Pobierz - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Transkrypt
Pobierz - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Charakterystyka odmian ziemniaka i cech zewnętrznych bulw po zbiorze Irena Stypa, Dorota Michałowska Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie 10.09.2015 r. 1 Zagadnienia: charakterystyka odmian (cechy zewnętrzne bulw) • Krajowy Rejestr • Katalog Europejski • krótka analiza struktury odmianowej rynku nasiennego ziemniaka w Polsce 2 Materiał i metody • Dane PIORiN (wielkość reprodukcji odmian) oraz wyniki doświadczeń COBORU i IHAR-PIB (charakterystyka odmian), FAOSTAT. • Metoda porównawczo-opisowa. 3 Badania odrębności, wyrównania i trwałości wytyczne : Międzynarodowego Związku Ochrony Nowych Odmian Roślin (UPOV) Wspólnotowego Urzędu Odmian Roślin (CPVO) 4 Badania odrębności, wyrównania i trwałości c.d. Dwie odmiany uważa się za odrębne, gdy wyraźna (istotna) i stała różnica w cechach stwierdzona jest przynajmniej w jednym miejscu badań Odmianę uznaje się za wyrównaną, gdy zmienność cechy wynikająca z systemu hodowli lub zmienność będąca następstwem zamieszań, mutacji oraz innych przyczyn jest tak mała jak tylko możliwe Odmiana trwała zachowuje swoje charakterystyczne cechy (tzn. pozostaje wierna opisowi) po kolejnych rozmnożeniach (zdefiniowanych przez hodowcę) lub na końcu właściwego dla niej cyklu rozmnożeń 5 6 Manitu 7 Odmiany ziemniaka – Krajowy Rejestr, 2015 r. Krajowy Rejestr został powiększony o 5 nowych odmian ziemniaka: (3 jadalne, 2 skrobiowe: Jurek, Oberon; Bogatka, Malaga; Bohun - HZ Zamarte: Impresja, Widawa Honorata; Lavinia - Europlant VR 808; Eurostar, Eurostar Mondeo – KWS Ignacy, Igor, Boryna, Kaszub; Laskara; Mazur, Szyper - PMHZ Strzekęcin: Magnolia, Mieszko Agrico - Riviera Skreślono 9 odmian (2014): Bartek, Sekwana, Ślęza - HZ; Bursztyn, Ibis, Igor, Promyk, Adam, Bosman; wygasł okres wpisu: Bondeville, Raja – Agrico, Lady Florina – C.Meijer; Ramos, 2013: Karatop, Eugenia, Elanda, Zebra, Żagiel, Niagara, Zeus, Soplica, Redstar, Velox Monsun, Neptun, Umiak Po ostatnich zmianach Krajowy Rejestr liczy 114 odmian ziemniaka: 71 jadalnych; 8 17 przeznaczonych głównie do przetwórstwa spożywczego; 29 skrobiowych Odmiany ziemniaka - Katalog Wspólnotowy – CCA Od 1 maja 2004 r. na terenie naszego kraju mogą być uprawiane również odmiany wpisane do wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych, który tworzą odmiany zarejestrowane w poszczególnych krajach Unii Europejskiej W doborze odmian ziemniaka w krajach Unii Europejskiej dostępnych jest 1527 odmian [Katalog Wspólnotowy – CCA, 2012] (www.europa.eu.int/eurlex/en/index). W Polsce liczba odmian reprodukowanych w tej kategorii wzrosła do 59, 74, 86, 114;.Hermes (142,6 ha), Lady Rosetta (139 →173 ha), Verdi (122→142 ha), Saturna (110 ha), Markies (92,8), Omega (56,7 ha), Albatros (54→81 ha), Taurus (34 →44 ha), ), Gala (46→50 ha), Melody (31 ha←41,6 ), Agata, (28 →32 ha), Riviera (27→46 ha), Primadonna (24), Lilly (22 ha→47 ha), Natascha (21 →28 ha). 