szótár 1

Transkrypt

szótár 1 - Lengyelország magyarul

Polsko Węgierska Encyklopedia
-
Wersja 01 01 2017.
Z
8229
zbabieć [lekcew. o mężczyźnie: nabrać typowo
kobiecych,
negatywnych
cech]
–
vénasszonnyá v. öregaszonnyá lenni v. válni;
megvénülni; (átv.) öregasszonyossá válni
zbabiały [lekcew. o mężczyźnie: taki, który
zbabiał] – öregasszonos v. vénasszonyos ffi
zbaczać [zob. zboczyć] – letérni, eltérni
zbaczać z drogi – letér az útról
zbadać (zbadam, -asz) [1. ocenić czyjś stan
zdrowia; 2. wykonać badanie jakiegoś
narządu, krwi, moczu itp.; 3. badając,
poznać coś dokładnie; 4. sprawdzić coś,
przyglądając się temu, słuchając lub
dotykając tego] – (kogo/co) megvizsgálni,
kivizsgálni;
tanulmányozni,
elemezni,
átkutatni, kutatni, nyomozni
zbadać chorego – megvizsgálni v. kivizsgálni a
beteget
zbadać do gruntu – alaposan átvizsgálni
zbadać istotę rzeczy – a dolgok lényegét vizsgálni
zbadać kogoś – megvizsgálni vkit
zbadać sprawę – megvizsgálni az ügyet;
kivizsgálni az ügyet
zbadać świadków – tanúkat kihallgatni
zbadać wodę do picia – ivóvizet megvizsgálni
zbadać się [zostać zbadanym przez lekarza] –
kivizsgáltja v. megvizsgáltatja magát
zbadanie – vizsgálat, kivizsgálás
zbadany, -a, -e – kivizsgált, megvizsgált,
tanulmányozott,
elemzett,
kutatott,
nyomozott
zbadane klinicznie – klinikailag megvizsgált v.
megállapított
zbagatelizować [nie potraktować czegoś z
należytą
powagą]
–
lekicsinyelni,
bagatelizálni, elbagatelizálni
zbagatelizować wypadek – az esetnek nem
tulajdonít jelentőséget
zbagatelizowanie (zlekceważenie) – lekicsinylés,
bagatelizálás
zbajać – lódítani, füllenteni, felvágni
zbałamucenie (skokietowanie) – időpocsékolás,
tétlenkedés; elcsábítás; összekeverés
zbałamucenie całego dnia – elpocsékolja az egész
napot; az egész nap elpocsékolása
zbałamucenie panny – a leány elcsábítása
zbałamucenie się – ledérré válás, engedés a
csábításnak
zbałamucić1 [1. pot. wprowadzić kogoś w błąd;
2. uwieść kogoś] – (dziewczynę) elcsábítani,
elszédíteni,
megrontani;
megszédíteni;
összekeverni
zbałamucić dziewczynę – elcsábítani a lányt
zbałamucić kogo – megrontani vkit; elcsavarni
(vkinek) a fejét
zbałamucić2 [pot. zmarnować czas, nic nie
robiąc] – elpocsékolni
zbałamucić czas – elpocsékolja az időt
zbałamucić się – ledérré válni
zbałwanieć [pot. zgłupieć] – hülye, buta lesz;
meghülyülni; (átv.) kővé meredni, bálvánnyá
válni
zbanalizować [uczynić coś banalnym] –
elcsépelni, köznapivá v. unalmassá tenni,
ellaposítani, banálissá tenni; banalizálni,
elbanalizálni
zbanalizować się [stać się banalnym] – köznapivá
v. unalmassá válni, ellaposodni, banálissá
lenni; banalizálódni
zbanalizować miłość – banálissá teszi a szerelmet
zbankrutować
(zbankrutuje)
[1. stać
się
bankrutem;
2. stracić
wpływy
lub
znaczenie] – csődbe jutni, tönkremenni,
megbukni (üzlet)
zbankrutować na zdrowiu – (átv.) egészségileg
tönkremenni; megbetegedni
zbankrutowanie – tönkremenés, csődbejutás,
megbukás
zbankrutowany, -a, -e [1. taki, który stał się
bankrutem; 2. taki, który stracił znaczenie
i wpływy] – tönkrement, csődbejutott,
megbukott
zbankrutowany dłużnik – csődadós
zbaranieć [pot. zostać zaskoczonym i nie
wiedzieć, jak się zachować – ott áll, mint a
birka v. a Bálám szamara; bambán állni,
megbutulni,
elbódulni,
megbomlani,
elkábulni
zbaraniały, -a, -e [pot. zaskoczony i niewiedzący,
jak się zachować; też: świadczący o takim
stanie] – kuka, megkukult
zbaraniał ze zdumienia – (úgy) áll v. bámul, mint
borjú az új kapura; ott állt, mint a birka a
csodálkozástól
zbawca [ten, kto uratował kogoś lub coś od
czegoś złego] – megmentő,
megváltó,
szabadító, megszabadító, felszabadító (ffi);
(egyh.) megváltó, üdvözítő
Zbawca – Megváltó, Üdvözítő (Jézus Krisztus)
zbawczy, -a, -e, zbawienny, -a, -e; zbawicielski, a, -ie – megmentő, megszabadító, felmentő,
megváltó, kiszabadító; üdvözítő
zbawcza myśl – mentő gondolat
zbawczyni – felmentő, megváltó, üdvözítő,
kiszabadító nő
zbawiciel [1. zob. zbawca; 2. przestarzałe: osoba,
która kogoś zbawiła, uratowała od czegoś;
Copyright © 2006-2016 SAMORZĄD NARODOWOŚCI POLSKIEJ W 17-TEJ DZIELNICY BUDAPESZTU
Wydanie poprawione i rozszerzone
zbawca; wybawca] – megmentő, szabadító,
megszabadító, megváltó ffi
Zbawiciel [1. w religii chrześcijańskiej:
Chrystus; 2. dla chrześcijan: Jezus
Chrystus] – (vall.) Megváltó (Krisztus)
8230
Zbawiciel (grec. soter) - jeden z najważniejszych
tytułów Pana naszego, Jezusa Chrystusa. Celem
Jego przyjścia było zbawienie grzeszników. Przez
upadek swój człowiek stał się niewolnikiem
grzechu i śmierci. Od chwili upadku człowiek
zaczął myśleć o wyzwoleniu się od śmierci (czego
u zwierząt nie ma). Człowiek chce się pozbyć
śmierci, używa do tego naukę, technikę cały swój
umysł, ale nie wie, że życie jest sprawą Tego, od
Kogo ono pochodzi. Człowiek specjalizuje się w
przygotowywaniu środków do niesienia śmierci.
Człowiek nienawidzi dobro, miłość i prawdę, ale
pożąda zła, nienawiści i fałszu i dlatego nie może
zdobyć dla siebie i drugich tak wielkiej rzeczy,
jaką jest życie. Życie zwierząt i roślin nie jest
prawdziwym życiem, bo nie jest wieczne. Dlatego
Bóg przysłał Syna Swego, by Ten pokazał światu,
że tylko dobrocią i miłością należy wywalczyć
życie prawdziwe, wieczne. Grzech przynosi
śmierć. Grzesznik jest nieczysty i nie może
oczyścić duszy człowieka od śmierci i grzechu.
Dlatego Bóg przysłał Syna Swego, by dostarczyć
człowieka, który nadawał się do wyzwolenia od
śmierci, do zbawienia upadłego człowieka.
Chrystus, odwieczny Syn Boga, stał się
człowiekiem, by pokazać ideał prawdziwego
człowieka, by za grzeszników poświęcić się,
przelać krew i ponieść śmierć grzesznika, chociaż
w Nim grzechu nie było. Wywalczył nam życie
miłością, tzn. naturą Bożą, którą my musimy
zdobyć, by żyć z Bogiem na wieki. Ze sprawą
zbawienia łączą się albo to samo oznaczają:
pojednanie,
oznaczające
przebłaganie,
oczyszczenie; odkupienie - Bóg Izraela jest
sprawcą odkupienia, odkupywani jesteśmy darmo,
z łaski. Ono jest wieczne. Pan jest odkupicielem
naszym.
Pierwszą
obietnicę
Odkupiciela
spotykamy już na pierwszych kartach Biblii,
dające się z męża i żony. W chrześcijaństwie
-
Wersja 01 01 2017.
obowiązuje ta sama zasada (monogamia), gdzie
strona cielesna jest podkreślana (szatan będzie
męczył Jezusa, ale Jezus sprowadzi koniec
szatana). Jezus jest dla nas Przebłaganiem (hebr.
kapporet). Jezus Chrystus jest także naszym
Rzecznikiem i Obrońcą, bo On nas broni przed
Bogiem od oskarżeń szatana.
Chrystus Zbawiciel (port. Cristo Redentor) – 38metrowy pomnik (z postumentem) Jezusa
Chrystusa na szczycie granitowej góry Corcovado
(Garbus) w Rio de Janeiro w Brazylii. Statua jest
symbolem miasta oraz najbardziej imponującym i
charakterystycznym elementem Rio de Janeiro.
[Paul Landowski (ur. 4 czerwca 1875 w Paryżu,
zm. 27 marca 1961) – francuski rzeźbiarz
polskiego pochodzenia.]
Świebodzin
A Megváltó Krisztus szobra (portugálul: Cristo
Redentor – a „Megváltó szobra”) Jézust ábrázoló,
kitárt karjaival keresztet formáló műalkotás,
eredetileg a brazíliai Rio de Janeiróban. A világ
egyik legismertebb szobra az egykori brazil
főváros (1960-ig) és az ország jelképe. Az
emlékmű teljes súlya kb. 1000 tonna, ebből a
szobor 700 tonna, a szobor magassága 30 m. A
Megváltó Krisztus szobra a 700 méter magas
Púpon, azaz a tropikus Tijuca Erdei Nemzeti
Parkban emelkedő Corcovado-hegyen áll.
Zbawiciel Nie Uczyniony Ludzką Ręką - patrz:
acheiropitos – nie ręką uczyniony
(Ахейропитос) – a nem emberi kézzel
festett Megváltó (görögül Akheiropoietosz,
szlávul Spasz Nerukotvornij) [Ez a Megváltó
legfontosabb ábrázolása. Edessza város
fejedelme, Abgár, leprában súlyos beteg volt.
Amikor
hallott
Krisztusról,
az
ő
csodatetteiről és gyógyításairól, elküldött
hozzá egy festőt, hogy fesse meg Krisztus
portréját. A művész elvegyült a tanítványok
sokaságában és megpróbálta lefesteni
Krisztust, de az ábrázolás csodás módon
mindig eltűnt pergamenről. Ekkor Krisztus
magához szólította a festőt, arcához tartott
egy kendőt, s a kendőn ott maradt Krisztus
arcának mása, lenyomata. Ezért nevezik nem
8231
-
Wersja 01 01 2017.
kézzel festettnek. Abgár a kendő láttán meg
gyógyult, de a sebei nem múltak el, míg
Tádé apostolt el nem küldte Jézus, hogy
keresztelje meg egész háza népével. A
kendőt egy fatáblára feszítették és azt a
várkapu bejárata fölé, helyeztette. Így az íntő
példa volt a pogányok számára is. Abgár
keresztény
leszármazottai
uralkodása
majdnem a harmadik századik tartott. Aztán
a nép az ismét pogány fejedelem uralkodása
félelmében, ezt az ikont befalazták. 544 I.
Khoszran perzsa király ostromolta a várost
és
előkerült
a
képmás.
965
Konstantinápolyba szállították ünnepe aug.
16. 1204 Konstantinápolyt a keresztesek
végigpusztították az ikonnak nyoma veszett.
Az európai hagyományban ennek a
történetnek Veronika kendőjének legendája
felel meg.]
Jellegzetes minden pantokrátor-ábrázolásra a
szemlélőre egyenesen letekintő Krisztus, az
áldást osztó jobb kéz és a nyitott evangélium
a bal kézben. A pantokrátor ábrázolás Jézus
Krisztus isteni mivoltát hangsúlyozza, világ
fölötti megváltó uralmát.]
Pantokrátor-ábrázolás a Szent Koronán. A korona
homlokoldalán a Pantokrátor Krisztus képe helyezkedik
el, amely alatt a korona peremén jobbra és balra Mihály
és Gábriel arkangyalok képe van.
Zbawiciel w majestacie (ros. Spaś w siłach = Спас
Вседержи́тель или Пантокра́тор (от
греч.
παντοκρατωρ —
всевластный,
всесильный) )
[odrębny
typ
przedstawienia Chrystusa Pantokratora w
tęczowym blasku chwały niebieskiej,
otoczonego zastępami wojska niebieskiego
oraz czterema symbolami zwierząt
apokaliptycznych,
które
symbolizują
czterech ewangelistów, niosących słowo
Boże na wszystkie krańce świata.
Przedstawienie rozwinęło się na bazie
wizji prorockich (Ez 1,4-28) i Apokalipsy
(4,2-9), a także dzieła Pseudo-Dionizego
Areopagity „O hierachii niebieskiej". W
ruskiej ikonografii znane od początku XV
w.; ikona „Zbawiciel w majestcie" była
umieszczana w centrum rzędu Deesis
staroruskiego ikonostasu.] – Pantokrátor
(görögül
παντοκράτωρ)
jelentése
'mindenható', 'a mindenség ura'. [A szó
eredetileg Zeusz egyik mellékneve volt
(pantokratis), és a biblia fordításában, a
Septuaginta görög nyelvű könyvében jelent
meg mint Jahve Zebaot egyik mellékneve.
Az Újszövetségben a megnevezés a Második
korinthoszi levélben egyszer, a Jelenések
könyvében összesen kilencszer szerepel, és
mindig az Atyaistenre vonatkozik. Máté
evangéliumában (Mát 28,18) ugyan értjük a
kifejezés alatt Jézust, de teljes mértékben
csak a negyedik században következik be a
jelentésbeli
személycsere.Ma
az
ikonográfiában a "Krisztus Pantokrátor" az
ikonok egy fajtájára, típusára vonatkozik. A
motívum elsősorban a bizánci művészetben
nagyon élő, a legtöbb görög katolikus ill.
ortodox templomban megtalálható. A
Krisztusikon általában az apszis hajlatában
vagy
az
ikonosztázisban
található.
Zbawiciel w siłach (Zbawiciel w majestacie,
Zbawiciel tronujący między mocami) (gr.
Kyrios ton dynameon; ros. Спас в силах) ikonograficzne przedstawienie Chrystusa
Pantokratora, który zasiada w centrum
ikony na tronie na tle trzech mandorli w
formie
czerwonego
rombu,
ciemnobłękitnego owalu i na dole
czerwonego kwadratu. Podstawą ikony
stały się prorocze wizje Ezechiela i
Apokalipsa św. Jana. – Pantokrátor
(görögül
παντοκράτωρ)
jelentése
'mindenható', 'a mindenség ura'.
zbawić — zbawiać [1. uratować od czegoś złego;
2. w religii: ocalić od potępienia
wiecznego] – megmenteni, megváltani,
megszabadítani,
kiszabadítani;
(egyh.)
üdvözíteni, megváltani
zbawić duszę – lelket megváltani
zbawić w pułapkę – kelepcébe csalni (vkit)
zbawić się – megmenti magát, megszabadulni,
kiszabadulni; megváltatik
zbawienie [to, co pomogło komuś lub czemuś w
trudnej
sytuacji]
–
megmentés,
megszabadítás, kiszabadítás; üdv; üdvösség,
megváltás; (egyh.) megváltás, üdvözülés
zbawienie (grec. soteria - zwolnienie, zachowanie,
uratowanie, od grec. czasownika sozo zbawić, ratować, zwolnić) [po swoim
upadku człowiek dostał sią pod siłę
śmierci cielesnej i duchowej. Z tej drugiej
(ważniejszej) może być uratowany przez
oddanie się w wierze Zbawicielowi,
którym jest Jezus Chrystus. Zbawienie
duszy
swojej
jest
najważniejszym
zadaniem każdego człowieka tu na ziemi.
A po osiągnięciu zbawienia zadaniem jego
staje się praca nad niesieniem zbawienia
drugim (bo w tym wyraża się nowa
8232
Chrystusowa,
zbawicielska
natura,
widoczna także w sianiu Ewangelii).
Człowiek zostaje zbawiony: nie z
uczynków, ale dla uczynków. Osiągamy
zbawienie z łaski, przy czym zostajemy
zwolnieni od kary za grzech, zostajemy
wyjęci spod panowania grzechu (co było
pod Zakonem). Zaczynamy żyć w nadziei
przyjścia Pana, upodabniania się do Niego
i oglądania Go takim, jakim On jest. Przez
zbawienie człowiek rodzi się na nowo i
staje się nowym człowiekiem.] – megváltás
[Uralomváltozást
jelent:
Sátán
rabszolgaságából Krisztus uralma alá.
Gyakorlatilag a bűnből való szabadulás és új,
szabad életben járás Jézus Krisztus megváltó
áldozati halála által; Krisztus halála a
megváltás díja; jelenti a szabadulás
folyamatát éppúgy, mint az árat, a
váltságdíjat, amelyet Jézus Krisztus érte
megfizetett (Róm 3,24; Gal 3,13; Ef 1,7; 1Pt
1,18-19).]
zbawienie świata – a világ megváltása
zbawiennie – megmentően, eredményesen,
hatékonyan, megváltóan, kiszabadítóan
zbawienność – megmentés, megszabadítás
zbawienny, -a, -e [przynoszący zbawienie] –
megmentő,
megszabadító,
felmentő,
megváltó, kiszabadító; üdvös
zbawiony, -a, -e – megmentett, megszabadított,
megváltott, üdvözült
zbeczeć się [popłakać się mocno; spłakać się] –
elbőgi magát
zbeletryzować [wprowadzić do tekstu elementy
beletrystyczne] – szépirodalmi formába
önteni
zbełtać [1. pot. zmącić jakąś ciecz; 2. pot.
bełtając, zmieszać coś z cieczą] – felrázni,
megrázni; felkeverni, összekeverni
zbełtać mleko zsiadłe – aludttejet felkeverni v.
összerázni
zbełtać się [pot. o cieczy: zmącić się] – felrázódni,
megrázkódi; felkeveredni, összekeveredni
zbereźnik [daw. człowiek robiący lub mówiący
zberezeństwa] – mókázó, tréfaűző, kópé,
bohóc
zbereżeństwo – móka, csíny, tréfa
zbestwić (zbestwię) – elállatiasítani, elvadítani
zbestwić się – elállatiasodni, elvadulni
zbestwienie – (vad) állatiasság, bestialitás
zbesztać [pot. ostro kogoś zganić] – megszidni,
összeszidni, leszidni; dorgálni, megdorgálni,
korholni, lehordani, feddni, megfeddni (vkit)
zbezszczeszczenie – megbecstelenítés
zbezszczeszczenie zwłok – halottgyalázás
-
Wersja 01 01 2017.
zbezszczeszczenie starego cmentarza – régi
temető megbecstelenítése
zbezszcześcić (zbeszczeszczę) — zbezszczeszczać
– megbecsteleníteni; megszentségteleníteni
zbezszcześcić
relikwię
–
ereklyét
megszentségteleníteni
zbezszczeszczony, -a, -e – megbecstelenített;
megszentségtelenített
zbędnie – feleslegesen, szükségtelenül
zbędność – felesleg, feleslegesség, szükségtelenség
zbędny, -a, -e [taki, bez którego można się
obejść] – felesleges, nélkülözhető, nem
szükséges, szükségtelen, hiábavaló
zbicie – eltörés, összezúzás; elverés, összeverés;
összetákolás; köpülés, ütögetés; eltérítés
zbić — zbijać [1. połączyć elementy drewniane w
całość za pomocą gwoździ; 2. ułożyć lub
ustawić coś ciasno, na niewielkiej
przestrzeni;
3. wiele
razy
uderzyć
człowieka lub zwierzę; 4. mocno uderzyć o
coś jakąś częścią ciała, powodując jej
opuchnięcie i bolesność; 5. stłuc coś
szklanego
lub
porcelanowego;
6. udowodnić niesłuszność poglądów,
argumentów itp.; 7. dużo na czymś
zarobić; 8. w szachach, warcabach itp.:
wyeliminować z gry pionek; 9. daw.
uderzywszy, strącić coś] – (np. szklankę)
törni, összetörni, eltörni; összeverni;
összezúzni, szétverni; letörni, eltörni, kitörni;
(kogo)
megverni,
elverni,
megrakni,
elpáholni (vkit); elkergetni, elűzni, elhajtani;
(w
szachach)
leütni;
összeszegelni,
öszeállítani; összeeszkábálni; sulykolni,
köpölni, verni; (átv.) fellökni, lelökni,
letaszítani;
eltéríteni,
kizökkenteni;
megdönteni, megcáfolni
zbić beczkę obręczami – ráveri az abroncsot a
hordóra, hordót megabroncsozni
zbić cios, uderzenie [odeprzeć cios, uderzenie] –
lecsapás
zbić co gwoźdźmi – összeszegezni v. összeszegelni
vmit
zbić coś – összetörni vmit; ráütni vmire
zbić czyjeś dowody – megdönteni vkinek a
bizonyítékait
zbić czyjeś twierdzenia – megdönteni v.
megcáfolni vkinek az állításait
zbić figurę – figurát leütni
zbić jak psa – (átv.) eldöngetni, elpáholni, elverni,
elagyabugyálni
zbić kogo kijem – bottal elverni vkit
zbić (kogo) na kwaśne jabłko – [savanyú almára
verni] jól elverni (vkit); helyben hagyni
(vkit); eldöngetni (vkit)
8233
zbić kogo na miazgę – alaposan megverni,
helybenhagyni vkit
zbić kogo z myśli – gondolatmenetéből
kizökkenteni vkit
zbić kogo z pantalyku – zavarba ejteni vkit;
felborítani vkinek a számításait; kihozni vkit
a sodrából
zbić kogoś – megverni vkit
zbić masło – vajat köpülni
zbić mięso na befsztyk – puhára v. laposra verni a
húst
zbić na kwaśne jabłko; zbić kogoś na kwaśne
jabłko – (átv.) (savanyú almára verni)
összetörni a csontjait; ripityára verni;
helybenhagyni vkit
zbić nieprzyjaciela – megverni az ellenséget
zbić piłkę [w siatkówce: mocno uderzyć piłkę,
kierując ją pod ostrym kątem na pole
przeciwnika] – labdát lecsapni v. leütni
zbić sobie (co) – megüti (vmijét)
zbić szafę – szekrényt összeszegezni v. összetákolni
zbić szklankę – poharat eltörni v. összetörni
zbić szybę – ablakot kitörni v. betörni
zbić z tropu – nyomról eltéríteni; (átv.)
kizökkenteni
zbić się — zbijać się [1. utworzyć zwartą
gromadę lub masę; 2. stłuc się] – összetöri
magát; összetörni (összetörik vmi); megüti
magát; összetömörülni, összecsomósodni,
összegyűlni
zbić się w gromadę – tömörülni, összetömörülni
zbić się a. zbijać się w grupy – csoportokba
verődni
zbiec (zbiegnę, zbiegnie; zbiegł), zbiegnąć —
zbiegać1 [1. biegnąc, znajdować się coraz
niżej; 2. uciec skądś; 3. o czasie:
przeminąć w jakiś sposób lub upłynąć na
jakimś zajęciu] – elfutni; (na dół) lefutni,
leszaladni, lerohanni; (uciec) elszaladni,
elmenekülni,
megszökni,
elszökni;
megugrani; elmúlni; bejárni
zbiec na dół – lefelé futni v. szaladni
zbiec z góry – fentről lefutni, leszaladni a hegyről
zbiec z miejsca przestępstwa – megszökni a
bűncselekmény helyszínéről
zbiec z więzenia – megszökni a börtönből
zbiec z wojska – katonaságtól megszökni
zbiec za granicę – a határon átszökni
zbiec ze schodów – leszaladni a lépcsőn
zabiegł kraje – országokat bejárt
zbiec się, zbiegnąć się — zbiegać się [1. biegnąc,
zgromadzić się gdzieś; 2. złączyć się lub
zetknąć się w jakimś punkcie; 3. o
wydarzeniach, zjawiskach itp.: wystąpić w
tym samym czasie; 4. o tkaninach i
-
Wersja 01 01 2017.
ubraniach: skurczyć się] – egybeesni,
összeesni, ugyanazon időre esni; (o ludziach)
összefutni;
odaszaladni,
odagyűlni,
odacsődülni; (o tkaninia) összemenni
zbiegli się jak na widowisko – összecsődültek,
mint egy látványoisságra
zbiednieć [stać się biednym lub biedniejszym niż
przedtem] – elszegényedni, koldusbotra
jutni; (átv.) legfogyni, sovány lesz
zbiednienie – elszegényedés, (átv.) lesoványodás,
lefogyás
zbiednienie dużej części społeczeństwa – a
társadalom nagy részének elszegényedése
zbiedniały, -a, -e [taki, który zbiedniał] –
elszegényedett, koldusbotra jutott
zbiedzony, -a, -e [wyglądający źle i niezdrowo] –
lesoványodott, lefogyott, elgyötört
1
zbieg [ten, kto uciekł skądś] – menekült,
szökevény
zbieg polityczny – politikai menekült
zbieg wojskowy – katonaszökevény
zbieg2 [miejsce zetknięcia się lub złączenia
czegoś] – lesikló, összefutás, összefolyás,
összetalálkozás, kereszteződés; összefutás,
összegyűlés, összetalálkozás, összerohanás
zbieg dwóch rzek – két folyam összefolyása
zbieg okoliczności – a körülmények találkozása v.
összetalálkozása v. egybeesése; a véletlen v.
a
különös
véletlen;
a
véletlenek
összejátszása; a körülmények közrehatása v.
összejátszása
zbieg ulic – utcakereszteződés
zbieg wydarzeń – az események menete, lefolyása
zbiegać2 – (czas) elrepül
zbiegły, -a, -e [taki, który uciekł skądś] –
menekülő,
futó,
gyors;
megszökött,
megmenekült; (czas) elmúlt, elrepült, múlt
zbiegły żołnierz – szökött katona, katonaszökevény
zbiegostwo [samowolne opuszczenie miejsca
pracy, służby itp.] – (hist) jobbágyok
elmenekülése, földjük elhagyása
zbiegowisko [duża grupa ludzi zgromadzonych
w jednym miejscu] – sokadalom, sokaság,
csődület, tömeg, csoportosulás, gyülekezés,
tömeg; összefutás
zbiegowisko uliczne – utcai csődület
zbiegowski, -a, -ie – szökevény, menekült
zbielały, -a, -e [1. taki, który stał się biały; 2. o
skórze: nienaturalnie jasny, blady; 3. o
włosach:
siwy]
–
megfehéredett,
kifehéredett, elfehéredett, megőszült
zbieleć [1. stać się białym lub bielszym; 2. stracić
naturalny
kolor
skóry,
zblednąć;
3. posiwieć] – megfehéredni, kifehéredni,
elfehéredni, megőszülni
8234
zbielenie – megfehéredés, megőszülés
zbieracki, -a, -ie – gyűjtő-, gyűjtögetőzbieracka pasja – gyűjtőszenvedély
zbieractwo [zbieranie płodów dziko rosnących
roślin, między innymi runa leśnego,
stanowiące
podstawę
utrzymania
społeczeństw pierwotnych, jedna z
najstarszych
form
gospodarki,
występowało zwykle w połączeniu z
łowiectwem, tworząc wraz z nim podstawę
pierwotnego podziału pracy, jako forma
utrzymania
niektórych
społeczeństw
zachowało się do czasów współczesnych.
Również: kolekcjonerstwo, gromadzenie,
zbieranie
znaczków
pocztowych,
zbieractwo pieśni ludowych, pamiątek
przeszłości itp.] – gyűjtögetés, gyűjtés
zbieracz1 [1. ten, kto kolekcjonuje coś; 2. ten, kto
pracuje przy zbiorach owoców, warzyw,
ziół itp.], zbieraczka – gyűjtő, gyüjtögető
(ffi/nő)
zbieracz dzieł sztuki – (kolekcjoner) műgyűjtő
zbieracz-prasa (do siana) – szénabálázó gép
zbieracz a. kolekcjoner roślin – növénygyűjtő
zbieracz
znaczków;
zbieracz
znaczków
pocztowych v. marek – bélyegygyűjtő
zbieracz (pożarnictwo) [element armatury
wodnej, służący do łączenia dwóch linii
zasilających mniejszego przekroju (np.
W75) z nasadą ssawną o większym
przekroju
(np.
W110)
pompy
pożarniczej.] –tűzoltószivattyú alkatrésze,
Y-elágazás
zbieracz2 – durva ráspoly
zbieraczka – gyűjtő (gépelem v. nő); habszedő
kanál
zbieraczka kłosów – marokszedőnő v. leány
zbierać (zbieram, zbierasz) [zob. zebrać] + Ac.=T.
– gyűjteni, szedni; összegyűjteni, halmozni,
szedni, összeszedni; felszedni; leszedni
[zbieram
widokówki:
gyűjtöm
a
-
Wersja 01 01 2017.
képeslapokat; zbieram znaczki: gyűjtöm a
bélyegeket]
zbierać coś – gyűjteni vmit
zbierać dane do czegoś – adatokat gyűjteni vmihez
zbierać datki – tányérozni;
zbierać do kupy – felhalmozni; halomba rakni
zbierać grzyby – gombát szedni, gombászni
zbierać informację – információt nyújtani
zbierać jagody – áfonyát v. szamócát szedni
zbierać jęczmień – árpát begyűjteni
zbierać kłosy – kalászt szedni
zbierać kłosy po żniwach – tallózni
zbierać laury – babérokat aratni v. gyűjteni;
érdemeket szerezni
zbierać literaturę ludową – népköltészetet
gyűjteni
zbierać manatki – szedni a holmit; (átv.) útnak
indulni
zbierać materiały – anyagot gyűjteni
zbierać materiały do czegoś – anyagot gyűjteni
vmihez
zbierać monety – érméket gyűjteni
zbierać odznaki – jelvényeket gyűjteni
zbierać owoce – gyümölcsöt szedni
zbierać pieniądze – kuporgatni; pénzt gyűjteni;
takarékoskodni; pénzt összerakni
zbierać pocztówki – képeslapot gyűjteni
zbierać rupiecie (i potem wystawić na wskazane
miejsce) – lomtalanítani
zbierać tłuszcz – tejet lefölözni
zbierać zamówienia – megrendeléseket gyűjteni
zbierać owoce – gyümölcsöt szedni
zbierać plon a. plony – a termést begyűjteni v.
betakarítani; leszedi a termést
zbierać siano – szénát gyűjteni
zbierać składki na co – pénzt gyűjteni, gyűjtést
rendezni v. végezni vmire
zbierać śmietanę a. śmietankę z mleka –
lefölöznia tejet
zbierać śmietankę – lefölözni; leszedi a tejfelt
zbierać tajne informacje – titkos információkat
gyűjteni
zbierać winogrona – szüretelni; szőlőt szedni
zbierać zboże – termést betakarítani; gabonát
betakarítani
zbierać ze stołu – leszedi az asztalt
zbierać ziemniaki – burgonyát v. krumplit szedni
zbierać znaczki; zbierać znaczki pocztowe –
bélyeget gyűjteni
zbierać się [zob. zebrać się] – gyűlni, összegyűlni,
gyülekezni; halmozódni; seregleni; sorakozni
zbiera mi się na wymioty – hányingerem van,
hányinger környékez
8235
zbiera mu/jej się na płacz – közel áll a síráshoz;
sírásra áll a szája; sírás fojtogatja a torkát
zbierać się w podróż – útra kelni, útnak indulni
zbierać się w stada – csordákva v. falkákba
verődni
zbiera mu się na płacz – sírás fojtogatja a torkát
zbiera się na deszcz – esőre áll az idő
zbieranie – gyűjtés, összegyűjtés, szedés, leszedés,
összeszedés
[A társadalmi fejlődés
kezdetleges fokán az élelemnek nem
termeléssel, hanem a természetben található
termékek
összegyűjtésével
való
megszerzése.]
zbieranie danych – adatgyűjtés
zbieranie darów rzeczowych [możliwe tylko w
przypadku, gdy wszystkie dary będą
mogły zostać przekazane w niezmienionej
postaci na cel, określony w pozwoleniu.
We wniosku należy wskazać rodzaj tych
ofiar.] – adománygyűjtés [1. Az ÚSz-ben Szt
Pál szervezte a jeruzsálemi hivek javára
(ApCsel 24,17; Gal 2,10). 3. missz. utjának
egyik célja az ~ volt (Róm 15,25; 1Kor 16,1;
2Kor 8,9). Az ~ a judaizálók körében erős
köteléknek
bizonyult
templomadó
ellenpólusa volt, s bizonyság volt az ev.
egyetemessége mellett. 2. A népéletben a
nem szükségből fakadó kéregetés (koldulás),
a népszokások szerves része]
zbieranie grzybów – gombaszedés
zbieranie
owoców
–
gyümölcsszedés,
gyümölcsszüret
zbieranie podpisów – aláírásgyűjtés
zbieranie
a.
kolekcjonowanie
roślin
–
növénygyűjtés
zbieranie rupieci – lomtalanítás
zbieranie złomu – vasgyűjtés
zbieranina [przypadkowo zebrana grupa ludzi
lub zbiór rzeczy] – (ludzie) csőcselék,
tömeg, szedett-vedett társaság; gyülevész
nép; (rzeczy) szedett-vedett holmi; limlom,
összevisszaság, szedett-vedettség; szedettvedett holmi; komplikáció
zbierano ofiary na powodzian – adományokat
gyűjtöttek az árvízkárusoltak részére
zbiesić się (zbieszę się, zbiesi się) [daw. rozzłościć
się] – dühöngeni, őrjöngeni
zbieżnie – hasonlóan
zbieżność – hasonlóság, (mt.) konvergencia; (orv.)
összetérő kancsalság, strabismus convergens
Zbieżność, przez wiele iteracji, oznacza proces
zmierzania do określonej wartości, w czasie;
lub zmierzania do określonego punktu, lub
wspólnego punktu widzenia, opinii lub
sytuacji.
-
Wersja 01 01 2017.
 Przykładem zbieżności z życia codziennego
jest ustalanie ceny na rynku. Sekwencje
ofert i odpowiedzi na oferty ewidentnie
zbiegają się, w sposób szybki (sześć iteracji),
do ustalenia ceny.
 W matematyce zbieżność określa sytuacje
kiedy funkcja lub ciąg dążą do pewnej
wartości granicznej (zobacz: granica funkcji
i granica ciągu). Szczególnym przypadkiem
zbieżności ciągu jest zbieżność szeregu, czyli
zbieżność ciągu sum częściowych (zobacz:
kryteria zbieżności szeregów).
Zobacz też: szereg funkcyjny - koło
zbieżności - promień zbieżności - przegląd
zagadnień z zakresu matematyki
 W statystyce: zbieżność prawie wszędzie
(prawie na pewno, z prawdopodobieństwem
1) →zbieżność według miary (stochastyczna,
według prawdopodobieństwa) → zbieżność
według rozkładu.
Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu
statystyki




W kartografii: zbieżność południków.
W motoryzacji: zbieżność kół.
W meteorologii: zbieżność.
W optyce: zbieżność wiązki światła
Zobacz
też:
diereza,
koincydencja,
konwergencja
zbieżność cech – tulajdonságok hasonlósága
zbieżność nazwisk – névrokonság
zbieżność szegeru nieskończonego – végtelen sor
összetartása v. konvergenciája
zbieżny, -a, -e [1. o liniach, drogach itp.:
zbiegające się w jednym punkcie; 2. o
wypowiedziach, poglądach, działaniach
itp.: mające ze sobą coś wspólnego] –
kereszteződő, összefutó, érintkező, találkozó;
(mt.) konvergens
zbieżna linia – összefutó vonalak
Zbigniew
[imię
męskie
pochodzenia
słowiańskiego. Złożone jest z dwóch
członów: Zby- ("zbyć, zbyć się, pozbyć
się") i -gniew ("gniew"). Mogło oznaczać
"tego, który się zbył (pozbył) gniewu".
Właściwie
powinno
ono
brzmieć
Zbygniew, a Zbigniew to wynik
zniekształcenia, które nastąpiło przy
odczycie imion słowiańskich przez
pierwszych badaczy. Do końca XV wieku
imię Zbygniew zanotowano u około 1000
osób. – Zbignyev (haragot elvető);
Zbigniew [szláv eredetű lengyel férfi név.
Jelentése valaki, aki megszabadult dühétől];
Zbygniew
Zbyszek, Zbyszko – Zbisek, Zbisko
zbijać [zob. zbić] – halmozni, összeszedni
zbijać bąki – lopni a napot, ténferegni, lustálkodni,
lebzselni, tétlenkedni; henyélni; lazsálni
8236
zbijać bąki po ulicy – ődöng; ténferegni v.
csavarogni az utcán
zbijać fałsz – hazugságot megcáfolni
zbijać grosz do grosza – kuporgatni
zbijać grosze – zsugoriskodni, kuporgatni, fogához
veri a garast
zbijać z terminu – (átv.) megzavarni
zbijać w kupę – felhalmozni
zbiję go na kwaśne jabłko – [savanyú almává
verem] elverem, hogy csak úgy porzik,
összetöröm a csontjait; szecskává aprítom
zbijak, zbijany [1. rodzaj gry grupowej z
użyciem piłki; 2. gra, w której dwoje
dzieci rzuca na przemian piłką w taki
sposób, aby trafić nią dzieci znajdujące się
między nimi] – társas labdajáték;
fakalapács, sulyok, poroló; húsklopfoló
zbijanie (zbicie) – eltörés, összezúzás; elverés,
összeverés; összetákolás; köpülés, ütögetés;
eltérítés
zbijanie bąków – tétlenség
zbilansować
1. sporządzić
bilans;
2. zrównoważyć pozycje w bilansie;
3. zestawić i porównać coś z czymś] –
mérleget csinálni v. készíteni
zbilansować się [o pozycjach w bilansie:
zrównoważyć się] – (mérleg helyzetéről)
kiegyensúlyozódni; egyensúlyba kerülni
zbilansowanie
–
egyensúlyban
tartás,
egyensúlyozás
zbilansowanie importu z eksportem – az import
egyensúlyban tartása az exporttal; az importexport kiegyensúlyozása
zbiorek – kisebb gyűjtemény v. kollekció
zbiornica [magazyn, skład] – gyűjtőhely,
felvevőhely, felvevőközpont, raktár
zbiorniczek [zdrobnienie od: zbiornik] –
tartályocska, kis tartály, kisebb raktár
zbiornik [1. naczynie lub urządzenie do
zbierania i przechowywania różnych
materiałów; też: zawartość takiego
naczynia; 2. zagłębienie terenu wypełnione
wodą] – tartály, gyűjtő, medence, ciszterna;
(samochód) benzintartály; gyűjtőedény,
gyűjtőmedence
zbiornik benzyny – benzintank
zbiornik do pomiarów hydroakustycznych –
ultrahangkád
zbiornik dojrzewającej śmietany – tejszínérlelő
tartály
zbiornik gazu – gáztartály
zbiornik kulity – gáztartály
zbiornik magazynowy – tárolótartály
zbiornik na tłuszcz – zsírgyűjtőlap
zbiornik oleju – olajtartály
-
Wersja 01 01 2017.
zbiornik paliwa – üzemanyagtartály, tank
zbiornik pary – gőztartály
zbiornik podpuszczki – sajtkészítő tank;
oltótartály
zbiornik
retencyjny
[sztuczne
jezioro
odprowadzające nadmiar wody z rzeki, na
której jest utworzone] – vízgyűjtő
zbiornik ropy – olajtartály
zbiornik smaru – kenőcstartó, tégely
zbiornik stulitrowy – százliteres tartály
zbiornik wodny – vízgyűjtő, víztartály; víztározó
zbiornik wody a. wodny – víztározó; víztartó;
medence
zbiornikowiec [statek do przewozu ładunków
płynnych] – (tankowiec) tartályhajó;
tankhajó
zbiornikowy, -a, -e – tartályzbiorowisko [1. duża liczba ludzi, zwierząt lub
rzeczy zgromadzonych w jednym miejscu;
2. naturalne skupisko roślin stanowiące
przestrzenną całość] – csőcselék, tömeg,
csődület, tömeg; gyűjtemény, rakás, halmaz;
gyűjtemény
zbiorowisko ludzi – néptömeg
zbiorowo – tömegesen, együttesen, kollektíven
zbiorowość – közösségi, társadalmi jelleg;
kollektivitás
zbiorowość społeczna [w socjologii jest to zbiór
osób, zajmujących w danym czasie, trwale
lub nie, daną przestrzeń, między którymi
dochodzi do interakcji i pojawiać mogą
się stosunki społeczne] – társadalmi
kollektivitás
zbiorowość zamorska; zbiorowość zamorska
Francji w Oceanii [termin zbiorowość
zamorska (collectivités d'outre-mer lub
COM) został wprowadzony poprawką do
konstytucji 28 marca 2003, by określić
niektóre terytoria Francji, które wcześniej
nosiły nazwę terytoriów zamorskich
(territoire d'outre mer) lub zbiorowości
terytorialnych o szczególnym statusie
(collectivités
territoriales
à
statut
particulier).] – tengerentúli területek
(franciául: 2003 óta Collectivités d'outre-mer
– COM, előtte: Territoires d'outre-mer –
TOM) [ugyan részét képezik a Francia
Köztársaságnak, de nem részei az ország
európai
területeinek
vagy
az
EU
költségvetési rendszerének. Ez főként azt
jelenti, hogy amikor az anyaország 2002-ben
átállt az euróra, akkor ezek a területek nem
vették át az új fizetőeszközt. Itt még mindig
a francia csendes-óceáni frank a hivatalos
pénznem, bár a frank árfolyamát az euró
árfolyamához kötötték.]
8237
zbiorowy, -a, -e [odnoszący się do pewnej grupy
ludzi lub zbioru rzeczy] – gyűjtő, összesítő,
tömeges; közös, kollektív
zbiorowa mogiła – tömegsír
zbiorowa mogiła żydowska – zsidó tömegsír
zbiorowa odpowiedzialność – kollektív v. közös
felelősség
zbiorowa umowa v. układ – kollektív szerződés
zbiorowe wystąpienie – közös v. kollektív fellépés
v. megjelenés
zbiory [plon zebrany z pola, sadu, ogrodu] –
hozamok, begyűjtések
zbiory oręża – fegyvergyűjtemény
zbiór (zb.) [1. całość składająca się z jakichś
elementów; 2. kolekcja; 3. mat. zespół
liczb, punktów, elementów zebranych ze
względu na jakąś cechę; 4. zbieranie i
zwożenie zboża z pola, owoców z sadu,
warzyw z ogrodu itp.] – (np. zboża)
gyűjtés, szedés, aratás, szüretelés, begyűjtés,
betakarítás; (np. przepisów, znaczków
pocztowych) gyűjtemény (gyűjt.); (kolekcja)
kollekció; adattároló, gyülekezet (egyházi);
halmaz (matematikai), adatállomány
zbiór (plik) dwójkowy – bináris fájl
zbiór broni – fegyvergyűjtemény
zbiór danych [kolekcja danych statystycznych
zwykle
ujętych
w
formie
stabelaryzowanej] – (ang.) Dataset; adatok
(igazából a set of data, tehát összetartozó,
egy forrásból származó adatokat jelent)
zbiór domknięty [1. w przestrzeni topologicznej
zbiór, którego dopełnienie jest zbiorem
otwartym; 2. w przestrzeni metrycznej
zbiór, do którego należą wszystkie granice
ciągów zbieżnych utworzonych z punktów
należących do tego zbioru - np. odcinek
wraz ze swoimi końcami, pełne koło itd.] –
zárt halmaz
zbiór dzieł sztuk – műgyűjtemény
zbiór kompletny – teljes gyűjtemény
zbiór liczb rzeczywistych [uzupełnienie zbioru
liczb
wymiernych.
Zbiór
liczb
rzeczywistych zawiera m.in. liczby
naturalne, ujemne, całkowite, pierwiastki
liczb dodatnich, wymierne, niewymierne,
przestępne, itd. Z drugiej strony na liczby
rzeczywiste można też patrzeć jak na
szczególne przypadki liczb zespolonych.] –
valós számok halmaza [A racionális számok
és az irracionális számok együtt alkotják a
valós számok halmazát. A valós számok
halmaza és a számegyenes pontjai között
kölcsönösen
egyértelmű
megfeleltetés
létesíthető. A valós számok halmaza
végtelen, hisz tartalmazza a szintén végtelen
számú természetes, egész és tört számokat,
-
Wersja 01 01 2017.
tehát összességében a racionális számok
halmazát, valamint az irracionális számok
halmazát. Nincs olyan szám, amely
egyszerre mindkét halmaznak eleme lenne,
és a két halmaz elemein kívül más nem
tartozik a valós számokhoz. A számhalmaz
létrehozásában alapvető volt a görögök
felfedezése,
miszerint
kettőnek
a
négyzetgyöke (a négyzetátló hosszának
mérőszáma) nem racionális szám, bár
pontos, matematikaliag kielégítő definícióra
a 19. századig kellett várni. A valós számok
halmazának matematikai jele .]
zbiór minerałów – ásványgyűjtemény
zbiór narzędzi – eszköz- v. szerszám- v.
műszergyűjtemény
zbiór nieprzeliczalny – megszámolhatatlan halmaz
zbiór (galeria) obrazów – képtár, képgyűjtemény
zbiór obrazów – képgyűjtemény
zbiór otoczeń – (gram) disztribúció; elosztás
zbiór otwarto-domknięty pojęcie topologiczne,
zbiór w przestrzeni topologicznej, który
jest jednocześnie otwarty i domknięty] –
nyílt-zárt halmaz
zbiór otwarty [podstawowe pojęcie topologii. W
przestrzeni metrycznej (a w szczególności
w przestrzeni euklidesowej) jest to zbiór,
który wraz z każdym swoim punktem
zawiera również pewną kulę o środku w
tym punkcie, tzn. taki, w którym dla
każdego punktu zbioru istnieje otoczenie
w całości zawarte w tym zbiorze. W
geometrii euklidesowej zbiory punktów
nazywamy figurami i mówimy raczej o
figurach
otwartych.
W
dowolnej
przestrzeni topologicznej jest to pojęcie
pierwotne
oznaczające
zbiór
z
wyróżnionej rodziny podzbiorów tej
przestrzeni zwanej rodziną zbiorów
otwartych lub po prostu topologią. Na
przykład na prostej rzeczywistej zbiory
otwarte to przedziały otwarte i sumy
(również
nieskończone)
przedziałów
otwartych, to jest zbiorów postaci (a,
b)={x: a < x < b}. Dopełnienie zbioru
otwartego
nazywamy
zbiorem
domkniętym.] – nyílt halmaz
zbiór owoców – gyümölcsszedés, gyümölcsszüret
zbiór plonów – betakarítás; a termés betakarítása
zbiór praw – joggyűjtemény, törvénytár
zbiór przeliczalny [1. zbiór skończony lub
równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych.
Mówiąc nieformalnie, zbiór przeliczalny
to taki zbiór, którego elementy można
ponumerować liczbami naturalnymi.
Jeszcze
inaczej:
elementy
zbioru
przeliczalnego można ustawić w ciąg –
-
"wypisać je po kolei". Moc zbiorów
nieskończonych przeliczalnych oznacza się
symbolem
(czytaj: alef zero) – jest to
najmniejsza moc nieskończona. 2. zbiór,
którego moc jest liczbą naturalną lub
wynosi alef zero, tj. zbiór, który jest
równoliczny z pewnym podzbiorem zbioru
liczb naturalnych. 3. zbiór skończony lub
równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych]
– megszámolható halmaz
zbiór pusty [to zbiór, który nie zawiera żadnych
elementów. Oznaczany symbolami
8238
,
,
∅ bądź {}. Zbiór, który nie jest pusty
(należy do niego choćby jeden element)
nazywamy niepustym.] – üres halmaz [Azt
a halmazt, amelynek egyetlen eleme sincsen,
üres halmaznak nevezzük. Matematikában
üres halmaz alatt olyan halmazt értünk,
amelynek nincsen eleme. Tekintettel arra,
hogy két halmaz pontosan akkor egyenlő, ha
az elemeik megegyeznek, ezért üres halmaz
legfeljebb egy van, hiszen ezen definíció
értelmében bármely két üres halmaz egyenlő
egymással. Azt, hogy létezik legalább egy
üres
halmaz,
az
axiomatikus
halmazelméletben általában külön axióma
mondja ki.]
zbiór rekurencyjny [podzbiór
(zbioru
liczb naturalnych) dla którego można
skonstruować
algorytm,
który
w
skończonym czasie rozstrzyga czy dana
liczba należy do zbioru czy też nie. Inne
nazwy tego pojęcia to zbiór obliczalny
oraz zbiór rozstrzygalny. Własność
ogólniejsza (słabsza) to bycie zbiorem
rekurencyjnie przeliczalnym.] – rekurzív
halmaz
zbiór roślin – növénygyűjtemény
zbiór siana – szénabetakarítás, szénagyűjtés
zbiór słówek – szószedet
zbiór skończony – (mt.) véges halmaz
zbiór typu F-sigma [Podzbiór przestrzeni
topologicznej nazywamy zbiorem typu Fσ
(czytamy: "zbiór typu ef sigma"), gdy jest
Wersja 01 01 2017.
on sumą przeliczalnej rodziny zbiorów
domkniętych.] – F-szigma típusú halmaz
zbiór urodzajów – a termés betakarítása
zbiór ustaw – törvénytár, törvénygyűjtemény
zbiór śpiewów polskich z towarzyszeniem
fortepianu – lengyel énekgyűjtemény
zongorakísérettel
zbiór wartości funkcji – értékkészlet
zbiór zadań – feladatgyűjtemény
zbiór zadań matematycznych – matematikai
példatár
zbiór zadań z kluczem – feladatgyűjtemény a
megfejtések kulcsával
zbiór zboża – gabonagyűjtés, aratás
zbiór znaczków – bélyeggyűjtemény
zbiórka [1. zorganizowane spotkanie pewnej
grupy ludzi; 2. zbieranie pieniędzy lub
przedmiotów na jakiś cel] – gyülekező,
gyülekezés, gyülekezési hely, gyűlés;
begyűjtés; gyűjtés; sorakozó, sorakozás;
(harcerstwo) csapatgyűlés ; (kosárlabda)
lepattanó
zbiórka na dworcu o godzinie piątej – ötkor
találkozunk az állomáson
zbiórka! – sorakozó!, sorakozz!
zbiórka odpadów – hulladékgyűjtés
zbiórka plonów – termésbegyűjtés, betakarítás
zbiórka zelaża – vasgyűjtés, fémgyűjtés
zbiórka złomu – fém- v. ócskavasgyűjtés
zbiórka żelaza – vasgyűjtés
zbiórkowy, -a, -e [przymiotnik od: zbiórka] –
gyűjtőzbir [1. opryszek, bandyta; 2. w średniowieczu:
pachołek miejski łapiący złoczyńców] – I.
rabló, bandita; útonálló; II. poroszló, hóhér,
bakó; pribék
zbisumanić się (zbisumanię się) — zbisumanieć
[znaczyło poturczyć się, czyli przyjąć
wiarę
mahometańską]
–
dőzsölni,
féktelenkedni; mohamedánná lenni, áttérni a
mohamedán hitre
zbitka [to, co powstaje ze zbicia się kilku
elementów] – egybenövés, összeolvadás
zbitka spółgłosek [jęz. grupa występujących po
sobie spółgłosek o zbliżonej artykulacji] –
(nyelvt.) mássalhangzó-torlódás
zbity, -a, -e [złożony z osób lub elementów
znajdujących się bardzo blisko siebie] –
levert, megvert, agyonvert, összetört, fáradt;
(ciasto) sűrű, kemény
zbity przez burzę – viharvert
zbiurokratyzować
[wprowadzić
gdzieś
biurokratyzację] – elbürokratizálni
zbiurokratyzować się [stać się biurokratycznym]
– elbürokratizálódni
8239
zbladły, -a, -e – elsápadni
zblagować – lódítani, füllenteni, ügyesen hazudni
zblakły, -a, -e – kifakult, napszívott, színét vesztett
zblakłe sukno – kifakult szövet
zblaknąć [1. stracić intensywność barwy lub
blasku; 2. o wspomnieniach, ideach itp.:
stracić wyrazistość, ważność] – kifakulni,
színét veszti
zblaknięcie – kifakulás, színehagyás
zblaknięcie kolorów – színek kifakulása
zblamować się [skompromitować się] – szégyent
vallani, megszégyenülni, blamálja magát,
kompromitálódni,
nevetségessé
válni,
felsülni
zblamować się odczytem – szégyent vall a
felolvasással v. előadással
zblamować się robotą – felsül a munkával
zblazować się – elerőtlenedni, eltompulni,
elfáradni, megúnja magát, elfásulni
zblazowany, -a, -e [znudzony nadmiarem wrażeń
i przeżyć; też: świadczący o takim stanie]
– erőtlen, eltompult, életúnt, elfásult
zblednąć (zbladł), zbladnąć, zblednieć [1. stać się
bladym lub bledszym niż poprzednio;
2. stracić intensywność barwy lub blasku;
3. o problemach, kłopotach itp.: stać się
nieważnym] – elsápadni, elhalványodni
zblednięcie – elsápadás, elfehéredés
zbliska – közelről, nem messze, itt mindjárt, közel
zbliżanie – közelítés, közelebb hozás v. állítás
zbliżanie się – közeledés
zbliżenie [1. bliskie stosunki z kimś; 2. euf.
stosunek płciowy; 3. zdjęcie wykonane z
bardzo bliskiej odległości] – rövidtáv,
rövidtávolság;
közeledés,
közelítés,
megközelítés; nemi kapcsolat
zbliżenie (ang. close up) [jeden z bliskich planów
filmowych (tzw. wielki plan). Twarz
człowieka zajmuje większą część kadru.
Ukazuje stan psychiki i emocje postaci.
Według definicji ujęcie "do trzeciego
guzika koszuli", z minimalnie uciętym
czubkiem głowy.] – (ang.) close up,
zárkózz!; közeli felvétel, közelkép, premier
plan
zbliżenie się – közeledés
zbliżony, -a, -e [podobny do czegoś] – közeli,
hasonló,
hasonlatos;
közelített,
megközelített; megközelítő
zbliżyć (zbliżę, -ysz) — zbliżać (zbliżam, -asz, -ają)
[1. zmniejszyć odległość między dwoma
obiektami; 2. przyczynić się do powstania
przyjaznych stosunków między ludźmi; 3.
uczynić coś bardziej zrozumiałym;
4. uczynić podobnym do kogoś lub czegoś]
-
Wersja 01 01 2017.
– közelhozni, közelebb hozni v. vinni v.
tartani; közelíteni
zbliżyć książkę do oczu – a könyvet közelebb viszi
(a) szeméhez
zbliżyć się — zbliżać się [1. przysunąć się do
kogoś lub czegoś; 2. o dźwięku: stać się
coraz głośniejszym; 3. nawiązać z kimś
przyjazne stosunki; 4. zbliżać się: być
podobnym do czegoś; 5. osiągnąć postęp
na drodze do jakiegoś celu; 6. stać się
bliższym w czasie] – közeledni, közelébe
kerülni; közelíteni, megközelíteni
zbliż się do mnie! – gyere közelebb hozzám!,
közeledj hozzám v. felém!
zbliżać się do brzegu – közeledni a parthoz
zbliżać się ku końcowi (np. o dniu, życiu) – vége
felé jár (pl. nap, élet)
zbliżać się łodzią do brzegu – a csónakot a parthoz
vinni
zbliża się burza – vihar közeledik
zbliżamy się do granicy – közeledünk a határhoz
zbliżać się do miasta – a város felé közeledni
zbliżać się do sześćdziesiątki – közeledik a
hatvanhoz
zbliżyć się do celu – célhoz közeledni
zbliżyli się do siebie – (átv.) megbarázkoztak
egymással, közeledtek egymáshoz
zblokować [1. utworzyć blok informacji, audycji
itp.; 2. złączyć dwie ruchome części
mechanizmu] – csoportba, egységbe,
blokkba tömöríteni
zblokowane siły lewicy – (pol.) blokkba tömörült
baloldali erők
zbluzgać [1. pot. przeklinając, zwymyślać kogoś;
2. daw. ochlapać kogoś lub coś] –
befröcskölni, bepiszkítani
zbłaźnić się (zbłaźnię się) [ośmieszyć się] –
bohócot
csinál
magából;
felsülni,
nevetségessé teszi magát
zbłądzić [1. nieświadomie zboczyć z właściwej
drogi; 2. trafić dokądś przypadkiem;
3. popełnić błąd] – hibát elkövetni, tévedni,
hibázni; megtévedni; (stracić drogę) eltérni
az útról; eltévedni
zbłądzić w leie – eltéved az őserdőben
zbłądził przez brak doświadczenia – tapasztalat
hiányában tévedett
zbłądziłem, ale żałuje tego – megtévedtem, de
sajnálom
zbłąkać się – eltévedni, tévelyegni, hányódni, utat
téveszteni
zbłąkanie się – eltévedés, tévelygés, útvesztés
zbłąkany, -a, -e [1. taki, który zabłądził i nie wie,
gdzie jest; 2. taki, który dotarł dokądś
przypadkiem; 3. o czymś: taki, który
8240
pojawia się na niewłaściwym dla siebie
miejscu; 4. zdezorientowany] – eltévedt
zbłąkana owieczka – eltévedt bárányka
zbłękitnieć – megkékülni
zbłocić – besározni, sárrá változtatni
zbłocić się – besározza magát
zbocze [pochyła powierzchnia góry, wzgórza lub
doliny] – oldal, hegyoldal, lejtő; domboldal;
ereszkedő; ferdeség
zbocze góry – hegyoldal
zboczenia modulacyjne [chwilowe przejście do
innej, często sąsiedniej tonacji, nie
utrwalone kadencją; zob. modulacja] –
(muz.) modulációs kitérések
zboczenie [1. zaspokajanie popędu płciowego w
sposób odbiegający od normy; 2. zob.
deklinacja w zn. 2.] – eltérés, letérés; (np.
moralne) elfajulás, elfajzás, kisiklás;
eltévedés, elhajlás; (csillagászat) elhajlás,
declinatio, deklináció; (orv.) elfajulás,
eltévelyedés; perverzitás; (átv.) kisiklás
zboczenie gwiazdy – csillagelhajlás
zboczenie magnetyczne – mágneses kilengés v.
elhajlás
zboczenie od przedmiotu – eltérés a tárgytól
zboczenie płciowe – nemi eltévelyedés
zboczenie seksualne – szexuális deviáció v.
eltévelyedés
zboczenie z drogi – eltérés az útról
zboczeniec [pot. człowiek, którego zachowania
seksualne odbiegają od normy] –
degenerált ember, szatír, korcs; szexuális
eltévelyedésben szenvedő
zboczony, -a, -e – elfajult; elkorcsosult; perverz
zboczyć — zbaczać [1. zejść lub zjechać w bok z
drogi, którą się podążało; 2. o drodze,
szlaku itp.: skręcić; 3. odejść od głównego
tematu, problemu, wątku] – letérni, eltérni,
elhajlani
zboczyć z drogi a. trasy – letérni v. eltérni az útról
zboczyć z traktu – letér az útról; eltéveszti az utat
zbogacać, zbogacić [przestarzale: wzbogacić] –
gazdagítani, bővíteni, kibővíteni, gyarapítani,
gazdaggá tenni; (műsz.) megjavítani, emelni
értékét
zbogacić rudę – emelni a vasérc értékét
zbogacić skarb – kincset gyarapítani
zbogacić swój umysł – (átv.) elméjét gyarapítja
zbogacać się, zbogacić się – gazdagodni,
meggazdagodni, bővülni, kibővülni
zbojkotować [zastosować bojkot wobec kogoś
lub czegoś] – bojkottálni vmit, bojkottot
alkalmazni vmivel szemben
zbojne hordy – fegyveres hordák
zbolałość – szenvedés, kín, fájdalom
-
Wersja 01 01 2017.
zbolały, -a, -e [1. zmęczony odczuwaniem bólu
fizycznego
lub
psychicznego;
też:
świadczący o takim stanie; 2. o części
ciała: bardzo bolący] – fájós, fájdalmas,
kínos
zbolałe serce – szenvedő v. fájó szív
zbolszewizować
[wprowadzić
do
życia
społecznego zasady bolszewizmu] – (or.,
ném.) bolsevizálni; bolsevik szellemmel
áthat, bolsevikká tesz
zbolszewizowanie – bolsevizálás
zbolszewizowanie naszego spoleczenstwa –
társadalmunk bolsevizálása
zbombardować [1. zniszczyć coś, zrzucając
bomby lub ostrzeliwując z dział;
2. przytłoczyć
kogoś
natarczywymi
działaniami lub dużą ilością informacji;
3. fiz. poddać działaniu strumienia cząstek
elementarnych] – bombázni, kibombázni,
összebombázni, szétbombázni, lebomzázni
zbombardować coś – lebombázni vmit
zbombardować miasto – összebombázni a várost
zbombardowanie – bombázás, összebomzázás,
lebombázás
zbombardowanie
Hiroszimy
[Gigantyczny
wybuch w dniu 6 sierpnia 1945 roku
rozszarpał japońskie miasto Hiroszimę,
wyznaczając początek ery atomowej.
Tamtego dnia amerykański bomb.] –
Hirosima lebombázása
zbombardowanie twierdzy – a vár lebombázása
zborgować [dawniej: wziąć coś na kredyt] –
(dawno) hitelezni, kölcsönözni, hitelbe adni
zbornie – összetartóan
zborność [spójność, płynność, koordynacja
ruchów]
–
gyülekezés,
összetartás,
mozgáskoordináció
zborny, -a, -e [1. wewnętrznie spójny;
2. wyznaczony jako miejsce zebrania się]
– gyülekezési, gyülekezőzborny punkt – gyülekezőhely
ZBoWiD [Związek Bojowników o Wolność i
Demokrację (ZBoWiD) – organizacja
kombatancka utworzona 2 września 1949
roku,
w
wyniku
narzuconego
zjednoczenia 11 istniejących w tym czasie,
działających
od
1945,
organizacji
kombatantów
i
więźniów
obozów
hitlerowskich. Do 1989 politycznie i
organizacyjnie podporządkowany PZPR.
2. organizacja kombatancka utworzona 2
września 1949 roku ze zjednoczenia 11
istniejących w tym czasie organizacji
kombatantów i
więźniów obozów
hitlerowskich.
Był
poprzednikiem
Związku Kombatantów Rzeczypospolitej
Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych,
który powstał w kwietniu 1990 roku.] –
(dawno)
Lengyel
Szabadságharcosok
Szövetsége
zbowidowiec [członek ZBoWiD-u (Związku
Bojowników o Wolność i Demokrację);
ZBoWiD-owiec] – a ZBoWiD (Lengyel
Szabadságharcosok Szövetségének) a tagja
zboża – gabonafélék
8241
Zboża lub rośliny zbożowe – rośliny uprawne z
rodziny traw (Poaceae). Ich owoce wytwarzają
nasiona o wysokiej zawartości skrobi, są one
wykorzystywane do celów konsumpcyjnych
(mąki, kasze, oleje, syropy), pastewnych i
przemysłowych (piwowarstwo, młynarstwo,
gorzelnictwo, farmaceutyka). Najpowszechniej
uprawiane zboża to (z wyszczególnioną
produkcją w 2007 roku):
 kukurydza (Zea) - 792 mln ton – kukorica
 ryż (Oryza) - 659 mln ton – rizs
 pszenica (Triticum) - 606 mln ton – búza
 jęczmień (Hordeum) - 133 mln ton – árpa
 sorgo (Andropogon) - 63 mln ton – cirok
 proso (Panicum) - 34 mln ton – köles
 owies (Avena) - 25 mln ton – zab
 żyto (Secale) - 15 mln ton – rozs
 pszenżyto (xTriticosecale) - 12 mln ton - –
tritikálé [a búza és a rozs keresztezésével
létrehozott
szemes
gabonaféle
takarmánynövény. Neve a búza (triticum) és a
rozs (secale) latin nevének kombinációjából
ered.]
 teff (Eragrostis abyssinica) - 50 tys ton – teff
 pszenica orkisz (Triticum spelta L.) –
Tönköly; tönkölybúza (Triticum spelta L.)
 włośnica (Setaria) – muharfélék; Setaria fajok
[egynyári kozmopolita növények]
Ponadto niektórzy zaliczają tu rośliny z innych
rodzin:
 gryka (Fagopyrum) – hajdina, pohánka,
tatárka
 kotewka orzech wodny (Trapa natans) –
Sulyom; tündérrózsa (Trapa natans L.)
 szarłat spożywczy (Amaranthus cruentus) Bíbor amaránt (A. cruentus)
Ze względu na sposób uprawy zboża można
podzielić na:
 jare – tavaszi
 ozime – őszi
gabona azoknak a pázsitfűféléknek az
összefoglaló elnevezése, amelyeket táplálkozás
céljára
felhasználható
magjaik
miatt
termesztenek. Ősidők óta az emberiség fő
táplálkozási elemei közé tartoznak. A
gabonafélék lisztjéből sült, erjesztett tészta a
kenyér, az emberiség számára kezdettől fogva
alapvető
néptáplálék
volt.
Ezért
a
gabonaféléket bármely más haszonnövénynél
nagyobb mennyiségben termesztik világszerte.
A
szénhidrátban
gazdag
gabonafélék
-
Wersja 01 01 2017.
alapélelmiszernek számítanak; egyes fejlődő
országokban a rizs, a búza vagy a kukorica
adja szinte a teljes étrendet. A fejlett
országokban fogyasztásuk mérsékeltebb és
változatosabb, de itt is alapvető.
 amaránt: egy kultúrnövény-nemzetség, mely
a világ számos részén elterjedt.
 kukorica: alapélelmiszer Észak- és Dél









Amerikában, valamint Afrikában, illetve
világszerte fontos takarmánynövény
rizs: a trópusi és egyes mérsékelt övi régiók
fő gabonaféléje
búza: a mérsékelt övi régiók fő gabonaféléje
árpa: malátakészítés és takarmány céljára
termesztik olyan földeken, amelyek túl rossz
minőségűek vagy túl hideg éghajlatúak a
búza számára
cirok: fontos alapélelmiszer Ázsiában és
Afrikában, valamint világszerte jelentős
takarmánynövény
köles: hasonló, de nem azonos fajok
összefoglaló elnevezése, amelyek fontos
alapélelmiszernek számítanak Ázsiában és
Afrikában
zab: korábban Skócia fő élelmiszernövénye,
illetve
világszerte
termesztett
takarmánynövény
rozs: hidegebb éghajlatú területeken jelentős
tritikálé: a búza és a rozs keresztezésével
létrehozott takarmánynövény Neve is a búza
(triticum) és a rozs (secale) latin nevének
kombinációjából ered.
hajdina:
Eurázsiában
termesztik
(növénytanilag
nem
rokona
a
gabonaféléknek)
teff: Etiópia csoda-gabonája a legapróbb
szemű gabonaféle, 150 teff-szem tesz ki egy
búzaszemet.
Teff
Armharic
nyelven:
"elveszett", a magok kis mérete miatt.
Szélsőséges földrajzi helyeken is megterem.
zboża dobrze obrodziły – sok gabona termett, a
gabona jól fizetett
zboża już dojrzały – a gabona már beérett
zboże [roślina uprawiana dla ziarna i słomy; też:
ziarno tej rośliny] – kalászosok, gabona,
gabonaféle, termény, vetés
zboże do wyrobu chleba – kenyérgabona
zboże dwojakie: ozime i jare – kétféle gabona:
őszi és tavaszi (idei)
zboże faluje – a gabona v. vetés hullámzik v. ring
zboże już doszło – a gabona már beért
zboże kladzie się na ziemi – a gabona a földön
fekszik, a gabona megdőlt
zboże kwalifikowane – minőségi gabona
zboże na pniu – lábon álló gabona
zboże na zasiew – vetőgabona
zboże obleci w tym roku – a gabona idén egész jól
sikerült
8242
zboże pokładło się – a gabona megdőlt
zboże selekcyjne – válogatott, szelektált gabona
zboże spłowiało – megsárgult v. megérett a gabona
zboże tanieje – a gabona olcsóbbodik
zboże teraz popłaca – a gabonának most jó ára
van; a gabona most jól jövedelmez
zboże się kłosi – a gabona kalászab szökkenn v.
kalászosodik
zboże w ziarnie – szemesgabona
zboże wzeszło – a vetés kikelteni v. kibújt v.
kidugta a fejét
zboże zakłosiło się – a gabona kalászba szökkent
zboże zżęte sierpem – sarlóval levágott gabona
zbożnie – (dawno) vallásosan, vallás szerint
zbożność – (dawno) vallásosság, jámborság
zbożny, -a, -e [1. daw. wypływający ze
szlachetnych pobudek; 2. daw. pełen
powagi, skupienia; 3. daw. wypełniający
obowiązki religijne; 4. dawniej: zacny,
bogobojny; 5. dawniej: błogi, szczęśliwy] –
(dawno) vallásos, jámbor, vallás szerinti
zbożowiec – gabonabogár; gabonakereskedő;
gabonaszállító hajó
 Pryszczarek zbożowiec (Nazwa łacińska:
Haplodiplosis
equestris)
–
Nyereggubacsszúnyog
(=
nyerges
g.sz.)
–
Haplodiplosis equestris
 Kapturnik zbożowiec (Rhizopertha dominica
F.) – Rhizopertha dominica (F.) Gabona-álszú
zbożowy, -a, -e – gabona-, termény-; gabonatermő
zbożówka [pot. kawa zbożowa] – vetéspusztító;
bagolylepke; (átv.) gabonakávé
zbój; zbójca [1. daw. człowiek dokonujący
napadów, rabunków i morderstw; 2. pot. z
gniewem i niechęcią o mężczyźnie] –
betyár, rabló, haramia, útonálló, zsivány
ember; gazember
zbój morski (pirat) – kalóz
zbójca-grabieżnik – rabló
zbójczyni – rabló, haramia, útonálló nő
zbójecki, -a, -ie – rabló-, zsivány-, betyár-,
útonállózbójecki taniec – zsiványtánc
zbójecko – rabló v. zsivány módra; mint a rabló
zbójeckość – rablás, útonállás
zbójnicki, -a, -ie – rablózbójnicki [taniec góralski wykonywany przez
mężczyzn] – rablótánc, zsiványtác (górál
táncfajta)
zbójnik [członek góralskiej bandy rozbójniczej]
– (tátrai) betyár, zsivány
zbójnicki, -a, -ie – betyár, zsivány
zbójnictwo [1. proceder napadania na
podróżnych lub mieszkańców wsi, miast
i dworów;
2.
określenie zbrojnej
-
Wersja 01 01 2017.
działalności górali od XVI w. Zbójnictwo
nasiliło się w okresie od XVII do początku
XIX w., głównie u podnóża Beskidów i
Tatr, a także w Górach Świętokrzyskich,
na pograniczach: śląskim, wołoskim i
węgierskim] – betyárkodás; útonállás
zbójować – (dawno) rablásból élni, betyárkodni
zbór [1. protestancka społeczność religijna;
2. świątynia protestancka; 3. Zbór w
mowie staropolskiej
i
u
pisarzy
dawniejszych
znaczy:
zebranie,
zgromadzenie, gromadę ludzi, „Kościół
albo zbór wiernych Chrystusowych”.
Pierwszy ks. Wujek w końcu XVI w.
zaczął stale używać wyrazu kościół w
miejsce wyrazu zbór, który też odtąd
zaczęto stosować głównie do zgromadzeń i
domów modlitwy dysydentów.] – gyűlés,
gyülekezet; (egyh.) gyülekezet; zsinat [1.
egyházi tanácskozás és határozatokat hozó
testület; 2. a rk. egyházban vannak
egyetemes és területi (provinciális) zsinatok,
sőt nemzeti zsinatok is és egyházmegyei
zsinatok; 3. a pr. egyházakban a zsinat
lelkészekből és nem lelkészekből álló
választott törvényhozó testület]; evangélikus
v. református hitközség v. gyülekezet v.
egyház v. templom
Zbór [wyraz ten oznacza w NT tych, co zostali
''wywołani'' albo ''wybrani'' spośród tych,
co byli nieżywi duchowo; jest przekładem
grec. ekklesia. (''ek'' - z czegoś, ''klesis'' wywołanie). Dla tego pojęcia jest w NT
kilka nazw: ''zbór''. Głową Kościoła jest
Chrystus, a Kościół jest Jego ciałem. Zbór
(Kościół) jest także Oblubienicą Baranka.
Podkreślić należy, że Zbór (Kościół) nie
jest organizacją z zarządem na czele, ale
jest organizmem. Organizacja jest
rządzona
z
zewnątrz
nakazem,
regulaminem, konstytucją, a organizm
rządzony jest z wewnątrz, w tym każdy z
własnej chęci robi wszystko, co służy
Głowie
i
całemu
organizmowi.
Odpowiednik pojęcia ''Zboru'' spotykamy
już częściowo w ST, gdy jest mowa o
''zrzeszeniu'',
''społeczności'',
''zgromadzeniu Izraela''. U starożytnych
Izraelitów rozróżniano między ''Elah", co
oznaczało wszystkich Izraelitów jako masę
ludzi, naród, a ''chachal'', to znaczy tych,
co należeli do Boga.] – gyülekezet [Görög
eredetije az "ekklésia", jelentése: "kihívottak
közössége". A régi Görögországban az
ekklésia valamilyen politikai közösség
összegyűlt polgárait jelentette. A görög
ÓSZ-ben ekklésia a héber "káhál" szó
fordítása,
magyarul:
"összehívás,
összegyülekezés" (5Móz 23,2; 1Sám 19,20;
8243
2Krón 20,5; Zsolt 149,1; Ezsd 10,8). Jelenti
egyrészt Izráel népének összességét, mint
Isten népét, másrészt olyan emberek
összejövetelét, akiket bizonyos célra hívtak
egybe (1Kir 8,65). Olykor az egész nép
gyűlését jelenti, máskor csak egy-egy
részének összejövetelét (4Móz 16,3; 2Móz
12,6; 35,1; 3Móz 4,13). Az ÚSZ-ben jelenti
a szó a különböző helyeken lakó hívők
csoportjait (ApCsel 5,11; 8,1; Róm 16,1;
1Kor 1,2; 1Thessz 1,1), illetve valamennyi
hívőt az egész világon egységben Jézus
Krisztusban: Krisztus Gyülekezete (Jn
17,21). A gyülekezet elsősorban nem emberi
alkotás (nem tévesztendő
össze a
népegyházakkal), hanem Urának, Jézus
Krisztusnak (Mt 16,18) vagy az élő Istennek
(1Tim 3,15) Gyülekezete. Ez Isten
gyermekeinek a közössége, Jézus Krisztus
teste (Róm 12,5; 1Kor 12,12; Ef 4,4.12.16).]
zbór mniejszy v. ariański – ariánus egyház
zbór większy v. kalwiński – kálvinista egyház
zbraknąć [1. nie wystarczyć; 2. nie pojawić się
tam, gdzie powinno się być] – hiányzik,
hibázik; elfogyni; kimerülni
zbratać [wytworzyć między ludźmi bliską więź]
– összebarátkoztatni
zbratać się [nawiązać zażyłe stosunki z kimś] –
összebarátkozni, pajtáskodni vkivel
zbratał się z diabłem – (átv.) összebarátkozott az
ördöggel
zbratanie
–
pajtáskodás,
összebarátkozás,
testvériség
zbratanie ukraińsko – białoruskie – ukránbelorusz közeledés v. testvériség
zbratanie polsko-żydowskie (Muzeum Historii
Żydów Polskich) – lengyel-zsidó barátság
zbratanie się – testvéri egyesülés
zbratanie się narodów – a népek testvéri
egyesülése
zbrązowieć stać się brązowym – megbarnulni
zbrązowiały [taki, który stał się brązowy] –
barna, megbarnult, lebarnult
zbroczony, -a, -e [1. zabrudzić coś krwią; 2. o
krwi: wypływając, zabrudzić coś] – véres,
vérrel bemocskolt
zbroczyć [1. zabrudzić coś krwią; 2. o krwi:
wypływając, zabrudzić coś] – öszevérezni,
bevérezni,
(vérrel)
beszennyezni
v.
befröcskölni
zbroczył krwią ręce – vérrel beszennyezte v.
bemocskolta a kezét
zbrodnia [1. ciężkie przestępstwo; 2. czyn
zasługujący na potępienie] – bűn, bűntett,
bűncselekmény, bűntény, gaztett; gonosztett,
gazság, vétek, gyilkosság
-
Wersja 01 01 2017.
zbrodnia doskonała – tökéletes bűntett
zbrodnia kainowa [morderstwo, zabójstwo.
Inaczej bratobójstwo] – emberölés,
gyilkosság; testvérgyilkosság
zbrodnia przeciwko narodowi – nemzetellenes v.
népellenes bűn
zbrodnia przeciw ludzkości; zbrodnia przeciwko
ludzkości [ogólna nazwa używana dla
określenia
pewnych
zachowań
skierowanych
przeciwko
określonej
grupie społecznej, np. narodowościowej,
etnicznej, rasowej, wiekowej, religijnej lub
światopoglądowej] – az emberiség elleni
bűn v. bűntény
zbrodnia wojenna [określone zostały w 1919
roku w traktacie wersalskim. Wszystko,
co narusza prawa i zwyczaje wojenne
(artykuł 228) a także bulwersujące
międzynarodową moralność i powagę
traktatów (artykuł 227).] – háborús bűn
zbrodnie przeciwko Narodowi Polskiemu – a
Lengyel Nemzet ellen elkövetett bűnök
zbrodnia zagadkowa – rejtélyes v. titokzatos
bűnügy
zbrodnie przeciw pokojowi [przygotowanie,
wszczęcie
lub
prowadzenie
wojny
napastniczej] – béke elleni bűnök; a béke
megsértése
zbrodniarz, zbrodniarka – bűnöző, bűntettes,
bűnös, gonosztevő (ffi/nő)
zbrodniarz wojenny – háborús bűnös
zbrodniarze wojenni – háborús bűnösök
zbrodniczo – gyilkosan, bűnösen
zbrodniczość – gyilkosság, bűntett, bűnösség;
vminek gyilkos, bűnös volta
zbrodniczy, -a, -e – gaz-, bűn-, gyilkos, bűnös
zbrodniczy czyn – bűncselekmény, bűntett,
bűntény
zbrodnie przeciw ludzkości [zbrodnie popełniane
wobec ludności cywilnej w czasie wojny,
okupacji itp.] – ember ellenes bűntett
zbrodnie przeciw pokojowi [przygotowanie,
wszczęcie
lub
prowadzenie
wojny
napastniczej] – béke elleni bűn; béke ellen
elkövetett bűn
zbrodnie wojenne [przestępstwa popełnione
podczas
wojny
nieusprawiedliwione
prowadzeniem działań wojskowych] –
háborús bűn
zbrodzień [pot. przestępca, zbrodniarz] – bűnös,
bűnöző,
merénylő,
bűncselekmény
elkövetője, tettes, bűntettes, gonosztevő ffi
zbroica (zbroja) – fegyverzet; (pancerz) páncél,
páncélzat; vért
zbroiczka – kisebb páncél v. páncélzat
8244
zbroiczka dla rumaczka (pancerżyk) – kisebb
páncél a paripára
1
zbroić (zbroję) [1. zaopatrywać w broń i sprzęt
wojskowy; 2. czynić odpornym na
działanie czegoś; 3. umacniać płyty, słupy
betonowe, szkło itp., wmontowując lub
wtapiając w nie stalowe wkładki;
4. doprowadzać wodę, gaz i prąd
elektryczny do terenów przeznaczonych
do zabudowy lub do budynków] –
felfegyverezni;
(dawno)
fegyverzetet
felvenni
zbroić2 (zbroję) [spsocić coś lub przeskrobać] –
csínyt elkövetni, elkövetni, művelni (vmit);
hibát követni el, véteni, vétkezni, sokad
megenged magának, kirúg a hámból
zbroić się [1. wytwarzać i gromadzić broń i
sprzęt wojskowy; 2. przygotowywać się do
dyskusji,
kłótni,
starcia
itp.]
–
fegyverkezni,
felfegyverkezni;
felszerelkezni, felszereli v. ellátja magát
vmivel; (átv.) felvértezi magát
zbroić się w cierpliwość – (átv.) türelemmel
felvértezi magát
zbroja [1. metalowe okrycie ochronne noszone
przez wojowników i rycerzy podczas
walki; 2. część pasywnego uzbrojenia
ochronnego wojowników, stosowana od
starożytności do ok. XVII wieku. W Polsce
przetrwały aż do wieku XVIII jako zbroje
husarskie i kolczugi pancernych.] –
fegyverzet; (pancerz) páncél, páncélzat;
vasalás, vért, vértezet; (átv.) fegyverzet,
fegyvertár, menedék, oltalom; (műsz., vill.)
fegyverzet, armatúra; felszerelés
Wbrew pozorom zbroja to nie jeden kawałek
metalu. Składa się z wielu części i każda z nich
posiada własną nazwę. Kolejne części składowe
zbroji płytowej przedstawiłem na rysunku
poniżej. W dziale "Galeria" znajdują się
przykładowe grafiki poszczególnych części
uzbrojenia oraz broni. Nie polecam jednak tym,
którzy korzystają z wolnych łącz.
-
Wersja 01 01 2017.
1. hełm
2. naramiennik
3. napierśnik (z tyłu naplecznik)
4. nałokietnik
5. zarękawie
6. fartuch
7. taszka
8. nakolanek (nakolannik)
9. nagolennica (nagolennik)
10. trzewik
11. rękawica
12. opacha
13. wspornik do kopii
14. płot
zbroja bastardowa [Tą nazwą określano zbroje,
które poddano przeróbce zależnie od
potrzeb właściciela. Nie jest to więc rodzaj
zbroi sensu stricto, tylko termin
semantyczny.] – keverék fegyverzet
zbroja kondensatora – kondenzátor fegyverzete
zbroja kryta [Zbroja płytowa zbudowana z płyt
pokrytych skórą lub tkaniną (podobnie
jak brygantyna). Pierwsze model tych
zbrój tworzyły płyty wszyte między dwie
warstwy skór lub tkaniny. Zbroja tą
często mylnie nazwywano lentnerem
(niem.
termin
określający
rodzaj
kaftana).] – többrétegű zárt páncélzat v.
védőfelszerelés
zbroja lamelkowa (płytkowa) [Zbroja wykonana
z
płytek
metalowych,
rogowych,
kościanych lub fiszbinowych połączonych
ze sobą rzemykami lub sznurem.
(przykładem były zbroje stosowane przez
wojska japońskie)] – féllemezekből, szaru
és csontanyagokból készült páncélzat (japán
fegyverzet)
8245
zbroja lamelkowa
zbroja łuskowa
[Zbroja zbudowana
z
nakładających się na siebie płytek z rogu,
kości lub metalu przynitowanych do skóry
lub tkaniny. Znana już w starożytnym
Rzymie i średniowieczu. (przykładem z.ł.
jest karacena)] – pikkelypáncél
zbroja płytowa [Zbroja wykonana z płyt metalu
zachodzących na siebie. Ciężka (ok 30 kg.)
i niewygodna. W miejscu stawów, dla
ułatwienia ruchów używano folg (p.w).
Mimo swojej wagi była chętnie stosowana
przez rycerstwo. Bardzo wytrzymała na
ciosy, szczególnie bronią ciętą i obuchową,
niestety nie wytrzymywała strzału z
ciężkiej kuszy. Porada dla Panów Graczy :
Takiej zbroi nie zakłada się w 20 sek. jak
to zwykli czynić niektórzy, ani nie da się w
niej wykonywać popisów akrobatycznych.
Nieprawdą natomiast jest, że rycerz w
takiej zbroi przewrócony na plecy był
niczym chrząszcz i nie mógł się podnieść
(Działo się tak natomiast w przypadku
cięższej od niej zbroi turniejowej).] –
lemezpáncél
zbroja turniejowa [1. Najcięższa odmiana zbroi.
Waga tego typu zbrój dochodziła nawet
do 55 kg (!). Wyobraźcie sobie jak silny
musiał być człowiek, którego w nią
-
Wersja 01 01 2017.
zakuto. Przeznaczona właściwie tylko dla
jezdnych (mało kto potrafił machać w niej
mieczem, dlatego raczej przesadzone są
tzw. turnieje "na trzy" - czyli najpierw
najazd kopią, a później walka wręcz.).
Wykonana z płyt (czesto dwukrotnie
grubszych niż w normalnych zbrojach).
Musiała chronić rycerza w spotkaniu z
kopią turniejową (która co prawda była
stępiona na końcu, jednak poparta masą
konia i rycerza mogła zabić). 2. nie różniła
się w zasadzie niczym od zbroi bojowej
średniowiecznego rycerza. Była to więc
typowa zbroja płytowa z hakiem do
zawieszenia ciężkiej kopii na wysokości
prawej piersi. Oczywiście i kształt i
wygląd oraz zdobienie zmieniały się w
ciągu stuleci, co w ikonografii najłatwiej
dostrzec w kształtach hełmów. Różniły się
też zbroje w zależności od tego, czy był to
turniej pieszy lub konny, na miecze,
topory, czy też najbardziej klasyczny – w
szrankach na kopie.] – lovagi páncél
(lovagi tornákon és lovassági harcban
viselték)
zbroja turniejowa
zbroja złotem nabijana – arannyal kivert vértezet
zbroja zwierciadlana [Odmiana zbroi płytowej
używana w Persji, Turcji i na Rusi. Pod
zbroję zakładano najczęściej pikowany
kaftan lub lekką kolczugę. Składała się z
czterech wypolerowanych (stąd nazwa)
płyt metalu umieszczanych z przodu, z
tyłu i po bokach. Napierśnik (przeważnie
wypukły) ornamentowano bogato złotem
bądź srebrem. Zbroja ta stała się niejako
stereotypem zbroi płytowej.] – perzsa,
török és orosz lemezpáncél változat
zbrojarz [pracownik budowlany wykonujący
zbrojenia] – (műsz., vill.) armatúratekercselő
zbrojenia [produkcja i gromadzenie broni i
sprzętu wojskowego] –
fegyverzet,
fegyverek; fegyverkezés
zbrojenie [1. stalowe wkładki zwiększające
wytrzymałość
betonu;
2. zespół
8246
elementów
konstrukcyjnych
utrzymujących budowlę lub jej część] –
fegyverzet;
fegyverzés,
felfegyverzés,
fegyverkezés; katonák felszerelése; (ép)
acélváz; vasalás
zbrojeniowy, -a, -e – fegyverkezési-; fegyverzeti
zbrojna w cały arsenał niewieśnich środków i
sposobów: a női hódítófegyvereknek egész
arzenáljával felszerelve
zbrojnie, zbrojno – fegyveresen, felfegyverzetten,
fegyverrel
zbrojny, -a, -e [1. zaopatrzony w broń i sprzęt
wojskowy; 2. związany z użyciem broni,
walką lub wojną; 3. daw. okryty zbroją] –
fegyveres, felfegyverzett
zbrojne ramię – (átv.) fegyveres erők
zbrojny [daw. uzbrojony żołnierz, rycerz] –
(dawno) fegyveres, felfegyverzett katona,
lovag
zbrojony, -a, -e – felfegyverzett
zbrojownia [daw. pomieszczenie, w którym
przechowywano broń] – fegyvertár;
lőszerraktár,
fegyverraktár;
(zbiór)
fegyvergyűjtemény;
(wytwórnia)
fegyvergyár
zbrojownik – fegyverkovács
zbronować – megboronálni
zbronować pole – megboronálja a szántóföldet
zbroszurować [zrobić z arkuszy broszurę] –
brosúrázni
zbrudzenie, brukanie – bemocskolás, bepiszkolás
zbrudzić [uczynić coś brudnym] – bepiszkítani,
bemocskolni, beszennyezni
zbrudzić koszulę – inget beszennyezni
zbrudzić się [1. zbrudzić samego siebie; 2. ulec
zbrudzeniu] – bemaszatolja, bepiszkítja
magát; bepiszkolódni, beszennyeződni
zbrukać [1. zniszczyć nieskazitelność czegoś;
2. daw. uczynić coś brudnym] –
bepiszkítani, bemocskolni, beszennyezni
zbrukać się [1. zrobić coś niemoralnego lub
niewłaściwego i przestać być godnym
szacunku; 2. daw. zostać zbrukanym] –
bemaszatolja,
bepiszkítja
magát;
bepiszkolódni, beszennyeződni
zbrunatnieć – megbarnulni, barnává válni, barna
színű lesz
zbrutalizować [uczynić coś brutalnym] –
brutalizálni, gorombáskodni, gorombán
bánni
zbrutalnieć – eldurvulni
zbrutalnieć przez pijaństwo – részegség által
eldurvulni
zbruździć (zbrużdżę) – barázdákat szántani
zbruździć pole – barázdát vonni a szántóföld köré
-
Wersja 01 01 2017.
zbrużdżony, -a, -e – barázdált, barázdás,
barázdákkal szántott
zbrużdżony czoło – barázdás homlok
zbrużdżona twarz – ráncos arc
zbrykietować – briketté dolgozni fel; briketté
préselni
zbryzgać [bryzgając, ochlapać czymś] –
leloccsantani,
lefröccsenteni,
összefröccsenteni, összefröcskölni
zbrzydnąć [1. stać się brzydkim lub brzydszym;
2. pot. zacząć wzbudzać czyjąś niechęć;
3. przestać się komuś podobać] –
megcsúnyulni,
elcsúnyulni,
elrútulni;
megutálni, megúnni, untatni, unalmassá v.
terhessé lenni v. válni
zbrzydła mi ta sprawa – unom ezt a dolgot
zbrzydło życie – megunta az életét
zbrzydnąć po ospie – himlő után elcsúnyulni
zbrzydzić [1. wzbudzić w kimś niechęć do
czegoś; 2. daw. nabrać niechęci do kogoś
lub czegoś] – untatni; undorítani,
megutáltatni; (komu co) (vmiért) megutálni
(vkit); (vki) megundorodik (vmitől)
zbrzydzić sobie życie – megutáltatja magával az
életet
zbrzydzić się [1. uczynić się brzydkim; 2.
przestać się komuś podobać i zacząć
wzbudzać niechęć; 3. poczuć odrazę do
kogoś lub czegoś] – untatkozni; undorodni,
megutálni (vkit/vmit)
zbudować [1. wznieść budowlę lub jej część;
2. skonstruować coś; 3. wywrzeć na kimś
pozytywne wrażenie; 4. stopniowo coś
stworzyć;
5. wykreślić
figurę
geometryczną] – építeni; felépíteni,
megépíteni;
(átv.)
alapítani;
(átv.)
megjavítani,
felemelni,
befolyásolni,
erkölcsileg felemelni (vmit)
zbudować coś na podstawie czyichś planów –
vkinek a tervei alapján építeni vmit
zbudować dom – házat építeni v. felépíteni
budować kogo swym przykładem – (átv.)
példájával befolyásol vkit
zbudować na czym szczęście – szerencséjét vmire
alapítja
zbudował uczniów nauką – (átv.) tudományával
emelte a tanulók szellemi színvonalát
zbudować się – felépülni
zbudowanie – felépítés; példaadás, példamutatás
zbudowany, -a, -e (dobrze v. źle) – felépített,
felépült,
megépült;
megszerkesztett;
megtermett
zbudowany na poczuciu odpowiedzilności –
nemzeti felelősségtudatra építő
8247
zbudowany na tradycji narodowej – nemzeti
hagyományra építő
zbudowany na wartościach narodowych –
nemzeti értékekre építő
zbudzenie – felkeltés
zbudzić [przerwać czyjś sen] – felébreszteni;
(átv.) magához téríteni
zbudzić kogo ze snu; zbudzić ze snu – álmából
felkelteni vkit
zbudzić się [1. przestać spać; 2. o uczuciach,
pragnieniach
itp.:
powstać;
3. o
zjawiskach przyrodniczych: odrodzić się,
ożywić się] – felébredni; (átv.) magához tér,
észbekapni
zbudzić się z apatii – fásultságból v. közönyből
felébredni v. felserkenni
zbudzony, -a, -e – felkeltett, magához térített
zbujać [pot. okłamać kogoś] – hazudni vkinek,
becsapni,
megcsalni;
rágalmazni,
befeketíteni vkit
zbuk [pot. zgniłe jajo drobiu] – záptojás
zbulwersować [wywołać oburzenie] – felizgatni,
fellelkesíteni; izgatpottá, lelkessé tenni
zbuntować [namówić do buntu] – fellázítani,
uszítani, lázadást szítani, felbujtogatni
zbuntować lud – népet fellázítani
zbuntować robotników – munkásokat fellázítani
zbuntować się [1. podnieść bunt przeciwko
jakiejś
władzy;
2. zaprotestować
przeciwko czemuś] – fellázadni, felkelni;
zendülni
zbuntowanie – fellázítás
zbuntowanie się – fellázadás
zbuntowany, -a, -e – felkelt; fellázadt
zburczeć – ráförmedni, lehordani; leszidni,
korholni
zburczenie – ráförmedés, lehordás, leszidás,
korholás
zburzeć (kogo) – (vkinek) korog a gyomra
zburzenie – lerombolás, ledöntés, felborítás,
megsemmisítés,
elrontás,
elpusztítás;
roncsolás
zburzenie Jerozolimy – (hist.) Jeruzsálem
lerombolása v. elpusztítása
zburzyć [1. spowodować rozpadnięcie się
budowli lub jej części; 2. zwichrzyć włosy,
sierść itp.; 3. zniszczyć coś zastanego] –
lerombolni,
ledönteni,
felborítani,
megsemmisíteni,
elrontani,
elpusztítani;
(épületet) elbontani; szétroncsolni
zburzyć coś – lebontani vmit
zburzyć do fundamentów – földig lerombolni
zburzyć doszczętnie – földig lerombolni
zburzyli całe miasto – rombadöntötték az egész
várost
-
Wersja 01 01 2017.
zburzyć się [o cieczach i zbiornikach wodnych:
zacząć się pienić i falować] – felháborodni,
fellázadni; fölkelni, felforrni, buzogni,
felbuzogni
zbutelkować – palackozni, bepalackozni, palackba
v. üvegbe tölteni
zbutelkować wino – bort palackozni
zbutwiałość – korhadtság, rothadtság, redvesség
zbutwiały, -a, -e [taki, który zbutwiał] – poshadt,
romlott, korhadt, rothadt, redves; pudvás
zbutwiałe drzewo – korhadt, pudvás fa
zbutwieć [o drewnie, liściach, płótnie itp.: ulec
rozkładowi pod wpływem bakterii i
grzybów]
–
megkorhadni;
rothadni,
poshadni,
megposhadni,
megromlani;
elrothadni
zbutwiały, -a, -e [taki, który zbutwiał] – poshadt
zbycie, zbywanie – eladás; felesleg
zbyć (zbędę, zbedzie; zbył) — zbywać (zbywam)
[1. sprzedać
coś;
2. zdawkowo
lub
wymijająco odpowiedzieć na czyjeś
pytanie lub czyjąś prośbę; 3. zbywać: daw.
zostawać jako nadwyżka] – eladni,
értékesíteni; túladni, továbbadni, lerázni,
megszabadulni; (np. pracę) összevágni,
összecsapni; összeütni; úgy-ahogy, ímmálámmal, tessék-lássék, jól-rosszul, üggyelbajjal; eladni vmit, túltenni vmin
zbyć a. zbywać coś – értékesíteni vmit
zbyć a. zbywać – (hevenyészve elkészíteni)
összecsapni
zbyć kogo/co czym – megszabadulni vkitől/vmitől
vmivel
zbyć kogo obietnicą – igérettel lerázni vkit
zbyć towar za dobrą cenę – jó áron túltenni az
árun v. eladni az árut
zbyć własność – tulajdont értékesíteni
zbydlęcenie – elállatiasodás, eldurvulás
zbydlęcieć – elállatiasítani, elvadítani
zbydlęcić — zbydlęcać [zdemoralizować]
–
demoralizálni; elzülleszteni, lezülleszteni
Zbysław [Zbysław - staropolskie imię męskie,
złożone z dwóch członów: Zby- ("zbyć się,
pozbyć się") i -sław.Forma żeńska:
Zbysława] – Zbiszláv (elhagyni és dicsőség)
Zbyszek, Zbysio – a Zbignyev beceneve
zbyt1 [sprzedaż lub możliwość sprzedaży] – áru
eladás, árueladás, értékesítés (ért.), áru
keletje, elhelyezés; forgalmazás (forg.)
zbyt2 [w sposób przekraczający czyjeś
oczekiwania lub możliwości kogoś lub
czegoś] – (przysłówek) túl, túlságosan,
nagyon, rendkívül
8248
zbyt się zapędził w pochwałach – mindenkin
túltett a dicséretben, áradozott v. ömlengett a
dicsérettől
zbyt swobodne zachowanie – túlzottan szabad v.
szabados viselkedés
zbyt pobłażać dzieciom – mindent megenged a
gyerekeknek
zbytecznie
–
szükségtelenül,
feleslegesen,
nélkülözhetően
zbyteczność – feleslegesség, felesleges v.
szükségtelen volta vminek
zbyteczny, -a, -e [taki, którego się nie
potrzebuje] – felesleges, fölös, túlságos,
szükségtelen, nem szükséges
zbyteczna troskliwość – felesleges v. szükségtelen
gondosság
zbyteczne pieniądze – fölös v. fölösleges pénz
zbytek [1. komfortowe warunki życia; 2. coś, co
zaspokaja czyjeś wygórowane potrzeby;
3. nadmiar czegoś lub przesada w czymś]
– természet bősége; felesleg; (przesada)
túlzás; fölöslegesség, hiábavalóság; (figiel)
pajkoskodás, csintalankodás; (życie nad stan)
fényűzés, pompa, pazarlás
zbytek w ubraniu – fényűzés az öltözködésben
zbytek łaski – kegybőség
zbytki [daw. nieszkodliwe żarty] – ártalmatlan
tréfák, szellemességek, viccek, csínytevések;
móka, tréfa, bohóckodás; pajkosság
zbytki się go trzymają – az élcelődés a nyomába
szegődik v. nyomon követi
zbytkować [daw. robić nieszkodliwe żarty] –
pajkoskodni, túlzásba vinni, túlozni,
rakoncátlankodni,
csintalankodni,
hancúrozni; enyelegni
zbytkowanie – enyelgés
zbytkownie – gazdagon, pazarlóan
zbytkowny, -a, -e[świadczący o zbytku] – luxus-,
pazar, gazdag, pazarló
zbytkowny stół – gazdagon terített asztal
zbytkowy, -a, -e – fényűző, pompás, remek
zbytków mu się zachciewa – megkívánja a tréfát,
mókára vágyik
zbytni, -ia, -ie [przekraczający jakąś miarę] –
túlzott, felesleges, szükségtelen, túlságos
zbytnia ciekawość – túlzott kíváncsiság,
kíváncsiskodás
zbytnik [wesołek, dowcipas, jajarz], zbytnica –
pazarló, tékozló, dorbézoló ember
zbytnio – túlságosan, nagyon, túlzottan;
(zbytecznie) feleslegesen, szükségtelenül,
mértéktelenül
zbytnio się oszczędza – túlságosan v. túlzottan
vigyáz saját magára
-
Wersja 01 01 2017.
zbytny, -a, -e [gwarowo: skory do żartów] –
mókás, tréfás, játékos, bohókás, vidám, víg,
kedélyes
zbywać za bezcen – elkótyavetyélni
zbywać (kogo czym) – megszabadulni (vkitől vmi
árán)
zbywający, -a, -e – felesleges, nélkülözhető;
hányaveti, hanyag, nemtörődöm (hangnem,
válasz)
zbywający pokój – üresen álló szoba
zbywalność – (jog) átadhatóság
zbywalny, -a, -e [praw. mogący być scedowanym
na kogoś] – átadott, átengedett
zbzikować [pot. zwariować] – megbolondulni,
bogarassá válni
zbzikowany, -a, -e [pot. taki, który zbzikował] –
megbolondult; bogaras, hóbortos, bolond
zciszać ― zciszyć (radio, telewizor) [ściszyć;
obniżyć głośność] – lehalkítani
zczernieć [zob. sczernieć] – megfeketedni
zdać (zdam, -asz, zdaje, zdadzą), zdawać (zdaję, esz, zdaje; zdawał) [1. oficjalnie przekazać
coś komuś; 2. powierzyć komuś jakieś
zajęcie lub stanowisko; 3. uzyskać na
egzaminie pozytywny wynik; 4. uzyskać
promocję do następnej klasy, zaliczyć
jakiś kursu lub po złożeniu egzaminu
zostać uczniem jakiejś szkoły; 5. zdawać:
przystępować do egzaminu; 6. przedstawić
stan, przebieg czegoś; 7. postawić kogoś w
sytuacji zmuszającej do czegoś] + T. –
letenni, leadni, átadni, átruházni; (átv.)
teljesíteni, tenni
zdać co na kogo – átruházni vmit vkire
zdać a. zdawać egzamin – letenni a vizsgát;
vizsgázni, levizsgázni, átmenni a vizsgán;
megállja a sarat
zdać a. zdawać egzamin z czegoś – vizsgázni v.
levizsgázni; vizsgát tenni vmiből; letenni a
vizsgát vmiből
zdać a. zdawać egzamin absolwencki –
szigorlatozni
zdać egzamin na dobrze – jó eredménnyel
vizsgázni
zdać egzamin z odznaczeniem – kitüntetéssel
vizsgázni
zdać egzamin z wyróżnieniem – dicsérettel
vizsgázni
zdać kasę – pénztárt átadni
zdać a. zdawać maturę z czegoś – érettségit tenni;
leérettségizni vmiből
zdać maturę a. egzamin dojrzałości
–
érettségizni, leérettségizni, letenni az
érettségit
zdać rachunek – számadást tenni, elszámolni
8249
zdać relacje – beszámolni
zdać sobie sprawę – számot ad magának vmiről;
tekintettel van arra
zdać sobie sprawe (z czego); zdać sobie sprawę z
czegoś – tisztában lenni (vmivel)
zdać a. zdawać sprawę (z czego) – számot adni
(vmiről)
zdać sprawozdanie (z czego) – jelentést tenni;
beszámolni (vmiről)
zdać a. zdawać sprawozdanie z działalności –
beszámol működéséről
zdać urząd komu – hivatalt átadni vkinek
zdać a. zdawać (zdaje) egzamin z całego
materiału – szigorlatozni
zdać z czegoś sprawę – számot adni vmiről
zdał egzamin na dostatecznie – elégségesen
vizsgázott
zdałem maturę – érettségiztem
zdałem maturę bez pomocy – segítség nélkül
leérettségiztem
zdać się — zdawać się [1. polegać na kimś w
jakiejś sprawie; 2. wywołać wrażenie
czegoś; 3. zdaje się: ktoś sądzi coś z dużym
prawdopodobieństwem; 4. daw. nadawać
się
do
czegoś]
–
megnyugodni,
belenyugodni, megadja magát; alkalmas, jó
(vmire)
zdać się na czyj sąd – vkinek az ítételére bízza
magát
zdać się na (czyją) łaskę – (vkinek) a kényérekedvére bízza magát
zdać się na kogo/co – bízni vkiben/vmiben
zdać się na los – a sorsra v. sorsára bízza magát
zdać się na łaskę i niełaskę – (vkinek) a kényérekedvére bízza magát; megadja magát
zdaję mi się – azt hiszem, úgy vélem, úgy
gondolom
zdaję mi się, że… – azt hiszem, hogy…; az az
érzésem, hogy…
zdający egzamin – vizsgázó
zdalnie – távolról, nem közvetlenül
zdalnie sterowany – távirányítású
zdalny, -a, -e o urządzeniach: sterowany lub
kontrolowany na odległość za pomocą
specjalnej aparatury] – távzdalne kierowanie – távirányítás
zdalne sterowanie – távirányítás
zdalny alarm samochodowy (stereowany za
pomocą pilota) – távirányítású autóriasztó
zdania bezspójnikowe – kötőszó nélküli mondatok
zdania sprzeczne [log. dwa zdania, z których
jedno orzeka coś, czemu drugie zaprzecza]
– ellentétes mondat
-
Wersja 01 01 2017.
zdania złożone współrzędne i podrzędne –
mellérendelt és alárendelt mondatok
zdanie (łac. sententia) [1. myśl wyrażona
słowami; 2. opinia o kimś lub czymś;
3. jęz. zespół wyrazów powiązanych
zależnościami
gramatycznymi
i
zawierający orzeczenie; 4. log. sensowne
wyrażenie
oznajmiające
podlegające
falsyfikacji; 5. czterotaktowa część utworu
muzycznego stanowiąca logiczną całość; 6.
w językoznawstwie termin ten oznacza
wypowiedzenie
służące
do
zakomunikowania jakiejś treści] – letétel
(vizsgáról); vélemény, jelentés; állásfoglalás;
(pogląd) vélemény, nézet (moim zdanbiem:
véleményem szerint); szentencia: erkölcsi
alapelvet, általános igazságot kifejező velős
mondás; (gram) mondat [A beszéd, a
közlemény természetes egysége, amely a
beszélőnek egy valóságra vonatkoztatott,
kerek tudattartalmát, és ehhez való
állásfoglalását fejezi ki, s amelyet a nyelvtani
szerkesztés és hanglejtés viszonylagos
lezártsága jellemez.]
