Sieæ komputerowa w ma³ej szkole

Sieć komputerowa w małej szkole
narzędziem dydaktycznym i administracyjnym1
Krzysztof Kadowski, Walery Susłow, Marcin Wasiński
Wydział Elektroniki Politechniki Koszalińskiej
Streszczenie
Referat przedstawia typowe rozwiązania szkolnej sieci komputerowej oraz pracowni informatycznej,
które mają pomóc w realizacji projektu nowoczesnej e-szkoły dziedziczącej tradycje szkoły
klasycznej. Jako rozwiązanie bazowe wybrano koncepcję wspólnie zarządzanej przestrzeni
informatycznej. Pomysł ten ma zachęcić kolektyw szkoły do tworzenia oryginalnej, wspólnej strefy
wirtualnej, do łączenia rozmaitych aspektów życia szkoły w zwartym systemie informatycznym.
Sugerowane pomysły techniczne są zoptymalizowane dla małych placówek oświatowych.
Wstęp
Współczesne technologie telekomunikacyjne i informatyczne przyczyniły się do bardzo
szybkiego rozwoju sieci komputerowych w szkołach. Dla dużej liczby uczniów właśnie sieć
szkolna umożliwiła pierwszy kontakt, z nieco innym niż w warunkach domowych,
wykorzystaniem komputerów, a zarazem dostęp do sieci globalnej. Pracownia informatyczna
podłączona do Internetu stała się dla wielu dyrektorów wizytówką szkoły. Szczególnie
pokazały to ostatnie 2-3 lata, kiedy dobrze zaplanowana i zarządzana sieć komputerowa w
szkole stanowiła przede wszystkim narzędzie dydaktyczne i informacyjne dla uczniów oraz
nauczycieli. Proces ten najszybciej przebiegał w większych szkołach. W małych placówkach
tworzenie sieci komputerowych było znacznie bardziej ograniczone.
Tworzenie szkolnych pracowni informatycznych, posiadających lokalną sieć komputerową,
wypromowało wiele pomysłów dotyczących ewentualnych rozwiązań sprzętowych
i programowych oraz dotyczących wykorzystania tej sieci do celów edukacyjnych. Nie ma
jednak ogólnie dostępnych zintegrowanych projektów, które obejmują nie tylko pracownię
komputerową, ale cały budynek szkolny i angażują całą społeczność szkolną. Chodzi tu
o kreowanie nowej jakości – swoistej e-szkoły, w której komputer sieciowy staje się
1
Opublikowano w pracy zbiorowej pt. Oblicza Internetu, redakcja naukowa Marek Sokołowski, ISBN 83-
915484-1-4, ALGRAF s. c., Elbląg 2004, s. 215-230.
narzędziem nie tylko do nauki, ale środkiem integracji działań wszystkich podmiotów
szkolnych i tworzenia wizerunku nowoczesnej szkoły.
Sieć szansą na sukces małej szkoły
Historycznie, celem technicznym utworzenia sieci lokalnych w szkole było umożliwienie
zdalnego dostępu do zasobów dzielonych, których nie ma w komputerze ucznia. Już przed
końcem lat dziewięćdziesiątych jako standardowe rozwiązanie dla sieci szkolnej było przyjęte
wykorzystanie wspólnej pamięci dyskowej do przechowywania danych, wykorzystanie
jednego z komputerów o większych zasobach obliczeniowych do pracy w trybie zdalnym,
instalacje w wersji sieciowej drogich i skomplikowanych urządzeń obsługi wejścia-wyjścia.
Obecnie część usług sieciowych staje się coraz mniej popularna, bo stacje robocze posiadają
wystarczająco dużą moc obliczeniową oraz wystarczającą ilość pamięci, aby zapewnić od
strony technicznej normalną pracę programów edukacyjnych. Na pierwszą pozycję wychodzą
inne zalety sieci, np. możliwość szybkiej i sprawnej komunikacji między użytkownikami
nawet w czasie rzeczywistym.
