Rzeczpospolita 14 maja 2009 Jak zlikwidować ujemny kapitał w

Rzeczpospolita 14 maja 2009 Jak zlikwidować ujemny kapitał w

echo
Rzeczpospolita 14 maja 2009
Jak zlikwidować ujemny kapitał w spółce?
Marcin Jamroży, Marcin Sobieszek
Spółka chcąca zlikwidować ujemny kapitał może wybierać między podwyższeniem kapitału zakładowego, wniesieniem dopłat,
konwersją bądź umorzeniem zobowiązań czy ujawnieniem cichych rezerw. To, które z tych rozwiązań będzie najbardziej
opłacalne podatkowo, zależy od konkretnych okoliczności
Kapitał własny spółki (tzw. aktywa netto) to różnica między wartością jej aktywów a wartością zobowiązań, w tym rezerw (art. 3 pkt
29 ustawy o rachunkowości). Jeżeli wartość zobowiązań przewyższa wartość aktywów, spółka wykazuje ujemny kapitał własny.
Kapitał własny spółki kapitałowej obejmuje w szczególności:
- kapitał zakładowy,
- kapitał zapasowy,
- kapitał z aktualizacji wyceny,
- pozostałe kapitały rezerwowe,
- zysk (stratę) z lat ubiegłych,
- zysk (stratę) netto z roku bieżącego.
Jeżeli strata przewyższa sumę kapitałów zapasowego i rezerwowego oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest zobligowany do
zwołania zgromadzenia wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki (art. 233 § 1 kodeksu spółek
handlowych, k.s.h.). Jednocześnie ujemny kapitał własny jest przesłanką ogłoszenia upadłości spółki nawet wówczas, gdy na bieżąco
wykonuje ona swoje zobowiązania (art. 11 pkt 2 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze).
Likwidacja na kilka sposobów
Podstawowe sposoby likwidacji ujemnego kapitału spółki kapitałowej to:
- podwyższenie kapitału zakładowego (wniesienie wkładów) względnie kapitału zapasowego (wniesienie dopłat),
- konwersja zobowiązań na kapitał zakładowy,
- umorzenie zobowiązań wspólnika wobec spółki,
- realizacja cichych rezerw zawartych w składnikach majątku względnie przeszacowanie majątku zgodnie z przepisami ustawy o
rachunkowości.
Każdy ze sposobów, w zależności od sytuacji, może wywołać różne skutki podatkowe.
Podwyższenie kapitału zakładowego
Najbardziej oczywistym sposobem na likwidację ujemnego kapitału własnego spółki z o.o. jest podwyższenie jej kapitału
zakładowego lub wniesienie dopłat przez wspólników. Obydwa warianty wiążą się z koniecznością zewnętrznego zasilenia spółki w
środki finansowe lub wniesienia składników majątku w formie wkładu niepieniężnego.
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900
Jedynym obciążeniem podatkowym jest zasadniczo podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 0,5 proc. wartości
wkładu (dopłat). Wniesienie aportu na pokrycie kapitału zakładowego może powodować konsekwencje podatkowe po stronie
wspólnika (na ten temat pisaliśmy w DF z 9 października 2008 r., „Jak przenieść lokal na spółkę: sprzedać czy wnieść aportem”).
Przykład
Wspólnicy spółki z o.o. Sigma, której wartość aktywów netto jest ujemna i wynosi 1 mln zł, podjęli decyzję o podwyższeniu kapitału
zakładowego o kwotę 1 mln 500 tys. zł. Umowa spółki przewiduje możliwość podwyższenia kapitału bez zmiany umowy spółki do
kwoty 10 mln zł.
Jedynym obciążeniem podatkowym po stronie spółki jest PCC w wysokości 0,5 proc. kwoty, o jaką podwyższono kapitał zakładowy.
Sigma nie ponosi opłat notarialnych (zgodnie z umową spółki podwyższenie kapitału jest możliwe bez zmiany umowy spółki), lecz
jedynie opłaty sądowe od ujawnienia podwyższenia kapitału w rejestrze sądowym. Na dzień podwyższenia kapitału zakładowego
spółka wykaże dodatnią wartość kapitału własnego (aktywa netto) w wysokości 500 tys. zł.
Konwersja zobowiązań
Pokrycie kapitału zakładowego nie musi wiązać się z koniecznością dodatkowego przepływu środków finansowych. Jeżeli spółka ma
zobowiązania wobec wspólnika, to można je przekształcić, na podstawie stosownej uchwały zgromadzenia wspólników, na kapitał
zakładowy. W tym celu konieczne jest również potrącenie wzajemnych wierzytelności wspólnika i spółki. Chociaż konwersja
zobowiązań na kapitał zakładowy nie prowadzi do powstania przychodu po stronie spółki, to powoduje zwykle obowiązek zapłaty
PCC w wysokości 0,5 proc. wartości konwertowanych zobowiązań. Nie ma konieczności jego zapłaty, jeśli konwertowane
zobowiązania były uprzednio opodatkowane PCC (dotyczy to np. pożyczek udzielonych przez wspólników w latach 2007 – 2008).
Tak jest jednak tylko w wypadku konwersji zobowiązań na kapitał zakładowy. W razie (dyskusyjnej z prawnego punktu widzenia)
konwersji zobowiązań z tytułu pożyczki na dopłaty może dojść do dwukrotnego opodatkowania PCC (raz pożyczki, drugi raz
dopłaty).
