Władza i polityka w organizacji

Transkrypt

Władza i polityka w organizacji
dr Błażej Balewski
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Władza potocznie
§ Pewien stosunek społeczny (Podmiot „A” ma włwładzę
adzę nad
podmiotem „B”).
§ Określona instytucja („dyrektor sprawuje władzę
adzę w zakł
zakładzie)
§ Typ zachowania (moż
(możliwość
liwość modyfikowania cudzego zachowania)
§ Osoba ( funkcjonariusz policji „Panie włwładzo”
adzo”)
Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa, UAM Poznań, 1994r.,s.32-33
Istota władzy w ujęciu leksykalnym
§ prawo rządzenia państwem, panowanie, rządzenie;
stosunek społeczny między dwiema grupami,
polegający na tym, że jedna z grup może w sposób
trwały oddziaływać na postępowanie grupy drugiej
w realizacji zadań społecznych i ma środki
zapewniające jej kontrolę tego postępowania; także:
rządzenie kimś, kierowanie kimś, np. członkami
rodziny, instytucji, stowarzyszeń itp. (Sł
(Słownik ję
języka polskiego,
PWN, Warszawa 1981
1981,, t.3, s.732)
s.732)..
§ M.in.: władza najwyższa, niepodzielna,
absolutna, despotyczna, zmysłowa i in. (Słownik
języka polskiego, PWN, Warszawa 1981
1981,, t.3, s.732)
s.732)..
§ (łac.) potestas: władza – moc – potęga (Winniczuk L.Linqua
L.Linqua
Latina,,
,s.375)
375)..
Latina,, PWN,
PWN, Warszawa 1975
1975,s.
§ (łac.) regnum: władza (królewska) (Winniczuk L.Linqua
L.Linqua Latina,,
Latina,,
PWN,
,s.377)
377)..
PWN, Warszawa 1975
1975,s.
§ (ang.) power, singt, authority, rule. (Podrę
(Podręczny Sł
Słownik polskopolskoangielski, WP, Warszawa 1984
,s.813)
813)..
1984,s.
§ (ros.) ВЛАСТЪ (Słownik kieszonkowy polskopolsko-rosyjski, Russkij Jazyk,
Jazyk,
Moskwa, 1978, s.233)
s.233)..
Istota władzy w ujęciu filozoficznym
§ Władza praw jest potężniejsza niż
ludzi (Tytus Liwiusz przedstawiciel epoki augustowskiej)
§ Panować nad sobą to najwyższa
władza (Seneka Młodszy, przedstawiciel późnego stoicyzmu)
§ Nic nie daje takiej władzy nad ludem
jak zabobony (Paul Thiry Holbach, francuski filozof-materialista)
Źródło: Glens Cz., Glensk J., Myślę więc jestem, Antyk, Warszawa 1991r.
Pierwotna istota władzy
§ M.in. w języku inuktitut nie
istniały słowa oznaczające
władcę
§ Władza pierwotnie to rządy
grupy
Źródło: B. Bell., Canada, Apa Publications GmbH and Co.tł. A. Belczyk, Media Profit Sp. Z o.o.,
Warszawa 2007,s.21.
Władanie według Platona
(...) Jak długo, albo miłośnicy mądrości nie będą
mieli w polis władzy królewskiej, albo ci dzisiaj tak
zwani królowie i władcy nie zaczną się w mądrości
kochać uczciwie i należycie, i pokąd to się w jedno
nie zleje – wpływ polityczny i umiłowanie mądrości
– tym licznym naturom, które dziś idą osobno,
wyłącznie tylko jednym albo drugim torem, drogi
się nie odetnie, tak długo nie ma mowy aby zło
ustało, nie ma ratunku dla państw, a uważam, że i
dla rodu ludzkiego. Ani nie ma mowy, żeby taki
ustrój prędzej w granicach możliwości dojrzał i
światło słońca zobaczył – ustrój, któryśmy teraz w
myśli rozważyli.(...) Platon, Pań
Państwo z dodaniem siedmiu ksią
ksiąg „Praw”
Praw”, przeł
przeł. Witwicki
W.,T.1.i 2, V, Warszawa 1958
Władza w wiekach średnich...