Aktualnie obserwuje się jakościowo nowy etap wdrażania sieci informatycznych w edukacji –
to, co było eksperymentem na końcu lat dziewięćdziesiątych jest już standardem. Zmiany
dotyczą nie tylko opracowania nowych technik połączenia komputerów w sieć lokalną. Teraz
podstawowym rozwiązaniem szkolnej sieci staje się połączenie z Internetem. Zgodnie ze
sprawozdaniem Market Data Retrieval za rok 1999 ponad 90% szkół w USA już miało dostęp
do Internetu, w tym większość poprzez szybkie łącza. Dla kontrastu: w Rosji (rok 2003,
Psków) podaje się jako osiągniecie utworzenie miejskiej sieci szkolnej na technologii Dial-UP
z perspektywą przejścia na wydzieloną linię 2-megabajtową. Tym nie mniej postęp wdrażania
technologii sieci komputerowych w szkoły jest zauważalny we wszystkich państwach i
alternatywy dla tych zmian nie widać.
Ważnym osiągnięciem jest także niski poziom cen na instalacje sieciowe, w wersji
ekonomicznej umożliwia on obecnie każdej szkole posiadanie własnej sieci komputerowej.
Swoją rolę w obniżeniu kosztów odgrywa też tendencja do rezygnacji z sieci
"korporacyjnych" jak Novell na rzecz rozwiązań i protokołów internetowych. Unifikacja
dostępu użytkownika do zasobów całej sieci poprzez przeglądarkę internetową, brak
konieczności posiadania dość drogich licencji na oprogramowanie sieciowe i możliwość
pisania aplikacji sieciowych za pomocą narzędzi 'open source' przyspieszają wdrażanie
i doskonalenie sieci w szkołach.
Obserwuje się olbrzymi postęp w technologiach sieciowych dla szkół, jeszcze na początku
2001 roku korporacja Texas Instruments ogłosiła rozpoczęcie produkcji systemu
bezprzewodowego do tworzenia komputeryzowanej klasy (izby lekcyjnej) w szkole. System
ten umożliwia współdziałanie całej klasy w trybie czasu rzeczywistego. Powszechne obecnie
podłączenie lokalnej sieci szkolnej do sieci globalnej zmienia zasadniczo możliwość dostępu
do informacji, zasoby całego globu mogą być wykorzystywane w trakcie zajęć nawet małej
peryferyjnej szkoły. Niestety, obserwować można przy tym tendencję niedoceniania tak
dydaktycznych jak i technicznych walorów sieci lokalnych przy nadawaniu priorytetu
organizacji niezawodnego połączenia z Internetem. Sytuacja ta może wkrótce spowodować,
że łatwiejsza stanie się komunikacja z kolegą na drugim brzegu oceanu niż w sąsiedniej
klasie. A przecież poczucie przynależności do konkretnej szkoły, do kolektywu
macierzystego umożliwia kształtowanie wielu cech przyszłego obywatela, daje nauczycielom
możliwość kreowania nie tylko dobrej wiedzy, ale i tradycji szkolnych, które mogą
towarzyszyć uczniom przez całe życie.
Niebezpieczeństwo sytuacji wyraża się w zastąpieniu stosunków międzyludzkich (tak
ważnych w szkole) atrapą wspólnoty internetowej. Przy wdrożeniu Internetu w edukację
szkolną zauważa się niebezpieczeństwo utraty tożsamości konkretnej szkoły, jej cech
wypracowanych i pielęgnowanych przez pracujących tam nauczycieli. Najbardziej mogą
ucierpieć małe szkoły, których zaletą była zawsze rodzinna atmosfera oraz kameralny styl.
Nie bez znaczenia są te pytania, na które na razie nie ma odpowiedzi jednoznacznych: "Jak
budować i prowadzić współczesną sieć małej szkoły by wspierać pracę ekipy pedagogicznej?