9 Rozpoznawanie odmian Przydatnymi przy rozpoznawaniu odmian mogą okazać się cechy gospodarcze: długość okresu wegetacji przydatność użytkowa 10 Długość okresu wegetacji oraz przydatność użytkowa c.d. KRAJOWY REJESTR, 2015 r. BARDZO WCZESNE JADALNE (13), PRZETWÓRSTWO SPOŻYWCZE (2) (do 95 dni wegetacji) 11 ODMIANY POLSKIE ODMIANY ZAGRANICZNE Jadalne - 6 Jadalne - 7 DENAR N IMPRESJA N IRYS JUSTA N LORD N MIŁEK N ARIELLE N BERBER N IMPALA N INGRID N KRASA N VIVIANA N RIVIERA N Przetwórstwo - 2 COURLAN FRESCO N Długość okresu wegetacji oraz przydatność użytkowa c.d. KRAJOWY REJESTR, 2015 r. WCZESNE JADALNE (22), PRZETWÓRSTWO SPOŻYWCZE (4) (96-109 dni wegetacji) 12 ODMIANY POLSKIE ODMIANY ZAGRANICZNE Jadalne - 13 Jadalne - 9 Przetwórstwo - 4 ARUBA N BILA BOHUN N CYPRIAN N ETOLA N GRACJA N GWIAZDA N HUBAL N IGNACY N MAGNOLIA N MICHALINA N OMAN N OWACJA N ALTESSE N ANNABELLE N BELLAROSA N CARRERA N EWELINA N LATONA N ROSALIND N VERONIE N VINETA N AMORA N AUGUSTA N INNOVATOR PA LADY CLAIRE N Długość okresu wegetacji oraz przydatność użytkowa c.d. KRAJOWY REJESTR, 2015 r. ŚREDNIO WCZESNE JADALNE (26), PRZETWÓRSTWO SPOŻYWCZE (10) (110-124 dni wegetacji) ODMIANY POLSKIE 13 ODMIANY ZAGRANICZNE Jadalne -16 Przetwórstwo - 1 Jadalne - 10 Przetwórstwo - 9 AMETYST N BOGATKA N CEKIN N FINEZJA NN GAWIN N IRGA N JUREK N JUTRZENKA N LASKARA N LEGENDA N MALAGA N MAZUR N OBERON N STASIA N TAJFUN N TETYDA N ETIUDA N ALMERA N DALI N DITTA N FOLVA N ORCHESTRA N OTOLIA N ROXANA N SAGITTA N SANTE N SATINA N AGNES N ASTERIX N COURAGE N HONORATA N JURATA N LAVINIA N MARLEN N VICTORIA N VR 808 Długość okresu wegetacji oraz przydatność użytkowa c.d. KRAJOWY REJESTR, 2015 r. ŚREDNIO PÓŹNE JADALNE (9), PRZETWÓRSTWO SPOŻYWCZE (1) (125-139 dni wegetacji) ODMIANY POLSKIE ODMIANY ZAGRANICZNE Jadalne - 4 Jadalne - 5 Przetwórstwo - 1 BRYZA N GUSTAW N SYRENA N ZENIA N CECILE N EUROSTAR N JELLY N MONDEO N ROKO N FIANNA PÓŹNE JADALNE (1) (powyżej 140 dni wegetacji) ODMIANY POLSKIE – 1 ZAGŁOBA N 14 Długość okresu wegetacji oraz przydatność użytkowa c.d. KRAJOWY REJESTR, 2015 r. SKROBIOWE - 26 15 WCZESNE - 1 ŚREDNIO WCZESNE - 12 ŚREDNIO PÓŹNE - PÓŹNE - 10 3 CEDRON N BORYNA N GLADA HARPUN NB JUBILAT N KASZUB N KUBA N MIESZKO N PASAT N SZYPER N RUMPEL N WIDAWA N ZUZANNA N DANUTA N IKAR B PASJA POMORSKA BZURA B GANDAWA N HINGA INWESTOR N JASIA NN KURAS N POKUSA N RUDAWA N SKAWA N SONDA NB Odmiany ziemniaka na główne kierunki użytkowania (jadalne) – o udziale w rynku przekraczającym 0,5% (przyjęte do oceny polowej – 2015 r.) Odmiana/właściciel odmiany – dostawca materiałów nasiennych Vineta Europlant 16 Denar Lord Tajfun Satina Gala Bellarosa Ludmilla Jelly Irga Riviera Gwiazda Carrera Agata Madeleine Owacja Impala Melody HZ Zamarte HZ Zamarte