„Non est enim potestas, nisi a deo”
Św. Paweł Ad Romanos, c.XIII v.1)
Tomizm o władzy
„Mówimy już, że stworzenia umysłowe są wyższe od
pozostałych stworzeń, a zatem przez stworzenia
umysłowe Bóg rządzi wszystkimi innymi. Ponadto
ponieważ wśród samych stworzeń umysłowych jedne są
wyższe od innych, przez wyższe z nich Bóg rządzi
niższymi. Ponieważ ludzie zajmują w porządku natury
(stworzenia) najniższe miejsce wśród stworzeń
umysłowych, kierowani są przez duchy wyższe, które –
ponieważ ogłaszają ludziom to, co Boże – nazywają się
aniołami, czyli zwiastunami. Również wśród samych
aniołów wyżsi rządzą niższymi, gdyż rozróżniamy w nich
hierarchię, czyli święte władze, poszczególne zaś
hierarchie dzielą się na różne stopnie(...)” św. Tomasz z Akwinu,
Akwinu, Streszczenie
teologii (w: ) św. Tomasz z Akwinu,
Akwinu, Dzieł
Dzieła wybrane, przekl J. Salij,
Salij, Poznań
Poznań 1984r.s.124
Władza w ujęciu bizantyjskim
§ Hierarchia - z gr. hieros – święty i arche –
początek, władza
§ Hierarchia, pojęcie znamienne dla myśli
bizantyjskiej, która nie znając rozdziału władzy
duchowej i świeckiej, samą władzę pojmuje jako
hierarchię – dosłownie jako władzę świętych
§ W okresie wieków średnich ujęcie to zostało
rozpowszechnione także w Europie Zachodniej,
stając się jednym z głównych pojęć ówczesnej
kultury, utożsamiającej porządek z
podporządkowaniem
Władza machiavelli’cznie...
§ Państwo = Książe = Władza
§ „Otóż powiem, że dochodzi się do niej
(władzy – przyp. autora), albo przez
przychylność ludu, albo przez przychylność
możnych. Ponieważ w każdym mieście
istnieją te rozbieżności interesów, które stąd
pochodzą, że lud nie chce poddać się
władzy i uciskowi możnych, a możni pragną
rządzić ludem i uciskać go. (...)”
Machiavelli N., Książę, przeł. Nanke Cz.,PIW, Warszawa 1984r.,s.46
Monteskiusz podzielił władzę...
„Wolność (...) obywatela jest ów spokój ducha,
pochodzący z przeświadczenia o własnym
bezpieczeństwie. Aby istniała ta wolność, trzeba
rządu, przy którym by żaden obywatel nie
potrzebował się lękać drugiego obywatela.
Kiedy w jednej i tej samej osobie lub w jednym i tym
samym ciele władza prawodawcza zespolona jest
z wykonawczą, nie ma wolności; ponieważ można
się lękać, aby ten sam monarcha albo ten sam
senat nie stanowił tyrańskich praw, które będzie
tyrańsko wykonywał (...)”.
Montesquieu Ch., L., O duchu praw, przeł. T. Boy – Żeleński, przejrzał i uzupełnił Sczaniecki M., Warszawa 1957, I.11
Istota władzy w ujęciu socjologicznym
§ Relacja między jednostkami, w której istnieje
prawdopodobieństwo, że jedna z nich przeprowadzi swą wolę
nawet mimo oporu drugiej (Max Weber za Sztompka P., Socjologia, PWN, Warszawa
2002,
2002, s.372)
s.372)
§ Zdolność narzucenia swej woli
(Merton R.K. Sociat Theory and Social Structure,
Structure,
New York, Free Press,
Press, s.426)
§ Kontrola nad działaniem innych
(Persons T., The Social System, New York, Free
Press)
Press)
§ Możliwość podejmowania wiążących decyzji
(Lasswell H.D., Politics;
Politics; Who
Gets What,
What, When and How?,
How?, New York, 1936, Median Books)
Books)
§ Wymuszenie zgodnego ze swoimi intencjami zachowania
innych (Shils E., Constitution of Society,
Society, Chicago 1982, The University of Chicago Press)
Press)
§ Jedno z dwóch dóbr generujących nierówność społeczną. Jest
dla człowieka celem samym w sobie (celem autotelicznym)
oraz stanowi dobro wymienne na inne dobra ekonomiczne
( Sztompka P., Socjologia, PWN, Warszawa 2002,
2002, s.333)
s.333)
Typy władzy według Maxa Webera
§ Władza charyzmatyczna – oparta na
osobowościowych cechach przywódcy, które w
przeświadczeniu podwładnych kształtują daleko idącą siłę
charakteru (lub intelektu) przywódcy
§ Władza racjonalna – oparta na legalnych,
określonych przepisami prawnymi uprawnieniach oraz na
przekonaniu podwładnych do tych uprawnień
§ Władza oparta na tradycyjnych postawach –
wynikająca z uznania podwładnych ukształtowanych przez
tradycję, zwyczajów, autorytetu i prestiżu
władcy/kierującego
Źródło: Januszek H., Sikora J., Socjologia pracy, AE Poznań
Poznań, 2000r., s.121
Władza według marksistów
„Żadna działalność wspólna nie jest możliwa
bez narzucania komuś woli idącej z
zewnątrz, to znaczy bez autorytetu władzy.