Jak za pomocą sieci można zjednoczyć wychowanie rodzinne i szkolne?" Odpowiedzi mogą
być znalezione we wspólnej dyskusji, przedstawiającej różne pomysły na prowadzenie sieci
szkolnych. Autorzy niniejszego artykułu pragną przedstawić własną pozycję w tym temacie
oraz ująć tę pozycję w ramy tezy, która może być sformułowana następująco: "Celem
istnienia sieci informatycznej małej szkoły na obecnym etapie jest kształtowanie tradycji
szkoły wirtualnej na bazie zachowania oraz rozwoju lokalnych tradycji szkoły klasycznej".
Równolegle z rozwojem technologii zachodzą poważne zmiany w wykształceniu
i doświadczeniach nauczycieli informatyki, którzy często potrafią samodzielnie instalować
i obsługiwać oprogramowanie sieciowe. Rola nauczyciela informatyki w prowadzeniu sieci w
małej szkole jest decydująca. Bowiem, aby taka sieć funkcjonowała w sposób przyzwoity,
należy systematycznie obsługiwać tak programowe, jak i sprzętowe zasoby sieci. Zadanie to
kojarzy się z obecnością w szkole administratora sieci komputerowej o kwalifikacji inżyniera
(technika). Nadal jednak w prowadzeniu sieci małych szkół oraz w planowaniu jej rozwoju
najważniejszą rolę odgrywa nauczyciel informatyki, który musi wziąć pod uwagę nie tylko
techniczne aspekty sieci komputerowej, ale i wymagania, jakie musi ona spełniać pod kątem
dydaktycznym, wychowawczym i administracyjnym.
Nie bez znaczenia jest też rola uczniów klas starszych w rozwoju sieci szkolnej. Uczniowie o
profilach matematyczno-informatycznych bardzo często dysponują ogromnym potencjałem
wiedzy i chęci, które mogą być wykorzystane we wdrażaniu nowych technologii i pomysłów
wzbogacających funkcjonalność sieci. Własna praktyka daje nam wiele przykładów solidnej
kompetencji uczniów we współczesnych technologiach programowania komputerów. Dobry
dydaktyk potrafi wykorzystać żywioł wiedzy i umiejętności młodzieży na korzyść szkoły.
Rysunek 1
Informacyjna przestrzeń szkoły: serwer narzędziem integracyjnym
Podwyższenie statutu sieci szkolnej do poziomu narzędzia powszechnego użytku
i jednocześnie nadanie jej walorów wspólnoty szkolnej jest niewątpliwie szansą dla małych
szkół. Pomoże to, bowiem uczestnikom procesu edukacyjnego w realizacji siebie – tak
nauczycielom jak i uczniom. Sieć szkolna może stać się przedmiotem ciekawych rozwiązań
wdrażanych przez ludzi utalentowanych, nawet tych w małych szkołach.
Koncepcja wspólnie zarządzanej przestrzeni informacyjnej
Sieć tworzy wirtualną przestrzeń szkolną z podstawowymi funkcjami: edukacyjną,
komunikacyjną i informacyjną. Funkcje te mają być dostępne dla czterech grup
użytkowników: uczniów, nauczycieli, administratorów i rodziców. Wynika z tego, że
przestrzeń informacyjna musi mieć specyficzną strukturę dostępu dla różnych użytkowników
wewnątrz sieci LAN i z zewnątrz poprzez połączenie internetowe.
Fundamentem tej przestrzeni informatycznej może być serwer szkolny z właściwym
oprogramowaniem,
z
kompleksowym
systemem
informatycznym.
Serwer
musi
przechowywać tak stałe jak i dynamicznie zmieniające się dane. Wśród tych pierwszych
niewątpliwie znajdą się programy edukacyjne, podręczniki elektroniczne, skrypty. Szybko
ulegać zmianom mogą materiały bieżące jak dzienniki, testy, ogłoszenia.