W wypadku konwersji zobowiązań wyrażonych w walucie obcej należy pamiętać, że jest to jedna z form zapłaty zobowiązań i
prowadzi do realizacji podatkowych różnic kursowych (art. 15a ust. 7 ustawy o CIT).
Jeśli wspólnik jest nierezydentem lub rezydentem – osobą fizyczną, to przy konwersji zobowiązań może powstać obowiązek poboru
podatku u źródła od odsetek.
Przykład
Alfa spółka z o.o., której zobowiązania przekraczają wartość aktywów o kwotę 500 tys. zł (ujemny kapitał własny), ma zobowiązania
wobec wspólnika z tytułu otrzymanej pożyczki na kwotę 1mln zł. Poprzez konwersję zobowiązań na kapitał zakładowy wspólników
można zlikwidować ujemny kapitał własny.
Umorzenie zobowiązań
Wspólnik może również umorzyć wierzytelności wobec spółki. Po stronie spółki powstanie wówczas przychód w wysokości wartości
nominalnej umorzonych zobowiązań (art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT). Wariant ten jest korzystny jedynie wtedy, gdy przychód taki
może zostać rozliczony ze stratami z lat ubiegłych. Umorzenie zobowiązań nie ma konsekwencji w zakresie PCC. Należy jednak
uwzględniać, że z przychodów podatkowych wyłączona jest równowartość umorzonych zobowiązań, jeżeli ich umorzenie jest
związane z bankowym postępowaniem ugodowym, postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu czy też realizacją
określonego programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw (art. 12 ust. 4 pkt 8 ustawy o CIT).
Przykład
Beta sp. z o.o., wykazująca ujemny kapitał własny w wysokości 5 mln zł, wynikający ze strat osiąganych w poprzednich latach, ma
zobowiązanie z tytułu pożyczki wobec wspólnika w kwocie 10 mln zł. Ponieważ Beta ma do rozliczenia podatkowe straty z lat
ubiegłych, to wspólnik rozważa (częściowe) umorzenie wierzytelności wobec spółki. Umorzenie zobowiązań spowoduje powstanie
przychodu do opodatkowania po stronie Bety, który można zneutralizować poprzez rozliczenie strat z lat ubiegłych. Nie powstaje
również obowiązek zapłaty PCC.
Ujawnienie cichych rezerw
Podobne skutki jak umorzenie zobowiązań ma osiągnięcie zysków w wyniku np. zbycia składników majątkowych zawierających tzw.
ciche rezerwy (niezrealizowane nadwyżki wartości). Również można rozważyć tzw. rachunkowe przeszacowanie aktywów, dzięki
sporządzeniu sprawozdania finansowego zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości (MSR).
W zależności od rodzaju i sposobu wykorzystywania składnika majątkowego w przedsiębiorstwie wynik przeszacowania odnosi się
na kapitał z aktualizacji wyceny lub pozostałe przychody operacyjne, co wpływa bezpośrednio na wartość kapitału własnego, przy
czym wykazanych na skutek przeszacowania przychodów nie uwzględnia się dla celów podatkowych.
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900
Zmiana zasad rachunkowości wiąże się jednak z relatywnie dużym nakładem administracyjnym (konieczność sporządzania
sprawozdań finansowych według MSR za lata poprzednie, aby uzyskać dane porównawcze niezbędne do sporządzenia sprawozdania
finansowego za dany rok).
Jak wybrać najkorzystniejszy sposób
Decyzja, który sposób likwidacji ujemnego kapitału będzie najkorzystniejszy, zależy od konkretnych okoliczności faktycznych. Oto
przykład.
Przykład
Jan Nowak, będący wspólnikiem Gamma spółki z o.o., udzielił jej w 2007 r. oprocentowanej pożyczki w wysokości 5 mln zł.
Zobowiązania Gammy przekraczają jej majątek (wartość aktywów netto: – 3 mln zł). Od otrzymanej pożyczki Gamma zapłaciła PCC
w wysokości 0,5 proc. (ok. 25 tys. zł). Jan Nowak chce zlikwidować w sposób najtańszy dla spółki ujemny kapitał własny. W
zależności od tego, czy Gamma:
(a) ma do rozliczenia straty z lat ubiegłych w odpowiedniej wysokości,
(b) nie ma do rozliczenia strat z lat ubiegłych, zalecenia co do optymalnej formy likwidacji ujemnego kapitału własnego będą różne.
W przypadku (a) należy zalecić umorzenie zobowiązań wraz z odsetkami do wysokości straty podlegającej rozliczeniu w danym roku
podatkowym (względnie umorzenie zobowiązania w dwóch kolejnych latach podatkowych).
W przypadku (b) zaleca się konwersję zobowiązań na kapitał zakładowy względnie dopłaty do spółki. Umorzenie zobowiązania jest
nieopłacalne, ponieważ po stronie spółki zasadniczo powstanie obowiązek podatkowy z tytułu CIT od przychodu będącego
równowartością umorzonych zobowiązań (5 mln zł x 19 proc.).
Rozwiązanie to będzie miało jednak następujące skutki podatkowe:
- powstanie po stronie spółki obowiązek poboru podatku u źródła w wysokości 19 proc. od części odsetkowej zobowiązania
(alternatywą byłaby konwersja jedynie w części dotyczącej kwoty głównej zobowiązania),
- konieczna będzie zapłata PCC w razie konwersji na dopłaty (w przypadku konwersji na kapitał zakładowy nie powstanie taki
obowiązek, ponieważ w momencie udzielenia pożyczki PCC został uiszczony).
Autorzy są doradcami podatkowymi w Rödl & Partner
Rzeczpospolita
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900