(...) Pewien autorytet, niezależnie od tego
kto go użycza, z drugiej strony pewne
podporządkowanie, to rzeczy narzucające
się nam niezależnie od ustroju społecznego”
Engels F., O zasadzie autorytetu. Dzieł
Dzieła wybrane, Warszawa 1949r.,s.599
Istota władzy w ujęciu iustycznym
§ Jest stosunkiem wyznaczającym
zinstytucjonalizowany i ujęty w pewne reguły
tryb podejmowania decyzji wiążących strony
co do podziału lub ochrony dóbr będących
przedmiotem konfliktu
§ Władza opiera się na stwarzaniu sytuacji
przymusowej
§ Władza jest szeroko legitymizowana jeżeli
opiera się na autorytecie
Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa, UAM Poznań, 1994r.,s.34
Politologia o władzy....
§ R. Dahl - Władza jako zdolność decyzyjna
najczęściej jest szeroko rozproszona ( Dahl R., Who Governs?
Governs? New
Haven Conn.:Yale
Conn.:Yale University Press,
Press, 1961)
§ P.Bachrach i M. Baratz – Istota władzy nie leży w
możliwościach uczestniczenia w decyzjach, a w
możliwości określenia , które sprawy powinny się
znaleźć w porządku obrad ciał decyzyjnych. (Bachrach P.
Baratz M.,The
M.,The Two Faces of Power,
Power, American Political Science Review,
Review, 56 – December,
December, 1962, 947947-953)
§ S. Lukes –Istota władzy to możliwość określenia
tego co jest istotne dla innych osób (Lukes S., Power:
Power: A Radical View,
View,
London,
London, Macmillan,
Macmillan, 1974)
§ P. Digeser – Rzeczywista władza polega na
ustalaniu tego co stanowi o tożsamości ludzi. (Digeser P.,
The Fourth Face of Power,
Power, Jurnal of Politics,
Politics, 54 November 1992, 977977-1007)
Główne tendencje zjawiska władzy
§ Tendencja kumulatywna – ściśle związana z
tendencją do wyłączności, prowadzi do prób
bezwzględnego podporządkowania wszelkich przejawów
rzeczywistości. Umożliwia istnienie zamienności ról.
§ Tendencja spolaryzowania – role władcy i
poddanego nie są już zamienne. Sprzyja umacnianiu
poczucia wyjątkowości i nieomylności władającego
Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa, UAM Poznań, 1994r.,s.33
Źródła władzy
§
§
§
§
§
§
§
§
Dostęp do środków.
Dostęp do informacji.
Formalnie nadane uprawnienia.
Umiejętności radzenia sobie w niepewnych
sytuacjach.
Istnienie grup społecznych i struktura organizacji
Prawo i tradycja
Międzypokoleniowa transmisja wartości
Stratyfikacja społeczna
Źródło: Opracowanie własne oraz Chudak B., Władza i polityka w organizacji na przykładzie SP ZOZ – szansa czy zagrożenie rozwoju
organizacji? W: Bartkowiak G., Balewski B., HRM w Polsce. Szanse i zagrożenia, praca w przygotowaniu
Źródła uznania władzy
§ Prestiż społeczny związany z zajmowanym
stanowiskiem lub pełnioną rolą społeczną.
§ Nawyk podwładnych do uznawania władzy
§ Obawa podwładnego, że w razie
nieposłuszeństwa spotka go kara
§ Zaufanie podwładnego oparte na
autorytecie.