PMHZ Strzekęcino Solana Norika Europlant Solana Europlant PMHZ Strzekęcino Agrico HZ Zamarte HZPC Agrico Agrico PMHZ Strzekęcino Agrico Agriana Udział w rynku, %, 2015 7,8 3,4 3,1 3,1 1,8 1,6 1,5 1,4 1,4 1,3 0,9 0,8 0,7 0,6 0,6 0,6 0,6 0,5 Powierzchnia nasienna, ha, 2015 441,4 190,5 174,9 174,0 101,7 91,4 84,6 81,6 78,1 72,3 64,0 45,8 37,4 36,7 35,5 34,8 33,3 29,4 Odmiany ziemniaka na główne kierunki użytkowania (przetwórstwo spożywcze) – o udziale w rynku przekraczającym 0,5% , (przyjęte do oceny polowej – 2015 r.) Odmiana/ Właściciel odmiany – dostawca materiałów nasiennych Udział w rynku, %,2015 Powierzch nia, ha 2015 Odmiany do przetwórstwa na frytki i chipsy 17 Innovator Lady Rosetta Verdi Albatros Hermes Lady Claire VR 808 Omega Markies Saturna HZPC C. Meijer Solana Norika nie chroniona C. Meijer KVS Europlant Agrico nie chroniona 10,1 3,2 2,8 2,2 2,0 1,7 1,6 1,4 1,3 0,95 571,1 180,6 158,6 125,0 114,4 96,5 91,4 78,5 74,5 53,7 Fresco Agrico 0,9 51,4 Taurus HZPC 0,9 50,5 Odmiany ziemniaka na główne kierunki użytkowania (przetwórstwo skrobiowe) – o udziale w rynku przekraczającym 0,5% , (przyjęte do oceny polowej – 2015 r.) Odmiana/ Właściciel odmiany – dostawca materiałów nasiennych Udział Powierz w rynku, chnia, %, 2015 ha,2015 Odmiany skrobiowe Kuba Glada Zuzanna Skawa Jasia Hinga Jubilat Inwestor Harpun Rudawa Pasat Dominator 18 HZ Zamarte PMHZ Strzekęcin Europlant HZ Zamarte HZ Zamarte PMHZ Strzekęcin PMHZ Strzekęcin PMHZ Strzekęcin PMHZ Strzekęcin HZ Zamarte PMHZ Strzekęcin PHU Karo 2,0 1,8 1,7 1,7 1,4 1,2 1,1 1,0 1,0 0,9 0,7 0,6 113,9 98,9 96,3 95,9 79,7 70,3 64,4 57,6 57,5 49,0 38,7 35,5 Cechy morfologiczne Największą wartość diagnostyczną mają cechy morfologiczne o dużej stałości tzw. cechy rozpoznawcze Do dobrych cech rozpoznawczych (w przypadku bulw)należą: barwa miąższu i skórki bulwy barwa kiełka świetlnego 19 BULWY Dużo trudniej rozpoznać odmianę na podstawie innych cech wyglądu (kształt bulw, głębokość oczek). Kształt bulw w hodowli jest wyrażony indeksem długości do szerokości, do wielkości tego współczynnika wyróżniamy następujące typy: okrągły skrócony (indeks 0,9) okrągły (0,9-1,2):Courlan, Bohun, Etiuda, Bryza, Boryna, Kaszub, Zuzanna, Kuras, Skawa okrągłoowalny (1,3-1,5) 1,5 owalny (1,6-1,7): Impala, Altesse, Aruba, Gracja, Hubal, L. Claire, Latona, Oman, Veronie, Agnes, Asterix, Bartek, Bogatka, Bursztyn, Dali, Ditta, Malaga, Marlen, Mazur, Oberon, Otolia, Raja, Roxana, Sagitta, Tajfun, Victoria, Roko, Syrena, Cedron, Adam, Gandawa, Hinga owalnopodłużny (1,8-2,0): Irys, Innovator, Lady Florina, Almera, Ramos, Cecile 20 podłużny (powyżej 2,0): Annabelle BULWY Regularność zarysu kształtu Cecha odmianowa Głębokość oczek U ziemniaka jadalnego w większości występują płytkie oczka Wygląd skórki W pewnym stopniu zależna od warunków środowiska 21 Regularność zarysu kształtu Regularność Skala/st zarysu kształtu Opis 