Zdanie to typ wypowiedzenia (por. ->
wypowiedzenie); jego wyróżnikiem jest to, że
zawiera orzeczenie, czyli osobową formę
czasownika. Ze względu na budowę zdania
dzielimy na pojedyncze i złożone. Zdania
pojedyncze zawierają tylko jedno orzeczenie,
wśród nich wyróżniamy:
• zdania pojedyncze nierozwinięte – są
ograniczone do samego orzeczenia lub
podmiotu i orzeczenia: Idę; Joasia śpi;
• zdania pojedyncze rozwinięte – zostały
wzbogacone o określenia orzeczenia i
podmiotu: Idę sama do babci przez ciemny
las; Mała Joasia śpi spokojnie w sypialni.
Zdania złożone zawierają dwa albo więcej
(zdania wielokrotnie złożone) orzeczeń,
wśród nich wyróżniamy:
• zdania złożone współrzędnie – zdania
składowe są połączone spójnikowo a.
bezspójnikowo,
są
względem
siebie
niezależne
(tj.
mogą
funkcjonować
samodzielnie jako zdania pojedyncze): Leżę i
patrzę na deszcz; Pada deszcz, nie chce mi się
wstawać z łóżka;
• zdania złożone nadrzędno-podrzędnie –
zdania składowe połączone są zaimkami
względnymi lub spójnikami, są od siebie
zależne, tj. zdanie nadrzędne może
funkcjonować samodzielnie jako zdanie
pojedyncze
(z
wyjątkiem
zdań
podmiotowych i orzecznikowych), ale zdanie
podrzędne, uzupełniające treść zdania
nadrzędnego,
już
samodzielnie
funkcjonować nie może: Leżę w łóżku, kiedy
oglądam telewizję. Zdanie nadrzędne: Leżę w
łóżku (kiedy?), zdanie podrzędne: kiedy
oglądam telewizję. Nie chce mi się wstawać z
łóżka, ponieważ pada deszcz. Zdanie
8250
nadrzędne: Nie chce mi się wstawać z łóżka,
(dlaczego?), zdanie podrzędne: ponieważ
pada deszcz.
Jeszcze
o
zdaniach
podrzędnych
Ze względu na funkcję, jaką pełnią w zdaniu
(łatwo rozpoznawalną po pytaniach, na które
odpowiadają), zdania podrzędne dzielą się na:
• przydawkowe (jaki? który? ile?): Lubię ludzi,
którzy są weseli; Człowiek, który pali
papierosy, żyje krócej;
• dopełnieniowe: (kogo? czego? komu? czemu?
kogo? co? kim? czym? o kim? o czym?):
Marzę o tym, by się wreszcie wyspać; Nie
wiem, gdzie ona się podziewa;
• okolicznikowe miejsca (gdzie? skąd?
dokąd?): Tam, gdzie dziś stoją bloki, niegdyś
rósł las;
• okolicznikowe czasu (kiedy?): Kiedy przyszła,
było już za późno;
• okolicznikowe celu (po co? w jakim celu?):
Jadę tam, żeby to wszystko zobaczyć na własne
oczy;
• okolicznikowe przyczyny (dlaczego? z jakiej
przyczyny?): Ponieważ nie mam pieniędzy,
nie wyjadę na wakacje;
• okolicznikowe warunku (pod jakim
warunkiem?): Przyjdę, jeśli będzie ładna
pogoda;
• okolicznikowe przyzwolenia (mimo co?):
Przyjdę na twoje urodziny, mimo że mnie nie
zaprosiłeś;
• okolicznikowe stopnia i miary (jak bardzo? w
jakim stopniu?): Wiało tak mocno, że
obawialiśmy się huraganu;
• okolicznikowe skutku (z jakim skutkiem?):
Zachowywali się tak niegrzecznie, że przyszedł
dyrektor;
• podmiotowe (kto? co?): Zaskoczyło mnie to,
co się wydarzyło;
• orzecznikowe (jaki jest? kim, czym jest?):
Jaki jest pan, taki jest kram.
Zdania można też różnicować pod względem
funkcji, zadań, które pełnią. Wyróżnimy wtedy
zdania:
• orzekające (oznajmujące) – informują o
czymś: Jest ciemno;
• rozkazujące (żądające) – wywierają presję,
nakazują, zakazują: Śpij!; Nie rób tego!;
• wykrzyknikowe – wyrażają uczucia, emocje:
A niech cię kule biją!;
• pytające – zawierają pytanie: Która jest
godzina?;
• życzące – wyrażają życzenie: Oby ci się udało!
Uwaga! Znaki interpunkcyjne zamykające
zdanie nie przesądzają o jego funkcji: Proszę
usiąść to zdanie rozkazujące, choć kończy się
kropką, a nie wykrzyknikiem.
Osztályozása:
- Tartalom szerint van kijelentő, kérdő,
felkiáltó, óhajtó, felszólító mondat;
- szerkezet
szerint
egyszerű,
összetett,
többszörösen összetett mondat;
-
Wersja 01 01 2017.
- logikai minőség szerint: állító, tagadó
mondat.
Az egyszerű mondat lehet:
- tőmondat (pl.: Süt a nap.);
- bővített mondat (pl.: Ma melegen süt a
nap.);
- hiányos mondat (pl.: Kopogtak? Igen.).
Az összetett mondat lehet:
- alárendelő (alanyi, tárgyi, állítmányi,
határozói, jelzői. Pl. alanyi: "Az nem lehet,
hogy annyi szív hiába onta vért" Vörösmarty Mihály) és
- mellérendelő
(kapcsolatos,
ellentétes,
választó, következtető, magyarázó. Pl.:
kapcsolatos: "Hallgatnak ők is, én is
hallgatok." - Kosztolányi Dezső).
zdanie analityczne [log. zdanie, któremu nie
można zaprzeczyć bez naruszenia reguł
znaczeniowych] – analitikus v. analitikai v.
elemző mondat
zdanie apodyktyczne [log. zdanie, w którym
występuje np. słowo musi lub zwrot jest
rzeczą konieczną, aby] – apodiktikus (=
szükségszerű, követelményt megfogalmazó)
mondat
zdanie asertoryczne [log. zdanie stwierdzające
dany stan rzeczy, a więc mówiące o stanie
faktycznym, a nie możliwym lub
pożądanym] – asszertórikus mondat
zdanie bezpodmiotowe [jęz. zdanie niemające
podmiotu] – alany nélküli (hiányos) mondat
zdanie bezpodmiotowe – alanytalan mondat
zdanie bezpodmiotowe [jęz. zdanie niemające
podmiotu] – alanytalan mondat
zdanie celowe [jęz. zdanie podrzędne pełniące
funkcję okolicznika celu] – (gram)
célmondat; célhatározó mondat
zdanie
dopełnieniowe;
zdanie
(złożone
podrzędnie) dopełnieniowe [1. jęz. zdanie
podrzędne pełniące funkcję dopełnienia;
zdanie dopełnieniowe jest zdaniem
pobocznym zastępującym dopełnienie
zdania głównego] – kiegészítő mondat;
tárgyi mellékmondat
zdanie egzaminu – próbatétel
zdanie egzystencjalne [log. zdanie stwierdzające,
że coś istnieje lub nie istnieje] –
egzisztenciális mondat
zdanie eliptyczne [jęz. zdanie, w którym
opuszczony jest jakiś człon] – elliptikus
mondat
zdanie główne a. główeń, nadrzędne [jęz. zdanie,
któremu podporządkowane jest zdanie
podrzędne] – főmondat
zdanie gramatycznie poprawnie zbudowane –
nyelvtanilag helyes v. jól formált mondat
8251
zdanie jednostkowe [log. zdanie, którego
orzeczenie stosuje się do jednego
desygnatu] – egyedi mondat
zdanie minimalne – tőmondat
zdanie muzyczne [cząstka budowy formalnej
utworu składająca się w klasycznej postaci
często z czterech taktów (tzw. czterotakt),
tj. np. z dwóch fraz dwutaktowych,
tworząca
pewną
logiczną
całość
wyrazowoą,
zakończona
nierzadko
kadencją] – zenei mondat (terjedelmi,
tagoltsági és hangnemi változatok)
zdanie nadrzędne – főmondat
zdanie nie domówione – befejezetlen mondat
zdanie niekompletne – hiányos mondat
zdanie niepoprawne – helytelen mondat
zdanie nierozwinięte, proste [jęz. zdanie
składające się z podmiotu i orzeczenia] –
(nyelvtan) tőmondat
zdanie niezależne [jęz. każde ze zdań
pojedynczych wchodzących w skład
zdania
złożonego
współrzędnie]
–
mellérendelt mondat
zdanie ogółu – közvélemény, általános élemény
zdanie oklepany – elcsépelt frázis
zdanie
okolicznościowe;
zdanie
(złożone
podrzędnie)
okolicznikowe;
zdanie
podrzędne okolicznikowe – (nyelvt.)
határozói mondat; határozói alárendelő
mellékmondat
zdanie okresowe – körmondat
zdanie określające – határozó mellékmondat
zdanie orzekające – (gram) kijelentő mondat
zdanie
orzecznikowe;
[zdanie
(złożone
podrzędnie) orzecznikowe łączy się ze
zdaniem nadrzędnym za pomocą kto, co,
który, jaki, ile w dowolnym przypadku,
czasem także że, aby.] – állítmányi
mellékmondat [a főmondat állítmányát fejti
ki. Utalószavai: az, azok, azé, azoké, olyan,
olyanok, olyané, olyanoké, akkora,
akkorák, annyi.]
zdanie oznajmujące [powiadamia nas o kimś lub
o czymś. Zakończone jest kropką. Dzisiaj
jest słoneczna pogoda.] – (gram) kijelentő
mondat
zdanie poboczne – (gram) (mellék- és alárendelt)
mellékmondat; alárendelő összetett mondat
zdanie poboczne podmiotowe; zdanie (złożone
podrzędnie)
podmiotowe
–
alanyi
mellékmondat [a főmondat alanyát fejti ki.
Utalószavai: az, azok, olyan, olyanok,
akkora, akkorák, annyi.]
zdanie poboczne podrzędne – alárendelt
mellékmondat
-
Wersja 01 01 2017.
zdanie poboczne przedmiotowe – tárgyi
mellékmondat [A tárgyi mellékmondat a
főmondat tárgyát fejti ki. Az utalószó mindig
tárgyragos mutató névmás. Utalószavai: Azt,
azokat, azét, olyant,olyanokat, akkorát,
akkorákat, annyit]
zdanie poboczne przydawkowe; zdanie (złożone
podrzędnie) przydawkowe –
jelzői
mellékmondat [A főmondatban lévő jelzőt
fejti ki a mellékmondat. Annyiféle jelzői
mellékmondat van, ahányféle jelző. Jellemző
utalószavuk távolra mutató mutató névmás
főnévi, melléknévi vagy számnévi értékű
alakja]
zdanie podrzędne [jęz. zdanie zależne od zdania
nadrzędnego] – (gram) alárendelt mondat;
alárendelő mellékmondat
zdanie podrzędnie złożone [[zdanie złożone z
wielu zdań składowych, w którym jedno z
nich (zdanie podrzędne) wynika z drugiego
(zdania nadrzędnego) i zastosowane
samodzielnie nie zachowuje sensu, np.
Okazało się, że pisały o tym wszystkie gazety.
Zdania
składowe
oddziela
się
przecinkiem.] – alárendelt összetett mondat
zdanie pojedyncze [jęz. zdanie zawierające tylko
jedno orzeczenie. To zdanie, które zawiera
tylko jeden czasownik. Idę na spacer. ] –
(nyelvt) egyszerű mondat; tagmondat,
mondategység
zdanie poprawne gramatycznie – nyelvtanilag
helyes mondat
zdanie
porównawcze
[jest
zdaniem
okolicznikowym sposobu i odpowiada na
pytanie] – hasonlító mellékmondat
zdanie proste – (gram) tőmondat; egyszerű mondat
zdanie przeczące – (gram) tagadó mondat
zdanie przyczynowe [jęz. zdanie podrzędne
pełniące funkcję okolicznika przyczyny] –
okhatározói
mondat;
okhatározó
mellékmondat
zdanie przydawkowe – jelzői mellékmondat
zdanie przyzwalające [jęz. zdanie podrzędne
pełniące
funkcję
okolicznika
przyzwolenia] – megengedő mondat
zdanie pytające a. pytajne [jest pytaniem o coś
lub o kogoś. Zakończone jest znakiem
zapytania. Kiedy do mnie przyjdziesz?] –
(gram) kérdő mondat
Zdania pytajne w łacinie są to zdania
wprowadzone przez zaimek pytajny lub
partykułę pytajną; w języku literackim zdania
pytajne, o których tego, że są pytajne,
dowiadujemy się tylko z kontekstu, występują
rzadziej (np. Catull. 29,5: Cinaede Romule,
haec uidebis et feres?).
zdanie rozkazujące [wyraża rozkaz, polecenie,
życzenie, prośbę. Zakończone jest kropką
8252
lub wykrzyknikiem. Wyłącz ten telewizor!]
– felszólító mondat
zdanie rozwinięte – (gram) bővített mondat
zdanie sprawy z czego – beszámoló, jelentés v.
jelentéstétel vmiről
zdanie twierdzące – állító mondat
zdanie u sądu [Kondemnatę (ob.) nazywano po
polsku „zdaniem u sądu”. Prawo z r. 1347
stanowiło, iż zdany u Sądu „in instanti
iścić się ma”, a strona trzykroć wołana,
gdyby nie stanęła, aż ku ostatniej godzinie,
kiedy Sąd wstawać ma, zdana być ma.] –
(lat.) kondemnáció; elitélés, elmarasztalás;
ítélet
zdanie warunkowe [zdanie warunkowe jest
zdaniem
pobocznym]
–
feltételes
mellékmondat [a feltételes mondatok
szabatos használata segíti gondolataink
árnyalt előadását, pl. "Ne tegye föl a kérdést,
ha fél a választól!"]
zdanie wielokrotnie złożone – többszörösen
összetett mondat
zdanie współrzędne [jęz. jedno ze zdań
pojedynczych wchodzące w skład zdania
złożonego
współrzędnie]
–
(gram)
mellérendelt mondat; mellérendelő mondat
zdanie współrzędne łączne; zdania współrzędnie
złożone
łączne
[Zdania
połączone
stosunkiem łącznym wyrażają czynności
(lub oznaczają stany) odbywające się bądź
w tym samym czasie, bądź jedna
następuje po drugiej. Często czynności te
połączone są także przestrzennie, a ich
treść jest w jakiś sposób związana. Są
przedstawiane w postaci wykresu — … —
. Zdania składowe połączone są
spójnikami łącznymi i, oraz, a, aż, jak
również, jak i, tudzież, a także, a następnie,
a potem, i… i, to, to… to, czy… czy, czyli
(przestarzałe), lecz, nie tylko… lecz także,
nie tylko… ale i, nie dość że… to jeszcze,
nie dość że… ale jeszcze.] – kapcsolatos
mellérendelő összetett mondat
[a
kapcsolatos mellérendelésben a második
tagmondat továbbfűzi, újabb tartalommal
egészíti ki az elsőt (nemcsak … hanem … is,
sem … sem, is … is). pl. Csillapodik a szél,
csendesedik az eső.]
zdanie
współrzędne
rozłączne;
zdania
współrzędnie złożone rozłączne [Zdania
takie zawierają treści, z których jedna
wyklucza
istnienie
drugiej.
Są
przedstawiane w postaci wykresu —< …
>—. Zdania składowe połączone są
spójnikami rozłącznymi albo, albo też,
albo… albo, lub, lub też, czy, czy… czy, czy
też, czy może raczej, bądź, bądź… bądź, to…
to.] – választó mellérendelt mondat [a
-
Wersja 01 01 2017.
választó mondat tagmondatai különféle
lehetőségeket
tartalmaznak.
jellemző
kötőszava: vagy, vagy … vagy]
zdanie współrzędne przeciwstawne; zdania
współrzędnie
złożone
przeciwstawne
[zdania tego typu wyrażają treści
przeciwstawne
w
zakresie
czasu,
przestrzeni, sposobu, osoby itd. są
przedstawiane w postaci wykresu —> …
<—. Zdania składowe połączone są
spójnikami przeciwstawnymi a, ale, lecz,
zaś, jednak, jednakże, a jednak, aczkolwiek,
natomiast, tymczasem, a tymczasem, za to,
mimo że, a mimo to, choć, atoli, lubo,
wszak, wszakże, a przecie, owszem, tylko.
Spójniki zaś, jednak, wszak zajmują
niekiedy (zwłaszcza w starszych tekstach)
drugą lub dalszą pozycję w zdaniu] –
ellentétes mellérendelt mondat [az ellentétes
mellérendelés két mondat szembeállítására
(azonban, ellenben, pedig), vagy egymást
kizáró tartalmára épül.]
zdanie
współrzędne
wynikowe;
zdania
współrzędnie złożone wynikowe [Treść
jednego ze zdań jest wskazana jako wynik
treści drugiego zdania. są przedstawiane
w postaci wykresu —> … >—. Pierwszy
typ zdań wynikowych składa się ze zdania
wyrażającego przyczynę oraz zdania
wprowadzonego spójnikiem wynikowym i,
a, więc, tak więc, tak że, dlatego, w wyniku
czego, zatem, toteż, tedy, to, to i, przeto, za
to, stąd.] – következtető mellérendelt mondat
[a következtető mondat második tagmondata
az elsőből adódó következtetést, okozatot,
következményt mondja meg. jellemző
kötőszava: tehát, így, ezért.]
zdanie
współrzędne
włączne;
zdania
współrzędnie złożone wyłączające [W
tradycyjnej gramatyce zdania wyłączające
zaliczane są do łącznych lub do
rozłącznych. Oznaczają one, że żadna z
wymienionych czynności nie zaszła. zdania
składowe połączone są tu spójnikami
wyłączającymi ani, ani też, ani… ani, ni,
ni… ni] – kapcsolatos mellérendelő összetett
mondat
zdanie współrzędne wyjaśniające; zdania
współrzędnie
złożone
wyjaśniające
[Zwane
są
także
zdaniami
synonimicznymi lub włącznymi, dawniej
zaliczano je do zdań łącznych. Treść obu
zdań uzupełnia się nawzajem, drugie
zdanie jest omówieniem treści pierwszego
lub wyszczególnieniem. Są przedstawiane
w postaci wykresu — === —. Zdania
składowe połączone są spójnikami czyli, to
jest, to znaczy, to znaczy że, innymi słowy,
więc, a więc, mianowicie, bowiem] –
8253
magyarázó mellérendelő összetett mondat [a
magyarázó mondatban a második tagmondat
az elsőben adott tartalom okát, indokát,
előzményét
világítja
meg.
jellemző
kötőszava: hiszen, tudniillik, ugyanis]
zdanie współrzędne złożone [Zdania składowe
nie
zależą
jedno
od
drugiego
gramatycznie, ale ich treści łączą się w
przestrzeni i czasie. Taka składnia
określana
jest
jako
parataksa.
Zewnętrznie
są
albo
połączone
bezspójnikowo (asyndetycznie), albo przy
pomocy spójników (syndetycznie). Można
je zastąpić sekwencją dwóch zdań.] –
mellérendelt összetett mondat
zdanie wtrącone [zdanie umieszczone w środku
innego zdania, będące jego rozwinięciem]
– közbevetett mondat (ang. parenthesis)
zdanie
wykrzyknikowe
[wyraża
uczucia
mówiącego, np. radość, zniecierpliwienie,
gniew. Zakończone jest wykrzyknikiem.
Jaka dzisiaj jest piękna pogoda!] – (gram)
felkiáltó mondat
zdanie
wyrwane
z
kontekstu
–
szövegösszefüggésből kiragadott mondat
zdanie
względne
–
(gram)
vonatkozói
mellékmondat [mindig egy a főmondatban
álló
főnévre
vonatkozó
információt
tartalmaz]
zdanie zakazujące – tiltó mondat
zdanie zależne [jęz. każde ze zdań podrzędnych
wchodzących w skład zdania złożonego
podrzędnie] – alárendelt mondat
zdanie zanurzone – beágyazott mondat
[beágyazott mondatok kötőszava, tehát
hiánya a beágyazás képességének hiányából
fakadhat. Az ok-okozati viszony azonban
nem teljesen egyértelmű: lehetséges, hogy a
kötőszó előhívásának gátoltsága miatt nem
jöhetnek
létre
a
beágyazott
mellékmondatok.]
zdanie złożone [to zdanie, które zawiera dwa lub
więcej czasowników. Mama gotuje obiad i
piecze ciasto.] – összetett mondat
zdanie życzące [wyrażają życzenie: Oby ci się
udało! Uwaga! Znaki interpunkcyjne
zamykające zdanie nie przesądzają o jego
funkcji: Proszę usiąść to zdanie
rozkazujące, choć kończy się kropką, a nie
wykrzyknikiem] – nyelv. óhajtó mondat
zdaniem (jego/jej) – azon a véleményen van
zdaniem specjalistów – a szakemberek véleménye
v. szakvéleménye szerint
zdaniowy, -a, -e – mondat-, mondatbeli
zdanko – mondatocska
zdany na czyjąś łaskę – kiszolgáltatott
-
Wersja 01 01 2017.
zdarcie [1. (ubrania i moda) zniszczenie butów; 2.
grozi ulubionym butom] – elnyüvődés,
eltépés, tönkremenés, lenyúzás; horzsolás
zdarty, -a, -e – elnyűtt, elnyüvődött, eltépett,
elszaggatott
zdarte ubranie – elnyűtt öltöny
zdarty głos – szaggatott hang
zdarty w strzępy – foszlányokra tépett
zdarzać kogoś z kimś – megcsalni vkit vkivel
zdarzenia niezależne – független események
zdarzenie [to, co się stało] – eset, esemény,
történet, tett, tény, cselekedet, eset, kaland
zdarzenie losowe, przypadkowe [mat. zdarzenie,
którego zaistnienie zależy od przypadku] –
véletlen esemény
zdarzenie miało miejscie wczoraj – ez az eset
tegnap történt
zdarzyć — zdarzać [stać się przyczyną czegoś] –
vmi okból történni, adódni, akadni
zdarzyć się — zdarzać się [1. stać się;
2. występować sporadycznie; 3. czasami
coś robić] – előfordulni, történni,
megtörténni, megesni, adódni, előadódni,
akadni; végbemenni (végbemegy); van úgy,
hogy…
zdarza się – vmi előfordul v. bekövetkezik
zdarzył się wypadek – baleset történt; megtörtént a
szerencsétlenség v. baleset
zdarzyła się okazja – alkalom adódott v.
kínálkozott
zdatność – képesség, adottság, alkalmasság,
tehetség, ügyesség
zdatny, -a, -e [nadający się do czegoś] – alkalmas,
megfelelő, képes (vmire); használható,
megfelelő, tehetséges
zdatny do picia – iható
zdatny do pracy – munkabíró; munkaképes
zdatny do służby wojskowej; zdatny do wojska –
katonai szolgálatra alkalmas
zdawać (zdaję, zdaje; zdawał) – letenni, leadni,
átadni, átruházni; (átv.) teljesíteni, tenni
zdawać egzamin – vizsgázni
zdawać egzamin pisemny – írásbeli vizsgát tenni;
írásbelizni
zdawać egzamin ustny – szóbeli vizsgát tenni;
szóbelizni
zdawać egzamin wstępny – felvételizni
zdawać egzamin z całego materiału –
szigorlatozni vmiből
zdawać kolokwium – kollokválni
zdawać maturę – érettségizni, letenni az érettségit
zdawać rachunek – számot adni, leszámolni
8254
zdawać sobie sprawę z czegoś – tisztában lenni
vmivel; tudatában van vminek; felfogni,
megérteni vmit
zdawać sprawę (z czego) – beszámolni (vmiről)
zdawać sprawozdanie (z czego) – beszámolni
(vmiről)
zdawać z czego sprawę – számot adni v.
beszámolni vmiről
zdawać się – látszani, tetszeni, tűnni
zdaje się – úgy látszik
zdaje ci się – ezt te csak hiszed v. ez neked csak
úgy tűnik
zdaje mi się – azt hiszem; az a véleményem, úgy
látszik, nekem úgy tűnik; úgy gondolom
zdaje mu/jej się – úgy tűnik neki
zdawczy, -a, -e [dotyczący przekazywania
obowiązków, pracy itp.] – leadó-, ledási
zdawka – (dawna) visszajáró összeg, aprópénz
zdawkowo – (átv.) elcsépelten, mindennapian;
kurtán
zdawkowość – (átv.) vminek elcsépelt, mindennapi
volta; mindennapiság
zdawkowy, -a, -e [o wypowiedziach i gestach:
oszczędny, wynikający z grzeczności lub
konieczności] – (átv.) elcsépelt, mindennapi;
váltó, apró; kurta
zdawkowa moneta – váltópénz, aprópénz
zdawkowy komplement – elcsépelt bók
zdążyć — zdążać [1. przybyć dokądś na czas;
2. skończyć jakąś pracę w określonym
czasie; 3. dotrzymać komuś kroku] – (na
co) elérni (vmit); (dokąd) eljutni, elérni;
odaérni, idejében jönni, igyekezni, jókor
érkezni, igyekezni (igyekszik); ráérni
zdążać dokąd – igyekszik vhová
zdążać na pociąg – elérni a vonatot
zdąży pan z tym! – ne siesse el ezt! ráér ezzel!
zdążyć (co) zrobić – időben elkészül (vmivel),
időben megcsinál (vmit)
zdążyć na coś – ráérni vmire
zdążyć na czas – időben elkészülni a. odaérni
zdążyć na określoną godzinę – odaérni a jelzett
órára v. időre
zdążyć na pociąg – eléri a vonatot
zdążyć wykończyć pracę – idejében befejezi a
munkát
zdeb [ostronos; ssak z rodziny szopów] - (áll.)
koáti
zdecentralizować [dokonać decentralizacji] –
decentralizálni, széttelepíteni, leépíteni;
szétszórni
zdecentralizować
urzędy
–
hivatalokat
széthelyezni v. szétosztani v. decentralizálni
-
Wersja 01 01 2017.
zdecentralizowany, -a, -e – decentralizált,
széttelepített, leépített; szétszórt
zdechlak [pot. człowiek chorowity, słaby
fizycznie] – döglődő állat; (átv.) nyamvadt
ember
zdechły, -a, -e [1. pot. o zwierzęciu: taki, który
zdechł; 2. pot. słaby fizycznie, chorowity;
3. pot. wyczerpany, zmęczony; 4. pot.
zwiędły] – döglött, megdöglött; holt,
élettelen; meggebedt
zdechły pies – döglött kutya
zdechnąć (zdechnę, zdechnie; zdechł) — zdychać
[1. pot. o zwierzęciu: skończyć życie;
2. zdychać: pot. cierpieć; 3. pogard.
umrzeć; 4. zdychać: pot. chylić się ku
upadkowi] – kimúlni, megdöglik (meghal);
(argó) kinyiffant; kipurcant; kifingott;
kínlódni, vesződni; (áll.) elpusztulni,
dögleni, megdögleni, elhullani, felfordulni
zdechł jak pies/zwierzę – (argó) megdöglött, mint
egy kutya/állat (meghalt)
zdechnij! – (wulg.) dögölj meg!
zdecydować (zdecyduje) [1. powziąć decyzję w
jakiejś sprawie; 2. odegrać w czymś
decydującą
rolę]
–
elhatározni,
meghatározni, dönteni, eldönteni, döntést
hozni; rábeszélni vkit vmire
zdecydować o czymś – dönteni v. határozni vmiről
v. vmiben
zdecydować się [1. powziąć decyzję; 2. zostać
rozstrzygniętym] – (na co) elhatározza
magát (vmire); dönteni (vmiről); elszánja
magát (vmire); eltökéli v. rászánja magát
zdecydować się na wyjazd zagranicę – külföldi
útra határozza el v. szánja rá magát
zdecydowanie1
–
határozottan,
elszántan,
kategórikusan,
biztosan;
kimondottan;
visszavonhatatlanul
zdecydowanie2 [pewność siebie] – határozottság,
elszántság, elhatározás, eldöntés, határozat,
döntés
zdecydowanie się – elhatározás, eldöntés
zdecydowany, -a, -e [1. taki, który szybko
podejmuje
decyzje;
2. taki,
który
zdecydował się na coś; 3. będący wyrazem
podjęcia
przez
kogoś
decyzji;
4. niepozostawiający
wątpliwości]
–
elhatározott, elszánt, szilárd, határozott,
erélyes; döntő; eldőlt; szilárd, abszolút;
markáns
zdecydowana większość – szilárd többség
zdecydowane kroki – döntő lépések
zdecydowane zwycięstwo – fölényes, elsöprő,
fölényes győzelem
zdecydowany na śmierć – halálraszánt
8255
zdecydowany na wszytko – mindenre elszánt v.
kész
zdecydowany zamiar – feltett szándék
zdecydowany zwolennik kogo/czego – elkötelezett
híve vkinek/vminek
zdefektować
[1. spowodować
defekt;
2. spowodować
uszkodzenie
lub
niekompletność książki lub czaspisma] –
megrongálni, elrontani, hiányossá tenni
zdefektowany, -a, -e – megrongált, elrontott,
hiányossá tett
zdefiniować [1. sformułować definicję; 2. opisać
charakter
jakiegoś
zjawiska]
–
meghatározni, értelmezni, definiálni
zdefiniować coś – definiálni vmit
zdefiniowanie – meghatározás, értelmezés
zdefiniowany, -a, -e – meghatározott, értelmezett,
definiált
zdeformować [1. spowodować, że coś straci
właściwą formę; 2. wypaczyć sens czegoś;
3. spowodować wynaturzenia czyjejś
psychiki, jakichś relacji itp.] – eltorzítani,
elcsúfítani, deformálni
zdeformować się [1. ulec deformacji; 2. o treści,
sensie czegoś: ulec wypaczeniu; 3. ulec
wynaturzeniu] – eltorzulni, elcsúfulni,
deformálódni
zdeformowanie – eltorzítás, deformálás
zdeformowanie gustu – az ízlés eltorzítása
zdeformowanie ubranie – az öltöny deformálása
zdefraudować [dopuścić się defraudacji] –
sikkasztani, elsikkasztani; (pénzt) hűtlenül
kezelni
zdefraudowanie – sikkasztás
zdefraudowanie 50 miliardów dolarów – 50
milliárd dollár elsikkasztása
zdegenerować [1. spowodować upadek moralny,
ideowy; 2. spowodować zwyrodnienie
biologiczne] – elfajulni, elkorcsosulni,
degenerálódni
zdegenerować się [1. ulec demoralizacji; 2. ulec
degeneracji biologicznej] – elfajulni,
elkorcsosodni,
elsatnyulni;
elfajzik,
elkorcsosodik, degenerálódik
zdegenerowanie – elfajulás, elkorcsosulás, elfajzás,
degenerálódás
zdegenerowanie narodu – a nemzet elkorcsosulása
v. degenerálódása
zdegenerowany, -a, -e – biol. elfajult,
elkorcsosodott, elkorcsosult, elfajzott, korcs,
satnya; orv. degenerált; terhelt
zdegradować [1. przenieść kogoś ze stanowiska
wyższego na niższe lub pozbawić kogoś
stopnia służbowego lub godności; 2. wojsk.
karnie przenieść kogoś do stopnia
szeregowca; 3. obniżyć wartość czegoś;
-
Wersja 01 01 2017.
4. spowodować zniszczenie środowiska
naturalnego] – degradálni, ledegradálni;
lefokozni, rangjától megfosztani
zdegradować kogoś – lefokozni, degradálni vkit;
rangjától v. tisztségétől megfosztani vkit
zdegradować oficera – tisztet lefokozni
zdegradowany, -a, -e – átv. lecsúszott; degradált
zdegustować [wywołać czyjąś niechęć] – (dawno)
meguntatni (vmivel vmit); undort v. utálatot
ébreszteni (vkiben vmihez)
zdegustowany, -a, -e – megúnt, megutált
zdehumanizować [pozbawić kogoś lub coś cech
ludzkich]
–
elemberteleníteni,
dehumanizálni
zdejmować (zdejmuje) [zob. zdjąć] – levenni,
levetni; leszedni, leszerelni, leemelni; (foto)
lefényképezni, felvenni, levenni
zdejm kapelusik – vedd le a kalapod
zdejmować a. zdjąć kapelusz – kalapot emel
zdejmować łupinę – hámozni
zdejmij z siebie płaszcz – vedd le (magadról) a
felöltőt; vedd le a felöltődet v. kabátodat
zdejmować (zdjąć) buty – lehúzni a cipőt
zdejmować kapelusz – levenni a kalapot; kalapot
emelni
zdejmować a. zdjąć z porządku dziennego –
levenni a napirendről; lekerül a napirendről
zdejmować pończochy – lehúzza v. leveszi a
harisnyát
zdejmować rękawiczki – lehúzza a kesztyűjét
zdejmować ubranie – levenni a ruhát,
levetkőztetni vkit
zdejmować swoje ubranie – levetkőzni, leveti a
ruháját
zdejmować a. zdjąć z (czyich) pleców – levesz a
válláról
zdejmować z siebie ubranie – levetkőzni, leveszi
magáról a ruhát
zdejmować z wagi – mérlegről levenni
zdejmowanie – levevés, levéltel, leemelés; felvétel
készítése, fényképezés
zdejmowanie klątw – az átok leemelése v. levétele
zdejmowanie ubrań – vetkőzés; a ruhák lvétele
zdejmowany, -a, -e – levett, leemelt; (foto) levett,
lefényképezett
zdejmowana pokrywka – levett fedő
zdekatyzować [poddać dekatyzacji] – (materiał)
beavatni
zdekatyzować matweriał – anyagot beavatni
zdeklarować się [zdecydowanie opowiedzieć się
za kimś lub czymś albo przeciw komuś lub
czemuś] – deklarálni, nyilatkozni; megkérni
a leány kezét
8256
zdeklarowany,
-a,
-e
[zdecydowanie
opowiadający się za kimś lub czymś albo
przeciwko komuś lub czemuś] – deklarált,
határozott,
kijelentett,
kinyilvánított,
kinyilatkoztatott,
nyilvános,
bevallott,
beismert
zdeklarowany wróg – határozott v. nyilvánvaló
ellenség
zdeklasować [1. obniżyć pozycję społeczną lub
towarzyską jakiejś osoby lub grupy ludzi;
2. osiągnąć rezultat znacznie lepszy niż
przeciwnicy] – deklasszálni
zdeklasować się [ulec deklasacji] – deklasszálódni
zdeklasowany, -a, -e – osztályából kiesett,
lezüllött, deklasszált; lecsúszott
zdeklasowane
społeczeństwo
–
lezüllött
társadalom
[społeczeństwo
było
już
zdeklasowane i zbiedniałe: a társadalom már
deklasszált és elszegényedett volt]
zdekompletować [uczynić coś niekompletnym] –
megcsonkítani, teljességet v. sorozatot
bontani
zdekompletować się [stać się niekompletnym] –
csonkulni, megbomlani
zdekoncentrować
[1. rozproszyć
coś
na
większym
obszarze;
2. spowodować
rozproszenie czyjejś uwagi] – megzavarni,
zavarba hozni
zdekoncentrować się [przestać skupiać uwagę na
czymś] – zavarba jönni, megzavarodni
zdekoncentrowany, -a, -e – megzavart,
megzavarodott; zavarba hozott
zdekonspirować [ujawnić coś tajnego] –
összeesküvést, cselszövést leleplezni [polski
szyfr dyplomatyczny zdekonspirowany przez
Niemców: a németek által megfejtett v.
felfedett lengyel diplomáciai titkosírás v.
rejtjel]
zdekonspirować się [1. zdekonspirować samego
siebie; 2. zostać zdekonspirowanym] –
felfedi önmagát, leleplezi magát
zdekonspirowany, -a, -e – leleplezett, felfedett
zdelegalizować uznać coś za nielegalne] –
legalitásától megfosztani, illegálissá tenni
zdelegalizować się [stać się nielegalnym] –
illegálissá válni
zdelikatnieć – kifinomulni
zdemaskować [ujawnić prawdę o czymś złym lub
nielegalnym] – leleplezni, leplet lerántani
zdemaskować agenta – leleplezni a kémet
zdemaskować coś – leleplezni vmit
zdemaskować oszusta – leleplezi a csalót
zdemaskować się [zdemaskować samego siebie] –
leleplezi magát, lelepleződni; kimutatja a
foga fehérét
-
Wersja 01 01 2017.
zdemaskowanie
[1.
(prawo
i
polityka)
zdekonspirowanie; 2.
wykrycie] –
leleplezés; felfedés, feltárás
zdemaskowany, -a, -e – leleplezett; lebukott
zdematerializować [1. sprawić, że materialna
postać kogoś lub czegoś przestała istnieć;
2. zamienić materialną postać papierów
wartościowych na zapis na rachunku
inwestycyjnym]
–
vkinek/vminek
megszüntetni a létezését, anyagtalanná tenni,
dematerializálni
zdematerializować się [1. przestać istnieć w
materialnej
postaci;
2. zniknąć]
–
megszűnik létezni, anyagtalanná lenni,
dematerializálódni
zdementować [oficjalnie sprostować błędną
informację] – megcáfolni
zdementować coś – cáfolni v. megcáfolni vmit
zdementować fałszywą pogłoskę – megcáfolni a
hamis hírt
zdementowanie [(prawo i polityka) sprostowanie]
– leleplezés
zdemilitaryzować
[przeprowadzić
demilitaryzację] – katonás jellegétől
megfosztani; leszerelni, demitiralizálni
zdemobilizować
[1. przeprowadzić
demobilizację; 2. zwolnić z wojska;
3. odebrać komuś chęć do działania] –
(wjsko) leszerelni
zdemobilizować żołnierza – leszerelik a katonát
zdemobilizować się [1. wystąpić z wojska;
2. stracić chęć do działania] – kilép a
hadseregből;
leszereli
magát;
elkedvetlenedni; nincs kedve vmihez
zdemokratyzować
[wprowadzić
gdzieś
demokratyczne zasady] – demokratizálni
zdemokratyzować się [stać się demokratycznym]
– demokratizálódni
zdemolować [zniszczyć coś] – lerombolni,
elrontani,
lerontani,
elpusztítani,
megsemmisíteni, tönkretenni vmit
zdemolowany, -a, -e – lerombolt, elrontott,
lerontott,
elpusztított,
megsemmisített;
javíthatatlan
zdemontować
[1. przeprowadzić
demontaż
czegoś; 2. uniemożliwić funkcjonowanie
jakiejś struktury] – (műsz.) szétszedni,
leszerelni
zdemontować maszynę – szétszedni a gépet
zdemontowanie
[(rozmontowanie)
rozmontowanie] – leszerelés, szétszedés
zdemoralizować
[spowodować
czyjąś
demoralizację]
–
demoralizálni;
elzülleszteni,
lezülleszteni;
erkölcset
megrontani, erkölcsileg lezülleszteni
8257
zdemoralizować się [ulec demoralizacji] –
demoralizálódni;
elzülleni,
lezülleni,
szétzülleni
zdemoralizowany, -a, -e [1. Bez moralności,
łamiący prawo, nie przestrzegający
zasad.. Np. zdemoralizowany może być
morderca, złodziej. 2. Zdemoralizowany
to ktoś kto nie dba o zasady. Przykładowo
namawia innych na wagary/używki. 3.
Osoba ekstrawagancka, zepsuta.] –
demoralizált; feslett
zdenerwować [zezłościć kogoś] – idegesíteni,
izgatni, felizgatni, idegesíteni, felidegesíteni,
bosszantani, felbosszantani
zdenerwować się [1. zacząć się niepokoić o kogoś
lub coś; 2. zezłościć się, zirytować się] –
izgulni, felizgulni, idegesíti v. felidegesíti
magát;
idegeskedni;
bosszankodni,
felbosszantja magát; (idegileg) kiborulni
zdenerwowanie [1. obawa o kogoś lub o przebieg
czegoś; 2. stan rozdrażnienia nerwowego]
–
izgulás,
felizgulás,
idegesség,
bosszankodás, idegeskedés; izgatottság
zdenerwowanie przed podróżą – utazási láz
zdenerwowanie się – felizgulás; idegesség
zdenerwowany, -a, -e [taki, który odczuwa
niepokój
lub
rozdrażnienie;
też:
świadczący o takim stanie] – ideges,
izgatott
zdeponować [złożyć coś w depozyt] – letétbe
helyezni, deponálni
zdeponować pieniądze w banku – pénzt letétbe
helyezni a bankban
zdeponować pieniądze w sejfie hotelowym – a
pénzt letétbe helyezni a szállodai széfben
zdeponowanie – letétbe helyezés, deponálás
zdeponowanie gwarancji finansowej – pénzügyi
garancia letétbe helyezése
zdepopularyzować – népszerűtlenné tenni,
népszerűségétől megfosztani
zdepopularyzować prezydenta – az elnököt
népszerűtlenné tenni
zdepopularyzować się – népszerűtlenné válni,
népszerűségét elveszti
zdeprawować [spowodować czyjąś deprawację]
– rosszabbá tevés, elromlás, megromlás
zdeprawować się [ulec deprawacji] – elzülleni,
romlottá válni v. lenni
zdeprawowanie
[(prawo
i
polityka)
zdemoralizowanie] – romlottság
zdeprawowanie społeczeństwa – a társadalom
erkölcsi lezüllése
zdeprawowanie się – elzüllés, lezüllés, erkölcsi
romlás
zdeprecjonować [obniżyć wartość czegoś] –
leértékelni, alulbecsülni
-
Wersja 01 01 2017.
zdeprecjonować się [zostać zdeprecjonowanym]
– leértékelődni
zdeprymować [1. przygnębić, zniechęcić kogoś;
2. zawstydzić kogoś] – deprimálni, lesújtani,
leverni, elcsügeszteni; megszégyeníteni,
szégyenbe hozni, pirongatni, rápirítani
zdeprymować się [1. zniechęcić się; 2. zawstydzić
się] – elcsüggedni, elkedvetleníteni
zdeprymowany, -a, -e – deprimált, lehangolt,
levert, elcsüggedt; (fizikai) lenyomott
zdeptać (zdepczę, zdepcze) [1. depcząc, zniszczyć
coś; 2. przejść wielokrotnie drogi, trasy na
jakimś terenie; 3. poniżyć kogoś] –
összetaposni,
széttaposni;
eltaposni;
letaposni; összetiporni; eltiporni
zderzak
[1. zewnętrzna
część
pojazdu,
mocowana z przodu i z tyłu, mająca
łagodzić skutki zderzenia; 2. pot. o
polityku
wyznaczonym
do
przeprowadzenia
działań
budzących
niezadowolenie społeczne; 3. posp. pierś
kobieca] – ütköző, lökhárító; (haj.)
kormányláncrugó,
kormányrúd-ütköző;
(műsz.) ütköző, „béka”; (átv.) női mell
zderzakowy, -a, -e – ütközőzderzenie [niespodziewane, gwałtowne uderzenie
o siebie obiektów będących w ruchu] –
ütközés, összeütközés; (np. samochodów)
karambol, összekoccantás
zderzenie czołowe [zderzenie pojazdów jadących
naprzeciw siebie] – frontális ütközés
zderzenie dwóch kultúr – két kultúrterület
érintlezése, két kultúra találkozása
zderzenie się – ütközés; összeütközés; karambol
zderzenie pociągów v. zderzenie się pociągów –
vonatösszeütközés, (vasúti) összeütközés,
vonatok összeütközése
zderzyć — zderzać [1. spowodować uderzenie o
siebie przedmiotów lub pojazdów;
2. zestawić ze sobą skrajnie różne osoby
lub rzeczy] – összeütni, összeütköztetni
zderzyć się — zderzać się [1. uderzyć o siebie;
2. o
dwóch
skrajnościach:
zostać
zestawionym] – ütközni, összeütközni,
ütköződni, összeütődni, (z kim/czym)
beleütközni vkive/vmibe
8258
zderzyłem się (zderzyłam się) z ciężarówą –
nekem jött egy teherautó
zderzyć się z czymś – ütközni v. összeütközni
vmivel
zderzyć się z czym – ütközni (vmivel)
zdesperowany, -a, -e [pozbawiony nadziei] –
kétségbeesett, elcsüggedt, vígasztalhatatlan,
reménytelen
zdeterminować [decydująco wpłynąć na coś] –
meghatározni, kijelölni, determinálni
zdeterminowany, -a, -e [zdecydowany na
wszystko; też: świadczący o takim stanie]
– meghatározott, kijelölt, determinált
zdetonować [1. spowodować wybuch pocisku;
2. pozbawić kogoś pewności siebie] –
(zene) hamis hangot adni; zavarba hozni
zdetonować kogo – zavarba hozni vkit
zdetonować w śpiewie – hamis hangot énekelni
zdetonować się [poczuć się onieśmielonym] –
zavarba jönni, megzavarodni
zdetronizować [1. pozbawić monarchę władzy;
2. pozbawić
kogoś
lub
coś
dotychczasowego dużego znaczenia lub
wysokiej pozycji] – detronizálni; trónjától v.
tróntól megfosztani; letenni vkit
zdetronizowanie – trónfosztás, detronizálás
zdetronizowanie mistrzów – (sp) mesterek v.
bajnokok detronizálása v. trónfosztása
zdewaluować
[1. spowodować
dewaluację;
2. obniżyć wartość, znaczenie czegoś] –
leértékelni, értékteleníteni, devalválni; a
pénz értékét, árfolyamát hivatalosan
csökkenti; leértékelni
zdewaluować
się
[1. o
pieniądzu:
ulec
dewaluacji; 2. utracić aktualność, prestiż]
–
leértékelődni,
devalválódni,
elértéktelenedni
zdewaulowanie –
leértékelés, értékteenedés,
devalválás, devalválódás
zdewaluowanie pozycję Prezydenta – az elnök
pozíciójának leértékelése
zdewastować [zniszczyć coś] – pusztítani,
elpusztítani, megsemmisíteni, kiirtani
zdewastowanie – kiirtás, kipusztítás
zdezawuowanie – meghazudtolás, dezavuálás
zdezawuowanie się – felsülés
zdezelowany, -a, -e [zniszczony, zużyty] –
elpusztult; lepusztult; használt, elhasznált,
ócska; kiélt; omladozó
zdezerterować [1. uciec z wojska; 2. ze strachu
wycofać się z trudnej sytuacji] – elhagyni,
megszökni, dezertálni
zdezerterować z wojska – megszökni a
katonaságtól, dezertálni
zdezerterowanie – szökés, dezertálás
-
Wersja 01 01 2017.
zdezerterowanie z armii – szökés, dezertálás a
hadseregből
zdezintegrować
[pozbawić
spójności]
–
dezintegrálni
zdezolować się – meglazulni, megrongálódni
zdezorganizować [sprawić, że coś przestanie
sprawnie działać] – szétzülleszteni,
szétszórni, szétbomlasztani, dezorganizálni
zdezorganizować się [ulec dezorganizacji] –
szétbomlani, dezorganizálódni
zdezorganizowane wojsko – szétzilált hadsereg
zdezorganizowane wojsko niemieckie – szétzilált
német hadsereg
zdezorientować [wprowadzić kogoś w błąd] –
dezorientálni, megzavarni a tájékoztatásban
zdezynfekować [1. przeprowadzić dezynfekcję;
2. zmniejszyć liczbę drobnoustrojów w
otoczeniu bądź materiale poprzez użycie
środka
odkażającego;
odkazić]
–
fertőtleníteni
zdezinfekować mieszkanie – lakást fertőtleníteni
zdezynfekować pokój – szobát fertőtleníteni
zdezynfekowanie [(medycyna) zdezynfekowanie
jodyną] – fertőtlenítés
zdezorientować kogo – tájékozatlanná tenni vkit
zdezorientować się – elveszti a tájékoztatást
zdębiały, -a, -e [pot. znieruchomiały ze
zdumienia]
–
kővémeredt,
elámult;
megkeményedett; megdermedt
zdębieć [1. pot. osłupieć ze zdumienia; 2. pot. o
niektórych ugotowanych potrawach:
stracić właściwy smak lub stwardnieć] –
kővémeredni, elámulni; megkeményedni,
megkérgesedni;
megdermedni,
megmerevedni
zdębieć z przerażenia – kővé mered a rémülettől
zdębienie – megkeményedés, megkérgesedés;
megdermedés,
megmerevedés,
meghökkenés, megdöbbenés
zdjąć (zdejmę, zdejmie; zdjął) — zdejmować
[1. ściągnąć coś; 2. uwolnić kogoś od
czegoś;
3. unieważnić
coś;
4. o
negatywnych
uczuciach,
stanach:
opanować kogoś; 5. pot. zrobić zdjęcie;
6. o cenzurze: nie dopuścić do publikacji,
wystawienia na scenie, emisji w telewizji
itp.] – levenni, leszedni, levetni, leemelni,
lehúzni,
lekapni;
leszerelni;
elfogni,
megfogni, megragadni; (fot) levenni,
lefotózni, felvenni, felvételt készíteni,
lefényképezni
zdjąć buty – lehúzza v. leveti a csizmát v. cipőt
zdjąć każuch mleka – leszedi a tej fölét v. bőrét,
lefölözni a tejet
zdjąć kopię z czego – másolatot venni v. készíteni
vmiről
8259
zdjąć maskę – (átv.) lehullajtja, leveti az álarcot
zdjąć miarę – méretet venni
zdjąć miarę z kogo/czego – mértéket venni
vkiről/vmiről
zdjąć mundur – leszerelni (vmilyen egyenruhás
testülettől)
zdjąć opatrunek – kötést levenni
zdjąć przed kim kapelusz – kalapot emelni vki
előtt
zdjąć skórkę z banana – lehúzni a banánhéjat
zdjąć straż – őrséget elbocsátani
zdjąć ubranie a. sukienkę – levenni a ruhát;
leveszi a ruhát magáról
zdjąć z afisza – (színm.) levenni a színről
zdjąć z kogo odpowiedzialność – levenni a
felelősséget vki vállásáról
zdjąć z kogoś klatwę – feloldozni vkit az átok alól
zdjąć z półki – levenni a polcról
zdjąć z wystawy – bevenni vmit a kirakatból
zdjąć zagadnienie z porządku dziennym – leveszi
a kérdést a napirendről
zdjąć się — zdejmować się [1. pot. zrobić sobie
zdjęcie; 2. pot. sfotografować siebie
nawzajem] – levéteti v. lefényképezteti
magát, lefotózza magát, képet készít
magáról; lefotózzák egymást; leveszik,
lekerül
zdjęcia – kép, felvétel
zdjęcia plenerowe – külső felvétel
zdjęcia próbne [próbne nagranie sceny filmowej
odgrywanej
przez kandydatów do
obsadzenia
poszczególnych
ról]
–
próbafelvétel
zdjęcia reklamowe – reklámkép, reklámfelvétel
zdjęcia trikowe [zdjęcia lub ujęcia filmowe, w
których zamierzony efekt uzyskuje się,
stosując zabiegi techniczne] – trükkfelvétel
zdjęcia w plenerze – külső felvétel
zdjęcia w studiu – stúdiófelvétel
zdjęcia we wnętrzach – stúdiófelvétel, műtermi
felvétel
zdjęcia z natury – természet utáni felvétel
zdjęcie1 – levétel, leemelés
zdjęcie2 [obraz utrwalony za pomocą aparatu
fotograficznego] – (fotografia) fénykép,
felvétel,
fotó;
(dawno)
fotográfia;
(czynność) felvétel, lefényképezés
zdjęcie amatorskie – amatőr felvétel
zdjęcie barwne – színes felvétel
zdjęcie czarno-białe – fekete-fehér fénykép
zdjęcie do legitymacji – igazolványkép
zdjęcie filmowe – filmfelvétel
zdjęcie fotograficzne – fényképfelvétel, fotó
-
Wersja 01 01 2017.
zdjęcie fotogrametryczne [zob. fotogram w zn.
3.] – fotogrammetrikus kép; fotogram
zdjęcie grupowe – csoportkép
zdjęcie kolorowe – színes fénykép
zdjęcie kontrastowe – kontrasztos fénykép
zdjęcie legitymacyjne – igazolványkép
zdjęcie lotnicze – légi felvétel
zdjęcie migawkowe a. zdjęcie na migawkę –
pillanatfelvétel
zdjęcie niedoświetlone – alulexponált felvétel
zdjęcie nieostre – életlen kép
zdjęcie ostre – éles fénykép v. felvétel
zdjęcie pamiątkowe – emlékkép
zdjęcie pozowane [zob. fotografia pozowana] –
beállított fénykép, pózfelvétel
zdjęcie prześwietle a. prześwietlone – túlexponált
felvétel
zdjęcie reklamowe – reklámfotó
zdjęcie rentgenowskie [zob. rentgenogram] –
röntgenfelvétel
zdjęcie rodzinne – családi fénykép
zdjęcie
stykowe
[odbitka
fotograficzna
otrzymywana
z
naświetlonego,
niepowiększonego negatywu] – érintkezési
felvétel
zdjęcie ślubne – esküvői kép
zdjęcie tachymetryczne – tachimetrikus felmérés
v. felvétel
zdjęcie warstwowe [rentgenowskie zdjęcie
dające obraz części ciała na wybranej
głębokości] – réteges v. rétegfelvétel
zdjęcie z Krzyża – levétel a Keresztről [a passió
gyakran ábrázolt jelenete]
zdjęcie zamazane – elmosódott fénykép v. felvétel
zdjęcie zbiorowe – csoportkép
zdjęciowy, -a, -e – felvételzdjęty, -a, -e – levett, leszedett, leemelt;
megragadott, megszállott; lefényképezett,
levett
zdjęty strachem – félelemtől megszállott
zdławić (zdławię) [1. zadusić kogoś lub coś;
2. zahamować
rozwój
czegoś;
3. powstrzymać jakąś gwałtowną reakcję]
– elfojtani, megfojtani, megfullasztani
zdławiony, -a, -e [o dźwięku: cichy, stłumiony] –
elfojtott, halk, tompított, letompított
zdmuchnąć — zdmuchiwać [1. dmuchając,
usunąć coś skądś; 2. o wietrze: zwiać coś
lub kogoś; 3. dmuchając, zgasić płomień;
4. pot. zjeść szybko i łapczywie całą
porcję; 5. pot. ubiec kogoś i pozbawić go
jakichś możliwości, stanowiska itp.] –
fújni, elfújni, lefújni, kifújni, szétfújni;
(tolvajnyelven) megfújni, lovasítani, elcsórni
8260
zdmuchnąć świecę – elfújja a gyertyát
zdmuchnąć świeczki – elfújni a gyertyákat
zdmuchnąć z książki kurz – lefújja a port a
könyvről
zdmuchnięcie – elfújás
zdmuchnięcie świecy – a gyertya elfújása
zdmuchnięty, -a, -e – elfújt
zdobić (zdobię) [1. upiększać coś czymś; 2. być
ozdobą czegoś] – díszíteni, szépíteni,
ékesíteni, szebbé tenni, felcicomázni
zdobić domy flagami – fellobogózza a házakat
zdobić się – szépíti, díszíti, ékesíti, csínosítja,
felcicomázza magát
zdobic się biżuterią – bizsuval v. ékszerrel
csínosítja magát
zdobienie [element dekoracyjny] – dísz, díszítés,
ékesítés
zdobienie się – szépítkezés
zdobiony rzeźbieniami nagrobek w kształcie
słupa – kopjafa
zdobnictwo [1. sztuka lub sposób zdobienia
przedmiotów, tkanin, budowli itp.; 2. ogół
ozdób] – szépművészeti ipar, díszítőipar,
művészeti ipar, iparművészet
zdobniczy, -a, -e – díszes, dísz-, díszítő
zdobny, -a, -e [ozdobiony czymś] – díszes, cifra,
ékes
zdobycie, zdobywanie – szerzés, megszerzés;
hódítás; (vár) bevétel, megvétel, elfoglalás
zdobycz [1. to, co zostało zdobyte; 2. to, co
zostało osiągnięte w jakiejś dziedzinie] –
zsákmány, préda, konc; szerzemény;
vívmány, siker, eredmény, teljesítmény
zdobycz wojenna – hadizsákmány
zdobycze technicze – technikai vívmányok
zdobyczny, -a, -e [będący zdobyczą] –
zsákmányolt, zsákmányból erdő
zdobyć (zdobędę, zdobędzie; zdobył) — zdobywać
[1. odebrać
coś
komuś
przemocą;
2. uzyskać ileś punktów lub jakieś miejsce
w rywalizacji; 3. pozyskać coś, o co się
zabiegało; 4. osiągnąć coś wartościowego;
5. zjednać sobie czyjeś względy] – (dostać)
szerezni, beszerezni, megszerezni; megkapni,
keríteni; zsákmányolni; (np. miasto) bevenni,
hódítani, meghódítani, elfoglalni; elérni
zdobyć bramkę – (sp) gólt szerezni, gólt lőni,
kaput bevenni
zdobyć a. zdobywać coś – megszerezni, elérni
vmit; meghódítani vmit; jut (vmihez); szert
tenni (vmire)
zdobyć doświadczenie w czym – tapasztalatot
szerezni vmiről v. vmiben
zdobyć a. zdobywać klienta – vevőt v. vásárlót
szerezni v. megszerezni
-
Wersja 01 01 2017.
zdobyć kwalifikację – képesítést szerezni
zdobyć a. zdobywać (łup) – zsákmányul ejt
zdobyć mandat – mandátumhoz jutni; mandátumot
szerezni v. elérni
zdobyć miasto – várost bevenni, várost elfoglalni
zdobyć mistrzostwo – bajnokságot nyerni
zdobyć mistrzostwo świata – világbajnokságot
nyerni
zdobyć mistrzowski tytuł – mesteri címet szerezni
zdobyć nagrodę – díjat nyerni, díjat megszerezni,
elnyerni a díjat
zdobyć nagrodę festiwalową – fesztiváldíjat
nyerni
zdobyć ostrogi w czymś – tapasztalatot, jártasságot
szerezni vmiben
zdobyć palmę pierwszeństwa – elnyerni a
győzelmi pálmát; megszerezni a győzelmet;
diadalt aratni
zdobyć a. zdobywać pieniądze – pénzt felhajtani
v. szerezni
zdobyć posadę (dla kogo) – álláshoz juttat (vkit)
zdobyć prawo jazdy – megszerezni a jogosítványt
zdobyć sobie nazwisko – (átv.) nevet szerez
magának; híressé, ismertté lenni
zdobyć szczyt – feljutni a csúcsra, eléri a csúcsot;
csúcsot meghódítani
zdobyć szczyt górski – hegycsúcsot meghódítani
zdobyć szturmem – rohammal elfoglalni v.
bevenni
zdobyć a. zdowywać wykształcenie zawodowe –
szakképzettséget szerezni
zdobyć a. zdobywać tereny – bevenni v. elfoglalni
vmilyen területet
zdobyć a. zdobywać wiadomości - ismereteket
szerez
zdobyć twierdzę – a várat bevenni
zdobyć uznanie innych – elnyeri mások tetszését
zdobyć wiedzę – tudást v. tudományt szerezni
zdobyć zaufanie – bizalmat megszerezni
zdobył brązowy medal – bronzérmet kapott
zdobył srebrny medal – ezüstérmet kapott
zdobył złoty medal – aranyérmet kapott
zdobywać kapitał – tőkét szerezni
zdobywać pożywienie – táplálékot v. élelmet
beszerezni v. begyűjteni
zdobyć się — zdobywać się [1. pozyskać coś lub
osiągnąć znacznym wysiłkiem; 2. zrobić
coś, pokonując wewnętrzne trudności] –
(na co) elhatározza magát, elszánja magát,
rászánja magát (vmire); összeszedi magát
zdobyć się na coś – rászánja magát vmire
zdobyć się na gest – alhatározza magát;
nagylelkűséget tanúsítani
8261
zdobyć się na odpowiedź – elhatározza magát v.
rászánja magát a válaszra
zdobyć się na ofiarę – áldozatra elhatározza magát
zdobyć się na odwagę – bátorságot venni,
felbátorodni; összeszedi bátorságát
zdobył się na konceję – hajlandó engedményt tenni
zdobyty, -a, -e – szerzett, megszerzett; elfoglalt
zdobywanie – szerzés
zdobywanie punktów – pontszerzés
zdobywca [1. ten, kto coś zdobył; 2. ten, kto
osiągnął coś znaczącego], zdobywczyni –
hódító, foglaló, gyarmatosító, győztes, győző
(ffi/nő)
zdobywca (kolonizator) – gyarmatosító
zdobywca nagrody – díjazott; pályadíjnyertes
zdobywca nagrody Oscara – Oscar-díjas
zdobywca
stratosfery
–
a
sztratoszféra
meghódítója
zdobywca złotego medalu – aranyérmes
zdobywczy, -a, -e – hódító, foglaló, győztes,
győző, szerző
zdobywczyni złotego medalu – aranyérmes
(versenyzőnő)
zdolności – képesség; tehetség [jego/jej zdolności
wcześnie się objawiły: tehetsége már korán
mutatkozott]
zdolności do języków – nyelvtehetség
zdolności do muzyki – zenei tehetség
zdolności dowódcze – vezetői képességek
zdolności administracyjne
– adminisztrációs
képesség, adminisztrációs képességek v.
tehetség az ügykezelésben, szervezőerő
zdolności aklimatyzacyjne – akklimatizációs
készség v. hajlam
zdolności akrobatyczne – akrobata tehetség v.
készség
zdolności artystyczne – művészi készség,
művésztehetség
zdolności językowe – nyelvtehetség
zdolności malarskie – festői tehetségek
zdolności obserwacyjne – megfigyelőtehetség
zdolności odziedzył po ojcu – tehetségét az apjától
örökölte
zdolności organizacyjne – szervezőtehetség
zdolności poetyckie – költői tehetség
zdolności umysłowe – szellemi képességek
zdolność – 1. tehetség, képesség, adottság;
rátermettség; 2. (techn.) kapacitás; érzék,
szellemi képesség, tehetség, szakértelem,
alkalmasság hajlam
zdolność bojowa – harci készség
zdolność do czynności prawnych [w prawie
cywilnym zdolność do dokonywania we
własnym imieniu czynności prawnych,
-
Wersja 01 01 2017.
czyli do przyjmowania i składania
oświadczeń woli mających na celu
wywołanie powstania, zmiany lub ustania
stosunku prawnego. Innymi słowy, jest to
zdolność do samodzielnego kształtowania
swojej sytuacji prawnej (nabywania praw
i zaciągania zobowiązań). Zdolność do
czynności prawnych jest szczegółowo
uregulowana przez przepisy części ogólnej
Kodeksu cywilnego.] – joggyakorlat,
képesség
v.
alkalmasság
a
jogi
tevékenységhez v. működéshez
zdolność do drgania – rezgésképesség
zdolność do języków – nyelvérzék
zdolność do obrony – védekező képesség
zdolność do pracy – munkaképesség
zdolność
do
prowadzenia
pojazdu
–
gépjárművezetésre való alkalmasság
zdolność kredytowa [zdolność do terminowej
spłaty kredytu] – hitelképesség
zdolność myślenia – gondolkodó képesség
zdolność nabywcza – vásárlóképesség
zdolność obronna – védelmi képesség
zdolność oceniania – ítélőképesség
zdolność
odbiorcza
–
érzékenység,
felvevőérzékenység
zdolność oddziaływania – hatóképesség
zdolność orientacji – tájékozódási képesség
zdolność płatnicza – fizetőképesség
zdolność pogłosowa – zengőhang, hangosság
zdolność prawna [1. zdolność nabywania praw
cywilnych oraz zaciągania zobowiązań; 2.
to zdolność do bycia podmiotem praw i
obowiązków prawnych] – jogképesség
zdolność produkcyjna – termelési kapacitás v.
képesség
zdolność przepustowa – átengedő v. áteresztő v.
átbocsátó képesség v. kapacitás
zdolność przerobowa [zob. moc przerobowa] –
feldolgozó képesség
zdolność przesyłowa – átviteli tényező
zdolność rozdzielcza ucha – fül feloldóképesége
zdolność rozrodcza – nemzőképesség
zdolność sądzenia – ítélőképesség
zdolność twórczy – alkotói tehetség
zdolność
układu
do
wytwarzania
podharmonicznych – szubharmonikus
válasz
zdolność wrodzona – veleszületett tehetség
zdolność załamywania – refrakcióképesség
zdolny, -a, -e [1. mający predyspozycje do
łatwego
opanowania
pewnych
umiejętności; 2. mogący coś zrobić] –
(mający zdolności) tehetséges, ügyes,
8262
fogékony,
rátermett;
képes
(vmire),
tanulékony; alkalmas
zdolny do działania – működőképes
zdolny do działań prawnych – cselekvőképes
zdolny do dziedziczenia – öröklésre jogosult
zdolny do funkcjonowania – működőképes
zdolny do konkursów – versenyképes
zdolny do podejmowania (podjęcia) uchwały –
határozatképes
zdolny do pracy – üzemképes, munkaképes
zdolny do przeżycia – túlélésre képes
zdolny do rozwoju – fejlődésképes
zdolny do służby wojskowej – katonai szolgálatra
alkalmas
zdolny do walki a. uderzenia – (wojsk) ütőképes
zdolny do wszystkiego – mindenre képes
zdolny do wyścigów – versenyképes
zdolny do zawodów – versenyképes
zdolny do zmobilizowania – mozgósítható
zdolny do życia – életképes, életrevaló
zdolny fachowiec – tehetséges szakember
zdolny pracownik – rátermett, tehetséges dolgozó
zdolny rzemieślnik – ügyes iparos v. mesterember
zdolny uczeń – jó képességű, jófejű, tehetséges
tanuló
zdołać [potrafić, być w stanie coś zrobić] – bírni,
tudni, képes vmire; -hat, -het
zdołam go przekonać – meg tudom győzni
zdopingować [pobudzić kogoś do działania] –
felbuzdítani, fellelkesíteni, doppingolni
zdrabniać imię – nevet becézni
zdrada [1. działanie na szkodę narodu, kraju
itp.,
2. niedochowanie
wierności
małżeńskiej
lub
partnerskiej;
3. odstąpienie od jakichś zasad, wartości,
idei] – árulás, csalás, hűtlenség, hitszegés;
hűtlen elhagyás
zdrada małżeńska – házasságtörés
zdrada narodowa – nemzetárulás
zdrada ojczyzny – hazaárulás
zdrada stanu [przestępstwo popełnione przez
osobę sprawującą władzę polegające na
działaniu na szkodę państwa] – hazaárulás,
felségsértés; felségárulás
zdradliwie – hűtlenül, hitszegően
zdradliwy, -a, -e [grożący niebezpieczeństwem,
choć sprawiający wrażenie bezpiecznego]
– hűtlen, hitszegő, gaz, áruló, alattomos,
álnok, csaló
zdradliwa pogoda – csalóka időjárás
zdradnie – (dawno) hűtlenül, hitszegően
zdradny, -a, -e – (dawno) hűtlen, hitszegő, gaz,
áruló, alattomos, álnok, csaló
-
Wersja 01 01 2017.
zdradny sąsiad – álnok szomszéd
zdradzić (zdradzę, zdradzi) — zdradzać
[1. działać na szkodę kraju, narodu itp.;
2. nie dochować wierności małżeńskiej lub
partnerskiej; 3. odstąpić od wyznawanych
ideałów, wartości itp.; 4. ujawnić coś;
5. zdradzać: mimo woli przejawiać jakieś
cechy] – elárulni, árulkodni, kibeszélni;
feltárni, felfedni; (np. męża) csalni,
megcsalni, cserben hagyni, hűtlenné válni,
esküt szegni, átpártolni
zdradzić kogoś/coś – elárulni vkit/vmit
zdradzić męża – megcsalja a férjét
zdradzić przyjaciela – cserben hagyja a barátot
zdradzić sekret – titkot elárulni
zdradzić tajemnicę – titkot elárulni
zdradzić tajemnicę wojskową – katonai titkot
elárulni
zdradzić się — zdradzać się [1. o parze
małżonków, osób kochających się:
zdradzić siebie wzajemnie; 2. okazać coś
mimo woli] – elárulja magát, leleplezi magát
zdradzić się z czym – elárulja magát vmivel
zdradziecki, -a, -ie [1. polegający na zdradzie,
mający na celu zdradę; 2. taki, który
zdradził
lub
zdradza;
3. grożący
niebezpieczeństwem, choć sprawiający
wrażenie bezpiecznego] – hűtlen, hitszegő,
gaz, áruló, alattomos, álnok, csaló
zdradziecki pocałunek – áruló csók
zdradziecko – hűtlenül, hitszegően, árulón,
alattomosan,
álnokul,
csaló
módon,
árulkodóan, ravaszul
zdradzony, -a, -e – elárult; megcsalt
zdradzony mąż – felszarvazott férj
zdrajca [1. ten, kto zdradza swój kraj, naród
itp.;
2. ten,
kto
odstępuje
od
wyznawanych ideałów, wartości itp.; 3. o
kimś, kto oszukuje kogoś], zdrajczyni –
áruló, hazaáruló (ffi/nő)
zdrajca ojczyzny – hazaáruló
zdrapać (zdarpię, zdarpie) — zdrapywać
(zdrapuje) [drapiąc, usunąć warstwę
czegoś] – levakarni, lekaparni, leszakítani,
lehúzni, lekarmolni; horzsolni
zdrapać farbę – lekaparni a festéket, a festéket
eltávolítani
zdrapanie, zdrapywanie – lekaparás, levakarás,
leszakítás, lehúzás, összekarmolás
zdrapka [pot. gra, w której informacja o
wygranej jest ukryta pod warstwą
substancji, którą należy zdrapać] –
kaparós sorsjegy
zdrenować – vízmentesíteni, vízteleníteni, drénezni
zdrenować łąkę – rétet vízmentesíteni
8263
zdrenować ranę – sebet drénezni
zdrenować za pomocą rur kamionkowych –
vízmentesíteni v. drénezni agyagcsövek
segítségével
zdrenowanie – drénezés, vízmentesítés
zdrewniały, -a, -e [1. o roślinie lub jej części:
podobny do drewna; 2. o człowieku, o ciele
człowieka: sztywny, nieruchomy] – fásult,
elfásodott
zdrewnieć [1. o roślinach, ich częściach,
tkankach: stać się podobnym do drewna;
2. o człowieku, o ciele człowieka: stać się
sztywnym, drętwym] – elfásodni, fás lesz;
zsibbadni, elzsibbadni, megdermedni
zdrewnienie – elfásodás; zsibbadás, elzsibbadás,
megdermedés
zdrętwiałość – elzsibbadás, megmerevülés,
megdermedtség
zdrętwiałość wewnętrzną – belső dermedtség
zdrętwiałość w łokciu – merevség a könyökben, a
könyök megmerevedése
zdrętwiały, -a, -e [1. pozbawiony czucia lub
możności
poruszania
się;
2. znieruchomiały
pod
wpływem
gwałtownych emocji] – merev, dermedt;
gémberedett; (np. od siedzenia) zsibbadt,
elzsibbadt; (od ziemna) megdermedt,
megmerevedett; fásult
zdrętwieć [1. stracić czucie lub możność
poruszania się; 2. znieruchomieć pod
wpływem gwałtownych emocji] – (np. od
siedzenia)
zsibbadni;
megzsibbadni,
elzsibbadni; megmerevedni; (od ziemna)
megdermedni, meggémberedni
zdrętwieć z zimna – megdermedni v. elgémberedni
a hidegtől
zdrętwienie – zsibbadás; zsibbadtság; dermedtség
zdrobniale – kicsinyítve, becézve
zdrobniałość – kicsi v. kicsinyített volta (vminek)
zdrobniały1, -a, -e – kicsinyített, kisebbített,
csökkentett
zdrobniały2, -a, -e [jęz. będący zdrobnieniem] –
(gram) kicsinyítő, becéző, becezdrobnić (zdrobnię, zdrobni) — zdrabniać,
zdrobniać [jęz. utworzyć zdrobnienie] –
kisebbíteni, felaprózni, megkisebbíteni,
kicsinyíteni, csökkenteni, kevesbíteni
zdrobnieć [stać się drobnym lub drobniejszym] –
kisebbedni, megkisebbedni, csökkenni,
kisebb lesz
zdrobnienie [jęz. wyraz pochodny oznaczający
przedmiot mniejszy od przedmiotu,
którego nazwa stała się podstawą tego
wyrazu, np. domek, okienko, lub
wyrażający
pozytywne
nastawienie
uczuciowe mówiącego do przedmiotu
-
Wersja 01 01 2017.
wypowiedzi, np. synek] – kicsinyítés,
becézés, kisebbítés, csökkentés; (nyelvt.)
kicsinyítés, kicsinyítőszó, deminativum
zdrojowisko [1. miejscowość uzdrowiskowa, ze
źródłami wód leczniczych; 2. przestarzale:
źródło, zdrój] – fürdőhely, gyógyfürdő,
üdülőhely, gyógyhely
zdrojowisko morskie – tengeri v. tengerparti
üdülőhely
zdrojowy, -a, -e – forrás-, gyógy-, fürdő-, üdülő-;
gyógyfürdői, gyógyhelyi, üdülői
zdrojówka – galambvirág
Zdrojówka rutewkowata (Isopyrum thalictroides)
[gatunek rośliny wieloletniej należący do
rodziny jaskrowatych. Występuje w
południowej oraz środkowej Europie. W
Polsce roślina średnio pospolita (3 w 5
stopniowej skali częstości występowania),
głównie w Polsce centralnej i wschodniej,
w Polsce zachodniej jest wielką
rzadkością.] – galambvirág v. erdei
galambvirág (Isopyrum thalictroides) [a
boglárkafélék (Ranunculaceae) családjába
tartozó Isopyrum nemzetség egyetlen
Magyarországon előforduló faja]
Zdrowaś Maryja! – Üdvözlény Mária!
Zdrowaś Maryjo (łac. Ave Maria) [także:
Pozdrowienie Anielskie - chrześcijańska
modlitwa za wstawiennictwem Maryi,
matki Jezusa - oddająca cześć Jej - wraz z
prośbą o wstawienniczą modlitwę - i
Jezusowi, uznawana przez Kościół
katolicki i Cerkiew prawosławną. Nie
uznają jej protestanci, którzy zgodnie z
zasadą Solus Christus odrzucają kult
maryjny. Składa się z trzech części.
Najstarsze dwie to cytaty z Nowego
Testamentu: słowa archanioła Gabriela,
wypowiedziane w czasie Zwiastowania (Łk
1,28) oraz słowa św. Elżbiety, skierowane
do Maryi w czasie Nawiedzenia (Łk 1,42).
Przez wiele wieków modlitwa Zdrowaś,
Maryjo była dokładnym powtórzeniem
ewangelicznego pozdrowienia Gabriela i
Elżbiety. W XIII wieku zaczęto dodawać
do dwóch fraz biblijnych imię: Jezus – w
ten sposób imię Jezusa stało się centrum
modlitwy.
Trzecia
część
modlitwy
powstała dopiero w XIV wieku, kiedy w
Europie panowała dżuma. W słowach
modlitwy pozostał ślad grozy tamtych dni:
teraz i w godzinę śmierci. Papież Pius V
8264
kazał w 1566 roku umieścić dodatkowe
słowa modlitwy w brewiarzu rzymskim,
przez co uczynił ją oficjalną modlitwą
Kościoła. Pozdrowienie Anielskie jest
jedną z części pacierza, modlitwy Anioł
Pański oraz modlitwy różańcowej.] – Az
Üdvözlégy, teljes nevén „Angyali üdvözlet”,
[egyike a legfontosabb keresztény imáknak.
(A katolikus és ortodox hívők imádkozzák.)
Másik ismert címe: Ave Maria (a latin
kezdőszavak alapján). Fontos része a
rózsafüzér imáinak. A szöveg bibliai
idézeteket ötvöz egybe; ma ismert formájába
a középkorban öntötték. Az első részmondat
maga az angyali üdvözlet, a második
Erzsébet üdvözlése; az imádság másik fele
az egyház (konkrétan VI. Sándor pápa) által
hozzáfűzött esedezés.]
Tekst polski :
Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą,
błogosławionaś Ty między niewiastami,
i błogosławiony owoc żywota Twojego, Jezus.
Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami
grzesznymi
teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen
Tekst łaciński:
Ave, Maria, gratia plena, Dominus tecum;
benedicta tu in mulieribus,
et benedictus fructus ventris tui, Iesus.
Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis
peccatoribus,
nunc et in hora mortis nostrae. Amen.
Régi magyar szöveg:
Üdvözlégy Mária, malaszttal vagy teljes, az
Úr van teveled, áldott vagy te az asszonyok
között, és áldott a te méhednek gyümölcse,
Jézus. Asszonyunk, Szűz Mária, Istennek
szent
Anyja,
imádkozzál
érettünk,
bűnösökért, most és halálunk óráján. Ámen.
Korszerű magyar szöveg:
Üdvözlégy Mária, kegyelemmel teljes, az Úr
van teveled, áldott vagy te az asszonyok
között, és áldott a te méhednek gyümölcse,
Jézus. Asszonyunk, Szűz Mária, Istennek
szent
Anyja,
imádkozzál
érettünk,
bűnösökért, most és halálunk óráján. Ámen.
zdrowaśka [1. pot. modlitwa zaczynająca się od
słów: Zdrowaś Mario; 2. daw. czas
potrzebny do odmówienia tej modlitwy] –
(közb.) üdvözlégy
zdrowia (toasty) [(u Zygmunta Glogera) Do tego,
cośmy powiedzieli w tym przedmiocie pod
wyrazem toasty, dodać tu jeszcze
winniśmy, iż upowszechniony w XVIII i
XIX
wieku
zwyczaj
przyklękania
tancerzy,
pijących
zdrowie
damy,
pochodził z wieków poprzednich i
zwyczaju przyklękania w podobnej chwili
przed królową.] – (ang.) toast, tószt;
pohárköszöntő, asztali felköszöntő, áldomás,
felköszöntő; üdv
-
Wersja 01 01 2017.
zdrowie [1. stan żywego organizmu, w którym
wszystkie
funkcje
przebiegają
prawidłowo; 2. stan, w jakim znajduje się
żywy organizm; 3. dobre funkcjonowanie
jakiegoś systemu] – egészség
zdrowie gospodarza! – egészség a házigazdának!
zdrowie jest dobrem nieoszacowanym – az
egészség felbecsülhetetlen kincs
zdrowie jubilatki! – egészség az ünnepeltnek!
zdrowie mi nie dopisuje – az egészségem rossz
állapotban van; egészség dolgában nem jól
vagyok
zdrowie mi sprzyja – jó egészségnek örvendek
zdrowie pani domu! – egészség a ház asszonyának
zdrowie pięknych pań! –
egészség a
szépasszonynak!
zdrowie solenizanta (solenizantki)! – egészség az
ünnepeltnek!
zdrowie to grunt – fő az egészség
zdrowieć [wracać do zdrowia po chorobie] –
gyógyulni; meggyógyulni, felgyógyulni;
egészségessé válni, visszatér vkinek az
egészsége; lábadozik
zdrowiuchny, -a, -e – teljesen v. nagyon
egészséges
zdrowiutki, -a, -ie; zdrowiuteńki, -a, -ie;
zdrowiusieńki, -a, -ie – egészséges
zdrowo – egészségesen
zdrowo myśleć – (átv.) egészségesen v. józanul
gondolkozni
zdrowo wygląda – jó színben van
zdrowotność
[1. ogólny
stan
zdrowia
społeczeństwa lub jego poszczególnych
grup; 2. korzystny wpływ na stan
zdrowia] – egészségi állapot, egészség
zdrowotność miasta – a város közegészségügyi
állapota
zdrowotny, -a, -e [1. dotyczący stanu zdrowia;
2. korzystnie wpływający na zdrowie] –
egészség-, egészségi, egészségügyi
zdrowy, -a, -e [1. niecierpiący na żadną chorobę;
też:
świadczący
o
takim
stanie;
2. nadający się do spożycia lub przerobu;
3. korzystnie wpływający na zdrowie; 4.
słuszny,
rozumny;
5. oparty
na
właściwych
zasadach
moralnych;
6. dobrze zorganizowany i sprawnie
funkcjonujący;
7. pot.
duży
lub
intensywny] – egészséges, ép; (átv.)
értelmes, józan; (átv.) nagy, intenzív
zdrowy [człowiek zdrowy], zdrowa – egészséges
(ffi/nő)
zdrowa cera – egészséges arcbőr v. arcszín
zdrowa gospodarka – egészséges gazdaság
8265
zdrowa żywność [żywność, do wytwarzania
której używa się wyłącznie naturalnych
substancji] – egészséges élelmiszer
zdrowa żywność (ekologiczna) – bioélelmiszer
zdrowy jak rydz a. ryba – (egészséges, mint a
rizike v. hal) egészséges, mint a makk;
makkegészséges; kutya baja
zdrowy klimat – egészséges éghajlat
zdrowy rozsądek, zdrowy rozum – ép v. józan ész
zdrów [zob. I zdrowy w zn. 1] – egészséges
zdrów jak ryba; zdrów jak rydz – egészséges
mint a makk; makkegészséges; erős, mint a
bika; teljesen v. makk egészséges
zdrożeć [stać się droższym] – drágulni,
megdrágulni; emelkedik (vminek) az ára;
drágább lesz
zdrożenie – drágulás
zdrożnie – helyes útról letérve, erkölcstelenül,
helytelenül
zdrożność – erkölcstelenség, elfajulás, bűnösség
zdrożny, -a, -e [o czynach, myślach itp.:
naganny, gdyż przekracza pewien zakaz
obyczajowy] – a helyes útról letért,
erkölcstelen, rossz, helytelen
zdrożny postepek – erkölcstelen cselekedet v.
magaviselet
zdrożony, -a, -e [zmęczony podróżą] – fáradt,
úttól kifáradt
zdrój [1. miejsce w ziemi, z którego wypływa
woda; też: strumień wypływający z tego
miejsca;
2. daw.
miejscowość
uzdrowiskowa mająca źródła wód
leczniczych] – forrás, kút; (átv.) forrás,
eredet, kezdet
zdrów (zob. zdrowy) – egészséges
zdrów jak koń – egészséges, mint a ló; teljesen,
nagyon egészséges; makkegészséges
zdrów, tęgi jak byk – makkegészséges
zdrówko, zdróweczko – egészségesen
zdrutować – összedrótorni, megdrótozni
zdrutować garnek – fazekat megdrótozni
zdruzgotać (zdruzgoczę, zdruzgocze) [1. rozbić na
drobne kawałki; 2. załamać kogoś
psychicznie; 3. wygrać z kimś, uzyskując
wysoką przewagę] – összezúzni, szétzúzni,
összetörni, ripityára törni; pozdorjává törni
v. zúzni
zdruzgotać
przeciwnika
–
összetörni,
megsemmisíteni az ellenfelet
zdruzgotać się – összezúzódni, összetörni
zdruzgotanie – összezúzás, összetörés
zdruzgotanie kości – (med.) darabos törés
zdruzgotany, -a, -e – összetört, letört
zdrzemać się — zdrzemnąć się (zdrzemnę się,
zdrzemnie się) [zapaść w drzemkę] –
-
Wersja 01 01 2017.
elszenderülni, elszundikálni, szundítani,
elszundítani; bóbiskolni, elbóbiskolni
zdrzemnięcie się – elszundikálás, szunyókálás
zdublować [1. wykonać coś, co ktoś już zrobił,
lub wykonać coś po raz drugi; 2. podwoić;
3. w biegach, w wyścigach na torze
tworzącym pętlę: wyprzedzić przeciwnika
o całe okrążenie bieżni, toru; 4. podkleić
nowe płótno pod obrazem] – megduplázni,
megkettőzni
zdublować się – megduplázódni, megkettőződni,
kettéválni, megoszlik
zdudnienie z tonem stroika widełkowego –
hangvillalebegés
zdumiały, -a, -e – elképedt, elámult, megdöbbent
zdumieć — zdumiewać [wywołać u kogoś
zdumienie] – meglepni, megdöbbenteni,
bámulatba ejteni; megütközni (vmin)
zdumieć się — zdumiewać się [przyjąć coś ze
zdumieniem] – meglepődni, megdöbbenni,
elképedni, elámulni, elcsodálkozni; elhülni
zdumiewać się czymś – csodálkozni vmin
zdumienie [stan osoby odczuwającej wielkie
zdziwienie]
–
bámulat,
ámulat,
megdöbbenés, csodálkozás, meglepődés;
megütközés
zdumiewające! – meglepő, csudálatos!
zdumiewająco – meglepően, csodálatosan,
megdöbbentően, döbbenetesen, bámulatosan
zdumiewająco odważny – bámulatosan elszánt v.
bátor
zdumiewający, -a, -e [budzący zdumienie] –
meglepő,
csodálatos,
elképesztő,
megdöbbentő, meghökkentő
zdumiony [taki, który się zdumiał; też:
świadczący o takim stanie] – meglepett,
elképedt,
meghökkent,
megdöbbent,
megdöbbentett, bámulatba ejtett
zdun [rzemieślnik stawiający i konserwujący
piece] – kályhás; (garnacarz) fazekas,
(dawn.) gerencsér, (lud.) gölöncsér
zduny [(u Zygmunta Glogera) Pierwotne kafle
piecowe były bardzo zbliżone kształtem do
czworobocznych garnków, z których,
układając je poziomo i wypełniając gliną,
murowano ściany pieców. Oczywiście więc
jedni i ci sami rzemieślnicy musieli
wyrabiać pierwotnie zarówno garnki jak
kafle, a stąd i nazwa zdun przetrwała
wieki, służąc wspólnie do dziś dnia
garncarzom, kaflarzom i mularzom
pieców kaflowych, choć dzisiejsze kafle w
niczem nie przypominają już garnków a
mularze piecowi nie umieją robić ani
garnków, ani kafli.] – (daw) fazekasok;
kályhások, cserépkályhások
8266
zduński, -a, -ie – kályhás-; gerencsér-, fazekaszduństwo [dział rzemiosła zajmujący się budową
i
naprawą
pieców
(kaflowych,
kuchennych,
chlebowych,
piecokominków,
kominków).
Rzemieślnik
uprawiający to rzemiosło to zdun.] –
kályhásmesterség; fazekasság, gerencsérség,
cserépedényipar
zduplikować – kétszerezni, megkettőzni
zdurniały, -a, -e [1. pot. taki, który zdurniał;
2. pot.
świadczący
o
zakłopotaniu,
dezorientacji] – megbutult, meghülyült
zdurnieć [1. pot. stracić sprawność umysłową;
2. pot. będąc czymś zaskoczonym, nie
wiedzieć, jak się zachować] – megbutulni,
meghülyülni
zdurzony, -a, -e – rászedett, becsapott
zdurzyć – rászedni, becsapni [chcesz zdurzyć nas:
be akarsz csapni minket]
zdusić (zduszę) [1. o ogniu, świecy itp.: zgasić,
zgniatając lub szczelnie przykrywając to,
co się pali; 2. zahamować rozwój czegoś;
3. powstrzymać
jakąś
spontaniczną
reakcję] – elfojtani, elnyomni; (udusić)
megfojtani,
lefojtani,
összeszorítani,
megfullasztani, öszenyomni, összegyűrni
zdusić w sobie gniew – elfojtja magában a haragot
zdusić się – lefojtódni, összeszorítkozni,
megfulladni, elaludni
zduszenie – megfojtás, lefojtás, elfojtás,
összeszorítás, megfullasztás, összenyomás,
összegyűrés
zduszenie głosu – a hang elfojtása
zduszony, -a, -e [o głosie, dźwięku: cichy,
przytłumiony] – elfojtott, halk
zduszony głos – elfojtott hang
zdwoić (zdwoję) — zdwajać [1. powiększyć coś
dwukrotnie;
2. znacznie
zwiększyć
intensywność czegoś] – megkettőzni,
megkétszerezni; megduplázni
zdwoić czujność – éberséget megkezzőzni
zdwoić przędzę – fonalat kétszerezni
zdwoić się — zdwajać się [zwiększyć się
dwukrotnie]
–
megkétszereződni;
duplázódni, megduplázódni, megkettőzödni
zdwojenie, zdwajanie – megkettőzés, megduplázás
zdwojenie tonów sercowych – (med) szívhang
megkettőzése
zdwojenie wargi – (med) kettős ajak
zdwojony, -a, -e – kettős, kettőzött, megkettőzött
zdybać (zdybię, zdybie) [1. przyłapać kogoś na
czymś; 2. spotkać kogoś] – találni,
megtalálni, megfogni, elérni, rajtakapni,
meglepni
-
Wersja 01 01 2017.
zdybać kogo na gorącym uczynku – tetten érni
vkit, rajtakapni vkit
zdybać się [spotkać się] – váratlanul találkozni
vkivel
zdychać [zdechnąć] – kimúlni
zdychać ze śmiechu – szétpukkad a nevetéstől
zdychanie – (dawno) kilégzés; megdöglés,
döglődés, kimúlás; (tréf.) elpatkolás,
elpusztulás
zdychanie autorytetów – tekintélyek kiveszése
zdychanie bydła – marhavész
zdymisjonować [zwolnić wysokiego urzędnika ze
stanowiska] – leváltani, eltávolítani,
elbocsájtani vmilyen tisztségből
zdymisjonować kogoś z urzędu – felmenteni vkit
hivatalából
zdymisjonować kogoś ze stanowiska (na czyjś
wniosek) – felmenteni vkit tisztségéből
(vkinek a javaslatára)
zdynamizować [uczynić bardziej dynamicznym]
– felélénkíteni, élénkké, dinamikussá tenni
zdynamizować
się
[stać
się
bardziej
dynamicznym] – felélénkülni, élénkké,
dinamikussá válni
zdyscyplinować
[1. nauczyć
przestrzegania
ustalonych norm lub nakłonić do ich
przestrzegania; 2. wprowadzić gdzieś
pewne zasady, normy] – fegyelmezni,
megfegyelmezni, kordában tartani
zdyscyplinować personel – megfegyelmezni a
személyzetet
zdyscyplinowanie
[postawa
osoby
zdyscyplinowanej] – megfegyelmezés;
önfegyelem
zdyscyplinowany, -a, -e [przestrzegający
dyscypliny] – fegyelmezett, kordában tartott
zdyscyplinowany trening – fegyelmezett edzés
zdyscyplinowany uczeń – fegyelmezett tanuló
zdyskontować
[1. zrealizować
należności
wekslowe przed terminem ich płatności;
2. wyciągnąć z czegoś korzyść] –
leszámitolni, diszkontálni
zdyskontować pomyślną koniunkturę – (ker.) a
kedvező konjunktúrával diszkontálja
zdyskontować weksel – váltót leszámitolni
zdyskredytować [podważyć wiarygodność kogoś
lub czegoś] – hitelt rontani, rossz hírbe
hozni, értéket leszállítani v. lecsökkenteni,
diszkreditálni, valakinek v. valaminek rossz
hírét költeni, hitelét tönkretenni
zdyskredytować kogo w opinii publicznej –
vkinek a jó hírnevét a nyilvánosság előtt
rontani
zdyskredytować
papiery
wartościowe
–
értékpapírok árfolyamát leszállítani
8267
zdyskredytować się [utracić wiarygodność] –
elveszti hitelét v. jó hírét
zdyskwalifikować [1. stwierdzić, że ktoś lub coś
nie spełnia określonych wymagań; 2. o
czynach, wypowiedzi lub cechach:
świadczyć o czyimś braku kwalifikacji;
3. pozbawić prawa startu w zawodach lub
wykluczyć
z
zawodów
zawodnika
naruszającego przepisy] – versenyből
kizárni, visszaminősíteni, diszkvalifikálni,
versenyzőt a sportszabályok megsértése
miatt a versenyből kizár és elért eredményeit
megsemmisíti; rég a "jobb" társaság köreiből
kizár; a lovagias elégtételadás lehetőségétől
megfoszt
zdyskwalifikować kogoś – diszkvalifikálni vkit
zdyskwalifikowanie – diszkvalifikálás
zdystansować [1. wyprzedzić kogoś w wyścigu;
2. okazać się lepszym od kogoś lub czegoś
pod jakimś względem] – megelőzni
zdystansować się [odnieść się do kogoś lub
czegoś z dystansem] – vkinél/vminél jobb
lehetőségekkel
rendelkezni;
legyőzni,
megelőzni vkit/vmit
zdystansowany, -a, -e [podchodzący do ludzi i
różnych spraw z dystansem; też:
świadczący o takiej postawie] – legyőzött,
megelőzött
zdyszany, -a, -e [niemogący złapać tchu ze
zmęczenia; też: będący objawem takiego
stanu] – lihegő, pihegő; (átv.) fáradt
zdyszeć się – kifulladni, lihegni, pihegni, kifáradni
zdziadziały, -a, -e [1. pot. niesprawny fizycznie
lub umysłowo ze starości; 2. pot. bardzo
biedny
–
megöregedett,
megvénült;
elszegényedett, lecsúszott
zdziadzieć [1. pot. zestarzeć się w widoczny
sposób; 2. pot. stać się bardzo biednym] –
megöregedni, megvénülni, öreg emberré
válni; (átv.) elszegényedni, tönkremenni,
koldússá válni
zdziadzienie
–
megöregedés,
megvénülés;
elszegényedés, tönkremenés
zdziadzienie kobiety – a nő megöregedése
zdziałać [osiągnąć coś przez działanie] – csinálni,
megcsinálni, bevégezni, befejezni, teljesíteni,
eszközölni, megtenni
zdziałanie – bevégzés, befejezés, keresztülvitel,
megcsinálás
zdziałanie czegoś – vminek a befejzése,
keresztülvitele
zdziczały, -a, -e [1. o roślinach, zwierzętach,
ogrodzie
itp.:
pozbawiony
opieki
człowieka i powracający do stanu
naturalnego; 2. niezachowujący się jak
człowiek cywilizowany; też: świadczący o
-
Wersja 01 01 2017.
takim
zachowaniu;
3. pozbawiony
umiejętności i potrzeby kontaktowania się
z ludźmi] – elvadult, elvadított, vad, szilaj;
(átv.) emberkerülő, műveletlen
zdziczały koń – megvadult v. szilaj ló
zdziczeć [1. o roślinach, zwierzętach, ogrodzie
itp.:
zostać
pozbawionym
opieki
człowieka i wrócić do stanu naturalnego;
2. stracić
cechy
człowieka
cywilizowanego; 3. stracić umiejętność i
potrzebę kontaktowania się z ludźmi] –
elvadulni, megvadulni, műveletlenné válni
zdziczenie [zachowanie świadczące o utracie
cech
człowieka
cywilizowanego]
–
elvadulás,
megvadulás,
szilajság,
műveletlenség
zdziecinniałość – gyerekesség
zdziecinniały, -a, -e [zachowujący się i myślący
jak dziecko] – gyermeteg, gyerekes
zdziecinnieć [zacząć zachowywać się i myśleć jak
dziecko] – gyerekessé válni
zdziecinnienie [stan umysłu osoby zdziecinniałej]
– gyerekessé válás, elgyerekesedés
zdzielić [pot. mocno uderzyć] – elverni, megverni,
elpáholni, megrakni
zdzielić kijem – megbotozni
zdzierać [zedrzeć] – letépni, leszakítani, lerántani;
(átv.) nyúzni;
lehorzsolni;
(ubranie)
szaggatni,
nyűni,
elnyűni,
koptatni,
elkoptatni; horzsolni
zdzierać (zedrzeć) obcasy – lejárja a cipő sarkát
zdzierać skórę – bőrt lenyúzni v. lenyúzni v.
levakarni; (z kogo)
megnyúzni (vkit),
lenyúzza (vkinek) a bőrét
zdzierać ubranie – ruhát szaggat; elszakítja a ruhát
zdzierać się [zob. zedrzeć się] – elkopni; kikopni
zdzierać się jak stare ubrania – elkopik, mint egy
régi öltözék
zdzierak [1) nóż tokarski, prosty lub wygięty,
przeznaczony do toczenia zgrubnego. 2)
pilnik ślusarski z mała liczbą nacięć
przypadających na jednostkę długości,
służący do obróbki
zgrubnej.
–
esztergakés; vastag reszelő
zdzierak okrągły, -a, -e – gömbölyű reszelő,
lyukreszelő
zdzierak podwójny – kettős-reszelő
zdzierak trójkątny – háromélű reszelő
zdzieranie – elhasználtatás, elkoptatás, elnyúzás;
uzsoráskodás
zdzieranie skóry – nyúzás
zdzieranie się – kopás, elhasználás, elhasználódás
zdzierca [pot. ktoś, kto żąda za coś zbyt wysokiej
ceny, opłaty] – uzsorás, nyúzó, csaló, sintér
ffi
8268
zdzierczy, -a, -e – uzsorás, nyúzó, sintér
zdzierstwo – (átv.) nyúzás, zsarolás; uzsora
zdzierżyć [daw. oprzeć się komuś lub czemuś] –
(dawno) bírni, kibírni, megállja a helyét,
ellenállni, megtartani, visszatartani
zdziesiątkować [zabić lub doprowadzić do
śmierci wielu członków jakiejś grupy] –
tizedelni, megtizedelni; (hist) dézsmélni,
megdézsmálni
zdziesiątkować pułk – ezredet megtizedelni
zdziesiątkowanie [1. (wojsko) rozgromienie,
rozbicie; 2. (wojsko) likwidacja 90%; 3.
(wojsko) eliminacja 90%] – megtizedelés;
90 %-ot selejtezni, likvidálni, felszámolni
zdziesięciokrotnić – megtízszerezni
zdziobać (zdziobię, zdziobie) – csőrrel összezúzni,
összecsipkedni
Zdzisia, Zdziśka – a Zdzisława beceneve
Zdzisław, Zdziesław [Pochodzenie: słowiańskie
Znaczenie imienia: "budujący swoją
sławę"(?); "podziwiany; 2. staropolskie
imię męskie, złożone z dwóch członów:
Zdzie (Zdzi-) ("uczynić, zdziałać, zrobić") i
-sław
("sława").
Zanotowane
w
dokumentach z roku 1198. Staropolskie
zdrobnienia: Zdziech, Zdziesz, Zdzieszko.
Obce formy: Zdislaus (łac.), Zdislas
(ogólnie przyj. forma), Zdislav (niem.),
Zdzislav, Zdeslav, Zdik, Zdeněk (czes.),
Sděslav, Sdislav (stczes.), Zdislav, Zdenko,
Zdeno (słowac.), Zdeslav, Zðislav, Zdenko
(połud.-słow.). ] – Zdzsiszláv (dicsőséget
alátámasztó)
Zdzisława, Zdziesława [żeński odpowiednik
imienia Zdzisław. Patronką tego imienia w
Kościele katolickim jest bł. Zdzisława
Czeska, patronka młodych małżeństw i
matek.] – Zdzsiszláva
zdziwaczały, -a, -e [taki, który zdziwaczał] –
bogaras, különc
zdziwaczeć [stać się dziwakiem] – bogarassá v.
különccé válni
zdziwaczeć
na
starość
–
öregségére
megbogarasodni v. bogarassá válni v. különc
lesz
zdziwaczenie – különcködés, bogarasság
zdziwić (zdziwię) [sprawić, że ktoś się zdziwi] –
csodálatba ejteni, ámulatba ejteni, meglepni,
megdöbbenteni; elképeszteni
zdziwiło mnie to wystąpienie – ez a fellépés
meglepett engem
zdziwić się [odczuć, że coś jest dziwne] –
csodálkozni,
elcsodálkozni,
elámulni,
meglepődni, bámulatba esni
zdziwić się czymś – meglepődni vmin
-
Wersja 01 01 2017.
zdziwienie [stan osoby, która się zdziwiła] –
meglepetés, ámulat, bámulat, csodálat,
megdöbbenés, csodálkozás
zdziwiony, -a, -e [taki, który się zdziwił; też:
świadczący o takim stanie] – csodálkozó,
meglepett, meglepődött, bámulatba ejtett
,megdöbbent
(jestem
zdziwiony:
megdöbbentem)
zdźwigać się [zmęczyć się dźwiganiem] – elfárad
v. kifárad a cipelésben v. cipekedésben
zdźwiganie się – elfáradás, kifáradás (vminek a
hordásában, cipelésében)
ze = z - -ból, -ből; -ról, -ről
ze dwa tygodnie – körülbelül két hetet; mintegy két
hét v. hetet
ze łzami w oczach – könnyes szemmel
ze mną – velem
ze mną nie ma żartów – átv. velem nem lehet
kukoricázni
ze mnie – belőlem
ze psie pieniądze – potom áron
ze słomy; słomiany, -a, -e – szalmaze słoniną – szalonnás
ze słów jego tchnie rozpacz – szavaiból a
kétségbeesés árad
ze słuchu – hallásból; hallomásból
ze smakiem – ízlésesen, ízletesen
ze sobą – magával
ze spokojnym sumieniem – nyugodt lélekkel
ze sportowym pozdrowieniem – sportbaráti v.
sporttársi üdvözlettel
ze spuszczonymi oczami – szemlesütve
ze stołu – az asztalról
ze strachu – félelmében, rémületében
ze strachu drżą pod nim łydki – félelemtől remeg
a lába
ze strachu odchodzić od zmysłów – a félelemtől
eszét veszti
ze strony – felől
ze strony matki – anyai ágon
ze strony ojca – apai ágon
ze stylem – stílusos
ze szczególnym uwzgłednieniem – különös
tekintettel
ze szczególnym uwzgłednieniem czego – különös
figyelemmel vmire
ze szczętem (całkiem, zupełnie) – teljesen; az
utolsó szálig
ze szpikiem – velős [kości ze szpikiem: velős
csontok]
ze ściśniętym sercem – szívszorongva
ze śruba – csavaros
ze światłem i opałem – világítással és fűtéssel
8269
ze świecą tego szukać trzeba – lámpással kell az
ilyet keresni
ze świtem – hajnalban
ze wsi – faluról
ze wszech miar – minden tekintetben, minden
szempontból,
mindenképpen,
minden
eszközzel, teljes erőből
ze wszech stron – minden oldalról, mindenfelől
ze wszelkimi wygodami – összkomfortos
ze wszystkich stron – minden oldalról,
mindenfelől
ze wszystkich stron świata – a világ minden
tájáról
ze wszystkiego niezadowolony – mindennel
elégedtelen, semmivel sincs megelégedve
ze wszystkich sił – minden erővel, teljes erővel
ze wszystkim – maradéktalanul
ze względu (na co) – tekintettel (vmire)
ze względu na to, że… - tekintve, hogy…;
tekintettel arra, hogy…
ze zdwojoną energią – kettőzött eréllyel v.
energiával
ze znaczkami czy bez znaczków? – bélyeggel
vagy anélkül?
ze znudzenia – unottan
ze zręcznością odbił piłkę – ügyesen visszaverte a
labdát
ze- [przedrostek odpowiadający znaczeniowo
przedrostkowi z-, używany przed zbiegiem
niektórych spółgłosek, np. zestawić,
zedrzeć, zebrać] – [(lat.) praefixum; (nyelvt)
igekötő (ik.), előrag, előtag]
Zebedeusz (dar Jahwe, grec. forma hebrajskiego
Sebadia) [ojciec apostołów Jakuba i Jana.