Podstawowe zadania przestrzeni informacyjnej szkoły to:
-
zbieranie, przechowywanie i udostępnianie osobom upoważnionym danych
administracyjnych (dane osobowe pracowników szkoły, uczniów i rodziców),
-
przechowywanie i ogłaszanie planów i programów edukacyjnych,
-
przechowywanie i dostęp do dzienników, sprawozdań,
-
wspieranie komunikacji elektronicznej wszystkich uczestników procesu edukacyjnego
integrowanie dydaktycznych materiałów ze wszystkich przedmiotów,
-
edukacje w trybie zdalnym (na przykład w sytuacji choroby ucznia),
-
wyznaczenie, wykonanie oraz sprawdzenie zadań i wystawianie ocen w sieci.
Rysunek 2
Uprawnienia użytkowników sieci szkolnej
Dostęp do zasobów przestrzeni informacyjnej musi się odbywać na podstawie ściśle
określonych zasad dla różnych grup użytkowników (rys.2). Jednocześnie należy pamiętać
o obowiązku ochrony danych osobowych pracowników szkoły, rodziców i samych uczniów.
Trzeba też pamiętać o osobach bezpośrednio nie związanych ze szkołą, np. potencjalnych
nowych uczniach i ich rodzicach szukających informacji o szkole.
Preferowana konfiguracja sieci lokalnej ma być zbudowana zgodnie z koncepcją
wyróżnionego serwera. Taka architektura wymaga zawodowego administrowania, ale
praktyka podpowiada konieczność posiadania w szkolnej sieci serwera plików [1], co
umożliwia w sposób rozwojowy wdrażać technologie informatyczne w życie szkoły.
Istnieje wiele projektów systemów informatycznych, które mogą wspierać budowę i działania
przestrzeni informatycznej szkoły. Jednym z nich jest zestaw oprogramowania Robust
Software [2] z Kanady, składający się z kilku modułów aplikacji. Baza danych projektu
zawiera wiele pól informacyjnych, m.in. na temat uczniów, rodziców, nauczycieli, personelu
szkoły, egzaminów, lekcji, ocen i postępów ucznia, tras przejazdów autobusów dowożących
uczniów, sal lekcyjnych, grup i klas uczniowskich, kółek, kontaktów. Istnieje możliwość
filtrowania informacji i wydruku raportów. Odpowiednie grupy użytkowników dysponują
różnymi prawami dostępu do danych zawartych w bazie. Aplikacje mają niewielkie potrzeby
sprzętowe, a wersja instalacyjna wszystkich modułów w wielkości około 35 MB jest do
ściągnięcia ze strony producenta. Oprogramowanie nie przewiduje komunikacji z
wykorzystaniem Internetu i działa tylko w obrębie sieci LAN szkoły.
Twórcy oprogramowania Robust Software kierują swoją propozycję szczególnie do małych
szkół zaznaczając jednak, ze system może być wdrażany za opłatą i w szkołach o ilości
uczniów przekraczającej 75. Brakuje, jednak w tym projekcie możliwości zdalnego
sprawdzenia informacji przez rodzica czy zarządzania bazą przez osoby do tego uprawnione.
Projekt może być traktowany jako dobry prototyp, ale nie nadaje się do wdrażania
bezpośrednio w Polsce, chociaż by z powodów braku wersji polonizowanej oraz braku
dopasowania do specyfiki i tradycji szkół polskich.
Drugim przykładem kompleksowego rozwiązania zadań informatyzacji małej szkoły może
być system NetScool z Rosji [3], zadaniem którego jest wspomaganie pracy dydaktycznej,
administracyjnej i wychowawczej. Niestety, jest on płatny i ma podobne mankamenty
w stosunku do szkół polskich jak i Robust.
Po analizie działania przykładowych systemów zasadnym zdaje się być zbudowanie własnego
systemu informatycznego, który będzie oparty o technologie umożliwiające zarządzanie
i korzystanie z niego za pomocą przeglądarki internetowej, tak by był on dostępny zdalnie.
Można wykorzystać do realizacji własnych pomysłów kolektywu szkoły ogólnie dostępnych
technologii, jak np. bazy MySQL, PostgreSQL, InterBase, Informix i języki PHP, XML, Java.