Januszek H., Sikora J., Socjologia pracy, AE Poznań
Poznań, 2000r., s.120
Władza w organizacji
§ Wynika z występowania w organizacji
zjawiska kontroli
§ Najczęściej odnosi się do kierowania
zasobami ludzkimi organizacji
§ Władza może podlegać zamianie na wpływy
(gry) polityczne w danej organizacji
Istota gier politycznych w organizacji
Przyczyny podejmowania
gier politycznych
Gry polityczne
Stawianie oporu władzy
Gry opozycyjne
Sprzeciw wobec oporu stawianego władzy
Gry kontropozycyjne
Budowanie bazy dla władzy
Wyrażanie poparcia (wobec przełożonych)
Budowanie sojuszu (z osobami równorzędnymi)
Budowanie imperium (z podwładnymi)
Gry budżetowe (manipulacja środkami)
Gry
profesjonalne
(manipulacja
wiedzą
umiejętnościami)
Gry schlebiające (wobec władz)
Pokonywanie rywali
Gry frontowe i sztabowe
Gry zwalczających się obozów
Wpływanie na zmiany w organizacji
Gry na strategicznych kandydatów
Gry typu „para w gwizdek”
i
Źródło: Shortell M., Kaluzny A.: Podstawy zarządzana opieką zdrowotną. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Kraków 2001,str.295
Polityka w organizacji
dr Błażej Balewski
Polityka potocznie
§ Postępowanie zręczne
§ Postępowanie ostrożne
§ Postępowanie sprytne
(Kopaliń
,s.335)
335)..
Kopaliński W., Sł
Słownik Wyrazó
Wyrazów Obcych, WP,
WP, Warszawa 1985
1985,s.
Istota polityki w ujęciu leksykalnym
§ Działalność władzy państwowej, rządu w dziedzinach
społecznej, gospodarczej, kulturalnej, wojskowej i innych,
dotycząca spraw wewnętrznych państwa lub stosunków z
innymi krajami; działalność grupy społecznej, partii, osoby
mająca zwykle na celu zdobycie i utrzymanie władzy
państwowej; cele i zadania takiej działalności, metody
realizacji tych zadań (Sł
(Słownik ję
języka polskiego, PWN, Warszawa 1981
1981,, t.2,
s.785)
s.785)..
§ M.in.: polityka gospodarcza, rolna, społeczna,handlowa,
przemysłowa, uprawiać politykę, i in. (Słownik ję
języka polskiego, PWN,
Warszawa 1981
1981,, t.2, s.785)
s.785)..
§ Działalność władz państwowych w kształtowaniu stosunków
wewnętrznych w państwie oraz stosunków państwa z
zagranicą (Winiarski B., Polityka gospodarcza, PWN, Warszawa 2001r.,s.16)
§ (gr.) polityká – sprawy państwowe od politês –
obywatel, krajan z polis (Kopaliń
Kopaliński W., Sł
Słownik Wyrazó
Wyrazów Obcych, WP,
WP,
Warszawa 1985
,s.335)
335)..
1985,s.
§ (ang.) politics, policy, diplomacy, goverment. (Podrę
(Podręczny
Słownik polsko,s.500)
500)..
polsko-angielski, WP, Warszawa 1984
1984,s.
§ (ros.) ПΟЛИТИКА (Słownik kieszonkowy polskopolsko-rosyjski, Russkij Jazyk,
Jazyk,
Moskwa, 1978, s.157)
s.157)..
Polityki w ujęciu filozofów klasycznych
§ Arystoteles - „Umiejętność
obywatelska”, którą posiadać
powinien każdy obywatel polis
(Arystoteles,
Polityka z z dodaniem pseudopseudo-arystotelowskiej ekonomiki, przekł
przekł. Piotrowicz L., Warszawa 1964r. I., 1112)
§ Platon – „Umiejętność panowania”,
niedostępna dla każdego obywatela
polis
(Platon, Pań
Państwo z dodatkiem siedmiu ksią
ksiąg Praw , przeł
przeł. Witwicki W.,T.1i2,Warszawa
1958r., V)
Polityka machiavelli’cznie...
„ Musicie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby
prowadzenia walki (polityki - przyp. autora). Jeden
– prawem, drugi- siłą; pierwszy sposób jest ludzki,
drugi zwierzęcy, lecz ponieważ częstokroć
pierwszy nie wystarcza, wypada uciekać się do
drugiego (...) Przeto książę zmuszony umieć
dobrze się posługiwać naturą zwierząt, powinien
spośród nich wziąść za wzór lisa i lwa, albowiem
lew nie umie unikać sideł, a lis bronić się przed
wilkami. Trzeba przeto być lisem, by wiedzieć, co
sidła i lwem by postrach budzić u wilków”
Machiavelli N., Książę, przeł. Nanke Cz.,PIW, Warszawa 1984r.,s.80
Oświeceniowa wizja polityki...