Był prawdopodobnie mężem Salomei.] –
Zebedeus
(Zebádia
görög
alakja,
értelmezését lásd ott) [Jakabnak (1) és
Jánosnak (2), Jézus két tanítványának atyja
(Mt 4,21; Mk 1,19), mesterségére nézve
halász, felesége Salomé (1) (Mt 27,56; Mk
15,40).]
zebra
zebra [1. afrykańskie zwierzę podobne do konia,
o sierści w białe i czarne pasy; 2. pot. białe,
-
Wersja 01 01 2017.
równoległe pasy na jezdni, oznaczające
przejście dla pieszych] – (áll.) zebra; fekete
csíkos afrikai vadló; (úttest) zebra; sávos
utcai gyalogos átkelőhely
o Zebra
Grevy’ego
(Equus
grevyi)
[największy ssak z rodziny koniowatych]:
A Grévy-zebra (Equus grevyi) [a páratlanujjú
patások (Perissodactyla) rendjébe, ezen belül
a lófélék (Equidae) családjába tartozó ritka
kelet-afrikai emlős, a négy zebrafaj
legnagyobbika. Nevét Jules Grévy 19. századi
francia köztársasági elnökről kapta, aki egy
ilyen állatot kapott ajándékba Abesszíniától.]
o zebra górska Hartmanna (Equus zebra
hartmannae lub Equus hartmannae): A
hegyi zebra (Equus zebra) az emlősök
(Mammalia) osztályának a páratlanujjú
patások (Perissodactyla) rendjéhez, ezen
belül a lófélék (Equidae) családjához tartozó
faj.
zebrać (zbiorę, zbierzesz, zbierze; zebrał) —
zbierać [1. w jakimś miejscu zgromadzić
jakieś rzeczy, przedmioty; 2. zapoznać się
z wieloma informacjami, opiniami na
jakiś temat itp.; 3. zgromadzić ludzi w
jakimś miejscu; 4. podnieść, zerwać lub
zdjąć i zabrać z miejsca, w którym rosły
owoce, zboża, kwiaty itp.; 5. usunąć coś,
co leży nie na swoim miejscu lub czego jest
za dużo; 6. ułożyć coś ciaśniej, niż było
ułożone; 7. otrzymać coś jako ocenę
własnego postępowania lub dokonań;
sowując jakąś część ubrania] – gyűjteni,
szedni; összegyűjteni, összeszedni, beszedni,
összefoglalni, összetenni; szedni, leszedni,
begyűjteni, behordani; halmozni; (ká)
emelni;
nőni,
megnőni,
növekedni,
megnövekedni, gyűlni, meggyűlni
zebrać głos – felszólalni
zebrać grzyby, jagody, zioła – gombát, bogyót,
füveket szedni
zebrać karty – megemelni a kártyát
zebrać łaski – kegyelemért könyörögni, kegyet
kérni
zebrać myśli – összeszedi a gondolatait
zebrać nogi – (átv.) szedi a lábát
zebrać owoce swojej pracy – learatja v. élvezi
munkája gyümölcsét
zebrać pieniądze – pénzt összegyűjteni,
összekuporgatni
zebrać radę – összehívja v. egyhehívja a tanácsot
zebrać siły a. zebrać swe siły – összeszedi az
erejét, erőt gyűjt; összeszedi magát
zebrać składkę – adományt gyűjteni
zebrać szczegóły – részleteket v. részletadagokat
gyűjteni
zebrać śmietanę a. śmietankę z mleka –
lefölöznia tejet
8270
zebrać śmietankę z wierzchu mleka – lefölözni a
tejet
zebrać wiadomości – értesüléseket gyűjteni v.
szerezni v. összeszedni; tájékozódni
zebrać włosy – kissé megnyírni a hajat
zebrać wojsko – hadsereget gyűjteni, katonaságot
összepontosítani
zebrać wszystkie siły – minden erejét összeszedi
zebrać zboże z pola – begyűjteni a gabonát a
mezőről
zebrać ze sobą – magával hoz
zebrać ze stołu – leszedni az asztalt
zebrać się — zbierać się [1. o istotach żywych:
zgromadzić się w jakimś miejscu;
2. wystąpić gdzieś w większej ilości lub z
większą
częstotliwością;
3. zostać
zebranym; 4. przygotować się do czegoś;
5. o pewnych oznakach, symptomach:
zapowiedzieć wystąpienie czegoś] –
összegyűlni,
egybegyűlni,
gyülekezni;
seregleni; összeállni; indulni, készülni,
készülődni; gyűlni, meggyűlni; készülni;
sorakozni
zebrać się na co – készülni vmire
zebrać się na naradę – tanácskozásra gyülekezni v.
gyűlni
zebrać się na posiedzenie – összeülni
zebrać się w drogę – útnak indulni
zebrał się tłum ciekawych – kíváncsi tömeg gyűlt
össze v. egybe
zebrał się wzród – meggyűlik a kelés
zebrało mu się dużo pracy – sok munkám jött
össze
zebrało mu się na płacz – sírásra fancsalodik,
közel áll a síráshoz
zebrało się na deszcz – esőre hajlik (az idő), esőre
áll, eső készül
zebrało się nam dużo pracy – összetorlódott a
munkánk
zebrani poopuszczali głowy – az összegyűltek
sorra lehajtották fejüket
zebranie [spotkanie pewnej liczby osób w celu
omówienia jakichś spraw] – összegezés,
összeadás, összegyűjtés, összeszedés; gyűlés,
összejövetel, gyülekezés, értekezlet
zebranie
akcjonariuszy,
zebranie
akcjonariuszów
–
közgyűlés
(részvényeseké)
zebranie członków a. członkowskie – taggyűlés
zebranie danych cyfrowy – számadatok
összegzése
zebranie działu – osztályértekezlet
zebranie gminne – falugyűlés
zebranie grupy – csoportértekezlet
-
Wersja 01 01 2017.
zebranie informacji – felvilágosítások gyűjtése
zebranie komitetowe – bizottsági ülés v. gyűlés
zebranie lokatorów, zebranie mieszkańców –
lakógyűlés
zebranie lokatorów domu – lakógyűlés; a ház
lakóinak gyűlése
zebranie mieszkańców – lakógylés
zebranie nadzwyczajne – rendkívüli gyűlés
zebranie oddziałowe – osztályértekezlet
zebranie partyjne – pártgyűlés, pártértekezlet;
pártnap; taggyűlés
zebranie pociągnie się do wieczora – a gyűlés
estig (is) eltart v. elhúzódik
zebranie przedwyborcze – választást megelőző
gyűlés
zebranie rodziców – szülői értekezlet
zebranie ruchome – vándorgyűlés
zebranie walne – közgyűlés
zebranie się – összegyülekezés, összegyűlés
Zberzydowice
(województwo
śląskie)
[przygraniczna wieś gminna w powiecie
cieszyńskim, województwo śląskie, nad
rzeką Piotrówką. Miejscowość jest
siedzibą
gminy
Zebrzydowice.
Miejscowość składa się z sołectw:
Zebrzydowice Górne i Zebrzydowice
Dolne. Do 30 grudnia 1999 Zebrzydowice
Dolne były określane jako oficjalna
siedziba gminy.] – Zberzydowice (lengyel
határállomás, határmenti település)
zebu [azjatyckie bydło domowe, odznaczające się
dużym mięsistym garbem na grzbiecie,
zwisającym podgardlem i fałdami luźnej
skóry na brzuchu, odporne na upał i ataki
owadów tropikalnych, hodowane w
licznych rasach w Chinach, Indiach i w
Afryce; z (?) tybetańskiego mdzopho
'samiec mieszańca byka jaka i krowy
zebu'] – (fr.) zebu; púpos tulok (Bibos
indicus); (áll.) afrikai és kelet-indiai púpos
tulokfaj
zecer [pracownik drukarni składający tekst],
zecerka – szedő, betűszedő (ffi/nő)
zecernia [dział drukarni lub samodzielny zakład
poligraficzny, w którym się odbywa
składanie tekstów] – szedőterem
8271
zecerski, -a, -ie – szedő-, betűszedőzecerstwo – szedés, betűszedés
zecer [pracownik drukarni składający tekst],
zecerka – (druk) szedő (ffi/nő)
zecerka [kobieta, która ręcznie lub maszynowo
składa tekst w drukarni; składaczka] –
(nyomd.) szedőnő; szedőgép; szedés
zecernia [zakład lub dział drukarni, w którym
odbywa się składanie tekstów] –
szedőterem
zecerski, -a, -ie – szedő, szedési
zecerstwo [dział poligrafii zajmujący się ogółem
czynności prowadzących do uzyskania
obrazu kolumn publikacji gotowych do
druku.] – (druk) szedés
zechcieć (zechcę, zechce; zechciał) [nabrać
ochoty, aby coś zrobić lub zgodzić się na
coś] – akarni, óhajtani, kívánni, kedve
támad; szíveskedik, szándékozni
zechciej pan! – szíveskedjen!
zechce Pan/Pani powiedzieć – szíveskedjék
megmondani
zechcyk – (dawno, ká) Snapszer - snapszli,
hatvanhat [Ehhez a játékhoz 20 vagy 24
lapos magyar kártyát használunk. A
játékosok száma 2, 3 vagy 4 lehet. A lapok
száma és a szabályok a résztvevők számától
függően változnak.]
zedrzeć (zedrę, zedrze; zdarł) — zdzierać
[1. szarpiąc,
oddzielić
zewnętrzną
warstwę czegoś; 2. szarpiąc, zdjąć z
czegoś osłonę lub ubranie z kogoś; 3. pot.
zniszczyć coś przez częste używanie,
noszenie; 4. uszkodzić skórę na jakiejś
części ciała; 5. na skutek ciężkiej pracy
lub złego trybu życia stracić lub
nadwerężyć zdrowie, nerwy itp.; 6. pot.
wziąć za coś wygórowaną opłatę] – letépni,
leszakítani,
lerántani;
(átv.)
nyúzni;
(ubranie) szaggatni, nyűni, elnyúzni,
elnyűni, koptatni, elkoptatni; horzsolni;
megvágni
zedrzeć buty, ubranie – elnyűni a cipőt, ruhát
zedrzeć plakat – letépni v. leszakítani a falragaszt
zedrzeć skórę – (átv.) lenyúzza a bőrt v. bőrét
zedrzeć z kogo maskę; zerwać a. zedrzeć (komu)
maskę – lerántani vkiről az álarcot
zedrzeć się — zdzierać się [1. pot. zużyć się; 2. o
skórze: zostać uszkodzonym; 3. pot.
stracić zdrowie, siły itp. na skutek ciężkiej
pracy lub złego trybu życia] – leszakadni,
elszakadni,
eltépődni,
elkopni,
elhasználódni, lenyúzódni, elnyűvődni;
(átv.) elromlani, tönkremenni
Zefir [mit. gr. bóg wiatru zachodniego] – (gör.)
Zefir (nyugati szél istene)
-
Wersja 01 01 2017.
zefir (wł. zefir) [1. ciepły, łagodny wiatr;
2. cienka, lekka tkanina bawełniana; 3.
cienka tkanina bawełniana, jednobarwna,
gładka lub w drobne wzory prążków,
kratek. Wytwarzana od końca XIX w. we
Francji.
Używana
jako
tkanina
bieliźniana, na koszule, bluzki. 3. cienka
tkanina bawełniana o gęstym splocie
płóciennym, jednobarwna, gładka lub o
efektach tkackich (drobne wzory kraty
lub
prążków)
uzyskanych
dzięki
zastosowaniu przędzy merceryzowanej.
Wytwarzana od końca XIX wieku we
Francji, stosowana na koszule męskie,
bluzki, suknie a także jako tkanina
bieliźniana. 4. cienka, gęsta tkanina o
gładkiej powierzchni. Zwykle o efektach
tkackich
uzyskiwanych
przez
zastosowanie przędzy marceryzowanej,
która tworzy np. prążki, krateczkę itp.
Biała lub jednokolorowa. Stosowana na
koszule męskie i bluzki damskie.] – (gör.)
zefir; enyhe, frissítő nyugati szellő; (text.)
főleg ingkészítésre használt könnyű, finom
pamutszövet
zefirek – nyugati fuvallat, szellőcske
zefirowy, -a, -e – zefírZefora, Syppora (samiczka wróbla) [żona
Mojżesza, prawdopodobnie córka Raguela
(Jetry) kapłana madianickiego. Przybyła
razem z Mojżeszem do Egiptu, ale posłana
do ojca jej tuż przed wyjściem Izraelitów z
Egiptu, dlatego jest pewne podobieństwo
między nią a Oblubienicą (Kościołem),
która także będzie usunięta przed wielkim
uciskiem. Żona Mojżesza, widocznie
druga, wspomniana w Księdze Liczb, była
murzynką, potomkini Chama i tegoż syna
Kusza, a więc Kuszytka, zaś Syppora
najprawdopodobniej
córka
Jetry,
potomka Abrahama i Ketury, z których
pochodzili Madianici. Surowy zakaz
zawierania małżeństw Izraelitów z nieIzraelitkami
nastąpił
dopiero
po
ogłoszeniu Zakonu.] – Cippóra (héber
eredetű női név (‫רֹוּפ‬
ִ ָ ‫ה‬Cippórá), jelentése:
madár, madárka, veréb, csicsergő, éneklő)
[Jetró (más néven "Reuél"), Midián papjának
leánya; Mózes felesége (2Móz 2,21),
Gersom (1) és Eliézer (2) anyja (2Móz 18,14).]
zegar [1. przyrząd do mierzenia i wskazywania
czasu; 2. urządzenie pomiarowe lub
kontrolne przypominające wyglądem
zegar;
3.
Podobno
najdawniejsza
wzmianka o zegarze w Polsce znajduje się
w kancjonale po Klaryskach z r. 1418
przechowywanym
w
bibljotece
katedralnej w Gnieźnie, gdzie jest mowa o
8272
zegarze na wieży tej katedry wskazującym
24 godzin. Warszawa miała także w XV w.
zegar na wieży, a w r. 1542 zrobiono tu
ugodę z Pawłem, zegarmistrzem z
Przemyśla, o wystawienie nowego zegara
na ratuszu Starego Miasta przy
poręczeniu za Pawłem Szymona i Jana
Zątkowskich, ślusarzy warszawskich.] –
óra (műszer) (nagyobb fajta)
zegar astronomiczny [zegar, którego działanie
jest oparte na okresowych ruchach ciał
niebieskich] – csillagászati óra
zegar atomowy [zegar, który do działania
wykorzystuje
zjawisko
emisji
lub
absorpcji
promieniowania
elektromagnetycznego
atomów
lub
cząsteczek] – atomóra
zegar bije – az óra üt
zegar biologiczny [rytm życia organizmów
żywych uzależniony od pory dnia, pory
roku i kondycji organizmu] – (él) biológiai
óra; (biol.) a viselkedés napi ritmikus
működését kialakító idegi központ
zegar chodzi – az óra jár v. ketyeg
zegar chodzi punktualnie – az óra pontos v.
pontosan jár
zegar cyka a. tyka – ketyeg az óra
zegar cylindrowy – hengerjáratú óra
Zegar czasu rzeczywistego (ang. Real-Time Clock
RTC)
[jest
elementem
systemów
komputerowych służącym do odliczania
czasu niezależnie od stanu maszyny
(pracy,
zablokowania,
wyłączenia),
montowany jest niemalże we wszystkich
komputerach osobistych, serwerach i
wielu
systemach
wbudowanych,
sterownikach PLC.] – RTC (Real Time
Clock) valós idejű óra, hardveróra
zegar a. zegarek dobrze chodzi – jól jár az óra
[czy ten zegarek dobrze chodzi?: jól jár ez
az óra?, ez az óra jól jár?]
zegar elektryczny [zegar zasilany prądem
elektrycznym] – elektromos óra
zegar idzie – jár az óra
zegar kontrolny – ellenőrző óra, bélyegzőóra
(gyárban)
zegar kurantowy, zegar z kurantem – zenélőóra
zegar kwarcowy [zegar, który wykorzystuje do
działania wprawioną w drgania płytkę
kwarcową] – kvarcóra
zegar parkingowa – parkolóóra
zegar piaskowy [zob. klepsydra w zn. 1.] –
homokóra
zegar podłogowy – álló óra
zegar późni się – késik az óra
zegar programatora – programozó óra
-
Wersja 01 01 2017.
zegar
równikowy [wskazówka umieszczona
równolegle do osi ziemi, a więc pod takim
kątem, pod jakim się znajduje na danej
szerokości geograficznej] – egyenlítői óra
zegar się spieszy – siet az óra
zegar słoneczny [1. zegar wskazujący czas
słoneczny danego miejsca na podstawie
kierunku i długości cienia rzucanego przez
pionowo ustawioną wskazówkę; 2. sądząc
ze wzmianki w II Król. 20;9 Żydzi mieli
jakiś przyrząd do mierzenia czasu, przy
czym wymieniane są stopnie a nie
godziny.] – napóra [ősi időmérő eszköz;
(2Kir. 20:9-11.) 9 "Az legyen-e a jel arra,
hogy az Úr megteszi, amit ígért - kérdezte
Izajás -, hogy az árnyék 10 fokkal előremegy,
vagy inkább az, hogy 10 fokkal hátrafelé
megy?" 10. "Túl könnyû volna - felelte
Hiszkija - az árnyéknak 10 fokkal
előremennie; nem, menjen inkább 10 fokkal
hátrafelé az árnyék." 11. Erre Izajás próféta
az Úrhoz könyörgött, s ő Acház lépcsőjén 10
fokkal visszahúzta az árnyékot.]
zegar słoneczny poziomy [wskazówka to trójkąt
o kącie ostrym równym szerokości
geograficznej i położony na linii północpołudnie] – naphelyzeti óra; napóra
zegar spóźnia się – késik az óra
zegar sprężynowy – rugós óra
zegar stanął – megállt az óra
zegar stoi – áll az óra
zegar stanął – az óra megállt
zegar stojący – állóóra
zegar
systemowy
[układ
elektroniczny
synchronizujący
pracę
podzespołów
komputera] – rendszeróra
zegar ścienny – falióra
zegar śpieszy się – siet az óra
zegar wahadłowy – ingaóra
zegar wieżowy – toronyóra
zegar wodny – vízióra
8273
-
zegar wybijający godziny – ütőóra [óra, mely az
órákat és negyedeket a csengettyűjéhez
hasonló hanggal jelöli]
zegar wybił szóstą – hatot üt az óra
zegar wydzwoni godzinę – az óra kiüti v. elüti az
órákat
zegar z kukułką – kakukkos óra
zegar, zegarek na rękę – karóra
zegareczek – órácska
zegarek [mały zegar do noszenia przy sobie] –
óra (kisebb, különösen zsebóra, karóra)
zegarek cylindrowy – cilinderes óra
zegarek elektroniczny – kvarcóra
zegarek idzie – az óra jár
zegarek kieszonkowy – zsebóra
zegarek krokowy – lépésszámláló
zegarek mi się spóżnia – késik az órám
zegarek mój śpieszy się o pięć minut – öt percet
siet az órám
zegarek na rękę – karóra
zegarek opóżnia się – az óra késik
zegarek ręczny – karóra
zegarek się spóźnia – késik az óra
zegarek ścienny – falióra
zegarek w podwójnej kopercie – kettős fedelű óra
zegarek z dwuletnią gwarancją – óra kétéves
jótállással
zegarka mechanizm – óraszerkezet
zegarki – óra és ékszer (osztály)
zegarkowy, -a, -e – óra-, zsebóra, karórazegarmistrz [rzemieślnik zajmujący się naprawą
zegarów i zegarków] – órás, órásmester
(jestem zegarmistrzem)
zegarmistrzostwo – órásmesterség, órásipar,
óraipar; órakereskedés
zegarmistrzowa [żona zegarmistrza] – az órás v.
órásmester felesége
zegarmistrzowski, -a, -ie – órás mester-; órás-,
óraipari, órásipari
zegarmistrzówna [córka zegarmistrza] – az órás
v. órásmester lánya
zegarowy, -a, -e – óra-, órás
zegary – órák
 zegary piaskowe i wodne - klepsydry (od
greckiego słowa oznaczającego złodziejkę
wody), niedokładne ze względu na różną
grubość ziaren piasku i zmienność ciśnienia
– homokórák, vízórák
 zegary ogniowe, działające na zasadzie
spalania materiału np.: oliwy, świecy, kulki
zawieszonej na nici – tűrórák
 zegary kołowe – na wał nawinięty sznur z
obciążnikiem;
smarowania,
niedokładne:
nawijania
i
wymagały
pomimo
Wersja 01 01 2017.
wprowadzenia
sprężyny
znacznie
przyspieszały pod koniec cyklu – körórák
 zegary wahadłowe (po wynalezieniu wahadła
przez Galileusza w 1584 roku; Huygens - r.
1656) – ingaórák
 zegary kwarcowe (obecnie powszechnie
stosowane) – kvarcórák
 zegary atomowe (ciągle w fazie rozwojowej)
– atomórák
zegarynka [1. urządzenie podające przez telefon
dokładny czas; 2. samoczynne urządzenie
informacyjne, podające aktualny czas po
wykręceniu
odpowiedniego
numeru
telefonicznego] – „pontos idő” (telefonos
szolgáltatás)
zegzemplifikować [poprzeć coś przykładami] –
példákon
bemutatni,
példákkal
alátámasztani, illusztrálni
zegnać, zgonić — zganiać [1. zmusić człowieka
lub zwierzę do opuszczenia jakiegoś
miejsca; 2. goniąc, zgromadzić w jednym
miejscu ludzi lub zwierzęta] – terelni;
összeterelni, odahajtani; elkergetni, elűzni,
meghajszolni
zegnąć monetę – pénzt hajszolni, összeszedni v.
elszórni
zegnąć owce, bydło – birkát, marhát összeterelni
zegnąnie – összeterelés; hajszolás, elkergetés
zejdź ze mnie! – hagyj békén! szállj le rólam!
zejście [1. droga lub konstrukcja, po której się
schodzi z czegoś; 2. zgon] – lemenet,
lemenés, leszállás, leereszkedés, lejövetel;
lejárat, lejtő; (hely); lefolyás, kimenetel;
(zgon) elhalálozás
zejście na ląd – partraszállás
zejście śmiertelne [zgon] – elhalálozás
zejście z góry – leereszkedés, lemenetel a hegyről
zejście się – összejövetel, találkozás, találka;
kereszteződés, összefolyás, összejövés
zejście się apostołów przy łożu śmierci Najśw.
Panny – az apostolok összejövetele Szűz
Mária halálos ágyánál [Mária, a gondoskodó
anya, jelen van Jézus életének eseményeinél:
aggódva
keresi
tizenkét
éves
fiát
Jeruzsálemben, parancsának követésére int a
kánai menyegzőn, és végigszenvedi Jézus
agóniáját
a
keresztfán.
Krisztus
mennybemenetele után pedig együtt van az
apostolokkal, amikor az Úr elküldi a
Szentlelket. Az apostolok elindulnak, hogy
az evangélium örömét elvigyék a világ
minden tájára, de újra összegyűlnek Mária
halálos ágyánál.]
zejść (zejdę, zejdzie; zszedł, zeszła) [1. idąc,
znaleźć się niżej lub na dole; 2. opuścić
jakieś
miejsce;
3. zwolnić
miejsce
siedzące; 4. przemieścić się w dół; 5. dać
8274
się zdjąć z czegoś lub odejść od czegoś;
6. zostać wyprodukowanym; 7. osiągnąć
wartość mniejszą od początkowej; 8. o
czasie, dniach, porach roku: upłynąć,
minąć; 9. spędzić wiele czasu na chodzeniu
po jakimś terenie; 10. pot. zostać
sprzedanym] – lemenni, lejönni, leszállni,
leereszkedni; eltérni, letérni; bejárni; (czas)
elmúlni, elfogyni; eltávozni, visszavonulni
zejść całe miasto – bejárja az egész várost
zejść do piwnicy – lemegy a pincébe
zejść komu z oczu – kitérni vkinek az útjából
zejść komuś z drogi – kitér vkinek az útjából
zejść na bezdroża – letérni a jó útról
zejść na dół – leszállni, lemenni, lejönni
zejść na drugi plan – háttérbe szorulni,
másodrangúvá válni
zejść na dziady – koldúsbotra jutni, elszegényedni
zejść na manowce – rossz útra térni v. tévedni;
tönkre menni
zejść na psy – (átv.) az ebek harmincadjára jutni
zejść na ubocza – rossz útra tévedni
zejść z drogi obowiązku – letér a kötelesség útjáról
zejść z góry – leszállni v. lemenni a hegyről
zejść ze świata – eltávozik az élők sorából;
meghalni, elhunyni
zeszła jesień i zimna – elmúlt az ősz és a tél
zejść się [1. zgromadzić się; 2. spotkać się z kimś;
3. o drogach, liniach komunikacyjnych:
łączyć się lub prowadzić do tego samego
miejsca; 4. o zjawiskach, zdarzeniach itp.:
odbyć się jednocześnie; 5. spędzić czas na
robieniu czegoś; 6. ponownie zacząć być
parą lub robić coś razem] – összejönni,
találkozni, összetalálkozni; összeszaladni;
összegyűlni, összefutni; összeállni
zejść z góry – lemenni, lejönni
zejść z kim – összetalálkozni vkivel
zejść z kortu – lemenni a pályáról
zejść z pola – lelépni a porondról v. küzdőtérről,
visszavonulni
zejść ze szlaku – letérni a turistaútról
zekranizować
[stworzyć
wersję
filmową
powieści, sztuki teatralnej itp.] –
megfilmesíteni, vászonra vinni
zekranizować coś – filmre vinni; megfilmesíteni
vmit
Zelandczyk [mieszkaniec Zelandii] – új-zélandi
ffi
Zelandia (duń. Sjælland) [to największa z 443
wysp Danii. Zelandia położona jest między
Fionią a szwedzką Skanią; z obiema
połączona jest mostami poprzez cieśniny
Wielki Bełt i Sund. Linia brzegowa silnie
rozczłonkowana, liczne półwyspy, m.in.
-
Wersja 01 01 2017.
Ods Herred, Horns na północy, zatoki
Sejerø, Roskilde Fjord, Ise Fjord na
północy; Køge, Fakse na wschodzie oraz
Vordingborska na zachodzie, mniejsze
wyspy, takie jak Saltholm, Amager,
Sejerø.] – Sjælland [Dánia legnagyobb
szigete (területe 7031 km²). Fyn szigetétől a
Nagy-Bælt, a svédországi Skånétől az
Øresund választja el. Előbbivel a Nagy-Bælt
híd, utóbbival az Øresund híd köti össze.
Dánia fővárosa, Koppenhága nagyobbrészt
Sjællandon, kisebb részt Amager szigetén
fekszik.]
Zelandka [mieszkanka Zelandii] – új-zélandi nő
zelandzki, -a, -ie [przymiotnik od: Zelandia] –
új-zélandi
zelant [1. późn.łac. zelans dpn. zelantis 'gorliwy' i
zelotes 'gorliwiec' (z gr. dzēlōtēs 'jp.') od
gr. dzēlos 'zapał; gorliwość; zawiść;
nienawiść; gniew'; gorliwiec, zapaleniec;
2. zagorzały, namiętny entuzjasta jakiejś
idei, religii; 3. gorliwiec, zagorzalec,
zapaleniec, żwawiec] – (dawno) vakbuzgó,
rajongó ffi
zelantka – (dawno) vakbuzgó, rajongó nő
zelektryfikować [doprowadzić prąd elektryczny
do budynku, osiedla itp.] – villamosítani
zelektryfikowanie – villamosítás
zelektryfikowanie stu domów – száz ház
villamosítása
zelektryfikowanie terenu – a terület villamosítása
zelektryfikowanie wsi – a falu villamosítása
zelektryzować [wywrzeć na kimś bardzo silne
wrażenie] – átvillanyozni, elektrifikálni;
villamosít;
villamos
erőre,
üzemre
berendezni; (átv.) felvillanyozni, felrázni,
megrázni, meghatni, megdöbbenteni
zelektryzowanie – elektrifikáció, elektrifikálás;
megvillanyozás,
villamosítás;
(átv.)
megdöbbentés
zelektryzowanie dzwonu kościelnego – a
templomharang villamosítása
zelektryzowany,
-a,
-e
–
elektrifikált;
megvillanyozott, (átv.) megdöbbentett
Zelman [(u Zygmunta Glogera) gra towarzyska
dziecinna, dawniej powszechna, dziś
ludowi jeszcze w niektórych okolicach
znana. Jedna z osób zostaje „panem
Zelmanem”, druga panią Zelmanową, inne
ich
synami,
córkami,
wnuczkami,
bratankami i t. p. Pan Zelman puszcza się
w drogę, to się znaczy biega dokoła,
wołając: „Jedzie, jedzie pan Zelman! Jedzie,
jedzie pan Zelman!” Kiedy biegający
Zelman zawoła: „Jedzie pani Zelmanowa!”
wówczas
osoba,
nazwana
panią
Zelmanową, zrywa się ze swego miejsca,
przyłącza i biega razem. Po kolei Zelman
przywołuje całą rodzinę, która za nim
podąża, wołając: „Jedzie Zelman!” co
pocieszne sprawia dla dzieci widowisko, a
gra kończy się z powołaniem ostatniej
osoby do podróży.] – (daw) egykori
társasjáték
8275
Zeloci (gr. ζηλωται, zelotai; hebr. ‫קנאים‬, kannaim –
z hebrajskiego - gorliwi) [1. żydowskie
ugrupowanie
polityczno-religijne
działające w I w. n.e., założone przez Judę
z Gamais. Jego cel stanowiła czynna walka
z okupacją rzymską - przede wszystkim
udział w tzw. wojnie żydowskiej, a
zwłaszcza pełna determinacji obrona
Masady, w której zeloci stawiali opór
Rzymianom długo po wygaśnięciu
powstania w Judei. 2. ugrupowanie
polityczno-religijne
w
rzymskiej
Palestynie. Stawiali sobie za cel walkę z
Rzymianami
oraz Żydami,
którzy
kolaborowali z okupantem. Stronnictwo
uformowało się w północnej Galilei. Na
jego czele stał Ezechiasz i jego synowie.
Byli zdania, że poddanie się niewoli
oznacza zaparcie się Boga - jedynego
Pana. Wierzyli również, że przez walkę
przyspieszą przyjście mesjasza. —
Pierwszy raz wystąpili w roku 6 pod
przywództwem Judy Galilejczyka przeciw
rzymskiemu
spisowi
ludności
przeprowadzanemu przez Kwiryniusza,
który stłumił to powstanie. Z czasem
wyodrębnili się z nich jeszcze bardziej
fanatyczni sykariusze. Oba ugrupowania
odegrały wiodącą rolę w powstaniu w
latach 66-73. — Zelota stał się w języku
polskim
rzeczownikiem
pospolitym
oznaczającym ogólnie fanatyka, osobę
nadgorliwą, zaślepioną ideologicznie.] –
zelóták; rajongók, buzgók. [1. fanatikus párt
tagjai a zsidóságon belül. – Főleg a zsidó
fölkelés (Kr. u. 67–70) idején játszottak
szerepet; az Újszövetség nem beszél róluk.
Lk 6,15: a kánaáni Simon apostol jelzője
(Zelóta Simon), aki valószínűleg a zelóták
közül jött; 2. Fanatikus zsidó párt, amely az
ország felszabadítását a római uralom alól és
Isten uralmának eljövetelét akarta kivívni.]
zeloso (wym. dzelozo) = żarliwie, szczerze – (ol.)
zeloso; hevesen, szenvedélyesen, lelkesen,
hévvel, szívből
zelota
[fanatyczny,
zagorzały,
namiętny
entuzjasta jakiejś idei, religii itd.; hist.
członek fanatycznej sekty, zaciekle
przeciwstawiającej
się
panowaniu
Rzymian w Palestynie w czasie powstania
żyd. i oblężenia Jerozolimy (I w.)] – (gör.)
-
Wersja 01 01 2017.
zelóta; (dawno) vakbuzgó, türelmetlen ember
[1. Fanatikus zsidó csoport tagja, amely
felvette a harcot a római uralommal
szemben; nem riadt vissza gyilkosságtól és
erőszaktól sem. 2. Jézus korában és Jézus
után az a harcias zsidó mozgalom, amely a
rómaiak elűzését kívánta elérni]
Zelotes (gorliwy) * Szymon Kananejczyk [Święci
Szymon Kananejczyk (Gorliwy): Szymon
otrzymuje przydomek, który zmienia się
w czterech spisach: jeśli gdy Mateusz i
Marek nazywają go "Kananejczykiem",
Łukasz określa go mianem "Zeloty". W
rzeczywistości oba te pojęcia są
równoznaczne, gdyż oznaczają to samo, w
języku hebrajskim czasownik qanà'
znaczy
bowiem
"być
zazdrosnym,
żarliwym" i może się odnosić zarówno do
Boga, który zazdrosny jest o wybrany
przez siebie naród (por. Wj 20,5), jak i do
ludzi, którzy płoną zapałem służenia
jedynemu Bogu z całkowitym oddaniem,
jak Eliasz (por. 1 Krl 19,10). Bardzo więc
prawdopodobne, że Szymon, jeśli nawet
nie należał do nacjonalistycznego ruchu
Zelotów, wyróżniał się przynajmniej
płomiennym zapałem do żydowskiej
tożsamości, a więc do Boga, do swego ludu
i do Prawa Bożego.] – Zélóta; Simon (2), a
zélóta [az apostolok körébe tartozott (Lk
6,15; ApCsel 1,13). Simon neve szerepel az
apostolnévsorokban (Mk 3,18; Mt 10,4; Lk
6,15; ApCsel 1,13), de Márk és Máté azt
mondja: a ,,Kananeus Simon'', Lukács pedig:
a ,,Zelóta Simon''. Ebből a zelóta szóból arra
következtethetünk, hogy Simon korábban a
fanatikusan Róma-ellenes párthoz tartozott,
melynek tagjai a véres merényletektől sem
riadtak vissza, ha a rómaiak irtásáról volt
szó. De ez a Simon nem azonos a Mk 6,3ban és a Mt 13,55-ben említett Simonnal, aki
az Úr Jézus rokona volt és később
Jeruzsálem püspöke lett.]
zelotyzm [przestarz. <od zelota> fanatyzm] –
(dawno)
vakbuzgóság,
türelmetlenség,
fanatizmus
zelować (zeluje) [1. podbijać buty kawałkiem
skóry, gumy; 2. przybijać nową zelówkę
lub podeszwę] – talpalni, megtalpalni (cipőt)
zelować buty – talpalni a cipőt
zelowanie – talpalás, talpaltatás
zelówka [1. przednia część podeszwy buta lub
cała podeszwa; 2. fragment pokrywający
przednią część podeszwy buta. Może być
zrobiona ze skóry, gumy lub innych
tworzyw sztucznych. Ma ona za zadanie
chronić
podeszwę
buta
przed
przedwczesnym zużyciem. W razie
8276
zniszczenia nadaje się do wymiany.] –
cipőtalp, talp, talpalás
zelówka gumowa – gumitalp
zelżeć [stać się mniej intensywnym] – enyhülni,
felengedni, meggyengülni, legyengülni,
megenyhülni, megkönnyebbülni, súlyából v.
jelentőségéből veszít
zelżenie – enyhítés, megkönnyítés, engedés,
csökkentés, súlycsökkentés; sértés, gyalázás
[zimy zelżenie: enyhülés]
zelżony, -a, -e – meggyalázott, megbántott,
megsértett
zelżyć [1. obrzucić kogoś obelgami; 2. obrzucić
kogoś wyzwiskami] – meggyalázni,
megsérteni, megszidni
zelżyć kogo – megszidni vkit
zelżywie – sértően, gyalázóan
zelżywość – (dawno) sértés, gyalázat, szégyen
zelżywy, -a, -e (daw. obraźliwy) – (dawno) sértő,
gyalázó, megszégyenítő
zełgać (zełżę, zełże) [skłamać, powiedzieć
nieprawdę, oszukać] – hazudni, hazudozni,
összehazudni, lódítani
zełganie – hazudozás, lódítás
zemdlały, -a, -e – ájult
zemdleć
(zemdleje)
[na
chwilę
stracić
przytomność] – elájulni, eszméletét
elveszíti, elveszti az eszméletét; rosszul lesz,
összeesni (összeesik)
zemdleć na ulicy – elájulni az utcán
zemdlał, zemdlała – elájult
zemdlenie [chwilowa utrata przytomności] –
ájulás, elájulás, eszméletvesztés, rosszullét
zemdlić [wywołać mdłości] – émelyegni, rosszul
lenni, elgyengülni, elájulni
zemdliło mnie – émelygett a gyomrom
zemdlony [ten, który zemdlał] – ájult
zemdlony, -a, -e [taki, który chwilowo stracił
przytomność] – ájult, elájult
zemerytować – nyugdíjazni
zemknąć — zmykać [pot. uciekać] – elszaladni,
elfutni, elszökni, elillanni, meglépni,
elosonni, elinalni, ellódulni, „elpucolni”;
eliszkolni; kereket oldani
zemknął z nudnego posiedzenia – meglépett az
unalmas ülésről
zemknięcie – elosonás, elillanás, „elpucolás”,
meglépés
zemleć (zmielę, zmiele; zmełł) [mieląc, rozetrzeć
coś na drobne cząstki] – ledarálni
(mindent), lereszelni, szétmorzsolni
zemleć kawę – kávét ledarálni
zemocjonować [wywołać u kogoś emocje] –
felizgatni, felingerelni, megrázni
-
Wersja 01 01 2017.
zemocjonować się [poddać się emocjom] –
felizgulni
zemocjonowany, -a, -e [wyrażający emocje] –
felizgatott, felingerelt, megrázott
zemrzeć (zemrę, zemrze; zmarł) [umrzeć] –
meghalni,
elhalni,
megdermedni,
megmerevedni
zemsta [odwet za doznaną krzywdę] – bosszú,
bosszúállás; megtorlás; büntetés abban az
értelemben, hogy az elszenvedett sérelmet
megtorolják
zemsta nie postała nigdy w jego sercu – a bosszú
eszébe se jutott
zemścić się (zemszczę się, zemści się; zemścił się)
[1. dokonać zemsty; 2. wywołać złe
następstwa] – bosszút állni, megbosszulni;
megbosszulja magát
zemścić się na kim – bosszút állni vkin;
megbosszulja magát
zemścić się na kimś za coś – bosszút állni vkin vmi
miatt
zemścić się za krzywdę – megbosszulni az
igazságtalanságot
Zenaida a. Zinaida – ZENINA [1. A Zénó
férfinév
kicsinyítőképzős
nőnemű
származéka. Rokon nevek: Zenóbia, Zina,
Zinajda. Védőszent: Zenaisz (ugyanannak a
férfinévnek
másféle
származéka),
konstantinápolyi vértanú meghatározhatatlan
időben; sírjánál oly sok csoda történt, hogy a
görögök a szentet ,,csodatevő''-nek nevezték.
Ü.: jún. 5.]; ZINAJDA [A Zenina név
rovatában említett, ,,Zeuszhoz tartozó''
jelentésű görög név, a Zenaisz Zenaida,
Zenaide alakváltozatának orosz formája.]
Zenaida z Tarsu, również Zinaida, cs. Muczenica
Zinaida (ur. Tarsie w Cylicji, żyjąca w I
wieku) [męczennica chrześcijańska, święta
Kościoła katolickiego i prawosławnego] –
ZENINA [1.
A
Zénó
férfinév
kicsinyítőképzős
nőnemű
származéka.
Rokon nevek: Zenóbia, Zina, Zinajda.
Védőszent:
Zenaisz
(ugyanannak
a
férfinévnek másféle származéka). Szent
Zenaisz a hagyomány szerint Szent Pál
rokona volt, és az apostol szülővárosában, a
ciliciai Tarzusban élt istenfélő keresztény
életet. Ü.: okt. 11.]; ZINAJDA [A Zenina
név rovatában említett, ,,Zeuszhoz tartozó''
jelentésű görög név, a Zenaisz Zenaida,
Zenaide alakváltozatának orosz formája.]
zendad [rodzaj tkaniny jedwabnej, wytwarzanej
we Włoszech we wczesnym okresie
tkactwa. Wytwarzany już w XIII wieku
we Florencji (drugim po Wenecji
„zagłębiu” tkackim tamtego okresu),
charakterystyczny dla tego ośrodka, o
fakturze zbliżonej do lśniącej, barwnej
tafty.] – (daw) olasz selyemszövet fajta
8277
zendrować
[ładować statek
głębiej
na
przemiałach]
–
(haj)
mélyenrakni,
túlterhelni
zendrowanie [erozyjne działanie wody na dno
rzeki, wykorzystywane często przez barki
celem zejścia z mielizn. Koncentracja
prądu rzecznego powoduje wypłukiwaniu
mułu wzdłuż burty barki, a przez to
pomniejszanie
mielizny.
Proces
zendrowania
trwa
parę
godzin.
Niewłaściwe ustawienie statków podczas
zendrowania grozi zasypaniem mułem,
dlatego manewr ten powinien odbywać się
pod kierownictwem służby liniowej.] –
(haj) mélyrakodás, túlterhelés
zendrówka [zbyt mocno wypalona cegła] –
klinkertégla
zendrówka cementowa – cement klinkertégla
Zenia, Zenka – Zeni, a Zenóbia és a Zenona
beceneve
Zenek, Zenio – a Zenon beceneve
zenit [1. st.hiszp. 'jw.' z arab. samt (ar-ra's)
'droga (głowy)'; punkt wierzchołkowy,
znajdujący się na niebie pionowo nad
głową obserwatora (por. nadir); 2.
najwyżej położony punkt na niebie; 3.
przen. szczyt, najwyższy punkt (np.
rozwoju); por. apogeum (przen.); 4.
najwyższy stopień intensywności, nasilenia
czegoś] – (arab→ol.) zenit; (csill.) az
égboltnak az a pontja, amely az embernek
pontosan a feje felett van; (átv.) csúcspont,
tetőpont; (haj) zenit
zenitowy, -a, -e zenitalny, -a, -e – zenit-, tetőponti
zenitówka [pot. działo przeciwlotnicze] –
légvédelmi ágyú
Zenobia [imię żeńskie pochodzenia greckiego,
żeński odpowiednik imienia Zenobiusz,
złożonego z członów Dzeno- (homerycka
forma imienia Zeusa) i bios ("życie").
Zenobia
jest
zatem
imieniem
teoforycznym. Patronką tego imienia jest
-
Wersja 01 01 2017.
św. Zenobia, siostra św. Zenobiusza,
żyjąca w czasach cesarza Dioklecjana.] –
Zenóbia; a Zenobiusz női változata
Zenobiusz, Zenobi imię męskie pochodzenia
greckiego, złożone z członów Dzeno(homerycka forma imienia Zeusa) i bios
("życie"). Wymowa Zenobios zamiast
pierwotnej Dzenobios pochodzi z czasów
rzymskich.];
Zenon
[imię
męskie
pochodzenia greckiego. Powstało jako
forma skrócona greckich imion złożonych
typu Zenodoros, Zenodotos, oznaczających
"dar Zeusa".] – (görög) Zénó [Jelentése:
akinek az Úr adott életet; Zeusztól származó]
Zenobiusz z Sydonu (zm. ok. 310 w Antiochii
Syryjskiej) [lekarz i prezbiter w Sydonie w
Fenicji (dzisiejszy Liban), męczennik
chrześcijański
i
święty
Kościoła
katolickiego. Informacji o Zenobiuszu
dostarczył historyk kościelny Euzebiusz z
Cezarei według którego Zenobiusz miał
ponieść śmierć męczeńską, a wraz z nim
Tyranion (Tyranios) biskup Tyru, Sylwan,
biskup z okolic Emesy oraz Peleusz i Nil,
biskupi egipscy za to, jak pisze Euzebiusz,
że "chrześcijanie uwielbili Słowo Boże".] –
Zénó keresztény vértanú, + 310 k.
Zenon [imię męskie pochodzenia greckiego.
Powstało jako forma skrócona greckich
imion
złożonych
typu
Zenodoros,
Zenodotos, oznaczających "dar Zeusa".] –
Zénon, Zénó [a görög Zénón név latin
változatából származik, a Zenóbiosz,
Zenodótosz nevek rövidülése, a jelentése:
Zeusztól származó.]
Zenona – Zenina; a Zenon női változata
zeń (z niego) – belőle
zepchnąć [1. pchnięciem spowodować zmianę
położenia czegoś; 2. zmusić do ustąpienia z
zajmowanej pozycji; 3. pozbawić kogoś
lub coś należnego znaczenia; 4. obarczyć
kogoś własnymi obowiązkami] – lelökni,
letolni, letaszítani, kiszorítani
zepchnąć kogo na dół – letaszítani vkit
zepchnąć na ostatni plan – háttérbe szorítani
zepchnąć w kąt – háttérbe szorítani
zepchnąć z martwego punktu – átsegíteni a
holtponton
zepchnąć się [zepchnąć jeden drugiego] - –
lelökik, letolják, letaszítják, kiszorítják
egymást
zepchnięcie – lelökés, letaszítás
zeppelin [wym. cepp...] [pop. nazwa sterowców
nm. o sztywnym szkielecie, poruszanych
przez śmigła o napędzie silnikowym (19001936); od nazwiska nm. wynalazcy i
8278
konstruktora: Ferdinand von Zeppelin
(1838-1917)] – zeppelin; szivar alakú, merev
vázú kormányozható léghajó (F. Zeppelin
német feltaláló és készítő nevéből)
zeprać (sprać) – kimosni, átmosni; megverni,
elverni, helybenhagyni, elpáholni
zeprzały, -a, -e – korhadt, befülledt
zeprzeć1 [zepsuć się pod wpływem wilgoci i
ciepła; zaprzeć, stęchnąć, zatęchnąć,
zbutwieć] – korhadni, elkorhadni
zeprzeć2 – kiverni, leütni, kiütni, kinyomni, elűzni
zeprzeć kogo z jakiego mniemania – kiverni
vkinek vmit a fejéből
zeprzeć dowodami v. argumentami – érvekkel
kikészíteni
zepsucie [upadek moralności] – elrontás; (stan)
romlás,
romlottság,
züllöttség;
szégyentelenség,
szemérmetlenség,
becstelenség, erkölcstelenség; korrupció,
erkölcsi züllés, megvesztegethetőség
zepsucie obyczajów – (köz) erkölcsök romlottsága
zepsucie świata – a világ romlottsága
zepsucie żołądka – gyomorrontás
zepsucie się – elromlás; tönkremenés
zepsuć [1. uszkodzić coś; 2. zmienić coś na
gorsze; 3. rozpieścić lub zdemoralizować
kogoś] – tönkretenni, elrontani, megrongálni,
elpusztítani; megrontani, erkölcstelenné
tenni; elrontani, rosszul csinálni
zepsuć coś – tönkretenni vmit
zepsuć dziecko prezentami – ajándékokkal
elkényeztetni a gyereket
zepsuć komu krew – (átv.) elrontani vkinek a
kedvét; kellemetlenkedni vkinek
zepsuć komu opinię – elrontani vkinek a hírnevét
zepsuć maszynę – gépet elrontani
zepsuć puentę dowcipu – elrontani a vicc poénját
zepsuć sobie żołądek – elrontja a gyomrát
zepsuć zabawkę – elrontani v. tönkretenni a
játékszert
zepsuć się [1. ulec uszkodzeniu; 2. o jedzeniu:
przestać nadawać się do spożycia; 3. stać
się gorszym; 4. ulec demoralizacji] –
elromlani,
tönkremenni,
szétmenni,
elpusztulni, elkedvetlenedni, rosszkedvűvé
válni, elzülleni, erkölcsileg megromlani,
leromlani; elenyészni, elrothadni
zepsuć się do cna – teljesen tönkremenni
zepsuł się hamulec – elromlott a fék
zepsuł mi się samochód – elromlott a kocsim
zepsuł mi się zegarek – elromlott az órám
zepsuł się mój zegarek – elromlott az órám
zepsuł się silnik – meghibásodott a motor
zepsucie [upadek moralności] – tönkretétel
-
Wersja 01 01 2017.
zepsuty, -a, -e [o produktach spożywczych:
nienadający się do spożycia] – elrontott;
tönkretett; romlott, rossz; erkölcstelen
zepsuty zegarek – elromlott óra
zepsuty samochód trzeba zaprowadzić do
serwisu i naprawić – a rossz autót el kell
vinni a szervízbe, és meg kell javíttatni
zerbaft [aksamit na tle złotogłowia pochodzenia
tureckiego.
Jedna
z
najbardziej
ekskluzywnych i najkosztowniejszych
tkanin produkowanych w Brussie w ciągu
XVI i XVII wieku. Z tkaniny tej szyto
kaftany, hilaty i okrycia dla dostojników
na dworze sułtańskim a także dla posłów
zagranicznych,
którzy
ubiory
te
otrzymywali w darze.] – (daw) török
származású bársony
zerkanie, zerknięcie – pillantás
zerknąć — zerkać [dyskretnie spojrzeć na kogoś
lub coś] – kukucskálni, leskelődni,
bepislantani, bekukucskálni, kacsintani,
lopva nézni (vmit)
zerknąć na dziewczęta – kacsintani a lányokra
zero [1. liczba 0; 2. brak czegokolwiek;
3. początkowy punkt na skali, podziałce;
4. lekcew. człowiek nieprzedstawiający
sobą żadnej wartości] – (arab→ol.) zéró,
zérus (jele: 0); nulla, semmi; zéruspont,
nullpont, zérópont; (átv.) (człowiek) senki;
jelentéktelen ember, nagy senki
zero
bezwzględne
(temperatura
zera
bezwzględnego,
zero
absolutne)
[temperatura
równa
zero
w
termodynamicznej skali temperatur, czyli
jest to temperatura, w której wszystkie
elementy układu termodynamicznego
uzyskują najniższą z możliwych energii.
Temperatura ta odpowiada −273,15
°C = 0 K.] – abszolút nulla fok [az a
hőmérséklet, amelynél a testből nem
nyerhető ki hőenergia. A Kelvin-skálán
(abszolút hőmérsékleti skálán) 0 K, a
Celsius-skálán ‒273,15 °C, a Fahrenheitskálán ‒459,67 °F, a Rankine-skálán pedig
ismét 0 °R.]
zero całych jedna dziesiąta – nulla egész egy tized
(0,1)
zero całych jedna dziesięciotysięczna – egy
tízezred (0,0001)
8279
zero całych pięć dziesiątych – nulla egész öt tized
(0,5)
zero-day exploit [1. atak na system, który
następuje natychmiast po ogłoszeniu
informacji o podatności jakiegoś miejsca
na atak. Często sprzedawca systemu
ogłasza istnienie luki w bezpieczeństwie
razem z opracowaniem łaty, aby
ograniczyć do minimum ryzyko tego
rodzaju ataku. 2. atak na system
komputerowy,
który
następuje
bezpośrednio po ujawnieniu informacji o
podatności jakiegoś miejsca na atak (tzw.
exploit). W szczególnych okolicznościach
informacje o danym zagrożeniu mogą
opublikować twórcy danego systemu czy
oprogramowania,
aby
ostrzec
użytkowników przed niebezpieczeństwem.
Jednocześnie opracowywana jest łata dla
danej luki w bezpieczeństwie. Aby
ograniczyć do minimum ryzyko tego
rodzaju ataku twórcy oprogramowania
starają się by czas między publikacją
informacji i aktualizacji był minimalny, a
najlepiej zerowy.] – (inf.) zero-day exploit
nulladik napi támadás (zero-day vagy
zero-hour támadás) [egy biztonsági
fenyegetés, ami valamely számítógépes
alkalmazás olyan sebezhetőségét használja
ki, ami még nem került publikálásra, a
szoftver fejlesztője nem tud róla, vagy nem
érhető még el azt foltozó biztonsági javítás.
Zero-day exploitnak nevezik azt a tényleges
kódot, amit a támadók használnak a
sérülékenység kiaknázására, mielőtt a
szoftver fejlesztője tudna arról. A kifejezés
az exploit keletkezésének időpontjából
adódik. Amikor a szoftverfejlesztő tudomást
szerez egy biztonsági résről, megkezdődik a
verseny a támadók és a fejlesztők között; a
felelősségteljes fejlesztő igyekszik befoltozni
a hibát, mielőtt nyilvánosságra kerül. A
„nulladik napi” támadás az első vagy
„nulladik” napon történik, amikor a fejlesztő
már tud a hibáról, így még nem volt
lehetősége arra, hogy a biztonsági javítást
eljuttassa a szoftver felhasználóihoz.]
zero
dudnień
–
összeütögetés,
lebegés
megszüntetése
zero funkcji – a függvény zérushelye v. nullpontja
zerować – nullázni
zerowanie [środek ochrony przeciwporażeniowej
dodatkowej w instalacjach elektrycznych,
polegający
na
podłączeniu
części
przewodzących
dostępnych
(np:
metalowej obudowy urządzenia)
z
przewodem
ochronnym
PE
lub
przewodem ochronno-neutralnym PEN.
-
Wersja 01 01 2017.
W
warunkach
zakłóceniowych
(uszkodzenie
izolacji)
umożliwia
samoczynne odłączenie zasilania, poprzez
szybkie
zadziałanie
zabezpieczenia
elektrycznego] – nullázás
zerowy, -a, -e – nulla, nullzerowe tłumienie wtrącenia – nullabeiktatási
csillapítás
zerownik (inne nazwy: cyrkiel zerowy, nulka) –
(műsz.) nullkörző
zerowy punkt odniesienia – vonatkoztatási
nullpont
zerowy wynik gry – (sp) a játék null eredménye
zerówka [1. klasa zerowa w szkole; 2. pot.
sztuczna tkanina imitująca wełnę; 3. pot.
termin zerowy; też: egzamin w takim
terminie] – (iskola) nulladik osztály; gyapjút
nem tartalmazó (ruha) anyag; nulladik
tanulóév
zerwa [oberwana część ściany skalnej] – letépett
v. leszakított rész v. darab; (növ.) raponca
(Phyteuma) [a csengetyükefélékfüve 50
fajjal (hazánkban 12) Európában, Ázsiában
meg a mediterrán vidéken. Jótakarmányfű,
gyökerét és levelét salátának v. főzeléknek
lehet elkészíteni.]
Zerwa kulista, z. główkowata (Phyteuma
orbiculare) [gatunek rośliny należący do
rodziny dzwonkowatych] – gombos
varjúköröm v. gombos raponca (Phyteuma
orbiculare) [a fészkesvirágzatúak (Asterales)
rendjébe
és
a
harangvirágfélék
(Campanulaceae) családjába tartozó, a
Kárpát-medencében is honos faj]
zerwać (zerwę, zerwie) — zrywać [1. ciągnąc,
odłączyć coś od czegoś; 2. szarpnięciem
rozdzielić coś na dwie części; 3. przestać
kontaktować się z kimś; 4. przestać
myśleć, zachowywać się w sposób taki jak
dotychczas; 5. unieważnić coś; 6. przerwać
przyjaźń, związek z kimś itp.; 7. pot.
nadwerężyć głos, nogi itp.; 8. pot.
gwałtownie obudzić kogoś] –elszakítani,
eltépni, letépni, leszakítani, megszakítani;
leszedni;
szakítani
(vkivel);
(átv.)
megszakítani,
elszakítani,
széttépni,
megszegni, felbontani, felszedni; felkelteni,
felriasztani
zerwać bandaż – letépni a kötést
zerwać kogoś ze snu – hirtelen felkelteni v.
felriasztani vkit álmából
8280
zerwać a. zedrzeć (komu) maskę – lerántja a
maszkot v. álarcot (vkiről)
zerwać kontakt – a kapcsolatot megszakítani
zerwać kontrakt – felbontani v. megszegni a
szerződést; szerződést bontani; felmondani
(viszonyt)
zerwać kontrakt a. stosunki – kapcsolatot
megszakítani
zerwać korespondencję – megszakítani a
levelezést
zerwać (komu) maskę, zedrzeć (komu) maskę –
letépni (vkiről) az álarcot; lerántani vkinek
az álarcát; (átv.) leleplezni vkit
zerwać kwiaty – letépni a virágokat; virágokat
szakítani
zerwać łańcuch – láncot elszakítani
zerwać nitkę – széttépi a fonalat
zerwać owoce – gyümölcsöt szakítani v. szedni
zerwać przyjaźń – barátságot megszakítani
zerwać rozejm – felbontani a fegyverszünetet
zerwać sejm – az országgyűlést megszakítani;
megszakítani v. félbeszakítani a szejm
ülésszakát
zerwać stosunki – megszakítani a kapcsolatot v.
kapcsolatokat
zerwać stosunki handlowe – megszakítani a
kereskedelmi kapcsolatokat
zerwać stosunki dyplomatyczne – diplmáciai
kapcsolatokat megszakítani; megszakítja a
diplomáciai kapcsolatokat
zerwać umowę – szerződést felbontani; megszegni
a megállapodást v. egyezményt
zerwać z kim stosunki – vkivel megszakítja a
kapcsolatokat
zerwać z kimś – szakítani vkivel
zerwać z przesądami – szakítani az előítéletekkel
zerwać zaręczyny – felbontani az eljegyzést
zerwać związek małżeński – felbontani a
házasságot
zerwałem z nią – szakítottam vele
zerwać się — zrywać się [1. uwolnić się z uwięzi;
2. o
linie,
sznurze
itp.:
pęknąć;
3. gwałtownie wstać; 4. nagle zacząć coś
robić; 5. o wietrze, burzy itp.: pojawić się
nagle i być gwałtownym; 6. pot. nagle
obudzić się i wstać z łóżka; 7. pot. uciec] –
szakadni; leszakadni, elszakadni; (pl. üveg)
elpattanni; (átv.) megszakadni; (wstać z
miejsca) felugrani, felszökni, felpattanni,
felemelkedni; felrezzenni, felriadni; (átv.)
nekilendülni, hozzáfogni, nekilátni (vmihez)
zerwać się do dzieła – munkához látni
zerwać się do lotu – nekifutni a felszálláshoz
zerwać się do obrony kraju przed wrogiem – az
ország védelmére sietni
-
Wersja 01 01 2017.
zerwać się na równe nogi – talpraugrani, hirtelen
felugrani, felegyenesedni; felpattanni, talpra
ugrani , lábra állni
zerwać się z lekcji – lóg az óráról
zerwać się ze snu – álmából felriad
zerwać się ze szkoły – lóg az iskolából
zerwał się – elszakadt
zerwał się wiatr i zaczęła się zadymka – szél
kerekedett, amely felkavarta a havat
zerwała się burza – kitört a vihar
zerwanie – szakítás; megszakítás, elszakítás,
leszakítás, letépés, leszedés; megszegése
vminek; felbontás
zerwanie
stosunków
dyplomatycznych
–
diplomáciai kapcsolatok megszakítása; a
diplomáciai viszony megszakítása
zerwanie umowy – szerződésszegés
zerwanie z narzeczonym był dla wielkim
dramatem – a vőlegénnyel való szakítás
nagy tragédia volt számára
zerzec [swat, rajek, dziewosłąb, mówca weselny]
– (daw) násznagy; házasságszerő, leánykérő,
házasságközvetítő
zerznąć (zerżnąć) – levágni, lemetszeni
zerznąć się – (upić się) berúgni; (przy egzaminie)
elhasalni, elvágódni
zerznięcie, zerżnięcie – elvágás; (közb.) iskolai
feladat lelkesedés nélküli elvégzése
zerżnąć — zrzynać [1. rżnąc, oddzielić coś od
podstawy; 2. rżnąc, posiekać coś na
drobne kawałki; 3. posp. sprawić komuś
lanie; 4. pot. cudze teksty, pomysły
przedstawić jako swoje; 5. wulgarnie w
odniesieniu do mężczyzny: odbyć stosunek
seksualny] – elvágni, levágni, elfűrészelni,
szétfűrészelni; lekaszálni, lemetszeni; iskolai
feladatot leírni; (wulg.) szexuális viszonyt
folytatni; közösülni, megdugni
zerżnąć komu skórę – (közb.) elverni, eltángálni,
elkalapálni vkit; szíjat hasítani vki hátából
zerżnąć wypracowanie od kolegi – (közb.) leírja v.
lemásolja a barátja dolgozatát
zerżnąć się [wulg. oddać kał] – (wulg.) szarni,
kakálni
zeschły, -a, -e [zob. zeschnięty] – elszáradt,
kiszáradt, megszáradt
zeschnąć (zesechł v. zeschnął) — zsychać,
zeschnąć się — zsychać się [1. o roślinach
lub ich częściach: obumrzeć z braku
wody; 2. stać się suchym] – kiszáradni,
elszáradni, összeszáradni; átv. töpörödni
zeschnięty [1. o roślinach lub ich częściach: taki,
który
obumarł
z
braku
wody;
2. pozbawiony wody lub wilgoci] –
elszáradt, kiszáradt, megszáradt; töpörödött
8281
zeskanować [wprowadzić do komputera tekst,
rysunek, fotografię itp. za pomocą
skanera] – beszkennelni
zeskanować coś – beszkennelni vmit
zeskoczyć — zeskakiwać [1. skoczyć z czegoś w
dół; 2. o narzędziu: ześlizgnąć się z czegoś,
co się nim przykręca, kroi, piłuje itp.] –
leugrani; lepattanni; meghökkenteni; (átv.)
lepuffanni
zeskoczyć z konia – leugrani a lóról
zeskok – leugrás; (sp) földreérés, földetérés
(ugrásnál)
zeskorupieć [1. zmienić się w skorupę; 2. stać się
zamkniętym w sobie i nieczułym;
3. uparcie
obstawać
przy
swoich
poglądach; 4. utrwalić się w niezmiennej
postaci]
–
megkérgesedni;
(átv.)
megcsontosodni
zeskorupiały, -a, -e [1. zmieniony w skorupę; 2.
zamknięty w sobie, nieczuły; 3. uparcie
trwający
przy
swoich
poglądach;
4. utrwalony w niezmiennej postaci] –
megkérgesedett; (átv.) megcsontosodott
zeskrobać — zeskrobywać [skrobiąc, usunąć coś
z czegoś] – lekaparni, lekapirgálni, lehántani
zeskrobać farbę – lekaparni a festéket, a festéket
eltávolítani
zeskubać (zeskubię, zeskubie) — zeskubywać –
fosztani (tollat); kiszedni, kitépni, széttépni,
összetépni
zeskwarzyć – kisütni, kiszárítani (töpörtyűvé)
zeslawizować [1. przenieść na obcy grunt kulturę
słowiańską; 2. nadać czemuś cechy
słowiańskie] – elszlávosítani
zeslawizować się [1. przyjąć kulturę słowiańską;
2. nabrać cech słowiańskich] –
elszlávosodni
zeslawizowany, -a, -e – elszlávosított
zesłabły, -a, -e – elgyengült, elalélt, megbetegedett
[kolory nie zesłabły dostatecznie: a színek
nem halványulnak eléggé]
zesłabnąć – elgyengülni, legyengülni, elalélni,
megbetegedni, rosszul lenni
zesłać (ześlę, ześle; zesłał) — zsyłać (zob. zasyłać)
[1. ukarać kogoś, zmuszając go do
wyjazdu w odległe, odizolowane miejsce;
2. o losie, siłach nadprzyrodzonych itp.:
sprawić, że coś się stanie] – elküldeni,
odaküldeni;
(deportować)
kitelepíteni,
deportálni; (wygnać) száműzni, kitoloncolni;
mérni
zesłanie [1. kara przymusowego pobytu w
odległej,
odizolowanej
miejscowości;
2. odbywanie tej kary] – elküldés,
odaküldés;
száműzés,
számkivetés,
száműzetés;
kitelepítés,
deportálás,
kitoloncolás
-
Wersja 01 01 2017.
Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów
(Pięćdziesiątnica) [jedno z dwunastu
wielkich świąt Kościoła, ustanowione na
pamiątkę zesłania Ducha Świętego na
apostołów
w
Jerozolimie
podczas
żydowskiego
święta
Pięćdziesiątnicy,
obchodzonego 50 dnia po święcie Paschy
(Dz
2,1-13);
w
chrześcijaństwie
obchodzone w ósmą niedzielę po
Wielkanocy.
Wydarzenie
to
jest
spełnieniem starotestamentowych (Jl 2,2832) i nowotestamentowych (Mt 3,11; Mk
1,8; Łk 3,16) proroctw oraz oznacza
początek działania Ducha Świętego i
powstanie Kościoła. Obchodzone od IV w.
Kanony święta ułożyli w VII w. Kosma z
Maiumy i Jan z Damaszku. Ikona
„Zesłanie Ducha Świętego" przedstawia
siedzących w półkolu apostołów, na
których zstępuje Duch Święty w postaci
języków ognia, pod nimi w pieczarze postać starca w koronie, symbolizująca
oświecane narody; od XVII-XVin w. w
centrum ikony zaczęto umieszczać postać
Bogurodzicy. Ikona „Zesłanie Ducha
Świętego" znajduje się w rzędzie ikon
świąt w ikonostasie.] – Szentlélek
kiáradása; Pünkösd
Zesłanie Ducha Świętego (gr. πεντηκοστή
[ἡμέρα], pentekostē [hēmera]) – według
Dziejów Apostolskich wydarzenie, które
miało miejsce 50 dni po Święcie Paschy (48
dni po Wielkiej Nocy). Na zebranych w
wieczerniku apostołów, Maryję i niewiasty
zstąpił Duch Święty. Apostołowie zaczęli
przemawiać w wielu językach (ksenolalia)
oraz otrzymali inne dary duchowe –
charyzmaty (Dz. Ap. 2,1-11). Wydarzenie to
zostało zapowiedziane przez Jezusa przed Jego
Wniebowstąpieniem.
Znaczenie teologiczne:
Zesłanie Ducha Świętego uważa się za
początek Kościoła. Bóg został objawiony w
Starym Testamencie, Syn nauczał osobiście na
Ziemi, a jego służbę ukoronowało Zesłanie
Ducha Świętego, którego obiecał.
Przy interpretacji Biblii, Zesłanie Ducha
Świętego,
gdy
apostołowie
zaczęli
przemawiać różnymi językami, często
zestawiane jest z pomieszaniem języków przy
budowie wieży Babel. W chwili Zesłania
ludzkość zdołała symbolicznie przełamać
wszelkie bariery i na nowo zjednoczyć się w
Duchu Świętym. Podobną myśl wyraża św.
Paweł, pisząc: "nie ma już Greka ani Żyda".
Wkrótce wokół apostołów zgromadzą się
wszystkie narody i wszystkie języki.
Święto chrześcijańskie:
Dzień zesłania Ducha Świętego, zwany też
Pięćdziesiątnicą
(Pentecoste),
potocznie
Zielonymi Świątkami, jest w chrześcijaństwie
świętem ruchomym i przypada 49 dni (7
tygodni) od Niedzieli Zmartwychwstania
Pańskiego, a więc przypada również w
niedzielę. Jest to jedno z najważniejszych
świąt, obchodzone szczególnie w krajach
protestanckich, np. w niektórych krajach
związkowych Niemiec, Szwajcarii, Holandii
oraz w Danii święto Pięćdziesiątnicy obchodzi
się przez dwa dni. W Polsce pierwszy dzień
Zielonych Świątek jest dniem wolnym od
pracy. Drugi dzień Zielonych Świątek, jako
święto państwowe, zniesiono w 1957 r.
8282
A pünkösd a húsvét utáni 7. vasárnapon és
hétfőn tartott keresztény ünnep, amelyen a
kereszténység a Szentlélek kiáradásának
emlékét ünnepli meg. A Szentlélek az Atya és
a Fiú kölcsönös szeretetének végpontja,
áradása; ez a kiáradás. A Szentlélek (görögül
pneuma, latinul Spiritus Sanctus) ezen a napon
áradt ki Jézus tanítványaira, az apostolokra, és
ezzel a napot új tartalommal töltötte meg a
keresztények számára:
És mikor a pünkösd napja eljött, mindnyájan
egy akarattal együtt valának.
„És lőn nagy hirtelenséggel az égből mintegy
sebesen zúgó szélnek zendülése, és eltelé az
egész házat, a hol ülnek vala. És megjelentek
előttük kettős tüzes nyelvek és üle mindenikre
azok közül. És megtelének mindnyájan Szent
Lélekkel, és kezdének szólni más nyelveken, a
mint a Lélek adta nékik szólniok.” – Apostolok
cselekedetei 2. fejezet, Károlyi-biblia
A pünkösd a sínai szövetség ünnepe volt a
zsidóknál Krisztus korában. Akkor a jelei a
szélzúgás és tűz volt, Isten jelenlétének,
kegyelem kiáradásának jelei. Az Újszövetség
előjeleit a próféták mondták ki az
Ószövetségben, Krisztus születése előtt: "Új
szövetséget kötök veletek...akkor majd...új
szívet adok nektek és új lelket oltok
belétek...Az én Lelkemet oltom belétek..."(Ez.
36,25-27; 11,19; Jer. 31,31k). Keresztelő
János is jövendölt. (Jézus) majd "Szentlélekkel
és tűzzel fog benneteket megkeresztelni"[4]
Jézus Keresztelő Jánosnál keresztelkedett meg,
és rögtön utána galamb szállt Jézusra. Ezért a a
katolikus ikonográfiában a Szentlélek jele a
galamb. A katolikus pönkösdi ünnep tárgya a
húsvéti misztérium beteljesedése: a Szentlélek
eljövetele, ajándékainak kiáradása, az új
törvény és az Egyház születésnapja. 1956-ig
vigíliája, 1969-ig oktávája is volt, a húsvéti
idő a pünkösdöt követő szombattal ért véget.
1969-től pünkösd hétfője már az évközi
időhöz tartozik.
-
Wersja 01 01 2017.
zesłaniec [osoba skazana na karę przymusowego
pobytu
w
odległej,
odizolowanej
miejscowości, gdzie panują trudne
warunki życia] – száműzött, számkivetett,
kitoloncolt, kitelepített ffi
zesłaniec polityczny – politikai száműzött
zesłanka [forma żeńska od zesłaniec] –
száműzött,
számkivetett,
kitoloncolt,
kitelepített nő
zesłany [mężczyzna skazany na zesłanie lub
przebywający na zesłaniu], zesłana –
kitelepített, deportált; száműzött (ffi/nő)
zesłany, -a, -e [taki, który został zesłany] –
kitelepített, deportált; száműzött
zesłańczy, -a, -e – kitelepítési; száműzöttre,
kitelepítettre vonatkozó
zesmutnieć – elszomorodni, elbúsulni
zespawać [połączyć przez spawanie] –
összehegeszteni
zespolenie1
–
összekapcsolás,
összefogás,
össztűzés, egyesülés, egyesítés; tömörülés;
kötöttség
zespolenie młodzieży świata – a világ ifjúságának
egyesülése
zespolenie2 [stosunek seksualny] – szexuális
viszony; közösülés
zespolić (zespolę, zespoli) — zespalać [połączyć w
całość] – egyesíteni, egybeilleszteni
zespolić się — zespalać się [połączyć się w całość]
– egyesülni, tömörülni; egybeilleszkedni,
összeilleszkedni
zespolony, -a, -e – összefogott, összetűzött,
egybeillesztett, összeillesztett, egyesített
zespolony parametr układu – komplex
impedencia
zespołowo – közösen, munkaközösségben
zespołowość – vminek csoportos, közösségi volta
zespołowy, -a, -e – közös, együttes, kollektív;
csoportos, csoport-, brigádzespołowa działalność – összefogott tevékenység
zespołowy aparat
słuchowy,
głuchosłuch
zespołowy – csoportos hallókészülék
(hangosítás)
zespół [1. grupa ludzi wspólnie pracujących lub
robiących coś w jakiejś dziedzinie;
2. grupa rzeczy lub zjawisk stanowiących
wyodrębnioną całość; 3. skupisko roślinne
tworzące pewną całość; 4. grupa objawów
lub zaburzeń związanych z jakąś chorobą;
5. część urządzenia składającego się z
elementów mająca określoną funkcję] –
együttes, közösség, egyesület; (kolektyw)
kollektíva;
brigád;
(műsz.)
csoport,
komplexum
Zespół Adwokacki – Ügyvédi Munkaközösség
(ÜMK)
8283
zespół agitacyjny – agitációs csoport v. gárda
zespół aparatury monitorującej akcję serca i
ciśnienie tętnicze – szívritmus- és
vérnyomás-ellenőrző egység
zespół
artystyczny
–
kultúrcsoport,
művészegyüttes; társulat, színtársulat
zespół baletowy – balettegyüttes
zespół budynków – épületegyüttes [egymáshoz
tartozó
épületek
csoportja,
amelyek
elhelyezésükben és tömegükben tekintettel
vannak egymásra]
zespół budynków Poczty Głównej – a Főposta
épületegyüttese
zespół cygański [zespół cygański Romanca;
Cygański Zespół Pieśni i Tańca "ROMA";
Cygański zespół muzyczny: KAŁE
JAKHA] – népzenekar, cigányzenekar
[Népzenekar,
cigányzenekar:
Magyarországon magyar népies műzenét,
magyarnótát játszó kisegyüttesekről van szó,
melyeknek tagjai hagyományosan roma
nemzettségűek.
Szokásos
hangszereik:
hegedű, 1-2 brácsa, nagybőgő, cimbalom,
klarinét.]
Zespół Downa, trisomia 21 (ang. Down
syndrome, trisomy 21) [dawniej nazywany
mongolizmem – zespół wad wrodzonych
spowodowany obecnością dodatkowego
chromosomu 21. Eponim pochodzi od
nazwiska brytyjskiego lekarza Johna
Langdona Downa, który opisał go w 1866
roku. W 1959 roku Jérôme Lejeune
odkrył, że u podstaw zespołu wad
wrodzonych
leży
trisomia
21.
chromosomu.] – Down-kór [Downszindróma
(vagy
Down-kór)
egy
veleszületett
kromoszóma-rendellenesség,
ami
a
21.
kromoszómapár
hibás
osztódásának következtében jön létre.
Középsúlyos értelmi fogyatékossággal és
testi rendellenességekkel társul. A Downszindróma nevét John Langdon Down angol
orvos után kapta. Ő írta le először 1866-ban
klinikailag a tünetegyüttest. Langdon a külső
megjelenés (a belső szemzugban megjelenő
úgynevezett mongolredő) alapján helytelenül
úgy gondolta, a betegség lényege a mongol
rasszra való visszaütés, ebből ered a hibás és
elfogadhatatlan
mongoloid
idióta
-
Wersja 01 01 2017.
(mongolidiotizmus,
mongolizmus)
elnevezés.]
zespół dżezowy – dzsesszegyüttes
zespół głośników – hangszórókombináció,
hangsugárzó
zespół gospodarczy (w latach 80. na Węgrzech) –
gazdasági munkaközösség (gmk., GMK)
zespół instrumentalny [zespół muzyczny złożony
z instrumentalistów] – hangszeres együttes
zespół filmowy – filmstúdió
zespół jazzowy [Z zasady, zespół składa się z
sekcji rytmicznej i solistów. Trzonem
sekcji rytmicznej są bębny (perkusja) i bas
(kontrabas, gitara basowa). Gitara oraz
instrumenty
klawiszowe
mogą
funkcjonować
zarówno
w
sekcji
rytmicznej lub jako instrumenty solowe.
Saksofon oraz trąbka funkcjonują
wyłącznie jako instrumenty solowe.] dzsessz-együttes [A dzsessz-együttesek
megszokott összeállítása: zongorákból vagy
gitárból
álló
ritmus-szekció:
húros,
elektromos
vagy
rézfúvós
basszus:
dobfelszerelés,
olykor
kiegészítő
ütőhangszerekkel;
egy
vagy
több
fúvóshangszer kórusa, tipikusan trombita-,
vagy szaxofonkórus. Az együttesek létszáma
triótól big bandig terjed. A két véglet között
gyakori a hagyományos héttagú együttes trombita,
pozan,
klarinét
és
négy
ritmushangszer -, és a modern kvintett trombita,
szaxofon
és
három
ritmushangszer.]
zespół koncertowy – hangversenyegyüttes
zespół kół zębatych – fogaskeréksor
zespół kwatermistrzowski – szállásmeteri gárda
zespół lęku uogólnionego; (ang. General anxiety
disorder, free floating anxiety) [zaburzenie
psychiczne
należące
do
zaburzeń
lękowych,
które
charakteryzuje
nierealistyczny, uporczywy i przesadzony
lęk przed potencjalnym nieszczęściem,
które może dotknąć zarówno osobę chorą
jak i jej rodzinę (bankructwo, choroba,
niepowodzenia życiowe).] – generalizált
szorongás [generalized anxiety disorder]
[Állandó feszültséggel és nyugtalansággal
járó szorongásos betegség. Testi tünetekkel,
például szapora szívveréssel, fáradtsággal,
zavart alvással és szédüléssel is együttjárhat.
Lásd még szorongásos betegségek.]
zespół ludowy; Zespół Ludowy Pieśni i Tańca –
népzenekar [A népzene-együttesek valódi
népzenét
játszanak,
és
igyekeznek
lehetőségeikhez
mérten
hitelesen
tolmácsolni. Erre több esélyük van, azoknak
az
együtteseknek,
amelyek
egyben
8284
gyűjtőmunkát is végeznek, miközben az
előadási módot és az eredeti hangszereket is
megismerik.]
zespół maszyn – gépcsoport
zespół miejski [kilka sąsiadujących miast lub
osiedli tworzących pewną całość o
wspólnej administracji i komunikacji] –
városközösség; városi egyesülés
zespół
muzyczny
[grupa
wykonawców
muzycznych
wspólnie
wykonujących
muzykę z wykorzystaniem głosów (z.
wokalny), instrumentów muzycznych (z.
instrumentalny) lub jednocześnie głosów i
instrumentów
(z.
wokalnoinstrumentalny)]– zenekar, együttes; (chór)
kórus
Zespoły muzyczne wszystkich rodzajów często w
zależności od liczebności ich składu określa się
następującymi nazwami:
 duet - zespół złożony z dwóch wykonawców;
 trio (lub, gdy złożony tylko z wokalistów:
tercet) - zespół złożony z trzech wykonawców;
 kwartet - zespół złożony z czterech
wykonawców;
 kwintet - zespół złożony z pięciu
wykonawców;
 sekstet - zespół złożony z sześciu
wykonawców;
 rzadziej: septet, oktet lub nonet - zespół
złożony z siedmiu, ośmiu lub dziewięciu
wykonawców;
 Zespół złożony z większej liczby członków
określa się mianem orkiestry;
W muzyce poważnej zespoły dzieli się na:
 zespoły wokalne, czyli chóry
 zespoły instrumentalne
zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS)
[zespół
nieprzyjemnych
dolegliwości
występujący u kobiet w drugiej fazie cyklu
miesiączkowego]
–
Premenstruális
szindróma (PMS) együttes [A menses előtt
jelentkező, egyénenként különböző tünet
együttes összefoglaló neve a premenstruális
feszültség, v. premenstruális szindróma.]
zespół obróbki wstępnej – előnyújtó sor
zespół pieśni i tańca – ének- és táncegyüttes
zespół przodujący – élenjáró csoport v. brigád
zespół redakcyjny – szerkesztőség (tagjai)
zespół rockowy [Typowy zespół rockowy
ukształtował się pod wpływem wczesnych
grup bluesowych, a zwłaszcza zespołów
Muddy'ego Watersa. Różnie traktowano
gitary; podejście tradycyjne - jedna z gitar
jest gitarą prowadzącą lub solową, a
druga - rytmiczną lub akompaniującą
(The Beatles); podejście nietradycyjne właściwie nie ma gitary rytmicznej, obie
-
Wersja 01 01 2017.
mają status gitary prowadzącej (np. The
Rolling Stones).] – pop-rock együttes [A
pop-rock együttesek nagyon sokfélék, mégis
egy közös magra épülnek: szólógitár,
ritmusgitár, basszusgitár, dob, szintetizátor,
ének. A dob valójában terjedelmes
dobfelszerelést jelent, a szintetizátor pedig
midi billentyűzetek és hangmodulok
rendszerbe foglalt csoportját.]
zespół roboczy – munkaközösség (mk.)
zespół sportowy – sportegyesület, sportkör
zespół stały – állandó társulat
zespół taneczny; zespół tańca – tánckar,
táncegyüttes, tánccsoport
zespół tańca folklorystyczny – néptáncegyüttes
zespół tańca ludowego – népi táncegyüttes
zespół teatralny – színjátszócsoport
zespół tnący wstęgi – daraboló sor
zespół trójkowy – háromfős csoport
zespół współzawodników – munkatársak együttese
v. közössége
Zespół żyły głównej górnej (ang. superior vena
cava syndrome, SVCS) [zespół objawów
spowodowanych znacznym utrudnieniem
lub zamknięciem przepływu krwi przez
żyłę główną górną. Spotykany najczęściej
w przebiegu zmian rozrostowych w
obrębie śródpiersia.] – Vena cava superior
szindróma
(SVCS)
[tünetcsoport
a
mediastinalis térfoglaló folyamatok okozta,
esetenként akut életveszélyt jelentő és
azonnali beavatkozást igénylő kórkép]
zestarzały, -a, -e – elavult, ósdni, régi,
megöregedett, elöregedett
zestarzeć się [1. stać się starym lub starszym;
2. o grupie ludzi: składać się w większości
z ludzi starych; 3. stać się niezdatnym do
użytku; 4. stać się nieaktualnym] –
megöregedni; kiöregedni; elavulni, öregíti
magát, elévülni; megvénülni; korosodni
zestarzenie się – megöregedés, megöregítés,
elavulás
zestaw [1. przedmioty dobrane tak, aby tworzyły
pewną całość; 2. zestawienie różnych
elementów; 3. sygnał flagowy złożony z
kilku flag podniesionych na jednej lince;
4. zespół elementów spełniających rolę
samodzielnego urządzenia] – összeállítás,
beállítás, összerakás, hasonlítás
zestaw… - összeállítás…
zestaw czcionek – betűkészlet
zestaw dentystyczny – fogápoló készlet
zestaw do nakładania – tálalókészlet
zestaw do sklejania modeli samolotów –
repülőmodell-építő
8285
zestaw do szycia chirurgicznego – sebészi
varróanyagok
zestaw
konferencyjny
–
tárgyalósarok;
konferenciasarok
zestaw kuchenny – étkezőgarnitúra
zestaw narożnikowy – sarokgarnitúra
zestaw narzędzi – szerszámkészlet
zestaw wypoczynkowy – ülőgarnitúra, kárpitozott
garnitúra
zestaw znaków [znaków to zestawienie znaków
pisma z odpowiadającymi im kodami
liczbowymi. Tabelę taką można następnie
wykorzystać do przekształcenia tekstu na
postać cyfrową, w szczególności w
komputerze] – karakterkészlet [Minden
programozási nyelv rögzíti a saját
karakterkészletét: Betű: az angol ABC betűi:
(A..Z, a..z ). A PASCAL nem tesz
különbséget a kis és nagybetűk között.
Betűként jelenik meg, még néhány speciális
jel, pl.: "_" jel; Számjegyek: 0..9; Egyéb
karakter: (műveleti, határoló, írásjelek,
szóköz) pl.: [ ] + - * / < > . , : ; ^ stb. ]
zestawić (zestawię) — zestawiać [1. zdjąć coś i
umieścić w innym miejscu; 2. złożyć
jakieś elementy w całość; 3. porównać;
4. przedstawić dane w formie spisu;
5. złożyć końce złamanej kości i usztywnić
ją, aby prawidłowo się zrastała] – letenni,
lerakni;
összeállítani,
elkészíteni;
összeegyeztetni;
összeilleszteni;
összeállítani, összeszerelni
zestawić butelki ze stołu – letenni a palackokat az
asztalról
zestawić a. zestawiać coś z czegoś – összeállítani
vmit vmiből
zestawić kosztorys – költségvetést készíteni
zestawić kości złamane – eltört csontokat
összeilleszteni
zestawić maszynę – gépet összeszerelni v.
összeállítani
zestawić listę – jegyzéket összeállítani
zestawić pociąg – vonatot v. szerelvényt
összeállítani
zestawić wino do piwnicy – bort letenni a pincébe,
bort helyezni el a pincében
zestawienie [1. ułożenie elementów tworzących
całość;
2. spis,
wykaz;
3. w
rachunkowości: bilans; 4. połączenie
dwóch lub kilku wyrazów samodzielnych
stanowiące znaczeniowo jedną całość, np.
maszyna do pisania, panna młoda] –
összeállítás; öszekapcsolás, összeegyesítés,
csoportosítás,
felszerelés,
összerakás;
(wykaz) kimutatás; összeállítás
zestawienie liczbowe – számszerinti összeállítás
-
Wersja 01 01 2017.
zestawienie wydatków – kiadások összeállítása
zestawowy, -a, -e – összeállított, elkészített
zestrajać – (akusztika) utánhangolni
zestroić (zestroję) — zestrajać [1. złączyć coś z
czymś w harmonijną całość; 2. nastroić
instrumenty tak, aby razem dobrze
brzmiały] – összehangolni, összhangba
hozni, harmonikussá tenni
zestroić się — zestrajać się [dostosować się do
siebie] – összehangolódni, összhangba jönni,
harmonikussá válni
zestrojenie, zestrajanie – összhang, harmónia,
egybehangzás
zestrojony, -a, -e – egyformán hangolt, ráhangolt
zestrój [harmonijne połączenie czegoś w całość –
(zene) felhangolás
zestrój akcentowy [jęz. jednostka mowy o
jednym głównym akcencie] – akcentusos
beszédegység
zestrugać — zestrugiwać [strugając, usunąć z
czegoś zewnętrzną warstwę] – lemetszeni,
megmetszeni, lenyesni, lefaragni
zestrzelenie, zestrzał – lelövés; agyonlövés
zestrzelić, zestrzelać — zestrzeliwać [1. strącić
coś strzałem; 2. skupić czyjeś myśli,
dążenia itp.] – lelőni, agyonlőni; leütni
zestrzelić maszynę – gépet lelőni
zestrzelić samolot – repülőgépet lelőni
zestrzyc — zestrzygać [strzygąc, ściąć coś z
wierzchu] – lenyírni
zestrzyc żywopłot – lenyírja az élősövényt
zesunąć, zesuwać (zsunąć) – letolni, leereszteni
zeswatać
[doprowadzić
do
powstania
małżeństwa lub pary] – megházasítani,
összehozni
zeswatać pannę z kawalerem – lányt a legénnyel
összehozni
zeszłego roku, w zeszłym roku – tavaly, múlt
évben
zeszczupleć
[1. stać
się
szczupłym
lub
szczuplejszym; 2. stać się mniejszym lub
mniej licznym] – lefogyni, lesoványodni,
megkarcsúsodni
zeszczupleć ze zmartwienia – lefogy bánatában v.
a nagy bánattól
zeszklić [1. lekko podsmażyć warzywa, aby stały
się szkliste;
2. zmienić w
szkło;
3. spowodować, że coś stanie się
błyszczące jak szkło] – üvegesíteni, üveggé
változtatni
zeszklić się [1. o warzywach: zostać zeszklonym;
2. zamienić się w szkło; 3. stać się
błyszczącym jak szkło] – üvegesedni,
üveggé változni v. válni, üveges lesz
8286
zeszlifować — zeszlifowywać [szlifując, usunąć
zewnętrzną
warstwę
czegoś]
–
megcsiszolni, lecsiszolni
zeszlifować szkło – üveget lecsiszolni
zeszłoniedzielny, -a, -e – múlt heti
zeszłoroczny, -a, -e [dotyczący minionego roku] –
múlt évi, tavalyi
zeszły, -a, -e [taki, który dopiero co minął] –
múlt, elmúlt, kimúlt
zeszły rok – múlt év
zesznurować — zesznurowywać [1. sznurując,
połączyć dwa brzegi czegoś; 2. związać coś
sznurkiem; 3. daw. sznurując, złożyć
książkę]
–
összefűzni,
egybefűzni,
összeszorítani, egybeszorítani
zeszpecenie [to, co szpeci] – elcsúfítás
zeszpecanie, zeszpecenie – elcsúfítás
zeszpecić — zeszpecać [uczynić szpetnym] –
elcsúfítani,
megcsúfítani,
elrútítani,
megrútítani
zeszpeciła go choroba – a betegség elcsúfította
zeszpecić a. zeszpecać kogoś – elcsúfítani vkit
zeszpecić się [uczynić siebie samego szpetnym] –
megcsúfulni, elcsúfulni
zeszpecony, -a, -e – elcsúfított
zeszpetnieć – csúf, rút, utálatos, kiállhatatlan lesz;
megcsúnyulni
zesztukować [połączyć kilka kawałków czegoś w
całość]
–
darabokból
összeállítani,
ragasztani, összevarrni
zesztywnieć [1. stać się sztywnym; 2. stracić
możność poruszania się lub poruszania
jakąś
częścią
ciała;
3. nagle
znieruchomieć; 4. przestać okazywać
uczucia] – megmerevedni, megdermedni,
megkeményedni; (átv.) rideggé lenni
zesztywnienie – megmerevedés, megdermedés,
megkeményedés
zesztywnienie mięśni i stawów po jeżdzie – izmok
és izületek megmerevedéseaz utazástól
zesztywnienie stawu – (orv.) izületmerevedés
zesztywniały, -a, -e [1. pozbawiony elastyczności;
2. o ciele, częściach ciała: niedający się
zgiąć,
poruszyć;
3. taki,
który
znieruchomiał wskutek silnych doznań;
4. nieokazujący uczuć] – megmerevedett;
gémberedett; (átv.) rideggé vált, rideg
zeszycie – összevarrás; (orv.) varrat
zeszycie żołądka – (orv.) gyomorvarrat
zeszycik – füzetke, füzetecske
zeszyć (zszyć) – összevarrni, megvarrni, bevarrni
zeszyt [1. pewna ilość kartek papieru do pisania
zszytych i oprawionych w okładkę;
2. kilka arkuszy druku zszytych i
oprawionych w okładkę; 3. egzemplarz
-
Wersja 01 01 2017.
periodyku; 3. (przest. kajet, z fr. cahier) –
zszyte lub sklejone karty papieru,
przeznaczone do pisania lub rysowania,
rzadziej - do innych celów (np. zeszyt z
kolorowymi arkuszami do wycinanek dla
dzieci lub dzienniczek).] – füzet, irka;
(nyomd.) füzet
zeszyt ćwieczeń – gyakorlófüzet
zeszyt do matematyki – számtanfüzet
zeszyt gładki – sima füzet
zeszyt programowy – műsorfüzet
zeszyt próbny słownika – a szótár próbafüzete
zeszyt w jedną linijkę – vonalas füzet
zeszyt w linie – vonalas füzet
zeszyt w kratkę – kockás füzet
zeszyt z liniami – vonalas füzet
zeszytowy, -a, -e – füzet-, irka-; füzetes
zeszywać (zszywać) – összevarrni, megvarrni,
bevarrni
ześlizg [1. ześlizgnięcie się; 2. opadanie samolotu
lub
szybowca
do
wewnątrz
wykonywanego
zakrętu;
3. technika
zjazdu na nartach stosowana przy
hamowaniu i skręcaniu; 4. pochyła rynna
o gładkich ścianach, po której zsuwa się
ładunek] – (sp) fékezés, kanyarodás
(sísportban)
ześlizgowy, -a, -e – fékezési
ześlizgnąć się, ześliznąć się (ześliżnie się) —
ześlizgiwać się [1. zsunąć się w dół;
2. pogrążyć się w czymś złym] – lecsúszni,
lesiklani
ześlizgiwanie się, ześlizgnięcie się – lecsúszás,
lesikás
ześrodkować — ześrodkowywać [1. zgromadzić
w jednym miejscu grupy ludzi lub
ruchomych obiektów; 2. skupić na czymś
myśli, uwagę itp.] – összpontosítani,
középpontban egyesíteni, koncentrálni,
központosítani
ześrodkować siły zbrojne – fegyveres erőket
összpontosítani v. koncentrálni
ześrodkować zainteresowania – érdeklődést
összpontosítani
ześrodkować się — ześrodkowywać się [1. zostać
ześrodkowanym; 2. skupić się na jakimś
celu, zagadnieniu, temacie itp.] –
összpontosulni, középpontban egyesülni,
koncentrálódni
ześrodkowanie – központosítás, összpontosítás
ześrodkowanie
obserwacji
–
figyelem,
összpontosítás, koncentráció
ześrodkowany,
-a,
-e
–
központosított,
összpontosított
8287
ześrodkowany
handel
–
összpontosított
kereskedelem
ześrubować — ześrubowywać [pot. połączyć
jakieś elementy za pomocą śrub] –
összecsavarni, összesrófolni
ześrubowanie – összecsavarozás
ześwieczenie – elvilágiasítás
ześwieczenie nauki w czasach Odrodzenia – a
tudomány elvilágiasítása a reneszánsz
korában v. idején
ześwieczenie szkół – iskolák elvilágiasítása
zetemesowiec,
członek
ZMS-u
(Związku
Młodzieży Socjalistycznej); ZMS-owiec –
a ZMS tagja
zetemesowski, -a, -ie [przymiotnik od: ZMS
(Związek Młodzieży Socjalistycznej);
ZMS-owski] – ZMS-s (a Szocialista Ifjúsági
Szövetséghez tartozó)
zetempowiec, członek ZMP (Związku Młodzieży
Polskiej); ZMP-owiec – (tört.) a ZMP tagja
zetempowski, -a, -ie – (tört.) ZMP-s (a Lengyel
Ifjúsági Szövetséghez tartozó)
zetempówka – (tört.) a ZMP lánytagja
zetknąć [1. zbliżyć dwa przedmioty tak, aby
dotykały do siebie; 2. umożliwić komuś
poznanie
kogoś]
–
összeütni,
összekoccintani, összetenni, összeérinteni,
összetalálkoztatni
zetknąć dwa końce drutu – a drót két végét
egymással
zetknąć kogo z kim – összehozni vkit kivel
zetknąć się [1. zbliżyć się tak, żeby dotykać kogoś
lub czegoś; 2. poznać kogoś] – érintkezni,
összeérintkezni, találkozni, összetalálkozni,
összeakadni, összeérni; összetevődni; (átv.)
összeszaladni
zetknąć się z nowymi ludzi – új emberekkel jön
össze, új emberekkel kerül érintkezésbe v.
kapcsolatba
zetknięcie – találkozás, összetalálkozás; érintés
zetknięcie się – érintkezés, kapcsolat
zetknięcie się swóch ciał – két tárgy v. test
érintkezése
zetknięcie się z tubylcami – találkozás v.
érintkezés a bennszülöttekkel
zetknięty, -a, -e – összeütött, összekoccintott,
összetett, összeérintett, összetalálkoztatott
zetleć [1. tląc się, powoli spalić się; 2. rozpaść się
ze starości, pod wpływem wilgoci lub
innych
czynników]
–
elhamvadni,
felbomlani,
széthullani,
feloszlani,
szétmállni
zetlały, -a, -e [1. taki, który prawie całkowicie
spłonął; 2. taki, który rozpadł się,
zmurszał]
-
Wersja 01 01 2017.
zetrzeć (zetrę; starł) [1. trąc, usunąć coś z jakiejś
powierzchni; 2. trąc, rozdrobnić coś;
3. trąc, usunąć z czegoś zewnętrzną
warstwę; 4. trąc o coś szorstkiego,
skaleczyć sobie skórę; 5. usunąć skądś
jakiś napis, rysunek] – letörölni, eltörölni;
(kurz) leporolni, letörölni, törölgetni;
letörölni, szárazra törölni; törni, összetörni;
feltörölni;
horzsolni;
ledörzsölni;
összedörzsölni
zetrzeć kogo na proch – porrá zúzni; agyonütni
vkit
zetrzeć kurz – letörölni a port; port törölgetni
zetrzeć na pył – porrá zúzni; a föld színével tenni
egyenlővé
zetrzeć na tarce – lereszelni vmit
zetrzeć napis – letörölni az írást
zetrzeć podkreślenia w tekście – kitörölni az
aláhúzásokat a szövegből
zetrzeć pot z twarzy – arcról izzadtságot letörölni
v. törülni
zetrzeć tablicę – letörli a táblát
zetrzeć w proch – porrá törni v. zúzni
zetrzeć z powierzchni ziemi – a föld színéről
eltörülni
zetrzeć się [1. ulec zniszczeniu wskutek tarcia;
2. o argumentach, poglądach itp.: zostać
przeciwstawionym sobie; 3. posprzeczać
się z kimś; 4. natrzeć na siebie w walce] –
eltörlődni,
elmosódni,
szétfolyni;
összeütközni, súrlódni; lekopni (lekopik)
starli się ze sobą – az ellenfelek összeütköztek
Zeughaus (stary arsenał) [w Berlinie, jest
najstarszą strukturą znajdującą się
wzdłuż alei Unter den Linden. Został
założony
przez
elektora
brandenburskiego Fryderyka III i
wzniesiony w latach 1695–1706 w stylu
barokowym, jako arsenał militarny.
Budynek został zbudowany na podstawie
planów Johanna Arnolda Neringa. Po
jego
śmierci
prace
budowlane
nadzorowali Jean de Bodt, Martin
Grünberg oraz Andreas Schlüter.] –
Zeughaus
(Fegyvertár)
[Az
egykori
fegyvertár: a barokk stílusú építmény 1706ra készült el Nering, Bodt, és Schülter]
zeuropeizować [wprowadzić gdzieś styl życia i
zwyczaje charakterystyczne dla kultury
europejskiej] – europaizálni
zeuropeizować się [przyjąć styl życia i zwyczaje
charakterystyczne
dla
kultury
europejskiej] – europaizálódni, európaivá
válni
8288
Zeus (Dzeus) (gr. Ζεύς, nowogr. Δίας Dias) [1. mit.
gr. najwyższy bóg, ojciec bogów i ludzi,
władca Olimpu; 2. najwyższy z bogów w
mitologii greckiej. Syn Kronosa i Rei.
Grecki bóg Nieba i Ziemi. Bóg pogody;
władca błyskawic. Uosobienie najwyższej
zasady rządzącej Wszechświatem.Władca
wszystkich bogów i ludzi. Strzegł prawa i
porządku na świecie, bezlitośnie karząc
przestępców, a zwłaszcza morderców,
krzywoprzysięzców i zdrajców. Jego
atrybutami były złote pioruny, orzeł i
tarcza zwana egidą. Wychowała go nimfa
Amalteja o koziej postaci.] – (gör.) Zeusz,
Zeüsz (görögül Zεύς) [1. az istenek feje, a
főisten az ókori görög mitológiában (a
rómaiaknál Jupiter); olümposzi isten, az
istenek és a mindenség királya a görög
mitológiában, az ég és a villámok ura.
Gyakran nevezik Zeusz Kronionnak, vagy
Kronidésznek: mindkettő azt jelenti:
Kronosz fia, valamint Diasznak (Διας), isteni
királynak.]
Zeusz szobra Olümpiában
zew [wołanie, myśl lub uczucie wzywające do
natychmiastowego działania] – hívás,
felhívás, felszólítás, hívójel
zew krwi – a vér szava
zewidencjonować [sporządzić lub uzupełnić spis
danych]
–
nyilvántartásba
venni,
evidenciában tartani
zewiec – elhordani, elkoptatni; levetkőztetni;
lehúzni, levonni; egybehordani, rakásra
hordani; elütni (vmivel időt)
zewiec się – vánszorogni; levetkőzni
zewnątrz – (czego) kívül (vmin); (przysłówek)
kinn, kint, kívül
zewnętrznie – külsőleg, kívülről
zewnętrzny, -a, -e [1. znajdujący się na
powierzchni czegoś lub poza obrębem
czegoś; 2. widoczny na zewnątrz;
3. istniejący
na
zewnątrz
czegoś;
4. dotyczący
wyglądu
człowieka;
5. dotyczący zagranicy] – kívüli, kinti,
külső, kül-; felszínes, felületes
-
Wersja 01 01 2017.
zewrzeć (zewrę; zwarł) — zwierać [zetknąć ze
sobą i zacisnąć szczęki, zęby, nogi itp.] –
becsukni,
bezárni,
elreteszelni,
összekulcsolni; összeszorulni
zewrzeć dłonie – összekulcsolja a kezeit
zewrzeć się — zwierać się [1. o szczękach,
zębach, nogach itp.: zostać zwartym;
2. utworzyć ciasno zbitą gromadę; 3. o
zapaśnikach i bokserach: walczyć,
stykając się głowami i barkami] –
becsukódni,
bezáródni,
elreteszelődni,
bezárulni, összeakaszkodni
zewsząd [ze wszystkich stron] – mindenünnen,
mindenfelől, mindenhonnan; minden oldalról
zez [1. nierównoległe ustawienie gałek ocznych
względem
siebie,
powodujące
nieprawidłowe widzenie; 2. spojrzenie
charakterystyczne dla takiego ustawienia
gałek] – kancsalság, bandzsaság
zez obuoczny – (orv.) mindkétszemű kancsalság v.
bandzsaság
zez rozbieżny [Wyniki leczenia operacyjnego
zezów rozbieżnych u dzieci i młodzieży w
zależności od rodzaju zeza.] – strabismus
divergens; széttartó kancsalság
zez zbieżny [zez, przy którym spojrzenie
skierowane jest ku środkowi twarzy] –
összetartó kancsalság
zezłościć [wprawić kogoś w złość] –
felmérgesíteni, felidegesíteni, megharagítani,
haragját felkelteni
zezłościć się [wpaść w złość] – felmérgesedni,
megharagudni, haragra lobbanni
zeznać — zeznawać (zeznaję, zeznaje; zaznawał)
[oficjalnie złożyć przed sądem lub innymi
władzami wyjaśnienia w jakiejś sprawie] –
vallani, bevallani, megvallani; beismerni,
elismerni; tanúskodni
zeznawać na czyjąś korzyść – vallani vki mellett
zeznać przed sądem – vallomást tenni a bíróság
előtt; bíróság előtt vallani
zeznać w sądzie v. przed sądem – a bíróságon v. a
bíróság előtt beismerő vallomást tenni
zeznał jakoby widział – úgy nyilatkozott, mintha
látta volna
zeznania świadków – a tanúk vallomása;
tanúvallomások
zeznanie, zeznawanie [1. oficjalne wyjaśnienia
złożone w sądzie lub przed innymi
władzami; 2. dokument zawierający treść
takiego wyjaśnienia] – megvallás, vallomás,
bevallás; beismerés, elismerés
zeznanie obwinionego – a vádlott vallomása
zeznanie podatkowe – adóbevallás [automatycznie
zeznanie
podatkowe:
automatikus
adóbevallás]
8289
zeznanie podatkowe za rok 2000 (dwutysięczny)
– 2000. évi személyi jövedelemadó bevallás
zeznanie podatkowe niezgodne z faktami;
zeznanie podatkowe jest niezgodne z
faktami – a ténynek nem megfelelő
adóbevallás
zeznanie świadka a. świadków – tanúvallomás, a
tanúk vallomása
zeznawać przeciwko komuś – vallani vki ellen;
vallomást tenni vki ellen
zeznawany, -a, -e – megvallott, bevallott
zezować [1. mieć zeza; 2. pot. ukradkiem
spoglądać na kogoś lub coś] – bandzsítani,
sandítani, kancsítani, kancsalítani
zezowato – kancsal módra, sandán
zezowatość – kancsalság, bandzsaság, sandaság
zezowaty, -a, -e [mający zeza] – kancsal, bandzsa,
sanda
zezula, zazula [kukułka, kukawka] – (daw)
kakukk
zezwierzęcić się, zezwierzęcieć [upodobnić się do
zwierzęcia] – elállatiasodni
zezwierzęcenie [stan tego, kto zezwierzęciał] –
elállatiasodás
zezwierzęciały, -a, -e [taki, który zezwierzęciał] –
elállatiasodott
zezwierzęciony, -a, -e – elállatiasodott
zezwolenie, zezwalanie [1. oficjalna zgoda na
coś; 2. dokument poświadczający taką
zgodę] – engedély (eng.), engedélyezés,
hozzájárulás; (zgoda) beleegyezés; vmit
engedélyező irat
zezwolenie na drukowanie – nyomtatási engedély
v.
jóváhagyás,
sajtó
alá
bocsátás,
imprimatúra
zezwolenie na działalność gospodarczą –
vállalkozói igazolvány
zezwolenie na małżeństwo – házassági engedély
zezwolenie na produkcję – gyártási engedély
zezwolenie na wywóz – kiviteli engedély
zezwolenie na zamieszkanie – lakhatási engedély
zezwolenie nadzwyczajne a. specjelne –
különleges engedély
zezwolenie wędkarskie – horgászengedély
zezwolić (zezwolę, zezwoli) — zezwalać
[1. oficjalnie zgodzić się na coś; 2. o
prawie, zwyczaju: dopuszczać coś] –
engedélyezni, megengedni, hozzájárulni;
(zgadzać się) beleegyezni
zezwolić a. zezwalać coś – engedélyezni vmit
zezwolić na podróż – utazásra engedélyt adni
zezwolono – engedélyezve
zeźlić [pot. rozzłościć kogoś] – felmérgesíteni,
megharagítani, haragját felkelteni
-
Wersja 01 01 2017.
zeźlić się [pot. rozzłościć się] – felmérgesedni,
megharagudni, haragra lobbanni
zeżreć (zeżrę, zeżre; zżarł) — zżerać [1. o
zwierzętach: zjeść; 2. pot. o ludziach: zjeść
coś łapczywie, w dużej ilości; 3. o kwasie,
rdzy itp.: zniszczyć coś; 4. o odczuciach,
doznaniach itp.: opanować kogoś i
dokuczać mu] – megzabálni, felfalni
zębacz [1. ptak z rodziny gołębiowatych; 2. ryba
z rodziny zębaczowatych, ceniona ze
względu na smaczne mięso oraz skórę
używaną do wyrobu galanterii] –
fogasgalamb; fogas
Zębacz pasiasty, zębacz smugowy (Anarhichas
lupus)
[gatunek słonowodnej
ryby
okoniokształtnej
z
rodziny
zębaczowatych] – Pásztás farkashal
(Anarhichas lupus)
Zębacz (Didunculus strigirostris) [gatunek ptaka
z rodziny gołębiowatych (Columbidae)
występujący na archipelagu Samoa, na
wyspach Upolu i Savai'i.] – fogasgalamb v.
régebbi magyar nevén bagolycsőrű galamb
(Didunculus strigirostris) [a madarak
osztályának galambalakúak (Columbiformes)
rendjébe és a galambfélék (Columbidae)
családjába tartozó Didunculus nem egyetlen
faja. Eléggé különálló faj a galambféléken
belül, egymaga alkotja a fogasgalambformák
(Didunculinae) alcsaládját. Legközelebbi
rokonai a koronásgalambok (Goura).]
zębatka [płaski, zębaty element mechanizmu] –
fogaskerék, fogasléc
zębatkowy, -a, -e – fogaskerekes, fogasléces
zębaty, -a, -e [1. mający duże zęby; 2. mający
brzegi powycinane, pozałamywane w
zęby; 3. o narzędziach, mechanizmach:
mający ostre zęby, tryby] – fogas;
veszekedő, csipkelődő
Zębiełek białawy (Crocidura leucodon) [gatunek
owadożernego
ssaka
z
rodziny
ryjówkowatych]
–
mezei
cickány
(Crocidura leucodon) [a cickányalakúak
(Soricomorpha) rendjébe, a cickányfélék
(Soricidae) családjába tartozó fehérfogú
cickány (Crocidurinae)]
Zębiełek karliczek (Crocidura suaveolens)
[gatunek ssaka z rodziny ryjówkowatych]
– keleti cickány (Crocidura suaveolens) [a
cickányalakúak (Soricomorpha) rendjébe, a
cickányfélék (Soricidae) családjába és a
fehérfogú
cickányok
(Crocidurinae)
alcsaládjába tartozó faj]
Zębiełek myszaty (Crocidura russula) [gatunek
ssaka
z
rodziny
ryjówkowatych
(Soricidae)] – házi cickány (Crocidura
russula) [a cickányalakúak (Soricomorpha)
rendjébe, a cickányfélék (Soricidae)
8290
családjába és a fehérfogú cickányok
(Crocidurinae) alcsaládjába tartozó faj]
zębina [tkanka tworząca masę i szkielet zęba] –
dentin; foganyag
zębodół [zagłębienie w kości szczękowej lub w
żuchwie, w którym osadzony jest korzeń
zęba] – fogüreg
zębodołowy, -a, -e – fogüregzębowy, -a, -e – fog-; (nyelvt.) fog-, dentális
zęby – fogak
zęby drętwieją od kwaśnych jabłek – a savanyú
almától elvásik az ember foga
zęby jak łopaty – lapátfog
zęby krokodylie – hamis fogak
zęby mądrości [ostatnie tylne zęby wyrastające
człowiekowi, gdy jest już dorosły] –
bölcsességfogak
zęby mleczne, czasowe (dentes decidui) [1.
pierwsze zęby u dzieci i młodych ssaków;
2. pierwsze pokolenie zębów] – tejfogak
[Tejfogaknak (dentes decidui) nevezzük
azokat a fogakat, melyek legelőször jelennek
meg az ember és sok másik emlős
szájüregében.]
zęby mnie bolą – fáj a fogam
zęby o reguralnym kształcie – szabályos fogak
zęby piły – fűrészfogazat
zęby równe – szabályos fogak
zęby się przerznęły – a fogak kibújtak v. kinőttek
zęby stałe [zęby wyrastające po wypadnięciu
zębów mlecznych] – állandó fogak
zęby wprawione – műfogak
zęby wypadają – kihullanak a fogai
zęby wystające – előreálló fogak
zęby wysunięte do przodu – előreálló fogak
zęby zjeść (na czym) – a kisujjában van (vmi)
ZFS [system plików oryginalnie zaprojektowany
przez Sun Microsystems dla systemu
operacyjnego Solaris. Nazwa pierwotnie
była akronimem od Zettabyte File System,
obecnie, ponieważ obsługuje woluminy
znacznie większe niż zettabajt, straciła
pierwotne znaczenie.] – ZFS, Zettabyte File
System [A ZFS (Zettabyte File System) a
Sun legújabb fájlrendszere, ami az ígéretek
szerint lényegesen javítja az adattárolás
megbízhatóságát, és elérhetővé teszi annak
nagy léptékben történő felhasználását. A
ZFS megszünteti a korábbi fájlrendszerszintű
inkompatibilitást is az x86 és a Sun
UltraSparc
chipkészlettel
felszerelt
rendszerek között. A ZFS végleges változata
még nem érhető el a most kiadott operációs
rendszer részeként, azt egy későbbi frissítés
fogja csak tartalmazni.]