Zaistnieje wtedy również możliwość integracji tego systemu ze stroną www szkoły.
Proponowane rozwiązanie może być oparte o system Linux, co dodatkowo wzmocni jego
atrakcyjność pod względem finansowym. System dla małej szkoły może być utworzony i
prowadzony z wykorzystaniem entuzjazmu i umiejętności uczniów, będzie to jednocześnie
zadaniem, które "usprawiedliwia" zaawansowane zajęcia z programowania w kółku
informatycznym. System taki może być aplikacją klient-serwer z wykorzystaniem webinterfejsu do komunikacji z użytkownikami. Oznacza to, że komputer użytkownika nie musi
posiadać specyficznego oprogramowania poza skonfigurowaną przeglądarką internetową,
jednocześnie daje to możliwość pracy w sieci szkolnej tak komputerom szkolnym, jak i
zewnętrznym (komputery domowe rodziców, nauczycieli i uczniów).
Zdaniem autorów dobrym pomysłem na budowanie systemu zarządzania przestrzenią
informatyczną może być idea współzarządzania: serwer małej szkoły ma być zarządzany
wspólnie przez wszystkich uczestników procesu edukacyjnego. Oczywiście nie chodzi o
nadanie uprawnień administratora wszystkim uczniom szkoły. Pomysł polega na opracowaniu
takiego systemu zarządzania, który umożliwiałby wszystkim - od uczniów do nauczycieli i
rodziców wspólnie budować, tworzyć, kreować sylwetkę własnej wirtualnej szkoły.
Jednoznacznie widać, że znajdzie się tu miejsce dla redakcji szkolnej gazetki i Samorządu
uczniowskiego. Swoje prace mogą zamieszczać uczestnicy kółek zainteresowań, czy
uczniowie o niecodziennych pozaszkolnych hobby. Rodzice i nauczyciele mogą się włączać
poprzez forum w dyskusje na temat szkoły, walorów, ulepszenia jej funkcjonowania, czy też
brać udział w akcjach charytatywnych lub pracach stowarzyszeń i grup formalnych
i nieformalnych. Całość prac składać się będzie na wizerunek szkoły.
Typowy projekt sieci dla małej szkoły
Wiadomo [4], że przy projektowaniu pracowni informatycznych w szkołach należy brać pod
uwagę zasady BHP oraz warunki techniczne narzucane przez przepisy zawarte
w rozporządzeniach organów państwowych. Istnieją pewne kanony budowy pracowni i to nie
tylko pod względem szczegółów technicznych pracowni, wśród których wymagane rozmiary
sali, sposób rozmieszczenie i usytuowanie stanowisk, zabezpieczenia i sieci zasilające sprzęt
komputerowy. Można stosować przecież gotowe rozwiązania strukturalne takie SBS Serwer +
oprogramowanie klienckie w wersjach edukacyjnych. Rozwiązania te narzucają w sposób
oczywisty zapotrzebowanie na określone urządzenia i sprzęt komputerowy. Zdaniem autorów,
nie wszystkie rozwiązania gotowych projektów pasują do sytuacji małej szkoły, stąd próba
opracowania własnych rozwiązań, które uwzględniają specyfikę tych placówek oświatowych.