9 idealna Prawie całkowita jednolitość kształtu Wyraźna przewaga jednego typu kształtu 8 bardzo dobra Może być jedno wcięcie (stolonowe lub wierzchołkowe), o głębokości do 1 mm Wyraźna przewaga jednego lub dwóch sąsiednich typów 7 dobra kształtu. Dopuszczalne jedno wcięcie o głębokości do 2 mm, a drugie do 1,5 mm Mogą być różne typy kształtu, jedno wcięcie do głębokości 6 dość dobra 2,5, drugie do 1,5 mm Mogą być różne typy kształtu, jedno wcięcie do 3 mm, a drugie do 2 mm. Może być łącznie 20% następujących wad: 5 mało regularna lekka wyboistość, wrzecionowatość, niewielka skłonność do deformacji typu gruszkowatego Różne typy kształtu. Jedno wcięcie do 4 mm, drugie do 4 nieregularna 3 mm, 20-50% bulw z wadami wymienionymi dla stopnia piątego. Do 50% bulw nieforemnych z wadami wymienionymi dla 3 nieforemna stopnia piątego Prawie wszystkie bulwy nieforemne, kształt 22 2, 1 zdeformowana zdeformowany lub wybitnie zdeformowany (stopień 1) Regularność zarysu kształtu c.d 8 7 bardzo dobra Wyraźna przewaga jednego typu kształtu Może być jedno wcięcie (stolonowe lub wierzchołkowe), o głębokości do 1 mm Dobra Wyraźna przewaga jednego lub dwóch sąsiednich typów kształtu. Dopuszczalne jedno wcięcie o głębokości do 2 mm, a drugie do 1,5 mm Przykładowe odmiany: (8): Bellini, Colomba,Impala, Ditta, Fianna, Jelly, Natascha, Melody, Primadonna,Volumia (6,5): Cyprian, Ametyst, Courage, Laskara, Bryza 23 Głębokość oczek Stopień 9 0,0 8 do 1,0 7 1,1 – 1,5 6 5 4 3, 2, 1, 24 Opis Głębokość w mm Bardzo płytkie, niewyczuwalne pod palcem Bardzo płytkie Płytkie Średnio płytkie, wymagające 1,6 – 2,5 niewielkich poprawek po (do 3,0 dla mechanicznym obieraniu bulw dużych) 2,6 – 3,0 (do 3,5 dla bulw dużych) 3,1 – 4,0 Średnio głębokie wymagające, dużych poprawek po mechanicznym obieraniu Głębokie powyżej 4.0 Bardzo głębokie, z wyboistością między oczkami Głębokość oczek 8 do 1,0 7 1,1 – 1,5 Bardzo płytkie Płytkie Przykładowe odmiany (8): Bogatka, Colomba, Dali, Ditta, Inova, Malaga, Melody, Mondeo,Saline,Victoria (6,5): Irys, Miłek, Etola, Courage, Gawin, Honorata, Gustaw, Zagłoba (6): Etiuda, Laskara, Bryza 25 Opis wyglądu skórki Stopień 9 Bardzo cienka, gładka, lśniąca 8 Bardzo cienka, gładka z lekkim połyskiem 7 Gładka, może być miejscami matowa, cienka lub delikatnie siatkowana 6 Cienka, przeważnie matowa, delikatnie siatkowana 5 Cienka, matowa na całej powierzchni, delikatnie siatkowana lub lekko chropowata 4 Gruba, matowa, silnie siatkowana lub chropowata, lecz nie popękana 3,2,1 26 Opis skórki Gruba, szorstka, lekko lub silnie popękana BULWY Barwa skórki Większość odmian charakteryzuje się żółtą barwą skórki i jasno żółtym miąższem. czerwona barwa skórki: Flaming, Bellarosa, Rosalind, Oberon, Raja, Redstar, Cecile, Roko, Boryna jasnoczerwona barwa skóki: Irga Courage, Asterix, Do oceny barwy skórki należy przyjąć następujący opis i odpowiadające mu