-
Wersja 01 01 2017.
zgadać się [1. pot. w trakcie rozmowy poruszyć
przypadkowo jakiś temat; 2. pot. wspólnie
coś postanowić] – egyszerre beszélni vmiről;
összebeszélni
zgadało się o współnym znajomym – közös
ismerősünkről beszélgettünk
zgadnąć (zgadnę, zgadnie; zgadł) — zgadywać
[domyślić się czegoś lub udzielić
prawidłowej odpowiedzi mimo braku
wiedzy na dany temat] – eltalálni, kitalálni;
(zgadywać) találgatni; megfejteni
zgadnąć coś – kitalálni vmit; rájönni vmire
zgadnąć czyje myśli – kitalálni vkinek a gondolatait
zgadnąć gust klienta – eltalálni a vevő v. vásárló
ízlését
zgadnąć tajemnicę – titkot megfejteni
zgadnąć zagadkę – rejtvényt megfejteni
zgadłeś – (pontosan) eltaláltad
zgadnięcie, zgadywanie – kitalálás, találgatás;
megfejtés
zgaduj-zgadula – fejtörő v. rejtvényjáték, kvíz;
dupla vagy semmi
zgadywanka
[1. zabawa
polegająca
na
odgadywaniu
krótkich,
rymowanych
zagadek;
2. tekst
takiej
zagadki;
3. domysł, przypuszczenie] – találós kérdés,
rövid fejtörő (gyerekeknek); barkochba
zgadzać
[zob.
zgodzić]
–
kibékíteni;
összeegyeztetni, elfogadni, szerződtetni,
felvenni
zgadzać się [zob. zgodzić się] – egybevágni,
összevágni; összhangban van; hozzájárulni,
megegyezni, ráállni
zgadza się z opisem – ráillik a leírás
zgadzać się na co – beleegyezni vmibe; aláírni
vmit
zgadzać się z czyją polityką – egyetérteni vkinek a
politikájával; helyeselni vkinek a politikáját
v. politikai nézeteit
zgadzać się a. zgodzić się z czymś pod jednym
warunkiem – egyetérteni vmivel egy
feltétellel
zgadzać się a. zgodzić się z (kim/czym) –
belegyezni, egyetérteni vmivel (ze mną, z
tobą, z nim, z nią, z nami, z wami, z nimi);
(na co) belegyezni, egyetérteni vmivel;
hozzájárulni (vmihez); (np. w księgowości)
egyezni, egybevágni,
zgadzać się a. zgodzić się z kimś – egyetérteni
vkivel
zgadzający(, -a, -e) się – megegyező
zgadzam się – egyetértek, elfogadom, beleegyezem
zgadzam się z Wami – egyetértek Önnel
(Önökkel)
8291
zgaga [1. uczucie pieczenia w przełyku; 2. pot.
osoba dokuczliwa, lubiąca się kłócić;
3. pot. frustracja, niesmak] – gyomorégés;
(átv.) frusztráció, ízetlenség, kellemetlen
utóíz; (brak apetytu) étvágytalanság; (zły
smak) ízetlenség; gyomorégés
zgalać (zgolić) – leborotválni
zgałganieć – bitanggá v. gazemberré válni
zgangrenowacieć
–
(orv.)
gangrenizálni;
elüszkösödni; (átv.) rothadni, megrothadni,
elzülleni
zgangrenowanie – (gangrena) üszkösödés
zgangrenowany, -a, -e – gangrénás; üszkös,
elüszkösödött
zganiać1 [zob. zegnać] – összeterelni, összehajtani
zganiać2 (zgonić) [1. zmęczyć gonieniem; 2. pot.
szybko chodząc, obejść wiele miejsc] –
elhajtani; terelni, összeterelni, egybeterelni;
(co na kogo) hárítani, áthárítani (vmit vkire)
zganiać się1 [pot. zmuszać się nawzajem do
opuszczenia
jakiegoś
miejsca]
–
összeterelődni
zganiać się2 (zgonić się) [pot. zmęczyć się długim
i szybkim chodzeniem lub bieganiem] –
kifáradni, kifulladni a futásban
zganić (zganię) [skrytykować, potępić] –
rendreutasítani,
kifogásolni,
gáncsolni;
leckéztetni,
megleckéztetni,
lehordani,
ócsárolni,
lekritizálni;
megfenyíteni;
pellengérre állítani
zganić dziecko – büntetni, megbüntetni; fenyíteni,
megfenyíteni a gyereket
zganić kogo/co – lekritizálni vkit/vmit
zgapić się [przez nieuwagę lub roztargnienie
przeoczyć coś lub nie dopilnować czegoś] –
elmulasztani, elszalasztani vmit; elbambulni,
lemaradni vmiről
zgarbacieć [pot. stać się garbatym] –
meggörnyedni, megpúposodni
zgarbaciały, -a, -e [pot. taki, który jest garbaty] –
meggörnyedt, megpúposodott, púpos
zgarbić (zgarbię) [pochylić, zgiąć] – meghajlítani,
hajlítani,
görbíteni,
elgörbíteni,
meggörbíteni, meggörnyeszteni, púpossá
tenni
zgarbić się [1. pochylić się, zgiąć się; 2. wygiąć
się w garb] – meghajolni, hajlolni, görbülni,
elgörbülni, meggörbülni, meggörnyedni
zgarbić się od starości – meggörnyed v. meghajlik
az öregségtől
zgarbić się przy robocie – meggörnyed a
munkában
zgarbienie – görbület, hajlás, görnyedés,
púposodás
zgarbienie się – megpúposodás
-
Wersja 01 01 2017.
zgarbiony, -a, -e – hajlott, meghajlott, hajlott hátú,
görbe, görnyedt, hajlított, púpos
zgarbiona na staruszka – görnyedt hátú öreganyó
zgarbować – cserezni, (átv.) jól elverni, elpáholni
zgarbować komu skórę – (átv.) elnáspángolni vkit,
(tréf.) kicserezni vkinek a bőrét
zgarniacz pługowy – ekés összeszedő
zgarnianie – összeszedés, összeharácsolás
zgarnięty, -a, -e – összeszedett, összekapart,
összesepert, felhalmozott
zgarnąć — zgarniać [1. zsunąć jakieś rzeczy w
jedno miejsce; 2. zsunąć, zepchnąć coś z
czegoś; 3. pot. otrzymać lub zdobyć coś;
4. pot. aresztować kogoś; 5. pot. ukraść
coś]
–
összeszedni,
összekaparni,
összeseperni, felhalmozni; felnyalábolni;
megkaparintani, elkaparintani; megszerezni;
(átv.) lecsukni, becsukni, bezárni vkit;
ellopni vmit
zgarnąć popiół z rusztu – összesepri a pernyét a
rostélyról
zgasić (zgaszę) [1. spowodować, że coś przestanie
się palić lub świecić; 2. wyłączyć jakieś
urządzenie; 3. spowodować, że jakieś
uczucie lub zjawisko stanie się mniej
intensywne lub zniknie; 4. pot. pozbawić
kogoś pewności siebie] – eloltani, kioltani,
leoltani; elfojtani
zgasić światło – eloltja a lámpát; lecsavarja a
villanyt
zgasić świecę – eloltani a gyertyát
zgasły, -a, -e [1. taki, który przestał się palić lub
świecić;
2.
taki,
który
stracił
intensywność lub zanikł; 3. pot. taki, który
stracił pewność siebie; 4. taki, który
umarł] – eloltott, kialudt, elaludt, kihúnyt;
(átv.) meghalt, elhúnyt; levert
zgasnąć (zgaśnie) [1. przestać się palić lub
świecić; 2. o urządzeniach: przestać
działać; 3. o zjawiskach i uczuciach:
stracić intensywność lub zaniknąć;
4. stracić na wartości, atrakcyjności,
znaczeniu w porównaniu z kimś albo z
czymś; 5. stracić pewność siebie; 6. euf.
umrzeć] – kialudni (kialszik), elaludni;
elenyészni,
kihalni;
(átv.)
kihúnyni,
elhúnyni, meghalni; levert lesz
zgaszenie – eloltás, kioltás, kialvás, elmúlás,
elenyészés, meghalás
8292
zgaszenie papierosa – a cigaretta elhamvadása
zgaszony, -a, -e [1. zobojętniały, apatyczny; też:
świadczący o takim stanie; 2. o kolorach:
nieintensywny i mało nasycony] –
szomorú, bánatos, lehangolt; eloltott, kihalt;
(lelkileg) letört, levert; fásult
zgaszone światło – kialudt fény v. világosság
zgaś elektryczność – oltsd el a villanyt
zgaśnięcie – eloltás
zgermanizować [1. wprowadzić gdzieś lub
narzucić kulturę niemiecką i język
niemiecki lub zmusić kogoś do przyjęcia
narodowości niemieckiej; 2. nadać czemuś
cechy
niemieckie]
–
germenizálni,
elgermanizálni; elnémetesíteni
zgermanizować się [ulec germanizacji] –
germenizálódni, elnémetesedni
zgermanizowanie – germenizálás; elnémetesítés
zgęstnąć (zgęstnie v. zgęstnieje; zgęstnął v.
zgęstniał) – megsűrűsödni
zgęstniały, -a, -e [taki, który zgęstniał] –
megsűrűsödött
zgęstniałe wapno – megsűrűsödött v. szikkadt
mész
zgęstnieć [stać się gęstym lub gęstszym] –
megsűrűsödni; összeállni; összesűrűsödni
zgęstnienie – sűrítés, töményítés, sűrűsödés
zgęstniały, -a, -e [taki, który zgęstniał] – sűrű,
megsűrűsödött, besűrűsödött
zgęszczający, -a, -e – megsűrűsödő
zgęszczanie – sűrítés, töményítés, tömörítés;
sűrűsödés, koncentráció
zgęszczenie, zgęszczanie [stan tego, co jest
zgęszczone] – sűrítés, tömörítés, töményítés,
sűrűsödés, koncentráció
zgęszczony, -a, -e – sűrített, megsűrűsödött
zgęścić (zgęszczę) — zgęszczać [uczynić coś
gęstym lub gęstszym] – sűríteni, tömöríteni,
összesűríteni
zgęścić się — zgęszczać się [stać się gęstym lub
gęstszym]
–
sűrűsödni,
tömörödni;
összesűrűsödni
zgiąć (zegnę, zegnie; zgiął) — zginać [1. pochylić
ku ziemi; 2. nadać czemuś kształt
kabłąkowaty, kolisty lub załamany] –
hajtani, meghajtani; hajlítani, meghajlítani;
meggörbíteni; hajtogatni
zgiąć palec – begöbíti az ujját
zgiąć się — zginać się [1. pochylić się; 2. zostać
zgiętym] – meggörbülni, hajolni, hajlani,
meghajolni, elhajlani, lehajlani; görnyedni,
görnyedezni (átv.) meggörnyedni; (átv.)
(zginać się) hajlongani, hajbókolni; aláveti
magát vminek
-
Wersja 01 01 2017.
zgiąć się pod ciężarem – meggörnyedni v.
meghajolni a teher alatt
zginać się w pokłonach, zgiąć się w pokłonie –
hajbókolni
zgiełk [1. mieszanina wielu rozmów i różnych
odgłosów; 2. hałas, pośpiech i ruch
panujący w wielkich skupiskach ludzkich]
– lárma, zsivaj, ricsaj, kiabálás, zaj;
zenebona, zsibongás; sürgés-forgás; átv.
zsibvásár
zgiełk jarmarczny – vásári lárma v. zsivaj v. zaj
zgiełkliwie – lármása, zajosan
zgiełkliwość – lármás v. zajos volta vminek
zgiełkliwy, -a, -e [1. czyniący zgiełk; 2. o
dźwiękach: zbyt głośny, nieprzyjemny w
odbiorze; 3. pełen zgiełku] – lármás, zajos
zgiełkliwa zabawa – zajos mulatság
Zgierz [miasto i gmina w województwie łódzkim,
w powiecie zgierskim, nad Bzurą,
graniczące od południa z Łodzią,
wchodzące w skład aglomeracji łódzkiej.
W
latach
1975-1998
miasto
administracyjnie
należało
do
województwa łódzkiego. Zgierz uzyskał
prawa miejskie przed rokiem 1318 i jest
jednym z najstarszych miast w regionie.
Według ostatniego corocznego zestawienia
GUS-u z 1 stycznia 2007 r., Zgierz jest
siedemdziesiątym siódmym miastem w
kraju pod względem liczby ludności (58
164 osób) i dziewięćdziesiątym ósmym pod
względem powierzchni (42,33 km²).] –
(földr.) Zgierz [város és kistérség
Lengyelországban, a Łódzi Vajdaságban]
zgięcie [miejsce, w którym coś się zgina lub jest
zgięte], zginanie – meghajlítás, hajlítás,
hajlás; görbület, könyök, ív; (med.) hajlat
zgięcie dachu – hajlat, vápa [a tetők találkozásánál
keletkező homorú alakzat, kisebb formában
minden vájolat, vagy horony elnevezése]
zgięłaś mi szpilkę w haczyk – begörbítetted a
gombostűmet
zgięty, -a, -e – görnyedt, meggörnyedt; hajlott,
hajlított,
meghajlott,
meghajlított,
meggörbült, ívelt
zginać kark (przed kim) – megalázkodni (vki előtt)
zginąć [1. stracić życie tragicznie, nagle; 2. o
zjawiskach, wartościach, cechach itp.:
przestać
istnieć;
3. przestać
być
widzialnym lub słyszalnym; 4. zgubić się
lub
zostać
zgubionym;
5. zostać
skradzionym; 6. nie umieć poradzić sobie
w trudnej sytuacji] – (zgubić się) elveszni
(elvész, elveszik); eltűnni, elkallódni;
odavész;
elenyészni;
(stracić
życie)
elpusztulni, elveszni, tönkremenni; életét
veszti
8293
zginąć bez śladu – nyomtalanul eltűnni
zginąć bez wieści – nyomtalanul eltűnni; nincs hír
róla
zginąć na haku – akasztófán halni meg
zginąć na polu chwały – elesni a becsület mezején
zginąć na skutek klęski żywiołowej – természeti
katasztrófa következtében hal meg v. pusztul
el
zginąć na wojnie – háborúban elpusztulni; elvész a
háborúban
zginąć śmiercą bohaterską v. bohatera – hősi
halált halni
zginąć w katastrofie – szerencsétlenség
következtében meghalni v. elhunyni; a
katasztrófa áldozata lesz
zginać w wypadku – balesetben halt meg v. hunyt
el
zginąć za ojczyznę – meghal a hazáért
zginąć życie w katastrofie lotniczej –
repülőszerencsétlenségben életét veszti
zginął bez wieści – nyomtalanul eltűnt; átv. lába
kelt
zginął mi plecak – elveszett a hátizsákom
zginął mi z oczu – eltűnt a szemem elől
zginął niesławnie – szégyenletesen pusztult el
zginął tragicznie – tragikus körülmények közt
vesztette el életét
zginął w kwieci życia – meghalt élete virágkorában
v. virágjában
zginęła moja torba podróżna (walizka) –
elveszett az utazótáskám (bőröndöm)
zginęły mi pieniądze – elveszett a pénzem
zginiesz jak ruda mysz w popiele – (közm)
nypomorultul pusztulsz el
zginięcie – elveszés, eltűnés, elkallódás;
tönkremenés, elvesztés
zgliszcza, zgliszcze [1. szczątki spalonego
budynku, miasta itp.; 2. pogorzelisko;
3. pozostałości czegoś, co minęło lub
zostało zniszczone] – üszök, üszkös rom;
hamu, pernye
zgładzać, zgładzić [pozbawić kogoś życia] –
eltüntetni,
kiirtani,
megsemmisíteni,
elpusztítani;
kisimítani,
kiegyengetni;
(dawno) kisimítani, kijavítani, kiköszörülni
zgładzić kogo ze świata – kiirtania világból v.
elpusztítani vkit
zgłaszać (zgłaszam, -asz, -ają), zgłosić (zgłoszę, isz) (co o kim) – bejelenteni, előterjeszteni
vmit vkinek
zgłaszać a. zgłosić zasadniczy sprzeciw – elvi v.
alapvető ellenvetést tenni
zgłaszać a. zgłosić towar – árut bejelenteni
zgłaszać żądanie – bejelenti követelését
-
Wersja 01 01 2017.
zgłaszać się [zob. zgłosić się] – jelentkezni,
bemutatkozni, megjelenni; (sport) benevezni
zgłaszać się, zgłosić się do (czego) – jelentkezni,
benevezni
zgłaszanie – bejelentés, jelentkezés, értesítés,
felszólalás, bemutatás, benyújtás, ajánlás
zgłaszanie błędów – hibabejelentés
zgłaszanie się – jelentkezés, bemutatkozás
zgłaszanie się do wojska – jelentkezés a
katonasághoz
zgłaszenie kandydatury – jelölés
zgłębianie, zgłębienie – mélységmérés; elmélyítés
zgłębić (zgłębię) — zgłębiać [1. dokładnie coś
poznać; 2. daw. pogłębić coś] – mélységet
mérni, vizsgálni; (átv.) tanulmányozni,
kikutatni, tudományos kutatást végezni,
végére járni vminek (tudományban);
elmélyíteni, kimélyíteni
zgłębić cudzą tajemnicę – elmélyíti más titkát
zgłębić naukę – elmélyíti a tudást, elmélyülni a
tudományban
zgłębnik [1. sonda do badania przewodu
pokarmowego, głębokości ran itp.;
2. urządzenie do pobierania próbek
substancji
sypkich,
płynnych
i
półpłynnych] – szonda; kutató, fenékmérő
szerszám
zgłębnik przełyku – nyelőcsővizsgáló
zgłębnik żołądkowy – (orv.) gyomorvizsgáló,
gyomorszonda, gyomorkutató
zgłębnikować [1. za pomocą zgłębnika badać
głębokość rany lub pobierać próbki do
badania; 2. pobierać za pomocą zgłębnika
próbki substancji] – (orv.) vizsgálatot
végezni
zgłębnikowanie – (orv.) vizsgálat
zgłębnikowy, -a, -e – mélységmérőzgłodniałość – kiéheztetés, éhesség
zgłodniały, -a, -e [1. taki, który odczuwa głód;
2. silnie odczuwający brak czegoś; też:
świadczący o takim uczuciu] – kiéhezett,
éhes
zgłodnieć [poczuć głód] – éhezni, megéhezni,
kiéhezni, éhes
zgłosić (zgłoszę) — zgłaszać [1. przedstawić
publicznie
plan,
projekt
itp.;
2. zawiadomić kogoś o czymś; 3. wystawić
czyjąś kandydaturę na jakieś stanowisko;
4. oficjalnie poinformować o czyjejś chęci
udziału w zawodach, konkursie itp.] –
bejelenteni,
előterjeszteni;
benevezni;
értesíteni, tudatni
zgłosić akces do czego – vmihez való csatlakozását
bejelenteni
8294
zgłosić coś na policji – bejelenteni vmit a
rendőrségen
zgłosić czyjąś kandydaturę na posła – vkit
képviselőnek jelölni
zgłosić dymisję – bejelenti lemondását
zgłosić działalność gospodarczą – a vállalkozást v.
vállalkozás beindítását bejelenteni
zgłosić kandydata do wyborów – jelöltet állítani a
választáson
zgłosić przestępstwo – bűncselekményt bejelenteni
zgłosić reklamację – reklamálni vmit
zgłosić a. zgłaszać reklamację czegoś – reklamálni
vmit
zgłosić rozpoczęcie działalności gospodarczej – a
vállalkozás beindítását bejelenteni
zgłosić swoją kandydaturę – jelölését bejelenti
zgłosić swoją obronę – bejelenteni a védekezést
zgłosić szkodę – kárt bejelenteni
zgłosić wniosek – javaslatot tenni
zgłosić zachorowanie – beteget jelenteni
zgłaszać a. zgłosić zapotrebowanie (na
mieszkanie) – kiigényelni (lakást)
zgłosić żądania – követeléseit bejelenti
zgłosić się — zgłaszać się [1. przyjść gdzieś lub
do kogoś w jakimś celu; 2. wyrazić
gotowość podjęcia jakichś działań lub
objęcia jakiegoś stanowiska; 3. oficjalnie
poinformować o chęci uczestniczenia w
zawodach, konkursie itp.; 4. odezwać się w
słuchawce
telefonu]
–
jelentkezni,
bemutatkozni, megjelenni; (sport) benevezni
zgłosić się do pracy – munkára jelentkezni
zgłosić się na ochotka – önkéntesnek jelentkezni
zgłosić się na wezwanie – idézésre megjelenik
zgłosić się osobiście – személyesen jelentkezni
zgłosić się w recepcji – jelentkezni a recepción
zgłosić się w sprawie ogłoszenia o pracę –
álláshirdetésre jelentkezni
zgłoska [1. zob. sylaba; 2. daw. litera] – szótag
zgłoska akcentowana – hangsúlyos hang
zgłoska końcowa – végszótag
zgłoska akcentowana – hangsúlyos szótag
zgłoska nie akcentowana – hangsúly nélküli
szótag
zgłoskotwórczy, -a, -e [tworzący zgłoskę] –
(gram) szótagképző
zgłoskować [literować, sylabizować] – szótagolni,
betűzni
zgłoskowiec [zob. sylabowiec w zn. 1.] – (nyelvt.)
abbreviatúra, rövidítés; (ir) betűszó; kötött
szótagszámú, hangsúlyos vers
zgłoskowy, -a, -e – szótagzgłoszenie [1. oficjalna deklaracja przystąpienia
do czegoś lub wzięcia udziału w czymś;
-
Wersja 01 01 2017.
2. oficjalne zawiadomienie o czymś] –
bejelentés; (sport) benevezés; ajánlat;
(dokumentum) pályázat
zgłoszenie mieszkańców – lakossági bejelentés
zgłoszenie podatkowe – adóbejelentési alap
zgłoszenie upadłości – csőd bejelentése
zgłoszenie się – jelentkezés, megjelenés; (sport)
nevezés, benevezés
zgłoszony, -a, -e – bejelentett
zgłośnić – hangosítani
zgłoszeniowy, -a, -e – jelentkezési
zgłupieć [1. pot. stracić zdolność logicznego
myślenia; 2. pot. stracić orientację i nie
widzieć, jak się zachować] – megbutulni,
elbutulni
zgłupiały [pot. bardzo czymś zaskoczony,
zdezorientowany; też: świadczący o takim
stanie] – megbutult, elbutult, meghülyült
zgłupieć [1. pot. stracić zdolność logicznego
myślenia; 2. pot. stracić orientację i nie
widzieć, jak się zachować] – megbutulni,
megbolondulni, hülyévé v. ostobává válni;
eszét veszti; megbomlani
zgłuszyć (zagłuszyć) – megsüketíteni; (átv.)
letompítani, elfojtani, elnyomni, elkábítani;
lefedni, maszkolni
zgmatwać
(zgmatwać)
–
összekuszálni,
összegabalyítani, összekeverni, zavarni,
megzavarni,
összezavarni;
felkavarni
(lelkileg)
zgnajać (zgnoić) – megrohasztani
zgnębić [1. wywołać u kogoś przygnębienie lub
załamanie
psychiczne;
2. zniszczyć
moralnie lub materialnie] – nyomasztani,
aggasztani;
elnyomni,
összeszorítani,
kínozni, gyötörni
zgnębiony, -a, -e [1. przygnębiony lub załamany;
też: świadczący o takim stanie;
2. zniszczony]
–
nyomott,
aggódó,
aggodalmaskodó
zgniatacz [zob. slabing w zn. 1.] – acélpréselőgép;
görgősor
zgniatać
–
lapítani
(vmit);
összegyúrni;
összenyomni
zgnić [1. ulec procesowi rozkładu; 2. pot.
przebywać w więzieniu, w niewoli itp. aż
do śmierci] – megrothadni, elrothadni;
megromlani, elkorhadni; megposhadni; (átv.)
sínylődni
zgnić w więzieniu – (átv.) börtönben sínylődni
zgniecenie
–
összeszúzás,
összenyomás,
összeszorulás
zgnieciony, -a, -e – összegyúrt; nyomott
zgnieciony materiał – gyúrt anyag
8295
zgnieść (zgniotę, zgniecie; zgniótł) — zgniatać
[1. naciskając, spowodować odkształenie
lub rozpadnięcie się czegoś; 2. ściskając,
utworzyć
na
czymś
załamania;
3. spowodować
śmierć
poprzez
przygniecenie; 4. stłumić bunt, powstanie
itp.; 5. ściskając, zmniejszyć grubość
jakiegoś materiału] – összenyomni,
összezúzni,
összegyúrni,
összegyűrni,
öszeszorítani,
lapítani,
összepréselni,
megdöngölni
zgnieść wroga – (átv.) elpusztítani az ellenséget
zgnieść żelazo – vasat öszepréselni v. összelapítani
zgnieść się — zgniatać się [zostać zgniecionym] –
összenyomódni, összelapulni; gyűrődni
zgniewać [pot. rozzłościć kogoś] – megharagítani,
felbosszantani
zgniewało mię to – ez engem felbosszantott
zgniewać się [pot. rozzłościć się] – bosszankodni,
haragudni, megharagudni (megharagszik),
feldühödni, felbőszülni
zgnilizna [1. zgniła lub gnijąca substancja;
2. gnicie, rozkład; 3. upadek moralny; 4.
choroba powodująca gnicie części roślin]–
rothadás, rodhatság; korhadás, szuvasodás;
(átv.) fertő, korrupció
zgnilizna drewna [zob. mursz w zn. 1.] –
farothadás, fakorhadás
zgnilizna moralna – erkölcsi fertő, erkölcsi romlás,
erkölcstelenség, erkölcsi romlottság; erkölcsi
rothadás
zgniłek [1. pot. zgniły, nadpsuty owoc lub zgniłe
warzywo; 2. pot. zdemoralizowana osoba;
3. pot. chorowita osoba] – rothadt gyümölcs
v. zöldség, (átv.)
demoralizált, beteges
ember
zgniłka – vadkörte
Zgniłka
[wieś w Polsce położona w
województwie kujawsko-pomorskim, w
powiecie
sępoleńskim,
w
gminie
Więcbork] – Zgniłka (lengyel falu)
zgniły, -a, -e [1. taki, który zgnił; też:
charakterystyczny dla czegoś, co zgniło
lub gnije; 2. o kolorze: mający odcień
brunatny, wpadający w brąz; 3. taki,
który jest zdemoralizowany] – rothadt,
korhadt; szuvas; poshadt, megromlott,
megposhadt, elkorhadt, megszuvasodott;
redves; (powietrze) áporodott
zgnił jabłka – rothadt v. megromlott alma
zgniłe jajko a. jaja – romlott- v. záptojás
zgnoić (zgnoję, zgnoi) [1. pot. dopuścić do zgnicia;
2. pot. zniszczyć kogoś psychicznie,
moralnie lub fizycznie] – megrothasztani,
trágyává változtatni, megtrágyázni
zgnojony, -a, -e – megrothasztott
-
Wersja 01 01 2017.
zgnuśniały, -a, -e [1. o człowieku: niechętny do
działania;
też:
właściwy
takiemu
człowiekowi; 2. taki, w którym nic się nie
dzieje; 3. wywołany bezczynnością, apatią]
– rest, tunya
zgnuśnieć [stać się gnuśnym] – restté v. tunyává
válni, ellustulni
zgoda [I. 1. stan, w którym nie ma zatargów,
kłótni, konfliktów; 2. stan, w którym
ludzie mają wspólne zdanie lub odczucia
w jakiejś sprawie; 3. pozwolenie na coś; ―
II. partykuła wyrażająca przyzwolenie lub
aprobatę, np. Spotkamy się o drugiej. –
Zgoda.] – (między ludźmi) egyetértés;
(aprobata)
kiegyezés,
megegyezés,
beleegyezés,
hozzájárulás;
összetartás,
jóváhagyás; összhang, egyező volta vminek
zgoda? zgoda! – jó?, rendben van?, jól van!
rendben van!
zgoda! – rendben van!, elfogadom, beleegyezem
zgoda barw – a színek összhangja
zgoda buduje, niezgoda rujnuje – (közm.) a béke
v. egyetértés épít, a békétlenség v. viszály
rombol
zgoda panuje wśród nas – egyetértés uralkodik
köztünk
zgoda rodziców – szülői beleegyezés
zgodne z naturzą – természetszerű, természetes, a
természetnek megfelelő
zgodnie – békésen; összhangban, harmonikusan;
megegyezően;
összeillően,
egyezően,
egyetértésben; (z czym) (vmi) szerint;
(vminek) megfelelően; híven
zgodnie księgować – egyezően könyvelni, konform
könyvelést végezni
zgodnie z czymś – vminek megfelelően
zgodnie z najnowszą modą – a legújabb divat
szerint
zgodnie z obrządkiem – szertartás szerint
zgodnie z oryginałem – az eredeti szöveggel
egyező
zgodnie z pańskim życzeniem – kívánságának
megfelelően
zgodnie z prawem – (a) törvény szerint
zgodnie z rozkazem – parancsához híven; a
parancs szerint
zgodnie z rzeczywistością – a valósághoz híven
zgodnie z warunkami – a feltételeknek
megfelelően
zgodnie z zarządzeniem – a rendelet értelmében
zgodnie z zeznamiami – a vallomásokkal
megyegezően v. egyetértően
zgodnie z umową – szerződés szerint; a
szerződésnek megfelelően
8296
zgodnie z życzeniem Waszym – kívánságának
megfelelően
zgodnie z zwyczajami handlowymi – a
kereskedelmi szokásoknak megfelelően
zgodność – egyetértés, megegyezés, összhangzás,
egyformaság,
harmónia,
azonosság;
jóváhagyás
zgodność kopii z oryginałem – másolat
azonossága az eredetivel
zgodność motywacji [W teorii mechanizmów,
mechanizm jest zgodny motywacyjnie,
jeśli
każdy
uczestnik
otrzymuje
największe korzyści, kiedy wyjawia swoje
szczere preferencje. Pojęcie zgodności
motywacji po raz pierwszy pojawiło się w
pracy Leonida Hurwicza (1973).] – a
motiváció összhangja
zgodność poglądów – a nézetek egyezése v.
megegyezése; nézetazonosság
zgodny, -a, -e [1. żyjący w zgodzie; też: właściwy
takiemu człowiekowi; 2. będący wynikiem
czyjejś
skłonności
do
zgody;
3. niesprzeczny z czymś; 4. jednomyślny,
jednakowy,
harmonijny]
–
békés,
békeszerető; egyetértő; (z czym) (vminek)
megfelelő; (vmivel) egyező; megegyező;
összeillő, egységes; összhangzó; komptablis;
harmonikus; válogatott
zgodne z oryginałem a. za zgodność z oryginałem
– a másolat hiteles!
zgodne zapatrywania – egyező v. megegyező
vélemény
zgodny z czymś – kompatibilis vmivel
zgodny z rzeczywistością – élethű; a valósággal
egyező
zgodnym chórem – összhangzó kórusban
zgodzą się byle był spokój – beleegyezem, csak
legyen békesség
zgodzić [daw. przyjąć kogoś do pracy] –
kibékíteni;
összeegyeztetni;
felfogadni,
szerződtetni vkit
zgodzić kogo do czego – felvenni vkit vmire
zgodzić kucharza – szakácsot szerződtetni
zgodzić się (zgodzę się, zgodzi się) — zgadzać się
(zgadzam, -asz, –ają) [1. udzielić na coś
zgody; 2. przyznać komuś rację; 3. okazać
się zgodnym z czymś; 4. daw. przyjąć
pracę u kogoś] – (z kim na co) egyetérteni
(vkivel vmiben), beleegyezni (vmibe); (np. w
księgowości)
egyezni;
hozzájárulni,
megegyezni
(megállapodni),
ráállni
(elfogadni);
egy
véleményen
van;
összeilleni, ráilleni; elfogadni; kibékülni,
megalkudni; leszerződni, elszegődni
zgodzić się na co – aláírni vmit
-
Wersja 01 01 2017.
zgodzić się a. zgadzać się na coś – beleegyezni
vmibe
zgodzić się na kompromis – kölcsönös
egyezményt tenni
zgodzić się na niańkę – elszegődik dajkának
zgodził się na dalszą podróż – hozzájárult v.
beleegyezett a további utazáshoz
zgodzić się na warunki – megyegyezik a
feltételekben
zgodzić się z kim/czym – kibékülni, megalkudni
vkivel/vmivel
zgodzić się z losem – kibékül a sorsával
zgodziłem się z przyjemnością – beleegyeztem
örömmel; örömmel egyeztem bele
zgoić (zgoję, zgoi; zgoił) [zob. zagoić] –
behegeszteni, beforrasztani, begyógyítani,
meggyógyítani
zgoić ranę – sebet behegeszteni
zgoić się – begyógyulni, meggyógyulni, behegedni,
beforrni
zgojenie – gyógyítás
zgojenie się – gyógyulás
zgojony, -a, -e – behegesztett, beforrasztott,
begyógyított, meggyógyított; behegedt,
beforrt, meggyógyult
zgolić [usunąć włosy brzytwą lub golarką] –
leborotválni, megborotválni, lenyírni
zgoła [1. zupełnie, absolutnie; 2. o cechach:
występować w stopniu większym, niż
można się tego spodziewać] – egyáltalán,
teljesen,
egészen,
tökéletesen,
teljes
egészében, általában
zgoła inny – merőben más
zgoła odmowił postuszeństwa – teljesen v.
nyomban megtagadta az engedelmességet
zgon1 [śmierć; skonanie; skon] – elhalálozás,
halál; kimúlás; haláleset; vég; (vkinek) az
elhúnyta
zgon naturalny [śmierć fizjologiczna] –
természetes elhalálozás; fiziológiai halál
zgon2 – behajtás, beterelés, elűzés, elkergetés,
bekerítés
zgon ryb do sieci – a halak hálóba terelése
zgonić1 (zgonię) [zob. zegnać] – terelni;
összeterelni, odahajtani; elhajtani
zgonić bydło z pola – elhajtani a marhát a
szántóföldről
zgonić2 [1. pot. zmęczyć długim chodzeniem lub
bieganiem; 2. pot. szybko chodząc,
odwiedzić wiele miejsc] – kifárasztani,
elfárasztani; többhelyet megnézni
zgonić się [pot. zmęczyć się długim i szybkim
chodzeniem lub bieganiem] – kifáradni,
kifulladni a futásban
8297
zgoniny [kawałki słomy i wymłóconych kłosów
pocięte w czasie młócki i wyrzucane na
zewnątrz młocarni] – törek, pelyva
zgorączkować się [daw. zdenerwować się] –
(közb.) felizgatja magát, izgatott lesz
zgorszenie
[1. demoralizacja,
zepsucie;
2. oburzenie,
zgroza]
–
botrány,
megbotránkozás,
megbotránkoztatás,
megütközés;
feltűnés,
felháborítás,
felháborodás, bosszúság, harag; felzúdulás
zgorszenie publiczne a. ogólne – közbotrány
zgorszony, -a, -e [1. taki, który zgorszył się
czymś; 2. będący wyrazem zgorszenia] –
megbotránkozott,
megbotránkoztatott;
megütközött, felháborodott, felháborított,
bosszús, haragos
zgorszyć
[1. naruszyć
czyjeś
poczucie
przyzwoitości; 2. zdemoralizować kogoś] –
rontani,
elrontani;
(oburzyć)
megbotránkoztatni, felháborítani, erkölcsileg
megrontani
zgorszyć się [1. odczuć oburzenie, zażenowanie w
zetknięciu z czymś nieprzyzwoitym lub
niemoralnym; 2. ulec demoralizacji] –
romlani, megromlani, elromlani; (oburzyć
się)
megbotránkozni;
megütközni;
demoralizálódni; felháborodni
zgorzały, -a, -e [daw. taki, który spłonął –
elhamvadt, leégett
zgorzeć (zgorzeję v. zgoreję, zgorzeje v. zgoreje;
zgorzał) [daw. spalić się] – elégni, leégni,
elhamvadni
zgorzel [1. obumieranie tkanek w żywym
organizmie,
wywołane
zakażeniem;
2. choroba
powodująca
obumieranie
roślin; 3. zob. zgorzelina w zn. 2.] – üszög;
(orv.) üszkösödés, üszök
zgorzelina [1. zob. oparzelina w zn. 2.; 2. odpady
powstające podczas wytwarzania metali i
stopów metali] – égés; égett hely, seb,
sebhely;
(műsz.)
reve,
pörksalak,
pörkvassalak
zgorzelinowy, -a, -e – üszkös
zgorzeniałość – megkeseredettség, kedvetlenség
zgorzknąć, zgorzknieć [1. zepsuć się i nabierać
gorzkiego
smaku;
2. stać
się
niezadowolonym z życia] – megkeseredni,
keserű lesz, keserűvé v. avassá válni;
megkeseredni; (tłuszcz) megavasodni; (átv.)
elkeseredni
zgorzknialec [czarnowidz, gderacz, malkontent,
mantyka, maruda, męczydusza, nudziarz,
tetryk, zrzęda] – borúlátó, morc, morcos,
raplis, dörmögő v. morgó ember; elkeseredett
ember
zgorzkniałość – (átv.) elkeseredettség
-
Wersja 01 01 2017.
zgorzkniały, -a, -e [1. taki, który zepsuł się i
zgorzkniał; 2. niezadowolony z życia; też:
charakterystyczny dla takiego człowieka]
–
megkeseredett,
keserűvé
lett;
megavasodott; (átv.) elkeseredett
zgorzkniali ludzie – elkeseredett emberek
zgorzkniałe masło – keserű v. megavasodott vaj
zgorzknieć [1. zepsuć się i nabierać gorzkiego
smaku; 2. stać się niezadowolonym z
życia] – megkeseredni, magavasodni; (átv.)
elkeseredni, elkeseredetté válni
zgorzknięty, -a, -e – megkeserdett, keserű
zgotować [przygotować coś dla kogoś lub
sprawić, że ktoś znajdzie się w jakiejś
sytuacji] – megfőzni; (komu co) készíteni,
elkészíteni, előkészíteni (vkinek vmit),
fogadni (vkit vmivel)
zgotować komuś niespodziankę – meglepetést
készíteni elő vki számára
zgotować obiad – megfőzni az ebédet
zgrabiały, -a, -e [1. taki, który zesztywniał z
zimna; 2. o palcach, rękach: taki, który
zdrętwiał z zimna] – megmerevedett,
megzsibbadt, megdermedt
zgrabiarka [1. konne lub ciągnikowe narzędzie
rolnicze do zgrabiania pokosów siana lub
resztek po sprzęcie zboża; grabie,
grabiarka; 2. Maszyna rolnicza nazywana
zgrabiarką
to
urządzenie
do
mechanicznego zagrabiania suchej trawy,
czyli siana.] – gereblyézőgép
zgrabić (zgrabię) — zgrabiać [1. grabiąc,
zgarnąć coś w jedno miejsce; 2. grabiąc,
usunąć
coś]
–
összegereblyézni,
összesöpörni
zgrabieć [zdrętwieć z zimna] – megmerevedni,
megkeményedni
zgrabnie – ügyesen, bájosan, jártasan
zgrabność – ügyesség, jártasság; (postawa)
karcsúság; (wdzięczność) báj, kellem,
kecsesség
zgrabna
zgrabny, -a, -e [1. proporcjonalnie zbudowany;
2. odznaczający
się
zręcznością,
zwinnością; też: świadczący o czyjejś
zręczności; 3. trafnie sformułowany] –
ügyes, jártas; bájos, kellemes, csinos, karcsú,
jó alakú, jóalakú, (wdzięczny) kecses
zgrabne pośladki – bájos popsi
8298
zgrabny nosek – csínos orrocska
zgrać — zgrywać [1. dopasować do siebie jakieś
elementy; 2. spowodować, że grupa ludzi
zacznie dobrze się rozumieć i sprawnie
razem działać; 3. zniszczyć częstym
odtwarzaniem kasetę, płytę, kopię filmu
itp.;
4. zestroić
instrumenty]
összehangolni
zgrać się — zgrywać się (zgrywam się) [I o grupie
ludzi: zacząć dobrze się rozumieć i
sprawnie razem działać; II stracić
wszystkie pieniądze, grając w grę
hazardową;
III
przestać
być
interesującym
na
skutek
częstego
powtarzania lub długotrwałej obecności]
–
összehangolódni,
összjátékot
begyakorolni; (ká) eljátsza, elkártyázza
mindenét; elveszteni
zgrać się do ostatniej koszuli – utolsó ingét is
elveszíti
zgrał się do koszuli – (átv.) az (utolsó) ingét is
elveszítette
zgrać się do szeląga – elveszíti az utolsó garasát is
zgraja [1. duża grupa ludzi zachowujących się
niekulturalnie lub agresywnie; 2. gromada
zwierząt zachowujących się nieprzyjaźnie
lub uciążliwie] – sereg; gyülevész csapat,
tömeg; falka; pereputty
zgraja oszustów – csalók tömege
zgraja uczniów – diákok v. tanulók serege
zgamolić – lemászni, kimászni
zgranie [sprawne działanie grupy ludzi dobrze
rozumiejących się] – összahangolás,
egyeztetés
zgrany, -a, -e [I o grupie ludzi: dobrze się
rozumiejący i sprawnie działający; II taki,
-
Wersja 01 01 2017.
który stracił wszystkie pieniądze, grając w
grę
hazardową]
–
összehangolt,
összejátszott,
összeszokott;
leégett,
tönkrement (szerencsejátékban)
zgrana orkiestra – összejátszott v. összehangolt
zenekar
zgrany zespół – összehangolt együttes
zgromadzeni [osoby zebrane w jakimś miejscu] –
gyülekezet
zgromadzenie
[1. spotkanie
wielu
osób
poświęcone omawianiu jakichś spraw;
2. duża grupa osób zebranych w jakimś
miejscu; 3. grupa ludzi związanych
ślubami i żyjących według ściśle
określonych zasad religijnych; 4. grupa
ludzi reprezentujących jakąś społeczność i
sprawujących władzę w jej imieniu] –
gyűlés; összejövetel, gyülekezés, gyülekezet,
nagygyűlés,
értekezlet;
összegyűjtés,
összeszedés, összehalmozás, felhalmozás
zgromadzenie konwentowe – konventi gyülekezet
Zgromadzenie Krajowe [(węg. Országgyűlés)
jest
jednoizbowym
węgierskim
parlamentem. Jest "najwyższym organem
władzy państwowej i przedstawicielstwa
ludu".] – (nazwa parlamentu węgierskiego)
Országgyűlés (Magyarországon) (OGY,
orsz. gy.)
zgromadzenie
narodowe
–
népgyűlés,
nemzetgyűlés; országgyűlés, parlament
Zgromadzenie Narodowe [1. to nazwa
parlamentów w wielu państwach świata;
2. nazwa jedno- lub dwuizbowego
parlamentu albo jednej z jego izb,
występująca w wielu państwach świata.] –
Országgyűlés, Parlament
Zgromadzenia Narodowe posiadają także
m.in.: Węgry - jednoizbowy parlament o 4letniej kadencji.
Zgromadzenie Narodowe w Polsce,
Zgromadzenie
Narodowe
[organ
konstytucyjny składający się z posłów i
senatorów obradujących wspólnie. Nie są
Zgromadzeniem
Narodowym
wspólne
posiedzenia Sejmu i Senatu zwoływane w
innych przypadkach, np. z okazji wizyt
szefów państw.] – Lengyel Országgyűlés
W Polsce Zgromadzenie Narodowe, jako wspólne
zebranie sejmu i senatu, funkcjonowało 1922–
1935 i od 1989, przywrócone w wyniku umowy
Okrągłego Stołu. Według Konstytucji marcowej
1921 Zgromadzenie Narodowe wybierało
prezydenta RP bezwzględną większością głosów.
Zwoływał je prezydent na 30 dni przed upływem
swojej kadencji. W przypadku nagłego
opróżnienia urzędu prezydenta posiedzenie
Zgromadzenia Narodowego zwoływał marszałek
sejmu.
8299
Konstytucja kwietniowa z 1935 zastąpiła
Zgromadzenie
Narodowe
Zgromadzeniem
Elektorów, w którego skład wchodzili: Prezes
Rady Ministrów, prezes Sądu Najwyższego,
Generalny Inspektor Sił Zbrojnych oraz 75
elektorów wybieranych w 2/3 spośród posłów na
sejm i w 1/3 spośród senatorów przez senat.
1989 reaktywowane Zgromadzenie Narodowe
wybrało W. Jaruzelskiego na prezydenta. Zgodnie
z ustaleniami Małej Konstytucji z 1992,
potwierdzonymi w Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej z 1997, Zgromadzenie Narodowe (w
którego skład wchodzi 460 posłów i 100
senatorów) obraduje pod przewodnictwem
marszałka sejmu bądź marszałka senatu. Zbiera
się w celu: przyjęcia ślubowania prezydenta,
uznania prezydenta za niezdolnego do
sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia
lub uchwalenia nowej konstytucji. Wybory do
obu izb Zgromadzenia Narodowego - sejmu i
senatu - zarządza prezydent. Kadencja
Zgromadzenia Narodowego trwa 4 lata.
zgromadzenie ogólne – közgyűlés
zgromadzenie pieniędzy – pénz összegyűjtése
zgromadzenie ruchome – vándorgyűlés
Zgromadzenie
Sióstr
Miłosierdzia
św.
Wincentego à Paulo [żeńskie katolickie
zgromadzenie zakonne, założone przez
Wincentego à Paulo i Ludwikę de
Marillac, najliczniejsze na świecie (18.832
siostry w 91 państwach, 1 stycznia 2010).
Celem zgromadzenia jest pomaganie
chorym i słabym m.in. przez prowadzenie
szpitali, pielęgnowanie chorych w ich
domach oraz działalność charytatywną.]
– Irgalmas Nővérek, Szeretet Leányai,
másképpen Páli Szt Vince Szeretet
Leányainak
Társulata
női
szerzetes
kongregáció (SZL, Puellae Charitatis, Filles
de la Charité de Saint-Vincent de Paul
Societe, Filiarum Caritatis Sancti Vincentii
a Paulo Sisters of Charity of St. Vincent de
Paul [1633: Párizsban alapította Páli Szt
Vince szegények és betegek gondozására. Az
alapításban segítette őt Marillac Szt Lujza]
zgromadzenie ustanodawcze – törvényhozó
közgyűlés
zgromadzenie współników – taggyűlés
Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego
Jezusa Chrystusa, pot. zmartwychwstańcy
(dawniej rezurekcjoniści), Congregatio a
Resurrectione Domini Nostri Iesu Christi
(CR) [międzynarodowa męska wspólnota
zakonna, złożona z księży, braci
zakonnych
i
stałych
diakonów.
Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana
Naszego
Jezusa
Chrystusa
dało
Kościołowi 1 arcybiskupa i 5 biskupów.] (lat.) Congregatio a Resurrectione D.N.J.
Christi, CR (ang. The Congregation of the
-
Wersja 01 01 2017.
Resurrection of Our Lord Jesus Christ
(C.R.)) [1836. február 17-én alapította
Párizsban a lengyel Fr. Bogdan Jański, Fr.
Piotr Semenenko és Fr. Hieronim
Kajsiewicz]
zgromadzenie się – összesereglés, összegyülekezés
zgromadzić — zgromadzać [1. zebrać w jednym
miejscu
wiele
czegoś;
2. pozyskać
informację, wiedzę itp.; 3. zebrać w
jednym miejscu jakąś grupę ludzi; 4. o
koncercie, filmie itp.: przyciągnąć wielu
uczestników, widzów] –
összegyűjteni,
egybegyűjteni,
összetenni,
összevonni,
összeszedni,
egyesíteni;
halmozni,
felhalmozni; összezsúfolni; (zwoływać)
összehívni, egybehívni; összecsődíteni
zgromadzić zasoby żywnościowe – élelmiszert
tartalékolni
zgromadzić się — zgromadzać się [1. o ludziach i
zwierzętach: zebrać się w jednym miejscu;
2. zostać zgromadzonym] – összegyűlni,
felgyülemleni, felhalmozódni; egybegyűlni;
gyülekezni, összecsődülni; összeseregleni;
összeverődni
zgromadzili się pod sztandardem – a zászló alatt
gyülekezni
zgromić (zgromię) [ostro kogoś upomnieć] –
győzni; megróni, megfeddni, rendreutasítani
zgromienie – legyőzés, szétverés; megrovás,
feddés, rendreutasítás
zgroza [uczucie oburzenia lub przerażenia] –
fenyegetés; (przerażenie) rémület, borzalom,
borzadály, félelem; (oburżenie) felháborodás
zgroza była patrzeć na to – borzalom volt azt
nézni
zgrubiałość
–
megvastagodás,
vastagság;
eldurvultság, megkérgesedettség
zgrubiały, -a, -e [1. taki, który zgrubiał; 2. taki,
który stał się szorstki; 3. taki, który stracił
delikatność; 4. o głosie: taki, który stał się
niski] – megvastagodott, vastag; eldurvult,
megkérgesedett
zgrubieć [1. stać się grubym lub grubszym;
2. stać się chropowatym, szorstkim;
3. stracić subtelność, delikatność; 4. o
głosie: stać się niskim] – vastagodni;
megvastagodni, vastag lesz, eldurvulni,
megkérgesedni
zgrubienie1 [wyraz pochodny podkreślający
wielkość
czegoś
lub
wyrażający
żartobliwe, pogardliwe lub poufałe
nastawienie mówiącego do przedmiotu
wypowiedzi, np. nochal, długaśny] –
megvastagodás, megnövelés, nagyobbítás;
vastagodás
zgrubienie2 [miejsce zgrubiałe] – megvastagodás,
vastag hely, eldurvulás, megkérgesedés
8300
zgrubienie stawów palcowych – (orv.) az ujjízek
megvastagodása
zgrubienie warstwy pokładowej – (bány) a
rétegek vastagodása
zgrubić — zgrubiać [1. daw. uczynić coś grubym
lub grubszym; 2. jęz. utworzyć zgrubienie]
–
(dawno)
kövéríteni;
eldurvítani,
megkérgesíteni
zgrubny, -a, -e [pot. wstępny, powierzchowny] –
durva; előzetes; felszíni, felületi, külső
zgrubna regulacja walca – durva hengerállítás
zgruchotać (zgruczam v. zgruchocę v. zgruchoczę,
zgruchoce
v.
zgruchocze)
[potłuc,
zmiażdżyć lub rozbić coś w wielu
miejscach»] – összetörni, összezúzni;
összeroppantani
zgruchotać kość – összetöri a csontokat
zgruchotać się – összetörni, összezúzódni
zgruchotany, -a, -e – összetört, összezúzott
zgruntować [1. płynąc, sięgnąć dna stopami lub
wiosłem; 2. dokładnie coś poznać, zbadać]
– mélyen hatni, kivájni, megalapozni
zgrupować [1. połączyć w grupy; 2. zgromadzić
w jakimś miejscu] – csoportosítani,
csoportokba sorolni, csoportokba osztani;
tömöríteni, központosítani
zgrupować materiały – anyagokat csoportosítani
zgrupować się [utworzyć grupę] – csoportosulni,
csoportokra
oszlani;
tömörülni,
összpontosulni
zgrupować się do fotografii – fényképezéshez
csoportosulni
zgrupowanie [1. zorganizowany zespół ludzi o
wspólnych celach; 2. obóz treningowy dla
sportowców; 3. uczestnicy takiego obozu;
4. zgromadzenie w danym miejscu
większej liczby wojska i sprzętu
wojskowego; 5. wojsko uczestniczące w
takim zgromadzeniu] – csoportosítás,
csoportosulás, tömörülés, gyülekezés
zgrywa [pot. popisywanie się, żarty] – remeklés,
tréfák, csínyek
zgrywać [zob. zgrać] – (játékban); kijátszani,
megjátszani
zgrywać [pot. udawać lub naśladować kogoś] –
adni v. utánozni vkit
zgrywać się – eljátssza, elkártyázza mindenét;
(közb.) tetteti magát
zgrywanie – ütés
zgrywanie się – vesztés; (tréf.) tettetés
zgrywny, -a, -e [1. pot. śmieszny, żartobliwy;
2. pot. lubiący popisywać się, żartować] –
(közb.) tréfálkozó, tréfás, vicces
zgryz [1. ustawienie względem siebie zębów
dolnej i górnej szczęki; 2. kłopot,
-
Wersja 01 01 2017.
zmartwienie] – (artykulacja) a fogak
összeszorítása;
szorultság,
szorongatott
helyzet; aggodalom, gond, bánat, bú, búbánat
zgryzienie – megrágás
zgryziony, -a, -e – megrágott
zgryzota [wielkie zmartwienie] – gyötrelem,
aggodalom,
gond,
nagy
bánat,
kellemetlenség
zgryźć (zgryzę, zgryzie; zgryzł) — zgryzać
[zmiażdżyć coś zębami] – megrágni,
összerágni, szétrágni; szétharapni; (átv.)
megenni, szétmarni, gyötörni
zgryźć orzech – diót foggal feltörni v. szétharapni
zgryzło go zmartwienie – gyötörte a bánat;
bánkódott
zgryźliwie – rosszmájúan, csípősen, gúnyosan
zgryźliwiec – rosszmájú, gúnyolódó ember
zgryźliwość – rosszmájúság, maró gúny
zgryźliwy, -a, -e [taki, który często dokucza
innym
złośliwymi
uwagami;
też:
świadczący o takim usposobieniu lub
będący jego wyrazem] – harapós; (átv.)
szúró, csípős, gúnyos, maró, rosszmájú,
veszekedő; (átv.) rosszmájú; paprikás
(hangulat); epés (ember)
zgryźliwa ironia – maró gúny
zgryźliwe słowa – csípős v. gúnyos szavak
zgryźliwy – (átv.) rosszmújú ember
zgrzać — zgrzewać [1. sprawić, że człowiek lub
zwierzę zgrzeje się; 2. połączyć elementy
plastikowe
lub
metalowe
przez
podgrzanie i ściśnięcie w miejscach styku]
– melegíteni, felhevíteni
zgrzać się — zgrzewać się [1. po wysiłku poczuć
nadmierne gorąco, spocić się; 2. o
elementach metalowych lub plastikowych:
zostać zgrzanym] – melegedni (melegszik),
kimelegedni,
felhevülni,
áthevülni,
megizzadni, tüzesedni
zgrzać się przy pracy – megizzad a munkánál
zgrzany, -a, -e [taki, który się spocił] –
felmelegedett;
felhevült,
kimelegedett,
izzadt, megizzadt, áthevült
zgrzeblarka
[maszyna
włókiennicza
do
rozczesywania i czyszczenia włókien] –
kártológép, gerebenezőgép
zgrzeblarka karuzelowa – karusszel-kártológép
zgrzeblarka pokrywkowa – fedőléces kártológép
zgrzeblarz [ten, kto rozplątuje włókna przed
przędzeniem] – gerebenező, kártoló munkás
zgrzeblić [rozplątywać i czyścić włókna
bawełniane, wełniane lub lniane za
pomocą specjalnego urządzenia] –
gerebenezni, kártolni
8301
zgrzebło [1. metalowa szczotka do czyszczenia
zwierząt;
2. druciana
szczotka
do
rozczesywania i prostowania włókien
przed przędzeniem; 3. pot. grzebień] –
lóvakaró (szerszám); gereben, gerebenező,
kártoló eszköz; (átv.) fésű
zgrzebnie –
díszítetlenül; érdektelenül,
jelentéktelenül
zgrzebność – érdektelenség, jelentéktelenség
zgrzebny, -a, -e [1. pozbawiony ozdób, prosty; 2.
mało atrakcyjny, nieciekawy; 3. o płótnie:
utkany z grubej przędzy lnianej lub
konopnej; też: uszyty z takiego płótna] –
díszítetlen, gyolcs-; érdektelen, jelentéktelen
zgrzebne płótno – gyolcsvászon
zgrzeczniały, -a, -e [taki, który stał się grzeczny]
–
illdelmesebbé
vált;
udvariasabb,
előzékenyebb lett; szolgálatkészebb
zgrzecznieć
[stać
się
grzecznym
lub
grzeczniejszym] – illdelmesebbé válás
zgrzeszyć [1. popełnić grzech; 2. naruszyć jakieś
zasady] – vétkezni, véteni, bűnt elkövetni
zgrzeszyć myślą – gondolattal vétkezni
zgrzeszyć przeciw czemuś – véteni vmi ellen
zgrzewać się (zgrzać się) – melegedni (melegszik),
kimelegedni,
felhevülni,
áthevülni,
megizzadni, tüzesedni
zgrzewanie [rodzaj technologii trwałego łączenia
części
urządzeń
lub
konstrukcji
wykonanych z metalu lub z tworzyw
sztucznych] – (műsz.) hegesztés
zgrzewarka [urządzenie do zgrzewania metali
lub tworzyw sztucznych] – (műsz.)
melegítő, izzító, fűtő
zgrzybialec – vén v. öreg ember, aggastyán
zgrzybiałość – megvénülés, öregség, roskatagság,
elaggottság, élemedettség, gyarlóság
zgrzybiały, -a, -e [1. pot. zniedołężniały ze
starości; też: świadczący o takim stanie;
2. pot. bardzo stary, zużyty; 3. pot.
nieaktualny, przestarzały] – megvénült,
rokkant, öreg, roskatag, elaggott; élemedett,
gyarló; tehetetlen öreg; szenilis; (átv.) nem
aktuális, elévült, hatályát vesztett
zgrzybiała starość – gyarló v. roskatag öregség
zgrzybiały wiek – aggkor, élemedett kor
zgrzybieć [1. pot. stać się zniedołężniałym na
starość; 2. pot. stać się nieaktualnym,
przestarzałym]
–
megöregedni,
megvédülni; (átv.) elévülni
zgrzybienie – megöregedés, megvénülés, elaggás
zgrzyt [1. przykry odgłos powstający przy tarciu
o
siebie
twardych
przedmiotów;
2. nieporozumienie,
sprzeczka;
3. nieprzyjemne zdarzenie pozostawiające
-
Wersja 01 01 2017.
przykre wrażenie; 4. rażąca sprzeczność]
– csikorgás, csikorgatás, fogcsikorgatás
zgrzyt nie naoliwionych kół – be nem olajozott
kerekek csikorgása v. nyikorgása
zgrzyt żelaza po szkle – vas csikorgása az üvegen
zgrzytanie – csikorgatás, vicsorgatás
zgrzytanie zębów – fogcsikorgatás
zgrzytliwie – csikorogva, vicsorogva
zgrzytliwy, -a, -e [1. brzmiący jak zgrzyt;
2. pozostający w rażącej sprzeczności z
innymi elementami] – tele csikorgással
zgrzytnąć — zgrzytać [1. wydać zgrzyt lub
spowodować
powstanie
zgrzytu;
2. zgrzytać: rażąco nie pasować do całości]
– csikorogni, csikorgatni, vicsorítani,
vicsorgatni
zgrzytać, zgrzytnąć zębami – csikorgatja a fogát
zgrzytnęły łańcuchy windy – a felvonó láncai
csikorogtak
zguba [1. to, co zostało zgubione; 2. klęska,
nieszczęście] – (strata) veszteség; (upadek,
śmierć) pusztulás; enyészet; (przedmiot)
elvesztett dolog v. tárgy
zguba się znalazła – megkerült az elveszett tárgy
zgubić (zgubię) [1. przez nieuwagę zostawić coś
gdzieś
lub
bezwiednie
upuścić;
2. doprowadzić kogoś do zguby; 3. narazić
kogoś na śmierć; 4. pot. uciec przed
pościgiem] – (stracić) elveszteni; veszíteni,
elveszíteni (elhagyni vmit); elpusztítani,
pusztulásra ítélni, tönkretenni
zgubić kogo – tönkretenni vkit
zgubić pieniądze – pénzt elhagyni v. elveszíteni
zgubić rytm – kiesni a ritmusból
zgubić rytm – kiesni a ritmusból
zgubić takt – kiesni az ütemből
zgubić trop – nyomot veszteni v. téveszteni
zgubiłem (zgubiłam) bilet – elvesztettem a
jegyemet
zgubiłem dokumenty! – elveszítettem az irataimat
zgubić się [1. zabłądzić; 2. zostać zgubionym;
3. oddzielić się od grupy lub osoby, z którą
się gdzieś poszło i nie móc jej odnaleźć;
4. stracić
orientację
w
czymś;
5. doprowadzić siebie do zguby] – elveszni
(elvész, elveszik), eltévedni; elpusztulni;
vesztébe rohan
zgubić się w tłoku – elvész a tömegben
zgubiłem się! – eltévedtem
zgubiony, -a, -e [taki, który poniósł klęskę lub
jest bliski zguby] – elveszett, elvesztett;
tönkrement, elromlott; (átv.) pusztulásra ítélt
zgubnie – vészesen, ártalmasan, veszélyesen
8302
zgubny, -a, -e [prowadzący do zguby] – vészes,
ártalmas,
veszélyes,
veszteséghozó,
veszteségre ítélt
zguzowacieć – kidudorodni
zgwałcać, zgwałcić [1. zmusić kogoś do stosunku
płciowego; 2. pot. namówić kogoś do
zrobienia czegoś] – erőszakot követni el;
erőszakoskodni;
(zasady, naruszać)
megsérteni, megszegni, áthágni; megtörni;
(nőt)
elcsábítani;
megbecsteleníteni;
meggyalázni
zgwałcenie
–
erőszakoskodás,
erőszak;
meggyalázás; erőszakos nemi közösülés
[akkor valósul meg, ha valakit erőszakkal
vagy
fenyegetéssel
közösülésre
kényszerítenek,
vagy
védekezésre,
akaratnyilvánításra képtelen ember állapotát
közösülésre használják fel. Az erőszakos
közösülés a nemi erkölcs elleni, szexuális
szabadság elleni bűncselekmények körébe
tartozik. A szexuális kapcsolat során
hiányzik a partnerek konszenzusa, illetve
olyan partnerek között létesül szexuális
kapcsolat, mely eleve nélkülözi a
konszenzus-képességet.]
w szerokim tego słowa znaczeniu jest to
zmuszenie drugiej osoby do obcowania
płciowego, poddania się innej czynności
seksualnej lub wykonania takiej czynności:
 przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej
lub podstępu (przestępstwa z art. 197 K.k.)
 przy
wykorzystaniu bezradności lub
wynikających z upośledzenia umysłowego
lub choroby psychicznej braku zdolności tej
osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub
pokierowania
swoim
postępowaniem
(przestępstwo z art. 198 K.k.)
 przez nadużycie stosunku zależności lub
wykorzystanie krytycznego położenia tej
osoby (przestępstwa z art. 199 § 1 i 2 K.k.)
zgwałcenie – erőszak, erőszakvétel, erőszak
alkalmazása;
(kobiety)
meggyalázás,
megerőszakolás
zgwałcić [1. zmusić kogoś do stosunku
płciowego; 2. pot. namówić kogoś do
zrobienia czegoś] – (kogo/co) erőszakot
elkövetni (vkin/vmin a. vki/vmi ellen);
(kobietę) megerőszakolni, meggyalázni;
erőszakolni; (dawno) megsérteni, tiporni
zgwałcić kogoś – megerőszakolni vkit
zgwałcić kobietę – nőn erőszakot elkövetni, nőt
megerőszakolni
zgwałcić prawo – jogot tiporni
zhańbić (zhańbię) [1. okryć hańbą, postępując w
sposób niegodny; 2. daw. wykorzystać
kobietę seksualnie] – meggyalázni,
megbecsteleníteni,
szégyenbe
hozni,
rágalmazni
-
Wersja 01 01 2017.
zhańbić kobietę – nőt szégyenbe hozni,
meggyalázni v. megbecsteleníteni
zhańbić się [okryć się hańbą, postępując w
sposób niegodny] – gyalázatot v. szégyent
hoz magára
zhańbienie – gyalázat, becstelenség, szégyen
zhańbiony [taki, który się zhańbił] –
megszégyenített, meggyalázott
zhardziały, -a, -e [taki, który zhardział] – dacos,
büszke, nagyzoló
zhardzieć [stać się hardym] – dacoskodni,
büszkélkedni, nagyzolni, fennhordja az orrát
zharmonizować
[stworzyć
z
elementów
harmonijną całość] – összhangba hozni
zharmonizować coś – harmonizálni vmit
zharmonizować (co z czym) – összehangolni (vmit
vmivel)
zharmonizować się [utworzyć z czymś
harmonijną
całość]
–
összhangzik;
egybecseng
zharmonizowanie – összhangbahozás
zharmonizowany, -a, -e – összhangbahozott v.
összhangba hozott; válogatott; harmonizált;
összehangolt
zharować się – agyondolgozza magát, kifárani a
munkában, vesződni, kínlódni
zharować się na śmierć – halálra dolgozza magát
zharować się jak głupia – úgy dolgozik, mint a
hülye; agyondolgozza magát
zharowanie się – agyondolgozás, vesződés,
kínlódás (munkában)
zhasać [1. zmęczyć (zwykle konia) długą, szybką
jazdą; 2. dawniej: hasając przemierzyć,
przebyć; 3. zhasać się: zmęczyć się długim
chodzeniem, bieganiem] – ugrálni (az
örömtől), mulatozni, táncolni
zheblować [heblując, wygładzić powierzchnię
drewna lub nadać mu odpowiednią
grubość] – meggyalulni, legyalulni
zhenieć – bőkezű v. nagylelkű lett
zhumanizować [1. uczynić coś bardziej ludzkim;
2. zwiększyć
wpływ
nauk
humanistycznych na jakąś dziedzinę
wiedzy lub przemysłu] – humanizálni;
emberiessé, humánussá tenni
ziać (zieje; ział) [1. oddychać głośno, ciężko i z
trudem; 2. wydzielać z siebie jakiś zapach,
ciepło, chłód itp.; 3. o zapachu, cieple,
chłodzie itp.: być skądś wydzielanym; 4. o
broni, wulkanie: wyrzucać z siebie pociski,
lawę, ogień; 5. o czymś głębokim,
przepastnym:
być
bardzo
dobrze
widocznym; 6. o nudzie, pustce: być
wyraźnie odczuwalnym; 7. intensywnie
okazywać negatywne uczucia; 8. o
8303
negatywnych uczuciach: być gwałtownie
wyrażanym] – lihegni, pihegni; tátongani
ziać nienawiścią – bosszút liheg
ziać ogniem – tüzet hányni
ziajać [pot. szybko oddychać wskutek zmęczenia
lub gorąca] – lihegni, pihegni; lihegni
(kutyánál)
ziarenko [zdrobnienie od: ziarno; ziarnko] –
magocska; szemecske; szemcse
ziarenkowiec (mikrokok; kulista bakteria
tlenowa) – (áll.) bíbortetű, ill. népies nevein
bíborbogár v. pirék (Dactylopius coccus,
régebben Coccus cacti) a pajzstetvek
(Coccoidea)
közé,
a
Dactylopiidae
családjába tartozó rovarfaj. Cochinelletetűnek is nevezik
ziarneczko [zdrobnienie od: ziarnko] – kis
magocska; szemcse
ziarniak [1. środ. kłos trawy lub zboża;
owoc jednonasienny, charakterystyczny
dla
większości
traw
dzikich
i
uprawianych; ziarno] – szemtermés
ziarniak
[podgromada
pierwotniaków
z
gromady
sporowców
właściwych;
kokcydium],
ziarniaki]
–
(áll)
mikrococcusok
ziarnistość
–
magféleség,
magszerűség;
magtartalom; szemcsésség
ziarnisty, -a, -e [zawierający ziarna lub mający
postać ziaren] – szemcsés, magvas, szemes
ziarnko [zdrobnienie od: ziarno; ziarenko] –
magocska; szemecske
ziarnko do ziarnka a będzie miarka – (közm.)
[szemet szemhez és icce lesz] cseppenként
telik a pohár; sok mákszem mázsát nyom
ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka
[oszczędzając cierpliwie nawet małe ilości
można dużo uzbierać] – közm. sok kicsi
sokra megy
ziarnko do ziarnka i zbierze się miarka – sok
kicsi sokra menni
ziarnko fasoli – babszem
ziarnko kurzu – porszem
ziarnko groszku – borsószem
ziarnko piasku – homokszemecske
ziarnko, ziarenko – magocska
ziarnko wykiełkowana – kicsírázott mag
ziarno [1. nasiona zbóż, traw, fasoli, grochu itp.;
2. drobna cząstka jakiejś substancji;
3. niewielka ilość prawdy, logiki, jakiegoś
uczucia
itp.;
4. drobne
punkciki
składające się na obraz fotograficzny,
komputerowy lub telewizyjny] – mag
(növényi); szem, gabona, gabonaszem;
szemcse
-
Wersja 01 01 2017.
ziarno, ziarnko pieprzu – borsszem
ziarno aleuronowe [zob. aleuron] – aleuron;
raktározó
szövetekben
(sziklevélben,
magban)
előforduló,
tartaléktáplálékul
szolgáló fehérjeszemecske
ziarno fasoli – babszem
ziarno groszku – borsószem
ziarno maku – mákszem
ziarno nasienne – vetőmag
ziarno niezgody – (átv.) a viszály magja
ziarno piasku – homokszem
ziarno pszeniczne – búzaszem
ziarno siewne – vetőmag
ziarno słonecznikowe – napraforgómag; szotyola
ziarno się rozsypało – a mag szétszóródik
ziarnojad – magevő
Ziarnojad brazylijski (Zabrotes subfasciatus)
[owad z rodziny strąkowcowatych,
występujący pierwotnie w Ameryce
Środkowej i Południowej, zawleczony do
Afryki i na Hawaje] – Mexikói babzsizsik
[Zabrotes subfasciatus (Boh)]
ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna)
–
Salátaboglárka (Ficaria verna HUDS.)
ziarnowanie (płyty offsetowej) [wytworzenie na
powierzchni
płyty
offsetowej
mikronierówności poprawiających jej
właściwości drukowe] – ofszetlemez
előkészítése
ziarnowaty, -a, -e; ziarnkowaty, -a, -e – magvas,
szemes
zidealizować – eszményíteni, idealizálni
zidealizować miłość – idealizálni a szerelmet
zidentyfikować [1. ustalić tożsamość kogoś lub
czegoś; 2. uznać jakieś osoby, przedmioty,
zjawiska itp. za tożsame] – azonosítani,
személyazonosságot megállapítani
zidentyfikować kogoś – azonosítani vkit
zidentyfikować zwłoki – azonosítja a holttestet
zidentyfikować się [1. utożsamić się z jakąś
osobą lub fikcyjną postacią; 2. przyjąć za
własne przekonania lub wartości innych
ludzi] – azonosulni
zidentyfikowanie
–
azonosítás;
a
személyazonosság megállapítása
zidiociały, -a, -e [1. pot. taki, który stał się idiotą;
2. pot. taki, który zachowuje się jak idiota]
– meghülyült, idióta
zidiocieć [1. pot. stać się idiotą; 2. pot. zacząć
zachowywać się jak idiota] – meghülyülni,
idiótává lenni
8304
zielarka – fűszedő, gyógyfűszedő, gyógynövény
gyűjtő nő
zielarstwo [1. wiedza o ziołach; 2. zbieranie i
uprawa ziół; 3. leczenie ziołami; 3.
herbalistyka]
–
fűvészet;
gyógynövényismeret; herbalisztika
zielarski – fűszedő, gyógyfűszedő, gyógynövény
gyűjtő ffi
zielarski, -a, -ie – gyógynövényzielarz – fűszedő, gyógyfűszedő, gyógynövény
gyűjtő
ffi;
természetgyógyász
(gyógynövényekkel)
ziele [1. roślina o nietrwałych, nadziemnych
pędach; 2. taka roślina, odpowiednio
spreparowana, stosowana w lecznictwie i
w przemyśle spożywczym] – fű, növény,
gyom, gyógynövény; fűfélék
Ziele angelskie [1. przyprawa w postaci
ciemnobrązowych ziaren, o ostrym,
goździkowo-cynamonowym
smaku
i
zapachu; 2. owoce korzennika lekarskiego
(drzewa pimentowego, Pimenta dioica),
służące jako przyprawa. Znane także pod
nazwami:
pieprz
angielski,
pieprz
pachnący, piment, pieprz goździkowy,
nowe korzenie.] – angol bors, szegfűbors
[Hasonló nevű fa (Eugenia pimenta) borsó
nagyságú termése. A meleg égöv egyes
vidékein termesztik, Nyugat-Indiában vadon
is terem. Teljesen be nem érett termését
szedik le és szárítják meg. Barnás magját
angol bors néven ismerik.]
ziele (lekarskie) – gyógynövény
zieleniak [sklep lub stragan z warzywami i
owocami] – zöldséges stand; (wino) régi
borfajta
Zieleniak (wieżowiec w centrum Gdańska) –
Zöldház (toronyház Gdańsk centrumában)
zieleniarka – zöldségárusnő
zieleniarka (na targu) – piaci zöldségárusnő
zielenić (zielenię) – zöldre festeni, zölddé tenni,
zöldíteni
zielenić się [1. wypuszczać młode pędy, liście lub
pokrywać
się
młodymi
roślinami;
2. odróżniać się od tła zielonym kolorem]
– zöldülni, zöldelni; zöldellni; zöldelleni;
zöldre festődni, zölddé válni
zieleniec [niewielki teren w mieście, obsiany
trawą, obsadzony kwiatami, drzewami i
krzewami] – zöldterület, liget, park; pázsit
-
Wersja 01 01 2017.
Zielenice są z systematycznego punktu widzenia
typem należącym do królestwa protistów, co
czyni z nich eukarionty (organizmy o komórkach
posiadających jądro), gdyż królestwo Protisti jest
jednym z królestw cesarstwa Eukariontów. W
typie tym spotkać można zarówno organizmy
jednokomórkowe, jak również wielokomórkowe.
Organizmy wielokomórkowe (którymi w głównej
mierze są glony roślinopodobne) mają
skomplikowany stopień organizacji, co przejawia
się w ich zróżnicowanej budowie ciała. Można w
niej wyróżnić część liściokształtną (fylloid),
łodygokształtną (kauloid) i chwytniki (ryzoid).
Ostatnia część - chwytniki - nie zostały nazwane
częścią korzeniokształtną. Ma to swoje
uzasadnienie, bowiem nie pełnią zbliżonych do
nich funkcji. Chwytniki przytwierdzają ciało
glonu do dna morskiego, by nie został on
porwany przez prądy. Korzenie poza funkcją
przytwierdzania rośliny do podłoża, są organem
służącym do pobierania wody z gleby (to właśnie
dzięki wykształceniu korzeni z taką funkcją,
rośliny mogły wyjść na ląd, gdzie wodę pobierają
w większości z gleby). Natomiast pozostałe części
ciała glonów mają nie tylko podobny kształt,
pełnią także podobne, a nawet takie same funkcje
co liście i łodygi w naziemnych roślinach
zielonych: fylloid pełni funkcję asymilacyjną, a
kauloidem transportowane są składniki odżywcze,
stanowi on także trzon pionowy glonu.
zielenieć [1. stawać się zielonym; 2. o człowieku
lub jego twarzy: nabierać ziemistej
bladości; 3. pot. o człowieku: okazywać
złość, zazdrość itp.; 4. zob. zielenić się w
zn. 2.; 5. zmieniać kolor na zielony] –
zöldülni, megzöldülni; (przyroda) zöldülni,
kizöldülni, zölddé válni, zöldelni
zielenik żółtopióry (Chloropsis flavipennis)
(Tweeddale, 1878) – fülöp-szigeteki
levélmadár (Chloropsis flavipennis)
zielnik [1. zbiór zasuszonych, poklasyfikowanych
i opisanych roślin, naklejonych na
arkusze papieru; 2. książka o ziołach] –
növénygyűjtemény
zielenina [1. pot. zielone warzywa lub w ogóle
warzywa; 2. pot. zielone, jadalne części
roślin dodawane do potraw; 3. pot.; zob.
włoszczyzna w zn. 1] – zöldség,
zöldségfélék, zöld növények, főzelék
zieleniowy, -a, -e – zöld
zielenizna – zöldség, zöldségfélék, zöld növények,
főzelék
zieleń [1. zielony kolor; 2. zielona roślinność; też:
miejskie tereny pokryte roślinnością;
3. zielone części roślin; 4. ścięte zielone
rośliny; 5. ubranie, tkanina w zielonym
kolorze; 6. zielony barwnik] – zöld,
zöldesség, zöld szín; zöld, lomb; zöld festék;
(városi) zöldterület
zieleń chromowa [zielony barwnik używany do
wyrobu farb i barwienia szkła] – krómzöld
8305
zieleń malachitowa [zielony barwnik używany
do barwienia tkanin i papieru] –
malachitzöld [Viktoria-zöld. Mesterséges
festék. A kereskedésben előforduló M. az
áromás vegyületek nagy csoportjába tartozó
bázisnak,
a
tetrametildiamidotrifenilkarbinolnak sóskasavas sója, vagy
cinkkloriddal képezett kettős sója. Az
elsőnek képlete 2C23H24N2.3C2H2O4 az
utóbbinak 3C23H25N2Cl.2ZnCl2+2H2O. E
sók vizben többnyire könnyen oldódnak és a
vizoldatból kőrisbogár-zöld szinü nagy
prizmákban vagy táblákban kristályosodnak.
Szinük intenziv zöld. Selyem- és gyapotfestésnél használják.]
zieleń miedziana [zob. grynszpan] – rézzöld
[Krizokolla: (ásv.), viztartalmu kovasavas
réz (CuSiO3 + 2H2O), réztartalma 35,7%,
néha egy kevés vasoxidullal vagy
vasoxiddal. Szőllőded v. veséded, zöld vagy
kék szinü amorf halmazokban és mint
bevonat terem. Néha szép alakokban, azurit,
mészpát s egyéb ásványok után. Gyakori
kisérője a rézérceknek, nevezetesen pedig a
malchitnak, melytől csak abban különbözik,
hogy szénsav helyett kovasav van benne,
azért kovamalachit is a neve; rézzöldnek
meg kovaréznek is mondják]
zieleń paryska [związek chemiczny używany do
produkcji preparatów owadobójczych lub
jako zielony barwnik do farb] – párizsi
zöld [erős méreg (rézarzenát), rovarirtószer
volt. Használták pigmentként is a 19.
században, tapétákat, mûvirágokat színeztek
vele.]
zieleń szwedzka – svéd v. Scheele-zöld
(rézarzenitnek és rézhidroxidnak a keveréke)
zieleń szweinfurcka – schweinfurti zöld
[rézacetátból és rézarzenitből (arzénessavas
réz) álló, bonyolódott szerkezetü vegyület,
amelynek gyönyörü zöld szine van; képlete
Cu(C2H3O2)2.3Cu(AsO2)2]
zieleń ultramarynowa – ultramarin zöld
zielnictwo – növénytan, botanika, fűvészet;
gyógynövénytermelés
zielniczek
–
növénygyűjtő
fiú;
növénygyűjteményecske,
növénytani
könyvecske
Zielniczek Lekarski – orvosi növénygyűjtemény v.
növénytani könyvecske
zielnik [1. zbiór zasuszonych, poklasyfikowanych
i opisanych roślin, naklejonych na
arkusze papieru; 2. książka o ziołach] –
növénygyűjtő
ffi;
növénygyűjtemény,
növénytani könyv, herbárium
zielnikowy,
-a,
-e
–
növénygyűjtő;
növénygyűjtemény-, növénytani könyv-,
herbárium-
-
Wersja 01 01 2017.
zielona fala [ustawienie świateł ulicznych w taki
sposób, aby pojazdy jadące daną trasą nie
musiały się zatrzymywać] – zöld hullám
Zielona Góra (niem. Grünberg, Grünberg in
Schlesien, czes. Zelená Hora) [miasto i
gmina w zachodniej Polsce, siedziba
sejmiku i marszałka województwa
lubuskiego,
starosty
powiatu
zielonogórskiego oraz władz gminy
wiejskiej Zielona Góra. W latach 19501998 miasto było stolicą województwa
zielonogórskiego. Razem z Sulechowem i
Nową Solą tworzą tzw. Lubuskie
Trójmiasto. – Zielona Góra; német neve
Grünberg [nyugat-lengyelországi, járási jogú
város; a Lubusz vajdaság, valamint a
Zielonogórai járás székhelye. A lengyelek
Zielona Górát a borral párosítják, már 1314ben megemlítették pincéit, 1852 óta évente
színpompás szüreteket tartanak.]
zielona granica – zöldhatár
zielona karta – zöld kártya (autónál)
Zielona książka (Green Book) [standard Green
Book określa, w jaki sposób na płycie CD
mają
być
zapisane
dane
czasu
rzeczywistego. Kompakty nagrywane wg
tej specyfikacji noszą nazwę CD-i
(Compact Disc Interactive). W przypadku
standardu Green Book chodzi przede
wszystkim o dane ADPCM-Audio, wideo i
im podobne, które można mieszać w
dowolny
sposób.
Wadą
takiego
rozwiązania polega na tym, że klasyczne
napędy CD-ROM nie potrafią odczytywać
śieżek CD-i ani w ogóle rozpoznawać
kompaktów zapisanych w tym formacie.]
– Zöld Könyv (Green Book) [A Philips és a
Sony által 1987-ben kiadott Zöld Könyv az
ISO-9660 és a CD-I blokkszerkezet
kérdésével, címzési és szinkronizációs
problémákkal, multimédiás alkalmazások
tömörítésével és a CD-RTOS nevű operációs
rendszerrel foglalkozik. A CD-ROM/XA
szabványhoz hasonlóan a Zöld Könyv is
megengedi ugyanazon a sávon számítógépes
adatok és tömörített hangadatok átlapolt
tárolását. A CD-I sáv nem látszik a lemez
tartalomjegyzékében (TOC), emiatt a hang
CD-lejátszók nem tudják a CD-I sávot
lejátszani. A CD-I szektor felépítése
megegyezik a CD-ROM/XA szektoréval.]
zielona papryka – zöldpaprika
zielona sałata – fejes saláta
zielona sałata z oliwą – fejes saláta
zielonawy, -a, -e [mający nieintensywną barwę
zieloną]; zielonkowaty, -a, -e – zöldes, zöldes
színű
zielonawo-błękitne oczy – zöldes-kék szem
zielone1 [1. pot. zielone gałązki lub ozdobne
trawki
używane
do
przystrajania
kompozycji z ciętych kwiatów; 2. pot.
jadalne, zielone części warzyw dodawane
do potraw] – zöld; zöldség
zielone2 [gra wiosenna dwuch osób, znana od
czasów bardzo dawnych] – (daw)
kétszemélyes egykori tavaszi játék
zielona strzałka [światło sygnalizacyjne w
postaci zielonej strzałki, zezwalające na
skręt w prawo pomimo czerwonego
światła] – zöld nyíl (kiegészítő jelzőfény)
8306
Zielone Święta a. Zielone Świątki (to polska
ludowa nazwa święta majowego, według
wielu badaczy pierwotnie związanego z
przedchrześcijańskimi obchodami święta
wiosny (z siłą drzew, zielonych gałęzi i
wszelkiej
płodności),
przypuszczalnie
pierwotnie wywodząca się z wcześniejszego
święta zwanego Stado, a obecnie potoczna
nazwa święta kościelnego Zesłania Ducha
Świętego.) * Pięćdziesiątnica [1. Zielone
Świątki (Zielone Święta) - to święto
wywodzące się z pogańskich obyczajów
przywitania wiosny. Obecnie Zielone
Świątki łączone są z chrześcijańskim
świętem Zesłania Ducha Świętego. Jest to
święto ruchome obchodzone 50 dni po
Zmartwychwstaniu Jezusa. W Kościele
rzymskokatolickim: święto zesłania Ducha
Świętego; — 2. to polska ludowa nazwa
święta majowego, według wielu badaczy
pierwotnie
związanego
z
przedchrześcijańskimi obchodami święta
wiosny (z siłą drzew, zielonych gałęzi i
wszelkiej płodności), a obecnie potoczna
kościelnego Zesłania Ducha Świętego. W
zależności od regionu nazywane są też
sobótkami (południowa Polska) lub
palinockami (Podlasie) - konsekwencja
tego, gdy w okresie chrystianizacji
próbowano przenieść obchody Nocy
Kupalnej na okres majowych Zielonych
Świątek (a dopiero później na termin
pierwotnie bliższy temu pogańskiemu
świętu, na specjalnie w tym celu
ustanowioną wigilię św. Jana); — 3. (u
Zygmunta Glogera) Ze wszystkich świąt
kościelnych najuroczyściej obchodzona
była w Polsce Wielkanoc, po niej Boże
Narodzenie, a trzecie miejsce wśród
-
Wersja 01 01 2017.
uroczystości
dorocznych
zajmowało
Zesłanie Ducha Świętego czyli Zielone
Święta, do których przyłączono szczątki
różnych prastarych lechickich zwyczajów
i obrzędów wiosennych, jak np.
obchodzenie granic „z królewną”, na
Kujawach wybieranie „króla pasterzy”,
na Podlasiu „wołowe wesele”. Na Śląsku
odbywały się wyścigi konne, a pierwszy
młodzian, który przybył do oznaczonej
mety, okrzykiwany był „królem”, ostatni
zaś Rochwistem. Zwyczaj ten przypominał
legendowe wyścigi o koronę polską za
doby pierwszych Piastów. Odwieczny
wpływ zwyczajów rolniczych starej Lechii
na uczące się rolnictwa od Lechitów
plemiona prusko-litewskie, pozostawił w
spadku podobieństwo wielu zwyczajów a
pomiędzy nimi i święto pasterzy, zwane po
litewsku od siódmej niedzieli po
Wielkiejnocy: Sekmine. O zwyczaju tym
pisze Narbutt w „Historyi narodu
litewskiego” (t. I, str. 303), Jucewicz we
„Wspomnieniach
Żmujdzi”,
a
najszczegółowiej opisał go Mścisław
Kamiński w „Tygodniku Ilustrowanym”
(r. 1864, t. IX, str. 144). W temże piśmie z
r. 1862 znajdujemy „Obchód Zielonych
Świątek w Krakowie” (t. V, str. 225) i
„Uroczystość zesłania Ducha Świętego” (t.
V, str. 233). Zygm. Gloger zebrał odnośne
wiadomości w swoim „Roku polskim” (str.
225). — 4. zob. Tygodni święto ] – pünkösd
(gör. pentekosztesz: ötvenedik); (egyh.) a
keresztény felekezeteknél a Szentlélek
eljövetelének ünnepe, húsvét után ötven
nappal levő vasárnap
Zieloni [1. organizacja zwolenników ochrony
środowiska; 2. partie polityczne, których
celem jest walka o czyste środowisko
naturalne] – zöldek
zieloniutki, zieleniutki, -a, -ie, zieloniuchny,
zieleniuchny, -a, -e – zöldecske; nagyon
zöld, teljesen zöld, méregzöld
zielonka [1. pasza dla zwierząt przygotowywana
z zielonych części roślin; 2. gąska zielonka
- kapeluszowy grzyb jadalny] – sárgás-zöld
pereszkegomba; zöldtakarmány; (gąska
zielonka: sárgászöld pereszke (Tricholoma
flavovirens, Tricholoma equestre))
zielonka paszowa – zöldtakarmány
Zielonka [miasto i gmina w województwie
mazowieckim, w powiecie wołomińskim] –
Zielonka (lengyel város)
zielonkawo – zöldesen
zielonkawy, -a, -e [mający nieintensywną barwę
zieloną] – zöldes
zielono – zölden
8307
zielonogórski, -a, -ie [przymiotnik od: Zielona
Góra (miasto), Zielonogórskie (region)] –
(földr.) Zielona Góra-i; Zielona Górából való
Zielonogórskie
(region)
–
Zielonogórskie
(lengyelországi régió, régen vajdaság)
zielonokrusz
(malachit)
–
malachit
(rézhidrokarbonát) [réztartalmú monoklin
kristályrendszerű
a
karbonátok
kalcitcsoportjai
ásványegyüttese
közé
tartozik]
zielononóżka, Zielononóżka kuropatwiana [1.
polska rasa kur ogólnoużytkowych
wyhodowana na przełomie XIX i XX
wieku. W 1923 roku ustalono w Polsce
wzorzec tej rasy. 2. kura o białym lub
szaro
nakrapianym
upierzeniu,
szarozielonych
nogach
i
krótkim,
szarozielonym
dziobie]
–
(Lengyelországban honos tyúkfajta)
zielonooki, -a, -ie [mający zielone oczy] –
zöldszemű
zieloność – zöldség, zöldesség, zöld
zielonoświątkowy,
-a,
-e
–
pünkösdi,
pünkösdünnepi; pünkösdi-evangéliumi
zielonoświątkowiec [członek wspólnoty religijnej
powstałej
w
USA,
wierzącej
w
nieomylność Biblii, powtórne przyjście
Chrystusa i bliski koniec świata] –
pünkösdi-evangéliumi
mozgalom
híve;
pünkösdi-evangéliumi közösség tagja
zielony, -a, -e [1. mający barwę świeżej trawy
lub szmaragdu; 2. o owocach: niedojrzały;
3. o barwie skóry, cery ludzkiej: blady z
zielonkawym
lub
brunatnoszarym
odcieniem; też: o człowieku: mający taki
kolor
cery;
4. pot.
o
człowieku:
niedoświadczony lub niemający wiedzy na
jakiś temat] – zöld; (átv.) fiatal, éretlen,
zöldfülű, sárgacsőrű
zielony (pokryty zielonymi roślinami) – zöld
növényzettel borított v. fedett; zöld
zielona żabka; Rzekotka drzewna (Hyla arborea)
– zöld levelibéka
zielone owoce – zöld gyümölcs
zielony barwnik – zöld szín; zöld festék
zielony groszek – zöldborsó
zielony las – fenőerdő, zölderdő
zielony karnawal – a tavaszi báli szezon
-
Wersja 01 01 2017.
zielony kolor – zöld szín; zöld
zielony rynek [rynek handlu
warzywami] – zöldségpiac
owocami
i
zielony stolik [stolik do gry w karty obity
zielonym
suknem]
–
zöld
asztal
(kártyapartihoz), kártyaasztal
zielony ze strachu – elsápadt félelmében
zielony [1. pot. dolar; 2. członek partii Zielonych
lub organizacji ekologicznej] – zöld; (átv.)
dollár; zöld párt v. környezetvédelmi
szervezet tagja
zielsko [1. pot. rośliny dziko rosnące przy
drogach, w parkach lub wśród roślin
uprawnych jako chwasty; 2. pot. jedna
taka roślina] – gaz, gyom, gyomnövény
ziemia [1. warstwa piasku, gliny, próchnicy itp.
tworząca
powierzchnię
lądu;
2. powierzchnia, po której poruszają się
ludzie; 3. teren będący czyjąś własnością;
4. pot. podłoga; 5. obszar stanowiący
pewną
całość,
np.
etnograficzną,
geograficzną; 6. ląd; 7. kraj, ojczyzna;
8. w
dawnej
Polsce:
jednostka
administracyjna
mniejsza
od
województwa] – föld, talaj; (kula ziemska)
földgömb, földgolyó, földteke; föld, föld
színe; szárazföld; föld, talaj; (átv.) világ;
vidék, terület; föld, padló [Ez a szó
különböző jelentésekben fordul elő:
alapanyag (1Móz 2,7); ország vagy terület
(1Móz 28,15); az egész földkerekség (1Móz
12,3); a világ lakói (1Móz 6,11).]
Ziemia (łac. Terra) [1. trzecia licząc od Słońca, a
piąta co do wielkości planeta Układu
Słonecznego. Pod względem średnicy,
masy i gęstości jest to największa planeta
skalista Układu. 2. planeta obracająca się
dokoła własnej osi i naokoło słońca. Jej
odległość od słońca oblicza się na około
149,5 milionów km, a powierzchnia jej
wynosi około 511 km2 z czego na
powierzchnię wód przypada ok. 361 min
km2 (71 %), a na powierzchnię lądową ok.
150 mln km2 (29%). Ziemia wymieniona
8308
jest już w pierwszym zdaniu Biblii. Ale
nigdzie w Biblii nie ma jej geograficznego
opisu. Biblia traktuje wszystkie rzeczy
duchowo i dlatego naukowego opisu w niej
nie ma. Opis jej początku też jest inny, niż
by go podał człowiek, który żyje tylko
niewiele lat. Jednak najlepsi geolodzy nie
podali do dziś lepszego wytłumaczenia
powstania ziemi od tego, który mamy w
Biblii. Słowo ''ziemia'' może oznaczać
planetę, na której się znajdujemy, glebę,
także kraj, okolicę.] – Föld [a
Naprendszernek a Naptól számított harmadik
bolygója. A Föld a Naprendszer bolygóinak
nagyság szerinti sorrendjében az ötödik. A
Föld a legnagyobb átmérőjű, tömegű és
sűrűségű Föld-típusú bolygó]
ziemie (terrae) [(u Zygmunta Glogera) Opole
złożone z pewnej liczby sąsiadujących z
sobą osad rolniczych stanowiło pierwotną
gminę lechicką, tak samo jak u Słowian
zakarpackich rodzaj małego powiatu
stanowiła pierwotnie żupa. Każda okolica
z pewnej liczby opol złożona miała swój
gród warowny i stanowiła jakby powiat,
kasztelanję, a pewna liczba takich
powiatów z grodami czyli warowniami
stanowiła ziemię. Najdalsza starożytność
nasza – mówi Jul. Bartoszewicz – daje już
świadectwo o tych ziemiach, które
stanowiły ważne ogniwo w naszym
organizmie
narodowym.
„Ziemia”
oznaczała pewną przestrzeń, będącą
zwykle siedliskiem całego jakiegoś
plemienia i mającą zwykle niektóre
przynajmniej granice wodne. Była to więc
i dosłownie rzeczy biorąc ziemia pomiędzy
wodami rzek.] – (lat) terra, terrae (3):
kiterjedt föld, szárazföld; földek
Ziemia Chełmińska (niem. Kulmerland) [kraina
historyczna i region geograficzny, do
których początkowo zaliczano obszar
leżący w łuku Wisły pomiędzy jej
prawym, wschodnim brzegiem a Drwęcą
na południu i Osą aż do jej ujścia na
północy. Dwa główne i najstarsze (prawa
miejskie
1233
r.)
miasta
ziemi
chełmińskiej to Chełmno – od którego
pochodzi nazwa regionu i Toruń, położone
nad Wisłą.] – Chełmno v. Kulm vidéke
ziemia do kwiatów – virágföld
ziemia dziewicza – (átv.) szűzföld
ziemia folarska – döngölt v. gyúrt föld
ziemia foluszowa – döngölt föld
ziemia fulerska [skała osadowa używana jako
środek oczyszczający i odbarwiający]
ziemia go pochłonęła – elnyelte a föld; a föld
nyelte el
-
Wersja 01 01 2017.
ziemia inspektowa – melegágyi föld
ziemia jałowieje – a föld terméketlenné válik
ziemia już odmiękła – a föld már megpuhult
ziemia kompostowa – trágyaföld
ziemia krąży dookoła słońca; ziemia krąży około
słońca – a föld a nap körül kering
ziemia kułacka – (dawno) kulákföld
ziemia leży odłogiem – a föld parlagon hever
Ziemia lubuska (łac. Terra Lebus, Lubusz, niem.
Land Lebus albo Lebuser Land) [kraina
historyczna w Polsce i Niemczech,
położona nad środkową Odrą, na zachód
od Wielkopolski, na północ od Dolnego
Śląska i Łużyc, na południe od Pomorza
Zachodniego.] – Nyugat-Lengyelország
ziemia marglowa – mágás föld
ziemia matka żywicielka – az éltető anyaföld
ziemia namiękła – a föld felázott
ziemia napije się wody deszczowej – a föld
bőségesen issza be az esővizet
ziemia niczyja – senkiföldje; senki földje
Ziemia niczyja , debiut reżyserski Danisa
Tanovicia, to zdobywca najważniejszych
nagród filmowych, wśród których są między
innymi: tegoroczny Oscar (film bośniackiego
reżysera wygrał m.in. z Amelią Jean-Pierre'a
Jeuneta) i Złoty Glob dla najlepszego filmu
zagranicznego, nagroda na MFF Cannes 2001
oraz Europejska Nagroda Filmowa za najlepszy
scenariusz.
Ziemia Obiecana [przyobiecana nagroda,
szczęście] – Ígéret Földje; az ígéret földje
 Ziemia Obiecana w Biblii - cel wędrówki
Mojżesza i Izraelitów [biblijne miejsce, do
którego Mojżesz prowadził Izraelitów, po
wyprowadzeniu
ich
z
Egiptu
i
przeprowadzeniu przez Morze Czerwone.]
 Ziemia obiecana - powieść Władysława
Reymonta [jedna z najwybitniejszych
powieści
Władysława
Reymonta,
po
"Chłopach" najczęściej tłumaczona na języki
obce i filmowana. Ukazała się drukiem w
1899 r.]
 Ziemia obiecana - film Andrzeja Wajdy
[polski film fabularny z 1975 w reż.
Andrzeja Wajdy na podstawie powieści
Władysława Reymonta pod tym samym
tytułem.]
 Ziemia obiecana - kraina w zaświatach
celtyckich.
8309
ziemia obraca się dokoła słońca; ziemia obraca
się około słońca – a föld a nap körül forog
ziemia obsypuje się – a föld ereszkedik, lejtősödik,
összedől
ziemia obszarnica – földesúri föld
ziemia odbarwiająca – elszíntelenedett föld
Ziemia Ognista – Tűzföld
ziemia ojczysta – anyaföld, szülőföld
ziemia okrzemkowa (ziemia diatomowa, diatomit)
[skała osadowa wykorzystywana w
przemyśle] – ásv. diatomit; diatomaföld
(diatomit,
kovaföld,
csiszolópala,
gyöngykovaföld, diaperl) [Tengerekben,
tavakban leülepedett kovamoszat vázakból
keletkezett. Hazánkban Szurdokpüspökinél
található.]; kovamoszatos föld
ziemia okrzemowa – kovaföld [az a talajfajta,
amiben az egysejtű növények maradványai
megtalálhatóak, illetve apró csontvázakat és
kovamoszatokat is tartalmaz, innen ered
magának a kovaföldnek az elnevezése.]
ziemia orna – szántóföld, művelhető föld
ziemia pali mu się pod nogami v. pod stopami –
lába alatt ég a talaj
ziemia polska – Lengyelhon, Lengyelföld
ziemia porcelanowa – porcelánföld, kaolin
ziemia rodzinna – szülőföld
Ziemia rodzinna
Władysław Bełza
Całem mem sercem, duszą niewinną,
Kocham tę świętą ziemię rodzinną,
Na której moja kołyska stała,
I której dawna karmi mię chwała.
Kocham te barwne kwiaty na łące,
Kocham te łane kłosem szumiące,
Które mię żywią, które mię stroją,
I które zdobią Ojczyznę moją.
Kocham te góry, lasy i gaje,
Potężne rzeki, ciche ruczaje;
Bo w tych potokach, w wodzie u zdroja,
Ty się przeglądasz Ojczyzno moja,
Krwią użyźniona, we łzach skąpana,
Tak dla nas droga i tak kochana!
ziemia uprawna – szántóföld; megművelt v.
megtrágyázott föld; termőföld
ziemia urodzajna – termőföld
Ziemia Święta [termin pochodzący z Biblii,
oznaczający Palestynę i Izrael jako
miejsca rozgrywania się wydarzeń Starego
i Nowego Testamentu. Nazwa używana
głównie przez chrześcijan, ale także w
judaizmie i islamie.] – Szentföld [egy
-
Wersja 01 01 2017.
kifejezés, mely Kis-Ázsia azon részre utal,
minek igen komoly vallási jelentősége van a
keresztény és a zsidó vallásban, az iszlámban
és a bahái hitben. A mai határokat
figyelembe véve a Szentföld a mai Izrael
teljes területét foglalná magába, valamint
Jordánia és Libanon egyes részeit. A
Szentföld legfontosabb része a "Szent város",
Jeruzsálem, mely mind a judaizmus, mind a
kereszténység legszentebb helye, valamint az
iszlám harmadik legszentebb városa (Mekka
és Medina után). A Szentföld vallási
jelentősége volt a keresztes hadjáratok
mozgatórugója; a terület már a biblikus idők
óta fontos zarándokhely volt.]
ziemia walkierska – harctér, csatatér; véráztatta
föld
ziemia się obniża – a föld besüpped
ziemia się wyjałowiła – a föld terméketlenné válik
ziemianie [(u Zygmunta Glogera) Dziejopis Jul.