Sugerowany typowy projekt lokalnej sieci szkolnej (rys. 3) ma obejmować pracownie
informatyczną oraz wszystkie stanowiska komputerowe sal lekcyjnych, administracji szkoły,
biblioteki szkolnej, pokoju nauczycielskiego i uczniowskiej kawiarenki internetowej, jeśli
takowa w szkole istnieje. Najlepszym do wykorzystania wydaje się być model sieci
z ekranowanym hostem i rozdzielonymi podsieciami dla stanowisk uczniowskich
i administracji szkoły. Obie podsieci mogą korzystać z łącza internetowego poprzez serwer
proxy znajdujący się na serwerze bastingowym, który pełni rolę pośrednika i usługodawcy dla
sieci LAN. Na wyjściu do sieci globalnej powinien znajdować się router zewnętrzny
z filtrowaniem pakietów zrealizowanym np. za pomocą reguł IPtables w celu zabezpieczenia
sieci LAN. Technika translacji adresów (ang. Network Address Translation - NAT) zapewni
przy tym ukrycie adresów sieci wewnętrznej. Sam dostęp do sieci Internet może być
zrealizowany w dowolnej technologii telekomunikacyjnej przy zaznaczeniu, że dla potrzeb
projektu usługodawca musi zapewniać stały numer IP. Jest to niezbędne, aby istniała
możliwość udostępnienia zasobów szkoły przez usługi www, ftp, chat, które “widziane” będą
z zewnątrz szkoły w sieci Internet po przekierowaniu portów na ruterze zewnętrznym do
serwera znajdującego się wewnątrz sieci LAN.
Prowadzenie sieci szkolnej ma być oparte w większości na oprogramowaniu "Open Source"
[5]. Ogólnie dostępne dystrybucje systemu Linux nie wymagają tak dużych nakładów
finansowych jak systemy windows’owe i zarazem nie są tak „sprzętochłonne”, co dodatkowo
obniża wydatki na stanowiska komputerowe i ich modernizację [6]. Cała sieć będzie miała
charakter heterogeniczny, bo stanowiska komputerowe administracji szkoły, ze względu na
konieczność wykorzystania oprogramowania jak "Płatnik ZUS" lub "Kadry i płace" muszą
pracować pod kontrolą systemu Windows. Jednak pozostałe stanowiska, w tym i stanowiska
pracowni komputerowej [7] mogą pracować pod kontrolą systemu Linux.
Główny serwer szkoły udostępniający usługi www, ftp, DHCP, DNS ma pracować pod
kontrolą dystrybucji linuksowej. Jest to najważniejsze ogniwo sieci spełniające kilka zadań
i dlatego musi to być sprzęt o dużej wydajności i niezawodności. Powinien on być oparty na
płycie serwerowej z jednym, lepiej dwoma procesorami. Pomyłką było by montowanie
serwera głównego na bazie zwykłego komputera klasy PC. Pozostałe parametry hardware
oczywiście zależą od funkcji, jakie będzie spełniał serwer szkolny. Należy jednak pamiętać
o bezpieczeństwie danych i w inwestycji zarezerwować fundusze na sprzęt archiwizujący
dane i tworzący kopie bezpieczeństwa systemu.
Rysunek 3
Połączenie wszystkich komputerów szkoły w lokalną sieć
Przy obecności wydajnego serwera klienci sieci (komputery uczniów, nauczycieli
i pracowników) mogą funkcjonować nie tylko jako samodzielne stacje w domenie lub grupie,
ale i jako terminale graficzne. To jest dobry pomysł na zagospodarowanie komputerów
starszej generacji, oraz na udostępnianie w sieci lokalnej specyficznych usług w trybie klientserwer. Rozwiązanie z wydajnym serwerem nie koniecznie powoduje wzrost kosztów sieci,
bo skutkuje to mniejszym poziomem wymagań i kosztów na stacje klienckie. Rozwiązania
takie od dawna istnieją na wielu uniwersytetach i doskonale zdają egzamin.
Typowy projekt pracowni informatycznej dla małej szkoły
Jednym z głównych problemów projektowania pracowni komputerowej w małej szkole jest
wybór odpowiedniej konstrukcji oraz aranżacja stanowisk komputerowych w sposób
stosowny do sali dydaktycznej. Należy, bowiem tak rozmieścić stanowiska, aby przyszła
pracownia mogła pomieścić jak największą liczbę licealistów, być przydatną do prowadzenia
zajęć z przedmiotów nieinformatycznych, i zapewnić przy tym komfort pracy uczniom
i prowadzącemu zajęcia.