symbole: Symbol 27 opis ż Skórka żółta (nawet gdy obserwowane jest czasami białe zabarwienie spowodowane białą barwą miąższu jr Jasnoróżowa (z różowymi odcieniami) cz Czerwona (o różnej intensywności zabarwienia) n Niebieska ż-cpl: skórka żółta z czerwonymi (różowymi) plamami, ż-co: skórka żółta czerwone oczka 28 Bulwy Barwa miąższu Barwa miąższu – od białej do intensywnie żółtej. Cecha o dużej stabilności i małym stopniu modyfikacji przez środowisko O białym lub kremowym miąższu: Irys, Aruba, Bursztyn, Gustaw, Irga, Roko, Mondeo, Ursus, Etiuda, Jurata, Fianna, Innovator, Boryna, Harpun, Ikar, Jubilat, Pasat, Rumpel, Gandawa, Kaszub, Rudawa, Sonda, Ślęza o żółtym miąższu: Justa, Krasa, Altesse, Augusta, Bellarosa, Etola, Latona, Rosalind, Veronie, Vineta, Bondeville, Ditta, Folva, Igor, Jurek, Lavinia, Raja, Roxana, Satina, Stasia, Tajfun, Victoria, Bryza, Cecile, Jelly, Syrena, Zenia, Zagłoba 29 Bulwy Wielkość Słowny opis odpowiadający następującym ocenom skali: Skala 30 opis 9 Wszystkie bulwy duże 8 Większość bulw bardzo dużych 7 Bulwy duże, sporadycznie bardzo duże 6 Bulwy duże do średnich 5 Bulwy średnie, niewiele bulw małych 4 Bulwy średnie z dużą ilością bulw małych 3 Bulwy małe z niewielką ilością bulw średnich 2, 1 Bulwy małe i bardzo małe Bulwy Wielkość Przykładowe odmiany; Amora, Arielle, Asterix, Bartek, Bellarosa, Bila, Odmiany o Bondeville, Carrera, Cekin, Cyprian, Denar, Eurostar, dużych bulwach (9) Folva, Gwiazda, Gustaw, Impala, Innovator, Latona, Lord, Jelly, Jurek, Jutrzenka, Justa, Laskara, Mazur, Michalina, Mondeo, Orchestra, Owacja, Ramos, Roxana, Sagitta, Stasia, Syrena, Tajfun, Tetyda, Zagłoba Do gotowania i podawania w całości, o małych bulwach (6) 31 Annabelle, Cecile, Jazzy, Lavinia, Regina, Saline Kiełki świetlne Oprócz barwy kwiatu i barwy skórki i miąższu bulwy, cechą o dużej wartości diagnostycznej jest barwa i kształt kiełka świetlnego. Obserwacji można dokonać po podkiełkowaniu bulwy w świetle rozproszonym i pokojowej temperaturze a następnie obserwacji i porównaniu najbardziej charakterystycznych dla każdej odmiany cech kiełków świetlnych (barwa, kształt) . 32 33 Charakterystyka morfologicznych cech rozpoznawczych jadalnych odmian ziemniaka Odmiana Vineta Lord Denar Satina Tajfun Jelly Owacja Bellarosa Primadonna Arielle Irga 34 Charakterystyka cech morfologicznych ziemniaka (bulwy) bulwy kształt głębokość, kolor skórki kolor gładkość (kolor oczek) miąższu skórki oow oow oow oow ow ow oow oow oow-ow ow oow 7 7 7 7,5 7 7,5 7 7 7 7 7 ż ż ż ż ż ż ż cz ż ż jcz ż jż jż ż ż ż jż ż cż jż kr śr . chr. gładka gładka śr.gładka śr.gładka b.gładka śr . chr. chr. gładka gładka gładka Barwa podstawy kiełków świetlnych czerw.fiolet. zielona zielona c.nieb.fiolet czerw.fiolet. czerw.fiolet. czerw.fiolet. czerw.fiolet. czerw.fiolet. czerw.fiolet. c.czerw.fiolet. Charakterystyka morfologicznych cech rozpoznawczych odmian