Bartoszewicz przypuszcza, że wyraz
ziemianie oznaczał w Polsce piastowskiej
wszystkich mieszkańców wiejskich, bez
względu na stany. Odpowiadał mu stary
łaciński
termin
terrigena,
jako
przeciwstawienie do alienigena. Terrigena
jest to obywatel na ziemi narodowej
zrodzony, alienigena – obcy przychodzień.
W późniejszych czasach ziemianin
oznaczał wyłącznie szlachcica.] – (daw)
falvak lakói, falusiak
Ziemianin, ziemianin [mieszkaniec Ziemi] – a
Föld lakója, földlakó
ziemianin [daw. właściciel posiadłości ziemskiej]
– földbirtokos, földesúr
ziemianka1
[1. Ziemianka,
ziemianka:
mieszkanka Ziemi; 2. daw. właścicielka
posiadłości ziemskiej; 3. daw. żona
ziemianina] – földlakó (nő); (dawno)
földbirtokosnő v. a földbirtokos felesége
ziemianka2 [1. prymitywny schron wybudowany
w ziemi; 2. dół wykopany w ziemi służący
do przechowywania warzyw] – sárkunyhó,
pince, verem, vályogház
ziemiański, -a, -e – földbirtokos; földesúri
ziemiaństwo [1. daw. właściciele posiadłości
ziemskich; 2. daw. zajęcie właściciela
posiadłości ziemskiej] – földbirtokosság
Ziemie Odzyskane [termin powstały po zbrojnej
aneksji Zaolzia w październiku 1938 roku.
Pierwszy raz użyty oficjalnie w Dekrecie
Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11
października 1938 r. "o zjednoczeniu
Odzyskanych Ziem Śląska Cieszyńskiego z
Rzecząpospolitą Polską". Po II wojnie
światowej określający Ziemie Zachodnie i
Północne współczesnej Polski, które
8310
zgodnie z postanowieniami konferencji
poczdamskiej
poddano
polskiej
jurysdykcji. Używany często przez
propagandę PRL. Status i przynależność
tych
ziem unormowano
umowami
dwustronnymi, układem zgorzeleckim (z
NRD, 1950) i ostatecznie 14 listopada 1990
z RFN, gdy Rzeczpospolita Polska i
Republika Federalna Niemiec podpisały
polsko-niemiecki
traktat
graniczny
uznający granicę na Odrze i Nysie
Łużyckiej.] – visszaszerzett területek
ziemie
rzadkie
[tlenki
pierwiastków
chemicznych z III grupy pobocznej
układu okresowego pierwiastków] –
savanyú földek
ziemie zachodnie – Lengyelország nyugati részei;
nyugati területek
ziemiokrąg – földkorong
ziemiopłód [wytwór produkcji rolniczej] –
termény
ziemistoszary, -a, -e [1. szary z ziemistym
odcieniem; 2. o cerze: blady z szarym
odcieniem; też: o człowieku: mający taki
kolor cery] – földszürke
ziemisto – földesen
ziemistość – földszínűség
ziemisty, -a, -e [1. przypominający kolor ziemi;
2. o cerze: blady z brunatnoszarym lub
zielonkawym odcieniem; też: o człowieku:
mający taki kolor cery] – földes; földszínű
ziemista cera – földszínű arcbőr
ziemniaczany, -a, -e – burgonya-; krumpliziemniaczarka – burgonyaültető gép
ziemniaczek – kis krumpli
ziemniak, ziemniaki (Solanum tuberosum)
[1. powszechnie uprawiana roślina o
jadalnych bulwach rosnących pod ziemią;
2. bulwa tej rośliny; kartofel, psianka
ziemniak, bulwa, pyra (Solanum tuberosum
L.) – roślina jednoroczna należąca do
rodziny psiankowatych pochodząca z
południowych Andów i wyspy Chiloe.
Obecnie rozprzestrzeniona na całym
świecie jako roślina uprawna.] – Burgonya,
Krumpli,
Pityóka,
(népi)
(Solanum
tuberosum), [gumós növény; krumpli,
kolompér,
csucsorka,
pityóka
(DélAmerikából, az Andokból származik;
Magyarországra Bourgogne-ből került)]
ziemniaki gotowane – főtt burgonya
ziemniaki i kiełbasa w sosie przyprawionym
papryką – paprikás krumpli
ziemniaki pieczone – sültburgonya
ziemniaki purée – burgonyapüré, krumplipüré
-
Wersja 01 01 2017.
ziemniaki w mundurkach [ziemniaki gotowane
lub pieczone w łupinach] – héjában főtt
burgonya
ziemniaki z wody – petrezselymes burgonya
ziemnowodny, -a, -e – (zool) kétlaki, kétéltű
ziemny, -a, -e [dotyczący powierzchni ziemi lub
wnętrza skorupy ziemi] – földi, földziemne schowania czyli soły, śpiżarnie – magtár;
verem
Ziemowit [błędna forma staropolskiego imienia
Siemowit oznaczającego "głowę rodu"] –
Zsemovit (úri család)
ziemski, -a, -ie [1. dotyczący Ziemi; 2. związany z
życiem na Ziemi; 3. dotyczący ziemi
należącej do kogoś] – földi, föld-; birtok-;
nemesi
ziemskie dobra, bona terrestria, inaczej zwane
dziedziczne lub szlacheckie [(u Zygmunta
Glogera) były nieograniczoną własnością
szlachty z przywilejami stanowi temu
służącymi i podlegały juryzdykcyi sądów
ziemskich, czyli, jak się konstytucja
sejmowa z r. 1631 wyraża (Vol. leg. III f.
666): „posiadane przez osoby, które żadnych
w personach swoich preeminencyi nie
zaciągając, juri terrestri mere podlegają, et
per omnia gaudent aequalitate, paritate juris
et paenae do obrony krają obowiązane, ale
wolne od stanowisk żołnierskich”.] – (daw)
földi javak; javadalmak
ziemstwo [W dawnej Polsce – powiada Jul.
Bartoszewicz – ziemstwo oznaczało w
jednym
wyrazie
całą
hierarchję
dostojników
i
urzędników
po
województwach i powiatach, zacząwszy od
podkomorzego aż do wicerejentów i
komorników. Ziemstwo oznaczało więc
wszystkich
dostojników,
tylko
nie
senatorskiego stanu.] – (daw) magas
vajdasági v. járási méltóságot v. hivatalt
viselők (szenátorokon kívül minden magas
rangú tisztviselők, kormányzóhelyettesek)
ziew [rzadko: ziewnięcie] – ásítás
ziewanie, ziewnięcie – ásítás
Ziewanna, Ziewonja (czeskie Žewĕna – Ceres)
[zob. dziewanna; stpol. Dzewanna,
Ziewanna, Ziewonja, stczes. Devana (łac.
Deuana)
]
–
(daw.)
ökörfarkkóró
(Verbascum)
ziewnąć — ziewać [będąc sennym lub
znudzonym, mimowolnie otworzyć usta
lub pysk i wciągnąć powietrze] – ásítani
Zięba zwyczajna, zięba (Fringilla coelebs)
[gatunek małego ptaka wędrownego z
rodziny
łuszczaków.
Powszechnie
zamieszkuje całą Europę, zachodnią Azję,
północno-zachodnią część Afryki oraz
Wyspy Kanaryjskie. W Polsce liczny ptak
lęgowy.] – pinty, erdei pinty (Fringilla
coelebs), pintyőke [a madarak osztályának
verébalakúak (Passeriformes) rendjébe és a
pintyfélék (Fringillidae) családjába tartozó
faj]
8311
ziębiaczka – (népi) hideglelés
ziębić (ziębię) [1. przejmować chłodem, zimnem;
2. obniżać temperaturę czegoś; 3. daw.
wyrażać obojętny lub niechętny stosunek
do kogoś] – hűteni, meghűteni, hűsíteni
ziębienie – hűtés; hideglelés
ziębnąć (ziębnę, ziębnie; ziębnął v. ziebł)
[odczuwać chłód, zimno] – hűlni, kihűlni,
meghűlni, megfázni; fagyoskodni
ziębniemy w mieszkaniu – fázunk a lakásban
ziębnięcie – fázás, hűlés
ziębnięty, -a, -e – hűlt, kihűlt, meghűlt, megfázott
zięciowski, -a, -ie – vő-, vői
zięć [mąż córki] – vő, vkinek a veje
ZIF socket (ang. zero insertion force socket –
gniazdo z zerowym naciskiem wstawiania)
[podstawka (gniazdo) układu scalonego
(np. procesora na płycie głównej
komputera), umożliwiająca wymianę
układu bez używania siły i bez ryzyka
uszkodzenia. ZIF connector (ang. zero
insertion force connector – złącze z zerowym
naciskiem wstawiania) złącze dysku
twardego Serial ATA (zazwyczaj 1.8 cala)
umożliwiające wymianę go bez używania
siły i bez ryzyka uszkodzenia.] – ZIF
[foglalat elnevezés a Zero insertion Force-t
takarja, ami annyit jelent, hogy egy adott sok
lábbal rendelkező elektronikai alkatrész
foglalatba helyezéséhez nem szükséges erőt
kifejteni, az alkatrész rögzítését általában
egy kis, végállásban rögzülő kar biztosítja.
ZIF foglalatúak a számítógépek processzor
foglalatai is.]
zignorować [celowo nie zwrócić uwagi na kogoś
lub na coś] – tudomást se vesz róla
zilustrować [1. opatrzyć tekst ilustracjami;
2. uzupełnić
wykład,
pokaz
itp.
komentarzem,
zdjęciami,
filmem,
muzyką; 3. o rzeczy, sytuacji itp.: być
-
Wersja 01 01 2017.
przykładem
czegoś]
–
illusztrálni,
szemléltetni
zima [pora roku między jesienią a wiosną] – tél
zima w mieście [zorganizowany wypoczynek dla
dzieci, które nie wyjechały z miasta
podczas ferii zimowych] – tél a városban
zima nadszedła – megjött a tél; beállt a tél,
beköszöntött a tél
zima za pasem – küszöbön a tél
zimą – télen
zimę – telet
zimnawo – hűvösen
zimnawy, -a, -e [trochę zimny] – hűvös, kissé
hideg
zimnica [1. pot. przenikliwe zimno; 2. zob.
malaria] – átható hideg; váltóláz, mocsárláz,
malária
zimnica trzydniowa trzeciaczka – harmadnapos
láz v. hideglelés
Zimnica (Limanda limanda) [1. ryba podobna do
flądry, żyjąca w zimnych morzach
Europy; 2. gatunek ryby flądrokształtnej
z rodziny flądrowatych. Ceniona w
rybołówstwie. Występowanie: europejskie
wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, Morze
Barentsa,
Bałtyckie
i
Białe,
na
głębokościach 20 - 150 m. Wpływa do wód
słonawych.]
–
Lepényhal
(Limanda
limanda)
Zimnica [rzeka na Dolnym Śląsku] – (földr.)
Zimnica (alsó-sziléziai folyó)
Zimnica
[miejscowość
w
województwie
dolnośląskim] – (földr.) Zimnica (helység
Alsó-Sziléziában)
zimniczy, -a, -e – maláriás, malária-; lázzimniejszy, -a, -e – hidegebb
zimniuchny, -a, -e; zimniusieńki, -a, -ie;
zimniutenki, zimniutki, -a, -ie – hideg
zimno1 [1. niska temperatura powietrza; też:
okres
charakteryzujący
się
taką
temperaturą;
2. ropiejący
pęcherzyk
powstający na wardze lub w okolicy wargi
w czasie przeziębienia] – hideg, fagy,
hidegség
zimno dochodzi do 10 stopni – a hideg
megközelíti a (mínusz) tíz fokot
zimno2 – hidegen, hideg-; hűvösen; hidegen,
józanul
zimno jak w lodowni – hideg van mint a
jégveremben
zimno jak w psiarni – farkasordító hideg van
zimno jest – hideg van
zimno mi – fázom
zimno mi w nogi – fázik a lábam
zimnokrwistość – hidegvérűség
8312
zimnokrwisty, -a, -e [1. zob. zmiennocieplny w
zn. 2.; 2. o koniu: dobrze umięśniony,
flegmatyczny i bardzo silny; 3. o
człowieku: nieokazujący emocji] –
hidegvérű
zimnowodny, -a, -e – hidegvizű
zimnowojenny, -a, -e – hidegháborús
zimny, -a, -e [1. mający niską temperaturę lub
taki, w którym panuje niska temperatura;
2. nieokazujący uczuć; 3. mający obojętny
lub niechętny stosunek do kogoś lub
czegoś; też: wyrażający taki stosunek; 4. o
potrawach: niegotowany lub ugotowany i
podawany po ostudzeniu; 5. oziębły
seksualnie; 6. euf. martwy] – hideg-;
fagyos, rideg, zord (időjárás), hűvös,
(martwy) holt, halott, élettelen; közömbös,
józan, hidegvérű
zimna kolacja – hideg vacsora
zimna krew – hidegvér
zimna rozwaga – józan mérlegelés
zimna woda – hidegvíz
zimna wojna [1. napięte stosunki polityczne i
ekonomiczne między USA i ZSRR po II
wojnie światowej; też: o takich stosunkach
między państwami; 2. stan napięcia oraz
rywalizacji ideologicznej i politycznej
pomiędzy Związkiem Radzieckim i
autorytarnymi
państwami
socjalistycznymi uzależnionymi od ZSRR,
a
demokratycznymi
państwami
kapitalistycznymi pod przywództwem
Stanów Zjednoczonych. Zimnej wojnie
towarzyszył intensywny wyścig zbrojeń
spowodowany permanentnym stanem
wzajemnej nieufności oraz ideologicznymi
założeniami komunizmu dążącego do
rozszerzania zasięgu światowej rewolucji
proletariackiej z jednej strony, z drugiej
zaś, dążeniami krajów zachodnich do
powstrzymywania
rozszerzania
się
wpływów ZSRR na świecie.] – hidegháború
[sok nemzetközi feszültséggel járó korszak
volt 1947 és 1991 között, amelyet a két
szuperhatalom, az Amerikai Egyesült
Államok és a Szovjetunió közötti folytonos
rivalizálás jellemzett. A szó szoros
értelmében vett háború nem tört ki a két
ország között – a hidegháború a második
világháború két nyertes nagyhatalmának
ideológiai, kulturális, gazdasági, politikai
összecsapásából állt. Ebben az időszakban
volt kézzelfogható a nukleáris fenyegetés és
ekkor indult fegyverkezési verseny és az
űrverseny is, a propaganda mellett. A
hidegháború fogalma Walter Lippmantól
származik, továbbá ő mondta, hogy ez nem
más mint két vak dinoszaurusz viaskodása
-
Wersja 01 01 2017.
egy gödörben. Semmiképp sem hagyható
azonban figyelmen kívül, hogy ez a háború
csak az északi/nyugati országok számára volt
hideg : az időszakot a harmadik világban
több száz (!) fegyveres konfliktus jellemezte
(elsősorban a két szuperhatalom által
támogatott polgárháborúk), összességében
milliós nagyságrendű áldozatokkal.]
zimna wojna [napięte stosunki polityczne i
ekonomiczne między USA i ZSRR po II
wojnie światowej; też: o takich stosunkach
między państwami] – hidegháború
zimne nóżki – kocsonya
zimne ognie – csillagszóró
zimne powitanie a. przyjęcie – hideg fogadtatás
zimne przekąski – hideg előételek v. falatok
zimne spojrzenie – hűvös pillantás
zimne zakąski – hideg előételek
Zimni Święci [Trzej Ogrodnicy: Pankracy,
Serwacy, Bonifacy i Zośka to zimni święci]
– fagyosszentek
zimny front – hidegfront
zimny jak głaz – hideg, mint a márvány; hideg
szobor
zimny jak lód – jéghideg; fagyos v. hideg, mint a
jég
zimny klimat – hideg éghajlat
zimny kolor – hideg szín
zimny kompres – hideg borogatás
zimny pot – hideg veríték
zimny prysznic – hideg zuhany
zimny rozsądek – józan ész
zimny wychów – rideg állattartás
zimochówka – téli takarmány, télire eltett
főzelékfélék
zimorodek
[1. mały
ptak
o
szmaragdowoniebieskim
upierzeniu,
gnieżdżący się w norach nad brzegami
rzek i jezior; 2. pot. osoba łatwo
marznąca] – közönséges jégmadár; könnyen
megfázó ember
Zimorodek zwyczajny (zimorodek) (Alcedo
atthis) [niewielki ptak rybożerny z rodziny
zimorodkowatych,
zamieszkujący
w
południowej
i
środkowej
Europie,
północnej Afryce i południowej Azji w
pasie od Dekanu po Archipelag Malajski.
Nie odbywa regularnych wędrówek,
pojedyncze
osobniki
zimują
nad
niezamarzającymi zbiornikami, pozostałe
przelatują do południowej części areału
lęgowego.] – jégmadár (Alcedo atthis) [a
madarak
osztályának
szalakótaalakúak
(Coraciiformes) rendjébe és a jégmadárfélék
(Alcedinidae) családjába tartozó faj]
8313
Zimorodek zwyczajny
zimotrwały, -a, -e – téli, telelő, telet bíró
zimować
[1. spędzać
gdzieś
zimę;
2. przetrzymywać rośliny i zwierzęta
gospodarskie przez zimę; 3. uczyć się
drugi rok w tej samej klasie] – telelni, telet
tölteni v. eltölteni; (roślina) ével; teleltetni
zimować na wsi – a telet falun tölteni; falun telelni
zimować pszczoły – méheket teleltetni
zimowanie – telelés, teleltetés
zimową porą – télen, télidőben, télvíz idején
zimowisko
[1. zorganizowany
wyjazd
wypoczynkowy dla dzieci w czasie ferii
zimowych; 2. miejsce, w którym spędza się
zimę; też: spędzanie gdzieś zimy; 3. pot.
miejscowość wypoczynkowa, do której
wyjeżdża się zimą; 4. miejsce, w którym
zwierzęta spędzają zimę] – telelés,
telelőhely, téli szállás, téli kikötő
zimownik – télikert
zimownik [W organizacyi wojska zaporoskiego
zimownikami zwano folwarki, budynki,
chaty stepowe, w których Kozacy, nie
wracając do kureni, przez zimę mieszkali,
latem zaś uprawiali ziemię, kosili łąki,
paśli stada i łowili ryby w rzeczkach do
tego lub owego zimownika należących.
Wszystkich zimowników w roku 1755
miało być 431. Siczą zwała się stolica
kozactwa
niżowego,
złożona
z
kilkudziesięciu kureni czyli wielkich
kurnych (dymnych) chat w rodzaju
ogromnych szop, koszar (mieszczących w
sobie po kilkuset Kozaków), w których
dokoła ścian były stoły i ławy a na środku
gorzały ognie z dymem wychodzącym
dziurami w dachu. Koszem zwano namiot
wojłokowy, przewożony na dwuch
kółkach, a stąd i cały obóz, złożony z
kilkuset lub kilku tysięcy takich
namiotów, nazywano także koszem.] –
(daw., wojsk) kozákok téli szállása v.
lakhelye
zimowit (Colchicum L.) [1. roślina o
fioletoworóżowych kwiatach – 2. rodzaj
roślin z rodziny zimowitowatych. Jego
ojczyzną jest zachodnia Azja i wybrzeża
Morza Śródziemnego. Należy do niego ok.
60 gatunków] – (növ.) kikerics (Colchicum
L.); őszike
-
Wersja 01 01 2017.
Zimowit jesienny (Colchicum autumnale) [1.
zimowit kwitnący jesienią; 2. gatunek
rośliny
należący
do
rodziny
zimowitowatych
(Colchicaceae).
Występuje w Europie. W Polsce
najczęściej spotykany jest w niższych
położeniach górskich, poza górami
występuje w przylegającym pasie wyżyn
po Dolny Śląsk, w Wielkopolsce oraz na
południowej części niżu.] – őszi kikerics
(Colchicum autumnale) [a liliomfélék
(Liliceae) családjába tartozó, nyirkosabb
réteken és legelőkön sokszor nagy tömegben
termő, augusztus-szeptemberben virító évelő
növény. Erősen mérgező!]
zimowy, -a, -e – téli, télies
zimowy miesiąc – téli hónap
zimówka [owoc zimowy] – későnérő gyümölcs
zimy [daw. lata – w odniesieniu do czyjegoś
wieku, czas trwania czegoś] – (dawno) kor,
évek
Zina (rosyjskie imię żeńskie) – Zina (orosz női
név)
Zinaida [jest wschodnioeuropejską odmianą
imienia Zenaida pochodzenia greckiego,
oznaczającego osobę poświęconą Zeusowi]
– Zinajda, Zinaida
zinąd – máshonna, más helyről
zindustrializowany, -a, -e [uprzemysłowiony] –
iparosított
zindywidualizować [wym. z-indywidualizować]
[1. nadać komuś lub czemuś cechy
indywidualne; 2. potraktować kogoś lub
coś indywidualnie] – individualizálni
zindywidualizować się [wym. z-indywidualizować
się] [nabrać cech indywidualnych] –
individualizálódni
zindywidualizowanie
[wym.
zindywidualizowanie]
–
egyénítés,
individualizálás
zinnia (cynia) – (növ.) zinnia (katonarózsa);
rézvirág, cinea
zinstrumentować
[wym.
z-instrumentować]
[przystosować utwór muzyczny do
wykonania przez orkiestrę lub zespół
muzyczny o określonym składzie] –
(műsz.) műszerrel v. szerszámmal ellátni v.
felszerelni; (zene) hangszerelni
zinstytucjonalizować
[wym.
zinstytucjonalizować] [1. nadać czemuś
8314
charakter instytucji; 2. społecznie utrwalić
jakieś wartości, fakty, zwyczaje istotne dla
trwania i rozwoju danej zbiorowości] –
intézményesíteni
się
[wym.
się]
[1. przybrać
cechy, formę instytucji; 2. o wartościach,
faktach, zwyczajach: utrwalić się w
świadomości społecznej] – intézményesülni
zinstytucjonalizowanie – intézményesítés
zinstytucjonalizowanie struktury społecznej – a
társadalmi
struktúra
v.
rendszer
intézményesítése
zinstytucjonalizowany,
-a,
-e [wym.
zinstytucjonalizowany] [mający cechy,
formę instytucji] – intézményesített
zintegrować [wym. z-integrować] [dokonać
integracji] – integrálni
zintegrować się [wym. z-integrować się] [ulec
integracji] – integrálódni
zintegrowany, -a, -e [wym. z-integrowany]
[połączony w całość lub będący częścią
całości] – integrált
zintegrowane środowisko programistyczne (ang.
Integrated Development Environment, IDE)
[jest to aplikacja lub zespół aplikacji
(środowisko) służących do tworzenia,
modyfikowania, testowania i konserwacji
oprogramowania] – Integrált fejlesztői
környezet v. IDE (integrated development
environment) [a számítógép-programozást
jelentősen
megkönnyítő,
részben
automatizáló programok. Az integrált
fejlesztői környezetnek alapvető szerepe van
a gyors alkalmazásfejlesztésben.]
zinterpretować
[wym.
z-interpretować]
[1. dokonać interpretacji; 2. wykonać
utwór artystyczny, uwydatniając to, co
uznaje się za istotne; 3. wykonać utwór
artystyczny, kładąc nacisk na to co uznaje
się za ważne; 4. zagrać rolę w teatrze, w
filmie] – értelmezni, megmagyarázni,
interpretálni;
előadni,
interpretálni
(zeneművwet, színdarabot stb.)
ziołoznawstwo – gyógynövényismeret
ziszczenie – teljesítés, megvalósítás, valóra váltás
zinwentaryzować [wym. z-inwentaryzować] [1.
przeprowadzić
inwentaryzację;
2. sporządzić
naukowo
opracowany
wykaz,
rejestr
zabytków
sztuki,
architektury itp.] – leltározni, leltárba venni
zinwentaryzować zabytki – műkincseket leltározni
v. leltárba venni
zinwentaryzowanie [wym. z-inwentaryzowanie] –
leltározás, leltárba vétel
zinwentaryzowanie biblioteki – könyvtárt
leltározni
-
Wersja 01 01 2017.
zioła (ziele) – fű, gyógynövény; füvek, fűfélék;
gyógynövények; gyógytea, gyögynövény tea
[Általános
megnevezés
sokféle
zöld
növényre (1Móz 1,11-12; Mt 6,30), beleértve
a gyomot is. A test mulandóságának, illetve
az ember megromlott természetének jelképe
(1Pt 1,24).]
zioła aromatyczne – illatos füvek v. gyógyfüvek
zioła lecznicze – gyógynövény v. gyógyfű;
gyógynövények
zioła łąkowe – réti gyógynövények, mezei
gyógyfüvek
zioło (zioła) [ziele: 1. roślina o pędach
nadziemnych miękkich, nietrwałych; 2.
spreparowana, zwykle suszona roślina
zielna o właściwościach leczniczych] – fű,
növény, gyógynövény
zioło lecznicze – gyógyfű; gyógynövény
ziołolecznictwo [1. leczenie ziołami; 2. herbalizm
a. herbalism] – fitoterápia; növényekkel
való
gyógyítás;
gyógyfűgyógyászat;
gyógynövény-terápia; herbalizmus
ziołowy, -a, -e – fű-, gyógynövényziołozbiór – növényszedés, gyógynövényszedés,
gyógynövénygyűjtés
ziołoznawca – gyógynövényismerő ffi
ziomek [1. człowiek pochodzący z tego samego
kraju, z tej samej okolicy, miejscowości;
2. członek ziomkostwa] – hazánkfia, földi,
honfitárs
ziomkostwo – honfitársi jelleg, közös származás
Ziomkostwo
[1.
organizacja
społecznopolityczna
skupiająca
Niemców
przesiedlonych z różnych krajów po II
wojnie światowej; 2. stowarzyszenie osób
pochodzących z tego samego regionu
kraju, wielkości polskiego województwa
lub niemieckiego kraju (landu), oraz ich
potomków identyfikujących się z krainą
pochodzenia.
Charakterystyczne
szczególnie dla Niemców, którzy po II
wojnie światowej w wyniku porozumienia
trzech mocarstw w Jałcie zostali zmuszeni
do opuszczenia swoich stron rodzinnych
na Śląsku, Pomorzu i w Prusach
Wschodnich, a także w czeskim Kraju
Sudetów. Organizacje ziomkowskie w
Niemczech (niem. Landsmannschaft) nie
są w zasadzie tożsame z tzw. Związkami
Wypędzonych (Vertriebenenverband); te
pierwsze zasadniczo kultywują pamięć o
"małej ojczyźnie" (Heimat), w tych
drugich większy nacisk kładziony jest na
odwrócenie, przynajmniej częściowe,
zaistniałego w wyniku przegranej przez
Niemcy wojny stanu rzeczy, bez
uwzględnienia faktu, że straty terytorialne
8315
Niemiec są bezpośrednim skutkiem
wywołanej w 1939 przez Niemcy II wojny
światowej.] – (ném.) Vertriebenenverbände;
a II. világháború után a különböző
országokból
kitelepített
németeket
összepontosító társadalmi-politikai szervezet
ziomkowski, -a, -e – kitelepített németek
szervezetével kapcsolatos
zionąć (ziać) [1. wydzielić z siebie niemiły
zapach, ciepło, parę itp.; 2. o niemiłym
zapachu, cieple, parze, ogniu itp.: zostać
wydzielonym; 3. o otworach, jamach,
przepaściach itp.: być bardzo widocznym;
4. o broni, wulkanie: wyrzucać z siebie
pociski, lawę, ogień; 5. o nudzie, pustce:
być
wyraźnie
odczuwalnym;
6. intensywnie
okazywać
negatywne
uczucia; 7. o negatywnych uczuciach: być
gwałtownie wyrażanym] – lihegni, pihegni;
tátongani
zionąć ogniem – (smok) tüzet okádni
ziółeczko – kis füvecske
ziółka [rozrobnione suszone zioła; też: napar,
wywar z tych ziół] – növények, füvek
ziółka gorzkie – keserű gyógynövények v. füvek
ziółko [1. zdrobnienie od: zioło; 2. potocznie o
kimś, kto zachowuje się nieodpowiednio;
3. pot. o kimś, kto zachowuje się
niewłaściwie] – füvecske, növényke,
gyomocska, gyógynövényke; (átv., tréf.) jó
kis csemete, szép virágszál, finom kis
palánta
ZIP [jeden z najczęściej używanych formatów
kompresji i archiwizacji danych na
platformie PC, zwłaszcza w środowisku
Microsoft Windows.] – ZIP (-file) - 'ZIP'
(állomány) [WinZip tömörítőprogrammal
létrehozott állomány; ismerhető jele az
állomány nevéhez csatolt .zip kiterjesztés]
Zip-drive (zob. napęd Zip) - Zip-drive, Zipmeghajtó
zipnąć (zipnę, zipnie; zipął) — zipać (zipię, zipie;
zipał) [pot. odetchnąć ciężko i z trudem] –
mukkanni,
megmukkanni;
szusszanni,
lihegni, pihegni, lélegezni, (zipać) alig
szuszog
zipnięcie – mukkanás
zironizować [potraktować kogoś lub coś z ironią]
– kigúnyolni, ironizálni
zirytować [wym. z-irytować] [wywołać czyjąś
irytację] – felingerelni, felbosszantani,
felizgatni, indulatba hozni
zirytować się [wym. z-irytować się] [wpaść w
irytację] – felingerli magát, bosszankodni,
izgulni
zirytował
się
opóźnieniem
pociągu
–
bosszankodott a vonat késése miatt
-
Wersja 01 01 2017.
zirytowanie – felindulás, izgatottság, izgalom,
bosszankodás,
bosszúság,
felingerlés,
ingerültség
zirytowany, -a, -e [taki, który odczuwa irytację;
też: świadczący o takim stanie] – izgatott,
izgult, indulatos
ziszczony, -a, -e – megvalósult
ziścić (ziszczę, ziści) — ziszczać [wym. z-iścić — ziszczać] [urzeczywistnić marzenia, plany,
nadzieje itp.] – teljesíteni, megvalósítani,
valóra váltani
ziścić nadzieje – reményt igazolni; megvalósítja v.
valóra váltja reményét
ziścić się — ziszczać się [wym. z-iścić się — ziszczać się] [o marzeniach, planach,
nadziejach itp.: urzeczywistnić się] –
megvalósulni, teljesülni, beteljesülni, valóra
válni [nadzieja ziściała się: beteljesült a
reménye]
zjadacz [1. zwierzę, które żywi się czymś; 2. ktoś,
kto zjada coś] – nagyevő, nagyértékű,
zabáló ffi; (átv.) haspók
zjadacz chleba – ingyenélő, kenyérpusztító
zjadać [zob. zjeść] – enni, megenni, falatozni,
felfalni; marni, emészteni
zjadać a. zjeść coś – enni vmit
zje pani (pan) trochę sernika? – eszik egy kis
szerniket?
zjadać litery – falni a betűket
zjadliwie – szúrósan, csípősen, csipkelődőve,
veszekedően, rosszmájúan
zjadliwość – szúrósság, csípősség, gúnyosság,
rosszmájúság
zjadliwy, -a, -e [1. o słowach, żartach, uśmiechu
itp.: bardzo złośliwy; 2. skłonny do
złośliwych
zachowań;
3. o
drobnoustrojach
chorobotwórczych:
zatruwający jadami organizm, w którym
się rozwija; 4. o chorobach, czynnikach
zewnętrznych: niszczący organizm; 5. pot.
o kolorze: bardzo intensywny; 6. pot.
nadający się do zjedzenia, ale niezbyt
smaczny] – szúrós, csípős, fullánkos,
csipkelődő, veszekedő, gúnyos, rosszmájú,
élces
zjadłbym diabła z rogami – (átv.) farkaséhes
vagyok
zjadliwy dowcip – csípős tréfa
zjałowieć – terméketlenné, meddővé válni
zjaśnieć [stać się jasnym lub jaśniejszym] –
kivilágosodni, világossá válni, világosabb
lesz
zjaw (zjawisko) – jelenség, tünemény
zjawa [1. duch zmarłego; 2. coś, co jest
wytworem wyobraźni i budzi lęk; 3.
przerażająca postać o niesprecyzowanym
8316
wyglądzie, widziana np. we śnie; duch,
dziwo, fantom, mara, strach, straszydło,
upiór, widmo, widzenie senne, widziadło,
zmora] – holt lélek; lidérc, kísértet, szellem,
látomás; (dawno) látomány, vízió; jelenés
zjawić się (zjawię się) — zjawiać się
[1. uroczyście lub ironicznie: przybyć
gdzieś; 2. stać się obecnym gdzieś; 3. stać
się zauważalnym; ukazać się, pojawić się]
– megjelenni; tűnnik (tűnik), feltűnni,
mutatkozni (vhol); (przybyć) megérkezni,
megjönni; jönni, jelentkezni, érkezni; eltűnni
(előtűnik); teremni ; ott termett
zjawił się artykuł w gazecie – cikk jelent meg az
újságban
zjawił się nieoczekiwanie – váratlanul megjelent v.
megjött v. jelentkezett
zjawienie się – megjelenés, megérkezés, feltűnés
zjawiska krasowe – karsztjelenségek
zjawiska przyrodnicze – természeti tünemények
zjawiska optyczne – optikai jelenségek
zjawiska przyrody – természeti jelenségek
zjawisko,
fenomen
(gr.
phainomenon
obserwowany) [1. to, co się wydarzyło;
2. coś niezwykłego lub ktoś zadziwiający,
wyjątkowy; 3. nierealne, piękne widzenie
senne lub urojenie] – (gör.) fenomén;
jelenség, (objaw) tünet, tünemény
zjawisko atmosferyczne – légköri jelenség
zjawisko bliskiego zasięgu – közelhatás
zjawisko chemiczne – vegyi tünet
zjawisko Dopplera – Doppler-hatás, Dopplereffektus
zjawisko dudnień – lebegés
zjawisko dwuwierzchołkowości – csatoltkörhatás
zjawisko echa – visszhangeffektus
zjawisko fizyczne – fizikai jelenség
zjawisko fotoelektryczne [powstawanie zmian
stanu elektrycznego ciała w wyniku
padania
na
nie
promieniowania
elektromagnetycznego] – fotoelektromos
jelenség
zjawisko katalityczne – katalitikus jelenség
zjawisko
nadprzyrodzone
–
földöntúli,
természetfeletti jelenség
zjawisko nie z tego świata – túlvilági jelenség
zjawisko
piezoelektryczne
[zob.
piezoelektryczność] – piezoelektromos
jelenség
zjawisko słyszenia dwuusznego – térhatás, kétfülű
hatás
zjawisko
społeczno
historyczne
–
társadalomtörténeti jelenség
zjawisko towarzyszące – kísérő jelenség
-
Wersja 01 01 2017.
zjawisko
występujące
nagminnie
–
járványszerűen fellépő jelenség [Niestety jest
to zjawisko występujące nagminnie: Sajnos
ez járványszerűen fellépő jelenség.]
zjazd [1. jazda z góry na dół; 2. pochyły
fragment terenu, po którym się zjeżdża;
3. zgromadzenie w jakimś miejscu
członków
jakiejś
organizacji,
przedstawicieli jakiegoś środowiska itp.;
też: obrady takiego zgromadzenia;
4. przybycie w jedno miejsce osób z
różnych stron, miejscowości; 5. zjechanie
z trasy autobusu, tramwaju itp.;
6. konkurencja sportowa polegająca na
zjechaniu na nartach z góry po
wyznaczonej trasie; 7. zjechanie z góry na
sankach, snowboardzie, rowerze lub
motorze] – (np. delegatów) kongresszus;
összejövetel,
találkozás,
naggyűlés
(nagygyűlés)); konferencia; (w dół) fentről
lefelé menet, lemenés, leszállás, lesiklás;
(bány.) leszállás
zjazd delegatów – küldöttgyűlés
zjazd do kopalni – leszállás a tárnába
zjazd koleżeński – munkatársi összejövetel
zjazd lekarzy – orvoskongresszus
zjazd na nartach – lesiklás, sílesiklás
zjazd ogólnokrajowy – országos kongresszus
zjazd partii, zjazd partyjny – pártkongresszus
zjazd przyjacielski – baráti összejövetel
zjazd rodzinny – családi összejövetel
zjazd specjalistów – szakmai találkozó
zjazd z autostrady – autópálya-kijárat; autópályalehajtó
zjazdowy, -a, -e – kongresszusi, nagygyűlési; (sp)
lesiklózjazdówki [narta do biegu zjazdowego] – lesikló,
lesiklólécek; sífutólécek
zjebać [spierdolić; wulgaryzm o wielu
znaczeniach, m.in.: 1. zniszczyć, zepsuć,
spartaczyć; 2. uciec; 3. zrzucić (kogoś
skądś); 4. zjebać się: a) spaść; b) pierdnąć]
– vmit rosszul csinálni; gyorsan elvonulni;
elpusztítani, megsemmisíteni; tönkretenni;
elfuserálni; (uciec) elfutni, megfutni,
megfutamodni;
elmenekülni,
szökni,
megszökni, elszaladni; elmúlni; (zrzucić)
ledobni, levetni, levenni, lehajítani (vkit
vhonnan); (pierdnąć) szellenteni, fingani
zjebać coś [zepsuć, spieprzyć, spierdolić (coś)] –
vmit rosszul csinálni; gyorsan elvonulni;
elpusztítani, megsemmisíteni; tönkretenni;
elfuserálni vmit
zjechać (zjadę, zjedzie) — zjeżdżać [1. jadąc z
góry, znaleźć się niżej lub na dole albo
zsunąć się po czymś; 2. jadąc, zboczyć lub
8317
usunąć się z drogi; 3. o autobusach,
tramwajach itp.: skończyć trasę i wrócić
do zajezdni, bazy; 4. ześlizgnąć się z
czegoś; 5. pot. ostro skrytykować kogoś
lub coś; 6. o rozmowie, dyskusji: zostać
skierowanym na jakiś temat; 7. zjeżdżać:
pot. uciekać, wynosić się skądś; 8. przybyć
gdzieś; 9. jadąc, odwiedzić wiele miejsc] –
lemenni, leutazni; lesiklani, lecsúszni;
ereszkedni, leereszkedni, leszállni; kitérni,
elfordulni, félremenni, áttérni; megérkezni;
bejárni, sokat utazni; biz. meglógni; (közb.)
(kogoś) lehordani, leszidni, korholni
zjechać coś – (biz) lehúzni vmit
zjechać do kopalni – leszállni a bányába
zjechać kogo – (biz) lehordani v. leszidni vkit
zjechać na inny temat – más témára v. tárgykörre
térni át; témát váltani
zjechać ruchomymi schodami – lemegy a
mozgólépcsőn
zjechać windą do kopalni – bányafelvonóval
leereszkedni v. leszállni a bányába
zjechać wozem z góry – kocsival leereszkedni a
hegyről
zjechać z autostrady – elhagyja az autópályát;
lehajt az autósztrádáról
zjechać z całą rodziną na święta do kogo –
családostul érkezni az ünnepekre vkihez
zjechać z drogi – letérni az útról
zjechać z drogi na bok – az útról oldalt lépni v.
kitérni
zjechał cały świat – az egész világot bejárta
zjechać się — zjeżdżać się [1. o wielu osobach:
przybyć tłumnie w jedno miejsce z
różnych stron, miejscowości; 2. daw.
podróżując, spotkać się z kimś] –
találkozni,
összetalálkozni,
összejönni,
összeszaladni
vkivel;
összegyülekezni,
összeseregleni
zjednać — zjednywać [1. zdobyć czyjeś względy
lub przychylność dla kogoś lub czegoś; 2.
o czyichś cechach, zdolnościach lub o
czyjejś działalności: wzbudzić pozytywne
uczucia ludzi] – kiengesztelni, kibékíteni;
megnyerni vkit, kivívni, megszerezni, elérni,
kiérdemelni
zjednać czyją przychylność – elnyerni vkinek a
jóindulatát
zjednać sobie (kogo) – megnyer magának vkit
zjednać sobie kogo pieniędzmi – pénzzel megnyer
magának vkit
zjednać sobie (czyją) sympatię – megnyeri
(vkinek) a rokonszenvét
zjednać sobie rozgłos – hírnevet szerez magának
zjednać sobie sympatię – kivívja maga iránt a
rokonszenvet; megnyeri a rokonszenvet
-
Wersja 01 01 2017.
zjednać sobie zaufanie przełożonego – megnyerte
fellebbvalója bizalmát
zjednać zwaśnionnych – kibékíti a veszekedőket
zjednoczenie [organizacja powstała w wyniku
połączenia organizacji, instytucji o
podobnym profilu i zakresie działalności]
– egyesítés, egyesülés; egyesülés, egyesület,
tröszt; egyenlősítés
zjednoczenie budowlane – építőipari vállalat,
építőipari v. építési tröszt
Zjednoczenie Budownictwa Miejskiego (ZBM) –
(hist.) Városi Építőipari Tröszt
Zjednoczenie
Niemiec
(niem.
Deutsche
Wiedervereinigung) [oznacza przyłączenie
Niemieckiej Republiki Demokratycznej
oraz Berlina Zachodniego do Republiki
Federalnej Niemiec. Zjednoczenie Niemiec
stało się faktem 3 października 1990 roku
na mocy porozumienia zawartego 12
września
podczas
moskiewskiej
konferencji dwa plus cztery. Układ ten
podpisały obok NRD i RFN cztery dawne
mocarstwa
okupacyjne:
Stany
Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja i
Związek Radziecki.] – Németország
újraegyesítése [Németország újraegyesítését
(Deutsche Wiedervereinigung) 1990. október
3-án deklarálták, amikor is a keleti területek
(NDK)
csatlakoztak
a
nyugatiakhoz
(NSZK).]
zjednoczenie partii robotniczych – (dawno, pol.)
munkáspártok egyesülése
zjednoczenie tygrysków [Do pozycji tej
dochodzimy z pozycji misjonarskiej w
której kobieta podnosi obie nogi i
przyciąga je do swojej klatki piersiowej.] –
tigrisek egyesülése (szexpóz) [a nő a lábait
partnere vállára helyezi. Ebben a pózban érik
el a lehető legmélyebb behatolást.
Tartózkodjanak viszont a túl mély
behatolástól, mert az irritálhatja a nő
méhszáját. Ebben a pózban a férfinak kell
igazodnia partneréhez, lassan kell mozognia
és figyelnie kell a rezdüléseket.]
zjednoczenie z Bogiem – egyesülés Istennel [Az
imádság nem más, mint egyesülés Istennel]
zjednoczenie się – összefogás
zjednoczeniowy, -a, -e [1. mający na celu
zjednoczenie kogoś lub czegoś; 2. mający
związek ze zjednoczeniem] – egyesítő,
egyesülő
zjednoczony, -a, -e – egyesült
Zjednoczona Republika Arabska
(ZRA)
[państwo powstałe 1 lutego 1958 roku z
połączenia Egiptu i Syrii. Istniało do 29
września 1961, gdy w Syrii doszło do
przewrotu wojskowego, a proklamowany
8318
po nim rząd tymczasowy ogłosił zerwanie
unii.] – Egyesült Arab Köztársaság [Az
Egyesült Arab Köztársaság, röviden EAK
(arabul ‫ – ةدحتملا ةيبرعلا ةيروهمجلا‬alǦumhūriyya al-ʿArabiyya al-Muttaḥida)
Egyiptom és Szíria uniója volt, amely a
pánarab
nacionalizmus
eszméinek
megvalósulásaként jött létre 1958-ban, majd
1961-ben Szíria kilépésével bomlott fel.
Egyiptom egészen 1971-ig az EAK
megnevezést viselte. Az EAK 1958–1961
között része volt az Egyesült Arab Államok
nevű, Jemennel létesített szimbolikus
konföderációnak is. A szövetség zászlaja
jelenleg Szíria nemzeti lobogója.]
Zjednoczone Emiraty Arabskie, Państwo
Zjednoczonych
Emiratów Arabskich
(‫[ )ادحّرات اتّيبرال اتا ارمإلة‬państwo arabskie na
Bliskim Wschodzie, położone nad Zatoką
Perską i Omańską, składające się z
siedmiu Emiratów: Abu Zabi, Dubaj,
Szardża, Ajman, Umm al-Kajwajn, Ras
al-Chajma i Fudżajra. Graniczy z Arabią
Saudyjską i Omanem.] – Egyesült Arab
Emírségek (EAE); Arab Emírségek [egy
olajban gazdag állam Délnyugat-Ázsiában az
Arab-félsziget
délkeleti
részén.
Hét
emírséget foglal magában: Abu-Dhabi-t,
Ajman-t, Dubaj-t, Fujeira-t, Ras al-Khaimaht, Sharjah-t és Umm al-Quwain-t. 1971 előtt
úgy ismerték őket, hogy „fegyverszüneti
államok”, utalva a britek és néhány arab sejk
közötti 19. századi fegyverszünetre.]
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i
Irlandii Północnej (The United Kingdom of
Great Britain and Northern Ireland, Britain,
UK) [unitarne państwo wyspiarskie
położone w Europie Zachodniej] – Nagy
Britannia és Észak-Írország Egyesült
Királysága (angolul United Kingdom of
Great Britain and Northern Ireland vagy
Britain, a magyar köznapi használatban
többnyire Nagy-Britannia) [nyugat-európai
ország, az Európai Unió tagja. Országrészei
Anglia, Wales, Skócia és Észak-Írország]
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, [ZSL chłopska partia polityczna w Polsce
powstała 27 listopada 1949 z połączenia
"lubelskiego" Stronnictwa Ludowego z
resztkami rozbitego przez komunistów
PSL
„mikołajczykowskiego”.
ZSL
realizowało politykę PZPR wobec wsi.
Partia satelicka PZPR. Na kongresie 27-29
listopada 1989 rozwiązano ZSL i
powołano PSL Odrodzenie, które w maju
1990 połączyło się z PSL Wilanowskie
tworząc dzisiejsze Polskie Stronnictwo
Ludowe.] – (dawno) Egyesült Néppárt v.
Parasztpárt (parasztpárt Lengyelországban)
-
Wersja 01 01 2017.
zjednoczenie świata niebieskiego i ziemskiego –
az égi és a földi világ egyesülése
zjednoczenie i złączenie wody i wina w kielichu
Pana – a víz és a bor egyesülése és
összekapcsolódása az Úr kelyhében
zjednoczyciel – egyesítő, egységesítő ffi
zjednoczyć, zjednaczać [1. złączyć w całość;
2. połączyć w celu wspólnego działania
ludzi, organizacje, siły itp.] – egyesíteni,
egybefogni, összekötni, összevonni
zjednoczyć wysiłki – egyesíteni az erőfeszítéseket
zjednoczyć się [1. złączyć się w całość;
2. połączyć się w celu wspólnego działania]
– egyesülni, összefogni; összefügg
zjednolicenie – egységesítés, egyformává tevés
zjednolicić – egységesíteni, egyformává tenni
zjedzenie – megevés
zjedzony, -a, -e – elfogyasztott, megevett
zjedzony przez mole – molyos, molyrágta
zjełczały, -a, -e [1. taki, który zjełczał;
2. zapomniany, nieaktualny] – (masło,
tłuszcz) megavasodott, avas
zjełczałe masło – avas vaj
zjełczeć [o tłuszczach i olejach jadalnych: zepsuć
się] – megavasodni
zjeść (zjem, zje, zjedzą; zjadł) — zjadać [1. włożyć
pokarm do ust, pogryźć go i połknąć;
2. zużyć wszystko lub zbyt wiele czegoś;
3. pot. o chorobie lub negatywnych
emocjach: wyniszczyć kogoś psychicznie
lub fizycznie; 4. o rdzy, grzybach, molach
itp.: zniszczyć coś; 5. pot. wyrządzić
komuś krzywdę; 6. pot. zmusić kogoś do
milczenia
trafnym
i
złośliwym
argumentem] – elfogyasztani, enni,
megenni,
falatozni,
felfalni;
marni,
megmarni; emészteni; megrágni; megenni,
megemészteni, elnyelni; (átv.) felfalni,
tönkretenni; agyongyötörni; (átv.) felfal vkit
(szemével, szavával)
zjesz trochę sernika? – eszel egy kis szerniket?
zjeść (z kim) beczkę soli – nagyon jól ismerni (vkit)
zjeść coś – megenni vmit
zjeść coś ciepłege – vmi meleget enni
zjeść dobry obiad – jól megebédelni
zjeść drugie śniadanie – megtízóraizni
zjeść kolację – megvacsorázni
zjeść łyżką – kikanalazni
zjeść na psy – (átv.) az ebek harmincadjára jutni;
tönkremenni, elszegényedni
zjeść obiad – megebédelni; megenni v.
elfogyasztani az ebédet
zjeść podwieczorek – meguzsonnázni
zjeść śniadanie – megreggelizni; megenni v.
elfogyasztani a reggelit
8319
zjeść wszystko do czysta – mindent felfalni;
megzabálni, felzabálni; elpusztítani (ételt)
zjeść ze sceny – eltűnni v lemenni a színről, lelépni
a porondról
zjeść zęby na czymś – elkoptatja a fogát vmin;
(átv.) töviről hegyire ismerni v. megismerni
vmit; kijsujjában van vmi
zjeżdzić (zjeżdżę, zjeżdżą; zjedź) – összeutazni,
bejárni
zjeżdzić całe miasto – az egész várost bejárni
zjeżdzić cały kraj – bejárja az országot
zjeżdzić świat – bejárja a világot
zjeżdzić wszystko – összeutazni minent
zjeżdżać [zob. zjechać] – lemenni, leutazni
zjeżdżaj stąd! – tűnés! kopj le! húzz el innen!
zjeżdżalnia [urządzenie do zabawy z pochyloną,
gładką powierzchnią, po której zjeżdża się
na ziemię lub do wody] – csúszda; lépcső,
függőlétra
zjeżdżalnia ratunkowa – mentő- v. szükséglétra
zjeżdżanie – leereszkedés, lecsúszás
zjeżdżęny, -a, -e – összeutazott, bejárt
zjeżyć — zjeżać [1. o zwierzęciu: postawić na
sztorc sierść, pióra, kolce itp.; 2. o silnych
doznaniach psychicznych: spowodować, że
czyjeś włosy stają się sztywne i zaczynają
lekko sterczeć] – felborzolni
zjeżyć się — zjeżać się [1. o włosach, sierści,
piórach, kolcach itp.: podnieść się; 2. o
zwierzęciu: postawić na sztorc sierść,
pióra, kolce itp.; 3. o człowieku: stać się
nieufnym i nieprzystępnym; 4. zezłościć
się]
–
felborzolódni;
felmérgesedni,
megharagudni, haragra lobbanni; felborzolja
a szőrét
zjeżony, -a, -e [taki, który się zjeżył] – felborzolt
zjędrnić (zjędrnię) [uczynić coś jędrnym] –
megerősíteni, megedzeni, megszilárdítani
[uczynić
cerę
jędrną:
az
arcbőrt
megkeményíteni v. ellenállóvá tenni]
zjędrnieć [o ciele, miąższu, liściach, łodygach itp.:
stać się jędrnym] – megerősödni,
megedződni,
megszilárdulni;
megkeményedni
zjonizować [fiz. wytworzyć jony w danym
środowisku] – ionizálni
-
Wersja 01 01 2017.
zjuszyć (zakrwawić) – (közöns.) bevérezni,
összevérezni
zlać — zlewać [1. wylać nadmiar płynu;
2. przelać płyn z wielu naczyń do jednego
naczynia; 3. lejąc jakiś płyn, zmoczyć
kogoś lub coś; 4. o płynie: zmoczyć coś;
5. pot. sprawić komuś lanie] – leönteni,
kiönteni; összeönteni, összefolyasztani; (átv.)
átruházni, locsolni; egyesíteni; elverni, (átv.)
megrakni, elnáspángolni
zlać co na kogo – átruházni vmit vkire
zlać kogo blatem – ostorral megverni v.
megostorozni vkit
zlać ostrożnie kawę – kávét vigyázva leönteni
zlać resztki wina do butelki – összeöntögetni a
maradék borokat v. a bormaradékot az
üvegbe
zlać ulicę wodą – utcát locsolni v. fellocsolni
zlać się (zleje się) — zlewać się [1. o płynach,
rzekach, strumieniach itp.: płynąc,
połączyć się; 2. lejąc płyn, oblać się;
3. oblać siebie wzajemnie jakimś płynem;
4. złączyć się w jedno; 5. posp. oddać
mocz] – egybeolvadni, összeömleni,
összefolyni, egyesülni; (közöns.) bepisilni
zlany, -a, -e – leöntött, fürösztött, locsolt
zlany potem – verejtékkel gyöngyözött
zlasować [zmieszać wapno palone z wodą] –
oltani
zlasować wapno – meszet oltani
zlasować się [o wapnie: ulec zlasowaniu] –
oltódni
zlatać1 [pot. szybko chodząc lub biegając,
zwiedzić wiele miejsc lub obejść jakiś
obszar] – (átv.)
ide-oda futkosni,
végigszáguldani, összerohanni, befutni,
szaladgálni, beszaladgálni
zlatałe, całą wieś – beszaladgáltam az egész falut
zlatać się [pot. zmęczyć się szybkim chodzeniem
lub bieganiem] – kifullasztja magát
zlatać2 (zlatywać)
– (na dół) lerepülni;
végigrepülni, berepülni
zlatynizować [1. poddać kogoś lub coś wpływom
języka łacińskiego lub kultury łacińskiej;
2. nadać formom językowym postać
łacińską] – latinosítani, ellatinosítani,
letinizálni
zlatynizować się [1. ulec latynizacji; 2. o formie
językowej:
zostać
zlatynizowanym]
latinosodni, ellatinosodni, letinizálódni
zlatywać się – összerepülni
zląc się (zlęknę się, zlęknie się; zląk się) [zob.
zlęknąć się] – megijedni, megrémülni;
megrettenni
zlec (zlegnę, zlegnie; zległ) [1. położyć się na
czymś; 2. daw. zachorować obłożnie;
8320
3. daw. położyć się do łóżka na okres
porodu i połogu; też: urodzić dziecko] –
ágynak dőlni, lefeküdni
zlecać [powierzać komuś coś do zrobienia,
polecać komuś wykonanie czegoś] – (komu
co) megbízni (vkit vmivel); rábízni (vmit
vkire)
zlecać komuś wykonanie pracy (regularnych
usług) – (vkivel, vkinél) dolgoztatni
zlecenie
[1. polecenie
wykonania
czegoś;
2. umowa, w której osoba lub instytucja
zobowiązuje się do wykonania jakiejś
pracy] – megbízás, megbízatás, rendelkezés,
rendelvény, parancs, intézkedés, utasítás,
meghagyás, utasítás
zlecenie dostawy – a beszolgáltatás kiutalása
zlecenie giełdowe – tőzsdei megbízás
zlecenie kupna – megbízás vételre
zlecenie państwowe – állami utasítás
zlecenie płatności – fizetési megbízás
zlecenie sprzedaży – megbízás eladásra
zlecenie telefoniczne – telefonon érkező megbízás
zlecenie wypłaty [dokument upoważniający do
podjęcia określonej sumy pieniędzy] –
fizetési megbízás; a kifizetés kiutalása
zleceniobiorca
[przyjmujący
zlecenie]
–
megbízatást,
rendelkezést,
intézkedést,
utasítást végrehajtó
zleceniodawca [dający zlecenie] – megbízó,
rendelkező, utasítást adó
zlecić (zlecę, zleci) — zlecać [powierzyć komuś
wykonanie jakiejś pracy] – megbízni,
meghagyni,
rendelkezni,
parancsolni,
elrendelni, utasítani; (komu co) megbízni
(vkit vmivel); rábízni (vmit vkire)
zlecić uszycie garnituru – öltönyt csináltatni v.
varratni
zlecił mi tę sprawę – rám bízta ezt az ügyet
zlecieć — zlatywać [1. o ptakach, owadach,
samolotach itp.: lecąc, utworzyć gromadę
lub po locie zebrać się w jednym miejscu;
2. spaść skądś; 3. pot. o ludziach i
zwierzętach: zgromadzić się w jakimś
miejscu; 4. o czasie: szybko minąć; 5. pot.
szybko zejść lub zbiec z góry] – lerepülni,
leszállni;
lerohanni;
(spaść)
leesni,
lepottyanni;
lepotyogni;
lezuhanni;
lehuppanni; leszakadni; (átv.) elrepülni
zlecieć się — zlatywać się [1. o ptakach,
owadach, samolotach itp.: przyleciawszy,
zgromadzić się w jakimś miejscu; 2. pot. o
ludziach i zwierzętach: zgromadzić się] –
összefutni, össze-vissza repülni; (közb.)
összefutni; szaladgálásban elfáradni v.
kifáradni
-
Wersja 01 01 2017.
zlecieli się jak na komendę – összefutottak,
mintegy parancsszóra
zlecone [pot. praca zlecona] – rendelt v.
megrendelt v. megbízásból vállalt munka v.
munkák; megbízásos munka
zlecony, -a, -e – megbízott, ajánlott
zlegalizować
–
legalizálni;
törvényesíteni;
hitelesíteni
zlegnąć [zob. zlec] – ágynak dőlni, lefeküdni
zlekceważenie
[(prawo
i
polityka)
zbagatelizowanie]
–
lekicsinylés,
bagatelizálás
zlekceważyć [1. potraktować kogoś lub coś bez
należytego szacunku; 2. nie zwrócić uwagi
na kogoś lub na coś; 3. celowo nie
zauważyć czegoś] – megvetni, lenézni,
lekicsinyelni,
lefitymálni,
lesajnálni,
semmibe venni, lebecsülni, félvállról venni
zlekceważyć dobrą radę – jótanácsot lekicsinyelni
v. semmibe venni
zleksykalizować się [ulec leksykalizacji] –
(nyelvt.) lexikalizálódni
zleksykalizowany, -a, -e [taki, który uległ
leksykalizacji] – lexikalizált
zlemozmywak – mosogató
zleniwiały, -a, -e – ellustult, lusta
zleniwieć [stać się leniwym] – ellustulni
zlep – összeesküvés
zlep muszlowy [zob. muszlowiec] – mészvázas
állatok lerakódása
zlep opłucnej – mellhártya összenövése
zlepek narodowości – (átv.) nemzetiségekből
összeoldott-foldott tömeg
zlepianie
–
összeragasztás,
összeillesztés,
összeenyvezés
zlepianie się ziaren proszku węglowego
(mikrofon) – szénszemek összesülése
(mikrofonban)
zlepić (zlepię) — zlepiać [1. spowodować, że coś
lepkiego, mokrego lub brudnego sklei się;
2. połączyć ze sobą przedmioty za pomocą
kleju, taśmy klejącej itp.; 3. utworzyć
całość, sklejając poszczególne części; 4. nie
dopuścić
do
rozpadu
małżeństwa,
przyjaźni
itp.]
–
összeragasztani,
összeilleszteni,
összeenyvezni;
(átv.)
összetákolni, összecsapni, hevenyészve
összevágni
zlepić się — zlepiać się [skleić się] – leragadni,
összeregadni, egymáshoz ragadni
zlepienie – összeragasztás
zlepienie się – összeragadás
zlepieniec [1. twór złożony z wielkiej liczby
drobnych kryształków; 2. skała osadowa
8321
składająca się z okruchów skalnych] –
törmelékes kőzet, konglomerátum
zlepiony, -a, -e – összeragasztott, egyberagasztott
zlew [metalowa miska przytwierdzona do ściany
i podłączona do rury odpływowej] –
(kuchenny) lefolyó, kifolyó, folyóka, csurgó,
csepegő, kiöntő, mosogató; (rzeki) torkolat,
összefolyás; összeöntés; kiöntés
zlew Dunaju – a Duna torkolata
zlew podwórzowy – udvari lefolyó v. folyóka
zlewać [zob. zlać] – leönteni, kiönteni; (átv.)
átruházni
zlewanie – összeöntés, leöntés, átöntés, lefolyatás,
kifolyatás, áttöltés, lefejtés
zlewanie metali – fémöntés
zlewanie wina z beczki – borfejtés
zlewanie zimną wodą – hideg vízzel való leöntés
zlewisko
[obszar,
z
którego
wody
powierzchniowe spływają do jednego
morza lub oceanu] – torkolat; vízgyűjtő
medence
zlewisko rzeki – folyamtorkolat
zlewka [1. naczynie laboratoryjne w kształcie
szklanki z dziobkiem; 2. płaskodenne,
cylindryczne
naczynie
laboratoryjne
ogólnego
użytku.]
–
laboratóriumi
mérőedény
zlewek [(u Zygmunta Glogera) nazwa polska
cessyi czyli transfuzyi, t. j. sprzedaży swego
prawa, akcyi, skargi czyli przelania na
rzecz osoby drugiej, co winno być zeznane
przed aktami w formie, która się znajduje
u Herburta w języku łacińskim. Nie
można było tylko cedować rzeczy
spornych, wątpliwych, niepewnych. Pani
dożywotnia nie mogła cedować dożywocia,
ale proces mógł być cedowany, jeżeli
polegał na pewnym dowodzie, zapisie.] –
(lat.) cessio, cesszió, követelés átruházás,
engedmény, engedményezés, átengedés;
(lat.) transfusio, transzfúzió
zlewki [pot. resztki płynów i jedzenia zlane do
jednego naczynia] – moslék, keverék,
kotyvalék, lőre, lötty
zlewnik – öntőedény, kiöntő, kifolyó
zlewny, -a, -e – folyó,ömlő, olvasztó, olvasztható
zlewozmywak [zlew kuchenny przystosowany do
zmywania naczyń] – mosogató; kétrészes
konyhai mosogató
zleźć (zlezę, zlezie; zlazł) — złazić [1. powoli i z
trudem zejść lub zsiąść z czegoś; 2. dać się
zdjąć z czegoś lub odejść od czegoś] –
lemászni, lemenni, lejönni; lekopni, lejönni,
leválni; bejárkálni, összejárni
zleźć całe miasto – összemászkálni az egész várost
zleźć z drzewa na dół – lemászni a fáról
-
Wersja 01 01 2017.
zleźć się — złazić się [pot. o ludziach lub
zwierzętach: powoli zgromadzić się w
jakimś miejscu] – összegyűlni
zleżało się mnóstwo bab – rengeteg vénasszony
gyűlt össze
zleżały, -a, -e [1. taki, który stracił swoje
właściwości wskutek zbyt długiego
leżenia; 2. zapomniany i nieaktualny] –
állott, romlott, törékeny
zleżały jedwab – állott v. törékennyé vált selyem
zleżeć się [utracić swoje właściwości wskutek
zbyt długiego leżenia] – fekvéstől elromlani
zleżenie – szülés, kikelés, kikeltetés
zlęknąć się (zlęknę się, zlęknie się; zląkł się)
[1. przestraszyć się; 2. zaniepokoić się o
kogoś lub o coś] – megijedni, megrettenni,
megriadni; megrémülni, elrémülni, aggódni,
félteni vkit
zląkł się o córkę – a lányáért aggódott; féltette a
lányát
zlękniony, -a, -e – megijedt, megrettent, megrémült
zliberalizować [1. przyjąć postawę liberalną;
2. wprowadzić
zasady
liberalizmu
gospodarczego lub politycznego] –
liberalizálni
zlicytować
[1. przeprowadzić
licytację;
2. pozbawić
kogoś
majątku
przez
licytację; 3. sprzedać coś na licytacji] –
árverezni, elárverezni
zlicytować coś – elárverezni vmit
zlicytować kogo – elárverezni vkit
zlicytowanie – elárverezés
zlicytowanie
jego
nieruchomości
–
az
ingatlanának elárverezése
zliczenie – összeadás, leszámítás, megszámlálás
zliczenie wydatków miesięcznych – a havi kiadás
összeadása v. elszámolása
zliczyć — zliczać [obliczyć coś przez dodawanie]
– összeszámolni, megszámolni, összeadni;
leszámolni, megolvasni
zliczyć pieniądze – pénzt számolni v. megszámolni
v. megolvasni
zlikwidować
[1. dokonać
likwidacji;
2. spowodować
zamknięcie
jakiejś
organizacji lub instytucji; 3. euf. zabić
kogoś]
–
likvidálni,
felszámolni,
megszüntetni, folyósítani; feloszlatni; (átv.)
elrendezni, elsimítani
zlikwidować firmę – céget felszámolni
zlikwidować konto – számlát megszüntetni
zlikwidować majątek – felszámolja a vagyonát
zlikwidować przedsiębiorstwo – vállalatot
felszámolni
zlikwidować sklep – boltot v. üzletet bezárni v.
felszámolni
8322
zlikwidować spółkę akcyjną – részvénytársaságot
felszámolni
zlikwiduje spółkę akcyjną – felszámolja a
részvénytársaságot
zlikwidować spór – viszályt v. pert megszüntetni
zlikwidować się [zostać zlikwidowanym] –
felszámolja magát
zlikwidowanie – felszámolás, megszüntetés,
beszüntetés, eltörlés; likvidálás
zlikwidowanie
handlu
pokątnego
–
a
zugkereskedés eltörlése v. beszüntetése
zlim – folyami jelzőcölöp
zlinczować [dopuścić się na kimś linczu] –
meglincselni
zlinieć – vedleni
zlisić [1. zrazić (się), zniechęcić (się), odstręczyć
2. zacząć chodzić własnymi drogami,
przestać bywać w domu 3. gwarowo:
przyzwyczaić się do przychodzenia
dokądś; stać się gdzieś częstym gościem] –
elriasztani, elidegeníteni; otthagyni a
(megbolygatott)
fészket;
gyakran
vendégeskedni
zlisić się (zliszę się, zlisi się) – otthagyja a
(megbolygatott)
fészket;
(átv.)
elkedvetlenedni
zlitować się [okazać komuś litość] – fájlalni,
elérzékenyedni, meghatódni; (nad kim/czym)
megkönyörülni (vkin/vmin); megsajnálni,
megszánni
(vkit/vmit);
kegyelmezni,
megkegyelmezni (vkinek)
zlitować się nad kim/czym – irgalmazni
vkinek/vminek; megszánni vkit/vmit
zlitować się nad nędzarzem – megkönyörül a
nyomorgón
zlitowanie
–
megsajnálás,
megszánás,
megkönyörülés, meghatódás, elérzékenyülés
zlizać (zliźę, zliźe) — zlizywać [liżąc, usunąć coś z
jakiejś powierzchni] – lenyalni, megnyalni
zlodowaciały, -a, -e [1. taki, który zlodowaciał;
2. taki, który stał się zimny jak lód; 3. taki,
który stał się zobojętniały lub oschły] –
megjegesedett, jéggé vált
zlodowacenie1 – megjegesedés, jéggé válás
zlodowacenie2 [1. okres tworzenia się wielkich
lodowców na znacznych obszarach Ziemi;
2. pokrycie lodem pewnych obszarów
powierzchni Ziemi] – (földt.) eljegesedés,
jégkorszak
zlodowacenie czwartorzędowe – negyedkori
eljegesedés
zlodowacieć [1. zamienić się w lód lub pokryć się
lodem; 2. stać się zimnym jak lód;
3. znieruchomieć; 4. stać się zobojętniałym
lub oschłym] – megjegesedni, megfagyni
-
Wersja 01 01 2017.
zlokalizować [1. wyznaczyć miejsce, w którym
coś ma się znajdować lub odbywać;
2. ustalić miejsce, w którym coś lub ktoś
się znajduje; 3. ograniczyć dane zjawisko
do pewnego miejsca] – lokalizálni,
elhatárolni, egy helyre szorítani v. korlátozni
zlokalizować pożar – tüzet lokalizálni
zlokalizować się [wystąpić w określonym
miejscu] – lokalizálódni, elhatárolódni
zlokalizowanie – elhatárolás, egy helyre szorítás v.
korlátozás, lokalizálás
zlokalizowanie właściwego źródła największej
rzeki świata w peruwiańskich Andach – a
a perui Andokban világ legnagyobb folyója
(Amazonas) forrásának elhatárolása
Leżąca w strefie równikowej Amazonka jest
największą rzeką świata zarówno pod
względem wielkości dorzecza (7 050 000
kilometrów kwadratowych), jak i zasobności w
wodę (średni roczny przepływ ok. 180 000
metrów sześciennych na sekundę). Swego czasu
za początkowy odcinek Amazonki uważano
rzekę Maranon, wypływającą z jeziora
Lauricocha, w ostatnich czasach jednak
bardziej przyjęła się teoria rzeki Ukajali,
rodzącej
się
na
południu
Andów
Peruwiańskich.
Amazonka zawsze była uważana za rzekę
krótszą od Nilu. W 1995 roku jednak analiza
map satelitarnych wykazała, że jej długość
wynosi ok. 7000 kilometrów, a więc o ponad
300 kilometrów więcej od Nilu.
zlokautować – munkásokat kizárni, lokautolni
zlokautowanie – munkáskizárás, lokaut, lockout
zlokautowanie robotników fabrycznych – gyári
munkások tömeges elbocsátása
zlot [1. wielkie publiczne spotkanie ludzi, którzy
biorą udział w jakiejś imprezie;
2. gromadzenie się dzikich ptaków w
jednym miejscu] – találkozó, találkozás,
összejövetel, gyűlés, jamboree
zlot czarownic – boszorkányszombat
zlot harcerzy – jamboree; cserkésztalálkozó v.
nagytábor
zlotowy, -a, -e – találkozó-, találkozási,
összejöveteli
ZLP (Związek Literatów Polskich) – Lengyel
Írók Szövetsége; Lengyel Írószövetség
zlustrować – megnézni, végignézni, megszemlélni,
szemlét tartani
zlustrować
urząd
–
hivatalt
vizsgálni,
hivatalvizsgálatot tartani
zlutować [lutując, złączyć metalowe przedmioty
lub ich części] – összeforrasztani,
egybeforrasztani; meghegeszteni
zluzować — zluzowywać [1. pot. zastąpić kogoś
podczas wykonywania jakiejś pracy; 2.
8323
uczynić coś luźniejszym] – engedni,
meglazítani, megereszteni; váltani, leváltani
zluzować się — zluzowywać się [1. pot. zastąpić
jeden drugiego podczas wykonywania
pracy; 2. zostać zluzowanym] – (egymást)
váltani (több műszak esetén munkaidő után);
meglazulni
zluzowany, -a, -e – váltott, leváltott; meglazított
zluzować wartę – őrséget váltani; leváltani az
őrséget
zluźnić
(zluźnię,
zluźni)
–
meglazítani,
megereszteni, megtágítani, megengedni
zluźnić pasek – szíjat megereszteni v. meglazítani
zł., złoty – złoty
zładować [1. zdjąć z czego ładunek; 2.
doprowadzić do porządku, naprawić] –
kirakni, kirakodni; rendbehozni
złagodniały, -a, -e [taki, który złagodniał] –
megenyhült, megszelidült
złagodnieć
[1. stać
się
łagodnym
lub
łagodniejszym; 2. o rysach twarzy,
spojrzeniu, głosie itp.: stracić surowość;
3. o jakimś gwałtownym zjawisku: stracić
na sile, na intensywności; 4. o czyjejś
opinii, ocenie: stać się mniej krytycznym;
5. o czyichś ruchach: stać się mniej
gwałtownym, wolniejszym] – meglágyulni,
enyhülni,
megenyhülni,
megszelidülni,
szelídülni, lecsillapodni; felengedni
złagodzenie – enyhítés, enyhülés, könnyebbítés,
lecsillapítás, szelídítés, lágyítás
złagodzenie kary – a büntetés enyhítése
złagodzić — złagadzać [1. uczynić łagodnym lub
łagodniejszym;
2. uczynić
mniej
intensywnym] – csillapítani, letompítani,
lecsillapítani;
enyhíteni,
megenyhíteni,
mérséklni; lágyítani, szelídíteni
złagodzić ból – fájdalmat enyhíteni v. csillapítani
złagodzić gniew – haragot enyhíteni
złagodzić karę – enyhíti a büntetést
złagodzony, -a, -e [pozbawiony intensywności,
ostrości] – csillapított
złajać (złaję, złaje) [daw. ostro kogoś zganić] –
lehordani, rászólni, rendreutasítani, korholni,
megdorgálni; gáncsolni; szidalmazni
złajdaczeć – elzülleni, elléhásodni, ledér,
kicsapongó, könnyelmű lesz
złajdaczyć – könnyelművé, léhává, ledérré v.
rendetlenné tenni vkit
złajdaczyć przez innych łajdaków – más léhák
által könnyelművé válni
złajdaczyć się – elzülleni, elléhásodni, ledér,
kicsapongó, könnyelmű lesz
-
Wersja 01 01 2017.
złakniony, -a, -e [1. odczuwający głód lub
pragnienie; 2. bardzo czegoś pragnący] –
kiéhezett, sóvárgó, mohón kívánó
złakomić się (złakomię się) [1. pot. ulec chęci
zjedzenia
czegoś;
2. ulec
pokusie
posiadania czegoś] – kedvet kap vmire
złakomieć – nyalánk, torkos lesz
złakomienie się – kedv vmire
złamać (złamię, złamie) [1. naciskając, uderzając,
zgniatając itp., rozdzielić coś na dwie
części lub trwale zgiąć; 2. pokonać jakieś
przeszkody, czyjś opór, strach itp.;
3. wywołać u kogoś przygnębienie;
4. zmusić kogoś do zrobienia czegoś;
5. naruszyć prawo, obietnicę lub jakieś
zasady; 6. uformować kolumny tekstu w
książce lub gazecie] – törni, eltörni,
összetörni, letörni, eltörni, széttörni (vmit),
megtörni (vkit); megtörni; megszegni,
megtörni, megbontani; letörni, megtörni;
(prawo) megszegni; felforgatni; (pl. háború)
kitör
złamać czyjś upór – legyőzi v. megtöri vkinek az
ellenállását
złamać dane słowo – megszegi adott szavát
złamać drzewko – kis fát letörni
złamać gazetę – betördelni az újságot
złamać kark – nyakát töri v. szegi
złamać komu serce – összetöri vki szívét
złamać klauzurę – klauzúrát megsérteni
złamać laskę – széttöri a sétabotot
złamać mir – megtörni az egyezséget
złamać nogę – eltöri a lábát
złamać obietnicę – megszegi az ígéretét
złamać opór – megtörni az ellenállást
złamać post – megszegni a böjtöt
złamać prawo – megszegni v. áthágni a törvényt
złamać przepis – szabálysértést követ el;
jogszabályt v. előírást megszegni, megsérteni
złamać przymierze – szövetséget szeg v. tör v.
bont
złamać przyrzeczenie – megszegni az ígéretet
złamać przysięgę – esküt szegni; megszegni az
esküt
złamać rękę – kezét töri
złamać skład drukarski – (nyomd.) tördelni
złamać słowo – megszegi adott szavát v. igéretét
złamać sobie kark – kitöri a nyakát; nyakát töri
złamać sobie nogę – eltöri a lábát
złamać sobie obojczyk – eltöri a kulcscsontját
złamać sobie rękę – eltöri a kezét
złamać strajk – sztrájkot törni
złamać ślub – megszegni a fogadalmat
złamać umowę – a szerződést megszegni
8324
złamać wiarę – hitszegővé v. hűtlenné lenni;
megszegni a hűséget
złamało go nieszczęście – a balszerencse letörte
złamać się [1. zostać złamanym; 2. pot. zrobić
coś, do czego zostało się zmuszonym] –
(vmi) törni, eltörni, letörni, össszetörni; (np.
ząb) kitörni; töri magát, összeroskad,
öszeomlik, összeroppan
złamanie [1. miejsce, w którym złamała się kość;
2. (łac. fractura) całkowite przerwanie
ciągłości kości (gdy dochodzi do
przerwania niecałkowitego określa się je
jako nadłamanie, łac. infractio).] – törés,
eltörés, összetörés, eltörés, széttörés,
megtörés;
kitörés;
(átv.)
megszegés,
megsértés, letörés
złamanie kości – csonttörés (fractura ossis)
[fractura ossis sanata – wyleczone złamanie
kości]
złamanie (kości) z przemieszczeniem [złamanie
kości, której końce ulegają przesunięciu] –
áttételes csonttörés
złamanie nogi – lábtörés
złamanie otwarte [złamanie, wskutek którego
złamana kość przebija skórę] – nyílt törés
złamanie podstawy czaszki – koponyaalapi törés
złamanie przepisu – szabálytalanság, szabálysértés
złamanie przepisów – szabálytalanság
złamanie przepisu – szabálysértés
złamanie przysięgi – esküszegés
złamanie ręki – kartörés
złamanie słowa – szószegés
złamanie umowy – szerződésszegés
złamanie wiary – hitszegés
złamanie zamknięte [złamanie kości nie
powodujące uszkodzenia skóry] – (zárt)
törés
złamany,
-a,
-e
[1. przygnębiony;
też:
wyrażający przygnębienie; 2. o kolorze:
zawierający domieszkę innej barwy] – tört,
törött, eltört, összetört, megtört; elnyomott,
tönkrement
złamana kończyna dolna – törött láb
złapać (złapie) [1. uchwycić kogoś lub coś;
2. pozbawić człowieka lub
zwierzę
wolności; 3. o uczuciu lub doznaniu
fizycznym: wystąpić nagle i dać się silnie
odczuć;
4. o
zjawisku
przyrody,
kataklizmie itp.: wystąpić nieoczekiwanie;
5. pot. zachorować na coś; 6. skontaktować
się lub spotkać się z kimś; 7. zastać kogoś
na
wykonywaniu
nieuczciwej
lub
wstydliwej czynności; 8. dostać pracę,
ocenę w szkole itp.] – elkapni, megfogni,
elfogni,
(kogo)
elcsípni,
rajtakapni,
megragadni (vkit); kézre keríteni (vkit)
-
Wersja 01 01 2017.
złapać audycję radiowę – rádióadást elkapni
złapać co – odakapni vmihez
złapać dwóję (w szkole) – beszerez egy kettest,
becsúszik egy kettes (iskolában)
złapać gumę – (biz) defektet kapni
złapać haczyk – bekapja a horgot
złapać (kogo) na gorącym uczynku – tetten érni
vkit
złapać gumę – defektet kapni
złapać kogo na gorącym uczynku – tetten érni
(vkit); lecsapni (vkire)
złapać kogo na kłamstwie – rajtakapni vkit a
csaláson
złapać kogo w domu – otthon találni vkit
złapać kogo za słówko – szaván fog vkit
złapać kogoś na gorącym uczynku – tetten érni,
rajtakapni vkit
złapać kogoś na kradzieży – lopáson érni vkit
złapać kogoś na ściąganiu – rajtakapni vkit a
puskázáson
złapać na gorącym uczynku – tetten érni
złapać rybę – halat fogni
złapać stację – adót (rádión) befogni
złapać ucho – fülön csípni, fülön fogni vkit
złapać za kij – botot ragadni
złapać złodzieja – tolvajt megfogni v. elfogni
łapać złodzieja! – tolvaj!
złapał go kurcz – görcsöt kapott; begörcsölt,
görcsei vannak
złapał na gorącym uczynku – tettenérni
złapać się [1. położyć ręce na jakiejś części
swojego ciała; 2. chwycić jeden drugiego;
3. o zwierzętach: dać się schwytać w
pułapkę; 4. dać się oszukać; 5. uświadomić
sobie, że postępuje się lub myśli w
określony sposób; 6. pot. zacząć coś robić]
– hagyja magát vmin rajtakapni, felsülni,
rajtaveszteni, csalódni; megfogja magát
złapać się za głowę – fejéhez kap v. megfogja a
fejét
złapał się, jak mucha na lep – lépre ment
złasować – torkoskodni, nyalakodni
złazić (złażę; złaź!) [I. zob. zleźć; II pot. łażąc,
obejść wiele miejsc lub jakiś obszar] –
lemászni, lekúszni, lecsúszni; (dokoła)
körülcsúszkálni; hullani, lehullani, lejönni
złazić się – kifáradni a mászkálástól
złączać się [zob. złączyć się] – összekapcsolódni
złącze [1. miejsce połączenia części jakiejś
konstrukcji, jakiegoś urządzenia itp.;
2. element łączący te części; 3. zob.
interfejs] – (műsz.) illesztés, csatlakozás;
határ; csatlakozó



8325






Złącze BNC - Niewielkie złącze do kabla
koncentrycznego z obudową zamykaną po
przekręceniu o połowę. BNC to skrót od
Bayone-Neull-Concelman. — BNC (Bayonet
Nut Connector) [Koaxiális bajonettzáras
kábel csatlakozó. A vékony Ethernetnél
használt csatlakozó.]
Złącze DIX - Złącze wykorzystywane w
gniazdach AUI i w kablu do podłączania
urządzenia odbiorczo-nadawczego. — DIX
csatlakozó [A DEC, Intel és Xerox cégek
(együtt: DIX)]
Złącze IBM typu l - Złącze wykorzystywane
w przypadku kabla z dwuparową skrętką
ekranowaną stosowanego w sieci Token
Ring.
Złącze MIC (Medium Interface Control) Złącze MIC zostało przyjęte przez ANSI
jako części architektury FDDI. Złącze MIC
zawiera dwa włókna światłowodowe i jest
zaprojektowane tak, by nie można było
podłączyć złącza MIC w niewłaściwy
sposób. – MIC csatlakozó
Złącze N - Złącze o dużych rozmiarach
stosowane
w
przypadku
kabla
przeznaczonego dla grubego Ethernetu. – N
csatlakozók
Złącze SMA - Typ złącza światłowodowego
wykorzystywany intensywnie w instalacjach
telefonicznych przed wprowadzeniem do
użycia złącz ST. Nadal jest popularne.
Nazwa jest skrótem nazwy Sub-Miniature
Assembly. – SMA csatlakozó
Złącze ST - Złącze światłowodowe
opracowane przez firmę AT&T i stanowiące
jej znak handlowy. Jest to typ złącza
najczęściej wykorzystywany w sieciach
lokalnych opartych na światłowodach. Skrót
pochodzi od słów Straight Tip. – ST
csatlakozó
Złącze T - Złącze w kształcie litery T do
podłączania kabla koncentrycznego, które
łączy ze sobą dwa kable w cienkim
Ethernecie, równocześnie udostępniając
trzecie złącze podpinane do karty sieciowej.
– T-csatlakozó
Złącze typu Tap - Złącze, które jest
podłączane do kabla bez blokowania
sygnałom przejścia przesyłanym w kablu. –
TAP csatlakozó
złączenie [1. zob. koniunkcja w zn. 1.; 2. zob.
złącze w zn. 1.] – 1. konjukció; 2.
összecsatolás, összekapcsolás; összefoglalás;
összevonás, összetevés, egyesítés
złączka rurowa – csőidom
złączka z gwintem stożkowym – csőcsatlakozó
złączki
[to
wyroby
elektroizolacyjne,
przeznaczone
do
połączenia
toru
prądowego dwóch odcinków przewodów
elektroenergetycznych niskiego napięcia.
Połączenia tego dokonuje się za pomocą
zacisków
lub
innych
elementów
-
Wersja 01 01 2017.
przyłączeniowych, umieszczonych na
końcach toru.] – csatlakozó [Mechanikai
kontaktus útján galvanikusan elektromos
kapcsolatot biztosító alkatrész; amely a rajta
átfolyó áram, illetve a kapcsain eső
feszültség, továbbá az üzemi frekvencia
függvényében
különböző
kialakítású
(kapcsos, sarus, tűs…) lehet. Kialakítása
még függ különböző ipari szabványoktól,
illetve biztonsági előírásoktól.]
złączyć — złączać [1. spoić elementy, części w
całość; 2. zbliżyć coś, aż do zetknięcia się z
czymś; 3. spowodować powstanie więzi
między
ludźmi]
–
összekapcsolni,
összecsatolni,
összefogni,
összetenni,
összekötni, egyesíteni; összefűzni
złączyć kraje – országokat egyesíteni
złączyć się [1. o elementach, częściach: utworzyć
całość; 2. o dwu lub więcej rzeczach:
zostać zetkniętym ze sobą; 3. połączyć
wysiłki i wspólnie coś robić] –
összecsatolódni,
összekapcsolódni,
összevonódni, összetevődni, egyesülni
złe [1. zob. zło w zn. 1, 2, 3.; 2. daw. zły duch] –
rossz, baj; (átv.) ördög
złej jakości – rossz minőségű
zło [1. to, co jest niezgodne z zasadami etyki; 2.
czyn, wydarzenie wyrządzające komuś
krzywdę; 3. brak szczęścia; 4. daw. w
wierzeniach ludowych: działania złej siły]
– rossz, gonoszság, baj
zło konieczne – szükséges rossz
zło świata – a világ gonoszsága
złocenie [złocony element dekoracyjny] –
bearanyozás, aranyozás
złocić
[1. pokrywać
powierzchnię
czegoś
warstwą złota lub malować na złoty kolor;
2. nadawać czemuś złotą barwę] –
aranyozni, bearanyozni, arannyal befuttatni,
megaranyozni
złocić się [odbijać od tła złotym kolorem] –
bearanyozódni
złocień [zob. chryzantema] – (növ.) aranyvirág
złocień maruna (Tanacetum parthenicum) [roślina
ogrodowa o niedużych, biało-żółtych
kwiatach] – Őszi margitvirág (Tanacetum
parthenicum v. Chrisanthmum parthenicum)
złocień
właściwy
(zob.
margerytka)
Chrysanthemum maximum ('óriás vagy kerti
margitvirág')
Złocień wielki = Jastrun wielki (Chrysanthemum
maximum, syn. Leucanthemum maximum)
[Nazywany potocznie margaretką, to
bylina dorastająca nawet do 1m
wysokości, o pięknych białych kwiatach z
żółtym środkiem.] – Óriás vagy kerti
margitvirág (Chrysanthemum maximum)
8326
złocisto – aranyosan
złocistorudy, -a, -e [rudy o złocistym odcieniu
lub połysku] – aranyvörös
złocistość
–
aranyosság,
aranyszínűség,
aranycsillogás
złocisty, -a, -e [1. mający barwę złota lub złoty
połysk; 2. zrobiony ze złota lub pozłacany;
3. daw. przetykany złotymi nićmi] –
aranyos, arany-, aranyozott, bearanyozott,
aranyszínű, aranycsillogású
złocisz [pot. moneta o wartości jednego złotego] –
egy arany értékű pénz
złociście, złocisto – aranyosan
złociuchny, -a, -e; złociutki, -a, -ie – aranyos
złociutki, -a, -e – aranyoska
złocony, -a, -e – aranyozott, bearanyozott, arannyal
bevont
złoczyńca [osoba, która popełniła przestępstwo]
– gonosztevő, gazember, bűnőző ffi
Złoć (Gagea Salisb.) [1. bylina cebulkowa z
rodziny liliowatych; złoć żółta - pospolita
w lasach i zaroślach, kwitnie wczesną
wiosną; 2. rodzaj roślin z rodziny
liliowatych. Należy do niego ok. 90
gatunków występujących w Europie, w
północnej Afryce i Azji. Największe
zróżnicowanie gatunków występuje w
basenie Morza Śródziemnego oraz w Azji
Środkowej. Do polskiej flory należy 5
gatunków.] – (növ.) tyúktaréj
złodziej [ten, kto kradnie], złodziejka – tolvaj
(ffi/nő)
Złodziej
[(u Zygmunta Glogera)
Statut
Kazimierza Wielkiego orzeka, iż złodziej,
który w nocy zboża kradnie, ma być
pojmany, a gdyby był zabity, przepada.
Jeśli zaś konia ukradnie, a kmiecie nie
chcą gonić, sami go zapłacić będą musieli.
Gdy śpiącemu co ukradnie, za przysięgą
aktora karany być ma. O złodziejstwo
trzykroć w sądzie przekonany, choćby
szkodę wrócił, przecię infamii podlega i
żadnego dostojeństwa mieć nie może. O
kradzież oskarżony ale nie przekonany,
jeśli mu się świadkami wywieść każą a w
świadectwie jedenby „mu ustał”, stronie
zadosyć uczyniwszy, infamii nie podlega.
-
Wersja 01 01 2017.
Człowiek dobrej sławy, o złodziejstwo
posądzony,
przysięgą
odwieść
się
(uniewinnić)
może.
W
r.
1443
postanowiono, iż złodzieje i łupieżcy
oczyszczać się muszą tak wielką liczbą
świadków, jakby szlachectwa swego
dowieść musieli. Złodziejów zaś, którzy na
pierwszym, wtórym i trzecim roku nie
chcą
stanąć,
dobra
do
skarbu
królewskiego mają być brane. W r. 1505
uchwalono, iż słudzy gonić muszą
złodzieja za rozkazaniem pańskiem,
inaczej bezecni się stają. Szlachcic, o
złodziejstwo trzykroć w regestr wpisany,
jako infamis imany być może. W r. 1588
uchwalono, iż złodzieja sługę rękodajnego
choćby szlachcica wolno panu pojmać i
uwięzić.
(Rękodajnymi
nazywano
pokojowców, którzy mogli podawać rękę
panu, gdy siadał na wóz lub miejscu
niebezpiecznem).] – (daw) tolvaj
Złodziej! – tolvaj!
złodziej dobrał się do kasy – a tolvaj feltörte a
pénztárt
złodziej domowy – házitolvaj
złodziej gwizdnął mi zegarek – a tolvaj megcsapta
v. elemelte az órámat
złodziej
kieszonkowy
[złodziej
kradnący
pieniądze
i
drobne
wartościowe
przedmioty z kieszeni, torebek itp.] –
zsebtolvaj, zsebmetsző
złodziej patentowany – hivatásos bűnöző
złodziej samochodu – autótolvaj
złodziej upędził krowę – a tolvaj elhajtotta tehenet
złodziej zakradł się do mieszkania – a tolvaj
belopódzott v. belopakodott a lakásba
złodziej zwiał z więżienia – a tolvaj megszökött a
börtönből
złodziejaszek [zdrobnienie od: złodziej] – kis
tolvaj; (tréf.) gazember, zsebmetsző, csaló,
tolvaj, gézengúz
złodziejka [kobieta kradnąca] – tolvaj (nő)
złodziejski, -a, -ie – tolvajzłodziejsko – tolvaj módra
złodziejstwo [1. profesja, proceder złodzieja; 2.
kradzież] – lopás, tolvajság, tolvajlás;
tolvajkodás, tolvaj mesterség; (dot. wysokich
cen) rablás
złogi [coś, co zalega, odkłada się gdzieś] –
lerakódás
złoić (złoję, złoi) [pot. sprawić komuś lanie] –
elpáholni,
elrakni
vkit;
megverni,
megbotozni
złoić kogo kijem – (átv.) bottal megverni v.
megbotozni vkit
złojony, -a, -e – elpáholt, megvert
złom
8327
[1. niepotrzebne, zużyte przedmioty
metalowe, pojazdy, maszyny lub odpady
poprodukcyjne zbierane jako surowiec
wtórny;
2. lekcew.
o
urządzeniu,
pojeździe: nienowoczesny lub zużyty;
3. blok skalny; 4. odłupany kawał skały
lub lodu; 5. połamane drzewo lub gałąź
odłamana na skutek silnego wiatru, gradu,
szadzi itp.] – letört darab, törmelék,
hulladék; szikla, sziklatörmelék, szikladarab;
fém- v. vashulladék, fémhulladék
złom żelazny – ócskavas, fémhulladék
złomować [1. przeznaczać coś na złom;
2. składować i przerabiać złom] –
hulladékká
nyilvánítani,
hulladékká
feldolgozni
złomowisko
[1. miejsce
składowania
i
przerabiania złomu; 2. nagromadzony
złom] – roncstelep, ócskavasgyűjtő telep
złomy czerwonego granatu – vörösgránát
törmelék v. szikladarab
złorzecznie – átkozás, szidás, átkozódás,
szidalmazás
złorzecznik – átkozó, átkozódó, szidó ffi
złorzeczyć [1. życzyć komuś czegoś złego;
2. przeklinać kogoś lub coś] – (komu)
átkozni, megátkozni, elátkozni (vkit); szidni,
rosszat kívánni vkinek
złorzeczenie [słowa, którymi ktoś złorzeczy] –
megátkozás, elátkozás; átok
złorzeczony, -a, -e – ingerelt, felbosszantott
złoszczenie – bosszantás, felingerlés, haragra
gerjesztés
złoszczenie się – bosszankodás, ingerültség,
haragra gerjedés
złościć (złoszczę, złości) [wywoływać w kimś
złość] – bosszantani, ingerelni, felingerelni,
dühíteni, haragba hozni; mérgesíteni;
pukkasztani
złości mnie jego lenistwo – bosszant engem az ő
butasága
złościć się [wpadać w złość] – bosszankodni,
haragudni, mérgelődni, dühöngeni, orrolni;
felingerlődni; megpukkadni; toporzékolni
złościć się na kogo – boszankodni v. haragudni
vkire
złość [silne uczucie wzburzenia, gniewu lub
wrogości często połączone z agresją] –
gonoszság, rosszaság; (gniew) düh, harag,
neheztelés,
méreg,
bosszankodás;
rosszindulat
złość go dławi – (átv.) fojtogatja a méreg
złość go porywa – elragadja a harag
złość jest złym doradcą – a harag rossz tanácsadó
złość mnie rozsadza – (átv.) megpukkadok a
méregtől, szétvet a méreg
-
Wersja 01 01 2017.
złość piękności szkodzi – a harag árt a szépségnek
złość ukryta i jawna – elfojtott és kitörő düh
złośliwie – rosszindulatúan, rosszakaratúan,
rosszmájúan,
gúnyosan,
gunyorosan,
csipkelődően, csipkelődve
złośliwie mu dogryzł – rosszindulatúan belemart
złośliwie
triumfować
–
rosszlelkűen
v.
kárörvendően ujjongani, diadalmaskodni
złośliwiec [pot. złośliwa osoba]; złośliwostka –
rosszakaró; rosszmájú, gonosz, rosszlelkű,
rosszindulatú; gúnyolódó, csipkelődő (ffi/nő)
złośliwość – rosszmájúság, gonoszság, rosszindulat,
rosszakarat, rosszlelkűség; bosszúság, harag,
gúny; csípős megjegyzés; epésség
złośliwość rzeczy martwych – a tárgyak bosszúja
złośliwy, -a, -e [1. lubiący sprawiać innym
przykrość; też: wyrażający takie intencje;
2. zaskakujący w przykry sposób; 3. o
chorobie, schorzeniu: zagrażający życiu
lub często nawracający] – gonosz,
rosszindulatú,
rosszakaratú,
rosszmájú,
rossz; veszekedő, csipkelődő, csípős,
gúnyos, élcelődő, kaján; (med.) malignus,
rosszindulatú
złośliwa uwaga – gonosz v. rosszindulatú
megjegyzés
złośliwe docinki wprowadzają dysharmonię –
csípős megjegyzések elrontják a jó
hangulatot
złośliwe oprogramowanie, malware (z ang.
malicious software) [wszelkie aplikacje,
skrypty itp. mające szkodliwe, przestępcze
lub złośliwe działanie w stosunku do
użytkownika komputera. Problem dotyczy
przede
wszystkim
komputerów
pracujących w środowisku Microsoft
Windows.] – Malware
(MALicious
softWARE) [Az angol malware kifejezés az
angol malicious software (rosszindulatú
szoftver)
összevonásából
kialakitott
mozaikszó.]
złośliwy człowiek – rosszakaró
złośliwy język – csípős v. gonosz nyelv
złośnica – hárpia, fúria
złośnik [pot. mężczyzna łatwo wpadający w
złość] – hirtelenharagú, epés, őrjöngő ffi;
méregzacskó, pukkancs
złotawiec – aranybogár
złotawo – aranyosan
złotawy, -a, -e [przypominający kolor złota lub
mający
złoty
odcień]
–
aranyos,
aranybahajló (szín), aranysárga
złotko [1. pieszczotliwa forma zwracania się do
osoby bliskiej; serdeczna forma zwracania
się do bliskiej osoby; 2. o bliskiej osobie; 3.
zdrobnienie od złota; 4. nieprzezroczysta
8328
folia pokryta cienką warstwą metalu o
złotym kolorze; potocznie: cynfolia,
staniol, pozłotka, pozłotko] – (bec)
aranyoska
złotnictwo [1. sztuka złotnicza; zawód złotnika;
2. Do dziejów złotnictwa w Polsce i o
wyrobach złotych, znajdujących się w
naszym kraju, mamy sporo wiadomości w
wydanem przez Al. Przezdzieckiego i E.
Rastawieckiego
w
Warszawie
pomnikowem dziele: „Wzory sztuki
średniowiecznej w dawnej Polsce”.] –
ötvösség, ötvösmesterség, aranyművesség
złotniczka – az ötvös felesége, aranyműves (nő)
złotniczka i córka hugenockiego złotnika – a
hugenotta aranyműves felesége és leánya
złotniczy, -a, -e – aranyműves-, ötvös-; (jubiler)
ékszerészzłotnicza robota w kratkę – recézett aranyműves
munka
złotnik [rzemieślnik wyrabiający ozdobne
przedmioty i biżuterię ze złota i innych
cennych kruszców] – aranyműves, arany- és
ezüstműves, ötvös; (jubiler) ékszerész
złoto
[1. pierwiastek
chemiczny,
metal
szlachetny o żółtej barwie, używany do
wyrobu
biżuterii,
przedmiotów
ozdobnych, monet itp.; 2. przedmiot ze
złota lub pozłacany; 3. złoty medal;
4. złoty odcień lub połysk czegoś; 5. daw.
złote monety; 5. symbolizuje Boskość,
chwałę Bożą. Skrzynia (Arka) i
przynależność powleczone były złotem. W
świątyni Salomona było mnóstwo złota.
Umiejętność lepsza jest niż złoto. Dobre
imię również jest lepsze niż złoto. Złoto nie
wybawi. Poganie budowali bałwany ze
złota. Apostoł Paweł nie pożądał ani
srebra ani złota, ale własnymi rękoma
pracował dla utrzymania siebie w wielkim
dziele
ewangelizacyjnym.
Inaczej
postępują dzisiaj inni, którzy budują sobie
milionowe pałace za pieniądze zebrane od
naiwnych ludzi, którym się podobno głosi
Ewangelię. Musimy się wystrzegać
fałszywych proroków.] – arany; arany
medál v. pénz
Złoto (Au, łac. aurum) [pierwiastek chemiczny,
metal przejściowy, o liczbie atomowej 79.
Złoto występuje w skorupie ziemskiej w
ilości 1,1·10-3 ppm. Występuje ono w
przyrodzie w stanie rodzimym. Jest
symbolem bogactwa.] – arany [a
természetben elemi állapotban előforduló, a
történelem kezdetei óta ismert, jellegzetesen
sárga nemesfém, a periódusos rendszer 79.
eleme. Vegyjele Au. Latin neve: Aurum]
-
Wersja 01 01 2017.
złoto amerykańskie [zob. kupror] – Cuprum; réz,
amerikai arany
złoto blaszkowe – lemezarany
złoto ciągnione – aranyfonál
złoto dukatowe [złoto bez domieszek] – dukát
arany
złoto dwudziestokaratowe – húszkarátos arany
złoto kute – vert arany
złoto lane – színarany
złoto listkowe – aranyfüst
złoto listkowe [cieniutkie blaszki złota używane
do barwienia tłoczeń w oprawach książek,
linii rytych w kamieniu itp.] – leveles arany
złoto malarskie – festőarany; aranyozáshoz
használt arany tabletták
złoto obrączkowe – színarany
złoto płatkowe – aranyfüst; laparany
złoto spadło w cenie – az arany ára v. értéke
csökkent
złoto w sztabie a. szatabch – rúdarany
złoto, złoty, ze złota, pozlacany – arany
złoto[1. pierwszy
człon
przymiotników
złożonych wskazujący na złoty odcień
barwy określonej przez drugi człon
złożenia, np. złotobrązowy, złotorudy, lub
na złoty kolor tego, co nazywa drugi,
rzeczownikowy człon złożenia, np.
złotokłosy, złotowłosy; 2. pierwszy człon
przymiotników złożonych wskazujący na
występowanie w czymś złota; 3. pierwszy
człon
rzeczowników
złożonych
informujący, że to, co nazywa drugi,
rzeczownikowy człon złożenia, ma złoty
kolor lub zawiera złoto] – aranyzłotobrew; złotopstrąg [Saibling (złotopstrąg)
jest rybą słodkowodną odławianą w
miejscowych strumieniach, która smakuje
podobnie jak pstrąg.] – aranypisztráng
Saibling, Salbling, vagyis vándorszemling
pisztrángféle
[magyarországi
vizekben
elvétve fordul elő (például a Bihar megyei
Sinka és Vajdafalva halászóvízeiben említik
őket. Inkább az alpesi patakokra jellemző.
Hasonlóan az angolnához előkelő halfajta
lehetett, mivel Batthyány I. Ádám is
beszereztetett leánya lakodalmára belőle.]
złotodajny,
-a,
-e
[1. zob.
złotonośny;
2. przynoszący duże zyski] – aranytartalmú
złotodajne pokłady – aranytartalmú rétegek
złotogłowy, -a, -e – brokátszerű, arannyal szőttzłotogrzywy, -a, -e – aranysörényű
złotokap [ozdobny krzew o złocistożółtych
kwiatach zebranych w długie, zwisające
grona] – aranyeső, sárgaakác
8329
Złotokap, złotodeszcz (Laburnum Fabr.) [rodzaj
roślin z rodziny bobowatych obejmujący
kilka gatunków małych drzew lub
krzewów. Gatunkiem typowym jest
Laburnum anagyroides Medik.] – aranyeső
(Laburnum) [a hüvelyesek (Fabales)
rendjéhez, ezen belül a pillangósvirágúak
(Fabaceae) családjához tartozó nemzetség.
Magyar
nevét
aranysárga,
lecsüngő
fürtvirágzatáról kapta. Két faj tartozik ide, a
havasi aranyeső (Laburnum alpinum) és a
közönséges
aranyeső
(Laburnum
anagyroides). Kerti növényként általában az
ezek keresztezésével kapott hibridet, a
hosszúfürtű
aranyesőt
(Laburnum
×
watereri) ültetik, amely gyakran meddő. Ez
utóbbi leggyakoribb fatája a 'Vossii', akár 50
cm-es is meghaladó virágzatokkal.]
Złotokap pospolity; Złotokap zwyczajny,
Złotokap pospolity (Laburnum anagyroides
Medik. = Cytisus laburnum) [gatunek
małego drzewa lub wysokiego krzewu
należący
do
rodziny
bobowatych.
Pochodzi
z
południowo-wschodniej
Europy. W Polsce nie występuje dziko,
jest uprawiany jako roślina ozdobna. Jest
jednym z kilku najpospolitszych w
Europie krzewów trujących!] – közönséges
aranyeső (Laburnum anagyroides) [a
kétszikűek (Magnoliopsida) osztályának a
hüvelyesek (Fabales) rendjéhez, ezen belül a
pillangósvirágúak (Fabaceae) családjához
tartozó faj. Kerti növényként általában a
Laburnum nemzetség másik fajával, a havasi
aranyesővel alkotott hibridjét, a hosszúfürtű
aranyesőt (Laburnum × watereri) ültetik.]
Złotokap pospolity
złotokłosy, -a, -e [mający złote kłosy] –
aranykalászú, aranykalászos
złotokwiat
(Dimorphotheca
aurantiaca)
–
aranyvirág
(Dimorphotheca
pluvialis,
aurantiaca)
złotolej [po łacinie aurifaber – złotnik, złotarz,
mistrz złotniczy, po dzisiejszemu jubiler] –
(daw) aranyműves
-
Wersja 01 01 2017.
złotolitka (Chrysididae) też maleństwo, chociaz ta
akurat jest wielka- 6 mm ma :P ,
kleptopasożyt pszczół i os] – (áll.)
fémdarázs
złotolity, -a, -e [1. przetykany złotą nicią;
2. zrobiony ze złota lub pozłacany;
3. mający kolor złota; 4. ze złota ulany,
złoty, ze złotogłowu] – aranyból öntött,
arannyal kihímezett
złotonośny, -a, -e [obfitujący w złoto] – aranyban
gazdag v. bő
złotook [owad o smukłym, zielonkawym ciele,
przezroczystych skrzydłach i mieniących
się złoto oczach] – (áll.) fátyolka
Złotook drapieżny (Chrysoperla carnea) [złocistozielony owad o dużych oczach i długich
przejrzystych skrzydłach, należący do
rodziny złotookowatych] – közönséges
zöldfátyolka (Chrysoperla carnea)
Złotook pospolity, Chrysopa vulgaris owad
należący do rzędu sieciarek (Chrysopidae).
Rozpiętość skrzydeł do 35 mm.] Közönséges aranyszemű fátyolka (Chrysopa
vulgaris Schnd.)
złotooki, -a, -ie [mający złote oczy] – aranyszemű
złotopióry, -a, -e – aranytollú
Złotopióry (złotkowate) (Galbulidae) [rodzina
ptaków z rzędu dzięciołowych. Obejmuje
gatunki
zamieszkujące
polany
w
tropikalnych lasach deszczowych, zarośla
na obrzeżach lasów i brzegi zbiorników
wodnych, porośniętych drzewami i
krzakami. Występują od Ameryki
Południowej do Meksyku.] – jakamárfélék
(Galbulidae) [a madarak osztályának
harkályalakúak (Piciformes) rendjébe tartozó
családja.