Przedstawiamy na rysunku 4 plan pracowni zakłada 18 stanowisk dla uczniów, jedno
stanowisko
komputerowe
dla
nauczyciela
prowadzącego
zajęcia
oraz
stanowisko
komputerowe w serwerowni. Wymiary typowej sali przeznaczonej jako przyszła pracownia
wybrano 10 na 7 m. Istnieje, oczywiście możliwość wykorzystania poniższego planu dla sali
o mniejszej lub większej długości, kosztem zredukowania lub dodawania odpowiedniej liczby
stanowisk komputerowych. Głównym pomysłem przy tworzeniu planu było opracowanie
modułowej konstrukcji, która byłaby przydatna na sali dydaktycznej. Taki moduł ułożony
został z dwóch biurek o kształcie trapezu [8], co umożliwia zdaniem autorów zachowanie
wiodącej roli nauczyciela na sali oraz stwarza obszar prywatny dla ucznia.
Rysunek 4
Aranżacja przestrzenna oraz schemat instalacji sieciowej i elektrycznej
w typowej pracowni informatycznej dla małej szkoły
Możliwe alternatywne rozmieszczenie stanowisk komputerowych w zależności od układu sali
szkolnej łatwo otrzymuje się z podanego planu drogą stosowania przekształcenia lustrzanego
w zależności od usytuowania drzwi wejściowych. Planując rozmieszczenie stanowisk
komputerowych należy pamiętać o stanowisku dla nauczyciela prowadzącego zajęcia. W tym
przypadku stanowisko dla prowadzącego zajęcia jest skierowane przodem do uczniów. Takie
rozwiązanie pomaga nauczycielowi na korzystanie z komputera w celu prowadzenia zajęć
w układzie klasycznym, kiedy chce dominować na sali, a przy tym stwarza o drobinę
prywatności dla ucznia. Podane usytuowanie stanowisk nie umożliwia kontrolowania
w czasie lekcji wszystkich uczniów na raz. Z praktyki wiadomo, że do ścisłej opieki
wszystkich uczniów najlepsze jest ustawienie stanowisk w kształcie litery C – nauczyciel
pośrodku, lub w rzędach z monitorami w szeregu “patrzącymi” w jednym kierunku.
Przy wyborze stołów do pracowni komputerowej należy zwrócić uwagę przede wszystkim na
ich gabaryty. Chodzi tutaj o dopasowaną wysokość biurka oraz powierzchnię roboczą stołu
komputerowego. Ważna jest także ilość przestrzeni pod stołem dla nóg oraz łatwość w
utrzymaniu ładu i porządku na stanowisku i wokół niego. Na rysunku 5 zostały przedstawione
rzuty stołu komputerowego z wymiarami dopasowanymi dla uczniów szkoły średniej.
Rysunek 5
Wymiary biurka komputerowego dla uczniów oraz widok modułu,
połączonych dwóch stolików trapezowych
Wyposażenie typowej pracowni tworzą ponadto: elementy klimatyzacji (wentylatory,
nawilżacze i jonizatory powietrza), które zapewniają utrzymanie w pracowni i serwerowni
odpowiedniej jakości powietrza; system alarmowy wraz z czujnikami ruchu, obecnie
podstawa zabezpieczenia pracowni przed włamaniem.
Dodatkowym, ale bardzo praktycznym urządzeniem, które w zasadniczy sposób ułatwia pracę
nauczycielowi informatyki i uczniom jest wideoprojektor. Pracownia z projektorem może być
salą wykorzystywaną chętnie przez innych nauczycieli, bo dobry projektor nadaje jej
charakter pracowni multimedialnej. Instalacja projektora nie jest obecnie rozwiązaniem tanim,
ale daje ono wygodę połączenia wielu funkcji dydaktycznych w jednym pomieszczeniu, co
może być istotną zaletą dla małej szkoły. Dobrej jakości głośniki - to element dodatkowy,
przydatny dla pracowni, w których zamontowano projektor. Zazwyczaj projektory mają
wbudowane głośniki, ale mogą one okazać się zbyt słabe, ze względu na nieco większy hałas
związany z pracą komputerów.
