% of Polish citizens adhere to the WHO recommendations (min 150 min of a moderate physical
activity per week). The report published by NATPOL
2011 points out that even though 60-70% participants
(depending on the gender) declare engaging in some
form of physical activity, 48% declare exercising
regularly (min 2-3 times per week) for at least 30min,
whereas 32% declare exercising either every day or
4-6 times per week. Only 12.2-35.8% of Brazilians
(depending on the gender [17] and income [18]) and
15.7% of Colombian females [19] declare a similar
level of fitness regime.
It appears that such a positive leisure physical
activity profile of Polish population might be due to
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
cation were taken into account were not statistically
significant.
The average sitting time of a Polish citizen is 1696±
1043.07 min per week, where the median is 1500 min
per week. As many as 41.9% of Polish population
does not fulfill the recommended amount of physical
activity needed to sustain their health.
Th
-
od ich cech społeczno-demograficznych. Przy czym
nie stwierdzono żadnych statystycznie istotnych różnic – ani w zależności od płci, ani wieku, ani też
w zależności od wykształcenia.
Średni czas siedzenia statystycznego Polaka wynosi 1696,0±1043,07 min./tydz., a mediana – 1500,0
min./tydz. 41,9% Polaków nie spełnia prozdrowotnej
dawki aktywności fizycznej.
-
261
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
a high number of vigorous physical activity declared
by the sample under investigation. As many as 70.1%
of participants (aged 18-64) claim that their physical
activity leads to a significant increase in breathing
and heart rate. The International Physical Activity Questionnaire (which was used as a tool in the current
study) assumes that to reach this level of physiological outcome, participants would need to perform
a continuous training such as heavy weight lifting,
ground digging, aerobics, fast paced running or fast
cycling for at least 10 min [6]. It is therefore appropriate
to question the fact that, as seen in the analysis,
regardless of age, gender or education level, Polish
citizens undertake such a vigorous physical activity in
their leisure time. The average energy expenditure of
a vigorous physical activity which affects the overall
fitness level (including the issue adhering to the
WHO recommendations) is 1561 (±2397.3) MET-min
per week. This average among Belgians is only
58.1±123.6min per day (equivalent of 464.8 MET-min
per week) [20]. The above observations suggest that
Polish citizens see their physical activity as very demanding physically and that the definition of ‘vigorous physical activity’ is misunderstood. There were
similar issues brought up in previous research [21,
22]. Roman-Viñas et al support this argument and
claim that there is a large overestimation of vigorous
and moderate physical activity measured by IPAQ
(21.8±49.7 and 167±178.5min per day, respectively)
and by accelerometer (1.3±2.7 and 40.6±27.8, respectively) [23].
It seems that the results were also influenced by
the interview technique used (CATI). It has been previously pointed out in a Polish version of IPAQ that
using this method may lead to significant overestimations [24, 25].
The up to date research indicates that there are
several issues with the IPAQ use [26, 27] but it is also
highlighted that this is the only practical method
which can be used on large samples in the developed
and developing countries [28]. Additionally, it provides a reliable and unquestionable set of results for
the moderate physical activity (226.1±660.15 METmin per week) and for walking (131.3±359.03 METmin per week) as declared by Polish subjects. It appears that the average MET-min per week for Polish
population is slightly higher than for Belgians in the
age range 20-65 (36.1±95.9 min per week, 144.4
MET-min per week); [20] but lower than for Belgians
aged 37.2±12.3 (64±132 min per week, 256 MET-min
per week) [29]. Portuguese citizens aged 35.1±11.5
show a lower average energy expenditure during
a moderate leisure physical activity of 31±84min per
week (124 MET-min per week) which seems to be
a pattern among southern Europeans [29].
The opposite effect is observed for walking where
the average energy expenditure for Polish population
(131.3±359.03 MET-min per week) is lower than that
of Czech (1727.5 MET-min per week); [30], Portuguese (86±187 min per week, 283.8 MET-min per week)
or Belgian citizens (62±124 min per week, 204.6
MET-min per week).