Régen
jakamáralakúak
(Galbuliformes) néven külön rendként
szerepelt.]
złotorodny, -a, -e – aranytermő (vidék)
złotostrunny,
-a,
-e
[o
instrumentach
muzycznych: mający struny ze złota] –
aranyhúrú (hangszer)
złotousty, -a, -e [umiejący pięknie mówić] –
aranyszájú, ékesszóló
złotowłosy, -a, -e [mający włosy koloru złota] –
aranyhajú, (dot. zwierząt) aranyszőrű
złotowłosy [mężczyzna o włosach koloru złota] –
aranyhajú ffi
złotowy, -a, -e – arany-; aranyból való; złotys,
egyzłotys; egy złoty értékű
8330
złotogłów (altembas) [1. tkanina jedwabna
przetykana złotą nicią; 2. złota nić; 3. (u
Zygmunta Glogera) tkanina złotolita, lama,
dyma lub materja jedwabna przetykana
złotem; 4. rodzaj bogatej tkaniny z nici
złotych lub srebrnych (srebrogłów)] –
arannyal átszőtt kelme v. brokát; arany cérna,
aranyszál; arany v. ezüst cérnával hímzett
szatén szövet
złotogłów polski [rodzaj materiału jedwabnego
tkanego ze złotych nici. Od połowy XVII
wieku wyrabiany w manufakturze w
Brodach założonej przez hetmana Stefana
Koniecpolskiego.
Wytwarzano
tam
również srebrnogłów. Złoto i srebro,
którymi obwijano nici sprowadzano ze
Lwowa. Przed powstaniem manufaktury
tkaninę ową sprowadzano z Persji i
Turcji. W Polsce produkcja trwała aż do
połowy XVII wieku.] – arannyal átszőtt
lengyel kelme v. brokát
złotówka [1. moneta o wartości jednego złotego;
2. złoty polski jako jednostka monetarna
lub pewna kwota w złotych] – egyzłotys,
egy złoty
złotówkowy, -a, -e – egyzłotys-, egy złotyzłoty (zł) [(zł, aktualny kod ISO 4217 PLN) –
podstawowa jednostka monetarna w
Polsce, dzieli się na 100 groszy] – zloty
(lengyel pénzegység; 1 złoty = 100 grosz)
złoty polski – lengyel złoty
złoty reński (nazwa polska; austriacka nazwa tej
samej waluty to gulden lub floren) –
(dawno) rénes forint; (rhénusi vagy rajnai
forint), a tallér kétharmad része 60krajcárral
złoty, -a, -e [1. zrobiony ze złota lub pozłacany;
2. mający barwę złota; 3. najlepszy w
swoim rodzaju] – arany-, aranyszínű,
aranyos; (átv.) legjobb
Złota legenda (łac. Legenda aurea) [jeden z
najpopularniejszych zbiorów żywotów
świętych, legend hagiograficznych i
opowiadań apokryficznych ułożonych w
porządku
kalendarza
kościelnego.
Autorem jest Jacopo da Voragine (Jakub
de Voragine), włoski dominikanin, a
następnie arcybiskup Genui żyjący w
latach (1238-1298). Złota legenda powstała
w drugiej połowie XIII w. U schyłku
-
Wersja 01 01 2017.
średniowiecza, a i później, dzieło to
cieszyło się ogromną popularnością. Do
dziś zachowało się przeszło tysiąc pięknie
iluminowanych i zdobionych rękopisów.] Legenda Aurea (latin nyelven: Arany
Legenda) [különböző forrásokból származó,
a 13. század végén Jacopo da Voragine
(1230k.-1298) olasz domonkos, később
genovai
érsek
által
összeállított
legendagyűjtemény, amely komoly hatást
gyakorolt az egész európai legendakincsre,
így a középkori magyar irodalomra is.
Fordítottak belőle a Kazinczy-kódexben.
Számos festő feldolgozta ezt a legendát,
többek között Tommaso da Modena 1355
körül, valamint Hans Memling flamand festő
1489-ben, híres Szent Orsolya ereklyéje
című képén. Hasonlóan Vittore Carpaccio
művészetében jelentős szerepe van a
mondakincs
inspirálta
téma
feldolgozásában.]
złota biżuteria – aranyékszer
złota góra – aranyhegy
złota jesień – lombsárgító ősz, arany ősz
złota księga [1. księga, w której upamiętnia się
ważne fakty i nazwiska osób zasłużonych
dla jakiejś zbiorowości lub instytucji;
2. ozdobnie wydany zbiór najważniejszych
utworów danego gatunku, jakiejś epoki
literackiej itp.] – aranykönyv
złota medalistka – aranyérmes (versenyzőnő)
złota młodzież – arany ifjúság
złota moneta – aranypénz
złota (srebrna) nić [przędza w różnych kolorach,
skręcona z metalizowaną nicią albo
błyszczącą nicią w spiralną formę.
Wykorzystywana do wykończeń różnych
dekoracyjnych szczegółów. We wczesnym
średniowieczu używano ją do zdobienie
odzieży i innych materiałów tekstylnych.]
– arany- (ezüst-)cérna [Vigonyfonal, melyet
valamilyen fémhuzallal vagy vékony,
keskeny fémszalaggal (pl. arany- vagy ezüst, esetleg alumíniumszállal) cérnáznak össze.
Díszítmények készítésére használják. A
középkorban nagy értékű ruhák és más
textíliák díszítésére használták.]
złota płyta [płyta, której sprzedaż przekroczyła
100 tysięcy egzemplarzy; też: nagroda dla
artysty lub zespołu, którego płyta rozeszła
się w takim nakładzie] – aranylemez
złota rączka – ezermester
złota ryba – aranyhal
Złota Wolność – aranyszabadság (a régi
Lengyelországban a nemesek szabadsága)
 nazwa zbioru praw i przywilejów stanu
szlacheckiego
w
dawnej
Polsce.
8331
Spopularyzowana przez P. Skargę w
Kazaniach sejmowych (1597). Do głównych
przywilejów
należały:
neminem
captivabimus nisi iure victum, nihil novi,
liberum veto i elekcja viritim (powszechny
udział szlachty w wyborze króla). Od
początku
XVI
w.
do
upadku
Rzeczypospolitej w XVIII w. pod hasłem
obrony
z.w.
szlachta
zawiązywała
konfederacje, tzw. rokosze (m.in. rokosz
Zebrzydowskiego).
 Złota wolność szlachecka określenie zbioru
praw i przywilejów, przysługujących szlachcie
w
I
Rzeczypospolitej.
Zestaw
praw
gwarantujących wolność szlachecką zwany
artykułami henrykowskimi zostały spisane na
sejmie elekcyjnym 20 maja 1573, a następnie
przedstawiony do podpisania Henrykowi
Walezemu jako warunek objęcia tronu
Rzeczypospolitej.
 (u Zygmunta Glogera) Pod wyrazem tym
notujemy najprzód, że jest herb polski pod
powyższą nazwą, o którym powiada heraldyk
Jul. Błeszczyński, że przedstawia „na tarczy
dwa węże splecione z sobą w kształcie ósemki:
pomiędzy nimi krzyż. Niemasz w tym herbie
ani hełmu ani nad nim ozdób żadnych”. O
przysłowiowej w dziejach polskich „złotej
wolności” powiada Jul. Bartoszewicz, że miała
ona tylko w dobie jagiellońskiej świetną kartę,
ale później liberum veto wyrodziło z niej
swawolę i rozpustę polityczną (coś nakształ
dzisiejszego parlamentaryzmu zachodniej
Europy), a w rzeczywistości stała się ona
niewolą, wśród której kilkunastu czy
kilkudziesięciu oligarchów przewodziło w
Rzplitej, a szlachcie było tylko wolno „nie
pozwalać”. Nie mając tu miejsca na rozprawę
historyczną w tym przedmiocie, ograniczymy
się jedynie do przeszłej doby piastowskiej i
jagiellońskiej. Z pierwszej przytoczymy głos
Niemca do Niemca o Polakach w XIV w.
wyrzeczony, z drugiej wyjątek z pism
Stanisława Orzechowskiego z XVI w. Kanclerz
cesarza niemieckiego tak pisze do Wielkiego
mistrza Krzyżaków za czasów Kazimierza
Wielkiego: „Polacy gardzą powagą cesarską i
nie chcą mieć cesarza (niemieckiego) swoim
rozjemcą. Należą oni do tych barbarzyńskich
narodów, które nie uznają majestatu cesarzów
ani prawa rzymskiego. Poseł króla Kazimierza
unieważnia wszystko, cokolwiek błogiej
pamięci cesarz Fryderyk i inni wyświadczyli
Zakonowi naszemu. Czemże wasz cesarz? –
prawi ten nędznik. Nam – sąsiad, a królowi
naszemu rówień. Gdyśmy przed nim wykładali
prawo monarchiczne o pełności władzy
cesarskiej (rzymskiej), przypominając mu
związki z cesarstwem i wyświadczone Polsce
dobrodziejstwa przebłogiej pamięci cesarza
Ottona, odparł zuchwale: Gdzież Rzym! W
czyich jest ręku? Wasz cesarz niższym jest od
papieża. Składa przed nim przysięgę. Nasz król
ma od Boga swoją koronę i miecz swój, a
własne prawa i obyczaj przodków przenosi nad
-
Wersja 01 01 2017.
wszelkie prawa cesarskie. Przebóg! – kończy
ówczesny kanclerz niemiecki – cóż dla nich
świętem!” (Czacki, Dzieła t. III, str. 112).
Orzechowski za czasów Zygmunta Augusta w
dziełku swojem „Kwinkunx” tak pisze: „Polak
zawsze wesołym w królestwie swem jest!
Śpiewa, tańcuje swobodnie, nie mając na sobie
niewolnego obowiązku żadnego, nie będąc nic
królowi, panu swemu zwierzchnemu, innego
winien, jeno to: tytuł na pozwie, dwa grosze z
łanu i pospolite ruszenie. Czwartego nie ma
Polak nic, coby jemu w królestwie myśl dobrą
kaziło”.
złote czasy – arany, jó, boldog idők
złote gody – aranylakodalom
złote pęta – (átv.) a szerelem bilincsei; gyengéd,
de elszakíthatatlan szálak
złote ręce – aranykezű
złote runo [sierść mitycznego złotego barana
Chrysomallosa, cel wyprawy Argonautów]
– aranygapjú; (átv.) nagy siker, nagy
nyereség
złote słowo – okos szavak; (átv.) arany mondás
złote wesele – aranylakodalom
Złoty cielec (hr. ‫בהזה לגע‬, trb. agal hazahab) [1. wg
Biblii, to przedmiot kultu (idol) stworzony
przez Aarona na życzenie Izraelitów
podczas
nadspodziewanie
długiej
nieobecności Mojżesza. Po hebrajsku
wydarzenie to nosi nazwę "Chet ha'Egel"
(‫ )לגעה אטח‬- grzech cielca. Opis tego
zdarzenia znajduje się w 32. rozdziale
Księgi Wyjścia, a także w surze AlBakarah Koranu. 2. bożek, obiekt
próżnego kultu (Wj 32,1-8): A gdy lud
widział, że Mojżesz opóźniał swój powrót
z góry, zebrał się przed Aaronem i
powiedział do niego: «Uczyń nam boga,
który by szedł przed nami, bo nie wiemy,
co się stało z Mojżeszem, tym mężem,
który nas wyprowadził z ziemi egipskiej».
Aaron powiedział im: «Pozdejmujcie złote
kolczyki, które są w uszach waszych żon,
waszych synów i córek, i przynieście je do
mnie». I zdjął cały lud złote kolczyki,
które miał w uszach, i zniósł je do Aarona.
A wziąwszy je z ich rąk nakazał je
przetopić i uczynić z tego posąg cielca
ulany z metalu. I powiedzieli: «Izraelu, oto
bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi
egipskiej». 3. Zrobiony został przy udziale
Aarona ze złotych ozdób otrzymanych od
Egipcjan. Fakt ten dowodzi, że człowiek
łatwo szuka albo tworzy sobie Boga, który
mu dogadza. I dzisiejsze chrześcijaństwo
służy ''bogom swojej roboty'', a odchodzi
od prawdziwego Boga.] – aranyborjú [1.
öntött bikaisten, amelynek kultuszát a Biblia
tiltja (2 Móz 32,4); 2. Áronnak voltak
8332
jellembeli gyengeségei. Sínai hegyénél
aranyborjút készített, miután Mózes sokáig
távolmaradt a hegyen (2Móz 32); 3.
Jeroboám aranyborjút állított fel Dánban
(1Kir 12,25-33)]
Złoty [(u Zygmunta Glogera) florenus, oznaczał
pierwotnie monetę złotą. Złoty węgierski
(dukat) zwał się florenus hungaricalis. Za
Kazimierza Wielkiego wartość dukata
czyli złotego równała się 14-tu szerokim
groszom srebrnym. Odtąd wszakże
wartość grosza ciągle spadała, tak że gdy
grosz stał się w XVIII w. za Augusta III
monetą miedzianą, dukat miał wartość
takich groszy 600.] – (hist) złoty; forint
złoty deszcz [uczep] – Husánglevelú farkasfog v.
Balkony aranya
złoty
dewizowy
[w
PRL:
jednostka
rozrachunkowa stosowana w handlu
zagranicznym] – devizazloty
Złoty Dom Nerona (Domus Aurea) [rzymski
pałac cesarza Nerona zlokalizowany
pomiędzy
wzgórzami
Palatynu
i
Eskwilinu.] – Domus Aurea (jelentése
aranyház) [Nero római császár egykori
palotája Rómában a Palatinus és az
Esquilinus halom között]
złoty interes – nagy üzlet, „aranybánya”
złoty kubek – aranyserleg
złoty łańcuch – aranylánc
złoty medal [medal przyznawany za pierwsze
miejsce w zawodach sportowych, w
konkursie, na wystawie] – aranyérem
złoty medalista [zdobywca złotego medalu] –
aranyérmes (játékos v. versenyző)
złoty piasek – aranyhomok
złoty podział (łac. sectio aurea), podział
harmoniczny, złota proporcja, boska
proporcja (łac. divina proportio) [podział
odcinka na dwie części tak, by stosunek
długości dłuższej z nich do krótszej był
taki sam, jak całego odcinka do części
dłuższej (stosunek ten nazywa się złotą
liczbą i oznacza grecką literą φ - czyt.
"fi"). Innymi słowy: długość dłuższej
części ma być średnią geometryczną
długości krótszej części i całego odcinka.
Złoty podział wykorzystuje się często w
estetycznych,
proporcjonalnych
kompozycjach
architektonicznych,
malarskich, fotograficznych, itp. Znany
był już w starożytności i przypisywano mu
wyjątkowe walory estetyczne. Stosowano
go np. w planach budowli na Akropolu] —
aranymetszés
[Az aranymetszés vagy
aranyarány egy olyan arányosság, ami a
természetben és művészetben is gyakran
-
Wersja 01 01 2017.
megjelenik, természetes egyensúlyt teremtve
a szimmetria és az aszimmetria között.
Aranymetszési arányok találhatók számos
ókori épületen, középkori és reneszánsz
képzőművészeti alkotásokon. Az ókori
pütagoreusok (Püthagorasz és követői), akik
szerint a valóság matematikai alapokon
nyugszik, az aranymetszésben a létezés
egyik alaptörvényét vélték felfedezni,
ugyanis ez az arány felismerhető a
természetben is (például az emberi testen
vagy csigák mészvázán). Az aranymetszés
arányait tartalmazó formák máig nagy
esztétikai értékkel bírnak, számos területen
(például
a
tipográfiában
vagy
a
fényképészetben) alkalmazzák őket. Az
aranyarányt
numerikusan
kifejező
irracionális Φ ≈ 1,618 számnak (görög nagy
fí) számos érdekes matematikai tulajdonsága
van.]
φ = (a+b) : a = a : b
Liczba φ bywa nazywana złotą liczbą
Złoty Psalm Dawida, zwany także Miktam
[twierdzą niektórzy, że wyraz ten
pochodzi z hebr. miktab, co znaczy ''coś
napisanego'', albo ''pisany wiersz''.] –
(Miktam - Dávid zsoltára.) Védelmezz,
Istenem, hozzád menekülök.
ÖRÖKSÉGEM AZ ÚR
(Zsoltárok könyve 16. fejezet)
- Dávid zsoltára.) Védelmezz, Istenem,
hozzád menekülök. 2Ti így beszéltek az Úrhoz:
"Uram, te vagy boldogságom, téged semmi nem
szárnyal túl!" 3A "szentekhez" pedig, kik a földön
élnek: "Ti kiválóak, minden kedvem tibennetek
telik!" 4Bálványaik számosak, azok nyomában
járnak. De én nem hozok nekik véráldozatot, és
nevüket nem veszem ajkamra. 5Uram, örökrészem és
kelyhem, te tartod kezedben sorsomat. 6Mérőláncom
kedves
földre
esett,
s
kedvem
telik
örökségemben. 7Dicsőítem az Urat, mert értelmet
adott nekem, s mert szívem még éjjel is
figyelmeztet. 8Mindig szemem előtt lebeg az Úr, ő
áll jobbomon, hogy meg ne inogjak. 9Ezért örül a
szívem és ujjong a lelkem s testem is békében fog
majd nyugodni. 10Nem adod lelkemet a holtak
országának, s nem hagyod, hogy szented meglássa a
sírt. 11Az élet útjára tanítasz engem. Színed előtt az
öröm teljessége, s jobbodon a gyönyörűség
mindörökké.
Magyarázatok
Zsolt 1,1 - Zsolt 150,5 - BEVEZETÉS A
ZSOLTÁROK
KÖNYVÉHEZ
Izrael
szomszédaihoz - Egyiptomhoz, Mezopotámiához
és Kánaánhoz - hasonlóan kezdettől fogva
művelte a lírai költészet minden faját.
Zsolt 16,1 - Zsolt 16,11 - A miktam jelentése
bizonytalan.
Zsolt 16,2 - Zsolt 16,3 - A szerző azoknak a
kortársaknak a viselkedését kifogásolja, akik
1(Miktam
Jahve mellett még a "szenteket", az idegen
népektől átvett isteneket is tisztelik.
Zsolt 16,6 - Mérőlánc - utalás a leviták
helyzetére, akik nem kaptak törzsi területet,
hanem a többi törzs között mértek ki nekik földet.
Zsolt 16,7 - A szívem, szó szerint a vesém - régi
felfogás szerint ez is az érzelem és gondolat
székhelye (Jer 11,20 Zsolt 7,10).
Zsolt 16,9 - Zsolt 16,10 - Már az Ószövetségben
messiási jövendölést láttak e sorokban. Péter az
első pünkösd napján idézi (ApCsel 2,26-27). A
görög és latin szöveg sír helyett enyészetet olvas.
8333
złoty reński [1. dawna jednostka monetarna w
krajach niemieckich; 2. dawna jednostka
monetarna Austrii i Węgier] – (hist.) rajnai
v. rénes forint
złoty środek – arany középút
Złoty wąs (Callisia fragrans) [preparaty
zawierające
tą
roślinę
działają
przeciwzapalnie, usuwają bóle rożnej
lokalizacji, likwiduję świąd, przyspieszają
gojenie ran, oparzeń, stłuczeń i złamań.] Kaliszia (Callisia fragrans)
złoty wiek – aranykor, virágkor; fénykor
złoty wiek w literaturze – (a lengyel) az irodalom
aranykora v. aranykorszaka (XVI. sz.)
Złoty wiek Polski – Lengyelország aranykora
(XVI. sz.)
złowić (złowię, złowi) [1. złapać zwierzę na
wędkę, w sieć itp.; 2. usłyszeć lub zobaczyć
coś; 3. zachęcić kogoś do udziału w czymś;
4. aresztować kogoś] – kihalászni, kifogni,
megfogni, elkapni, kelepcébe ejteni, elejteni
(vadat)
złowić rybę – halat fogni
złowieszczo – vészesen, vészjóslóan, baljóslatúan
złowieszczość – baljóslat
złowieszczy, -a, -e; złowrogi, -ia, -ie; złowróżbny,
-a, -e [1. będący zapowiedzią czegoś złego;
2. taki, który przepowiada coś złego] –
baljós, baljóslatú, fenyegető, rémhírterjesztő;
vészes, vészjósló
złowieszczy znak – baljós jel
złowrogi, -ia, -ie [1. będący oznaką, zapowiedzią
czegoś złego; 2. mający wrogie zamiary;
też: świadczący o takich zamiarach] –
-
Wersja 01 01 2017.
złowrogo – ellenségesen, vészjóslóan
złowróżbnie – ellenségesen, vészjóslóan
złowróżbny, -a, -e [1. będący zapowiedzią czegoś
złego; 2. taki, który wróży coś złego] –
złowróżbny znak – baljós jel
złoża grafitowe – grafittelepek, grafitelőfordulások
złoża naftowe – nyersolajtelep; olajforrás
złoże solne – sótelepek
złoża węgła a. węgłowe – széntelep, szénréteg
złoże [1. nagromadzenie dużej ilości węgla, rudy
żelaza lub innej kopaliny użytecznej w
skorupie ziemskiej; 2. nagromadzenie
ukrytych uczuć, emocji, cech, stanów
występujące gdzieś lub u kogoś] – réteg,
lelőhely, érclelőhely, telep, település,
előfordulás
złoże biogeniczne [złoże związków organicznych,
np. węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego]
– biogén-, élő anyagból származó réteg
złoże
chemogeniczne
[złoże
substancji
mineralnych wytrąconych z wody w
wyniku zachodzących w niej reakcji
chemicznych] – kemogén- v. vegyi réteg
(kemogén kiválás, ülepedés útján)
złoże eluwialne [złoże powstałe z gromadzących
się zwietrzelin skalnych] – eluviális v.
kőzetek elmállásából keletkezett réteg
złoże
ewaporacyjne
[złoże
substancji
mineralnych pozostałych po wyparowaniu
mórz lub słonych jezior] – evaporációs
réteg
złoże hipergeniczne [złoże powstałe w wyniku
procesów zachodzących na powierzchni
Ziemi] – hipergén réteg
złoże mechanogeniczne [złoże minerałów
naniesionych przez wodę lub wiatr] –
mechanogén v. mehanogén réteg; víz v. szél
által erodált réteg
złoże osadowe [złoże powstałe z materiałów
naniesionych przez wody, wiatr lub
lodowce] – üledékes réteg
złoże węglowe – szénréteg
złożenie [1. wyraz złożony z cząstek należących
do innych wyrazów, np. listopad,
wyrwidąb, liczykrupa; 2. w szermierce:
skrzyżowanie broni; 3. wyraz oparty na
dwóch (lub więcej) tematach wyrazowych,
np. prostokąt, łamigłówka, dusigrosz itp.] –
összerakás, tétel, összetétel, lerakás, hajtás,
összehajtogatás; (np. podania) benyújtás,
beterjesztés
złożenie broni – fegyverletététel
8334
złożenie do grobu – sírbatétel; Krisztus sírbatétele,
temetés
złożenie hołdu – tiszteletadás, hódolat
złożenie papieru – papírösszehajtás, papírberakás
złożenie przysięgi – eskütétel
złożenie słów a. wyrazów – szóösszetétel
złożenie sprawozdania – jelentéstétel
złożenie wizyty – látogatás megtétele
złożenie ziarniste – szemcsés összetétel
złożoność – összetettség, bonyolultság; letét
złożony, -a, -e [1. składający się z części,
elementów; 2. obejmujący wiele aspektów
i trudny do zrozumienia; 3. o osobie,
której cechy i motywy postępowania
trudno zrozumieć; też: o charakterze
takiej osoby] – összetett, összeállított;
összehajtott;
(átv.)
(skomplikowany)
bonyolult, komplikált; (pieniądze) letétbe
helyezett
złożony chorobą – betegségtől levert, ágyhoz
kötött
złożony do grobu – sírba tett
złożyć (złożę, złoży; złożył) [1. zgiąć, załamać coś,
czyniąc to mniejszym; 2. o dwu lub więcej
rzeczach, elementach: umieścić obok
siebie lub jedno na drugim; 3. złączyć w
określoną
całość
jakieś
elementy;
4. umieścić kogoś lub coś w jakimś
miejscu;
5. wręczyć
coś
komuś;
6. przekazać coś w formie ustnej lub
pisemnej; 7. zestawić czcionki i justunek,
przygotowując tekst do druku] – letenni,
lerakni, lehelyezni, halmozni; benyújtani,
átadni; (ułożyć) összerakni, összetenni;
összeállítani; összehajtani; megterhelni;
letétbe helyezni; (druk) szedni
złożę skargę – panaszt fogok tenni
złożyć apelację – ítéletet megfellebbezni
złożyć broń – letenni a fegyvert; megadja magát,
feladni a harcot, meghódolni
złożyć broń w kozły – gúlába rakni a fegyvert
złożyć co do lamusa – kincstárba v. lomtárba tenni
vmit; (átv.) elfelejteni, elsüllyeszteni
złożyć co na kogo – megterhelni vkit vmivel
złożyć coś – összehajtani vmit
złożyć coś w depozycie – letétbe helyezni vmit
złożyć coś z czegoś – összeállítani vmit vmiből
złożyć deklarację celną – vámáru-nyilatkozatot
leadni
złożyć deklarację podatkową – adóbevallást tenni
v. beadni v. benyújtani
złożyć do archiwum – elhelyezni vmit a
levéltárban v. irattárban
złożyć do magazynu – raktározni
złożyć egzamin – levizsgázni; leteszi a vizsgát
-
Wersja 01 01 2017.
złożyć hołd – tisztelegni, hódolni, tiszteletét lerója
złożyć indeks do podpisu – aláíratja az indexet
złożyć kaucję – óvadékot letenni, biztosítékot adni
złożyć kogoś pod krzyż – (vkit a kereszt alá
tesznek) eltemetni (vkit)
złożyć (komu) ukłon – köszönteni vkit, bókolni
vkinek
złożyć (komu) uszanowanie – tiszteletét teszi
złożyć komuś wizytę – látogatást tenni vkinél
złożyć kondolencję – részvétet kifejezni,
együttérzést kifejezni
złożyć kości – biz. elpatkolni
złożyć na katafalku – ravatalozni
złożyć (na kogo) odpowiedzialność – áthárítja
(vkire) a felelősséget
złożyć ofertę – ajánlatot tenni
złożyć ofiarę z czegoś komuś – vmilyen áldozatot
bemutatni vkinek
złożyć okup za kogo – váltságdíjat fizetni vkiért
złożyć ofertę – ajánlatot benyújtani v. tenni
złożyć oświadczenie – nyilatkozatot tenni,
nyilatkozni
złożyć papier podwójnie – kétrét hajtani a papírt
złożyć petycję – petíciót benyújtani v. beterjeszteni
złożyć pieniądze do banku – pénzt elhelyezni a
bankban
złożyć pismo – kérvényt beadni v. benyújtani
złożyć podanie – kérvényt benyújtani, kérvényezni;
kérelmezni
złożyć podpis – (na czym, pod czym) aláírni (vmit)
złożyć podziękowanie – köszönetet mondani
złożyć powinszowanie – szerencsét kívánni,
gratulálni
złożyć pracę magisterską – szakdolgozatot beadni
złożyć propozycję – javasolni, javaslatot tenni
złożyć prośbę – kérelmet benyújtani, beterjeszteni
złożyć prośbę o dymisję – benyújtani a lemondást
złożyć przysięgę – letenni az esküt, megesküdni
(megesküszik)
złożyć przysiegę wojskową – katonai esküt letenni
złożyć rachunek – számlát nyújtani be
złożyć raport – jelentést tenni
złożyć reklamację – reklamációt benyújtani
złożyć ręce – összeteszi a kezét
złożyć ręce małdrzyk – összekulcsolja a kezét
złożyć ręce na krzyż – keresztbe teszi a karját
złożyć ręce po napoleońsku – Napóleon módra
teszi kezét karba
8335
Napoleon
złożyć rezygnację – lemondást benyújtani
złożyć samokrytykę – önkritikát gyakorolni
złożyć sprawozdanie – elszámolást v. jelentést v.
számadást beterjeszteni v. benyújtani
złożyć sprawozdanie (z czego) – beszámolni
(vmiről)
złożyć sprzeciw – tiltakozni
złożyć śluby – fogadalmat tenni
złożyć tekst – (druk) szöveget szedni
złożyć tobołek w kącie – a batyut sarokba teszi
złożyć uszanowanie – tiszteletét teszi
złożyć urząd – lemond tisztségéről
złożyć w ofierze – feláldozni, adományozni,
áldozatul hozni
złożyć we czworo – négybehajtani; négfelé hajtani
złożyć we dwoje – kétrét hajtani
złożyć wieńce – megkoszorúzni
złożyć wizytę – meglátogatni vkit, látogatást tenni,
megtisztelő
látogatást
tenni
vkinél;
ellátogatni vkihez
złożyć wniosek – javasolni, javaslatot tenni;
kérvényt beadni v. benyújtani
złożyć wniosek o wotum nieufności wobec kogoś
– bizalmatlansági indítványt benyújtani
vkivel szemben
złożyć wniosek o wotum nieufności w stosunku
do kogoś – bizalmatlansági indítványt
benyújtani vkivel szemben
złożyć wypowiedzenie – benyújtja a felmondását
złożyć zawiedomienie o przestępstwie popełnym
przez kogoś – feljelentést tenni vki ellen
bűncselekmény miatt
złożyć zeznanie – vallomást v. tanúvallomást tenni
złożyć zeznanie podatkowe – adóbevallást tenni v.
beadni v. benyújtani
złożyć zeznanie, w którym przyznaje się do winy
– beismerő vallomást tenni
-
Wersja 01 01 2017.
złożyć życzenia (złożę, -ysz) – szerencsét kívánni
złożyć życiorys – önéletrajzot benyújtani
złożyć życiorys osobiście – önéletrajzot
személyesen benyújtani
złożył na jej czole pocałunek – csókot nyomott a
nő homlokára
złożył ręce po napoleunsku – Napoleon módra
karba tette a kezét
złożył wizytę – tisztelgő látogatást tett
złożyły broń – tetették a fegyvert
złożyły podziękowanie – köszönetet mondtak
złożyć się [1. o czymś rozłożonym, rozpostartym:
zostać złożonym; 2. dać pieniądze na jakiś
cel; 3. wchodzić w skład jakiejś całości;
4. przybrać pewną pozycję lub pewien
kształt;
5. przybrać
postawę
najdogodniejszą do oddania strzału, skoku
itp.; 6. stać się przyczyną czegoś; 7. w
odniesieniu do jakichś okoliczności: mieć
jakiś przebieg] – adódni, történni;
összeadnak,
adakoznak;
összetevődni;
(wojsko) összemérni
złożyć się bronią – a fegyvereket összemérni
złożyliśmy się na wieńce – összeadakoztunk a
koszorúra; összeadtuk a koszú árát
złożysko – lelőhely, ércréteg
złóg [substancje odkładająca się w narządach i
tkankach żywych organizmów] – ülepedés,
üledék; lerakódás
złóg kwasu moczowego – húgysav lerakódása
złuda [coś, co jest wytworem wyobraźni] –
csalódás, ámítás, ábránd
złudnie – csalókán, látszólagosan
złudność – csalfaság, csalékonyság
złudny, -a, -e [pozornie prawdziwy] – csalóka,
csalfa, csaló, látszólagos, képzelt, csalékony
złudna nadziekja – csalfa remény
złudzenie [1. zniekształcone lub błędne wrażenie
zmysłowe; 2. nierealne marzenie lub
wyobrażenie o czymś] – képzelődés, csalás,
csalódás; érzéki csalódás, káprázat, ámítás;
illúzió
złudzenie akustyczne – akusztikai csalódás
złudzenie geometryczne [zniekształcona ocena i
odzwierciedlenie wielkości, kształtu lub
kierunku oglądanych przedmiotów] –
mértani csalódás
złudzenie optyczne, wzrokowe [przypisywanie
oglądanym przedmiotom właściwości,
których one nie mają] – optikai csalódás; a
fénytörés folytán bekövetkező érzékcsalódás;
látási csalódás
złudzenie słuchowe – hanghallucináció
złudzenie wzrokowe – optikai csalódás
8336
złudzić [łudząc, oszukać kogoś] – becsapni,
ámítani
złudzony, -a, -e [1. zniekształcone lub błędne
wrażenie zmysłowe; 2. nierealne marzenie
lub wyobrażenie o czymś] – megcsalt,
elámított
złupiać, złupić (złupię) [1. napaść i okraść kogoś
lub coś; 2. oszukując, pozbawić kogoś
pieniędzy lub innych dóbr; 3. daw. zedrzeć
z czegoś zewnętrzną warstwę] –
megrabolni, kifosztani, kizsákmányolni,
lenyúzni, meghámozni
złupić kogo ze skóry – lenyúzták vkiről a bőrt;
(átv.) kifosztották
złuszczanie – lehámlás, hámlasztás, hántolás
złuszczyć — złuszczać [1. łuszcząc, usunąć
wierzchnią warstwę czegoś; 2. obłuskać] –
lehámozni
złuszczyć się — złuszczać się [ulec złuszczeniu] –
lehámlani
zły, -a, -e [1. niezgodny z zasadami moralnym;
2. nieżyczliwy,
niesympatyczny;
3. wyrażający czyjąś negatywną opinię;
4. o usposobieniu, nastroju: gniewny,
ponury;
5. zapowiadający
coś
niepomyślnego; 6. źle wykonujący swoje
obowiązki; 7. o organizmie lub jego części:
źle funkcjonujący, niesprawny; 8. niskiej
jakości; 9. niewłaściwy z punktu widzenia
czyichś
potrzeb
lub
oczekiwań;
10. niekorzystny
pod
względem
materialnym; 11. spowodowany błędem
lub nietrafnym wyborem] – rossz, gonosz;
(zdenerwowany) mérges, haragos, dühös,
bosszús;
rossz,
helytelen,
gyenge;
kedvezőtlen
zła czarownica – (w wierzeniach starowęgierskich)
„szépasszony”
zła i dobra strona (czegoś) – (vmi) jó és rossz
oldala
zła koniunktura – rossz konjunktúra
zła pogoda – rossz idő v. időjárás
zła polityka – rossz politika
zła przemiana materii – rossz anyagcsere
zła wola – rosszakarat
zła wróżba – kedvezőtlen jóslat
złe obyczaje – erkölcstelenség, rossz erkölcsök
złe przeczucie – nyomasztó, rossz előérzet
złe, rozpuszczone dziecko – rakoncátlan gyermek,
rossz kölyök
złe samopoczucie – rossz közérzet, rosszullét
złe wychowanie – rossz nevelés
złe zarabiać – rosszul keresni
złe zejstrojenie – hibás illesztés [ha az illesztés
hibás, csökkenhet a jelszint, torzítások vagy
-
Wersja 01 01 2017.
frekvenciaátviteli hibák is felléphetnek];
rossz kiegyenlítés
złego diabli nie wezmą – a rossz az ördögnek sem
kell; rossz pénz nem vész el
złej tanecznicy wadzi rąbek z spódnicy; "złej
tanecznicy wadzi rąbek u spódnicy" –
(gúny) a rossz táncosnőnek a szoknya
szegélye is útban van
zły aktor – rossz színész; ripacs
zły człowiek – gonosz, rossz ember
Zły duch – zob. Demon; Szatan – sátán, ördög,
gonosz v. rossz szellem
zły dzień – rossz nap
zły humor – rossznyelv
zły, jak osa – mérges, akár a darázs fullánkja
zły jak pies – veszett mint a kutya
zły los – rossz sors; balszerencse; szerencsétlenség
zły na kogo – mérges vkire
zły obiór – (tévé, radio) rossz vétel
zły omen – rossz ómen; rossz előjel
zły pies! – harapós kutya!
zły przewodnik – rossz vezető
zły przewodzenie prądu – rossz áramvezetés
zły przykład – rossz példa
zły przykład jest zaraźliwy – a rossz példa ragad
zły słuch – nagyothallás
zły to ptak, co własne gniazdo kala – csúnya
madár az, amelyik a saját fészkébe piszkít
zły towar – rossz áru
zły uczeń – rossz tanuló
zły znak – baljós jel
zły [1. zły człowiek; 2. daw. zły duch] – rossz
ember; sátán, ördög, gonosz szellem
złykowacieć – elrostosodni, megszálkásodni
złysieć – megkopaszodni
zmacać [wyczuć coś lub kogoś za pomocą
dotyku; wymacać] – tapogatni, tapintani
zmacerować [rozmiękczyć mięso, ryby, skóry
zwierząt itp., mocząc je w wodzie lub
odpowiednim roztworze] – elabajgatni
zmacerować się [zostać zmacerowanym] –
elabajgatja magát
zmachać [pot. zmęczyć kogoś pracą fizyczną lub
intensywnym ruchem] – megerőltetni,
kifárasztani
zmachać konie – lovat kifárasztani
zmachać się [pot. zmęczyć się pracą fizyczną lub
intensywnym ruchem] – megerőlteti,
kifárasztja, kifullasztja magát; kifulladni
zmachany, -a, -e [pot. zmęczony pracą fizyczną
lub intensywnym ruchem] – megerőltetett,
kifárasztott, elfáradt, kifáradt
8337
zmachlować – megcsalni, becsapni, elámítani,
kufárkodni
zmaczać
–
megmártani,
megnedvesíteni,
megvizesíteni, bepiszkítani, bemocskolni
zmaczać w wodzie co parę godzin – pár órát
vízben áztatni vmit
zmaczać się – bemártja magát, átázni
zmadziaryzować – magyarosítani
zmadziaryzować nazwisko – magyarosítja a nevét
zmagać się [1. walczyć z kimś; 2. próbować
pokonać kogoś w sporze lub rywalizacji;
3. używając siły, starać się pokonać opór
czegoś; 4. usiłować przezwyciężyć strach,
chorobę itp.] – viaskodni, vívódni, birkózni,
küzdeni, küszködni, erőlködni; leküzdeni
zmagać się (z kim) – megmérkőzik (vkivel)
zmaganie, zmagania [1. walka; 2. spór lub
rywalizacja; 3. sytuacja, w której ktoś
stara się pokonać opór czegoś; 4. próba
przezwyciężenia strachu, choroby itp.]–
birkózás, küzdelem, harc, küzdés
zmagazynować [1. umieścić coś na przechowanie
w jakimś pomieszczeniu; 2. zgromadzić
coś w celu późniejszego wykorzystania] –
beraktározni,
elraktározni,
tárolni;
felraktározni
zmagazynować produkty spożywcze – élelmezési
termékeket elraktározni v. tárolni
zmagazynować w pamięci – elraktároz vmit az
emlékezetében
zmaglować [1. wyrównać, wygładzić bieliznę w
maglu; 2. pot. zmęczyć kogoś długim,
uporczywym
wypytywaniem;
3. pot.
omówić coś, powtarzając wielokrotnie to
samo] – megmángorolni
zmaglować bieliznę – fehérneműt mángorolni
zmajdrować – lassan v. rosszul csinálni vmit;
elszöszmötölni vmin
zmajstrować [1. pot. zrobić coś prostymi
narzędziami; 2. pot. zrobić coś złego,
niewłaściwego] – megcsinálni, szerkeszteni;
(nép) összeeszkábálni; kontárkodni
zmajstrować komuś bachora – teherbe ejteni;
(vulg.) felcsinálni vkit
zmalały, -a, -e [1. taki, który zmalał; 2. taki,
który wydaje się mniejszy] – kisebbített,
csökkentett,
leszállított,
enyhített,
lefogyasztott
zmaleć [1. stać się małym lub mniejszym;
2. stracić
intensywność,
nasilenie;
3. wydać się mniejszym] – kisebbíteni,
kevesbedik;
csökkenteni,
leszállítani,
enyhíteni, lefogyasztani; megcsappanni;
visszafejlődni
zmalować – vmit művelni, rossz fát tenni a tűzre
-
Wersja 01 01 2017.
zmaltretować
[1. zadać
człowiekowi
lub
zwierzęciu ból, cierpienie; 2. bardzo czymś
zmęczyć; 3. bardzo coś zniszczyć] –
megkínozni, meggyötörni, megsanyargatni
zmaltretowanie
–
megkínzás,
elgyötrés,
megsanyargatás, nyaggatás
zmalwersować – hűtlenül kezelni; sikkasztani
zmalwersowanie – hűtlen kezelés, hivatali
sikkasztás
zmalwersowanie wagonu ziemniaków – krumplis
vagon hűtlen kezelése
zmałpować [1. bezmyślnie przejąć cechy lub
zachowania kogoś lub czegoś; 2. pot.
złośliwie lub żartobliwie udać kogoś] –
majmolni, utánozni
zmamić (zmamię) [1. oszukać kogoś fałszywymi
pozorami; 2. zwabić kogoś] – elcsábítani,
félrevezetni, csalni, rászedni, ámítani
zmanewrować – manőverezni
zmanić (zmanię, zmani) – megtéveszteni,
megcsalni, félrevezetni
zmanierować
[uczynić
kogoś
lub
coś
manierycznym] – modoroskodni, affektálni
zmanierować się [stać się zmanierowanym] –
modoros
zmanierowanie [powierzchowne, mechaniczne
powtarzanie
gestów,
środków
artystycznych czyichś lub własnych] –
modoroskodás, affektálás
zmanierowany, -a, -e [1. taki, który zachowuje
się
nienaturalnie,
mechanicznie,
powierzchownie naśladuje kogoś; też:
świadczący o takiej postawie; 2.
odznaczający się jakąś manierą] –
modoros, mesterkélt, nem természetes,
affektált
zmarkotniały, -a, -e [niemający humoru,
przygnębiony; też: świadczący o takim
nastroju] – beborult, elkomorult, elsötétült
zmarkotnieć
[stracić
humor,
stać
się
przygnębionym] – beborulni, elkomorodni,
elsötétülni
zmarły, zmarła [osoba, która zmarła] – néhai;
halott; megboldogult (ffi/nő); kimúlt
zmarły, -a, -e [taki, który zmarł] – halott, elhunyt,
holt, hulla, meghalt, megboldogult
zmarniały, -a, -e [1. taki, który zmarniał; 2. o
roślinie: zwiędnięty; 3. taki, który uległ
zniszczeniu]
–
satnya,
tönkrement,
tönkretett, elromlott
zmarnieć [1. o ludziach: stracić siły, zdrowy
wygląd; 2. o roślinie: zwiędnąć; 3. ulec
zniszczeniu] – (o sobie) elsenyvedni,
elsorvadni, elsatnyulni; tönkremenni; (o
rzeczach) elromlani, elpusztulni, kiveszni,
tönkremenni; lankadni, ellankadni; lanyhulni
8338
zmarł na raka – rákban halt meg
zmarł [oddał życie] za ojczyznę, za wolność, dla
nauki, dla świata – meghalt a hazájáért, a
szabadságért, a tudományért, a világ számára
stb.
zmarł nagle, cicho, nieoczekiwanie, tragicznie,
wśród cierpień, śmiercią bohaterską, w
nieznanych okolicznościach, po długich
cierpieniach – hirtelenül, csendesen,
váratlanul, tragikus hirtelenséggel, kínok
között, ismeretlen körülmények között,
hosszan tartó szenvedés után halt meg, hősi
halált halt, szörnyethalt
zmarł w domu, w szpitalu, na polu bitwy, pod
gruzami - saját otthonában, kórházban,
harctéren, romok alatt halt meg
zmarł w osiemdziesiątym roku życia – életének
nyolcvanadik évében v. nyolcvanéves
korában halt meg
zmarł z wycieńczenia – végelgyengülésben halt
meg
zmarnotrawić (zmarnotrawię) [1. zużyć coś bez
potrzeby; 2. nie wykorzystać czegoś
należycie]
–
eltékozolni,
elherdálni,
elpazarolni, elpocsékolni
zmarnować [1. zużyć coś bez potrzeby; 2. nie
wykorzystać
czegoś
należycie]
–
eltékozolni,
elfecsérelni,
elpazarolni,
elpocsékolni,
elherdálni,
tönkretenni,
elmulasztani, elveszíteni, veszni hagyni;
elvesztegetni
zmarnować czas –elpazarolja v. elpocsékolja az
időt
zmarnować resztę pieniędzy – elpocsékolja a
megmaradt pénzét
zmarnować talent – elpazarolja a tehetségét
zmarnowanie – vminek az elpocsékolása;
tönkretétel
zmarnowanie czasu – időpocsékolás
zmarnowanie surowce – nyersanyag pocsékolás v.
pazarlás
zmarnować się [1. zostać zużytym bez potrzeby;
2. zostać niewykorzystanym należycie;
3. pot. zaprzepaścić swoje możliwości,
zdolności, talent itp.] – eltékozlódni,
elfecsérlődni, elpazarlódni, elherdálódni
zmarnowany, -a, -e [pot. bardzo zmęczony] –
eltékozolt, elfecsérelti, elpazarolt, elherdált,
tönkretett, elmulasztott, elveszített; (átv.)
nagyon fáradt, kimerült
zmarszczenie – összeráncolódás, bodrosodás
zmarszczka [1. podłużne zagłębienie na skórze
powstałe wskutek starzenia się lub ruchów
mimicznych; 2. załamanie na powierzchni
czegoś] – ránc, redő, barázda, szarkaláb,
hajtogatás, összehúzás; gyűrődés
-
Wersja 01 01 2017.
zmarszczka w sukni – ránc a ruhán
zmarszczki koło oczu – szarkaláb a szem körül
zmarszczony, -a, -e – ráncos
zmarszczony materiał [lekka bawełniana lub
jedwabna
tkanina
o
szorstkiej,
pogniecionej,
pomarszczonej
powierzchni, która biegnie pionowo lub
poziomo,
przypominając
dzianinę.
Wykorzystywana
w
produkcji
wiatrówek i zimowych płaszczach
z filcowym
ociepleniem.
Nazwa
pochodzi z języka angielskiego.] Crinkle [Könnyű pamut vagy selyem
típusú szövet, kissé durva, gyűrt felülettel,
hossz- vagy keresztirányban húzódó
ráncokkal. Anorákok, télen viselhető,
melegen bélelt kabátok készítésére
használják. Az elnevezés az angol
"crinkle" szóból ered, aminek egyik
jelentése: ránc, redő, gyűrődés.]
zmarszczyć [1. skurczyć mięśnie w jakiejś części
ciała, powodując utworzenie się na skórze
zmarszczek; 2. spowodować powstanie
załamań na powierzchni czegoś; 3. zrobić
na czymś fałdy, zagięcia] – ráncolni,
összeráncolni,
ráncosítani,
bodrosítani,
redősíteni, összehúzni
zmarszczyć brwi – összehúzza / összeráncolja a
szemöldökét
zmarszczyć czoło – ráncolja v. összeráncolja a
homlokát
zmarszczyć spódnicę – ráncolja a szoknyát
zmarszczyć się [1. pokryć się zmarszczkami;
2. zmarszczyć czoło, ściągnąć brwi; 3. o
tkaninie
lub
ubraniu:
zostać
zmarszczonym; 4. o wodzie: zacząć
falować]
–
ráncosodni,
bodrosodni,
ráncolódni, összehúzódni
zmartwiałość
–
élettelenség,
elzsibbadás,
megmerevedés, megdermedés
zmartwiały, -a, -e [1. pozbawiony czucia; 2. o
komórkach,
tkankach
lub
żywych
organizmach: obumarły; 3. taki, który
przez chwilę nie może się poruszyć z
powodu
silnych
emocji;
4. będący
wyrazem silnych, negatywnych emocji] –
élettelen,
elzsibbadó,
elhalt;
(átv.)
megdermedt,
megmerevedett,
meggémberedett
zmartwić (zmartwię) [stać się przyczyną czyjegoś
smutku lub niepokoju] – aggasztani,
bántani,
elbúsítani,
megszomorítani,
bosszúságot v. gondot okozni; elszomorítani
zmartwić się [stać się smutnym lub
niespokojnym o kogoś lub o coś] –
aggódni, bánkódni, búsulni, elbúsulni,
elszomorodni, nyugtalankodni
8339
zmartwił się niepomyślną wiadomością –
nyugtalankodott a kedvezőtlen hír hallatára
zmartwieć [1. chwilowo stracić czucie w jakiejś
części ciała; 2. o roślinach: stać się
martwym; 3. chwilowo znieruchomieć z
powodu silnych emocji] – elhalni,
megdermedni, kővé válni, élettelennek
látszani, meggémberedni
zmartwienie [1. to, co kogoś martwi; 2. stan tego,
kto się martwi] – baj, aggodalom, gond,
bánat, bú, búbánat, szomorúság, bosszúság
zmartwienie to odchorował – belebetegedni a
bánatba
zmartwiony, -a, -e [taki, który martwi się czymś;
też: świadczący o takim stanie] – bús,
gondterhelt, szomorú, aggódó, elkeseredett,
bánatos, gondterhes; levert, lehangolt
zmartwychwstać
(zmartwychwstanę,
zmartwychwstanie; zmartwychwstał) —
zmartwychwstawać [1. według niektórych
religii, wierzeń, kultów itp.: powrócić do
życia po śmierci; 2. na nowo zacząć
istnieć po pewnym okresie zapomnienia] –
feltámadni
zmartwychwstały, -a, -e – feltámadt
Zmartwychwstanie [1. powrót Jezusa Chrystusa
do życia trzeciego dnia po śmierci na
krzyżu; 2. najważniejszy akt ziemskiego
życia Zbawiciela, zakończenie Jego
ziemskiej posługi. Akt ostatecznego
zwycięstwa nad śmiercią, praobraz
zbliżającego się powstania zmarłych i
objawienie ludziom życia wiecznego.
Poświadczony we wszystkich Ewangeliach
(Mt 28; Mk 16; Łk 16; J 20-21).
Prawosławny kanon ikony (za wyjątkiem
późnych obcych wpływów) odrzuca
możliwość przedstawienia niezgłębionej
tajemnicy
zmartwychwstania.
Symboliczną zamianą przedstawienia tej
tajemnicy są „Anioł objawił się kobietom
(myroforai) przy grobie", co zostało
opisane w kanonicznych Ewangeliach (Mt
28,1-8; Mk 16,1-8; Łk 24,1-7) oraz ikona
„Zstąpienie do otchłani", które zgodnie z
apokryficzną Ewangelią Nikodema miało
miejsce
natychmiast
po
zmartwychwstaniu:
zmartwychwstały
Chrystus zstąpił do otchłani, skąd
wyprowadził
starotestamentowych
sprawiedliwych i proroków na czele z
Adamem i Ewą.]; Zmartwychwstanie
Pańskie – Feltámadás [A feltámadás a
keresztyén hit középpontja. Ha Jézus nem
támadt volna fel a halálból, akkor a
keresztyének hite nem túl sokat érne, mivel
maga Jézus azt állította, hogy feltámad
halottaiból a harmadik napon. Ellenben, ha
-
Wersja 01 01 2017.
Jézus valóban feltámadt a halottak közül,
akkor feltételezhetjük azt is, hogy minden
állítása igaz és egyúttal biztosak lehetük
abban, hogy van élet a halál után.]
zmartwychwstanie ciał – a test feltámadása [A test
halál utáni feltámadásának hite szorosan
kapcsolódik a Jézus feltámadásába vetett
hithez.]
Zmartwychwstanie Jezusa [wydarzenie opisane
w Ewangeliach, zgodnie z którym Jezus
Chrystus zmartwychwstał w 2 dni po
ukrzyżowaniu. Jest to naczelny dogmat
wiary chrześcijańskiej.] – Jétus feltámadása
zmarzlak, zmarzluch [pot. osoba łatwo
marznąca] – fagyosszent, fázós ember
zmarzlina [stale zamarznięta warstwa gruntu na
obszarach polarnych]; zmarzłoć – (földt.)
örökös fagy, örökfagy (talajban)
zmarzły, -a, -e; zmarznięty, -a, -e [1. taki, który
zmarzł; 2. o roślinach: taki, który uległ
zniszczeniu
pod
wpływem
zimna;
3. zamieniony w lód] – fagyott, megfagyott,
befagyott, átfázott, megfázott
zmarzła rzeka – befagyott folyó
zmarznąć [1. odczuć przenikliwe zimno; 2. o
roślinach: ulec zniszczeniu pod wpływem
zimna; 3. zamienić się w lód] – megfagyni,
elfagyni; megfázni, átfagyni
zmarznięcie – megfagyás, befagyás
zmarznięty, -a, -e – megfagyott, elfagyott;
megfázott, átfagyott
zmasakrować [1. ciężko pokaleczyć lub zabić,
bijąc ze szczególnym okrucieństwem;
2. poddać coś lub kogoś druzgocącej
krytyce] – lemészárolni, lekaszabolni,
öldökölni; összenyomni, összemorzsolni
zmasakrować więźniów – lemészárolja v.
lekaszabolja a foglyokat
zmasakrować zwłoki – megcsonkítja a holttesteket
zmasakrowanie – lekaszabolás, lemészárlás,
vérfürdő, leölés; összenyomás, összetörés,
összemorzsolás
zmasować — zmasowywać [zgromadzić kogoś
lub coś w jednym miejscu albo skupić
działania
na
jednym
celu]
–
összetömöríteni; összpontosítani
zmasowany, -a, -e – összpontosított
zmaterializować [1. uczynić coś materialnym,
konkretnym; 2. sprawić, że ktoś będzie
dbał przede wszystkim o własne korzyści
materialne]
–
materializálni;
(átv.)
megtestesíteni, megvalósítani
zmaterializować się [stać się czymś materialnym,
konkretnym]
–
materializálódni;
elanyagiasodni, anyagias gondolkozásúvá
8340
válni, anyagiasulni, (átv.) megtestesülni,
megvalósulni
zmaterializowania ciała Jezusa – Jézus testének
megtestesítései
zmaterializowanie – materializálás; testesítés;
anyagiasság
zmaterializowanie
się
–
megtestesülés,
anyagiasodás
zmaterializowany, -a, -e [dbający przede
wszystkim o własne korzyści materialne] –
elanyagiasodott, anyagias gondolkozásúvá
vált
zmaterializowane ciało – megtestesült v.
materializálódott test
zmatować – elhomálosítani, meghomályosítani,
mattosítani, fényteleníteni
zmatować szkło – üveget homályosítani v.
homályossá tenni
zmatować się – elhomályosodni, fénytelenné válni
zmatowanie – elhomályosítás, fénytelenítés
zmatowanie i osłabienie włosów – a haj
fénytelenné válása és meggyengülése
zmatowiały, -a, -e [1. mający słaby połysk lub
całkowicie matowy; 2. o kolorze: taki,
który utracił intensywność; 3. o głosie:
bezdźwięczny
i
niewyraźny]
–
elhomályosult, fénytelenné, homályossá,
mattá vált
zmatowieć [1. stać się matowym; 2. o kolorze:
stracić intensywność; 3. o głosie: stracić
dźwięczność
i
wyrazistość]
–
elhomályosulni, fénytelenné, homályossá,
mattá lenni
Zmatrwychwstanie [W oryginale greckim
spotykamy trzy wyrazy dla oznaczenia
tego pojęcia: (1) anastasis od wyrazów ana
(do góry) i histemi (powodowanie stania,
postawienie), (2) exanastasis, gdzie
przystawka ex oznacza ''z czegoś'', ''z
pomiędzy'', (3) egersisodegeiro (wzbudzić,
wskrzesić). W ST spotykamy wzmianki o
zmartwychwstaniu u patriarchów. W ST
były także wskrzeszenia od umarłych dla
dokonania cudu, by zademonstrować siłę
Bożą w proroku; przy czym ci
wskrzeszeni znów umierali. Czytamy, że
Elizeusz wskrzesił chłopca; wskrzesił
także człowieka wrzuconego do grobu
jego. Jezus wskrzeszał od umarłych
(którzy po pewnym czasie znów umarli)
dla pokazania swej nadziemskiej siły:
Łazarza, córkę Jaira, młodzieńca z Nain.
Wskrzeszali też apostołowie: Tabita przez
Piotra; Eutychus przez Pawła. Po oddaniu
ducha przez Pana także ciała niektórych
świętych powstały z grobów, aby po
pewnym czasie znów umrzeć. Od tych
-
Wersja 01 01 2017.
zmartwychwstań (wskrzeszeń) należy
odróżnić zmartwychwstania do życia
wiecznego, w którym Pan przez Swoje
powstanie z martwych jest nam wzorem
(''jako pierwiastek''). Przyjść mają jeszcze
dwa zmartwychwstania, z których jedno
jest do życia, a drugie na sąd, który
odbędzie się po Millenium. Zgaśli w Panu
biorą
udział
w
pierwszym
zmartwychwstaniu, by spotkać Pana w
powietrzu; a tuż po nich i ówcześni żywi,
odrodzeni z Ducha, by wziąć udział w tym
samym
spotkaniu.
W
pierwszym
zmartwychwstaniu (by żyć wiecznie w
Pana obecności) biorą także udział
męczennicy z czasów ucisku, co odbędzie
się oczywiście później, bo wielki ucisk
przyjdzie po pochwyceniu (paruzji). Przy
zmartwychwstaniu ciała nasze będą
zmienione na podobne do chwalebnych.] –
Feltámadás; Krisztus feltámadása
 FELTÁMADÁS. - Meghalt ember új életre való
feltámadása; a Biblia nem beszél a lélek elvont
halhatatlanságáról, hanem az egységes test-lélekszellem ember megváltását tanítja; ÓSZ-i
igehelyek a feltámadásról: Ézs 25,8; 26,19; Jób
14,13-15; Dán 12,2; Zsolt 16,9-11; ÚSZ-i
igehelyek: Jn 5,25.28-29; ApCsel 24,15; 1Thessz
4,16-17; 1Kor 15; Jel 20,12-13 stb. Jézus Krisztus
volt a feltámadás zsengéje (1Kor 15); valamennyi
újonnan született ember Vele együtt feltámad, és
megjelenik az Ő ítélőszéke előtt (2Kor 5,10); a
feltámadott test szellemi, romolhatatlan, megfelel
az Istennél való új létezésmódnak, ugyanakkor
személyében felismerhető, de nincs alávetve a tér
és idő korlátainak (Lk 24; Jn 20).
 FELTÁMADÁS,
KRISZTUSÉ.
Az
evangélium szíve; az ÚSZ tartalmilag inkább a
feltámadás, mint a kereszt köré csoportosítja
mondanivalóját. Jézus tanításában azonban az Ő
feltámadása soha sincs elválasztva a kereszttől; a
két esemény együtt képezi Krisztus megváltói
művét (Mt 16,21; 20,18-19; Mk 8,31; 9,31;
10,33-34; Lk 24,26; Jn 10,17-18); az apostoli
igehirdetésben Jézus feltámadása az Ő valódi
istenfiúságának
és
Messiás
voltának
bizonyítékául szolgált (ApCsel 2,22-36; 3,12-18;
4,10; 5,29-32; 10,39-43; 13,29-37; 17,23-31);
feltámadásakor Jézus Krisztus mint Isten Fia
jelent meg hatalommal (Róm 1,4); ezáltal lett
8341
Gyülekezetének élő fejévé (Ef 1,19-22) és a
világmindenség Urává (Fil 2,9-11). Feltámadása
és mennybemenetele után kezdte el szolgálatát,
mint mennyei Főpapunk (Róm 8,34); a
feltámadás szükséges része a megváltás egész
folyamatának, záloga annak, hogy az élet
folytatódik a halál után (Jn 11,25-26; 14,16),
ugyanakkor bizonyíték az eljövendő ítéletről
(ApCsel 17,31); a feltámadást nem szabad úgy
elképzelnünk, mintha Jézusnak csak a lelke vagy
az emberek előtt képviselt alapelvei éltek volna
tovább. Ez történelmi esemény, azaz Jézus újra
megjelent
testben,
azonban
elváltozott,
romolhatatlan testben, amelyen nem uralkodott
többé a betegség és a halál.
zmatrwychwstać
–
feltámadni
(Chrystus
zmatrwychwstał! – Krisztus feltámadt!
zmatrwychwstać i wyjść z grobu –
feltámadni és kijönni a sírból)
zmawiać się [zob. zmówić się] – összebeszélni,
megbeszélni, összeesküdni
zmawianie – elmondás (imáé)
zmawianie się – összeesküvés, összebeszélés,
megegyezés
zmaza [1. wina ciążąca na kimś; 2. daw. brud,
plama] – folt, szégyenfolt; hiba, gáncs;
tisztátalanság
zmaza nocna [zob. polucja] – (lat.) pollutio,
pollució; éjszaka, alvás közben, általában
erotikus álmok kíséretében bekövetkező
magömlés
zmazać (zmażę, zmaże) — zmazywać [1. zatrzeć
coś,
aby
stało
się
niewidoczne;
2. wynagrodzić zło, które się wyrządziło;
3. ukryć jakieś uczucia] – letörölni,
elmázolni, elkenni; nyomot eltüntetni,
kitörölni; (átv.) bemocskolni, beszennyezni
zmazać co napisanego – kihúzni vmit az írásból
zmazać krwią plamę na honorze – vérrel mossa le
a becsületén ejtett foltot
zmazać się – eltűnni, kiszívódni, elmázolódni,
eltörlődni, elkenődni; (átv.) bemocskolódni,
beszennyeződni, bepiszkolódni, beszennyezi
magát
zmazać się zbrodnią występkiem – bűntett,
kihágás elkövetésével beszennyezi magát
zmazanie, zmazywanie – letörlés, eltüntetés,
kihúzás, kiírás; bemocskolás
zmazanie (klawisz) – törlés, visszalépés, backspace
zmazurzenie – mazuriasítás
zmazurzenie się – elmazuriasulás, elmazuriasodás
zmazurzyć – (dawno) mazuriai nyelvi sajátságokat
fogadtat
el,
mazuriaivá
változtatni;
„mazurosítani”
zmazurzyć się – (dawno) mazuriaivá változni,
mazúr v. mazuriai nyelvi sajátságokat
felvenni
-
Wersja 01 01 2017.
zmącenie [stan, w którym zachowanie pacjenta
można wyobrazić sobie jako zachowanie w
środowisku
o
niejednakowej
przejrzystości.
Dominują
zaburzenia
spostrzegania:
fragmentaryczność,
zniekształcenia, iluzje i omamy. Na skutek
zniekształcenia pojmowania i interpretacji
łatwo tworzą się nastawienia urojeniowe,
silne i nieoczekiwane zmiany nastroju, z
przewagą lęku, czasem euforii i dysforii.
Tempo tych przeżyć bywa bardzo
gwałtowne. kontakt z pacjentem jest
trudny: urywkowy, nierzeczowy, w
głębszym natężeniu zaburzenia urywa się
zupełnie. Orientacja pacjenta w miejscu i
czasie jest zaburzona. Po ustąpieniu
zmącenia pozostaje niepamięć, najczęściej
fragmentaryczna.] – felkavarás, felzavarás,
zavarossá tétel
zmącenie wody – a víz zavarossá tétele
zmącenie się
– felkavarodás, felzavarodás,
zavarossá válás
zmącić — zmącać [1. uczynić ciecz mętną;
2. wprowadzić gdzieś nieład, niepokój;
3. sprawić, że ktoś traci zdolność
logicznego myślenia, wyraźnego widzenia,
słyszenia itp. 4. sprawić, aby płyn stał się
mętny; zburzyć, zbełtać; 5. wprowadzić
zamieszanie; zakłócić; 6. zmącić się zostać zmąconym] – felkavarni, felzavarni,
zavarossá tenni; megzavarni, összekeverni
zmącić wodę – felkavarja a vizet
zmącić się — zmącać się [1. zostać zmąconym;
2. stać się chaotycznym, niejasnym] –
megzavarodni, összezavarodni, zavarossá
válni
zmądrzeć [stać się mądrym lub mądrzejszym] –
megokosodni; okoskodni; okulni
zmądrzał już – benőtt már a feje lágya
zmądrzenie [nabranie rozumu] – megokosodás
zmądrzyć się [nabrać doświadczenia i zacząć
postępować mądrzej lub sprytniej] –
megokosodni, okossá válni v. lenni
zmechacenie [supełki pojawiające się na
powierzchni tkaniny; też: miejsce na
ubraniu z wieloma takimi supełkami] –
bolyhozás, bolyhosítás
zmechaciały, -a, -e [o tkaninie: taki, który się
zmechacił] – bolyhozott, bolyhosított
zmechacić [sprawić, że tkanina pokryje się
supełkami] – bolyhozni, bolyhosítani
zmechacić się [o tkaninie: pokryć się supełkami]
– kibolyhosodni, bolyhos lesz
zmechacił się po praniu – a sál kibolyhosodott a
mosásban
8342
zmechacieć [1. o tkaninie: pokryć się supełkami;
2. daw. porosnąć mchem] – kibolyhosodni,
bolyhos lesz
zmechacony, -a, -e [o tkaninie: taki, który się
zmechacił] – bolyhozott, bolyhosított
zmechanizować
[1. przeprowadzić
mechanizację; 2. upodobnić do działania
mechanizmu] – mechanizálni; gépesíteni,
motorizálni
zmechanizować
się
[1. zostać
zmechanizowanym; 2. upodobnić się do
działania mechanizmu] – mechanizálódni;
gépesedni, motorizálódni
Zmechanizowane Odwody Milicji Obywatelskiej
(ZOMO)
–
Rendőrség
Gépesített
Tartalékegységei
zmechanizowanie
[(technika)
usprawnienie
techniką] – mechanizálás, gépesítés
zmechanizowanie
robót
kolejowych
–
vasútépítőmunkák gépesítése
zmechanizowanie się – gépesülés, mechanizálódás
zmechanizowany, -a, -e – gépesített, motorizált
zmechanizowane gospodarstwo – gépesített
gazdaság
zmechanizowane gospodarstwo rolne (ciągniki,
kombajn, przyczepy, prasa, agregat) –
gépesített mezőgazdaság
zmeliorować [dokonać melioracji] – meliorizálni;
megjavítani, megnemesíteni, megfinomítani
zmeliorować polę – szántóföldet megjavítani v.
meliorizálni
zmeliorowanie – megjavítás, megnemesítés,
megfinomítás
zmeliorowanie gruntów (melioracja) – talajmeliorizáció; talajok meliorizációja
zmęczenie [stan zmniejszenia sprawności
organizmu wskutek dużego wysiłku] –
fáradás, fáradság, fáradtság, kimerültség,
bágyadtság
zmęczenie gleby [obniżenie się urodzajności
gleby wskutek częstej uprawy jednego
gatunku rośliny w tym samym miejscu] –
a talaj kimerülése
zmęczenie
materiału
[zmniejszanie
się
wytrzymałości materiału pod wpływem
obciążenia] – anyagfáradás
zmęczenie wiosenne – tavaszi fáradtság
zmęczenie się – kifáradás, elfáradás, aléltság
zmęczenie się sobą nawzajem – kölcsönös
kifáradás v. elfáradás
zmęczony, -a, -e [1. taki, który odczuwa
zmęczenie; też: będący objawem takiego
stanu; 2. taki, który ma dość czegoś i
chciałby to zmienić] – fáradt, kimerült,
bágyadt
zmęczony podróżą – az utazástól elfáradt
-
Wersja 01 01 2017.
zmęczony wali się na łóżko – fáradtan az ágyra
esni v. dőlni
zmęczyć [1. spowodować zmęczenie; 2. pot.
zrobić coś z wysiłkiem, z trudem] –
fárasztani, kifárasztani, kimeríteni, fáradttá
tenni, bágyasztani
zmęczyć kogo dokuczaniem – alkalmatlankodással
agyonfárasztani v. agyongyötörni v. zaklatni
vkit
zmęczyć się [poczuć zmęczenie] – elfáradni,
kifáradni, kimerülni, ellankadni, elernyedni
zmęczyć się przy ciężkiej pracy – nehéz munkánál
v. nehét munka mellett elráradni v. kimerülni
zmęczyłem się – szörnyen elfáradtam
zmętniały, -a, -e [1. taki, który zmętniał; 2. o
kształtach, zarysach postaci, przedmiotów
itp.: niewyraźny, słabo widoczny; 3. o
oczach,
spojrzeniu:
pozbawiony
wyrazistości, blasku; 4. o słowach,
myślach: niejasny, nieprecyzyjny] –
zavaros;
felkavart,
nem
átlátszó,
elhomályosított
zmętnieć [1. stać się mętnym; 2. o kształtach,
zarysach postaci, przedmiotów itp.: stać
się niewyraźnym, słabo widocznym; 3. o
oczach, spojrzeniu: stracić wyrazistość,
blask; 4. o słowach, myślach: stracić
jasność, precyzję] – megzavarosodni,
felkavarodni; homályos, zavaros lesz;
zavarosodni
zmętnienie [1. zawiesina w płynie lub w gazie
powodująca jego mętność; 2. mętna plama
na czymś przezroczystym] – megzavarodás,
felkavarodás, elhomályosulás
zmętnienie soczewki [Zaćma (cataracta) to
zmętnienie soczewki, tworu o kształcie
dysku znajdującego się w środku oka.
Oczywiście, z wiekiem soczewka traci
elastyczność i przezroczystość – jest to
więc proces fizjologiczny, lecz zaćma to
proces nieprawidłowy prowadzący w
krótkim czasie do utraty przezroczystości
soczewki. Najczęstszą postacią jest zaćma
starcza]
–
(orv.)
a
szemlencse
elhomályosulása; hályog, szürkehályog
zmężniały
[taki,
który
zmężniał]
–
megférfiasodott, megerősödött, megedzett
zmężnieć [stać się muskularnym, barczystym i
silnym] – megférfiasodni, megerősödni,
megedződni
zmężniał i wyrósł – megnőtt és megférfiasdott
zmiał – őrlemény
zmiał wapniowy – mészőrlemény
zmiana [1. fakt, że ktoś staje się inny lub coś
staje się inne niż dotychczas; 2.
zastąpienie czegoś czymś; 3. komplet
bielizny, pościeli, pokrowców itp.; 4. czas
8343
pracy jednej grupy ludzi, po którym
podejmuje
pracę
inna
grupa;
5. pracownicy takiej grupy] – (przemiana)
változás, fordulás, fordulat; cserélés,
váltakozás, váltás; (zmienianie) váltás,
módosítás, változtatás, módosulás; (czas
pracy) műszak; váltás, csere; (ov.)
elváltozás; (őrség) leváltás; (fehérnemű,
ágynemű) váltás
zmiana barwy – színváltozás
zmiana barwy dźwięku – hangszínváltozás
zmiana biegów – sebességváltó
zmiana
częstotliwości
wskutek
zjawiska
Dopplera – Doppler-csúszás
zmiana dekoracji – szính. színváltozás,
díszletváltozás
zmiana dekoracji w drugim akcie –
díszletváltozás, színváltozás a második
felvonásban
zmiana formy – alakváltozás
zmiana frontu – frontváltozás
zmiana halsu – (szél) irányváltozás
zmiana jakościowa – minőségi változás
zmiana kariery zawodowej – pályaváltás,
pályamódosítás
zmiana koloru – színváltozás
zmiana miejsca – helycsere; helyváltoztatás
zmiana miejsca pracy – munkahely váltás
zmiana mieszkania – lakáscsere
zmiana na lepsze – jobbrafordulás; jobb irányra
változás
zmiana obsługi – személyzetváltozás
zmiana organizacji ruchu – forgalomelterelés
zmiana organiczna – szervi változás
zmiana partnera – partnercsere
zmiana pogody – időváltozás
zmiana powietrza – levegőváltozás
zmiana rytmu – ritmusváltás
zmiana
rządu
–
kormányváltozás;
kormányátalakítás
zmiana stanowisko – állás- v. álláspontváltoztatás
zmiana stanu – halmazállapot-változás
zmiana ta nic dobrego nie obiecuje – ez a
változás jót nem ígér
zmiana
temperatury
–
hőfokváltozás,
hőmérsékletváltozás
zmiana trybu życia – életmódváltás
zmiana ustroju – rendszerváltás
zmiana warty – őrségváltás
zmiana wrażenia słuchowego – hangképváltozás
zmiany atmosferyczne – légköri változás
-
Wersja 01 01 2017.
zmianowość [praca zmianowa] – (közb.)
műszakos
munka,
munkások
több
műszakban való alkalmazása
zmianowy, -a, -e – vetésforgó
zmianowy [kierownik grupy osób pracujących
na jednej zmianie] – váltásra érkezett
munkás, aki a másikat leváltja
zmiany
fizykochemiczne
–
fiziko-kémiai
elváltozások
zmiany fonetyczne – fonetikus változások
zmiany personalne – személyi változások
zmiany pośmiertne – a halálutáni elváltozások
zmiany w płucach – elváltozás a tüdőben,
tüdőelváltozások
zmiany zwyrodnieniowe kręgów (spondylosis) – a
csigolyaízületek
nem
gyulladásos,
merevséggel
járó
megbetegedése
(spondylosis)
zmiarkować – következtetni
zmiarkować się [daw. domyślić się czegoś] –
eligazodni, észbe kapni
zmiatacz – seprő ffi
zmiataczka – kis seprű, seprőgép, szemétlapát
zmiatać [zob. zmieść] – elsöpörni, összesöpörni
zmiażdżenie – zúzódás; összenyomás; összezúzás
zmiażdżyć [1. zgnieść coś lub kogoś na miazgę;
2. pokonać kogoś, zdobywając nad nim
znaczną przewagę] – összenyomni,
összezúzni,
összetörni,
összetaposni;
szétzúzni; agyonnyomni
zmiażdżyć kogo spojrzeniem – megsemmisítő
tekintetet vetni vkire
zmiażdżyć się – zúzódni
zmiąć (zemnę, zemnie; zmiął) [pognieść coś] –
összegyűrni, összenyomni, összetörni
zmiąć ubranie – összegyűri az öltönyt
zmiął papier i rzucił – összegyűrte a papírt és
eldobta
zmiąć się [pognieść się] – összegyűrődni,
összegyúródni
zmieciony, -a, -e – összesöpört
zmielić (mięso) [pot. zemleć; aspekt dokonany od
mielić] – megdarálni, ledarálni (húst)
zmielony, -a, -e – megőrölt, megdarált
zmielony ryż – őrölt rizs
zmieniacz [urządzenie do zmieniania płyt
kompaktowych] – (vmit) cserélő, váltó ffi
zmieniacz prądu – áramváltó
zmienianie – váltás
zmienić — zmieniać [1. nadać komuś lub czemuś
inny wygląd lub inne cechy; 2. zastąpić coś
czymś innym lub kogoś kimś innym] –
módosítani,
váltani,
változtatni,
megváltoztatni, átváltoztatni, elváltoztatni;
8344
átalakítani,
módosítani,
megmásítani;
cserélni, elcserélni, kicserélni, felváltani;
megcserélni
zmienić a. zmieniać buty – cipőt váltani v. cserélni
zmieniać co jak rękawiczki – úgy váltja v.
váltogatja, mint az inget
zmieniać kurs – irányt változtatni
zmieniać napięcie – feszültséget átalakítani v.
transzformálni
zmieniać ogumienie – lecserélni a gumikerekeket
zmieniać skórę – vedleni (vedlik)
zmieniać żagiel – vitorlát fordítani
zmienić a. zmieniać nazwę pliku – fájlt átnevezni
zmienić a. zmieniać opatrunek – kötést váltani
zmienić a. zmieniać bieg a. biegi – sebességet
váltani
zmienić a. zmieniać kierunek jazdy – haladási
irányt megváltoztatni
zmienić a.
zmieniać numer telefoniczny –
megváltoztatja a telefonszámát
zmienić a. zmieniać pompować a. napompować
koło – kereket cserélni v. pumpálni
zmienić a. zmieniać pościel – ágyneműt v. ágyat
húzni
zmienić a. zmieniać postać – alakot változtatni
zmienić a. zmieniać program – csatornát váltani
zmienić a. zmieniać ściółkę – almot cserélni;
almozni
zmienić a. zmieniać tryb życia – életmódot
változtat; megváltoztatja életmódját
zmienić a. zmieniać zdanie – megváltoztatja
véleményét
zmienić adres – lakást változtatni, lakáscímet
változtatni
zmienić banknot na drobne – papírpénzt apróra
váltani v. felváltani
zmienić cel podróży – az utazási célt
megváltoztatni
zmienić głos – hangot változtatni
zmienić hotel – hotelt változtatni
zmienić kierunek – irányt változtatni v. váltani
zmienić kierunek pisma – változtatni a lap
irányvonalán
zmienić koło – kereket cserélni
zmienić koszulę – inget váltani
zmienić mieszkanie – lakást cserélni
zmienić nazwisko a. imię – mwegváltoztatja a
nevét
zmienić opatrunek – kötést váltani
zmienić organizację ruchu – forgalmat elterelni
zmienić pieniądze – pénzt váltani v. beváltani; (na
drobne) pénzt felváltani
zmienić postępowanie – az eljárást megváltoztatni
-
Wersja 01 01 2017.
zmienić przepisy prawa – jogszabályokat
megváltoztatni
zmienić stanowisko – állást változtatni
zmienić swój sąd o czym – vmiről szóló ítéletét v.
véleményét megváltoztatja v. módosítja
zmienić a. zmieniać temat – más tárgyra tér; témát
vált
zmienić tryb życia – megváltoztatja életmódját
zmienić ubranie – öltönyt váltani v. cserélni
zmienić ubranie – ruhát váltani
zmienić wystrój czegoś – átrendezni vmit
zmienić zamiar – megmásítja szándékát
zmienić zdanie – megváltoztatja véleményét
zmienić się — zmieniać się [1. przybrać inny
wygląd lub nabrać innych cech; 2. zostać
zmienionym; 3. zastąpić jeden drugiego
lub nastąpić jeden po drugim] – válni;
változni, megváltozni, elváltozni, módosulni;
cserélődni, kicserélődni, változni, váltakozni
zmienić się na awantaż – előnyére válni; javára
dőlni el
zmienić się na korzyść – előnyére változni v.
megváltozni
zmienić się na lepsze – jóra fordul
zmienić się rzeczywistość – valósággá válni
zmienić się w słup soli [zamrzeć w bezruchu,
skamienieć z wrażenia lub przerażenia
(Rdz 19,26): Żona Lota, która szła za nim,
obejrzała się i stała się słupem soli] –
sóbálvánnyá válni
zmieniła się na twarzy – arca megváltozott
zmienienie – változás, felváltás, leváltás, átalakítás,
módosítás
zmienienie koloru – színváltozás, a szín változása
zmieniony, -a, -e [taki, który się zmienił; też:
świadczący o zmianie] – megváltozott,
módosult, átalakított
zmieniony statut – módosított szervezeti
szabályzat
zmienna [mat. wielkość, która może przyjmować
każdą wartość z danego zbioru liczb] –
(mt) változó; (műsz.) váltó
zmienna niezależna [mat. zmienna, której
wartość można dowolnie zmieniać] –
(matematika) független változó (x)
zmienna pogoda – változékony időjárás
Zmienna przepływność ((ang.) variable bit rate,
VBR) [jest określeniem stosowanym w
telekomunikacji oraz informatyce. W
odniesieniu
do
kodeków,
zmienna
przepływność oznacza zróżnicowanie
ilości
danych
wyjściowych
przypadających na poszczególne segmenty
czasowe w zależności od złożoności danych
wejściowych w tych segmentach. Celem
8345
takiej metody kompresji danych jest
utrzymanie
stałej
jakości
sygnału
wyjściowego, nie zaś stałej ilości danych
przypadających na daną jednostkę czasu.
Technika VBR jest preferowana w
przypadku przechowywania danych ze
względu
na
bardziej
efektywne
wykorzystanie objętości danych – więcej
miejsca przeznaczane jest na bardziej
skomplikowane segmenty, mniej zaś na
segmenty zawierające dane o mniejszej
złożoności. Zmienna przepływność w
kompresji i dekompresji komplikuje
oprogramowanie, lecz daje lepszą jakość
przy tej samej wielkości pliku. Technika
zmiennej przepływności wykorzystywana
jest w niektórych kodekach wideo (np.
DivX) i audio (np. Vorbis). Pliki MP3
mogą być kompresowane z użyciem
techniki zarówno stałej, jak i zmiennej
przepływności.] – VBR (Variable Bit Rate)
[Az alkalmazások egyik alapvetően digitális
átvitelt biztosító átvitele, amely változó
bitsebességet biztosító átvitel. Változó
adatátviteli sebességet igényel az interaktív
szöveg és képátvitel. Ilyenkor sokszor
lökésszerűen egy állandó bitsebességű átvitel
zajlik, amit hosszabb szünet követ. Video
átvitelnél is elegendő csak a kép teljes
változásakor átvinni a képet, közben csak a
változásokat. Az ATM-et VBR típusú
adatátvitelre tervezték.]
zmienna zależna [mat. wielkość zmienna, zależna
od innej zmiennej] – függő változó (y)
zmiennie – váltakozva, változatosan, hittagadóan,
hitetlenül, hűtlenül, áruló módon
zmiennik [1. mężczyzna, który pracuje lub pełni
jakąś funkcję na zmianę z kimś innym;
2. urządzenie służące do zmiany czegoś] –
váltótárs; (műsz) váltó berendezés, váltó;
(sport) tartalékjátékos, cserejátékos
zmiennik tłumienności [Urządzenie, które jest
celowo wykorzystywane do zmniejszania
lub tłumienia sygnału. W optyce
światłowodów jest to urządzenie, które
przyciemnia przechodzące przez nie
światło.] – csillapító berendezés; jelcsillapító
zmienniczka – váltótárs (nő)
zmiennik indukcyjności [zob. wariometr w zn.
1.] – variométer; (távk.) az önindukció
folyamatos változását ellenőrző műszer
zmiennocieplność – hidegvérűség
zmiennocieplny, -a, -e
[1. taki, którego
temperatura jest zmienna, regulowana;
2. o zwierzęciu: taki, którego temperatura
ciała zmienia się w zależności od
temperatury otoczenia] – hidegvérű
-
Wersja 01 01 2017.
zmienność – változatosság, változékonyság,
változandóság
zmienność kolei losu – a sors változandósága
zmienny, -a, -e [1. ulegający zmianom; 2. o
ludziach: niestały w uczuciach, poglądach]
– változó, változékony; váltó-, váltakozó;
(átv.) változékony, állhatatlan, ingatag
zmienna pogoda – változékony idő
zmienny prąd – váltóáram
zmienne zachmurzenie – változó felhőzet
zmienny, jak kameleon – úgy változtatja v.
változtatgatja nézeteit v. színét, mint a
kaméleon; köpönyegforgató
zmienny kondensator – változtatható kondenzátor
zmień płyte! – (átv.) válts témát, beszálj másról!
zmień nazwę – átnevezés
zmierzać [zob. zmierzyć] – mérni, megmérni
zmierzać [1. poruszać się w jakimś kierunku;
2. starać się osiągnąć jakiś cel; 3. mówiąc,
chcieć coś uzasadnić, dążyć do jakiegoś
wniosku; 4. rozwijać się w taki sposób, by
osiągnąć jakiś stan] – (vmilyen irányba
menni) tartani; (do czego a. ku czemu)
törekedni (vmire), törni (vmire); (celować)
mérni, célozni, célbavenni
zmierzać do celu – célra törekedni; cél felé
törekedni
zmierzać ku czemu; zmierzać do czego – tartani,
igyekezni vmihez v. vmi felé
zmierzać ubranie – ruhát próbálni
zmierzać a. zmierzyć wzrokiem – végigmérni;
végignézni
zmierzanie – igyekvés, törekvés vmi felé;
célbavétel
zmierzch [1. pora dnia od zachodu słońca do
nastania
ciemności;
też:
półmrok
panujący o tej porze; 2. koniec, kres
czegoś] – alkony, alkonyat, szürkület,
napnyugta
zmierzch wieczorny – estiszürkület v. alkony
zmierzch życia – az élet elkonya, öregség
zmierzchnąć — zmierzchać [1. zmierzchnąć się;
2. dobiec końca] – alkonyodni, esteledni,
beesteledni; vége felé járni, véget érni
zmierzchnąć się — zmierzchać się [1. o dniu:
skończyć się; 2. o zmierzchu: nastać] –
alkonyodni,
esteledni,
beesteledni;
besötétedni; szürkülni
Zmierzchnica trupia główka (Acherontia atropos)
[ćma z rodziny zawisaków Sphingidae największy motyl europejski] - halálfejes
lepke (Acherontia atropos) [a rovarok
(Insecta) osztályának a lepkék (Lepidoptera)
rendjéhez, ezen belül a szenderfélék
(Sphingidae) családjához tartozó faj.]
8346
Zmierzchnica trupia główka (Acherontia atropos)
zmierzchowy, -a, -e – alkonyati, esthajnali,
szürkületi
zmierzić (zmierżę, zmierzi) [wzbudzić w kimś
wstręt,
odrazę]
–
meguntatni,
megundorítani
zmierzić sobię życie – megunja az életét
zmierznąć [stać się dla kogoś wstrętnym,
budzącym odrazę] – undorítóvá tenni
zmierznięty, -a, -e – undorító
zmierzwić
(zmierzwię)
—
zmierzwiać
[poruszając, sprawić, że włosy, pióra itp.
stają się potargane, splątane] – felborzolni,
összekuszálni,
zilálni,
szétzilálni;
megtrágyázni
zmierzwić pole – megtrágyázza a földet
zmierzwić włosy – felborzolja a haját
zmierzwić się — zmierzwiać się [stać się
zmierzwionym] – zilálódni, összekuszálódni
zmierzwiony, -a, -e [o włosach, sierści itp.:
splątany, potargany] – összekuszált, zilált
zmierzyć
[1. dokonać
pomiarów
czegoś;
2. sprawdzić, czy coś pasuje do czegoś lub
na kogoś; 3. wycelować] – megmérni,
lemérni, kimérni, felmérni; összemérni;
felpróbálni, megpróbálni; célozni, célba
venni
zmierzyć buty – cipőt megpróbálni
zmierzyć ciśnienie oleju – olajnyomást ellenőrizni
zmierzyć ciśnienie w kole – keréknyomást mérni
zmierzyć coś – megmérni vmit
zmierzyć czas stoperem – (időt) stoppolni
zmierzyć do celu – célhoz v. a cél felé tartani
zmierzyć gorączkę – megméri a lázát; lázat mérni
zmierzyć kogo oczyma – figyelemmel megnézni
vkit, tetőtől talpig végigmérni vkit
zmierzyć (kogo) wzrokiem – méreget (vkit) a
szemével
zmierzyć materiał na ubranie – öltönyre való
anyagot mérni v. lemérni
zmierzyć pole, ogród – felmérni a földet, kertet
zmierzyć ubranie u krawca – öltönyt próbálni a
szabónál
zmierzyć (kogo) wzrokiem – végigmérni
zmierzyć kogo od stóp do głów – tetőtől talpig
végigmérni vkit
zmierzyć się [1. zmierzyć samego siebie;
2. zmierzyć wzajemnie jeden drugiego;
-
Wersja 01 01 2017.
3. stanąć z kimś do walki lub rywalizacji;
4. spróbować rozwiązać jakiś problem] –
megméri magát; méretszkedni; összemérik
egymást;
összecsapni;
megmérettetni;
összeméri az erejét
zmierzyć się wzrokiem – összenézni
zmieszać [1. mieszając, połączyć ze sobą kilka
różnych substancji; 2. sprawić, że kilka
różnych rzeczy, zjawisk itp. przenika się
wzajemnie;
3. wprawić
kogoś
w
zakłopotanie] – összekeverni, elvegyíteni,
összevegyíteni; keverni, keresztezni; (átv.)
összezavarni, zavart kelteni; (kogo) zavarba
hozni, összezavarni, megzavarni, zavarba
ejteni (vkit)
zmieszać coś z czymś – belekeverni vmit vmibe;
összekeverni vmit vmivel
zmieszać karty – kártyát keverni
zmieszać kogo z błotem – (átv.) lerántani v.
lehordani vkit a sárga földig; sárba rántani
vkit; lepocskondiázni
zmieszać wodę z winem – bort vízzel keverni
zmieszać się [1. połączyć się z czymś;
2. przyłączyć się do grupy osób; 3. poczuć
zakłopotanie]
–
összekeveredni,
összevegyülni, belevegyülni, elvegyülni;
(átv.)
meghökkenni,
összezavarodni,
megzavarodni; zavarba jönni, belezavarodni,
belebonyolódni
zmieszać się pod wpływem czyjego spojrzenie –
összezavarodni
v.
megzavarodni
vki
tekintetétől
zmieszać się z tłumem – elvegyülni a tömegben
zmieszanie
[uczucie
zakłopotania]
–
összekeverés,
összevegyítés;
(átv.)
kavarodás, zavar, zavarodottság; keveredés
zmieszanie się – meghökkenés
zmieszany, -a, -e [taki, który poczuł się
zmieszany; też: będący wyrazem takiego
stanu]
–
összekevert,
vegyített,
összevegyített; (átv.) zavarodott, zavaros,
zavart, összezavart; fejvesztett
zmieszczać, zmieścić (zmieszczę) [1. zapewnić
komuś lub czemuś dość miejsca w czymś;
2. umieścić coś w czymś; 3. zawrzeć coś w
czymś; 4. objąć swoim zakresem] –
elhelyezni, beilleszteni
zmieścić ubranie do szafy – öltönyt a szekrénybe
elhelyezni v. betenni
zmieszczać
się,
zmieścić
się
[1. mieć
wystarczająco dużo miejsca w czymś;
2. wejść w zakres czegoś] – elférni,
beleférni, megférni; ráférni; elhelyezkedni,
beleilleszkedni
zmieścimy się tu wszyscy – elférünk itt
mindannyian
8347
zmieszczony, -a, -e – elhelyezett
zmieść (zmiotę, zmiecie; zmiótł) — zmiatać
[1. usunąć coś skądś za pomocą miotły,
szczotki; 2. działając z dużą siłą, porwać i
zabić kogoś lub zniszczyć coś; 3. o wietrze:
wiejąc, zgarnąć skądś liście, śmieci itp.;
4. pot. zjeść coś szybko i łapczywie;
5. zmiatać:
pot.
szybko
uciekać;
6. zmiatać: pot. na czyjeś polecenie szybko
odchodzić lub wychodzić skądś] –
elsöpörni, összesöpörni, lesöpörni; (közb.)
elsöpörni, pucolni
zmieść pył w pracowni – port összesöpörni a
műhelyben v. a munkahelyen
zmieść śmieci na szufelkę – lapátra söpörni a
szemetet
zmiędlić [1. zgnieść, zmiąć; 2. pot. pogryźć coś,
długo przeżuwając; 3. połamać słomę
lnianą lub konopną, aby oddzielić włókna
od paździerzy] – összenyomni, összegyúrni,
összegyűrni,
öszeszorítani,
lapítani,
összepréselni, megdöngölni; tilolni
zmiędlić len, konopie – lent, kendert tilolni
zmiękczacz [1. płyn dodawany do prania lub
płukania, nadający tkaninom miękkość;
2. zob.
plastyfikator]
–
vízlágyító;
plasztifikátor
zmiękczacz wody – vízlágyító
zmiękczeć – megpuhulni, meglágyulni, ellágyulni
zmiękczenie – (nyelvt.) lágyítás, palatizálás,
puhítás, enyhítés
zmiękczenie mózgu – (med.) agylágyulás
zmiękczony, -a, -e – lágy
zmiękczyć — zmiękczać [1. uczynić coś miękkim
lub
miększym;
2. wzruszyć kogoś;
3. sprawić, że czyjś głos, czyjeś spojrzenie,
rysy itp. tracą ostrość, surowość; 4. pot.
skłonić kogoś do ustępstw; 5. miękko
wymówić głoskę] – lágyítani, megpuhítani,
ellágyítani, puhává tenni; meglágyítani
zmiękczyć a. zmiękczać głoskę – hangot lágyítani
v. meglágyítani
zmiękczyć (czyje) serce – meglágyítja (vkinek) a
szívét
zmiękczyć się — zmiękczać się [1. stać się
miękkim lub miększym; 2. o głosce: stać
się miękką] – lágyulni; puhulni, megpuhulni
zmiękczyć wodę [zmniejszyć ilość soli wapnia i
magnezu w wodzie] – vizet lágyítani
zmiękła mu rura – megnyugodott, elcsendesedett
zmięknąć [1. stać się miękkim lub miększym;
2. wzruszyć się; 3. o głosie, spojrzeniu,
rysach itp.: stracić ostrość, surowość;
4. pot. stać się uległym] – megpuhulni,
elpuhulni; meglágyulni, megenyhülni; (átv.)
ellágyulni
-
Wersja 01 01 2017.
zmięknięcie
–
meglágyulás,
elpuhulás,
megpuhulás, megenyhülés
zmiętosić (zmiętoszę) [zgnieść] – összegyűrni,
összedögönyözni
zmiętosić
się
[zostać
zmiętoszonym]
–
összegyűrődni
zmiętoszony, -a, -e [taki, który został
zmiętoszony]
–
összegyűrt,
összedögönyözött
zmięty, -a, -e [pot. bardzo czymś zmęczony] –
(átv.) gyűrött, összegyűrt, összegyűrött,
nagyon elfáradt
zmijać — zminąć [zmieniać, rozmieniać,
zmienić, rozmienić] – módosítani, váltani,
változtatni, megváltoztatni, átváltoztatni;
átalakítani,
módosítani,
megmásítani;
cserélni, elcserélni, kicserélni, felváltani
zmijać się — zminąć się – ekerülik egymást
zminęliśmy się w drodze – elkerültük egymást
útközben
zmiksować [1. zmieszać mikserem składniki
jakiejś potrawy; 2. przygotować napój
alkoholowy, mieszając poszczególne jego
składniki;
3. połączyć
za
pomocą
specjalnego urządzenia dźwięki i obrazy
otrzymywane z niezależnych źródeł] –
mixerben összekeverni, mixelni
zmiksować dźwięk – lekeverni a hangot
zmilczeć [1. zareagować na coś milczeniem;
2. celowo nie powiedzieć o czymś] –
elhallgatni, eltitkolni, eltűrni
zmilczenie – hallgatás, elhallgatás, eltitkolás,
hallgatólagos tűrés
zmilczenie tej sprawy – ennek az ügynek v. ennek
a kérdésnek az elhallgatása v. hallgatólagos
eltűrése
zmilitaryzować [1. wprowadzić w jakiejś
instytucji
lub
organizacji
zasady
organizacyjne takie jak w wojsku;
2. podporządkować życie gospodarcze,
społeczne i polityczne kraju celom
wojennym] – felfegyverezni, militarizálni
zmilkły, -a, -e – elhallgatott
zmilknąć [1. pogrążyć się w milczeniu; 2. o
dźwiękach
lub
o
przedmiotach
wydających
dźwięki:
przestać być
słyszanym] – elhallgatni, elhalkulni
zmiłować się [okazać komuś współczucie, litość] –
megkegyelmezni (vkinek), (nad kim/czym)
megkönyörülni (vkin/vmin); megszánni
(vkit/vmit)
zmiłować się nad nędrzarzem – megkönyörül a
nyomorulton
zmiłuj się nad nieszczęśliwym przyjacielem! –
szánd meg v. könyörülj szerencsétlen
barátodon!
8348
zmiłowanie
[miłosierdzie,
litość]
–
megkegyelmezés, megszánás, szánalom,
megszánás
zminiaturyzować [nadać czemuś miniaturowe
rozmiary] – miniatürizálni
zminimalizować [1. zmniejszyć coś do minimum;
2. pomniejszyć znaczenie czegoś] –
minimalizálni, minimálisra csökkenteni
zminimalizować
się
–
minimalizálódni;
minimumra csökkenni
zmiotka [szczotka o krótkiej rączce, służąca do
zmiatania drobnych śmieci] – rövid nyelű
kefe
(a
hulladék
v.
szemét
összetakarításához), kisebb söprű, kisseprű
zmiotki [pot. zmiecione resztki] – szemét
zmitologizować [1. stworzyć mit, legendę wokół
kogoś lub czegoś; 2. wprowadzić do
utworu,
twórczości
itp.
elementy
mitologiczne] – mitologizálni; legendává
változtatni
zmitologizować się [przekształcić się w mit, w
legendę] – mitologizálódni; legendává válni
zmistyfikować – misztifikálni, áltatni, ámítgatni
zmistyfikować katastrofę gibraltarską – a
gibraltári katasztrófát misztifikálni [A egyik
legdrámaibb esemény 1891-ben játszódott le
Gibraltár kikötőjében, amikor az Utópia
nevű gőzhajó 550 utassal a fedélzetén
elsüllyedt. A katasztrófa egyik oka egy
hirtelen támadt vihar volt, amely az
utasszállítót egy angol hadihajó páncélozott
orrához csapta. Ráadásul a dühöngő vihar
lehetetlenné tette a mentést.]
zmitrężyć [1. zmarnować czas; 2. odłożyć coś na
później] – időt veszíteni v. pocsékolni
zmitygować [powstrzymać kogoś od nazbyt
gwałtownej reakcji lub pochopnego
działania] – mérsékelni, megnyugtatni,
lecsillapítani, enyhíteni
zmitygować się [powstrzymać się od nazbyt
gwałtownej reakcji lub pochopnego
działania] – mérséklődni, lecsillapulni,
enyhülni
zmywacz [1. osoba zawodowo zajmująca się
myciem czegoś; 2. rozpuszczalnik do
zmywania farb, lakierów itp.; 3. płyn do
zmywania lakieru z paznokci; 4. kosmetyk
do zmywania makijażu; 5. urządzenie do
zmywania] – lemosó ffi; lemosó (szer);
arclemosó, körömlakk-lemosó
zmywacz do paznokci – körömlakk-lemosó
-
Wersja 01 01 2017.
zmywaczka – lemosó nő; lemosó (szer, eszköz);
edénymosó
zmywacz/zmywaczka szkla – üvegmosó
zmywalny, -a, -e [1. taki, który można usunąć
podczas mycia; 2. taki, który można myć]
– lemosható
zmizerniały,
zmizerowany
[taki,
który
zmizerniał] – lefogyott, lesoványodott,
leromlott
zmizernieć [stać się mizernym] – lefogyni,
lesoványodni,
leromlani;
sápadttá
v.
sovánnyá válni; nyomorogni; elsorvadni
zmizerować – tönkretenni, nyomorúságba vinni,
kimeríteni,
elcsigázni,
elfárasztani,
elgyengíteni
zmizerowała go choroba – a betegség
legyengítette
zmizerować się – tönkremenni, nyomorúságba
esni, kimerülni, kifáradni, ellankadni,
elgyengülni, leromlani
zmłócić – kicsépelni, elcsépelni; (átv.) elverni,
elrakni, elcsépelni, pozdorjává törni,
elnáspángolni
zmłócić jęczmień – árpát csépelni
zmłócić kogo kijem – (átv.) bottal elpáholni vkit
zmniejszać
obroty
ostrza
w
tkaniu
sekwencyjnym [zmiana w splocie, w
którym występują wątkowe punkty
łączące naprzeciwko każdego osnowowego
punktu łączącego, i odwrotnie. Stosowane
zwłaszcza
w
pochodnych
splotach
skośnych.] – éles váltások a szövet
kötésében [Váltás a szövet kötésmódjában,
ahol a lánc-kötéspontot egy vetülékkötéspont váltja fel, vagy viszont. Különösen
levezetett sávolykötéseknél fordul elő.]
zmniejszający, -a, -e – kicsinyítő
zmniejszanie,
zmniejszenie
–
kisebbedés,
kisebbítés,
csökkentés,
csökkenésm
leszállítás, enyhülés
zmniejszanie się – apadás, visszafejlődés
zmniejszenie braków – selejtcsökkentés
zmniejszenie
kosztów
własnych
–
önköltségcsökkentés
zmniejszenie wyrazistości – érthetőségcsökkenés
zmniejszony, -a, -e – kisebbített; kicsinyített
zmniejszony obraz – kisebbített kép
zmniejszyć — zmniejszać [uczynić coś
mniejszym lub mniej intensywnym] –
kisebbíteni,
kicsinyíteni;
korlátozni;
leszállítani, szűkebbre szorítani, csökkenteni,
lecsökkenteni
zmniejszyć karę – büntetést leszállítani v.
csökkenteni
zmniejszyć koszty – költségeket csökkenteni
8349
zmniejszyć pensję – fizetést leszállítani v.
csökkenteni
zmniejszyć prędkość – a sebességet csökkenteni
zmniejszyć przestępczość – visszaszorítani v.
mérskelni a bűnözést
zmniejszyć zużycie paliwa – üzemanyagfelhasználást
v. üzemanyag-fogyasztást
csökkenteni
zmniejszyć się — zmniejszać się [stać się
mniejszym lub mniej intensywnym] –
apadni, csökkenni, lecsökkenni, szűkülni,
fogyni, kisebbedni, kevesbedni (kevesbedik);
visszafejlődni, kisebbíti magát, alábbszállni,
enyhülni; megcsappanni
zmobilizować [1. powołać do wojska; 2. postawić
wojsko w stan gotowości bojowej;
3. zachęcić do działania; 4. pokonać
własną niechęć i skoncentrować siły,
możliwości itp. na jakimś działaniu] –
mozgósítani, mobilizálni
zmobilizować armię – a hadsereget mozgósítani
zmobilizować rezerwę – tartalékot mozgósítani
zmobilizować się [1. pokonać własną niechęć i
skoncentrować się na jakimś działaniu;
2. przygotować
się
do
wojny]
–
mobilizálódni
zmobilizowany [żołnierz, który otrzymał kartę
mobilizacyjną] – mozgósított katona
zmocować – legyőzni
zmocować się – megerőlteti v. túlerőlteti magát
zmoczyć [uczynić coś mokrym] – áztatni,
megáztatni, átáztatni, kiáztatni, eláztatni;
megnedvesíteni, megvizesíteni
zmoczyć bieliznę do prasowania – fehérneműt
vasalás előtt benedvesíteni
zmoczyć się [1. stać się mokrym; 2. oddać
bezwiednie mocz] – megázni, megnedvesíti
magát
zmodelizować – lemodellezni, lemintázni, mintát
venni, megformálni
zmodelizować mechanizm przenoszenia energii
przez błyskawicę – a villámlás keltette
energia mechanizmusát lemodellezni
zmodelizowanie – megmintázás, lemintázás,
megformázás
zmodelizowanie posągu – szobor megmintázása
ZMODEM
[Implementacja
protokołu
asynchronicznej
transmisji
plików
XMODEM.] – Zmodem, Z-modem - 'Zmodem'–protokoll [1. A Zmodem egy
állományátviteli protokol, amit modemek
használnak kapcsolt vonalon keresztül
történő megbízható adatcserére. Gyakran
használják a BBS rendszerekkel való
kommunikációk során. Rengeteg kényelmes
jellemzõje van. Többek között például az,
-
Wersja 01 01 2017.
hogy egy megszakadt adatcserét késõbb a
szakadás helyétől folytathatunk. 2 sokféle
fejlett szolgáltatást nyújtó (pl. változó méretű
adatblokkok, automatikus tömörítés, a
megszakadt letöltés folytatása) file-transzfer
protokoll
modemes
kapcsolatokhoz,
állományok telefonvonalon való le- és
feltöltéséhez. 3. Változó blokkmérettel
dolgozó adatátviteli protokoll. 4. népszerű
adatátviteli
protokoll
modemes
kapcsolatokhoz; telefonvonalon keresztül
történő le- és feltöltésnél pl. tömörísést
végez, folytatja a megszakadt kapcsolatot,
stb.]
zmodernizować
[unowocześnić
coś]
–
korszerűsíteni, modernizálni, divatossá tenni
zmodernizować się [zostać zmodernizowanym] –
korszerűsödni, modernizálódni
zmodrzeć – megkékülni
zmodyfikować [częściowo coś zmienić] –
módosítani, változtatni, megváltoztatni,
átalakítani
zmodyfikować warunki umowy – a szerződés v.
megállapodás feltételeit módosítani
zmodyfikować się [zmienić się] – módosulni,
változni, megváltozni
zmokły, -a, -e [daw.; zob. zmoknięty] – megázott,
elázott,
átázott,
átnedvesedett,
megnedvesedett, nyirkos
zmoknąć (zmókł) [stać się mokrym od deszczu] –
megázni, átázni, átnedvesedni
zmókł na deszczu – esőtől megázott
zmókłem do nitki – bőrig áztam
zmoknięcie – elázás, megázás, beázás
zmoknięty, -a, -e [taki, który zmókł] – elázott,
megázott
zmonitować – megdorgálni, megpirongatni,
megróni, megingatni, figyelmeztetni
zmonopolizować [1. uzyskać wyłączne prawo
produkcji
lub
sprzedaży
czegoś;
2. wywrzeć na coś decydujący wpływ] –
monopolizálni
zmonopolizować sprzedaż soli – sót v. sóeladást
v. a só értékesítését monopolizálni
zmonopolizowanie – monopolizálás
zmonopolizowanie sprzedaży tytoniu – a
dohányértékesítés monopolizálása
zmontować (zmontuje) [1. złożyć coś z części;
2. dokonać montażu filmu, audycji,
widowiska itp.; 3. pot. zorganizować jakiś
zespół ludzi lub jakieś przedsięwzięcie] –
összeszerelni,
rászerelni,
rászerelni,
fölszerelni, megszerkeszteni; összeállítani
zmontować maszynę – gépet összeszerelni v.