ziemniaka przydatnych dla przetwórstwa spożywczego Odmiana Innovator Hermes Saturna Lady Rosetta 35 Charakterystyka cech morfologicznych ziemniaka (bulwy) bulwy kształt głębokość, kolor kolor gładkość (kolor oczek) skórki miąższu skórki owp oow oow o 7,5 6 6,5 6,5 russet ż ż cz kr jż jż jż chr. śr chr. śr.gładka śr.gładka Barwa podstawy kiełków świetlnych j.czerw.fiolet. j.czerw.fiolet. j.czerw.fiolet. j.czerw.fiolet. Charakterystyka morfologicznych cech rozpoznawczych skrobiowych odmian ziemniaka Charakterystyka cech morfologicznych ziemniaka (bulwy) Odmian a Jasia Skawa Kuba 36 Barwa podstawy bulwy kształ głębokoś kolo kolor kiełków świetlnych t ć, (kolor r miąższ oczek) skór u ki oow 6 ż jż j.czerw.fiolet. o 6,5 ż jż nieb.fiolet. oow 6,5 ż ż czerw.fiolet. Cech opisowe zawarte w metodyce UPOV lub metodyce krajowej Opis odmiany Variety description Gatunek: Ziemniak Species: Potato Odmiana: nazwa Variety Nr Nr Cecha UPOV kraj. Określenie 1 2 3 4 1 2 3 4 mały do średniego jajowaty czerwonofioletowe silna 4 2 1 7 5 6 7 8 9 10 11 37 12 5 6 7 8 9 10 11 12 silne mały do średniego średni słaba średnie średnia średnie krótkie 7 4 5 3 5 3 3 3 Kiełek świetlny: wielkość -kształt - zabarwienie antocyjanowe podstawy -intensywność zabarwienia antocyjanowego podstawy -owłosienie podstawy - wielkość wierzchołka - układ wierzchołka - intensywność zabarwienia -owłosienie wierzchołka - liczba korzonków -wystawanie przetchlinek -długość bocznych pędów Ocena Cech opisowe zawarte w metodyce UPOV lub metodyce krajowej c.d Nr Nr UPOV kraj. 45 46 47 46 48 47 48 49 50 49 50 51 52 38 Cecha Bulwa: kształt -głębokość oczek -powierzchnia skórki -barwa skórki -barwa oczek -barwa miąższu -antocjanowe zabarwienie skórki pod wpływem światła Określenie podłużnoowalny bardzo płytkie do płytkich gładka żółta żółta żółta średnie Ocena 4 7 7 1 1 1 5 Przydatnymi przy opisie i rozpoznawaniu odmian mogą się okazać również cechy gospodarcze takie jak, plenność, zawartość skrobi i suchej masy, właściwości kulinarne, odporność na patogeny powodujące choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne oraz odporność na szkodniki. Wartość cech gospodarczych zależy zarówno od czynników genetycznych, jak i warunków wzrostu, rozwoju i wielu innych czynników zewnętrznych. 39 Najszybciej możemy zastosować metodę elektroforezy, polegającą na rozdzieleniu mieszaniny białek w polu elektrycznym na frakcje. Jest stwierdzone, że każda odmiana ziemniaka charakteryzuje się specyficznym dla niej składem białek w bulwach. 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Dziękuję 51
Podobne dokumenty
Pobierz - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
ha (17,8%) całkowitej powierzchni uprawy ziemniaka w Polsce, w porównaniu z rokiem 2013. Zwiększa się natomiast liczba odmian reprodukowanych i przekracza liczbę odmian zarejestrowanych o przeszło ...
Bardziej szczegółowo