„Przedmiotem filozofii, czyli materią, którą się ona
zajmuje, jest wszelkie ciało (...).
Jednym rodzajem ciał jest to co jest powiązane z
naturą rzeczy i nazywa się ciałem naturalnym;
drugim zaś to co zostało ustanowione wolą ludzką
w umowach i paktach i co się nazywa państwem –
ciałem politycznym. Stąd więc powstają przede
wszystkim dwa działy filozofii, a mianowicie
filozofia natury i filozofia społeczna, która dzieli się
znowu na dwa działy: ten co traktuje o
usposobieniach i obyczajach, nazywa się etyką,
drugi zaś, badający obowiązki obywateli, nazywa
się polityką, czyli po prostu filozofią społeczną(...)”.
Hobbes T.,Elementy filozofa przeł. Znamierowski Cz.., Warszawa 1956, I.1., II
Marksistowska wizja polityki...
„ W istocie nie istnieje jakaś filozofia w ogóle:istnieją
różne filozofie i różne światopoglądy (polityki –
przyp. autora) i zawsze dokonuje się pomiędzy
nimi wyboru. Jak taki wybór następuje? Czy jest
faktem czysto intelektualnym, czy bardziej
złożonym? I czy nie zdarza się i to nierzadko, że
między faktem intelektualnym, a normą
postępowania zachodzi sprzeczność? Który zatem
światopogląd będzie światopoglądem
rzeczywistym: czy ten, który się głosi w formie
logicznej, jako fakt intelektualny, czy też ten, który
wynika z z rzeczywistej działalności każdego
człowieka i w działaniu każdego jest implicite
zawarty? (...)”.
Gramasci A., Wstęp do studiównad filozofią i materializmem historycznymprzeł. Sieroszewska A.., Warszawa 1961, I.
Weberowska wizja polityki
„Dążenie do udziału we władzy lub do
wywierania wpływu na podział władzy, czy
to między państwami, czy też w obrębie
państwa, między grupami ludzi, jakie to
państwo tworzą”
(Max Weber - Polityka jako zawó
zawód i powoł
powołanie, Krakó
Kraków 1998).
Polityka według politologów
§ Podzielanie stanowiska M. Webera
§ Ujmowanie, że polityka to sztuka bycia
wybieranym ( sztuka zdobywania władzy).
( Phillips Shively W., Sztuka prowadzenia badań
badań politycznych, Zysk i SS-ka,
ka, Poznań
Poznań,2001)
Polityka w ujęciu prakseologicznym
Polityka to interwencja, a interweniować,
to brać udział w zdarzeniu przez
wywarcie wpływu na jego tok
impulsu zewnętrznego”
(Kotarbiń
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie,
robocie, Wrocł
Wrocław ,1969r.,s.145. s.150s.150-151i s. 154. )
Polityka według ujęć ekonomicznych
§ Istnienie sankcjonowane jest przez
przedstawicieli wszystkich doktryn
§ Doktryny ekonomiczne odnoszą się w
zróżnicowany sposób do zakresu
prowadzenia polityki
§ Uwaga skupiona jest na polityce
ekonomicznej
Przedmiot i podmiot polityki
§ Podmiotem polityki w ujęciu interdyscyplinarnym
jest nie tylko władza państwowa, lecz także każda
organizacja, grupa społeczna czy nawet osoba
podejmująca działania, których celem jest
wywarcie określonego wpływu na tok spraw
§ Przedmiotem polityki w ujęciu
interdyscyplinarnym jest rodzaj spraw, których
interesująca nas działalność dotyczy
(Winiarski B., Polityka gospodarcza, PWN, Warszawa 2001r.,s.17)
Polityka w organizacji
§ Jako przejaw świadomego działania, którego
podmiotem jest grupa ludzi lub pojedynczy człowiek
a przedmiotem sprawy gospodarczo-społeczne,
jest obecna w każdej organizacji.
§ Najczęściej przejawia się w implikacji szerszej
polityki np.ekonomicznej (gospodarczej i
społecznej) oraz w prowadzeniu wewnętrznej
polityki personalnej, kosztowej itp.)
Dziękuję za uwagę

Władza i polityka w organizacji

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sieć Internet w samokształceniu nauczycieli

Instalacja wod-kan , coi wentylacji - Szpital dob