összeállítani
8350
zmora [1. dręczący, przykry sen lub budząca lęk,
uporczywie
powracająca
myśl;
2. przerażająca istota dręcząca ludzi w
snach; 3. dokuczliwe, powtarzające się
zjawisko; 4. pot. źle, mizernie wyglądająca
osoba] – lidérc, lidércnyomás, rémkép
zmora senna – lidércnyomás
zmordować [1. bardzo zmęczyć osobę lub
zwierzę; 2. zrobić coś z trudem, z
wysiłkiem] – megerőltetni, kifárasztani,
kimeríteni, agyonkínozni, agyongyötörni,
meggyötörni; megkínozni; agyonhajszolni,
elcsigázni, halálra fárasztani
zmordować się [pot. bardzo zmęczyć się czymś] –
kifáradni, megerőlteti magát
zmordować się ciężką pracę – nehéz munkával
megerőlteti v. agyondolgozza magát
zmordowanie – kifáradás, kimerülés, megerőltetés,
agyonhajszolás
zmordowany, -a, -e [odczuwający silne
zmęczenie] – kifáradt, elcsigázott, holtfáradt,
agyongyötört, agyonhajszolt, megerőltetett,
elkínzott, kimerült; holtfáradt; megviselt
zmorzyć [daw. zmęczyć lub znudzić kogoś
czymś] – lenyomni, legyőzni, leverni,
lesujtani, elbágyasztani, hatalmába kerít,
legyengíteni, megbénítani (vkit/vmit)
 zmorzył go v. ją sen: elnyomta az álom v.
a buzgóság
zmorzyć snem – elaltatni
zmorzyć się [zmęczyć się] – elgyengülni, elfáradni
zmorzyć się czymś – elfáradni vmitől
zmotać – felgombolyítani
zmotać przędzę – fonalat felgombolyítani
zmotoryzować [wprowadzić gdzieś motoryzację]
– gépesíteni, motorizálni
zmotoryzować się [zostać zamotoryzowanym] –
gépiesedni, motorizálódni
zmotoryzować wojsko – a katonaságot gépesíteni
zmotoryzowany [osoba
posiadająca
własny
samochód, motocykl itp.] – motorizált; saját
autóval v. motorkerékpárral rendelkező
személy
Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej
(ZOMO) (czasem można spotkać się z
mylną nazwą Zmechanizowane Oddziały
Milicji Obywatelskiej lub Zorganizowane
Oddziały
Milicji
Obywatelskiej)
[oddziały Milicji Obywatelskiej powołane w
drugiej
połowie 1956 (po Poznańskim
Czerwcu) do zaprowadzania porządku w
sytuacjach wyjątkowych (dsł.: "likwidacji
zbiorowych
naruszeń
porządku
publicznego"), a także do udzielania pomocy
ludności w czasie klęsk żywiołowych i
ochrony imprez masowych.] – motorizált
-
Wersja 01 01 2017.
lengyel rendőri egység; rohamrendőrség;
rendőrség gépesített egységei (ZOMO)
zmotoryzowany, -a, -e [poruszający się
samochodem,
motocyklem
itp.]
–
gépesített, motorizált
zmowa [potajemne porozumienie kilku osób w
jakiejś sprawie] – egyeszség, megbeszélés;
összebeszélés, megállapodás, összeesküvés,
tárgyalás
zmowa robotników – munkások megállapodása
zmowiny [zaręczyny] [Teatr Śląski im Stanisława
Wyspiańskiego w Katowicach] – eljegyzés,
jegyváltás
zmożnieć – meggazdagodni, hatalomra jutni
zmożony, -a, -e – legyőzött
zmóc (zmogę, zmoże; zmogł) [1. o czymś złym,
niepożądanym: opanować, ogarnąć kogoś
lub coś; 2. daw. zwyciężyć kogoś w walce]
–
legyőzni,
megbirkózni,
leküzdeni,
felükerekedni, erőt venni vmin, legyűrni,
lebírni
zmogły go przeciwności – a mostoha sors legyűrte
őt
zmóc nieprzyjaciela – legyőzi v. leküzdi ellenfelét
zmóc się – birkózni, küzdeni, erőlködni
zmówić (zmówię) — zmawiać [wypowiedzieć
tekst modlitwy] – elmondani, elbeszélni,
recitálni; megbeszélni
zmówić pacierz – imádkozni, imát mondani
zmówić się — zmawiać się [1. zaplanować coś z
kimś; 2. wejść z kimś w zmowę] –
összebeszélni, megbeszélni, összeesküdni,
megegyezni vmiben
zmówić się na kogoś – összebeszélni, összeesküdni
vki ellen
zmówili się na polowanie – összebeszéltek, hogy
vadászatra indulnak
zmówiło się o czymś – megbeszéltek vmit; szó volt
vmiről
zmówiny [oficjalna rozmowa swata z panną i jej
rodzicami o planowanych zaręczynach i
małżeństwie]
–
(dawno)
eljegyzés,
leánykérés
zmówiony, -a, -e – elmondott, megbeszélt
ZMP [Związek Młodzieży Polskiej, organizacja
młodzieżowa utworzona w sierpniu 1948
w
wyniku
połączenia
Organizacji
Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu
Robotniczego,
Związku
Młodzieży
Demokratycznej, Związku Młodzieży
Wiejskiej
Rzeczypospolitej
Polskiej
„Wici”, Związku Walki Młodych.] –
(dawno, hist.) Lengyel Ifjúsági Szövetség
zmroczyć się – elsötétülni, elhomályosulni,
beárnyékolódni
8351
zmrok [pora dnia po zachodzie słońca, a przed
zapadnięciem
nocy;
też:
półmrok
panujący o tej porze] – szürkület, alkony,
alkonyat, homály, félhomály
zmrok zapada – esteledni
zmrok zapadł – leszállt az alkony, bealkonyodott
zmrokowy, -a, -e – alkonyati, szürkületi, esthajnali
zmrozić (zmrożę) [1. o mrozie, zimnie, wietrze:
przeniknąć, przejąć chłodem; 2. o mrozie:
spowodować przemarznięcie roślin; 3.
obniżyć
temperaturę
czegoś
lub
doprowadzić coś do zamarznięcia;
4. pozbawić kogoś pewności siebie lub
odwagi] – megfagyasztani, lefagyasztani,
fagykárt okozni; (átv.) lehűteni
zmrozić czyj zapał – lehűteni vkinek a lelkesedését
zmrożenie – fagyasztás, befagyasztás, jégbehűtés
zmrożony, -a, -e – elfagyott, megfagyott;
megfagyasztot, lefagyasztott
zmrużyć — zmrużać [prawie całkowicie
przysłonić oczy powiekami] – lehunyni,
becsukni, lezárni; (jako znak) hunyorogni,
hunyorgatni, pislogni
zmuda (żmuda) – időveszteség, fáradozás,
fáradság, vesződség, erőfeszítés
zmudny, -a, -e (żmudny) – időigényes,
munkaigényes, sok türelmet igényel
zmuleć – eliszaposodni
zmulić – eliszaposítani
zmulić się – eliszaposodni
zmulisko (zamulisko) [pole po powodzi z
naniesionym mułem] – iszapos hely
zmumifikować [poddać zwłoki mumifikacji] –
mumifikálni
zmumifikować
się
[o
zwłokach:
ulec
mumifikacji] – mumifikálódni
zmumifikowany, -a, -e [1. taki, który stał się
mumią; 2. przestarzały, skostniały] –
mumifikált;
(átv.)
elavult,
régies,
divatjamúlt,
ódon,
ócska,
lejárt;
megcsontosodott, megmerevedett
zmurszały, -a, -e [1. taki, który zmurszał;
2. przestarzały, skostniały] – korhadt,
rothadt, redves
zmurszały konserwatyzm – korhadó maradiság v.
konzervatívizmus
zmurszeć [o drewnie: ulec rozkładowi] –
elkorhadni, porrá válni
zmusić (zmuszę, zmusi; zmusił) — zmuszać [1. siłą
lub groźbami skłonić kogoś do zrobienia
czegoś wbrew jego woli; 2. o sytuacji,
okolicznościach itp.: spowodować, że ktoś
musi postąpić wbrew swojej woli] – (do
czego)
kényszeríteni,
rászorítani,
rákényszeríteni, erőszakkal rávenni (vmire);
erőszakolni, nógatni, erőltetni; késztetni
-
Wersja 01 01 2017.
zmuszać – (do czego) kényszeríteni (vmire)
zmuszać kogoś do czegoś – kényszeríteni v.
rákényszeríteni vkit vmire
zmuszający, -a, -e (do czego) – kényszerítő
zmusić do kapitulacji – megadásra kényszeríteni
zmusić do milczenia – elhallgattatni
zmusić do pracy – munkára szorít v. kényszerít
zmusić do śmiechu – megnevettetni
zmusić kogo do czego – kényszeríteni vkit vmire
zmusić kogo do milczenia – elhallgattatni v.
elnémítani vkit; letorkolni
zmusić się — zmuszać się [zrobić coś,
przezwyciężając własną niechęć] –
kényszerülni; kényszeríti magát
zmusić się do jedzenia – kényszeríti magát az
evésre
zmusić się do wielkiego wysiłku – nagy
erőfeszítésre kényszeríti magát
zmuszanie, zmuszenie – kényszerítés, erőszakolás,
erőltetés, nógatás, rászorítás
zmuszanie do nierządu – szemérem elleni erőszak
zmuszony, -a, -e – kényszerített; kénytelen
zmycie – lemosás, elmosás; (naczyń) mosogatás,
elmosogatás
zmycie głowy – (átv.) fejmosás
zmyć (zmyje) — zmywać [1. myjąc, usunąć
zanieczyszczenia z czegoś; 2. «o silnej fali
wody, o deszczu itp.: usunąć kogoś lub coś
z powierzchni czegoś; 3. spowodować, że
coś przykrego przestaje być widoczne;
4. wynagrodzić wyrządzone zło] – lemosni,
elmosni, megmosni; (naczynia) mosogatni,
elmosogatni, leöblíteni; felmosni
zmyć brud z ciała – lemossa a piszkot a testéről
zmyć hańbę – lemosni a szégyent v. gyalázatot
zmyć komu głowę – megmosni (vkinek) a fejét,
megszidni (vkit); megmossa (vkinek) a fejét;
meginteni (vkit)
zmyć a. zmywać lakier – lemosni a lakkot
zmyć a. zmywać makijaż – lemossa a sminket
zmyć a.
zmywać naczynia – mosogatni v.
elmosogatni; elmossa az edényt
zmyć podłogę – felmosni a padlót
zmyć skazę – lemossa, eltünteti, letörli a
szennyfoltot; helyrehozza a hibát
zmyć się — zmywać się [1. zostać usuniętym za
pomocą mycia; 2. pot. szybko odejść
skądś; 3. pot. zagubić się] – lemossa magát,
mosakodni; (átv.) eltünni, lelépni
zmydlić — zmydlać [1. zużyć mydło; 2. daw.
zmęczyć konia tak, że zacznie toczyć pianę
z pyska] – elhasználni (szappanozással);
(vegyt.)
elszappanosítani;
(dawno)
túlhajszolja a lovat
8352
zmydlić mydło – elhasználja a szappant
zmydlić się — zmydlać się [1. o mydle: zostać
zużytym; 2. daw. o koniu: toczyć pianę z
pyska na skutek silnego zmęczenia] –
elfogyni; habzani; (vegyt.) elszappanosodni
zmykać [zob. zemknąć] – elszaladni, elfutni,
elszökni
zmylić — zmylać [1. wprowadzić kogoś w błąd;
2. wykonać
coś
niewłaściwie]
–
eltéveszteni,
eltévedni,
félrevezetni,
megtéveszteni
zmylić drogę – az utat eltéveszteni, az úton
eltévedni
zmylić komu rachunek – áthúzni vkinek a
számításait
zmylić (komu) szyki – keresztúlhúzni (vkinek) a
számítását
zmylić pogoń – tévútra vezeti üldözőit
zmylić się – tévedni, eltéveszteni, hibázni, hibát
ejteni v. elkövetni
zmylić się w tak ważnej chwili – tévedni v. hibázni
ebben a fontos pillanatban
zmysł
[1. zdolność
odbierania
bodźców
zewnętrznych; 2. zdolności w jakiejś
dziedzinie; 3. jest to zdolność organizmów
ludzkich lub zwierzęcych do odbierania
wrażeń. I tak zmysł słuchu pozwala nam
rozróżniać działanie fal głosowych, zmysł
wzroku rozróżnia działanie fal świetlnych
itd. Głównymi zmysłami są: słuch, smak,
powonienie
(węch),
dotyk,
zmysł
równowagi. W starych przekładach Biblii
wyraz ''zmysł'' oznacza to, co dziś
nazwalibyśmy upodobaniem, skłonnością,
albo
i
zdolnością
rozróżniania,
zrozumienia. W nowych przekładach
grecki wyraz nous przetłumaczono na
''myśl'', ''zmysł'', ''doznanie'', albo
''wyczucie''.] – érzék; ész, értelem, elme,
eszmélet, tudat, szellem (ész); érzékiség
zmysł artystyczny – művészi hajlam
zmysł do handlu – kereskedelmi érzék
zmysł do interesu a. interesów – üzleti érzék
zmysł dotyk – tapintó érzék
zmysł dotyku – tapintás, tapintó érzék
zmysł krytyczny – kritikus elme
zmysł organizacyjny – szervező tehetség
zmysł piękna – szépérzék
zmysł powonienia – szaglóérzék
zmysł
słuchu
–
hallóérzék,
hangérzék,
hangfelfogás, hallás
zmysł smaku – ízlelőérzék
zmysł spekulacyjny – spekulatív szellem
zmysł
temperatury,
czucie
temperatury
[termorecepcja to zmysł, przez który
-
Wersja 01 01 2017.
organizm
odbiera
temperaturę.
U
większych
zwierząt
termorecepcja
przeważnie odbywa się przez skórę.
Szczegóły tego jak funkcjonują receptory
temperatury nadal są w trakcie badań.
Ssaki mają co najmniej dwa typy
sensorów: te, które odpowiedzialne są za
czucie gorąca (tj. temperatury powyżej
stałej temperatury ciała) i te, które
odpowiadają za czucie zimna (tj.
temperatury poniżej stałej temperatury
ciała).] – hőérzet; a hőmérsékle érzékelése
zmysł węchu [powonienie] – szaglás; szaglóérzék
zmysł wzroku – látóérzék
zmysłowa kobieta – érzéki v. kéjes nő
zmysłowo – érzékien
zmysłowość – érzékiség
zmysłowy, -a, -e [1. odnoszący się do zmysłów;
2. związany z doznaniami erotycznymi] –
érzék-; érzéki, testi, kéjes; érzékek által
tapasztalható
zmysły [1. zdrowie psychiczne; 2. euf. pożądanie
seksualne; 3. zdolność odbierania bodźców
zewnętrznych. Na każdy ze zmysłów
składają
się
odpowiednie
narządy
zmysłów, w których najważniejszą rolę
odgrywają receptory wykształcone w
kierunku reagowania na konkretny rodzaj
bodźców oraz odpowiednie funkcje
mózgu.]
–
érzékszervek;
érzékiség;
pszichikai egészség; szexuális vágy;
érzékelés; eszmélet
zmyślacz – mesemondó, hazudozó, lódító ffi
zmyślanie
[koloryzowanie,
konfabulacja,
naciąganie, przekłamanie] – koholmány;
színezés, meseszövés; becsapás, rászedés,
felültetés
zmyślenie – hazugság,hazudozás; fikció
zmyślić — zmyślać [powiedzieć nieprawdę] –
kigondolni, kieszelni, kitalálni, kiagyalni,
költeni, koholni, hazudni, füllenteni; lódítani
zmyślać bajki – hamis híreket agyalni ki
zmyślnie – elmésen, szellemesen, ügyesen,
élelmesen
zmyślność – élelmesség, szellemesség, ügyesség
zmyślny, -a, -e [1. sprytny, bystry; 2. wykonany
lub działający w sposób pomysłowy] –
elmés, okos, szellemes; (chytry) élelmes,
ravasz, ügyes; kiagyalt
zmyślony, -a, -e – kigondolt, kitalált, kiagyalt,
koholt, képzelt; képzeletbeli; mondvacsinált
zmyślona opowieść – kitalált (koholt) elbeszélés
zmyty, -a, -e – lemosott
zmywacz do paznokci – körömlakklemosó
zmywać (zmywam, zmywa) [zob. zmyć] – lemosni,
elmosni; (naczynia) elmosogatni
8353
zmywać naczynia – mosogatni
zmywak [1. mała szmatka, gąbka itp. do
zmywania naczyń kuchennych; 2. miejsce
do zmywania naczyń na zalpeczu baru,
restauracji] – mosogatórongy
zmywanie [brudne naczynia] – (naczyń)
mosogatás, elmosogatás
zmywarka do naczyń [urządzenie mechaniczne
używane do czyszczenia naczyń, sztućców
oraz innych przedmiotów służących do
przygotowywania i podawania żywności
oraz napojów. Najczęściej spotykane w
gospodarstwie
domowym
i
w
gastronomii.] – mosogatógép
-
Wersja 01 01 2017.
urzędowych świadcząca o uiszczeniu
należnej opłaty; 2. noszona na ubraniu
odznaka świadcząca o przynależności do
jakiejś organizacji, o sprawowaniu jakiejś
funkcji itp.; 3. mały znak; 4. (u Zygmunta
Glogera) Nazwa dzidy z małą kitajkową
chorągiewką, używanej przez chorągwie
lekkie jazdy polskiej. B. Gemb.] – jel;
(pocztowy) bélyeg, postabélyeg; jelvény;
(hist) a könnyűlovasság jele (kis zászlós
dzsida)
znaczek
znaczek klubowy – klubjelvény
znaczek okolicznościowy – alkalmi bélyeg;
emlékbélyeg
zmywarka do naczyń
znachodzić [przestarzale: znajdować] – találni,
lelni
znachor
[1. osoba
bez
wykształcenia
medycznego, zajmująca się leczeniem
ludzi; 2. lekcew. o złym lekarzu] –
kuruzsló, sarlatán; javasember
znachorka
[kobieta
bez
wykształcenia
medycznego, zajmująca się leczeniem
ludzi] – kuruzsló, javasasszony
znachorski, -a, -e – kuruzsló, kuruzslási
znachorstwo – kuruzslás
znacjonalizować [przeprowadzić nacjonalizację]
– nacionalizálni, államosítani
znacjonalizować fabrykę – gyárat államosítani
znacjonalizowany, -a, -e – nacionalizált,
államosított
znacząco
–
jelentősen,
jelentékenyen,
sokatmondóan, tartalmasan, nyomatékosan
znacząco nań popatrzał – sokatmondóan v.
megértően ránézett
znaczący, -a, -e [1. informujący, świadczący o
czymś; 2. odgrywający ważną rolę] –
sokatmondó,
jelentős,
jelentőségteljes,
jelentékeny, tartalmas, nyomatékos
znaczek [1. mała nalepka naklejana na
przesyłkach pocztowych lub drukach
znaczek opłaty skarbowej – illetékbélyeg
znaczek partyjny – pártjelvény
znaczek pocztowy [znak pocztowy, służący jako
środek uiszczenia opłaty za usługi
pocztowe. Przeważnie jest w postaci
małego
papierowego
prostokąta
przyklejanego do koperty] – bélyeg,
levélbélyeg, postabélyeg
znaczek pocztowy z nadrukiem – felülnyomatos
bélyeg
znaczek skarbowy – illetékbélyeg, okmánybélyeg
8354
znaczek stemplowy – okmánybélyeg
znaczek za granicę – külföldre szóló bélyeg
znaczenie
[1. myśl
zawarta
w
czyjejś
wypowiedzi, w czyimś zachowaniu itp.;
2. wartość, ważność czegoś; 3. treść, której
znakiem jest wyraz lub wyrażenie; 4. w
najogólniejszym ujęciu to pojęcie, które
łączy to, co rejestrujemy naszymi
zmysłami z jakimś symbolem. Znak,
zdanie, gest, czy dźwięk nie mają
znaczenia, jeśli nie odnoszą się do czegoś,
co jest nam znane. 3. w najogólniejszym
ujęciu to pojęcie, które łączy to, co
rejestrujemy naszymi zmysłami z jakimś
symbolem. Znak, zdanie, gest, czy dźwięk
nie mają znaczenia, jeśli nie odnoszą się
do czegoś, co jest nam znane] – (sens)
jelentés, értelem (lényeg); (ważność)
jelentőség, fontosság, nyomatékosság; (np.
bielizny) jel, jelzés, megjelölés; (gram)
jelentés
[a nyelvtudomány olyan
alapfogalma, mint a létezésnek az élet;
mindnyájunknak van róla tapasztalata, sőt
rengeteget tudunk is róla, anélkül, hogy
széles körben elfogadható definíciót tudnánk
róla alkotni. A nyelvészek leggyakrabban a
„jel használati szabályának” nevezik a
jelentést.]
znaczenie bielizny – fehérnemű jelölése
znaczenie dosłowne – konkrét jelentés
znaczenie drzewa w lesie – famegjelölés az
erdőben
znaczenie kapitalne – roppant nagy fontosság;
főbenjáró jelentőség
znaczenie kontekstowe – kontextuális jelentés
znaczenie literalne – szószerinti értelem v. jelentés
znaczenie leksykalne – lexikális jelentés
znaczenie okazjonalne – alkalmi jelentés
znaczenie przenośne – átvitt értelem v. jelentés
znaczenie stałe – állandó jelentés
znaczeniowo – szematikusan
znaczeniowy, -a, -e – szemantikus
znaczkarz (zob. markarz) – bélyeggyűjtő
-
Wersja 01 01 2017.
znaczki – (postán) értékcikkek
znaczki metalowe – fémjelvények
znaczkownia [pomieszczenie, w którym znajdują
się tablice na znaczki obecności załogi
kopalnianej]
–
bélyegzőhelyiség;
a
bányászok jelenlétét jelölő táblákat őrző
helyiség
znacznik [1. symptom; 2. chem. substancja
używana do wykrycia jakiegoś procesu
lub obecności jakichś substancji; 3.
narzędzie rolnicze do robienia bruzd;
4. przedmiot lub znak graficzny służący
do oznaczania czegoś] – pontozó,
ellenpontozó; (nyomd.) patrica (gép v.
szerkezet
jelöléshez);
igazító
zsinór
(kertészetben), jelzés
znacznik,
szablon
do
znakowania
[podsumowanie kroju kształtu odzieży;
leży lub jest zaznaczony na powierzchni
materiału włókienniczego po wycięciu w
celu
spełnienia
technologicznych
i
handlowych wymagań. Odnosi się do
przeznaczenia odzieży – np. garnituru,
sukni, płaszcza.] – kísérőlap [A kivágott
idomdarabok tetején elhelyezett adatlap,
amely
tartalmazza
az
idomdarabok
rendeltetését, hogy azok megfeleljenek a
technológiai
és
kereskedelmi
követelményeknek.]
znacznikowy język hipertekstowy; język HTML
– (kat.: informatyka) HTML (HyperText
Markup Language, azaz hiperszöveg-leíró
nyelv) [a webes dokumentumok leírására
szolgáló nyelv]
znaczność – fontosság, jelentőség
znacznie – jelentősen, fontosan, sokkal, tetemesen,
észrevehetően, érzékenyen
znacznie awansował w nauce – jelentős
előmenetelt tanúsított v. tett a tanulásban
znaczny, -a, -e [1. dość duży; 2. ważny, znaczący;
3. wyróżniający się czymś] – ismeretes,
ismerő, ismertető; jelentős, jelentékeny,
számottevő, tetemes, nevezetes, észrevehető,
szembeszökő, fontos, nagy, tetemes, jókora;
érdemleges; figyelemreméltó (w znacznej
mierze: jelentős mértékben, jelentősen)
znaczna odległość – jelentős távolság
znaczna większość – jelentős többség
znaczne opady – számottevő csapadék
znaczne opady przez cały rok – egész éven át v.
egész évben számottevő csapadék
znaczny kapitał – jelentékeny v. tetemes tőke
znaczny postęp – jelentős haladás
znaczony, -a, -e – jelölt, megjelölt
znaczyć (znaczę, -ysz) [1. być znakiem czegoś;
2. odgrywać ważną rolę; 3. umieszczać na
8355
czymś lub na kimś znak; 4. zostawiać na
czymś
znak,
ślad;
5. wskazywać,
wyznaczać] – (stawiać znak) jelölni,
megjelölni, jellel ellátni; jelezni; példázni;
(wyrażać, mieć znaczenie)
jelenteni;
jelentősége, befolyása, súlya van; tesz, jelent
znaczyć bieliznę – fehérneműt megjelölni
znaczyć coś – jelent vmit
znaczyć coś w świecie – jelent vmit a világban
znaczyć drogę w lesie – utat jelölni az erdőben
(to) znaczy – azaz, vagyis, más szóval
znaczyć się [uwidaczniać się] – bemutatja magát
znać (znam, znasz, znają) [1. mieć pewien zasób
wiadomości o kimś lub o czymś;
2. utrzymywać z kimś znajomość; 3. umieć
coś; 4. wiedzieć, że coś istnieje; 5. dawać
się odczuć lub zauważyć] + Ac=T. – tudni,
tudomása van vmiről; ismerni, megismerni;
értesíteni, tudatni, közölni; tudni vmit, érteni
vmihez; látszik (fáradtság);
zna każdy kącik – ismer minden zugot, minden
zegzugot ismer
znać co od podszewki – minden apró részletében
ismerni vmit
znać co po kim; znać co na kim – látszik rajta vmi;
meglátszik rajta vmi
znać co po wierzchu – felületesen ismerni vmit
znać coś powierzchowie – felszínesen ismerni vmit
znać języki – ismerni v. tudni (idegen) nyelveket;
nyelveket beszélni
znać kogo dobrze – jól ismerni vkit
znać (kogo/co) jak własną kieszeń – úgy ismer
(vmit/vkit), mint a saját tenyerét [zsebét]
znać kogo jak własną kieszeń – úgy ismerni, mint
a saját tenyerét (zsebét)
znać kogo, jak zły szeląg – (átv.) ismer vkit, mint a
rosszpénzt
znać kogo na wskroś – jól, teljesen ismerni vkit
znać kogo na wylot – jól v. alaposan ismerni (vkit);
úgy ismer vkit, mint a saját tenyerét
znać kogo osobiście – személyesen ismerni vkit
znać kogo z nazwiska – névszerint ismerni vkit
znać kogo z widzenia – látásból ismerni vkit
znać kogo ze słyszenia – hírból v. hallásból ismerni
vkit
znać kogoś z imienia a. nazwiska – nevéről
ismerni vkit
znać kogoś z ulicy – látásból ismerni vkit
znać mores – ismeri a fegyelmet
znać na tym dziecku zahukanie – látszik ezen a
gyereken a féktelenség
znać osobiście – személyesen ismerni
znać pana po cholewach – (közm.) ruha teszi az
embert; ruhájáról ismered meg az urat
-
Wersja 01 01 2017.
znać piwo po occie a. po zakwasie – (közm.)
(megismerhető a sör a cefréjéről) madarat
tolláról, embert barátjáról
znać po nim musztrę wojskową – meglátszik rajta
a katonai nevelés
znać swoją cenę – tisztában van saját értékeivel
znać swoje rzemiosło – érti a mesterségét
znać swój fach – érti a szakmáját
znać wszystkie tajniki fachu – a szakma minden
csínját-bínját ismeri
znać z widzenia – látásból ismerni
znać ze słyszenia – hallásból v. hallomásból
ismerni; hírből ismer
znam dobrze Kraków – jól ismerem Krakkót
znam go/ją jak własną kieszeń – úgy ismerem,
mint a tenyeremet
znam go od małego dziecka – gyermekkorától
ismerem őt
znam kilku polskich klasyków – ismerek néhány
lengyel klasszikust
znam w poblizu inną restaurację - a közelben
tudok egy másik éttermet
znam w poblizu restaurację – tudok a közelben
egy éttermet
znasz-li ten kraj? – ismered-e ezt a hont?
znasz Agnieszkę (Ewę, panią Nowak)? – ismered
Ágnest (Évát, Novák asszony)?
znasz mnie? - ismersz engem?
znasz nas? – ismersz minket?
znasz Petera i Michela? – ismered Pétert és
Michelt?
znaszli….? – ismered-e?
znać się [1. znać samego siebie; 2. znać siebie
wzajemnie; 3. mieć dużą wiedzę lub duże
umiejętności w jakimś zakresie] – megérti,
ismeri v. kiismeri magát; megismerni vkit, (z
kimś) ismerik egymást, ismeretségben állnak
egymással; érintkezni vkivel; (z kim)
ismeretségben lenni vkivel; (na czym) érteni
(vmihez), jártas (vmiben); tájékozódni,
eligazodni
zna się jak kura na pieprzu – (közm.) annyit ért
hozzá, mint tyúk az ábécéhez
zna się jak ślepy na kolorach – (közm.) ismeri,
mint a vak a színeket; tud hozzá, mint vak a
hímvarráshoz
zna się na czymś – érteni vmihez
zna się na ludziach – ismeri az embereket
zna się na polityce – kiismeri magát v. jártas a
politikában
zna się na rzeczach, jak koza v. świnia na
pieprzu – [kiismeri magát a dologban, mint
kecske v. disznó a borson] (közm.) annyit ért
hozzá, mint hajdú a harangöntéshez
8356
znam się na farbowanych lisach – ismerem a
hamis rókákat
znać się na czymś – érteni vmihez; otthonos
vmiben; tisztában van vmivel
znać się na czym, jak kura na pieprzu – ért hozzá,
mint tyúk az ábécéhez
znać się na grzybach – ismeri a gombákat
znać się na rzeczy – szakértője, tudója vminek; ért
vmihez
znać się na rzemiośle – ismeri a szakmát; a
mesterség minden csínját-bínját
znać się z kimś – ismerős vkivel, érintkezni vkivel
znamy się nie od wczoraj – nem tegnap óta
ismerjük egymást; régi ismerősök vagyunk
znad [1. przyimek tworzący z rzeczownikiem
wyrażenie informujące, że coś porusza się
nad obiektem nazywany przez rzeczownik
i oddala się od niego; 2. przyimek
tworzący z rzeczownikiem wyrażenie
informujące, że ktoś lub coś pochodzi,
przybywa lub dochodzi z miejsca
położonego nad zbiornikiem wodnym
nazywanym przez rzeczownik] + B. – felől,
túlról; -ról, -ről
znad czego – vmin kívül, vmin túlról; vmi mellől
znają się jak łyse konie – [úgy ismerik egymást,
mint a kopasz lovak] ismerik egymás
legtitkosabb gondolatait is; ismerik egymást,
mint a rossz pénzt
znają się naprawdę tak jak łyse konie – valóban
ismerik egymás legtitkosabb gondolatait is
znający swoje obowiązki – kötelességtudó
znajda [1. znalezione gdzieś dziecko nieznanych
rodziców; 2. znalezione zwierzę]; znajdek
– lelenc, talált gyermek, kutya, stb.
znajdować (znajduję, znajdujesz) znajdywać —
[zob. znaleźć] + Ac.=T. – találni, lelni;
rátalálni; ráakadni
znajdować rozkosz w czymś – élvezni vmit;
élvezetet találni vmiben
znajdować w czym przyjemność – kedvét v.
örömét leli v. találja; kedve telik vmiben
znajdować w czym ujście – menedéket v.
menedékre találni
znajdować a. znaleźć (w czym) przyjemność –
öröme telt (vmiben)
znajdować wirus – vírust találni
znajdować wirus HIV – HIV vírust találni
znajdować się [zob. znaleźć się] – van, akad,
található, előfordul
znajduje się – található
znajdować się w dobrych rękach – jó kézben v.
kezekben van
znajdować się w niebezpieczeństwie – veszélyben
lenni v. forogni
-
Wersja 01 01 2017.
znajdować się w stanie oszołomienia – bódult,
elbódított állapotban van
znajdować się w trudnej sytuacji – nehéz
helyzetben van
znajdź na mapie! – keresd meg a térképen!
znajdujący się – levő; található
znajoma – ismerős nő, nőismerős
znajomek [poufale o znajomym] – ismerős,
barátja vkinek
znajomostka – átmeneti, futó ismeretség
znajomości [posiadanie znajomych wśród ludzi
wpływowych, za pośrednictwem których
można załatwić sprawy trudne do
załatwienia] – ismeretek, tudás
znajomość [1. utrzymywanie z kimś stosunków
towarzyskich; 2. wiedza o czymś lub jakaś
umiejętność] – ismeret, tudás; ismeretség,
összeköttetés;
tudomás,
jártasság;
hozzáértés; tájékozottság
znajomość języka – nyelvtudás, nyelvismeret
znajomość języka polskiego – a lengyel nyelv
ismerete
znajomość języków – nyelvismeret
znajomość języków obcych – idegen nyelvek
tudása v. ismerete
znajomość obsługi komputera – a számítógép
kezelésének ismerete
znajomość praw – jogi tudás v. jogi ismeret
znajomość przelotna – futólagos ismeretség
znajomość ze szkolnej ławy – gyermekkori
ismeretség
znajomy [osoba znajoma] – ismerős, férfiismerős
znajomy, -a, -e [1. taki, którego się zna; 2. taki, o
którym ktoś coś wie, z którym się zetknął]
– ismerős, ismert, ismeretes
znak [1. kształt, któremu przypisuje się
określone znaczenie; — 2. dźwięk,
spojrzenie,
gest
itp.
służący
do
przekazania informacji; — 3. dowód,
oznaka czegoś; — 4. fakt interpretowany
jako zapowiedź czegoś; — 5. ślad
pozostawiony przez coś; — 6. daw. herb
lub chorągiew z herbem; — 7. jest to
obserwowalny (postrzegalny) układ rzeczy
czy zjawisk spowodowany przez kogoś
(nadawcę) ze względu na to, że istnieją
zwyczajowo ukształtowane określone
reguły nakazujące wiązać z danym
układem rzeczy lub zjawisk myśli
określonego typu, oraz na to, że nadawca
znaku postanowił wywołać tę myśl u
odbiorcy znaku. — 8. (u Zygmunta
Glogera) to samo co oddział wojska,
chorągiew. Znaki rozróżniano poważne i
lekkie. Do pierwszych zaliczano chorągwie
husarskie i pancerne, do drugich
8357
wszystkie nie uzbrojone pancerzami, tylko
szablą, pistoletami i dzidą z małą
kitajkową chorągiewką. (Ob. Znaczek).
Składała się ta jazda, tak jak husarska i
pancerna,
z
„towarzyszów”
i
„pocztowych”. Ubiór towarzysza był:
kontusz, żupan, pas, szarawary, na głowie
czapka z barankiem siwym albo czarnym.
Broń pocztowego: karabin, pistolety i
szabla, a ubiór: katanka – krótka do
kolan, żupan, pas, szarawary, na głowie
czapka z baranem czarnym, dwa razy tak
wysokim jak u towarzysza. B. Gemb. — 9.
popularny typ przedstawień Bogurodzicy,
wynikający z najważniejszego proroctwa
Izajasza (Iz 7, 14): „Dlatego Pan sam da
wam znak: Oto Panna pocznie i porodzi
Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel".
Przedstawia Bogurodzicę z podniesionymi
rękoma (Orantka), niosącą na piersi obraz
Chrystusa
Emmanuela
(zwykle
w
okrągłym
medalionie).
Centralnym
tematem
tego
przedstawienia
jest
Wcielenie Syna Bożego. Przedstawienia
Bogurodzicy
typu
„Znak"
rozpowszechniają się w XI-XII w. w sztuce
bizantyjskiej (Nikopoia, Platytera) i
staroruskiej. Jednakże sama nazwa
„Znak" znana jest tylko na Rusi i
związana z tekstem starotestamentowego
proroctwa Izajasza („Pan da wam
znak..."). Z ikon tego typu na Rusi bardzo
znana
jest
ikona
nowogrodzka
„Bogurodzica Znaku", która okazała
cudowną pomoc mieszkańcom Nowogrodu
podczas ich bitwy z suzdalczykami w 1169
r. Święto liturgiczne 27 listopada. — 10.
częste biblijne określenie cudu, które
uwydatnia jego sens zamierzony przez
Boga.] – jel; jelzés; ismertetőjel; jelzés,
jeladás, intés; megjelölés; jel, bizonyíték,
kifejezés; (omen) előjel, jóslat; (piętno)
bélyeg; (csill.) jegy; nyom, jel; (dawno)
címer, zászló; (mat.) előjel (+/-); (inf.)
karakter; (bibl.) jel [A szó különböző
jelentésekben fordul elő: 1. Különleges
ismertetőjel vagy bélyeg (1Móz 4,15; Gal
6,17). 2. Tulajdonjogot jelző pecsét (Ez
9,4.6; Jel 7,2-8). 3. Ismertetőjel, amely egy
ember rangját vagy természetét jelzi (Jel
13,16); jele egy embercsoporthoz való
tartozásnak is. 4. Jel, amely az ember
érzékéhez szól, hogy az isteni hatalom
létezését bizonyítsa: csodák (2Móz 4,8),
szivárvány (1Móz 9,12-13), körülmetélkedés
(Róm 4,11), kiváltképpen Jézus csodái (Jn
3,2; 4,54).]
-
Wersja 01 01 2017.
znak
znak akcyzy – zárjegy
znak alfabetu Morse’a – morzejel
znak alfanumeryczny [a, b, c…; A, B, C…; 1, 2,
3…] – alfanumerikus jel (kisbetű, nagybetű,
számjegy)
znak algebraiczny – algebrai jel
znak analogiczny – analóg jel [Olyan jel, amely az
időnek folytonos függvénye. Az információt
az analóg jel amplitúdója, frekvenciája,
illetve fázisa hordozza.]
znak arbitralny – önkényes jel
znak chemiczny – vegyjel; vegyi képlet, vegytani
jel
znak diakrytyczny [znak graficzny, np.
przecinek, ogonek lub kropka, dostawiany
do litery i niosący informację o sposobie
wymawiania głoski oznaczonej tą literą] –
diakritikus
v.
megkülönböztető
jel
[Diakritikus jelnek (görög διακριτικός a.m.
„megkülönböztető”)
nevezünk
minden
olyan, betű fölé vagy alá helyezett
mellékjelet, amelynek feladata, hogy az adott
betű általános hangértékét – kisebb vagy
nagyobb mértékben – módosítsa. A
diakritikus jelek közé tartoznak a különböző
ékezetek (éles: ´, tompa: `, cirkumflex: ^,
„pipa”: ˇ, hullámos vagy tilde: ~, kettős: ˝) és
egyéb magánhangzójelek (félkör: ˘, tréma: ¨,
kör: °), valamint a betűk alá helyezett jelek
(horgok:
¸,
˛),
illetve
egyéb
mássalhangzójelek (áthúzás: ł, stb.).]
znak dodatni [1. znak graficzny (+) oznaczający
liczbę dodatnią; 2. znak graficzny (+)
oznaczający dodatni ładunek elektryczny
lub dodatnią wartość ładunku] –
összeadási jel; az összeadás jele (+)
znak dodawania [znak graficzny (+) oznaczający
dodawanie] – összeadás jel (+)
znak dzielenia [znak graficzny (:) lub (/)
oznaczający dzielenie] – osztásjel, osztás
jele (: v. /)
znak dziesiętny – tizedesvessző (,)
znak EOF; znak końca pliku – (kat.: informatyka)
EOF, end of file; állomány vége
znak fabryczny – gyári védjegy v. jel
znak firmowy, fabryczny [znak umieszczany na
wyrobach danej firmy określający ich
producenta] – cégjel, gyárjegy, gyári
védjegy, logo; márkajelzés
znak graficzny – grafikai jel
8358
interpunkcyjny– központozás [znaki
interpunkcyjne – központozások]
znak jakości [znaki (Q) lub (1), którymi
opatrywane są towary bardzo dobrej
jakości] – minőségjel
znak językowy – nyelvi jel
znak konwencjonalny [to znak, którego związek
z przedmiotem odniesienia ustalony jest
na
podstawie
jakiejś
umowy
(niekoniecznie
spisanej
czy
uświadamianej)] – önkényes jel
znak krzyża [w chrześcijaństwie: gest kreślenia
krzyża na sobie lub na kimś albo nad kimś
lub czymś] – kereszt jel
Znak mistrza [w architekturze, znak będący
sygnaturą mistrza kierującego budową.
Umieszczany często na tarczy, wykuwany
w dobrze widocznym miejscu. Stosowany
od XIV wieku.] – mesterjegy [egy bizonyos
kőfaragóműhely, vagy építőpáholy vezető
mesterének kőfaragó jele]
znak
mniejszości
[znak
graficzny
(<)
oznaczający, że liczba lub wyrażenie
poprzedzające go są mniejsze od liczby
lub wyrażenia następujących po nim] –
(matematika) kisebbségség jel, kisebb (mint)
jele (<)
znak mnożenia [znak graficzny (·) lub (×)
oznaczający mnożenie] – szorzójel, szorzás
jele
znak
nierówności
–
(matematika)
az
egyenlőtlenség jele ( ≠ )
znak nowego wiersza [ang. line feed] – (ang.) LF,
line feed; soremelés
znak
-
Wersja 01 01 2017.
znak ochronny [znak graficzny potwierdzający
prawa firmy do danego towaru lub znaku
firmowego] – védjegy
znak odejmowania [znak graficzny (-)
oznaczający odejmowanie] – a kivonás jele
znak odróżniający – különös ismertetőjel
znak odstępu – üres jel
znak opatrzności – a gondviselés jele
znak orientacyjny – tájékoztató jel
znak ostrzegawczy –
figyelmeztető jel;
emlékeztető jel
znak pauzy (nuty) – szünetjel
znak pierwiastka – gyökjel
znak pisarski – írásjel
znak powrotu karetki (znak powrotu do
początku linii) – (kat.: technika) CR,
carriage return; kocsi vissza
znak powtórzenia – ismétlőjel
znak przeniesienia [zob. łącznik w zn. 5] – kötőjel
znak przykluczowy – előjegyzés (hangnem)
znak repetycji – ismétlőjel
znak równania – egyenlőségjel; az egyenlőség jele
znak równości [znak graficzny (=) oznaczający,
że liczba lub wyrażenie poprzedzające go
są równe następującej po nim liczbie lub
wyrażeniu] – egyenlőség(i) jel (=)
znak rozpoznawczy [znak liczbowy malowany
na końcach drogi startowej samolotu] –
ismertetőjel
znak równania a. równości – egyenlőség jel
znak specjalny [znak specjalny rozpoczyna się
od ampersand ("&"), a kończy średnikiem
(";")] – speciális jel (&; @; stb.)
znak standardowy [Matryca znaku: 9 punktów x 7
punktów] – szabványos jel
znak sterujący (angielskie control character,
control code) [1) znak, który w pewnym
kontekście powoduje zmianę interpretacji
innych znaków, np. znak sygnalny; 2)
początkowa grupa znaków kodu ASCII
powodująca zmiany w położeniu kursora
lub sposobie drukowania np. znak zmiany
wiersza (LF – line feed), znak powrotu
karetki (CR – carriage return), znak
zmiany strony (FF – form feed), znaki
tabulacji poziomej i pionowej (HT, VT –
horizontal (vertical) tabulation) i in.]–
vezérlő jel
znak szczególny – különös ismertetőjel
znak świetlny – fényjel, fényjelzés
znak taktyczny (znak wojskowy ang. military
symbol) [znak graficzny określający daną
jednostkę wojskową] – taktikai jel v. jelzés;
hadműveleti jel
znak topograficzny – helszínrajzi v. topográfiai jel
8359
znak towarowy – védjegy
znak turystyczny – turistajelzés
znak ujemny [1. znak graficzny (-) oznaczający
liczbę ujemną; 2. znak graficzny (-)
oznaczający ujemny ładunek elektryczny
lub ujemną wartość ładunku] – negatív
jele (-)
znak umowny – egyezményes jel, megbeszélt jel
znak umówiony – megbeszélt jel
znak wodny [celowe zmniejszenie ilości masy
papierniczej w odpowiednich miejscach
papieru dla uzyskania wzoru widocznego
w świetle przechodzącym tzn. przy
oglądaniu papieru „pod światło”.] – vízjel
(papíron)
znak zapytania [znak graficzny (?) umieszczany
na końcu zdania pytającego] – (?) kérdőjel
znak zodiaku – állatövi v. zodiákus jegy [Baran =
kos; Byk = bika; Bliźnięta = ikrek; Rak =
rák; Lew = oroszlán; Panna = szűz; Waga =
mérleg; Skorpion = skorpió; Stzrelec =
nyilas; Koziorożec = bak;
Wodnik =
vízöntő; Ryby = halak]
znak życia – életjel
znaki [faryzeusze i saduceusze żądali od Pana
znaków z nieba, mimo że widzieli już wiele
Jego cudów. Wystawiali Pana na próbę,
udawadniając tylko przez to, że wierzyć
nie chcieli. Duch ten tkwi w sercach ludzi
dzisiejszych, którzy widzą, wyczuwają
wielki rozum - wielką siłę stojącą poza
wszystkim, co istnieje, ale tej siły, tego
Rozumu badać nie chcą. Jezus przyszedł,
pokazywał znaki, czynił cuda. Jonasza
trzydniowy pobyt w ciele wieloryba był
znakiem śmierci i zmartwychwstania
Pana. Prawdziwość czynów Mojżesza
popierana była znakami. Ostateczne dni
też będą poprzedzone znakami. Owoce są
znakami jakości duszy człowieka.] – jelek
[1Farizeusok és szadduceusok mentek hozzá,
hogy próbára tegyék. Arra kérték, hogy
mutasson nekik égi jelet. 2Ezt válaszolta
nekik: "Este azt mondjátok, jó idő lesz, mert
vöröslik az ég. 3Hajnalban meg: Ma zivatar
lesz, mert az ég felhős és vörös. Az ég
színéből tudtok következtetni, az idők jeleit
meg nem tudjátok felismerni? 4A gonosz
házasságtörő nemzedék jelt kíván, de nem
kap más jelet, mint Jónás jelét." Ezzel
otthagyta őket és elment. (Máté evangéliuma
16. fejezet 1-4.)]
znaki (szyldy) [(u Zygmunta Glogera) W dawnych
czasach, gdy oprócz duchowieństwa mało
kto umiał pisać i czytać, nie używano w
miastach szyldów pisanych, bo byłyby
niepraktyczne, ale umieszczano godła i
znaki odpowiednie, od których nieraz i
-
Wersja 01 01 2017.
domy miejskie otrzymywały swą nazwę.
Nad garkuchnią pomieszczano np. gęś lub
koguta, nad winiarnią wieniec z liści
winogradu lub wyobrażenie grona
winnego, nad szynkiem miodowym krzyż,
nad piwiarnią wiechę zieloną niby z
chmielu, ponieważ przy wyrobie piwa
używano
takowego.
Stąd
były
i
staropolskie wyrażenia: „z rana do
kościoła, z południa do wiechy”, „od
wiechy do wiechy”, „dobremu piwu nie
potrzeba wiechy”, „sprawiedliwość w
Turczech jak pod wiechą sprzedają”.
Firlej, wojewoda krakowski, wydał r. 1573
przepis, aby „na wino morawskie wieniec
słomiany osobny według starodawnego
zwyczaju” wywieszano. Wiązka słomy na
dachu
oznaczała
sprzedaż
chleba.
Zatknięte koło wozowe znaczyło prawo do
pobierania opłaty za naprawianie grobli,
dróg i mostów; ślusarz wywieszał klucz
nad swemi drzwiami, kowal podkowę,
szklarz szybki w ołów oprawne, na
drążku. Na domu kmiecia, mającego córki
na wydaniu, czyniono na ścianach koło
drzwi i okien białą gliną lub wapnem
wielkie centki, mające wyobrażać kwiaty,
które są do wzięcia w tym domu. „W
niektórych okolicach Litwy, przy domu, z
którego można było sobie wywieźć żonę,
przezorny ojciec zatykał na wysokiej
żerdzi koło wozowe albo zawieszał
wieniec.] – (daw) cégérek, cégláblák;
céhjelvény
[cégér vagy más néven
céhjelvény a középkorban elterjedt reklámés tájékoztató eszköz: üzlet vagy műhely elé
jól láthatóan kiakasztott tárgy, vagy jelképes
ábrázolás, amely jelezte a kereskedelmi vagy
ipari tevékenységet.]
znaki
znaki astronomiczne [stosowane w astronomii
umowne oznaczenie planet, faz Księżyca,
gwiazdozbiorów itp.] – asztronómiai v.
csillagászati jelek
znaki bliskości końca czasów – az idők végének
jelei; a világ végének jelei
(Mk. 13:14-27) 24Azokban a napokban, amikor a
gyötrelmek véget érnek, a Nap elsötétedik, a Hold
nem ad világosságot, 25a csillagok lehullanak az
égről, és a mindenséget összetartó erők
megrendülnek. 26Akkor majd meglátjátok az
Emberfiát, amint eljön a felhőkön, hatalommal és
dicsőséggel. 27Szétküldi angyalait, és összegyűjti
választottait a szélrózsa minden irányából, a föld
szélétől az ég határáig
8360
znaki chromatyczne [znaki notacji muzycznej] –
kromatikus hangjegyek; módosítójelek
znaki diakrytyczne – írásjelek, diakritikus jelek
znaki dotykowe (pocałunek, uścisk dłoni) –
érzéki jel
znaki drogowe [tablice stawiane przy drogach
zawierających informacje, ostrzeżenia,
zakazy i nakazy dla użytkowników dróg] –
útjelző táblák; közlekedési jelzőtáblák
znaki Morsego – Morse-jelek
znaki na cal (parametr określający prędkość
drukarek) – (kat.: informatyka) cpi,
character per inch, karakter/hüvelyk
znaki na minutę – cpm, character per minute,
karakter/perc
znaki na sekundę (parametr określający
prędkość drukarek) – (kat.: informatyka)
cps, character
per
second;
karakter/másodperc
znaki pisarskie – írásjel v. írásjelek
znaki po ospie – himlőhely
znaki powonieniowe (różne zapachy) –
olfaktorikus v. szaglási jelek (illat, szag);
szagolható jelek
znaki przestankowe – írásjelek, interpunkció
znaki przykluczowe – módosítójelek
znaki samogłosek – magánhangzó jelek
znaki słuchowe (hymn, hejnał) – hallható jelek
znaki smakowe (smaki potraw, win) - ízlelhető
jelek (ételízek, bor)
znaki spółgłosek – mássalhangzó jelek
znaki szczególne – különös ismertetőjelek
znaki wzrokowe (nuty, znaki drogowe) – látható
jelek (kotta; útjelzések)
znaki zodiaku [symbole oznaczające części
zodiaku] – zodiákus v. állatöv v. állatkör
jelei v. jegyei
znakomicie – nagyszerűen, remekül, pompásan,
ragyogóan; kiválóan, kitűnően, jelesen,
derekasan
znakomicie wygłądasz – remek színben vagy, jól
v. nagyszerűen v. remekül nézel ki
znakomitość – előkelőség, kiválóság, híresség,
nevezetesség
znakomity, -a, -e [1. wyróżniający się pod jakimś
względem;
2. bardzo
dobry;
3. przeważający, pokaźny] – nagyszerű,
remek, pompás, kitűnő, kiváló, jeles,
nevezetes, jelentős, kiemelkedő; oszlopos
-
Wersja 01 01 2017.
znakomity uczony – kiváló tudós
znakować [opatrywać coś znakiem] – jelezni,
jellel ellátni; megbélyegezni
znakowanie [system znaków] – jelzés, jelrendszer
znakowy, -a, -e – jel-; szimbólikus, jelképes
znakówka – betűs kalapács (fa jelöléséhez), jelölő
szerkezet
znalazca, znalazczyni [osoba, która coś znalazła]
– megtaláló (ffi/nő)
znalezienie [(u Zygmunta Glogera) Rzeczy
znalezione należało oddać właścicielowi,
gdyby wszakże znalazca nie przyznał się
do tego, prawo pozwalało pociągnąć go do
przysięgi (Vol. leg. I, f. 39). Bydło
zabłąkane należało w ciągu trzech dni
odesłać do obory urzędowej, gdzie
właściciel mógł je odebrać po zapłaceniu
„obornego” i szkody (Vol. leg. II, f. 1220 –
Stat. Lit. rozdz. XIV, art. 25).] – találás,
felfedezés
znalezienie źródła naftowego – petróleumforrás
felfedezése
znalezienie się – magatartás
znalezisko [to, co zostało znalezione] – lelőhely;
lelet
znaleziony, -a, -e – talált, lelt, megtalált
znaleźć (znajdę, znajdziesz, znajdzie; znalazł) —
znajdować, znajdywać [1. szukając, ustalić
miejsce pobytu kogoś lub czegoś; 2. dzięki
staraniom zdobyć kogoś lub coś;
3. stwierdzić występowanie czegoś w
czymś; 4. natrafić na kogoś lub na coś; 5.
spotkać się z czymś; 6. daw. ocenić stan
czegoś, co się zobaczyło po przyjściu
gdzieś] – rátalálni, megtalálni, rábukkanni;
ráakadni; felfedezni, észrevenni, előkeríteni,
meglelni; (kogo/co) találni, lelni, megtalálni,
meglelni (vkit/vmit)
znalazł swój swojego – zsák a foltját megleli
znalazłem sposób na ciebie – kifogok rajtad;
tudom a módját, hogy bánjak (el) veled
znaleźć co – megkeríteni vmit
znaleźć czas (na co) – időt szakít (vmire); időt kerít
(vmire)
znaleźć dobre przyjęcie – jó fogadtatásra találni
znaleźć drogi i sposoby – utat-módot találni
znaleźć drzwi zamknięte – zárt ajtóra találni
znaleźć jakiś modus vivendi – valamilyem modus
vivendit találni
znaleźć okazje – módját ejti
znaleźć omyłkę – megtalálni a hibát
znaleźć oparcie – támaszt lelni, segítséget találni
znaleźć pieniądze – pénzt találni
znaleźć pociechę – vigasztalást lelni, vigasztalásra
találni
8361
znaleźć pole do czego – teret találni vmire
znaleźć poparcie – támogatásra v. támaszra találni
znaleźć posadę – állást találni; elhelyezkedni
znaleźć posłuch – visszhangra találni
znaleźć pracę – munkát talál
znaleźć rozwiązanie – kitalálni a megoldást
znaleźć skarb – kincset találni v. lelni
znaleźć sobie parę – megtalálta v. meglelte párját;
párjára talált
znaleźć sobie w kim przyjaciela – barátot találni
vkiben
znaleźć sobie żonę – feleséget talál magának
znaleźć sposobność – módját ejti
znaleźć sposób, aby… - módot talál arra, hogy…
znaleźć swój styl a. sposób wypowiedzi –
megtalálja saját hangját v. stílusát
znaleźć ślad – megtalálja a nyomot; nyomra lel
znaleźć u kogo przytułek – menedékre találni
vkinél
znaleźć ulgę, pokrzepienie – enyhülést, bátorítást
találni
znaleźć uznanie – elismerésre találni
znaleźć w czym nagrodę – megtalálja a jutalmát
vmiben
znaleźć wirus – vírust találni
znaleźć wirus typu koń trojański – trójai vírust
találni [A trójai programok olyan önálló
alkalmazások, melyek első pillantásra
hasznosnak tűnnek, de közben kártékony
kódot tartalmaznak. Nevüket az ókori
mondában szereplő trójai faló után kapták,
mivel pontosan úgy működnek, ahogy a
harcosokat rejtő építmény, és remekül
rejtőzködnek. Leginkább tesztprogramok
formájában terjednek és pusztítanak. Mint
időzített bombák, indításuk után azonnal
működésbe lépnek, és futásuk alatt
tönkretesznek más programokat. Szélsőséges
esetben képesek akár a teljes irányítást egy
külső irányító kezére játszani, de legtöbbször
egyszerűen csak nyitva hagynak egy
úgynevezett hátsó kaput, melyen keresztül
egy
ismeretlen
harmadik
bármikor
hozzáférhet a géped tartalmához.]
znaleźć wspólny język z kim – megtalálja vkivel a
közös hangot
znaleźć współczucie u kogo – részvétet talál vkinél
znaleźć zgubę – elveszett dolgot v. tárgyat
megtalálni
znaleźć (znajdę, znajdziesz) się — znajdować się,
znajdywać się [1. zostać odszukanym;
2. zostać uzyskanym dzięki staraniom;
3. pojawić się gdzieś; 4. zacząć gdzieś
przebywać; 5. mieścić się gdzieś; 6. o
człowieku: doświadczyć czegoś; 7. o
-
Wersja 01 01 2017.
rzeczy: zostać doprowadzonym do
jakiegoś stanu; 8. zachować się w
odpowiedni sposób] + Ac.=T. – megkerülni,
előkerülni; feltalálja magát; van, akad, kerül,
található; van, ott találja magát vhol;
tartózkodni vhol; viselkedni
znalazł się i na to kupiec – erre is akad vevő
znalazł się na czwartym miejscu – negyedik
helyen végzett
znaleźć się w korcu maku – jól illenek
egymáshoz, jól összeillenek
znaleźć się w impasie – zsákutcába kerülni v. jutni
znaleźć się w jakimś położeniu – vmilyen
helyzetben lenni
znaleźć się w kropce – nehéz, kilátástalan
helyzetbe kerülni
znaleźć się w trudniej sytuacji – nehéz helyzetben
van; megszorult
znależne – (illő) jutalom, járandóság, jutalomdíj
(talált tárgy után)
znamienitość (znakomitość) – előkelőség,
kiválóság, híresség, nevezetesség
znamienity, -a, -e (znakomity) – nagyszerű,
remek, pompás, kitűnő, kiváló, jeles,
nevezetes, jelentős, kiemelkedő
znamienny, -a, -e [właściwy komuś lub czemuś] –
jelentős; felismerhető, világos, jellegzetes,
jellemző; kiváló, kitűnő
znamienna cecha – jellemző tulajdonság
znamienny objaw choroby – a betegség jellemző
tünete
znamię [1. plamka lub wypukłość na skórze;
2. cecha charakterystyczna czegoś; 3. u
niektórych roślin: górna część słupka] –
jegy,
anyajegy;
ismertetőjel;
megkülönböztető jelleg v. alak v. kép,
jellegzetesség; (dawno) zászló, lobogó;
(növ.) bibe
znamię macierzyste v. wrodzone – anyajegy v.
születési jegy
znamię przyrodzone a. macierzyste – anyajegy
znamię słupka – bibe
znamionować [być oznaką czegoś] – jelezni,
jövendölni, hirdetni
znanie – ismeret, tudás
znany, -a, -e [1. taki, którego wszyscy znają;
2. taki, który jest znany wielu osobom] –
ismert, ismeretes; neves, híres, nevezetes,
tudvalevő, közismert, köztudomású
znana osobistość – ismert személyiség
znane mi są pewne sztuczki twoje – ismerem
kisded játékaidat
znanej marki – jó márkájú
znany gość – ismert vendég
znany lekarz – ismert v. híres orvos
8362
znany od dawien dawna – ősidők óta ismeretes v.
közismert
znany sprawca – ismert elkövető
znany z czego – híres vmiről
znany z wina – boráról ismert (vidék v. terület)
znarkotyzować – narkotikummal, kábítószerrel
átitatni v. megmérgezni; narkotizálni
znarkotyzować kogoś – narkotizálni vkit
znarkotyzować się – kábítószerezni, narkotikumot
fogyasztani v. szedni
znarowić
(znarowię,
znarowi)
[1. uczynić
narowistym zwierzę jeździeckie lub
pociągowe; 2. spowodować, że ktoś jest
samowolny i zuchwały] – elrontani;
elkapatni
znarowić konia – lovat rosszul nevelni
znarowić się [1. o zwierzęciu jeździeckim lub
pociągowym: stać się narowistym; 2. o
człowieku: stać się samowolnym i
zuchwałym] – rosssz szokásokat vesz fel;
elromlani
znastwo [1. biegłość w ocenianiu czegoś; 2.
biegłość]
–
hozzáértés,
ügyesség,
gyakorlottság, jártasság vmiben, szakértelem
znaszać (zob. znosić) – elhordani, elnyűni;
elviselni; kiállni, kibírni
znawca [osoba dobrze się na czymś znająca];
znawczyni – szakértő, hozzáértő, szakember,
szaktekintély (ffi/nő)
znawca ludzi – emberismerő
znawca muzyki – zeneértő
znawca sztuki – műértő, a művészet ismerője,
jártas a művészetben
znawca wyłącznie wąskiej specjalności –
szakbarbár
znawstwo – szakértői tevékenység, szakértelem,
hozzáértés
znerwicowany, -a, -e [1. chory na nerwicę;
2. reagujący zbyt nerwowo] – idegbeteg
zneutralizować [1. usunąć negatywne skutki
czegoś;
2. wyeliminować
szkodliwe
działanie czegoś; 3. poddać reakcji
neutralizacji]
–
semlegesíteni,
közömbösíteni, közömbössé tenni
zneutralizować się [1. ulec neutralizacji podczas
reakcji neutralizacji; 2. o czynnikach
negatywnych:
przestać
działać]
–
semlegesedni
znęcać się [zadawać osobie lub zwierzęciu
cierpienie] – (nad kim/czym) kínozni,
györötni (vkit/vmit);
znęcać się na kimś – kínozni vkit; kegyetleknedni
(vkivel)
znęcanie się – kínzás, kínozás
znęcanie się nad zwierzętami – állatkínzás
-
Wersja 01 01 2017.
znęcić — znęcać [przyciągnąć, zwabić] –
magához húz v. vonz; odahúzni, odavonni;
(átv.)
vonzani, odavonzani, csábítani,
elcsábítani,
csalogatni,
odacsalogatni,
odahívni, elcsábítani, édesgetni
znęcić kogo w pułapkę – csapdába csalni vkit
znędzniały, -a, -e (wynędzniały) – kimerült,
kifáradt, elcsigázott;
elszegényedett,
nyomorult; elsorvadt, lefogyott, sovány
znędznieć – elszegényedni, koldúsbotra jutni,
nyomorogni, szűkölködni, lesoványodni,
tönkremenni
znękać [udręczyć kogoś czymś, bardzo utrudzić,
zmartwić] – meggyötörni, megkínozni,
agyonszekálni
znękany, -a, -e [będący objawem udręczenia] –
meggyötört, megkínzott, agyonszekált
znękany życiem – életúnt
znicz [1. naczynie ze specjalną świecą, zapalaną
na grobach dla uczczenia pamięci
zmarłych; 2. ogień palący się w miejscach
otoczonych szczególną czcią] – fáklya
znicz olimpijski [1. ogień zapalany w Olimpii i
przenoszony do miejsca, w którym
odbywa się kolejna olimpiada; 2. znicz,
który jest zapalany w dzień rozpoczęcia
igrzysk olimpijskich. Znicz zapala ostatni
uczestnik (czasami może to być grupa
osób) sztafety biegnącej z ogniem
olimpijskim zapalonym tradycyjnie w
Olimpii od promieni słonecznych. Znicz
pozostaje zapalony aż do końca igrzysk
olimpijskich.] – olimpiai fáklya v. olimpiai
láng [az olimpiai játékok szimbóluma. Az
olimpiai láng az ókori Görögországból
származik, arra a hagyományra emlékezve,
hogy Prométeusz ellopta a tüzet Zeusztól. A
láng az ókori olümpiai játékokon a játékok
ideje alatt égett. Az olimpiai lángot az
amszterdami 1928. évi nyári olimpiai
játékokon vezették be újra, és ezóta a
modern olimpiai játékok része. Az olimpiai
lánggal való futás a modern olimpiák része,
amelynek során az olimpiai lángot
Görögországból
viszik
az
játékok
helyszínére. Ennek nem volt ókori
előzménye, Carl Diem vezette be Joseph
Goebbels támogatásával az 1936. évi nyári
olimpiai játékok alkalmával.]
zniechęcająco – elkedvetlenítőleg, elcsöggesztően
zniechęcająco daleko podróż – elkedvetlenítő
távoli utazás
zniechęcający, -a, -e – elkedvetlenítő, csüggesztő
zniechęcanie, zniechęcenie [stan psychiczny
osoby zniechęconej] – lehangolódás,
elkedvetlenedés; kedvetlenség
8363
zniechęcić (zniechęcę, zniechęci) — zniechęcać
[1. odebrać komuś chęć zrobienia czegoś;
2. zrazić kogoś do czegoś lub kogoś] –
elcsügeszteni, elkedvetleníteni; (kogo do
czego) elvenni (vkinek) a kedvét (vmitől);
kedvét szegni, elveszi a kedvét (vkinek);
megúntat (vkivel vmit); elmegy a kedve
zniechęcić klientów – elkedvetleníti a vevőket
zniechęcić a. zniechęcać kogoś do czegoś –
lebeszélni vkit vmiről; kedvét veszi vkinek
vmitől
zniechęcić się — zniechęcać się [1. stracić chęć
zrobienia czegoś; 2. zrazić się do kogoś lub
czegoś; 3. zniechęcić jeden drugiego] –
elkedvetlenedni,
elmegy
a
kedve,
elcsüggedni
zniechęcić się do kogo/czego – elhidegülni
vkitől/vmitől
zniechęcony, -a, -e [niemający chęci zrobienia
czegoś; też: świadczący o takim odczuciu]
– elcsüggedt, lehangolt, kedvetlen, unott
zniechęcony do życia – életunt
zniecierpliwić (zniecierpliwię) [doprowadzić
kogoś do utraty cierpliwości] – kihoz a
sodrából, türelmetlenné tenni
zniecierpliwiły mię twoje prośby – türelmetlenné
tettek kérdéseid
zniecierpliwić się [stracić cierpliwość] – elveszti a
türelmét, türelmetlenkedni
zniecierpliwienie [stan osoby zniecierpliwionej] –
türelmetlenség
zniecierpliwiony, -a, -e [taki, który stracił
cierpliwość; też: będący objawem takiego
stanu] – türelmetlen
zniecierpliwiony pacjent – türelmetlen beteg
znicz [1. naczynie ze specjalną świecą, zapalaną
na grobach dla uczczenia pamięci
zmarłych; 2. ogień palący się w miejscach
otoczonych szczególną czcią; 3. świeczka
otoczona szkłem stawiana na grobie] –
mécses
Znicz. (u Zygmunta Glogera) Joachim Lelewel
(„Polska, dzieje i rzeczy jej” Poznań, 1863 r. t. V,
według nowego rozkładu: X, str. 482) sądzi, że
niewygasający nigdy ogień, w Polsce i Litwie
pogańskiej nazywany Zniczem, przez kapłanów
-
Wersja 01 01 2017.
na ołtarzu ofiarnym utrzymywany, nie był sam
przez się czczony jako bóstwo, ale jako obraz
odwiecznej wiedzy i siły życiodawczej. Podług
podań kronikarskich palono go na ołtarzu w
Romowe, w Wilnie na rohu przed bałwanem
Peruna i w Nowogrodzie Wielkim na północy.
Litwa nie wzdragała się nazywać ogień mianem
słowiańskiem. Wygasający nad Wilją, jaśniał
jeszcze czas jakiś nad Niewiażą na Żmudzi. Od r.
1414 do utrzymania go zabrakło ludowi
kapłanów. W Julinie pomorskim u ujść Odry,
gdzie był przybytek najwyższego bożyszcza,
płonął Znicz w kotle (Wutkana, olla Vulkani
graecus ignis). Długosz nazywa kapłana Znic,
Miechowita nazywa go Zinze, Gwagnin zaś i
Stryjkowski obaj Znicz w znaczeniu „wieczny
ogień”. Prof. Ant. Mierzyński, uczony badacz i
znawca starej litewszczyzny, zestawiwszy
wszystkie wzmianki historyczne i warjanty: Zinc,
Zyncz, Zinze, złożył słowo Zinicze, pochodzące od
pierwiastku
zin,
znać
i
oznaczające
etymologicznie miejsce poznania (woli bogów), t.
j. miejsce wyroczni. Tutaj to, do tego oraculum,
schodzili się dawni Litwini dowiadywać się o
woli bogów, ale w jaki sposób to czynili, źródła
historyczne zupełnie milczą. Można się tylko
domyślać, że kapłan nazywał się wówczas jak
dziś po litewsku znachor: Zinis, lubo obecnie
wypiera go zininkas, czarownik. Kapłan ten był
stróżem ognia wiecznego i dokładał ciągle drzewa
dla jego podtrzymania. Naród niezawodnie
zwracał się do niego z zapytaniami, tak jak dziś
jeszcze zdarza się w środku Warszawy, że ludzie
zabobonni z ludu idą do wróżbitów lub
wróżbiarek po wiadomości np. o rzeczach
zaginionych. Prof. Mierzyński powiada, że „do
bajek należy, żeby się palił wieczny ogień przed
bałwanem Perkuna i że dziwi go, iż podobne bajki
szerzą nawet uczeni akademicy”. Natomiast
podziela w zupełności twierdzenie Jana
Karłowicza, że Zinc może być Zincz, a to
skrócone z Zinczus i wita w Karłowiczu
prawdziwego uczonego na polu badań litewskich
(„Kurjer Codzienny”, r. 1875, nr. 271). Co się
tycze palenia ogni na cześć bożyszcz pogańskich,
nie przesądzając bynajmniej tej kwestyi, ani
stawiając żadnych wniosków, zwracamy tylko
uwagę, iż formy zewnętrzne okazania czci
bóstwu, np. palenie lamp przed posągami i
obrazami w kościołach chrześcijańskich, są to
objawy ogólno-ludzkie i niezależnie od różnic
wiary mogły być naśladowane, zwłaszcza przez
ludy mniej kulturalne.
znicz olimpijski [1. ogień zapalany w Olimpii i
przenoszony do miejsca, w którym
odbywa się kolejna olimpiada; 2. znicz,
który jest zapalany w dzień rozpoczęcia
igrzysk olimpijskich. Ostatni ze sztafety
biegnącej z ogniem olimpijskim zapala
ogień przyniesiony z Olimpii. Znicz jest
zapalony
aż
do
końca
igrzysk
olimpijskich.] – olimpiai láng [az olimpiai
játékok szimbóluma. Az olimpiai láng az
ókori Görögországból származik, arra a
8364
hagyományra emlékezve, hogy Prométeusz
ellopta a tüzet Zeusztól. A láng az ókori
olümpiai játékokon a játékok ideje alatt
égett. Az olimpiai lángot az amszterdami
1928. évi nyári olimpiai játékokon vezették
be újra, és ezóta a modern olimpiai játékok
része. Az olimpiai lánggal való futás a
modern olimpiák része, amelynek során az
olimpiai lángot Görögországból viszik az
játékok helyszínére. Ennek nem volt ókori
előzménye, Carl Diem vezette be Joseph
Goebbels támogatásával az 1936. évi nyári
olimpiai játékok alkalmával.]
znieczulać (znieczulić) kogoś – érzésteleníteni vkit
znieczulająco
–
érzéktelenítően,
kábítóan,
fájdalommentesítő módon
znieczulający, -a, -e – érzéktelenített, érzéktelenítő
znieczulenie [1. brak wrażliwości na cierpienia,
odczucia innych; 2. lek powodujący
nieodczuwanie bólu] – érzéstelenítés
znieczulenie miejscowe – helyi érzéstelenítés
znieczulenie ośrodkowe – központi érzéstelenítés
znieczulica [brak wrażliwości na cierpienia,
potrzeby, odczucia innych] – érzéketlenség
(mások problémái, fájdalma iránt)
znieczulić — znieczulać [1. uczynić nieczułym na
coś;
2. podając
odpowiednie
leki,
spowodować nieodczuwanie bólu] –
érzésteleníteni; zsibbasztani
znieczulić się — znieczulać się [stać się
nieczułym na coś] – elérzéstelenedni;
érzéketlenné válni vmire
znieczulony, -a, -e – elérzéstelenített
zniedołężniały, -a, -e [taki, który stał się
niedołężny] – tehetetlen, tunya, ügyetlen;
magatehetetlen
zniedołężniały staruszek – magatehetetlen öreg
ember
zniedołężnieć [stać się niedołężnym] – ügyetlenné
válni, tehetetlenné v. tunyává válni
zniedołężnienie – tehetetlenség, lelki tunyaság,
gyengeség
zniekształcanie się – torzulás
zniekształcenie [niekorzystna zmiana kształtu
lub formy czegoś] – alaktalanítás,
deformálás, eltorzítás, eltorzulás, csúfítás
zniekształcenie [Dowolna zmiana przesyłanego
sygnału. Może być spowodowana przez
przesłuch, opóźnienie, tłumienność lub
przez inne czynniki] – (inf.) torzítás;
torzulás
zniekształcenia dudniowe – lebegési torzítás
zniekształcenia fazowe zależne od częstotliwości
–
fázis-frekvenciatorzítás,
fázistorzítás
frekvenciája
-
Wersja 01 01 2017.
zniekształcenia intermodulacyjne (skrośne) –
intermodulációs torzítás
zniekształcenia nielinearne trzeciego stopnia –
harmadfokú torzítás
zniekształcenie – (ak., vill.) torzítás [akkor jön
létre, ha egy közvetítőrendszer bemenetére
átvinni kívánt jel kerül, és a bemeneti jel
nem arányos a kimeneti jellel]
zniekształcenie amplitudowe – amplitúdótorzítás
zniekształcenie drugiego rzędu – másodfokú
torzítás
zniekształcenie dźwięku – hang torzítása
zniekształcenie fazowe (odpóźnieniowe) –
fázistorzítás
zniekształcenie harmoniczne – harmónikus
torzítás
[bármely
frekvenciájú
hang
átvitelekor megjelennek az átvinni kívánt
frekvencia harmónikusai is, amelyek
eredetileg nem szerepeltek a műsorban. A
harmonikus torzítást általában összegezve
adják meg (THD, Total Harmonic Distortion,
azaz teljes harmonikus torzítás)]
zniekształcenie
harmoniczne
całkowite
(magnetyczne) – [ang. (magnetic) total
harmonic distortion)] teljes harmonikus
torzítás
zniekształcenie kwadratowe – kvadrikus torzítás
zniekształcenie linearne – lineáris torzítás (a
frekvencia(jelleg)görbe
eltérése
az
egyenestől. Azt jelzi, hogy készülékeink nem
egyforma mértékben viszik át a különböző
frekvenciákat. Elsősorban a hangkép
egyensúlyát változtatja meg.)
zniekształcenie modulacyjne – modulációs
torzítás
zniekształcenie nielinearne – nemlineáris torzítás
zniekształcenie obwiedni – modulációs torzítás
zniekształcenie odczytywania (zapisu dźwięku) –
barázdatorzítás
zniekształcenie prowadzenia igły – követési hiba
zniekształcenie spowodowane harmoniczną
nieparzystą – páratlanharmonikus-torzítás
zniekształcenie
w
transformatorze
–
transzformátortotzítás
zniekształcenie własne – sajáttorzítás
zniekształcenie wstępne – előtorzítás
zniekształcić (zniekształcę, zniekształci) —
zniekształcać
[1. spowodować
niekorzystną zmianę kształtu lub formy
czegoś; 2. przedstawić coś inaczej, niż to
wygląda w rzeczywistości] – torzítani;
eltorzítani,
alaktalanítani,
deformálni,
elcsúfítani, elformátlanítani; ferdíteni
zniekształcił myśl – eltorzította a gondolatot
8365
zniekształcić się — zniekształcać się [ulec
zniekształceniu] – deformálódni, torzulni,
eltorzulni, elcsúfulni
zniekształcony, -a, -e – torz, deformálódott,
eltorzított
zniemczały, -a, -e taki, który stał się Niemcem
lub nabrał cech właściwych Niemcom] –
elnémetesített, germanizált
zniemczeć [stać się Niemcem lub nabrać cech
właściwych Niemcom] – elnémetesedni
zniemczenie – elnémetesítés
zniemczenie polskiego imienia – a lengyel név
elnémetesítése
zniemczyć — zniemczać [1. przenieść na obcy
grunt kulturę niemiecką i język niemiecki;
2. nadać czemuś cechy niemieckie] –
elnémetesíteni, germanizálni
zniemczyć się — zniemczać się [nabrać cech
niemieckich]
–
elnémetesedni,
germanizálódni
zniemożony, -a, -e – erőtlen, kifáradt,
magatehetetlen [leżałem zniemożony w
łózku: fáradtan feküdtem az ágyban]
znienacka [nagle, niespodziewanie] – (nagle)
hirtelen,
váratlanul;
gyorsan,
meglepetésszerűen;
(niespodziewanie)
váratlanul, meglepően; véletlenül
znienawidzić [poczuć nienawiść do kogoś lub do
czegoś] – utálni, megutálni, gyülölni,
meggyűlölni, megvetni
znienawidzić kogo/co za co – megutálni vkit/vmit
vmiért
znienawidzić się [1. znienawidzić samego siebie;
2. znienawidzić
jeden
drugiego]
–
megutálja magát; megutálják egymást
znienawidzieć (znienawidzę) – utálni, megutálni,
gyülölni, meggyűlölni, megvetni
znienawidzony, -a, -e – gyűlöletes, gyűlölt, utált,
megvetett
znienawidzony tyran – gyűlölt zsarnok
znieprawić (znieprawię) — znieprawiać [daw.
spowodować, że ktoś staje się nieuczciwy,
postępuje niemoralnie] – erkölcsileg
megrontani, lesüllyeszteni, demoralizálni
znieprawić się — znieprawiać się [daw. stać się
nieuczciwym, niemoralnym] – erkölcsileg
lesüllyedni, demoralizálódni
znieprawienie – demoralizálás
znieruchomiały, -a, -e [taki, który stał się
nieruchomy] – elmozdíthatatlan
znieruchomieć [stać się nieruchomym] –
mozdulatlanná válni, mozdulatlanul maradni,
megmerevedni, megdermedni
znieruchomienie – elmozdíthatatlanság
-
Wersja 01 01 2017.
zniesienie – eltörlés, megszüntetés, megszűnés,
hatálytalanítás
zniesienie kary – a büntetés megszüntetése v.
hatálytalanítása
zniesienie pańszczyzny – a jobbágyság v. az úrbéri
terhek eltörlése v. megszüntetése
zniesienie poddaństwa (chłopów) – (hist)
jobbágyság eltörlése
zniesiony, -a, -e – levitt; eltűrt, elviselt;
megszüntetett; hatályon kívül helyezett,
hatálytalanított
zniesławianie – rágalmazás
zniesławić (zniesławię) — zniesławiać [zepsuć
komuś opinię, mówiąc o nim złe lub
nieprawdziwe rzeczy] – rágalmazni, rossz
hírbe hozni, gyalázni
zniesławić, zniesławiać (kogo) – (vkinek) a
becsületébe gázolni
zniesławić się — zniesławiać się [zniesławić jeden
drugiego] – rágalmazzák egymást
zniesławienie [wypowiedź, w której zniesławia
się kogoś] – rossz hírbe hozás, gyalázás
zniesławiony, -a, -e – rágalmazott
znieść (zniosę, zniesie; zniósł) — znosić [I
1. przenieść z góry na dół coś lub kogoś;
2. nosząc jedną po drugiej, zgromadzić
wiele rzeczy w jednym miejscu; 3. zebrać
różne informacje; 4. niosąc, zabrać kogoś
z miejsca, w którym został raniony lub
doznał kontuzji; 5. o prądzie wody,
powietrza: sprawić, że statek, łódź,
samolot itp. zboczył z drogi; 6. o jakimś
żywiole
lub
innych
czynnikach:
spowodować, że coś przestanie istnieć; 7. o
samicach
ptaków:
złożyć
jaja;
8. unieważnić przepis, ustawę itp. lub
zlikwidować
jakiś
urząd;
9. daw.
zwyciężyć wroga w bitwie; ― II.
1. cierpliwie
wytrzymać
coś
nieprzyjemnego; 2. wykazać tolerancję
wobec kogoś lub czegoś] – átvinni,
áthordani, áthelyezni; (niosąc zgomadzić)
összehordani, összegyűjteni; (w dół) levinni,
lehordani; (ścierpieć) eltűrni, elviselni,
elszenvedni; (zlikwidować) megszüntetni;
(przepis)
eltörölni,
megszüntetni,
felszámolni, megváltoztatni, visszavonni,
hatályon kívül helyezni, elhalasztani;
(wytrzymać) kibírni, eltűrni; félrelökni,
eltolni, elsodorni
znieść chorego ze schodów – a beteget levinni v.
leszállítani a lépcsőn
znieść embargo – feloldani az embargót
znieść jaje a. jajko – tojni, megtojni
znieść karę śmierci – eltörölni a halálbüntetést
8366
znieść krzywdę, prześladowanie – zaklatást,
üldözést elviselni
znieść miasto z powierzchni ziemi – eltörli a föld
színéről a várost
znieść niewolę – megszünteti a rabságot
znieść obelgę – sértést zsebrevágni v. eltűrni
znieść przestarzałe przepisy – eltörli az
idejétmúlta előírásokat
znieść wszystko – mindent eltürni v. elviselni
znieść z powierzchni ziemi – eltüntetni a föld
színéről, megsemmisíteni
znieść z powierzchni ziemi całe miasta – az egész
várost eltűntetni a föld színéről
znieść zakaz – feloldani a tilalmat
znieść zakon – rendet megszüntetni v. felszámolni
znieść się — znosić się [I wykazać tolerancję
wobec siebie wzajemnie; II. 1. o jakichś
czynnikach, siłach przyrody itp.: usunąć
wzajemnie swoje działania; 2. fiz. o siłach:
zrównoważyć wzajemnie swoje działanie]
–
tolerálják
egymást;
elszenvedni;
kiegyenlítik egymást
zniewaga [naruszenie czyjejś godności] – sértés,
gyalázat, bántalom, sérelem
zniewaga sądu – a bíróság megsértése
zniewalająco – kényszerítően, erőszakosan,
erőltetve
zniewalający, -a, -e [taki, który wywarł na kimś
duże wrażenie] – kényszerítő, erőszakoló,
erőltető
zniewalanie,
zniewolenie
–
kényszerítés,
erőszakolás, erőltetés
znieważenie – meggyalázás
znieważenie świątyni – a templom meggyalázása
znieważyć — znieważać [naruszyć czyjąś
godność] – megsérteni, megbántani,
bántalmazni, gyalázni
znieważyć kogo czynnie – tettleg v. tettlegesen
bántalmazni vkit
znieważyć się — znieważać się [znieważyć jeden
drugiego]
–
megsértik,
megbántják,
bántalmazzák, gyalázzák egymást
zniewieściałość – elpuhulás, elpuhultság
zniewieściały, -a, -e [o mężczyźnie: taki, który
nabrał cech uznawanych za kobiece; też:
będący objawem takiego stanu] – elpuhult
(ember), asszonyos
zniewieściały człowiek – elpuhult ember,
anyámasszony katonája
zniewieściały mężczyzna – nőies férfi
zniewieścieć [o mężczyźnie: nabrać cech
uznawanych za kobiece] – elpuhulni, női
tulajdonságokat felvenni
zniewolić — zniewalać [1. pozbawić wolności
człowieka lub zwierzę; 2. zmusić kogoś do
-
Wersja 01 01 2017.
czegoś; 3. pozyskać czyjąś sympatię,
przychylność
itp.]
–
kényszeríteni,
erőszakolni, erőltetni
zniewolić kogoś – kényszeríteni vkit
znikanie – eltűnés, elveszés, elenyészés, elmúlás
znikąd [z żadnego miejsca, z żadnej strony, od
nikogo] – sehonnan, semerről
znikąd nie widzę ratunku – nem látok kiutat; nem
látom sehol a segítséget
znikczemniać,
znikczemnieć
[stać
się
nikczemnym] – lealjasodni
znikczemniały, -a, -e [taki, który stał się
nikczemny] – elaljasult; megtört
znikczemnić
(znikczemnię)
–
elaljasítani;
megszegni, megtörni
znikczemnić się, znikczemnieć – elaljasulni;
megtörni
zniknąć — znikać [1. stać się niewidocznym dla
kogoś;
2. odejść,
wyjść
skądś
niepostrzeżenie; 3. zginąć; 4. przestać
istnieć] – eltűnni, elveszni, láthatatlanná
válni, elmúlni; szűnni
zniknąć a. zginąć bez śladu – nyomtalanul eltűnik
zniknąć a. znikać we mgle – ködbe borul
znikać z powierzchni – eltűnni a színről
znikł jak kamfora – eltűnt, mint a kámfor; lába
kelt
znikł jak kamien w wodę – eltűnt, mintha a föld
nyelte volna el; nyomtalanul eltünt, mintha a
föld nyelte volna el
zniknąć jak kamfora – eltűnni, mint a kámfor
zniknąć tajemniczo – rejtélyesen eltűnni
zniknąć z oblicza ziemi – eltűnni a föld színéről
zniknąć z powierzchni ziemi – eltűnni a föld
színéről
zniknął jak białe bzy/jak jutrzenka/jak mgła –
(szó szerint: eltűnt mint a fehér
orgona/hajnalcsillag/köd) meghalt
zniknięcie – eltűnés
znikoma ilość – elenyésző mennyiség
znikomo – kevéssé, jelentéktelenül, elenyészően
znikomość – semmiség, mulandóság, törékenység,
gyarlóság, gyöngeség
znikomy, -a, -e [bardzo mały pod względem
nasilenia,
liczby,
rozmiarów
lub
znaczenia] – tűnő, eltűnő, futólagos;
jelentéktelen, csekély, elenyésző; rövidéletű,
rövid ideig tartó, mulandó
znikomy stopień szkodliwości społecznej – a
társadalomra való veszélyességének csekély
foka
znikoma ilość – jelentéktelen mennyiség
zniszczeć [ulec niszczącemu działaniu różnych
czynników] – elpusztulni, tönkremenni,
megsemmisíteni, eltűnni
8367
zniszczenie – pusztítás, elpusztítás; rombolás,
megsemmisítés,
rongálás;
pusztulás;
roncsolás; tönkretétel
zniszczenie maszyny – gépek megrongálása,
géprombolás
zniszczenie przesyłki a. ładunku – a szállítmány
megrongálódása
zniszczenie rzeczy [to czyn zabroniony
polegający na niszczeniu cudzej rzeczy,
uszkodzeniu jej lub uczynieniu niezdatną
do użytku. Pod pojęciem uszkodzenia
rozumie się każde naruszenie materii
rzeczy, natomiast uczynienie rzeczy
niezdatną do użytku to pozbawienie jej w
całości lub w części dotychczasowych cech
użytkowych bez powodowania uszkodzeń
(np. wetknięcie metalowego pręta w tryby
maszyny).] – anyagi károk, dolgok
megsemmisülése
zniszczenie ubrania – öltöny elnyűvése
zniszczalny, -a, -e [mogący ulec zniszczeniu] –
megsemmisíthető, tönkretehető, elpusztítható
zniszczalność
–
vminek
megsemmisíthető,
tönkretehető,
elpusztítható
volta;
elpusztíthatóság,
tönkretehetőség,
megsemmisíthetőség
zniszczały, -a, -e [taki, który zniszczał lub został
zniszczony] – elpusztult, tönkrement,
megsemmisült
zniszczenie [stan tego, co zostało zniszczone] –
megsemmisülés,
leromlás,
pusztítás,
elpusztítás, pusztulás, elpusztulás
zniszczony, -a, -e [mający niezdrowy wygląd] –
beteges, nem egészséges kinézetű, viselt;
lelakott, lepusztult; kopott; kiélt; tönkretett
zniszczyć [1. spowodować pogorszenie stanu
czegoś; 2. spowodować, że coś przestaje
istnieć; 3. uczynić coś niezdatnym do
użytku; 4. pot. spowodować, że ktoś
znalazł się w złym stanie psychicznym lub
fizycznym; 5. pot. utracić sprawność
fizyczną lub psychiczną; 6. pot. zrujnować
kogoś materialnie] – (zlikwidować)
elpusztítani, megsemmisíteni; tönkretenni,
rombolni, lerombolni; feldúlni; roncsolni,
szétroncsolni; (ruhát) elnyűni; strapálni
zniszczyć co z kretesem – teljesen megsemmisíteni
v. tönkretenni vmit
zniszczyć coś – rongálni v. tönkretenni vmit;
elpusztítani vmit
zniszczyć list – levelet megsemmisíteni
zniszczyć miasto – várost lerombolni
zniszczyć zasiewy – vetést elverni
zniszczyć się [1. zostać zniszczonym; 2. stracić
zdrowie] – elpusztulni, megsemmisülni;
-
Wersja 01 01 2017.
tönkremenni,
elromlani,
elhasználódni;
megkopni; (zdr.) megbetegedni
znitować [złączyć coś za pomocą nitów] –
megszegezni, összeszegezni, szegecselni
znitować blachę – bádogot szegecselni
znitowanie – összeszögelés, szegecselés
zniweczać, zniweczyć [zniszczyć coś doszczętnie]
– megsemmisíteni, elpusztítani, kiirtani,
meghiúsítani
zniweczenie – megsemmisítés, elpusztítás, kiirtás,
meghiúsítás
zniweczyć czyje plany – meghiúsítani vkinek a
terveit
zniwelować [1. wyrównać powierzchnię na
jakimś terenie; 2. wyznaczyć wysokości
punktów w terenie; 3. zlikwidować
różnice] – vízszintezni, egyengetni
zniwelować grunt – talajt egyengetni
zniwelowanie – vízszintezés, egyengetés
zniżka [1. obniżenie lub obniżanie się cen,
kosztów, płac itp.; 2. prawo zkupu czegoś
po obniżonej cenie] – leereszkedés,
leszállítás, csökkentés, süllyedés, esés,
kisebbítés;
engedmény
(kereskedelmi),
(ulga) kedvezmény
zniżka ceny a. cen – árcsökkenés, árzuhanás,
áresés; árleszállítás, árengedmény
zniżka dla dzieci – kedvezmény gyermekeknek;
gyerekkedvezmény
zniżka dla grup – kedvezmény csoportoknak;
csoportkedvezmény
zniżkować [o cenach, kursach papierów
wartościowych itp.: ulegać zniżce] –
csökkenni, esni
zniżkowy, -a, -e – engedményes, kedvezményes,
leszállított árú; csökkentő
zniżka cen – árleszállítás, árcsökkentés
zniżyć — zniżać [1. przesunąć coś na niższy
poziom lub uczynić niższym; 2. zmniejszyć
cenę czegoś, opłatę za coś] – leszállítani,
alábbszállítni,
leereszteni,
leengedni,
csökkenteni, lecsökkenteni; alacsonyabbá,
kisebbé tenni
zniżać a. zniżyć cenę (czego) – leengedi (vminek)
az árát; leértékelni
zniżać głos – halkabban beszélni; hangot
mérsékelni; leereszti a hangját
zniżyć cenę – leengedi az árat
zniżyć ceny – leszállítani az árakat
zniżyć czoło przed kimś – (átv.) fejet hajtani vki
előtt
zniżyć głos – halkabban beszélni; a hangját
tompítja
zniżyć się — zniżać się [1. przejść na niższy
poziom; 2. stać się niższym; 3. dostosować
8368
się do czyjegoś niższego poziomu
umysłowego,
estetycznego
itp.;
4. upokorzyć się, poniżyć się] – leszállni,
alábbszállni, lejjebb szálni, leereszkedni,
csökkenni,
lecsökkenni;
hanyatlani,
kevesbedni,
fogyni;
(do
czego)
lealacsonyodni (vmihez); hajlik vmire
zniżyć się do prośby – hajlik a kérésre
znoić się (znoiję się) [ciężko pracować] –
beleizzadni, fáradozni, nehezen dolgozni;
robotolni; nehéz munkát végezni
znoić się przy żniwach – beleizzad az aratásba
znojnie – nehezen fárasztóan, izzasztóan
znojny, -a, -e [pełen znoju, trudu lub
wymagający wysiłku] – nehéz, fárasztó,
izzasztó; verejtékes
znojna praca – verejtékes v. izzasztó munka
znojne południe – forró dél
znojniejszy, -a, -e – nehezebb, fárasztóbb,
izzasztóbb
znokautować
[1. w
boksie:
zadać
cios
uniemożliwiający przeciwnikowi dalszą
walkę; 2. pokonać kogoś w sposób
spektakularny] – kiütni vkit (ökölvívásban);
(átv.) legyőzni vkit
znokautować kogoś – kiütni vkit
znormalizować [1. opracować i wprowadzić
jednolite normy w jakiejś dziedzinie;
2. doprowadzić coś do normalnego stanu]
– szabályozni, rendezni; normalizálni;
(műsz.) szabványosítani
znormalizować się [powrócić do normalnego
stanu] – normalizálódni; rendeződni
znormalizowany,
-a,
-e
–
normalizált,
szabályozott, szabványosított; szabványos
znormalizowana różnica poziomu – normalizált
szintkülönbség
znormalizowane opakowanie – szabványcsomag
znormalizowanie – szabályozás; rendezés
znormować – szabályozni; normát megállapítani,
normázni
znosić (znoszę) [zob. znieść] – áthordani; (zróżnych
miejsc)
összehordani,
lehordani;
felhalmozni; átv. bírni, kibírni; elviselni;
tűrni; eltűrni; (ubranie) elhordani, elviselni,
elnyűni
znosić [zużyć ubranie, obuwie, nosząc je długo] –
elhordani, elnyűni
znosić czyjeś niegrzeczności – eltűrni vkinek az
udvariatlanságát
znosić jajka – tojást rakni; (tojást) tojni
znosić niewolę – elviselni a rabságot
znosić
niewygody
–
(jól)
tűrni
a
kényelmetlenségeket
znosić trudy – győzi, bírja a fáradtságot
-
Wersja 01 01 2017.
znosić ucisk narodowościowy – nemzeti elnyomás
alatt szenvedni
znosić wszystko – mindent eltűrni v. elviselni
znosić z góry – lehozni
znosić się [o ubraniu, obuwiu: zostać zużytym
przez długie noszenie] – tönkremenni,
megsemmisülni; tűrni, bírni
znoszenie – elhordás, elviselés, elkoptatás; tűrés
(vminek az elviselése), eltűrés, kibírás
znoszony, -a, -e [o ubraniu, obuwiu: zniszczony
wskutek długiego lub intensywnego
używania] – (garnitur) használt, viselt,
viseltes, kopott, elnyűtt, elhordott
znoszony materiał, sprany materiał [określenie
dla odzieży zwykle wytwarzanej z dżinsu,
który jest prany z wykorzystaniem małych
kamyków (stonewashed), nadając mu
wymagany wygląd o spranych i
wypłowiałych
miejscach.
Modny
i
popularny pod koniec lat 80-tych.] –
koptatott
külkép
[Leginkább
farmeröltözetnél látható divatirány; olyan
kinézet, mintha a ruhadarabot már sokszor
mosták, koptatták volna. Ehhez olyan
farmerszövetet használnak, amelyet a
kikészítés
folyamatában
alkalmazott
mosásnál a mosógépbe apró köveket
helyeznek ("kőmosás"), vagy hasonló hatást
megfelelő vegyszeres kezeléssel érnek el.
Lásd még: mosott hatású szövet.]
znośnie – tűrhetően, bírhatóan, elviselhetően
znośny, -a, -e [możliwy do zniesienia] – tűrhető,
kibírható, elviselhető
znośne warunki – elviselhető feltételek
znowelizować
[wprowadzić
zmiany
lub
uzupełnienia
do
obowiązujących
przepisów prawnych] – megújítani,
felújítani (rendelkezést, jogszabályt)
znowić co z rezygnacją – megadással v. rezgnáltan
viselni el vmit
znowu, znowuż, znów [I po raz kolejny; II
1. partykuła
podkreślająca
przeciwstawienie treści danego zdania
treści zdania poprzedzającego, np. Tu
wyszłaś trochę poważnie. Ale znowuż na
innych zdjęciach wyglądasz bardzo młodo.;
2. partykuła
wyrażająca
polemikę
mówiącego z przywołanym sądem, np. Nie
taki on znowu wysoki.; 3. partykuła
wyrażająca zniecierpliwienie mówiącego]
– ismét, újból, megint, újra
znowu mnie rozłączyło – megint szétkapcsolt
znowu zapłonęła wojna na wschodniej ścianie –
újból fellángolt a háború a keleti határon
znój [ciężka praca] – hőség, forróság, rekkenő
meleg, kánikula; (trud) nehéz munka, robot,
fáradtság; (átv.) verejték, izzadság
8369
znów – ismét, megint, újból, újra
znów mi się śnisz – újra megjelensz az álmomban
znów się zobaczyć – visztontlátni
znudnieć – unalmassá válni v. lenni
znudzenie [brak zainteresowania czymś] –
unalom, unatkozás, megunás, unottság,
kedvetlenség
znudzić [1. wywołać uczucie nudy; 2. przestać
wzbudzać zainteresowanie] – untatni,
eluntatni, meguntatni, unalmassá tenni;
émelyegtetni, émelyíteni, émelygés fogja el
znudzić kogo swoję gadaniną – fecsegésével
untatni vkit
znudzić się [1. odczuć nudę; 2. stać się
uciążliwym, monotonnym] – (czym)
megunni, megelégelni (vmit); elege van
(vmiből); unatkozni
znudzić się (czym) – ráunni (vmire)
znudzony, -a, -e [taki, który odczuł nudę; też:
będący objawem takiego stanu] – unott;
megunt, kedvetlen; unatkozó
znurkować – lebukni a víz fenekére
znużenie [stan osoby znużonej] – fáradtság,
bágyadtság, unottság
znużony, -a, -e [taki, który znużył się czymś; też:
będący objawem takiego stanu] – fáradt
znużyć [wywołać znudzenie i zmęczenie] –
elfárasztani, elbágyasztani, kifárasztani,
kimeríteni, untatni
znużyć się [odczuć znudzenie i zmęczenie] –
kifáradni, elfáradni, lankadni, kimerülni,
elbágyadni, unatkozni
znużyć się ciężką podróżą – a nehéz utazásban
kifáradni
zobacz (zob.) – lásd (l., ld.)
zobacz! – nézd!, nézd csak!, ide nézz!; odanézz!
zobacz niżej – lásd alább
zobaczenie – megnézés, látás, meglátás,
megpillantás, megtekintés
zobaczenie się – vkivel való találkozás
zobaczyć (zobaczę, zobaczysz) [1. patrząc,
zauważyć kogoś lub coś; 2. osobiście
przekonać się o czymś; 3. spotkać kogoś] +
Ac=T. – meglátni, megnézni, észrevenni,
megpillantani, megfigyelni, megtekinteni
zobaczyć w tłumie przyjaciela – a tömegben
meglátja v. észreveszi barátját
zobaczymy! – meglátjuk!, majd meglátjuk!
zobaczymy, na co warto pójść – majd meglátjuk,
mit érdemes megnézni (mire érdemes
elmenni)
zobaczymy w gazecie, co grają – nézzük meg az
újságban, mit játszanak!
zobaczysz co z tego wyniknie! – majd meglátod mi
lesz ebből!
-
Wersja 01 01 2017.
zobaczyć się [1. zobaczyć swoje odbicie w czymś;
2. spotkać się z kimś] – meglátja magát;
találkozni (találkoznak), látják egymást
zobaczyć się w lustrze – meglátja magát a
tükörben
zobaczymy się wkrótce – hamarosan találkozunk,
hamarosan viszontlátjuk egymást
zobiektywizować [uczynić coś obiektywnym] –
objektivizálni
zobaczysz, wszystko będzie dobrze – meglátod,
minden jóra fordul
zobligować [zobowiązać kogoś do czegoś] – vkit
kötelezni vmire; obligálni
zobojętniały [taki, który zobojętniał; też: będący
wyrazem takiego stanu] – elhidegült,
közömbös; közösönyössé, közömbössé,
részvétlenné vált; fásult, elfásult
zobojętnić (zobojętnię) — zobojętniać [1. uczynić
kogoś obojętnym; 2. w wyniku reakcji
między kwasem i zasadą otrzymać
roztwór obojętny; 3. pozbawić właściwości
trujących] – közönyösíteni, közömbösíteni;
(vegyt.) semlegesíteni, neutralizálni
zobojętnić a. zobojętniać coś – közömbösítani,
semlegesíteni vmit
zobojętnić kwasy – savat semlegesíteni
zobojętnić się — zobojętniać się [ulec
zobojętnieniu] – semlegesülni
zobojętnieć [1. stać się obojętnym; 2. przestać
budzić czyjeś zainteresowanie, czyjeś
uczucia] – (na co) közönyössé v.
közömbössé válni (vmi iránt); elhidegülni,
részvétlenné válni
zobojętnieć na złość ludzką – az emberi gyarlóság
közömbössé teszi
zobojętnienie [stan tego, kto zobojętniał] –
elhidegülés, közömbösség, részvétlenség;
közömbössé válás; (vegyt.) semlegesítés,
közömbösítés
zobopólny, -a, -e [przestarzale: obopólny
(obustronny, wzajemny)] – kétoldali,
kétoldalú; közös, kölcsönös
zobowiązać
(zobowiążę,
zobowiąże)
—
zobowiązywać [nałożyć na kogoś jakiś
obowiązek] – (kogo do czego) lekötelezni
(vkit vmire); (do czego) kötelezni (vmire);
(kogo sobie) lekötelezni (vkit)
zobowiązać kogo pod przysięga – esküvel
kötelezni vkit
zobowiązać kogoś do pokrycia szkody – a kár
megtérítésére kötelezni vkit
zobowiązać się — zobowiązywać się [wziąć na
siebie jakiś obowiązek] – (do czego)
kötelezi magát (vmire), kötelezettséget
vállalni
zobowiązać się do czegoś – elkötelezi magát vmire
8370
zobowiązać się do płatności – fizetési
kötelezettséget vállalni
zobowiązać się do składki w wysokości sześciu
tysięcy forintów – hatezer forint összegű
biztosítási díjat vállalni
zobowiązać się do wypłacenia odszkodowanie –
kártérítési kötelezettséget vállalni
zobowiązania
traktatowe
–
szerződési
kötelezettségek
zobowiązanie (łac. obligatio) [1. to, do czego ktoś
jest zobowiązany; 2. stosunek prawny
pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem; 3.
rodzaj stosunku cywilnoprawnego, węzeł
prawny (łac. vinculum iuris) łączący
dłużnika z wierzycielem, który polega na
tym, że "wierzyciel może żądać od
dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien
świadczenie spełnić" (art. 353 § 1 kodeksu
cywilnego). Prawo zobowiązań reguluje
społeczne formy wymiany dóbr i usług o
wartości majątkowej. Zobowiązania to
księga trzecia Kodeksu Cywilnego.] –
kötelezettség, kötelesség; (czyn) felajánlás,
munkafelajánlás; vállalás
zobowiązanie długofalowe (długoterminowe) –
hosszútávú
vállalás
v.
felajánlás;
hosszúlejáratú munkafelajánlás
zobowiązanie jednostronne zobowiązanie, przy
którym tylko jedna z objętych nim stron
jest zobowiązana do czegoś] – egyoldalú
vállalás v. felajánlás v. kötelezettség;
egyoldalú kötelezettség v. kötelességvállalás
zobowiązanie korealne [w prawie cywilnym:
zobowiązanie nakładające na wszystkich
dłużników razem i na każdego z osobna
odpowiedzialność
za
wykonanie
zobowiązania w całości] – közös v. minden
adósra együtt kivethető kötelezettség
zobowiązanie piśmienne – írásbeli kötelezettség
zobowiązanie produkcyjne – termelési felajánlás
zobowiązanie terminowe – időbeli kötelezettség
zobowiązanie z terminem – határidős felajánlás
zobowiązaniowy,
-a,
-e
–
felajánlási;
kötelezettségi, kötelességi
zobowiązany, -a, -e [poczuwający się do
okazania wdzięczności] – kötelezett, köteles
(vmire); (átv.) lekötelezett, hálás
zobowiązujący, -a, -e – lekötelező
zobrazować [przedstawić coś w wypowiedzi,
dziele sztuki itp.] – vázolni, leírni,
megrajzolni,
szemléltetni,
képekben
beszélni, képletesen előadni, illusztrálni
zobrazować coś – ábrázolni v. bemutatni vmit
zobrazować widzianą scene – látott jelenetet
képletesen előadni v. illusztrálni
-
Wersja 01 01 2017.
zobrazowanie – képzés, alakítás, vázolás, képletes
előadás, képes kifejezés, illusztrálás
zobowiązywać
[aspekt
niedokonany
od
zobowiązać] – lekötelezni
zoczony, -a, -e – észrevett, meglátott, megpillantott
zoczyć [zobaczyć coś] – észrevenni, meglátni,
megpillantani
zodiak [1. pas na niebie, na którego tle poruszają
się Słońce, Księżyc i planety widoczne z
Ziemi;
2. diagram
używany
przez
astrologów, w którym każda z części tego
pasa jest oznaczona innym symbolem] –
(gör) zodiákus; (csill.) állatöv, állatkör [az
égboltnak a nappálya két oldalán elterülő 12
egyenlő részre – jegyre – osztott keskeny
sávja, amelyben a bolygók mozognak]
zodiakalny, -a, -e – zodiákus; állatövi, állatköri
Zofia [1. Pochodzenia greckiego, od słowa sophia
(mądrość). Imię to w Polsce występuje od
XII wieku. Zdrobnienia: Zocha, Zochna,
Zofka, Zońka, Zosia, Zosienka, Zosieńka,
Zośka, Sonka. Obce formy: Sophia, Sophie,
Sophy (ang.), Sophie (fr.), Sophie, Sofie,
Soffie (niem.), Sofija (połud.-słow.). 2. W
niektórych
krajach
istnieje
męski
odpowiednik imienia Zofia: w Bułgarii
Sofko, w Danii i Norwegii Sofus lub
Sophus.] – Zsófia [görög eredetű női név.