Wnioski
Conclusions
1. Wyniki niniejszego badania zwracają uwagę
na fakt, że pomimo wzrostu odsetka aktywnych fi-
1. The results of this study point to the fact that despite the increase in the proportion of physically
Th
-
niach Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej wynika, że takiego wysiłku wymaga np.
dźwiganie ciężkich przedmiotów, kopanie ziemi, aerobik, szybki bieg lub szybka jazda rowerem. Ponadto czynności te muszą trwać co najmniej 10 min. bez
przerwy [6]. Trudno więc nie poddać w wątpliwość
faktu, że – jak pokazuje przeprowadzona analiza –
bez względu na wykształcenie, wiek czy płeć, Polacy
ćwiczą w swoim czasie wolnym aż tak intensywnie.
Średni wydatek energetyczny intensywnych wysiłków – wpływających na całkowity poziom aktywności
fizycznej (w tym na to czy Polacy spełniają rekomendacje WHO) wynosi aż 1561,0 (±2397,3) MET-min./
tydz. Wśród Belgów w wieku 20-65 lat średnia ta wynosi tylko 58,1±123,6 min./dzień (w przeliczeniu 464,8
MET-min./tydz.) [20]. Nasuwa to spostrzeżenie, że
Polacy po pierwsze – mają duże przekonanie o „ciężkości” własnego wysiłku, a po drugie – świadczy o nierozumieniu pojęcia intensywności. Podobne trudności odnotowano także wśród innych narodowości [21,
22]. Udowadniają to Roman-Viñas i in. [23] – pokazując ogromne przeszacowania względem intensywnego i umiarkowanego wysiłku mierzonego za pomocą
IPAQ (odpowiednio 21,8±49,7 i 167,0± 178,5 min./
dzień) i akcelerometra (1,3±2,7 i 40,6± 27,8 min./ dzień).
Wydaje się również, że na wyniki badania miała
wpływ stosowana technika CATI (Computer-Assisted
Telephone Interview). Autorzy polskiej wersji IPAQ
już wcześniej zwracali uwagę na to, że może ona
prowadzić do znacznych przeszacowań [24, 25].
Dotychczasowe badania naukowe wskazują na
wiele problemów związanych z wykorzystaniem
IPAQ [26,27], jednak jednocześnie jest to jedyna realna metoda do stosowania w dużych populacjach
w krajach rozwiniętych i rozwijających się [28]. Tym
bardziej, że deklaracje wysiłków umiarkowanych
(226,1±660,15 MET-min./tydz.) oraz chodzenia/spacerowania Polaków (131,3±359,03 MET-min./tydz.)
nie budzą wątpliwości. Co prawda średnie wartości
MET-min./tydz. umiarkowanych zajęć wolnoczasowych
są nieco wyższe niż Belgów w wieku 20-65 lat (36,1±
95,9 min./tydz. w przeliczeniu 144,4 MET-min./tydz.)
[20], ale niższe niż Belgów w wieku 37,2±12,3 (64±
132 min./tydz. czyli ok. 256 MET-min./tydz.) [29].
Wśród Portugalczyków [29] w wieku 35,1±11,5 średnia wydatku energetycznego umiarkowanych wysiłków podejmowanych w czasie wolnym jest co prawda niższa (31±84 min./tydz. czyli ok. 124 MET-min./
tydz.), jednak ogólnie znana jest prawidłowość niższej
aktywności fizycznej obywateli krajów południowych.
Odwrotnie jest w przypadku chodzenia/spacerowania, gdzie średni wydatek energetyczny Polaków
jest zdecydowanie niższy (131,3±359,03 MET-min./
tydz.), niż Czechów (1727,5 MET-min./tydz.); [30],
Portugalczyków (86±187 min./tydz. czyli ok. 283,8
MET-min./tydz.) lub Belgów (62±124 min./tydz. czyli
ok. 204,6 MET-min./tydz.).
-
262
Piśmiennictwo / References
tio
np
roh
ibit
ed
.
active Poles, the percentage that meets the WHO
recommendations is still too low. This suggests
the need to stimulate health-promoting behaviors
of Poles in all stages of their lives.
2. It is also necessary to continue to explore scientifically-based methods of evaluation of physical activity level. The regular and long-lasting work with
the tools described will definitely aid the formation
of strategies preventing the civilization diseases.