Rysunek 4 ukazuje też schemat instalacji sieciowej oraz elektrycznej w pomieszczeniu
pracowni. Warto zaznaczyć, że instalacja elektryczna pracowni musi być niezależna od
ogólnej
sieci
elektroenergetycznej
szkoły,
musi
mieć
własne
zabezpieczenie
przeciwzwarciowe i przepięciowe oraz musi być podłączona do jednej fazy prądowej.
Wszystkie gniazdka mają być zaopatrzone w bolec uziemiający lub zerujący. Wyłącznik
główny sieci powinien znajdować się w miejscu łatwo dostępnym. Serwer sieci ma być
zasilany poprzez UPSa na wypadek zaniku napięcia.
Aranżacja stanowisk komputerowych, plan sieci, wybór sprzętu komputerowego to
podstawowe problemy podczas tworzenia nowej pracowni. Niemniej ważne są jeszcze inne
czynniki i elementy, na które zwraca się mniejszą uwagę, ale których nie należy pominąć.
Chodzi tutaj głównie o aranżację wnętrza pracowni (przyczynia się do wydajniejszej pracy
uczniów). Powinno się bowiem malować pracownie w pastelowe kolory, które wpływają na
koncentrację pracujących uczniów oraz pomagają odprężyć wzrok po długotrwałej pracy
z komputerem. Dodatkowo jeszcze pomieszczenie można wzbogacić w dużą ilość kwiatów
doniczkowych. Nie bez znaczenia jest również jakość podłogi w pracowni, powinna być
wykonana z materiałów atestowanych na palność i elektrostatyczność, zgodnie z normami dla
pomieszczeń wyposażonych w sprzęt komputerowy. Należy także zwrócić uwagę, aby
podłoga w pracowni zabezpieczała przed poślizgiem oraz była łatwa do utrzymania
w czystości. Zasadniczy problem ze słońcem i odblaskiem na monitorach mają pracownie
zwłaszcza z oknami od strony południowej. Wykorzystanie żaluzji, bądź rolet wydaje się
rozwiązaniem koniecznym, szczególnie w okresie wiosenno-letnim.
Podsumowanie
Szybki rozwój technik informatycznych powoduje, że sieć szkolna nie ogranicza się już tylko
do pracowni informatycznej, ale obejmuje cały budynek i strukturę szkoły. Aktualnym
zadaniem jest gwarantować każdemu członkowi społeczności szkolnej możliwość udziału we
współtworzeniu wirtualnej przestrzeni informacyjnej e-szkoły, dlatego powinny powstać
nowe platformy zarządzające tą przestrzenią. Istnieje potrzeba weryfikacji poglądów na temat
budowy i funkcji sieci komputerowych w szkołach, szczególnie małych, dla których
techniczne możliwości udostępniane za pośrednictwem sieci mogą otworzyć nowe horyzonty.
Literatura
1. Day M.: Writing in the Matrix: Students Tapping the Living Database on the
Computer Network. In The Dialogic Classroom: Teachers Integrating Computer
Technology, Pedagogy, and Research. NCTE Press, 1998, s. 151-173.
2. http://www.robustsoftware.com/
3. http://netschool.roos.ru
4. Ożarek G.: BHP z komputerem - aspekty prawne. Publikacja w dziale informatyki
serwisu dla nauczycieli "Komputer w szkole", http://www.oeiizk.edu.pl/
5. Stallman R.: Why schools should use exclusively free software. NewsForge,
http://www.newsforge.com/software/03/11/09/0228239.shtml
6. Błażejowski M., Stryjewski T., Alternatywna platforma systemowa w szkole a
oprogramowanie
użytkowe.
Podstawowe
informacje
o
oprogramowaniu
alternatywnym. Komputer w szkole, 1/2003, s. 34-44.
7. Kadowski K., Susłow W.: Sieć szkolna na Linuksie. W kwartalniku Linux w szkole.
Software-Wydawnictwo Sp. z o. o., nr 1/2004 (2), s. 40-45.
8. http://www.ohq-meble.torun.pl/ex_prac.htm