Jelentése: bölcsesség. Rokon nevek: Szofi,
Szófia, Szonja.]
Zofia (2 miejscowości w Polsce)
 Zofia - wieś w woj. łódzkim, w pow.
wieluńskim, w gminie Osjaków
 Zofia - wieś w woj. wielkopolskim, w pow.
konińskim, w gminie Sompolno
 Święta Zofia, Zofia Rzymska, cs.
Muczenica Sofija Rimskaja [wdowa,
męczennica
i
święta
Kościoła
katolickiego oraz prawosławnego. Jest
jedną
z
najstarszych
świętych
chrześcijańskich. Według pochodzących
z VII i VIII wieku żywotów świętych
żyła w Rzymie w II wieku, w czasach
cesarza Hadriana. — Święta Zofia była
pobożną wdową, tak też wychowywała
swoje córki, noszące imiona trzech cnót
chrześcijańskich: Pistis, Elpis i Agape
(Wiara, Nadzieja i Miłość). Gdy
odmówiła złożenia ofiary bogini Dianie,
jej nieletnie córki poddano mękom na
jej oczach. Nie załamało to matki, która
zachęcała je do wytrwania. Po śmierci
córek (wg wielu wersji ściętych
mieczem) św. Zofia, pozostawiona przy
życiu (bądź ze względu na swoje
męstwo, bądź dlatego, by cierpiała po
stracie dzieci) zmarła z rozpaczy na ich
grobie. Inna wersja jako miejsce
8371
zdarzenia podaje Mediolan.] – Szent
Zsófia [a középkori folklór kitalált
szentjeinek egyike. Zsófia asszony és
három leánya teljesen a képzelet szülötte.
Alakjuknak történelmi alapja nincs,
legendájuk, mi szerint együtt szenvedtek
vértanúhalált, azonban az évek során egyre
inkább
kikerekedett,
és
ennek
eredményeként Zsófia kultusza a középkor
végén már egész Magyarországra kiterjedt,
emellett Lengyelországban is virágzott
(Bálint II.). — A Zsófia-legenda egyik
kerek változata az Érdy-kódexben (15261527) olvasható. Eszerint Dömötör görög
király a bujdosó Anaklétus pápa tanácsára
feleségül vette Manfredus perzsa király
leányát, Zsófiát, akinek akkor már három
lánya volt: Fides, Spes és Charitas, azaz a
Hit, Remény, Szeretet.]
 Úgy mondják, hogy Konstantinápolyban van a
szent mártírok, Zsófia (Sophia) és három
leánya, Hit (Fides), Remény (Spes) és
Szeretet (Caritas) hatalmas temploma. Szent
Zsófia a leányait Isten félelmében bölcsen
nevelte. Az első tizenegy, a második tíz-, a
harmadik nyolcéves volt, amikor letelepedtek
Rómában. Zsófia vasárnaponként sorra
látogatta az egyházakat, sok asszonyt
megnyerve Krisztusnak. — Bevádolják őket
Hadrianus előtt, akit szépségük annyira
megragadott, hogy leányaivá akarta őket
fogadni, ők azonban, mint a ganéjtól irtóztak
tőle. Hitet először harminchat katona megverte,
másodszorra mindenki szeme láttára kitépték
mellbimbóit, és sebeiből tej, melléből pedig vér
folyt. Felkiáltanak sokan, akik ezt látják, hogy a
császár ítélete igazságtalan, a szűz pedig
örvendezve ujjong.
Harmadszorra
izzó
vasrostélyra helyezik a leánykát, de sértetlen
marad. Negyedszerre egy olajjal és viasszal teli
serpenyőbe teszik. Ötödszörre lefejezik. —
Húgát, Reményt is előállítják, de nem volt
hajlandó a bálványok előtt áldozatot bemutatni.
Emiatt először zsírral, viasszal és gyantával teli
üstbe vetik, és a kifröccsenő forró cseppek a
hitetleneket égetik meg. Végül kard végez vele.
— A harmadik leányt, Szeretetet, lévén ő a
legkisebb, anyja bátorította, és Hadrianusnak ő
sem hízelgett, nem is engedelmeskedett
semmiben. Ezért az a gazember először
kifeszíttette
végtagjait,
ízületeit
szétszaggattatta, másodszorra megbotoztatta,
harmadszorra megvesszőztette, negyedszerre
tüzes
kemencébe
vettette,
amiből
hatvankönyöknyi láng csapott ki és hatezer
bálványimádót ölt meg. A szűz pedig
sértetlenül sétált a tűz közepében, s mint az
arany, sugárzott. Ötödszörre tüzes fúrókkal
fúrták át, és így a vértanúk győzelmi táncával,
kard által jutott el a koronához. — A kiváló
leányok kiváló édesanyja a jelenlevőkkel együtt
eltemette földi maradványaikat, és a sírra
borulva így kiált: „Vágyódom veletek lenni,
-
Wersja 01 01 2017.
drága leányaim.” Ekkor Zsófia békességben
elköltözött, s az ott lévők kedves leányai mellé
temették. Mindőjük gyötrelmét elszenvedve
sokkal több volt, mint egyszerű vértanú.
Hadrianus teljesen elsorvadva elerőtlenedett, és
megvallotta, hogy Isten szentjeivel szemben
igazságtalanságot követett el.
 fordította: Sarbak Gábor
zogniskować [1. skupić coś wokół kogoś lub
czegoś; 2. fiz. skupić w jednym punkcie
wiązkę
świetlną]
–
összpontosítani,
központosítani, egyesíteni, egy helyre vonni,
koncentrálni
zogniskować się [skupić się wokół kogoś lub
czegoś] – összpontosulni,
egyesülni,
központosulni
zogniskowanie
–
koncentrálás
központosítás,
egyesítés,
zogniskowanie teraźniejszości – a jelen v. jelenkor
központosítása
zogniskowany, -a, -e – központosított, egyesített,
koncentrált
zogromniały, -a, -e [taki, który zogromniał] –
naggyá vált
zogromnieć [stać się ogromnym] – naggyá válni v.
nőni
zohydzenie – ellenszenvessé tevés, meguntatás
zohydzić (zohydzę, zohydzi) — zohydzać
[wzbudzić w kimś wstręt do czegoś lub do
kogoś]
–
megutálni,
megutáltatni;
meguntatni (vkivel vmit); ellenszenvessé
tenni
zohydzić w oczach przyjaciela – barátja szemében
ellenszenvessé tenni vkit
zoil
[złośliwy, niesprawiedliwy
rosszmájú bíráló
krytyk]
–
zokrutnieć – szigorú v. kegyetlenné válni
zokulizować [uszlachetnić drzewa i krzewy przez
przeszczepienie pączka liściowego z pędu
rośliny szlachetnej] – szemre oltani,
szemezni, oltani
zolbrzymieć – hatalmassá válni
zolecki [wypominki za zmarłych] [Teatr Śląski im
Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach] –
(egyh.) a holtakról való megemlékezés
zoła, zoł [(u Zygmunta Glogera) popiół pozostały z
ługu, łużyny, z których ług ciecze, stąd
zolić, wyzolić czyli w ługu wymoczyć,
zaparzyć. Zolenie zowie się zaparzanie
ługowe w trynogu chust lub płótna. Z zołą
ma zapewne związek żuława czyli iłowata
nizina i soła, mielizna rzeczna, wodą
nasuta. Ob. Żuława.] – (daw) hamulúg [a
hamulúgot mosószerként, szappanként és
fafestékként lehet használni]
zołza, zołzy [pot. kłótliwa, dokuczliwa kobieta] –
(choroba) takonykór; (átv.) veszekedő,
veszekedős, kötekedő, civakodó, perlekedő,
házsártos nő
zołzowaty, -a, -e [pot. skłonny do kłócenia się z
innymi, dokuczania innym] – veszekedős,
házsáretos
zołzowaty, -a, -e [mający zołzy] – görtvélykóros
zołzy
8372
[zob.
skrofuloza]
–
görtvélykór;
(idegbetegség)
fültőmirigygyulladás;
skrofulózis [a bőrnek, nyálkahártyának,
mirigyeknek és csontoknak betegsége]
Zombie (żywy trup, umarlak) [fikcyjna
nieumarła istota popularna szczególnie w
horrorach. Słowo zombie pochodzi
prawdopodobnie od afrykańskiego zumbi
(fetysz w języku kikongo) lub od nzambi
(bóg w języku kimbundu), w Polsce
przejęte zostało ono z języka angielskiego;
spotkać można się także ze spolszczoną
formą zombi. Termin ten rozpowszechnił
William Seabrook pod koniec lat 20. XX
wieku w swojej książce The Magic Island.]
– zombi [egy újjáélesztett tetem. A zombi
történetek az afro-karib vudu hitből erednek,
és halottakról szólnak, akiket egy hatalmas
mágus élesztett fel, hogy neki dolgozzanak.
A modern horror történetekben a zombik
általában élőhalottak, akik a halálból
valamilyen biológiai kíserlet útján, vagy
természetfeletti erők segítségével jöttek
vissza, és csak nagyon ritkán tartoznak
bárkinek az irányítása alá. Tipikusan kevés
intelligenciával rendelkeznek és az élők
húsára éhesek. Sok esetben már nem is
halottakról, csak fertőzöttekről szólnak ezek
a történetek, akikben csak az agresszió és az
ösztönök működnek. A vudu tanai szerint
egy halott embert egy vudu mágus vagy pap
tud feltámasztani. A zombi ennek a
személynek az irányítása alatt marad, mivel
nincs önálló akarata. A középkorban sokak
hitték, hogy a holtak lelkei visszatérhetnek a
földre, hogy az élőkre vadásszanak. A
modern zombik, ahogyan ma filmekben és
könyvekben ábrázolják őket, különböznek
mind a vudu, mind a középkori zombiktól.
Ma a zombik általában buta, érzelmektől
mentes szörnyek, akiknek emberi húsra fáj a
foguk. Ez a típus az 1968-as, Az élőhalottak
éjszakája című George A. Romero filmből
vált
ismertté,
azonban
rendkívüli
ábrázolásmódot Lucio Fulci produkált,
akinek Zombi filmjei napjainkban is igen
-
Wersja 01 01 2017.
kemény támadásoknak vannak kitéve, sőt
több országban máig tilos őket levetíteni.]
Zombie
(komputer
zombie)
[komputer
przyłączony do Internetu, w którym bez
wiedzy
jego
posiadacza
został
zainstalowany program sterowany z
zewnątrz przez inną osobę. Celem takiego
działania jest zazwyczaj wykorzystanie
komputera do działań sprzecznych z
prawem, jak ataki DDoS. Programy typu
backdoor infekują zwykle maszyny
użytkowników
poprzez
pocztę
elektroniczną rozsyłaną masowo przez
osoby kierujące takimi akcjami - przy
braku
odpowiednich
zabezpieczeń
posiadacze komputerów nie zdają sobie
nawet sprawy, że są bezwolnym
elementem szerzej zakrojonego działania.
Przykładem masowego wykorzystania
komputerów
zombie
był
atak
przeprowadzony 1 lutego 2004 przez 250
tys. maszyn na serwery firmy SCO. Innym
sposobem wykorzystania zombie jest
wysyłanie
spamu
bez
ujawniania
prawdziwej tożsamości jego autorów.] –
zombie számítógép [A zombie számítógépek
olyan megfertőzött gépek, amelyek felett
jogosulatlan és távoli felhasználók átvették
az irányítást, és ezen számítógépeket spam
küldésére vagy email-alapú, weboldalak
elleni Denial-of-Service (DOS) támadásokra
használják.]
zona [1. łac. 'pas; strefa' z gr. dzōnē 'pas'; przest.
strefa; 2. obszar wydzielony z większego
obszaru] – (gör.) zóna; vonal; körzet,
övezet, sáv; (földr., csill.) égöv, földöv; a
közlekedési hálózatban: díjövezet, szakasz
zoo [ogród zoologiczny] – (gör-ném..) zoo;
állatkert
zoo- [pierwszy człon wyrazów złożonych mający
znaczenie: zwierzęcy lub związany ze
zwierzętami] – (gör.) zoo-; állatZoocenologia [dział ekologii (zobacz też
biocenologia) zajmujący się badaniem
cenoz:
zbiorowisk
i
zgrupowań
zwierzęcych
(zoocenoz).
Poszukuje
8373
prawidłowości w powstawaniu i regulacji
między gatunkami na poziomie biocenozy
i ekosystemu. Ze względu na większą
ruchliwość zwierząt w zoocenologii nie
dopracowano się ściśle sklasyfikowanej
taksonomii podobnie jak w fitosocjologii
(fitocenologii). Zoocenologia intensywnie
rozwijała się w pierwszej połowie XX w.,
potem zaobserwowano wyraźny zastój.
Obecnie
obserwujemy
powrót
w
badaniach
do tematyki
i
metod
stosowanych
w
zoocenologii.]
–
állattársulástan
v.
zoocönológia
[a
szünbiológiához tartozó tudományág, amely
az legáltalánosabb értelemben az állati
populációk
koegzisztenciális
(együtt
előfordulási) viszonyaival foglalkozik. A
zoocönológia leíró ága az állatföldrajzzal
(biogeográfia) rokon, oknyomozó irányzatai
pedig a közösségi ökológiával (régiesen
synökológia) azonosak. A zoocönológia
kiemelkedő hazai iskolateremtői voltak
Balogh János és Szelényi Gusztáv.]
zoochemia – zookémia [az a tudomány, mely az
állatok szervezetének kémiai összetételével,
valamint az állati életfolyamat alatt
végbemenő
kémiai
processzusokkal
foglalkozik]
zoodynamika – zoodinamika
zoofag, mięsożerca [gatunek zwierzęcia lub
rośliny odżywiający się żywymi lub
martwymi tkankami zwierzęcymi. Wśród
zoofagów wyróżnia się drapieżniki,
padlinożerców oraz pasożyty.] – húsevő;
állatokat fogyasztó, tehát állatevő állat
zoofagia (z gr. zōon – zwierzę, phageín – jeść),
mięsożerność – sposób odżywiania
zwierząt i roślin polegający na zjadaniu
żywych lub martwych organizmów
zwierzęcych.
Występuje w postaci
drapieżnictwa,
padlinożerności
i
pasożytnictwa. – zoofágia, húsevés, hússal
való táplálkozás [húsevők olyan állatok,
amelyek elsősorban hússal táplálkoznak,
amihez
az
élő
állatok
elejtésével
(ragadozóként) vagy elpusztult állatok
elfogyasztásával (dögevőként) juthatnak
hozzá]
zoofenomenologja – állatfenomenológia
zoofilia (pociąg seksualny do zwierząt) [(gr.
ζωον, zōon – "zwierzę" i φιλία, philia –
"przyjaźń" lub "miłość") – rodzaj
parafilii: stan, w którym jedynym lub
preferowanym
sposobem
osiągania
satysfakcji seksualnej jest wykonywanie
czynności seksualnych przy udziale
zwierząt.] – zoofília [az ember állatok iránt
érzett nemi vonzalma. Az ember és állat
-
Wersja 01 01 2017.
közötti
tényleges
nemi
érintkezést
bestialitásnak vagy szodómiának nevezzük.];
állatokkal való fajtalankodás, szodomia
zoofizyka – zoofizika (biofizika része)
zoogeograf – zoogeográfus; állatföldrajz tudósa
zoogeografia [nauka o rozmieszczeniu zwierząt
na kuli ziemskiej] – zoogeográfia;
állatföldrajz
zoogeograficzny, -a, -e – zoogeográfiai;
állatföldrajzi
zoografia
–
zoografia;
leíró
állattan,
állatrendszertan, [az állatokat rendszertani
sorrendben ismertetö jegyeik, életmódjuk,
elterjedésük stb. szerint leirja]
zoohigienia – állategészségügy, állatgyógyászat; a
háziállatok
egészségével
foglalkozó
tudomány
zoolatria [religijny kult zwierząt] – (gör.)
zoolátria; állatimádás, állatoknak isteni
tiszteletben való részesítése
zoolit [zoolity są to skamieniałe resztki
wymarłych zwierząt] – megkövesült állatok
zoolog [1. specjalista w zakresie zoologii; 2. pot.
ogród zoologiczny] – (gör.) zoológus; az
állattan tudósa, kutatója; (átv.) állatkert
zoologia [nauka o zwierzętach] – (gör.) zoológia;
állattan
zoologiczny, -a, -e – zoológiai; állattani
zoomorficzny, -a, -e [1. dotyczący zoomorfizmu;
2. zbliżony kształtem do zwierzęcia] –
zoomorfzoomorfity – (dawno) állatnyomok (kőben)
zoomorfizm [1. wyobrażanie niektórych bóstw w
postaci
zwierząt
lub
z
cechami
zwierzęcymi; 2. stosowanie motywów
zwierzęcych
w
ornamentyce;
3.
przedstawienie
bóstwa
w
postaci
zwierzęcej a. z atrybutami zwierzęcymi] (gör.) zoomorfizmus; állatképződés; állatok
csoportosítása alakjuk szerint; (hist.) némely
isteneknek
állat
alakjában
történő
elképzelése; (műv.) állat alakú díszítések
alkalmazása
zoon (zwierząt) – (gör.) zoon; élőlény, állat
- politikon zoon - animal sociale [arystotelesowska definicja człowieka,
kwintesencja
jego
koncepcja uczestnictwe obywateli w
życiu polis] – (ember) „animal sociale”;
szociális lény (állat)
- (d)zoon politikon, politikon (d)zoon [gr.,
arystotelesowska definicja człowieka
jako "istoty państwowej", tj. stworzonej
z natury do życia w państwie (Polityka,
1, 1, 9)] – (gör.) zoon politikon
8374
(társadalomban élő állat); az ember mint
társadalmi lény
zoopaleontologia
–
zoopaleontológia;
az
őslénytannak az az ága, amely a kihalt
állatokat ismerteti
zooplankton [plankton złożony z organizmów
zwierzęcych] – zooplankton
zooplastyka (zoo- + plastyka – gr. plastiké téchne)
[med. stosowanie w celach leczniczych
tkanek zwierzęcych jako materiału do
przeszczepów
dla
człowieka]
–
állatszobrászat
zoopsycholog
[specjalista
w
zakresie
zoopsychologii.
Nie
zajmuje
się
bezpośrednio zwierzęciem, ale relacjami
pomiędzy nim a jego otoczeniem.] –
állatpszichológus
zoopsychologia; psychologia zwierząt (zoo- +
psychologia – gr. psyché – dusza i lógos –
nauka) [1. dziedzina psychologii badająca
zachowania
zwierząt,
działania
instynktowe,
uczenie
się,
procesy
poznawcze i stosunki z otoczeniem.
Badania
obejmujące
problematykę
zoopsychologiczną
zostały
zapoczątkowane pod koniec XIX w.
Upowszechniły się zaś w wyniku badań
Iwana
Pietrowicza
Pawłowa
i
behawiorystów; 2. dziedzina zoologii lub
psychologii zajmująca się badaniem
reakcji zmysłowych i instynktowych
zachowań
zwierząt, ich źródeł i
mechanizmów. Jest ściśle związana z
zoologią, etologią opisową i socjologią
zwierząt. Obecnie jest często wypierana
przez
etologię]
–
zoopszichológia;
állatlélektan
zootechniczny, -a, -e – zootechnikai
zootechnik – (gör.) zootechnikus; (mezőg.)
állattenyésztő; a gyakorlati állattannal
foglalkozó szakember
zootechnika [1. nauka o hodowli zwierząt; 2.
nauka o zasadach hodowania zwierząt
domowych] – (gör.) zootechnika; (mezőg.)
állattenyésztés, állattartás; a gyakorlati
állattan
zooterapia (animaloterapia) [terapia z udziałem
zwierząt] – zooterápia
zootom – zootómus
zootomia [nauka o sposobach dokonywania
sekcji zwłok zwierząt. Termin używany
niegdyś na określenie anatomii zwierząt.]
– zootómia; állatboncolástan [az állati test
belső alkatával foglalkozik s vagy
egyszerüen csak a szervek alkat- és
szerkezetbeli
részleteinek
leírására
szorítkozik (leíró anatómia) vagy pedig
-
Wersja 01 01 2017.
összehasonlítja egymással az azonos alaktani
értéküeknek (homolog) talált szerveket,
megállapítja
az
állatok
rokonsági
kapcsolatát, a szerkezeti viszonyok részleteit
pedig megmagyarázni s általános értékű
törvényekre
visszavezetni
igyekszik
(összehasonlító anatómia).]
zootop [biol. środowisko życia jakiegoś gatunku
zoologicznego] – zootóp
zootopia – zootópia
zoosemiotyka [nauka o porozumiewaniu się
zwierząt (termin wprowadzony w 1965
przez językoznawcę amer. Thomasa A.
Sebeoka, ur. 1920)] – (gör.) zooszemiotika;
a
szemiotika
és
az
evolúciós
magatartástudományok közös határterülete; a
szemiotika egyikága, az állatok jelzéseit
kutatja
zoperować
[przeprowadzić
operację]
–
megoperálni, műtétet végrehajtani, műtétet
végezni vkin
zoperować kogoś – megműteni, megoperálni vkit
zoperować nogę – lábat megoperálni, lábon
műtétet végezni
zorać (zorzę, zorze) — zorywać [1. spulchnić
ziemię pługiem; 2. porobić rysy, bruzdy
na jakiejś powierzchni] – megszántani
zorać pole – felszántani a mezőt
zorany, -a, -e – megszántott, felszántott
zopf (warkocz, warkocz francuski) – (német
Zopf); copf, hosszú lelógó hajfonat, varkocs
(kitek); (átv.) maradiság, vaskalaposság,
ósdiság, korlátoltság
zordynarnieć [stać się ordynarnym]
–
közönségessé válni
zorganizować (zorganizuje) [1. zaplanować coś i
przeprowadzić
jakieś
działanie;
2. stworzyć zespół do wspólnego działania
lub założyć instytucję, organizację itp.;
3. pot. zdobyć coś trudnego do zdobycia
lub nielegalnego] – organizálni; rendezni,
szervezni,
megszervezni,
megalakítani,
létesíteni
zorganizować imprezę – előadást rendezni,
rendezvényt szervezni
zorganizować klakę – klakkot szervezni v.
megszervezni
zorganizować pracę nowej placówki
–
megszervezni a munkát az új állásban
zorganizować przemysł wojenny – hadiipart
megszervezni
zorganizować wycieczkę nad morze – kirándulást
szervezni a tengerpartra v. tengermellékre
zorganizować się [1. zostać zorganizowanym;
2. zrzeszyć się w organizacji, utworzyć
grupę w celu osiągnięcia czegoś] –
8375
szervezkedni; szerveződni, megszerveződni,
megalakulni, létesülni; (np. dziedzienie,
sprawie) tájékozódni; (zauważyć) észbe
kapni
zorganizowanie
–
organizálás;
szervezés,
megszervezés, megalakítás; megrendezés
zorganizowanie
się
–
megalakulás,
megszerveződés
zorganizowany, -a, -e [1. taki, który potrafi
dobrze zaplanować i zorganizować swoje
życie;
2. odznaczający
się
dobrą
organizacją] – organizált; szervezett,
megszervezett, megalakított, létesített
zorganizowana przestępczość – szervezett
bűnözés
zori [japońskie sandały plecione ze słomy
ryżowej lub innych włókien roślinnych,
lakierowanego drewna a obecnie również
z materiałów syntetycznych. Noszone
głównie jako element stroju tradycyjnego.
W okresie II Wojny Światowej zaczęto
wyrabiać w Stanach Zjednoczonych ich
gumowe imitacje, w Polsce zwane
potocznie japonkami.] – japán szandál fajta
[A gésák informális alkalmakkor zóri nevű,
műanyagból készült szandálokat viselnek
(ezek úgy néznek ki mint a náluk népszerű
"lábujjkás strand papucs").]
zorientować [1. pomóc komuś zrozumieć coś;
2. nadać czemuś jakiś kierunek; 3. ustawić
coś w odpowiednim położeniu] –
tájékoztatni, útbaigazítani
zorientować się [1. zrozumieć coś; 2. zdać sobie
sprawę z tego, gdzie się jest; 3. skłonić się
ku czemuś lub komuś] – tájékozódni,
rájönni, észbekapni, kiismeri magát
zorientować się (w czym) – rájönni (vmire)
zorientować się w polityce – kiismeri magát,
tájékozódik v. jártas a politikában
zorientowanie
[pouczenie]
–
tájékoztatás,
útbaigazítás
zorientowany, -a, -e – tájékozott
Zoroastryzm (zob. Zaratusztrianizm, awest.
Daēnā Vañuhi; pers. ‫ آي ين زرت ش تی‬Âjin-e
Zaratoszt-i) – (lat.) zoroasztrizmus; perzsa
-
Wersja 01 01 2017.
vallás, amely szerint a világ a jó (a fény) és a
rossz (a sötétség) erőinek küzdőtere
zoroastrycki, zoroastryjski, -a, -ie – zoroasztrista
(templom, eszme stb.)
Zorobabel (rozproszony w Babilonie) [zwany
także Szeszbasar. Książę judzki, który na
mocy dekretu króla perskiego Cyrusa
wrócił z liczbą repatriantów z niewoli do
Jerozolimy około roku 536 przed
Chrystusem i zaczął odbudowywać
świątynię.] – Zorobábel (Babilon sarja;
Babilonban nemzett, ültetett; Babilon
szétszórtjai; idegen; Babilonba száműzött)
[Sealtiél fia, Jóákin király unokája (Ezsd 3,2;
Hag 1,1); Círus király Júda helytartójává
nevezte ki (Ezsd 5,14); újra felépítette a
templomot (Hag 1,12-2,4), babilóni neve.
"Sesbassár" (Ezsd 1,8.11; 5,14); Krisztus őse
(Mt 1,12-13; Lk 3,27).]
zorza [zjawisko świetlne polegające na zmianie
barw nieba bezpośrednio przed zachodem
i po wschodzie słońca oraz w czasie ich
trwania] – fény, pitymallat, pír, hajnalpír;
pirkadás, pirkadat
zorza biegunowa – sarkfény, sarki fény (az északi
féltekén gyakran: északi fény (aurora
borealis), délen: aurora australis) [a Föld
északi és déli sarkánál a légkörbe behatoló
töltött részecskék (elsősorban protonok és
elektronok)
által
keltett
időleges
fényjelenség. Leginkább késő ősztől kora
tavaszig figyelhető meg gyakrabban (de nem
állandóan) az északi sarkkörtől északra,
illetve
a
déli
sarkkörtől
délre.
Magyarországról általában nem látható.]
zorza polarna, północna a. biegunowa [zjawisko
świetlne w postaci kolorowych łuków,
wstęg, promieni, draperii itp. występujące
na niebie na obszarach polarnych] – sarki
fény, sarkfény; északi fény(aurora borealis),
déli sarki fény (aurora australis)
zorza polarna (Aurora borealis, aurora australis)
[zjawisko świetlne obserwowane w górnej
atmosferze
w
pobliżu
biegunów
magnetycznych planety, która posiada
silne pole magnetyczne o charakterze
dipolowym (dwubiegunowym)] – déli sarki
fény (aurora australis)
zorza północna – északi fény; (északi) sarkfény
zorza poranna – hajnalfény, hajnalpír
zorza wieczorna – esthajnal
zorza wolności – szabadság hajnala
Zosia, Zosieńka, Zośka – Zsófi, Zsófika
zostać (zostanę, zostaniesz, zostanie) — zostawać
(zostaje) [1. nie opuścić jakiegoś miejsca;
2. stać się pozostałością po czymś; 3. stać
się spadkiem; 4. znaleźć się w trudnej
8376
sytuacji; 5. stać się jakimś, kimś, czymś] –
(pozostać)
maradni,
megmaradni;
hátramaradni, ottmaradni, elmaradni; (kim)
(vki) lenni (lesz); (czym) válni, lenni (vkivé v.
vmivé);
zostać dopuszczonym do matury – érettségire
bocsátják
zostać drzwi zamknięte – zárt ajtót v. ajtóra
találni, senkit sem találni otthon; (átv.) nem
fogadják, elutasítják, elzárkóznak kérése elől
zostać inżynierem – mérnök lesz
zostać kontuzjowanym – zúzódni (zúzódik)
zostać na bruku – kikerülni az utcára;
munkanélküli maradni
zostać na koszu – hoppon maradni; (panna)
pártában maradni
zostać na lodzie – hoppon maradni, becsapják;
felsülni; közm. két szék közt a pad alá ülni
zostać na miejscu – a helyén marad; ott marad
zostać na placu – (pl. párbajban) a helyszínen
meghalni; (holtan) maradni a harcmezőn
zostać na placu boju – a harctéren marad
zostać a. zostawać starą panną - (panna) pártában
maradni; vénlány marad
zostać nagrodzonym – elnyeri méltó jutalmát
zostać oficerem – tiszt lesz
zostać ojcem – apa lesz vki
zostać opublikowany w przyszłym tygodniu – a
jövő héten jelenik meg
zostać opublikowany w wydaniu NGT – NGT
kiadásában jelenik meg
zostać opublikowanym przez wydawnictwo –
megjelenik vmi a kiadónál
zostać panem placu – úr marad a porondon;
felülmaradni, felülkerekedni
zostać pominiętym – kimarad (vmi)
zostać przy władzy – hatalmon maradni
zostać przy życiu – életben maradni
zostać przywróconym – helyreállítani
 zostać przywróconym do poprzedniej
liczebności lub wielkości: korábbi méretét
v. számát visszaállítani
 zostać
przywróconym
do
stanu
poprzedniego:
megelőző
állapotába
visszahelyezni
zostać rannym - (bierna strona) megsebesülni;
megsérülni
zostać rannym w wypadku – a balesetben
megsérülni
zostać rozbitkiem – hajótörést szenved
zostać rozsprzedanym – elkelni
zostać sierotą – árván maradni, elárvulni
zostać sparaliżowanym – megbénulni; megütötte a
szél; szélütés érte
-
Wersja 01 01 2017.
zostać starą panną – vénylány v. öreglány v.
pártában marad
zostać u kogo na obiedzie – ebédre maradni vkinél
zostać a. zostawać pochłoniętym – felszívódni
(felszívódik)
zostać a. zostawać udaremnionym – meghiúsulni
zostać ukaranym – elnyeri méltó büntetését
zostać w domu – otthon maradni
zostać w tyle – hátramaradni, lemaradni, elmaradni
zostać wstrząsniętym – átv. megrendülni
zostać wydane przez wydawnictwo – megjelenik
vmi a kiadónál
zostać
wydrukowanym
–
nyomtatásban
megjelenik vmi
zostać wypartym – kiszorulni
zostać z kimś – marad vkivel
zostać zabitym – megöletik, megölik, meg lesz
ölve
zostać zapłodnionym – megfogamzik
zostać zbudowanym – felépülni
zostać zranionym a. rannym – megsebesülni
zostaliśmy dziadkami – nagyszülők lettünk
został ciężko ranny – súlyosan megsebesítették
został mi jeszcze jeden rok – már csak egy évem
van hátra (vhol v. vmivel)
został mianowany pułkownikiem – ezredessé
léptették elő v. nevezték ki
został pochwalonym – megdícsérték
został porażony prądem – áramütést kapott;
megrázta az áram
został
wybrany
większością
głosów
–
szótöbbséggel választották meg
został zbudowany w stylu gotyckim – gótikus
stílusban épült
została mu po ojcu gospodarka niemała – apja
után elég nagy gazdaság maradt rá
zostałem wepchnięty w kąt – sarokba szorultam
zostało mu dwieście złotych – kétszáz zlotyja
maradt
zostanę inżynierem – mérnök leszek
zostanę jeszcze z tydzień – még körülbelül egy
hétig maradok
zostać się, zostawać się – maradni, megmaradni;
hátramaradni
zostać się przy majętności – birtokán marad,
vagyonában megmarad
zostaw! – ne bántsd!, hagyd!
zostaw go w spokoju – hagyd (őt) békén
zostaw mnie w spokoju! – hagyj békén! szállj le
rólam!
zostaw to adwokatom, oni zawsze jakiś haczyk
wynajadą – hagyd ezt az ügyvédekre, ők
mindig találnak valamilyen kibúvót
8377
zostaw to w spokoju! – hagyd békén!
zostawać (zostaję, zostaje; zostawał) – maradni
zostawać przy czym – megmaradni vmi mellett
zostawać przy swoich twierdzeniach – megmarad
a saját állításánál
zostawać w bezżennym – nőtlen állapotban
maradni, nem nősülni meg, cölibátust
fogadni
zostawać w tyle – lemaradni
zostawić (dk.) (zostawię) — zostawiać [1. nie
zabrać jakiejś rzeczy lub osoby,
odchodząc skądś; 2. opuścić kogoś lub coś;
3. umierając, opuścić kogoś lub coś albo
przekazać coś komuś; 4. wywołać jakiś
skutek; 5. wstrzymać się od działania;
6. zdać się w czymś na kogoś; 7. odłożyć
coś dla kogoś]
– hagyni, elhagyni,
otthagyni, ottfelejteni (vmit), meghagyni;
hátrahagyni;
cserbenhagyni,
faképnél
hagyni; abbahagyni; békén v. békében
hagyni; ráhagyni, visszahagyni, nyomot
hagyni; meghagyni, hátrahagyni, örökül
hagyni, fenntartani, kikötni
zostawiać klucz w recepcji – a kulcsot otthagyni a
portán (recepción)
zostawiać komu wolną rękę – (dawno) szabad
kezet adni vkinek
zostawić co losowi – sorsára hagyni vmit
zostawić a. zostawiać (co) tam przez
zapomnienie – ottfelejteni
zostawić dziecko bez opieki – felügyelet nélkül
hagyni a gyereket
zostawić drzwi otwarte; zostawić drzwi otworem
– nyitva hagyni az ajtót
zostawić folwark wdowie – tanyát v. majort hagy
örökül az özvegyre
zostawić klucz – leadni a kulcsot
zostawić kogo w spokoju – békében hagy, nyugton
hagy (vkit)
zostawić kogoś na drugi rok – megbuktatni,
elvágni, elhúzni, meghúzni vkit vmiből
zostawić kogoś w spokoju – békén hagyni vkit
zostawić mu swobodę działania – cselekvési
szabadságot hagy v. enged neki
zostawić na lodzie – cserbenhagyni
zostawić a. zostawiać niezasłane a. rozbabrane
łóżko – beágyazatlanul hagyja az ágyat
zostawić a. zostawiać po sobie – maga után hagy
zostawić ofiarę bez udzielenia pomocy – csrben
hagyja az áldozatát
zostawić pałto w szatni – beteszi a kabátot a
ruhatárba
zostawić po sobie – maga után hagy, örökségül
hagy
-
Wersja 01 01 2017.
zostawić po sobie następcę – utódot hagy maga
után
zostawić po sobie spadek – örökséget hagy
zostawić pszenicy na nasienie – vetőmagnak hagy
búzát
zostawić sobie coś – fenntart magának vmit
zostawić sobie furtkę na wszelki wypadek – (átv.)
nem zárja el maga elől a visszavonulás útját;
hagy magának kiutat
zostawić ślad po sobie – nyomot hagy maga után
zostawić testament – végrendelet hagyni v.
csinálni; végrendelkezni
zostawić u kogo parasol – (vkinél) otthagyja az
esernyőjét
zostawić a. zostawiać ślad – nyomot hagy maga
után
zostawić a. zostawiać w pokoju a. spokoju –
nyugton hagy, békében hagy
zostawić a. zostawiać wiadomość dla kogoś –
üzenetet hagyni vkinek
zostawić a. zostawiać wiadomość w recepcji –
üzenetet hagyni a recepciónál
zostawić
wiadomość
na
sekretarce
automatycznej – üzenetet hagyni az
üzenetrögzítőn
zostawić ziemię odłogiem – a földet parlagon
hevertetni, ugaron hagyni
zostawić zawiadomienie o czym – értesítést hagyni
v. hátrahagyni vmiről
zostawił dzieciom dobre imię – gyermekeire jó
nevet hagyott
zostawił u mnie książkę – nálam hagyta a könyvet
zostawmy tę rozmowę na po obiedzie – hagyjuk
ezt a beszélgetést ebédutánra
zostawienie – (kogo/czego) otthagyás, elhagyás;
békénhagyás,
ráhagyás;
hátrahagyás,
örökülhagyás
zowąd [daw. z owej strony] – onnan, oldalról, az
ottani helyről
zowidka [panna z dzieckiem] [Teatr Śląski im
Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach] –
leányanya
ZPORR (Zintegrowany Program Operacyjny
Rozwoju Regionalnego) [jest jednym z
sześciu programów operacyjnych, które
służą realizacji Narodowego Planu
Rozwoju (NPR) Podstaw Wsparcia
Wspólnoty na lata 2004-2006 (NPR/CSF).
Program ten rozwija cele NPR, określając
priorytety, kierunki i wysokość środków
przeznaczonych na realizację polityki regionalnej Polski z udziałem funduszy
strukturalnych w pierwszym okresie jej
członkostwa w Unii Europejskiej.] –
Regionális Fejlesztés Integrált Operatív
8378
Programja; Regionális Fejlesztési Operatív
Program (RFOP)
zrabować [ukraść coś] – elrabolni, megrabolni,
kirabolni, kifosztani, elvenni; (bány.)
rabolni, fejteni, termelni, jöveszteni
zrabować dzieła sztuki – műkincseket elrabolni
zrabowanie – kirablás, kifosztás; (bány.) rablás,
fejtés, termelés, jövesztés
zracjonalizować [1. uczynić coś racjonalnym;
2. usprawnić pracę, produkcję itp.;
3. uzasadnić racjonalnymi argumentami
własne czyny i postawy, wypływające z
nieuświadamianych
lub
nieakceptowanych przez siebie pobudek] –
ésszerűbbé,
racionálisabbá
tenni,
ésszerűsíteni, racionalizálni
zrachować –
megszámolni,
megszámlálni,
összeadni, megolvasni
zradiofonizować [przeprowadzić radiofonizację]
– rádiofonizálni; vezetékes rendszert
kiépíteni
zradiofonizowanie – rádiofonizálás; vezetékes
rendszer kiépítése
zradiofonizowanie wsi – a falu rádiofonizálás
zradykalizować
[uczynić
radykalnym]
–
radikálisabbá tenni, radikalizálni
zradykalizować się [1. stać się radykalnym;
2. stać się zwolennikiem radykalizmu
politycznego] – radikálisabbá
válni,
radikalizálódni
zrakowacieć [o tkankach: zostać zaatakowanym
przez nowotwór] – elrákosodni
zrakowacenie [miejsce zaatakowane przez
nowotwór] – elrákosodás
zrakowaciały, -a, -e [o tkankach: taki, który
zrakowaciał] – elrákosodott
zramolały, -a, -e [pot. taki, który zramolał] –
megrokkant; tehetetlenné, nehézkessé vált,
eltomput ember
zramoleć [pot. zniedołężnieć] – megrokkanni;
tehetetlenné, nehézkessé válni
zraniać, zranić (zranię, zrani) [1. zadać ranę
człowiekowi lub zwierzęciu albo skaleczyć
sobie jakąś część ciała; 2. sprawić komuś
przykrość] – megsebesíteni, megsebezni,
megsérteni
(sebezni);
megkárosítani,
megbántani
zranić (kogo) – sebet ejt v. üt (vkin)
zranić kogo śmiertelnie – halálosan megsebezni
vkit
zranił mu rękę – megsebezte az (ő) kezét
zranić się [1. skaleczyć się; 2. zadać sobie
wzajemnie
rany;
3. sprawić
sobie
nawzajem przykrość] – megsérülni,
megsebesülni
-
Wersja 01 01 2017.
zranienie [zranione miejsce] – sérülés, sebesülés;
megsebesítés,
megsebzés,
megsértés,
megkárosítás, megbántás
zraniony, -a, -e – sebes, sérült, sebesült,
megsebesült
zrastać się [zob. zrosnąć się] – összeforrni (csont);
összenőni, behegedni
zraszacz
[urządzenie
nawadniające
rozpryskujące równomiernie wodę] –
(mezőg.) öntöző, permetező berendezés
zraszanie
–
harmatosítás,
megpermetezés,
megnedvesítés, megöntözés, meglocsolás
zraszanie pól – a föld v. mező megöntözése
zraz, zrazy [1. kotlet z mięsa wołowego
pokrojonego w plastry; 2. kawałek
jednorocznego pędu, z którego otrzymuje
się szczep rośliny szlachetnej] – vagdalt hús
v. szelet, vagdalék, párolt hús, sertésszelet,
rostélyos, göngyölt hús; (bonc.) lefentyű,
cafat, lebeny; (gałązka) oltóág, oltvány,
oltóvessző
zraz mięsa – húsvagdalék
zraz szczep – oltóág
zrazić (zrażę) — zrażać [zniechęcić kogoś do
czegoś lub do kogoś] – riasztani, elriasztani,
elijeszteni,
visszariasztani,
elrettenteni,
elkedvetleníteni,
kedvét
veszi,
visszataszítani, undorítani
zrazić kogo chciwością – kapzsiságával elijeszt
vkit
zrazić się — zrażać się [zniechęcić się do czegoś
lub do kogoś] – visszariadni, megrettenni,
meghökkenni,
elveszti
a
kedvét,
elkedvetleneni, irtózni, megundorodni
zrazić się trudnościami – visszariad a
nehézségektől
zrazić się do kogo – elment a kedve vkitől
(megúnta)
zraził się nowością – az újság elkedvetlenítette
zrazik – párolt hús szelet v. darab
zrazony, -a, -e – vagdalt húszrazowa górna (z wołu) [to jest wewnętrzną
stroną udźca] – felsál
zrazówka – felsál; fartő (comb)
zrazówka górna (ze świni) [to wewnętrzna część
udźca, uchodząca za jego najlepszy
fragment] – comb, sonka
zrazu [daw. początkowo] – (dawno) mindjárt,
mihelyt; eleinte, egyszer, előbb, először
zrazy – rostélyos; marhahús (az ízesített
hátszínszeleteket sült szalonnából, savanyú
uborkából és gombából készült töltelék köré
göngyölik, majd megsütik v. grillezik)
[Ulászló király honosította meg a 14.
században]
zrazy po nelsońsku, nelsońskie [zrazy duszone z
grzybami] – marhahús Nelson; módra
Nelson-szelet; párolt hússzeletek gombával
8379
Nelsońskie zrazy: Słynny admirał Nelson – jak
zresztą wielu innych sławnych ludzi – cenił
sobie
dobrą
kuchnię.
Najsłynniejszym
związanym z nim daniem są nelsońskie
zrazy
Składniki:
• 50 dag polędwicy wołowej (lub bardzo
młodej zrazowej)
• 20 dag pieczarek
• 70 dag ziemniaków
• 4 cebule
• 1 szklanka śmietany
• masło
• sól
• pieprz
Sposób przyrządzenia:
Naczynie żaroodporne wysmarować masłem.
Polędwicę podzielić na 5 porcji (Jeśli ze
zrazowej to około 10 ale cieńszych).
Polędwicę podbić ( dla wyrównania grubości
kawałków). Pieczarki oczyścić i pokroić w
paseczki, cebulę obrać i pokroić w półkrążki.
Wszystko posypać solą i pieprzem.
Ziemniaki obrać, pokroić w plasterki. 1/2
ziemniaków ułożyć na dnie naczynia,
posypać solą i pieprzem. Na ziemniaki
położyć mięso, potem 1/2 pokrojonej cebuli i
pieczarek. Znowu warstwa ziemniaków (1/2
pozostałej ilości ,posypać solą i pieprzem).
Posypać pozostałymi pieczarkami i cebulą i
na koniec położyć warstwę z pozostałych
ziemniaków. Zalać wszystko śmietaną i
wstawić do piekarnika pod przykryciem na
około 35 minut.
zrazy zawijane (ang. polish Beef Roulade in Sour
Cream Sauce) [zrazy zwinięte w rulon
wokół nadzienia] – lengyel borjúrolád
savanyú szószban; töltött felsál szelet
zrazy zawijane z piersi kurczaka – csirkemell
rolád
zrażanie – elkedvetlenítés, lehangolás
-
Wersja 01 01 2017.
zrażanie się – elkedvetlenedés, lehangolódás
zrąb [1. główna część konstrukcji budowli;
2. ostra krawędź lub strome zbocze
czegoś; 3. podstawa, kontur czegoś;
4. całkowity wyrąb drzew na jakimś
obszarze lasu; też: ten obszar] – (leśn)
irtás, vágás, kivágott fa; (ép) gerendázat,
szék, borda, bordázat, boronafal, ajtófélfa;
ácsolat, ácsozat; (okrętowy) test, hajótest
 zrąb (geologia), zrąb tektoniczny (horst)
[struktura
tektoniczna
ograniczona
przynajmniej z dwóch stron uskokami i
wypiętrzona
wzdłuż
nich
względem
otoczenia. Przykładem wielkoskalowego
zrębu są Sudety, Góry Smocze, Tien-Szan i
góry Ural.] – tektonikai mozgások hatására
alakult bordázat
 zrąb (górnictwo) [pojęcie górnicze. Jest to
miejsce przecięcia się szybu z powierzchnią
ziemi.] – (bány) bányavágat és a földfelület
találkozása
 zrąb (leśnictwo) [ostatni etap w życiu
drzewostanu,
usuwa
się
wówczas
(jednorazowo lub etapami) wszystkie drzewa
na powierzchni. Zręby są wynikiem
prowadzenia gospodarki leśnej. Zręby
zaplanowane w planie urządzenia lasu
wykonywane na różnych etapach rębni.
Zręby nieplanowane wykonywane są na
powierzchniach silnie zniszczonych przez
różnego rodzaju klęski żywiołowe, choroby
czy gradacje szkodliwych owadów.] – az élő
fák utolsó fejlődési szakasza
 zrąb – konstrukcja zrębowa w budownictwie
drewnianym [Konstrukcja wieńcowa (ściana
wieńcowa, konstrukcja węgłowa, blokhauzowa, na zrąb, zrębowa, na zamek) –
ściana drewniana znana już w czasach
prehistorycznych (od neolitu). Do dzisiaj
kontynuowana w rejonach Polski o bogatych
tradycjach ciesielskich takich jak Podhale
czy Kurpie. Tego typu domy stanowią nadal
znaczna część substancji mieszkaniowej we
wsiach i miasteczkach Białorusi, Rosji i
Ukrainy.] – boronafal [teljes v. fél
keresztmetszetű
fatörzsekből,
v.
ácsolt
gerendákból, azok egymásba illesztésével
készített fal, gyakran a sarkain túlnyúló
gerendavégekkel, a falsarkok gerendáinak
lapolásával, v. más fajta kötésével.]
zrąb dachu – (ép.) tetőszék, tetőszerkezet
zrąb domu – a ház faváza
zrąb jaru – a szakadék széle v. szegélye
zrąb narządu [Najczęściej tworzony przez
tkankę łączną, podtrzymuje miąższ
narządu umożliwiając tym samym jego
funkcjonowanie. Przykładem może być
tkanka łączna włóknista luźna tworząca
zrąb wątroby lub tkanka łączna
siateczkowata budująca zrąb narządów
krwiotwórczych
(szpiku
kostnego,
8380
śledziony, węzłów chłonnych).] – (él.) a
szerv szerkezete
zrąb okrętu – hajóbordázat
zrąb studni – kútdeszkázat
zrąb ściany [ściana budynku wykonana z
pełnych przekrojów drewna, spełniająca
rolę nośną i osłonową] – falszerkezet
Zrąb - miejscowość w województwie lubelskim
[wieś w Polsce położona w województwie
lubelskim, w powiecie zamojskim, w
gminie Skierbieszów] – Zrąb (lengyel
helység)
zrąbać (zrąbię, zrąbie) — zrąbywać [1. rąbiąc,
oddzielić coś od podstawy; 2. pot. ostrzelać
coś pociskami lub obrzucić bombami;
3. pot. ostro, złośliwie skrytykować kogoś
lub coś] – irtani, kiirtani, kivágni, felvágni
(fát); felhasítani; (átv.) leütni, agyonvágni,
ledorongolni, felnégyelni; befalni
zrąbał całą wędlinę – befalta az egész felvágottat
zrąbanie – favágás, kivágás, felvágás, felhasítás,
aprítás
zrealizować [1. sprawić, że jakieś plany,
marzenia, zamiary itp. staną się
rzeczywistością;
2. stworzyć
film,
widowisko teatralne, przedstawienie itp.;
3. zamienić papiery wartościowe lub
nieruchomości na pieniądze] – realizálni;
megvalósítani, létrehozni, keresztülvinni;
létesíteni, megcsinálni; (handel) értékesíteni,
pénzzé tenni, realizálni
zrealizować (co) – véghezvinni (vmit)
zrealizować czek – csekket beváltani
zrealizować dostawę towaru – áruszállítást
lebonyolítani
zrealizować film – elkészíteni a filmet
zrealizować plan – tervet megvalósítani
zrealizować przedsięwzięcie – a vállalkozást
megvalósítani
zrealizować receptę – receptet beváltani, kiváltani
zrealizować swoją wolę – keresztülviszi az
akaratát
zrealizować umowę – szerződést végrehajtani v.
teljesíteni
zrealizować weksel – váltót értékesíteni v.
beváltani
zrealizować się [1. zostać zrealizowanym;
2. odczuć satysfakcję z wykonywanej
pracy lub pełnionej roli] – megvalósulni,
létrejönni,
realizálódni,
beteljesedni,
teljesülni
zrealizowanie – megvalósítás, véghezvitel,
végrehajtás, kivitel, létrehozás, létesítés,
teljesítés; (handel) értékesítés, realizálás
zrealizowanie czeku – a csekk értékesítése
-
Wersja 01 01 2017.
zrealizowanie się – megvalósulás, realizálódás
zreasumować [streścić najważniejsze tezy
czegoś] – újra összefoglalni, ismételni,
összefoglalni
zreasumowanie – összefoglalás; összegzés
zrecenzować [napisać lub wygłosić recenzję
czegoś] – recenzeálni; bírálatot írni,
megbírálni
zredagować (zredaguje) [1. opracować treściowo
i stylistycznie jakiś tekst; 2. sprawdzić i
poprawić tekst, przygotowując go do
druku] – szerkeszteni, megszerkeszteni,
megfogalmazni, összeállítani
zredagować coś – összeállítani, megszerkeszteni
vmit
zredagować gazetą – újságot megszerkeszteni
zredagować wniosek do sądu – bírósági beadványt
megszerkeszteni
zredagował, zredagowała – szerkesztette
zredagowanie – szerkesztés, megszerkeztés,
megfogalmazás; összeállítás
zredagowanie na brudno – fogalmazvány
zredagowanie
tekstu
o
internecie
–
szövegszerkesztés az internetről
zredukować [1. spowodować, że zmniejszy się
wielkość lub ilość czegoś; 2. zmniejszyć
ilość pracowników jakiejś instytucji;
3. chem. zmniejszyć stopień utlenienia
substancji] – redukálni; csökkenteni,
leépíteni,
korlátozni,
leszállítani;
megrövidíteni, leépíteni
zredukować bieg [zmienić bieg z wyższego na
niższy
i
zmniejszyć
prędkość
prowadzonego
pojazdu]
–
futást
csökkenteni, lassítani
zredukować do minimum – legkisebb mértékre
csökkenteni
zredukować do zera – nullára redukálni
zredukować koszty – költségeket csökkenteni
zredukować robotników – munkásokat leépíteni
zredukować urzędnika – tisztviselőt leépíteni
zredukować wydatki – a kiadásokat leszállítja v.
csökkenti
zredukować się [ulec redukcji] – redukálódni,
csökkenni
zredukowanie [1. obniżenie, obniżka, redukcja,
zmniejszenie, zredukowanie; 2. biegu lub
personelu] – redukálás, csökkentés, leépítés,
leszállítás, korlátozás
zredukowanie wydatków
–
a
kiadások
csökkentése v. korlátozása
zreduplikować
–
sokszorosítani;
(nyelvt.)
reduplikálni, kettőzni, megkettőzni
8381
zreferować [w uporządkowany sposób przekazać
komuś wiedzę na jakiś temat] – jelentést
tenni, előadni, referálni
zreferować sprawę szefowi – az ügyet referálja v.
előadja a főnökének
zreferowanie – jelentéstétel, előadás, referálás
zreferowanie tekstu – a szöveg előadása
zreflektować [daw. sprawić, że ktoś zacznie
postępować z rozwagą] – észhez téríteni
zreflektować się [1. zacząć postępować z
rozwagą; 2. zwrócić na coś uwagę] –
észhez térni
zreformować
[wprowadzić
reformy]
–
megreformálni, átalakítani, újjáalakítani;
javítani, megváltoztatni, újítani
zreformować oświatę – megreformálja a
közoktatásügyet
zreformować szkoły – megreformálni az iskolákat
zreformować ustrój – megreformálni a rendszert
zreformować się [zostać zreformowanym] –
megreformálódni,
átalakulni,
javulni,
megváltozni, megújulni
zreformowanie [1. (technika) ulepszenie; 2.
przekształcenie,
ulepszenie]
–
megreformálás, átalakítás, megváltoztatás,
megújítás, javítás
zreformowanie służby zdrowia – az egészségügy
megreformálása
zreformowanie się – megreformálódás, átalakulás,
megváltozás, megújulás, javulás
zrefundować [pokryć koszty poniesione przez
kogoś innego] – veszteséget pótolni,
helyettesíteni
zregenerować [1. spowodować regenerację; 2. o
organizmach żywych i ich częściach:
odrodzić się, odtworzyć utracone tkanki
lub narządy; 3. o substancjach, związkach
chemicznych, zabiegach, kosmetykach:
spowodować regenerację tkanek lub
narządów; 4. odpowiednimi zabiegami
przywrócić utracone właściwości zużytego
materiału lub sprzętu] – (él, műsz.)
helyreállítani, regenerálni
zregenerować się [1. zostać zregenerowanym;
2. o organizmach żywych i ich częściach:
odrodzić się, odbudować utracone tkanki
lub narządy; 3. o zużytym sprzęcie,
materiale: po odpowiednich zabiegach
odzyskać
utracone
właściwości]
–
helyreállítódni, regenerálódni
zreglamentować – szabályozni, korlátozni,
adagolni
zrehabilitować [1. przywrócić komuś lub czemuś
szacunek, uznanie; 2. przywrócić utracone
prawa
osobie
niewinnie
skazanej;
3. spowodować
zatarcie
skazania;
-
Wersja 01 01 2017.
4. uniewinnić skazaną uprzednio osobę
wskutek ujawnienia nieprawidłowości w
procesie lub w wyniku wznowienia
postępowania sądowego; 5. przystosować
do normalnego życia osobę, która utraciła
sprawność fizyczną lub psychiczną] –
rehabilitálni, visszaállítani
zrehabilitować się [1. odzyskać dobre imię,
szacunek; 2. zostać zrehabilitowanym
przez
terapeutę]
–
rehabilitálódni;
visszaállni; tisztázza magát
zrejonizować
[1. podzielić
na
rejony;
2. przydzielić
kogoś
lub
coś
do
określonych rejonów] – körzetekre v.
régiókra osztani, körzetenként szétosztani,
körzetiesíteni
zrejtorować [stchórzyć, zrezygnować z czegoś w
ostatniej chwili] – visszavonulni, megszökni
zrekapitulować [1. powtórzyć coś w zwięźlejszej
formie; 2. podsumować dłuższy wywód] –
összevonni, főbb pontokban összefoglalni,
rekapitulálni
zrekognoskować – (dawno) felismerni, kikutatni,
kinyomozni
zrekognoskować nieprzyjaciela – az ellenséget
felderíteni
zrekognoskować teren – felderíteni a terepet
zrekompensować [1. wyrównać poniesione straty
materialne;
2. wynagrodzić
krzywdy
moralne] – kárpótlást adni, kárpótolni,
viszonozni, rekompenzálni
zrekonstruować [1. przywrócić czemuś dawny
wygląd; 2. odtworzyć coś na podstawie
zachowanych informacji] – rekonstruálni;
újra felépíteni, megújítani; helyreállítani
zrekonstruowanie – helyreállítás, rekonstruálás
zrekonstruowanie
kompleksu
kościelnoplebańskiego XVI-wiecznego – XVI. sz.-i
plébániatemplom
épületegyüttesének
rekonstrukciója v. rekonstruálása
zrekonstruowanie fundamentów historycznych
obiektów budowlanych – történelmi
építészeti emlékek alapjainak rekonstruálása
zrekonstruowanie zabytku architektury – az
építészeti műemlék rekonstruálása
zrekonstytuować – újra elrendezni, felújítani
zrelacjonować [złożyć komuś relację] – jelenteni
vmit,
beszámolni
vmiről;
jelentést,
beszámolót írni vmiről
zrelaksować się [wypocząć, odprężyć się] –
relaxálni, relaxálódni; ellazulni, lazítani,
kikapcsolódni
zremisować [zakończyć jakąś grę wynikiem
remisowym]
–
döntetlenre
végezni,
döntetlent érni el; döntetlent játszani;
kiegyenlíteni
8382
zremontować – kitatarozni, megjavítani
zremontować dom – házat tatarozni
zremontować mury miejskie – városfalakat
felújítani
zreorganizować [1. przywrócić czemuś dawny
wygląd; 2. odtworzyć coś na podstawie
zachowanych informacji] – újjászervezni,
átszervezni, újra megszervezni, átalakítani
zreorganizować teren – szanálni
zreorganizować wojsko
–
a hadsereget
újjászervezni
zreorganizowanie – újjászervezés, átszervezés,
átalakítás
zreorganizowanie partii – a párt újjászervezése
zreperować [naprawić coś uszkodzonego] –
megjavítani, kijavítani; helyrehozni vmit
zreperować coś – megjavítani vmit
zreperować zegarek – órát megjavítani
zreperowanie – megjavítás, kijavítás
zreprodukować – reprodukálni
zreprodukować grafikę na stronie internetowej
czy w książce – grafikát reprodukálni az
internetoldalon vagy a könyvben
zreprywatyzować – magánkézbe visszavenni,
reprivatizálni
zreprywatyzować energię – az energiát v.
energiaszolgáltatást reprivatizálni
zrestartować – (számítógépet) újraindítani
zrestartowanie – újraindítás
zrestartowanie komputera – a számítógép
újraindítása
zrestytuować – restituálni; régi állapotba
visszahelyezni
zrestytuować kraj – országot restituálni; az
országot régi állapotába visszahelyezni; az
ország régi állapotát visszaállítani
zresztą [partykuła wprowadzająca zdanie
uzupełniające wcześniejszą wypowiedź o
nową informację, np. Nie mam ochoty tam
iść, zresztą nie mam czasu.] – egyébként,
végre, elvégre; különben, végül is,
máskülönben, különben is
zresztą…, a poza tym… – különben, egyébként,
végül is
zresztą, bardzo rzadko oglądam telewizję –
egyébként nagyon ritkán nézem a televíziót
zresztą co mi do tego! – egyébként mi közöm
hozzá!
zresztą ja też nie dawno otrzymałem list od
mojego kolegi – egyébként én is nemrégen
kaptam levelet a barátomtól
zresztą ja też się nudzę bez ciebie i bez niego –
egyébként én is unatkozom nélküled és
nélküle
-
Wersja 01 01 2017.
zresztą, ma on dzisiaj świetny humor –
egyébként, neki ma kiváló humora van
zresztą mam nadzieję, że… – egyébként remélem,
hogy…
zresztą spodziewałem się go – egyébként vártam
őt
zresztą, to należy do jego zwyczaju – egyébként,
ez az ő szükséges szokása (szenvedélye)
zresztą, Ty też piszesz, że ostatnio miałaś zły
nastrój z powodu zmiany pogody –
egyébként, Te is írod, hogy az utóbbi időben
rossz hangulatod volt az időjárás változás
miatt
zresztą zgodziły się na wyjazd – végülis
beleegyeztek az utazásba
zreumatyzować (zreumatyzuje) – reumássá tenni
zreumatyzmowany, -a, -e [cierpiący na chorobę
reumatyczną; zreumatyzowany] – (orv.)
reumás, reumától elváltozott
zreumatyzowany, -a, -e [1. cierpiący na
reumatyzm;
2. zniekształcony
przez
reumatyzm] – (orv.) reumás, reumától
elváltozott
zrewaloryzować
[1. przywrócić rzeczywistą
wartość zniszczonym obiektom, dziełom
sztuki itp.; 2. powtórnie ocenić lub ocenić
coś
według
nowych
kryteriów;
3. podwyższyć nominalną wartość rent,
emerytur, płac itp. w takim stopniu, by nie
zmieniła się ich siła nabywcza mimo
inflacji; 4. zob. zrewaluować w zn. 1.] –
átértékelni
zrewaloryzować pieniądze – pénzt átértékelni
zrewanżować się [1. odwzajemnić się komuś;
2. wygrać w jakiejś grze z przeciwnikiem,
z którym przegrało się poprzednią
rozgrywkę] – viszonozni, visszafizetni,
visszavágni, megtorolni, revanzsálni
zrewanżować się w grze – (sp) visszavágni
zrewidować
[1. przeprowadzić
rewizję;
2. poddać rewizji dotychczasowe poglądy,
poprzednie postanowienia itp.] – átkutatni,
megmotozni; (w mieszkaniu) házkutatást
tartani; felülvizsgálni, átnézni, átvizsgálni,
ellenőrizni; módosítani, revidiálni
zrewidować dom – házkutatást tartani
zrewidować swe stanowisko – álláspontját
módosítja
zrewidować złodzieja – tolvajt megmotozni
zrewidowanie – megmotozás, átkutatás, átnézés,
átvizsgálás, ellenőrzés; módosítás, revidiálás
zrewidowanie strategii – a stratégia módosítása
zrewitalizowany, -a, -e – megújított, revitalizált
zrewoltować 1. dokonać rewolty; 2. radykalnie
coś zmienić] – fellázítani, felháborítani,
zendülést szítani
8383
zrewoltować się [1. zbuntować się; 2. ulec
radykalnej
zmianie]
–
fellázadni,
felháborodni, zendülni
zrewoltowanie – fellázítás, lázadás, zendülés
zrewoltowanie chłopów – a parasztok fellázítása
zrewoltowany, -a, -e [1. buntujący się;
2. radykalnie zmieniony] – fellázított,
felháborított
zrewolucjonizować [1. pobudzić do rewolucji;
2. radykalnie
coś
zmienić]
–
forradalmasítani
zrewolucjonizować się [1. stać się zwolennikiem
rewolucji; 2. ulec radykalnej zmianie] –
forradalmasodni
zrewolucjonizowanie – forradalmasítás
zrewolucjonizowanie pomiarów geodezyjnych –
geodéziai mérések forradalmasítása
zrewolucjonizowanie przemysłu – az ipar
forradalmasítása
zrezygnować (zrezygnuje) [dobrowolnie pozbawić
się czegoś lub przestać się o coś starać] –
lemondani,
letenni
vmiről;
feladni
(abbahagyni); (z czego) lemondani (vmiről)
zrezygnować z czegoś – lemondani vmiről;
visszalépni (vmiről)
zrezygnować z obywatelstwa – állampolgárságot
leadni; lemondani az állampolgárságról
zrezygnować z podróży – utazásról lemondani
zrezygnować z prawa – lemond a jogáról
zrezygnować z sumy – lemond az összegről
zrezygnować z urzędu – lemond a hivataláról
zrezygnować ze stanowiska – tisztségről
lemondani
zrezygnowanie – lemondás; közömbösség,
rezignáltság
zrezygnowanie z ubezpieczenia – a biztosításról
való lemondás; lemondás a biztosításról
zrezygnowany, -a, -e [taki, który pogodził się z
jakąś przykrą sytuacją i zrezygnował z
prób rozwiązania swoich problemów; też:
świadczący o takim stanie] – lemondó,
megadó, rezignált
zrębowy, -a, -e – irtás-, irtásos
zręcznie – ügyesen, talpraesetten, jártasan,
gyakorlottan
zręcznie manewrować bronią – ügyesen bánni a
fegyverrel
zręcznościowy, -a, -e – ügyességi, jártassági
zręczność – ügyesség, kézügyesség; jártasság,
gyakorlottság,
talpraesettség;
(dawno)
alkalom
zręczny, -a, -e [1. sprawny fizycznie; też:
świadczący o czyjejś sprawności fizycznej;
2. umiejący tak postępować, aby osiągnąć
jakieś korzyści; też: świadczący o takiej
-
Wersja 01 01 2017.
umiejętności] – ügyes, jártas, talpraesett,
gyakorlott; szemes
zręczna przymówka – ügyes beszéd
zręczne posunięcie – ügyes húzás v. lépés
zręczny człowiek ma szczęśliwą rękę – ügyes
embernek szerencsés a keze
zręczny, jak małpa – majomügyességű ember
zręczny robotnik – ügyes v. gyakorlott munkás
zrękowiny [dawniej: zaręczyny] – (dawno)
eljegyzés
zrobaczywieć [stać się robaczywym] –
megférgesedni, megkukacosodni, szuvasodni
zrobaczywiały, -a, -e [nadjedzony przez robaki
lub pełen robaków] – megférgesedett,
férges
zrobaczywienie – megférgesedés
zrobaczywienie
owoców
–
gyümölcsök
megférgesedése v. megkukacosodása
zrobić (zrobię, zrobisz, zrobi) [1. odpowiednimi
działaniami
spowodować
powstanie
czegoś; 2. wykonać jakąś czynność, jakieś
zadanie; 3. zachować się w określony
sposób; 4. urządzić, zorganizować coś] +
T. – [befejezett ige] csinálni, megcsinálni,
elkészíteni, tenni, megtenni, elvégezni,
elintézni;
elkészíteni,
előállítani,
megművelni, cselekedni, okozni vminek vmit
zrobi co tylko może – megtesz minden tőle telhetőt
zrobić (coś) naprędce v. z grubsza – elnagyolni
(vmit)
zrobić interes z kimś – üzletet csinálni vkivel;
üzletelni
zrobić (komu) afront – vkivel durván bánni,
megsérteni vkit
zrobić (komu) awanturę – összeteremteni,
lehordani, leszidni vkit; jeleneteket rendezni
vkinek
zrobić bilans – megcsinálni a mérleget
zrobić (komu) chryję – csúnyán összeszidi vkit;
jelenetet rendezni vkinek; megmoni vkinek a
fejét; erkölcsi prédikációt tartani vkinek
zrobić (komu) konkurencję – konkurrenciát csinál
(vkinek), verseng (vkivel) (sport)
zrobić (komu) krzywdę – megbántani v. megsérteni
vkit
zrobić (wyrządzić) (komu) despekt – megbántani
v. megsérteni vkit
zrobić
analizę
–
taglalni,
felbontani,
alkotóelemekre bontani, analizálni
zrobić analizę chemiczną – vegyi vizsgálatot v.
analízist végezni
zrobić awanturę – botrányt csapni
zrobić bilę – biliárdgolyók összeütközése, összeüti
a biliárdgolyókat (játék közben)
zrobić błykotliwą karierę – fényes karriert befutni
8384
zrobić ciszej – lehalkítani
zrobić co komu na złość – vkinek a bosszantására
cselekedni vmit
zrobić co na czas – időre megcsinálni, készíteni,
elkészíteni vmit
zrobić co na kpiny – nevetségessé tenni vmit
zrobić co na ochotka – önként tenni v. csinálni
vmit
zrobić, co nakazuje honor – megtenni, amit a
becsület kíván
zrobić co naumyślnie – szándékosan csinálni v.
tenni vmit
zrobić co od ręki – azonnal v. helyben megcsinálni
vmit
zrobić (co) pod naciskiem a. z musu –
kényszerűségből tesz (vmit)
zrobić co pod przymusem – kényszer alatt tenni v.
csinálni vmit
zrobić co przez omyłkę – tévedésből tesz vmit
zrobić co z całą sumiennością – teljes
lelkiismeretességgel csinálni vmit
zrobić co z łaski – kegyelemből tenni vmit
zrobić co z własnej inicjatywy – saját
kezdeményezésre csinálni vmit
zrobić coś bez gadania – szó nélkül csinálni v.
megcsinálni v. teljesíteni vmit
zrobić coś biegiem – vmit kapkodva, sietősen
végezni
zrobić coś z miesięcznym wyprzedzeniem – egy
hónappal a határidő előtt befejezni vmit
zrobić coś z wdzięczności – hálából tenni vmit
zrobić coś byle zbyć – tessék-lássék módra csinálni
vmit
zrobić ćwiczenie – elvégezni v. megcsinálni a
gyakorlatot
zrobić daleki spacer – hosszú sétát tenni
zrobić dobre posunięcie – jó előmenetelt
tanúsítani
zrobić dobre wrażenie na kimś – jó benyomást
kelteni vkiben
zrobić dobry uczynek – jót tenni
zrobić doktorat – doktorálni
zrobić drogę – utat törni v. csinálni
zrobić dygresję od tematu – eltérni a tárgytól
zrobić dywersję – diverziós cselekményt elkövetni
zrobić film – filmet elkészíteni
zrobić furorę – sikert aratni; viharos tetszést
kelteni v. aratni
zrobić głośniej – hangosítani
zrobić grzankę – kenyeret pirítani
zrobić grzeczność (komu) – szívességet tenni
(vkinek)
zrobić gwiazdę – cigánykereket hányni,
cigánykerekezni
-
Wersja 01 01 2017.
zrobić kalkulację – kalkulációt készíteni
zrobić karambol – karambolozni; balesetet
szenvedni
zrobić karierę – karriert csinálni; sokra vinni
zrobić kasę – kasszasiker, sok pénzt hozni (film
színdarab)
zrobić kawę – kávét főzni
zrobić kleksa na zeszycie – pacát ejteni az irkán
zrobić kogo głupcem – bolondot csinálni vkiből
zrobić komu krzywdę – megbántani vkit
zrobić komu okład – borogatást rakni vkire;
borogatni vkit
zrobić (komu) przyjemność – örömet szerezni
(vkinek)
zrobić komu przysługę – szolgálatot tenni vkinek
zrobić komu scenę – vkire ráförmedni; jelenetet
rendezni
zrobić komu zajęcie przez komornika –
(végrehajtó által) foglaltatni vkinél
zrobić komu zaszczyt – megtisztelni vkit
zrobić komu zawód – csalódást okozni vkinek
zrobić komuś dziecko – teherbe ejteni; (vulg.)
felcsinálni vkit
zrobić komuś niespodziankę – ajándékkal lepni
meg vkit
zrobić komuś przejście – utat engedni vkinek
zrobić korektę – a korrektúrát megcsinálni,
korrigálni (a levonatot); korrektúrázni
zrobić kosztorys – költségvetést készíteni
zrobić kupę – kakálni, kakilni
zrobić kwaśną minę – savanyú képet vágni
zrobić lewatywę – beöntést adni
zrobić makijaż oczu – kifesti a szemét
zrobić masaż serca – szívmasszást végezni
zrobić minę kapryśno-żartobliwą – tréfás
arcfintort csinálni
zrobić na czym pieniądze – pénzt csinálni vmiből
zrobić nierozważny krok – meggondolatlan lépést
tenni
zrobić notatki z książki – kijegyzetelni egy
könyvet
zrobić obliczenia – rovancsolni
zrobić obławę – razziázni
zrobić od ręki – sietve, gyorsan, hirtelen
megcsinálni (vmit); rövidúton, egyből,
kézből intézni el vmit
zrobić odbitkę – (foto) másolni; másolatot v.
papírmásolatot készíteni
zrobić omyłkę – hibát, csinálni, hibázni
zrobić operację – operációt végezni; megoperálni
zrobić operację (na kimś) – műtétet végezni (vkin)
zrobić pierwszy krok – először v. elsőnek lépni;
kezdeményezni vmit
8385
zrobić plajtę – megbukni; csődbe jutni
zrobić plamę – pecsétet ejteni, foltot okozni
zrobić podkład – alapozni
zrobić portret kredką – arcképet festeni pasztell
krétával
zrobić porządki domowe – takarítani
zrobić przedziałek – elválasztja a haját,
választékot csinál
zrobić przegląd (obowiązkowy, okresowy) –
elvégezni
a
(kötelező,
időszaki)
átvizsgálásokat v. szervízt
zrobić przelew bankowy – átutalni (pénzt)
zrobić przeręblę a. zrobić punkcję – meglékelni
zrobić przerwę – szünetet tartani
zrobić reportaż z kimś – riportot készíteni vkivel
zrobić rewizję – ellenőrzést végezni
zrobić ruch koniem – lóugrásban lépni
zrobić rzut trójkąta na płaszczyznę – egy
háromszöget vetít a síkra
zrobić siusiu v. siku – pisilni
zrobić skok w bok, zrobić skok na bok – (tréf.)
hűtlenkedni, félrelépni
zrobić sobie labę – szabadidőt csinál magának,
szünetet tartani vmiben
zrobić sobie makijaż – sminkeli v. kikészíti v.
kifesti magát
zrobić statystykę – statisztikát készíteni
zrobić surówkę – salátát készíteni
zrobić sweter na drutach – szvettert kötni
zrobić swoje – elvégzi a maga dolgát, megteszi a
magáét
zrobić sztuczne oddychanie – mesterséges
lélegeztetést alkalmazni
(zrobić to) choćbym miał umrzeć – ha addig élek
is; ha a fene fenét eszik is(, de megcsinálom)
zrobić to na jutro jest niepodobieństwem – ezt
holnapra elkészíteni lehetetlenség
(zrobić to) nawet gdybym miał pęknąć – ha addig
élek is; ha a fene fenét eszik is(, de
megcsinálom)
(zrobić to) za wszelką cenę – ha addig élek is; ha a
fene fenét eszik is(, de megcsinálom)
zrobić trwałą ondulację – bedauerolja a hajat
zrobić u kogo zajęcie – foglalást hajt végre;
foglalni vkinél
zrobić uwagę – megjegyzést tenni; felhívni a
figyelmet
zrobić wielkie oczy – nagy szemeket mereszt;
nagyot néz
zrobić wycieczkę – kirándulni; kirándulást tenni
zrobić wycisk – mintát venni
zrobić wyjątek dla kogoś – (wyjąć) kivételezni
-
Wersja 01 01 2017.
zrobić wykaz dokładnie – gondos kimutatást
készíteni
zrobić wypad – wojsk. kirohanni
zrobić wywiad z kimś – interjút készíteni vkivel
zrobić z czego kaszę – (átv.) összezavarni vmit
zrobić (z kogo) człowieka – (átv.) embert farag
(vkiből)
zrobić z muchy słonia – (közm.) bolhából v.
szúnyogból elefántot csinálni
zrobić z siebie widowisko – kinevetteti magát
zrobić zagrodę – ösvényt készíteni
zrobić zastrzyk – injekciót adni
zrobić zdjęcie komuś – lefényképezni, fényképet v.
felvételt készíteni vkiről; levenni vkit
zrobić znak krzyża – keresztet vetni
zrobić znieczulenie – érzésteleníteni
zrobić znieczulenie komuś – érzésteleníteni vkit
zrobię kilka wycieczek w góry – néhány
kirándulást teszek a hegyekbe
zrobię, co będę mógł – megteszem, ami tőlem telik
zrobię to – megcsinálom, megteszem
zrobię to dla ciebie – a kedvedért megcsinálom;
ezt megteszem neked
zrobię to kiedy indziej – megcsinálom máskor
zrobię to, na pewno – feltétlenül megteszem
zrobię to od razu – ezt azonnal megcsinálom
zrobię to później –ezt majd később csinálom meg
zrobię to, choć nie znam się na tym megcsinálom ezt, ámbár nem értek hozzá
zrobię wszystko, co tylko zechcesz – mindent
megteszek, amit csak akarsz
zrobienie na medal – (átv.) példásan csinálta meg
zrobię to zadanie jutro po południu, kiedy
przyjadę do domu ze szkoły – holnap
délután megcsinálom a feladatot, amikor
hazajövök az iskolából
zrobił co dla oka – a külsőségek kedvéért tett v.
csinálni vmit
zrobił co z głupoty – butaságból csinált vmit
zrobił krapę – csődöt mondott, tönkrement
zrobił mi pan (zrobiła mi pani) wielką przysługę
– igazán nagy szívességet tett nekem
zrobił mi się pęcherz na ręce – hólyag képződött e
kezemen, felhólyagosodott a kezem
zrobił się alarm w biurze – fejetlenség támadt a
hivatalban
zrobił się łagodny, jak baranek – olyan lett, mint
egy kezes bárány
zrobił się wielki korek – nagy dugó keletkezett
zrobił to dla zasady – ezt csak az elv kedvéért tette
zrobił to, jak należy – megcsinálta, ahogy kell v.
ahogy illik; megfelelően készítette el
8386
zrobił to w rekordym temple – ezt rekoridő alatt
végezte el
zrobiłem to li tylko dla Coebie – ezt csupán érted
tettem (meg)
zrobiło mi się ciemno w oczach – elsötétült
előttem a világ
zrobiło mi się słabo – rosszul lettem
zrobimy sobie labę, zjemy obiad z deserem –
örömet szerzünk magunknak, ebéd után
süteményt eszünk
zrobisz to dla mnie, prawda? – ezt megteszed a
kedvemért, ugye?
zrobić się [1. stać się jakimś; 2. o porach,
okresach,
zjawiskach
itp.:
nastać,
nastąpić; 3. o wrażeniach, odczuciach,
samopoczuciu: ogarnąć kogoś, udzielić się
komuś; 4. pot. poprawić swój wygląd
uczesaniem, makijażem i strojem; 5. pot. z
własnej winy znaleźć się w niekorzystnej
sytuacji] – történni, folyni, lenni, válni,
keletkezni, támadni, fordulni
zrobić się na bóstwo [pot. o dziewczynie lub
kobiecie robić makijaż, stroić się,
przygotowując się do jakiegoś wyjścia lub
imprezy] – kicsípi magát; kiöltözködik
zrobiła się noc – beállt az éj; beesteledett, eljött az
éjszaka
zrobienie – elvégzés, befejezés, teljesítés, elintézés
zrobiony, -a, -e [pot. o kobiecie: starannie
umalowana, uczesana i ubrana] –
kikészített, elkészült [był zrobiony: elkészült;
kész]; (nő) szörnyen kifestett, öltözött és
hajat csináltatott; kikészített (nő)
zrobiony – megvan!
zrodzić [dać początek czemuś] – megszülni,
világra hozni
zrodzić się [powstać] – megszületni, világrajönni;
megteremni, előállni; (eszme) megfogazmik
zrodziły się waśnie – (átv.) veszekedés keletkezett
v. támadt
zrodzony, -a, -e – megszűlt, megszületett; világra
hozott
zrogowaciały, -a, -e [o naskórku i innych
nabłonkach: taki, który zrogowaciał] –
szaruszerű, szarvszerű
zrogowaciała skóra – bőrkeményedés
zrogowacenie
[miejsce
zrogowaciałe]
–
szarusodás, elszarusodás, megkeményedés;
elszarusodott
hely;
elszarusodott,
megkeményedett bőrfelület
zrogowacieć [o naskórku i innych nabłonkach:
stać się grubym i twardym] – szarusodni,
megszarusodni, elszarusodni, szaruszerűvé
lenni
zrolować [zwinąć coś w rolkę, rulon] –
becsavarni, betekerni, összecsavarni
-
Wersja 01 01 2017.
zrolować koc – összecsavarja a pokrócot
zropiały, -a, -e – gennyes, elgennyesedett
zropieć – elgennyesedni, begennyedni
zropienie – elgennyesedés
zrosić (zroszę) — zraszać [1. spryskać coś
rozpyloną cieczą; 2. o deszczu: spaść
drobnymi kroplami; 3. o pocie: pokryć
drobnymi kroplami jakąś część ciała] –
harmatozni, megharmatozni, behamatozni,
permetezni, bepermetezni, megpermetezni,
megöntözni, meglocsolni, megnedvesíteni
zrosić łzami – könnyel öntözni
zrosić się — zraszać się [1. zostać pokrytym
kropelkami rozpylanej cieczy; 2. pokryć
się drobnymi kroplami deszczu; 3. o
jakiejś części ciała: pokryć się drobnymi
kroplami potu] – harmatossá válik
zrosły, -a, -e; zrośnięty, -a, -e [1. taki, który się
zrósł z czymś lub z kimś; 2. pozostający z
czymś lub z kimś w nierozerwalnym
związku] – összenőtt, összenövesztett,
egybenőtt
zrosłe palce – összenőtt ujjak
zrosnąć się (zrosnnie się, zrósł się) — zrastać się;
zróść się (zrośnie się) [1. o kości, ranach
itp.: złączyć się na skutek narastania
nowej tkanki; 2. złączyć się w całość;
3. pozostać z kimś lub czymś w ścisłym
związku]
–
összenőni,
egybenőni,
összeforrni (csont), benőni, behegedni
zrosnięty, -a, -e – összenőtt, összeforrt, behegedt
zrost [1. zrośnięcie się czegoś; 2. to, co powstało z
połączenia kilku elementów; 3. wyraz
powstały z połączenia dwóch lub trzech
wyrazów zachowujących swoją postać
morfologiczną i układ składniowy, np.
wiarygodny, pięćdziesiąt; 4. bliznowata
tkanka łączna powstała w wyniku choroby
lub po operacji; 5. wyraz złożony z
członów, które mogą być rozłączone bez
zmiany znaczenia; 6. wyraz powstały
przez połączenie elementów struktury
składniowej w jedną całość, stanowiącą
także pojedynczy wyraz fonologiczny,
czyli posiadającą tylko jeden akcent
główny, np.: w niebo + wzięty =
wniebowzięty] – (orv.) benövés, behegedés,
összeforradás; (nyelvt.) szóösszetétel [a
szóalkotás egy gyakori módja, amikor
önállóan is használható szavakból egy új szó
jön létre. Eredményét összetett szónak is
nevezik (pl. mennybe + vitt = mennybevitt)]
zrostek lub formant, afiks (łac. affixum – element
przyczepiony)
[słowotwórcza
część
wyrazu, dodana do jego rdzenia
(podstawy słowotwórczej)] – képző
zrostopłatkowy, -a, -e – (növ.) egyszirmú
8387
zrostowy, -a, -e – behegedt, összeforrt; össenövés,
benövéses, összenövési, benövési
zrosty kostne – csontkinövések
zrosty w płucach – (orv.) összenövések a tüdőben
zroszenie
–
meglocsolás,
megnedvesítés,
harmatosítás
zroszenie całego terenu – a teljes terület
megnedvesítése
zroszony, -a, -e – I. összenövesztett; II. harmatos
zrośnięcie – összenövesztés; összenövés
zrośnięcie się – összenövés, beforradás, behegedés
zrośnięcie się rany – a seb behegedése
zrośnięty, -a, -e – összenőtt, összeforrt, behegedt
zrozpaczenie – kétségbeesés
zrozpaczony, -a, -e [ogarnięty rozpaczą; też:
świadczący o takim stanie] – elkeseredett,
kétségbeesett,
csüggedt,
kétségbeejtő;
kesergő
zrozpaczona matka – kétségbeesett anya
zrozumiale – érthetően; világosan
zrozumiałość – felismerhetőség, érthetőség;
beszédérthetőség [a hallás útján felismert
beszédelemek száma az összesen közölt,
értelmi összefüggés nélküli beszédelemek
számához viszonyítva. Az érthetőséget
általában százalékban fejezik ki. Az érthetőségre vizsgált beszédelemek természete
szerint: magánhangzó-, mássalhangzó-,
szótag-, szó- stb. érthetőséget lehet
megkülönböztetni]
zrozumiałość
<mowy>
–
beszéd
megkülönböztetési foka
zrozumiałość dźwięku mowy – hangérthetőség,
hangkiejtés
zrozumiałość głosek – hangérthetőség
zrozumialość
mowy
–
beszédmegértés,
beszédközvetítés
zrozumiałość sylab – szótagérthetőség
zrozumialość wyrazów – szóérthetőség
zrozumiałość zdań – mondatérthetőség
zrozumiały, -a, -e [1. dający się zrozumieć;
2. dający się wytłumaczyć] – érthető,
világos, felismerhető
zrozumiały język – érthető nyelv
zrozumiały powód – érthető ok
zrozumieć [1. uświadomić sobie znaczenie
wyrazu, wypowiedzi, istnienie relacji
między
rzeczami,
zjawiskami
itp.;
2. wyciągnąć z czegoś wniosek] – érteni,
megérteni, felfogni, belátni, átlátni; okosabb
lett
zrozumieć coś – megérteni vmit
zrozumieć się [zrozumieć wzajemnie jeden
drugiego] – megértik egymást
-
Wersja 01 01 2017.
zrozumieć się nawzajem – megértik egymást
zrozumienie [wyrozumiałość, życzliwy stosunek
do kogoś lub czegoś] – megértés, felfogás
zrób, co ci dyktuje serce – tedd azt, amit szíved
diktál; hallgass a szív szavára v. parancsára
zrób dla mnie herbaty – készíts nekem teát
zrób listę zakupów – csinálj vásárlási listát; készíts
bevásárló listát
zrób mi tę łaskę! – tedd meg nekem ezt a
szívességet!
zrób no! – csináld már
zrób to za mnie – csináld meg ezt helyettem
zrób to nim, będzie za późno – csináld meg, amíg
nem késő
zrób to od ręki – csináld v. tedd meg ezt izibe,
mindjárt v. tüstént
zrób to proszę! – légy szíves tedd meg ezt!, kérlek,
tedd meg (ezt)!
zrób to tak jak poprzednio – csináld (ezt) úgy,
mint azelőtt
zrób z łaski swojej – légy szíves, légy oly kedves
zrównać — zrównywać [1. uczynić coś równym,
gładkim, płaskim; 2. uczynić kogoś
równym wobec prawa] – összehasonlítani,
összevetni; (teren) egyengetni, kisimítani,
kiegyenlíteni, egyenlővé tenni, egyformává
tenni, elegyengetni; egy sorba állítani,
egyenlőnek venni
zrównać jedno z drugim – egyiket a másik képére
és hasonlatosságára formálni
zrównać z ziemią – földdel egyenlővé tenni
zrównać się — zrównywać się [1. zostać
zrównanym; 2. goniąc kogoś lub coś,
znaleźć się z kimś lub czymś w jednej linii;
3. dorównać komuś lub czemuś w czymś;
4. wojsk. o szeregu: stać się równym] –
egyenlővé válni; kiegyenlítődni
zrównanie
–
összehasonlítás;
egyengetés,
kiegyenlítés
zrównanie czego pod sznur – zsinór szerinti
kiegyenlítése vminek
zrównanie dnia z nocą – napéjegyenlőség
zrównanie się – kiegyenlítődés, egyenlőség
zrównanie się dnia z nocą – napéjegyenlőség
zrównanie stanów – a rendek egyenlővé tétele
zrównanie wiosenne, jesienne dnia z nocą
[moment, w którym dzień równa się nocy,
przypadający 21 marca i 23 września] –
tavaszi-őszi napéjegyenlőség
zrównoważenie
[umiejętność
zachowania
spokoju, równowagi psychicznej] –
kiegyensúlyozás;
kiegyensúlyozottság;
higgadtság
zrównoważenie (mostka pomiarowego) –
kiegyenlítés, szimmetrizálás, kompenzálás
8388
zrównoważony, -a, -e [spokojny, opanowany;
też: świadczący o takich cechach] –
kiegyensúlyozott, egyensúlyozott; higgadt
zrównoważony człowiek – kiegyensúlyozott ember
zrównoważony
w
stanie
równowagi
–
szimmetrizált, kiegyenlített, kompenzált
Zrównoważona karta wyników Roberta S.
Kaplana i Davida P. Nortona (ang.
Balanced scorecard) [jest instrumentem
zarządzania
strategicznego,
który
umożliwia umiejscowienie długookresowej
strategii firmy w systemie zarządzania
przedsiębiorstwem poprzez mechanizm
pomiaru. Jest to swego rodzaju
alternatywna propozycja do tradycyjnych
systemów finansowych, która opisuje i
wyjaśnia,
co
powinno
być
w
przedsiębiorstwie mierzone aby jak
najlepiej ocenić efektywność firmy w
realizowaniu strategii, a także by móc jak
najszybciej ocenić adekwatność samej
strategii. Zrównoważona karta wyników
przekłada misję i strategię na cele oraz
system mierników zestawionych w
różnych perspektywach wydzielonych w
przedsiębiorstwie.] – BSC Balanced Score
Card (kiegyensúlyozott teljesitménymutató)
[egy
stratégiai
vezetési
eszköz
(keretrendszer).
Magyarul
a
kiegyensúlyozott stratégiai mutatószámrendszer elnevezés fedi le, ám a hazai
gyakorlatban is az angol elnevezés
használatos. Jelentősége a stratégiai irányítás
és a kontroll összekapcsolásában áll,
melynek során a pénzügyi mellett más
nézőpontok, és nem pénzügyi mutatószámok
is megjelennek.]
zrównoważyć — zrównoważać [1. doprowadzić
do
stanu
równowagi;
2. zapewnić
równowagę pomiędzy pozycjami w
bilansie] – egyensúlyozni, kiegyensúlyozni,
egyensúlyba hozni
zrównoważyć dochody z potrzebami – a
jövedelmet a szükségletekkel egyensúlyba
hozni
zrównoważyć
się
—
zrównoważać
się
[1. utrzymać się w stanie równowagi;
2. osiągnąć jednakową wagę, siłę itp. z
czymś] – kiegyensúlyozódni; egyensúlyba
kerülni
zrównywać (zrównywam, zrównywa) [zob.
zrównać] – összehasonlítani, egyenlővé
tenni
zróżnicować [wyodrębnić z całości elementy
różniące się od siebie] – megkülönböztetni,
elkülöníteni, elválasztani
zróżnicować się [1. podzielić się na elementy
różniące się od siebie; 2. wyodrębnić się z
-
Wersja 01 01 2017.
całości]
–
különbözni,
elkülönülni,
elválasztódni
zróżnicowanie
[różnorodność]
–
megkülönböztetés, elkülönítés, elválasztás
zróżnicowany, -a, -e [o wielu osobach, rzeczach,
zjawiskach itp.: różniący się między sobą]
–
megkülönböztetett,
kiválasztott,
elkülönített
zróżniczkować [mat. wyznaczyć, obliczyć
pochodne danych funkcji] – differenciál
számítást végezni
zróżniczkowanie – differenciálszámítás
zróżowiały, -a, -e [mający różowy odcień] –
elpirult; rózsaszínűvé vált
zróżowieć [stać się różowym] – rózsaszínűvé
válni; (átv.) elpirulni
zróżowieć ze wstydu – elpirul szégyenében
ZRP (Związek Robotników Polskich) – (hist.)
Lengyel Munkás Szövetség
zrubasznieć – eldurvulni, elparasztosodni
zrudziały, -a, -e [taki, który stał się rudy] –
megbarnult, kifakult
zrudzieć [stać się rudym] – megbarnulni,
kifakulni, színét veszti
zrugać [zbesztać, złajać kogoś] – lehordani
zruinować się – romba dől
zrujnować [1. doprowadzić coś do ruiny;
2. doprowadzić
kogoś,
firmę
lub
gospodarkę
do
ruiny
finansowej;
3. zniszcyć komuś życie, zdrowie, karierę
itp.]
–
tönkretenni,
elpusztítani,
megsemmisíteni,
feldúlni,
lerontani,
ledönteni; lerombolni; romlásba dönteni;
roncsolni
zrujnować doszczętnie – földig lerombolni
zrujnować (kogo) życie rodzinne – feldúlja
(vkinek) a családi életét
zrujnować sobie zdrowie – károsítja, tönkreteszi
az egészségét
zrujnować zdrowie – tönkreteszi az egészségét
zrujnować się [1. zostać zrujnowanym; 2. wydać
na coś dużo pieniędzy] – tönkremenni,
(pénz nélkülm marad) leég; elpusztulni,
megsemmisülni
zrujnować się na kogoś/coś – tönkremegy vki/vmi
miatt, vmin
zrujnowanie
–
tönkretétel;
tönkretevés,
tönkremenés, elpusztítás, szétrombolás,
feldúlás; roncsolás
zrujnowanie się – tönkremenés, önmaga
tönkretevése
zrujnowany, -a, -e – romos; feldúlt
zrumieniać, zrumienić (zrumienię) [przypiec lub
przysmażyć coś na złocistobrązowy kolor]
– megpirítani
8389
zrumienić pieczeń – sültet megpirítani
zrumienić zaprawkę – rántást megpirítani v.
megbarnítani
zrumienić się [o potrawach: stać się
złocistobrązowym pod wpływem smażenia
lub pieczenia] – elpirulni, megpirulni
zrumienie – megpirítás, elpirulás
zrumienie się – elpirulás, megpirulás
zruszczeć – eloroszosodni, orosszá lenni v. válni
zruszczenie – eloroszosítás; eloroszosodás
zruszczyć — zruszczać [1. poddać kogoś
wpływom kultury rosyjskiej i języka
rosyjskiego; 2. nadać czemuś cechy
właściwe kulturze rosyjskiej i językowi
rosyjskiemu] – eloroszosítani
zruszczyć się [ulec wpływom kultury rosyjskiej i
języka rosyjskiego] – eloroszosodni
zruszyć — zruszać [spulchnić ziemię uprawną] –
megmozdítani,
megmozgatni;
(földet)
lazítani
zruszyć co z miejsca – elmozdítani, megmozdítani
vmit a helyéről
zrutenizować – ruténné tenni
zrutenizować się – ruténné lenni v. válni
zrutynizować [spowodować popadnięcie w
rutynę] – gyakorlottá v. járatossá tenni
zrutynieć, zrutynizować się [ulec rutynie] –
gyakorlottá válni, rutinra szert tenni
zrycie – feltúrás
zryczałtować [ustalić kwotę wynagrodzenia lub
opłaty bez podziału na szczegółowe
pozycje] – átalányosítani, egységesíteni
zryczałtował kwoty należne – a kifizetendő
összeget egységesítette
zrykoszetować – visszapattani (golyó)
zrymować [1. ułożyć wyrazy, zdania, wersy tak,
żeby utworzyły rym; 2. ująć coś w formę
wiersza rymowanego] – rímbe szedni
zrymować się [utworzyć rym] – rímelni
zrymowanie – rímelés, rímbeszedés; összeillesztés
zrymowanie wyrazów – szavak összeillesztése v.
rímbeszedése
zryć [ryjąc, porobić w ziemi zagłębienia, bruzdy]
– feltúrni, felásni
zrysować [odwzorować rysunek na kartce] –
megkarcolni, megkarmolni
zrysować podłogę – padlót felkarcolni
zrysować szkło – üveget megkarcolni
zrysowanie – megkarcolás, megkarmolás
zryty, -a, -e – megkarcolt, megkarmolt, feltúrt
zryw [1. szybkie, nagłe ruszenie się z miejsca;
2. gwałtowne
zwiększenie
szybkości,
tempa robienia czegoś; 3. wystąpienie
-
Wersja 01 01 2017.
zbrojne] – nekirohanás, nekilendülés;
(sport) hajrá, iram
zrywać (zrywam, zrywa) [zob. zerwać] – (obrywać)
letépni, leszakítani; megszakítani, felbontani;
szakítani (vkivel)
zrywać boki ze śmiechu – majd megszakad
nevettében; gurul a nevetéstől; hasát fogja v.
(majd) meghal nevettében; halálra neveti
magát
zrywać kąkole – kitépni a konkolyt
zrywać kontakt – felmondani (viszonyt);
megszakítani a kapcsolatot
zrywać a. zerwać kwiaty – virágot szedni
zrywać owoce – gyümölcsöt szedni
zrywać sobie płuca – (átv.) torkaszakadtából, teljes
tüdejéből kiabál
zrywać stosunki – megszakítani a kapcsolatokat
zrywać stosunki dyplomatyczne – megszakítani a
diplomáciai kapcsolatokat
zrywać umowę – felbontani a szerződést
zrywać z kim – szakítani (vkivel)
zrywać się [zob. zerwać się] – elszakadni,
leszakadni; (z miejsca) felugrani, felpattanni,
felszökni
zrywać się do walki – harcba szállni, harcra kelni
zrywać się sztorm – tengeri vihar közeledik
zrywać się ze snu – álmából felriad
zrywanie – szakítás
zrzadzieć – megritkulni
zrządzenie – rendelkezés, intézkedés, akarat
zrządzenie losu – a sors akarata
zrządzić — zrządzać [o działaniu sił
niezależnych
od
woli
człowieka:
spowodować coś] – előkészíteni, elkészíteni;
előidézni, okozni; rendelni, elrendelni,
rendelkezni
zrządzenie losu – a sors rendelése, a végzet v. sors
akarata
zrzec się (zrzeknę się, zrzeknie się v. zrzecze się;
zrzekł się) — zrzekać się [dobrowolnie
zrezygnować z czegoś] – (kogo/czego)
lemondani (vkiről/vmiről); feladni (vkit/vmit)
zrzec się godności – lemond tisztségéről
zrzec się na rzecz (kogo) – (vki) javára lemondani
zrzec się obowiązków – tisztségeiről lemond
zrzeczenie się – lemondás
zrzeczenie się spadku – lemondás az örökségről
zrzednąć (zrzednę, zrzednie), zrzednieć [stać się
rzadkim lub rzadszym] – ritkulni,
megritkulni; híggá válni; (átv.) megváltozni
zrzedła mu mina – (átv.) lóg az orra; megnyúlt az
arca
zrzedzić (zrzedzę, zrzedzi) – zsémbeskedni,
zsémbelődni
8390
zrzekać
się
(kogo/czego)
–
lemondani
(vkiről/vmiről)
zrzeszenie [organizacja skupiająca ludzi jednego
zawodu lub mających wspólny cel] –
társítás,
szövetkezés,
szervezkedés;
szövetkezet, társaság, társulat, egyesület,
egylet; szövetség, csoport, szervezet
zrzeszenie nauczycieli – tanítók egyesülete
Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w Ameryce
[Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w
Ameryce jest organizacją dla nauczycieli
szkół polonijnych w USA.] – Amerikai
Lengyel Tanítók Egyesülete
zrzeszenie prawników – jogászegylet
Zrzeszenie Prawników Polskich [organizacja
pożytku publicznego jest jedną z
najstarszych organizacji prawników w
Polsce.] – Lengyel Jogász Egylet
Zrzeszenie Sportowe (ZS) – sportegyesület (SE)
Zrzeszenie Studentów Polskich (ZSP) [jest
najstarszą (rok powstania 1950) i
największą organizacją studencką w kraju
(działa jako stowarzyszenie, posiada status
organizacji
pożytku
publicznego),
skupiającą w prawie 100 radach
uczelnianych (jednostka podstawowa)
około 10 tys. członków. Jest członkiem
Polskiej Rady Młodzieży.] – Lengyel
Diákszövetség; Lengyel Egyetemmisták
Egyesülete
 Zrzeszenie Studentów Polskich w Łodzi – Lódzi
Lengyel Egyetemmisták Egyesülete
 Zrzeszenia Studentów Polskich Uniwersytetu
Warszawskiego, ZSP UW
 Zrzeszenia
Studentów
Polskich
Akademii
Górniczo- Hutniczej w Krakowie
 Zrzeszenie
Studentów
Polskich
Akademi
Świętokrzyskiej w Kielcach
zrzeszeniowy, -a, -e – egyesületi, szövetségi
zrzeszony, -a, -e [taki, który należy do jakiegoś
zrzeszenia] – egyesült, társas, tömörült
zrzeszony, zrzeszona [osoba należąca do jakiegoś
zrzeszenia] – egyesület, szövetségi tag
zrzeszyć — zrzeszać [skupić w jakiejś
organizacji ludzi jednego zawodu lub
mających wspólny cel] – társítani,
törmöríteni, egyesíteni; beszervezni
zrzeszyć się — zrzeszać się [utworzyć zrzeszenie]
–
egyesületet,
szövetséget
alapítani;
egyesülni, tömörülni; szervezkedni, társulni,
szövetkezni
zrzęda [osoba, która często zrzędzi] –
mogorvaság, zsémbesség, különcködés,
untatás; mogorva, zsémbes, különc, untató,
unalmas ember
zrzędliwy, -a, -e – zsémbes; szájas
-
Wersja 01 01 2017.
zrzędnie
–
mogorván,
zsémbeskedően,
különcködően, untatóan, unalmasan
zrzędność
–
mogorvaság,
zsémbeskedés,
különcködés, untatás
zrzędny, -a, -e – morgós, zsémbes, mogorva,
különc, unalmas
zrzędzący, -a, -e – nyűgös
zrzędzić [w męczący sposób narzekać lub
krytykować] – zsémbelődni, zsémbelni,
zsémbeskedni;
zsörtölődni;
morogni,
dörmögni; dohogni
zrzucanie, zrzucenie – ledobás, lehajítás, lerázás;
(orv.) kihányás
zrzucanie skóry – vedlés
zrzucenie tego, co się zjadło – kihányása annak,
amit evett az ember
zrzucić — zrzucać [1. spowodować, że coś lub
ktoś spadnie skądś lub gdzieś; 2. szybko,
gwałtownie zdjąć z siebie ubranie;
3. pozbyć się czegoś zbędnego lub
kłopotliwego; 4. wyrzucić kartę, która
mogłaby przeszkadzać w dalszej grze;
5. wypuścić skądś dużą ilość cieczy] –
eldobni, ledobni, elhajítani, elvetni, levetni,
levenni,
letolni,
letaszítani,
leverni;
lehajítani; kidobni, eltávolítani, kitenni;
kihányni, kiokádni; (co na kogo) másra ken
(vmit)
zrzucać bomby na coś – lebombázni vmit
zrzucać poroże – leveti v. elhányja az agancsát
zrzucić habit – levenni a reverendát, (tréf.)
kiugrani
zrzucić jarzmo – lerázni a jármot
zrzucić jedzenie – ételt kihányni
zrzucić kapicę – levetni a csuhát
zrzucić kogo z mostu do wody – a hídról vízbe
dobni vkit
zrzucić kogo z urzędu – kitenni vkit a hivatalból;
eltávolítani vkit a hivatalából
zrzucić liście – lehullajtja a levelét
zrzucić maskę – kimutatja a foga fehérjét
zrzucić pióra – vedleni
zrzucić podejrzenie na kogoś – gyanút hárítani
vkire
zrzucić rogi – agancsot elhullatni
zrzucić a. zrzucać winę na kogoś – vkire hárítja a
bűnét
zrzucić z siebie odpowiedzialność – elhárítja
magáról a felelősséget
zrzucić z siebie płaszcz – felöltőt v. kabátot ledob
magáról
zrzucić się — zrzucać się [1. pot. zrobić składkę
na coś lub na kogoś; 2. pozbyć się karty,
która mogłaby przeszkadzać w dalszej
grze] – adományozni; kártyát eldobni
8391
-
Wersja 01 01 2017.
zrzuć pychę z serca – leveti gőgjét; megbékélni
zrzut (zrzucenie) – ledobás, lehajítás, lerázás;
(orv.) kihányás; (wojsk) ledobás, ejtőernyős
leszállás
zrzygać się [posp. zwymiotować] – hányni,
lehányja magát
zrzynać [zob. zerżnąć] – elvágni, levágni,
elfűrészelni,
szétfűrészelni;
lekaszálni,
lemetszeni; iskolai feladatot leírni; (wulg.)
szexuális viszonyt
folytatni; közösülni,
megdugni
zrzynać (np. na egzaminie) – elvágni, megvágni,
megmuktatni a vizsgán
zrzynek [pot. obcięty kawałek czegoś] – levágott
hosszú csíkja v. része vminek

szótár 1 - Lengyelország magyarul

Transkrypt

Podobne dokumenty

Komunikat prasowy_Polsko-Cypryjskie Forum Inwestycyjne

Rejs statkiem po Dunaju - Biuro Turystyczne Jaworzyna