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
1. Drygas W, Jegier A. Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w profilaktyce chorób układu krążenia. 2009.
Retrieved 22.12.2012 from http://www.umed.lodz.pl/geriatria/pdf/Zalecenia_dotyczace_aktywnosci_ruchowej
_w_profilaktyce_chorob_ukladu_krazenia.pdf
2. Why Move for Health 2002; Retrieved 22.12.2012 from http://www.who.int/moveforhealth/en/. (22.12.2012).
3. Wytyczne UE dotyczące aktywności fizycznej. Zalecane działania polityczne wspierające aktywność fizyczną
wpływającą pozytywnie na zdrowie. Czwarty projekt skonsolidowany, zatwierdzony przez Grupę Roboczą UE
„Sport i Zdrowie” na zabraniu w dniu 25 września 2008 r. Retrieved 22.12.2012 from http://ec.europa.eu/sport/
documents/pa_guidelines_4th_consolidated_draft_pl.pdf
4. Piątkowska M, Ružbarská I. The Evolution of Physical Activity Guidelines. Baltic Journal of Physical Activity and
Health 2011; 3(4):299-31.
5. WHO Global Recommendations on Physical activity for Health 2010. Retrieved 22.12.2012 from http://whqlibdoc.
who.int/publications/2010/ 9789241599979_eng.pdf
6. Biernat E. International Physical Activity Questionnaire – Polish long version. Polish Journal of Sports Medicine
2013; 29(1):1-15.
7. Guidelines for Data Processing and Analysis of the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) – Short
and Long Forms (2005). Retrieved 22.12.2012 from www.ipaq.ki.se
8. Biernat E, Piątkowska M. Leisure Physical Activity: The Comparison Between Polish and European Population.
Physical Culture and Sport. Studies and Research 2013; 59, 42-50.
9. Page RM, Suwanteerangkul J. Self-rated health, psychosocial functioning, and health-related behavior among
Thai adolescents. Pediatr Int 2009; 51, 120-125.
10. Global health risks: mortality and burden of disease attributable to selected major risks. Geneva, World Health
Organization, 2009.
11. Drygas W, Skiba A, Bielecki W, Puška P. Ocena aktywności fizycznej mieszkańców sześciu krajów europejskich.
Projekt „Bridging East – West Health Gap”. Medycyna Sportowa 2002; 5:169-174.
12. Piątkowska ME. Self-rated physical activity across Europe - Poland and other European countries. Biol Sport
2012: 29(1):23-31.
13. Piątkowska M. Aktywność fizyczna społeczeństwa polskiego na tle Europy mierzona Międzynarodowym Kwestionariuszem Aktywności Fizycznej (IPAQ) – rozprawa doktorska. Akademia Wychowania Fizycznego Józefa
Piłsudskiego w Warszawie. 2009, s. 150.
14. NATPOL 2011: ponad połowa dorosłych Polaków jest nieaktywna fizycznie. Retrieved 22.02.2013 from http://www.
rynekzdrowia.pl/Uslugi-medyczne/NATPOL-2011-ponad-polowa-doroslych-Polakow-jest-nieaktywna-fizycznie,
121291,8.html
15. Rosenberg DE, Bull FC, Marshall AL, Sallis JF, Bauman AE. Assessment of Sedentary Behavior With the
International Physical Activity Questionnaire. Journal of Physical Activity & Health 2008; 5(supp 1):30-44.
16. Μακαβέλου Π, Μιχαλοπούλου Μ, Μακαβέλου Μ, Υφαντίδου Γ, Κουρτέσης Θ. & Ζέτου Ε. Επιδράσεις Ηλικίας και
Φύλου στη Φυσική Δραστηριότητα Ενηλίκων στην Ελλάδα. Inquiries in Sport & Physical Education 2005; 3(2):176186.
17. Sebastião E, Gobbi S, Chodzko-Zajko W, Schwingel A, Papini CB, Nakamura PM, et al. The International Physical
Activity Questionnaire-long form overestimates self-reported physical activity of Brazilian adults. Public Health
2012;126(11):967-75.
18. Reis RS, Ferreira Hino AA, Rech CR, Kerr J, Hallal PC. Walkability and Physical Activity: Findings from Curitiba,
Brazil. Am J Prev Med 2013; 45(3):269–275.
19. Gómez LF, Mateus JC, Cabrera G. Leisure-time physical activity among women in a neighbourhood in Bogotá,
Colombia: prevalence and socio-demographic correlates. Cad. Saúde Pública 2004; 20(4): 1103-1109.
20. Van Dyck D, Cardon G, Deforche B, Giles-Corti B, Sallis JF, Owen N, De Bourdeaudhuij I. Environmental and
Psychosocial Correlates of Accelerometer-Assessed and Self-Reported Physical Activity in Belgian Adults. Int.J.
Behav. Med. 2011, 18:235–245.
21. Rzewnicki R, Vanden Auweele Y, De Bourdeaudhuij I. Addressing overreporting on the International Physical
Activity Questionnaire (IPAQ) telephone survey with a population sample. Public Health Nutr 2003; 6(3):299-305.
22. Ainsworth BE, Macera CA, Jones DA, Reis JP, Addy CL, Bowles HR, et al. Comparison of the 2001 BRFSS and
the IPAQ Physical Activity Questionnaires. Med Sci Sports Exerc 2006; 38(9):1584-92
23. Roman-Viñas B, Serra-Majem L, Hagströmer M, Ribas-Barba L, Sjöström, Segura-Cardona R. International
Physical Activity Questionnaire: Reliability and validity in a Spanish population. European Journal of Sport Science
2010; 10(5):297-304.
Th
-
zycznie Polaków nadal frakcja spełniających rekomendacje WHO jest zbyt niska. Nasuwa to konieczność stymulowania prozdrowotnych zachowań Polaków na wszystkich etapach ich życia.
2. Nieodzowne jest dalsze poszukiwanie – możliwych
do zrealizowania, wiarygodnych naukowo metod badawczych do oceny poziomu aktywności fizycznej. Permanentna praca nad stosowanymi narzędziami z pewnością wspomoże budowanie strategii przeciwdziałających chorobom cywilizacyjnym.
-
263
ed
.
tio
np
roh
ibit
ly -
dis
tr
ibu
Źródła wsparcia materialnego: Praca finansowana przez Departament Analiz i Polityki Sportowej Ministerstwa
Sportu i Turystyki.
Acknowledgment: The project was funded by Department of Analysis and Sport Policy of the Ministry of Sport
and Tourism of the Republic of Poland.
on
-
24. Biernat E, Stupnicki R, Lebiedziński B, Janczewska L Assessment of physical activity by IPAQ questionnaire.
Physical Education and Sport 2008; 52(2), 83-89.
25. Biernat E, Piątkowska M, Olwert A. Polish nationwide investigation of physical activity overestimations in a long
IPAQ (w druku).
26 Heesch KC, van Uffelen JG, Hill RL, Brown WJ. What do IPAQ questions mean to older adults? Lessons from
cognitive interviews. Int J Behav Nutr Phys Act. 2010; 11(7):35.
27. Craig CL, Marshall AL, Sjöström M, E. BA, Booth ML, Ainsworth BE, et al. International physical activity questionnaire: 12-country reliability and validity. Med Sci Sports Exerc. 2003; 35(8):1381-95.
28. Booth M. Assessment of Physical Activity: An International Perspective. Research Quarterly for Exercise and Sport
2000; 71(2):114-120.
29. De Bourdeaudhuij I, Teixeira PJ, Cardon G, Deforche B. Environmental and psychosocial correlates of physical
activity in Portuguese and Belgian adults. Public Health Nutrition 2005, 8(07):886-895.
30. Sigmund E, Sigmundová D, Mitáš J, Chmelík F, Vašíčková J, Frömel K. Variability of selected indicators of physical
activity in a randomized sample of the Czech population between the years 2003–2006: results from the short and
long self-administered format of the IPAQ questionnaire. Acta Univ. Palacki. Olomuc. Gymn. 2009, 39(2):23-31.
-
Th
is c
op
y is
-
for
pe
rso
na
lu
se
-
264

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

IMPACT OF RECOGNIZED BY WOMEN HEALTH

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

pobierz pdf

czytaj PDF - Endokrynologia Pediatryczna

Abstrakt - Elsevier