Wyniki badań biegłości w kierunku BSE

WYNIKI BADAŃ BIEGŁOŚCI W KIERUNKU BSE
lipiec 2009
Mirosław P. Polak
Zakład Wirusologii, Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy
Krajowe Laboratorium Referencyjne (KRL) dla zwierzęcych chorób prionowych
mieszczące się w Zakładzie Wirusologii, od 6 lat bierze udział w badaniach
biegłości/porównawczych z zakresu BSE, trzęsawki i CWD organizowanych przez
Wspólnotowe Laboratorium Referencyjne (WLR), mieszczące się w VLA Weybridge, UK.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z 22 maja 2001 r.
ustanawiające przepisy w zakresie zapobiegania, zwalczania oraz likwidacji określonych
pasażowalnych gąbczastych encefalopatii (TSEs), definiuje zadania krajowych laboratoriów
referencyjnych w Aneksie X, rozdział A. Jednym z nich jest udział w badaniach
biegłości/porównawczych oraz organizowanie takich badań dla laboratoriów regionalnych.
Badania biegłości służą ocenie kompetencji laboratoriów diagnostycznych. Ten
element działalności referencyjnej jest szczególnie istotny w przypadku krajów wolnych od
chorób prionowych zwierząt. Doświadczenie zdobyte w trakcie analizy próbek dodatnich
przesyłanych w ramach badań biegłości jest bardzo przydatne w późniejszym potwierdzaniu
wyników dodatnich badań. KLR uczestniczy w testach porównawczych od 2003 r. W ciągu
roku WLR organizuje 6 cykli badań obejmujących: diagnostykę BSE, trzęsawki i CWD
szybkim testem, badania potwierdzające w kierunku BSE i trzęsawki testem immunoblot oraz
badanie różnicujące BSE i trzęsawkę w pogłowiu małych przeżuwaczy testem hybrydowy
western-blot. Oceniana jest zdolność do wykrycia danym testem kodowanych próbek
dodatnich jako dodatnie (czułość diagnostyczna) oraz próbek ujemnych jako ujemne
(specyficzność diagnostyczna). Najczęściej wysyłane jest 5-8 próbek dla jednego kierunku
badania. Uzyskanie odmiennego od zakładanego wyniku badania, nawet dla jednej próbki,
skutkuje zakazem wykonywania takich badań przez laboratorium do momentu, gdy powtórne
badanie wykaże pełną zgodność wyników uzyskanych z wynikami oczekiwanymi. Do tego
czasu próbki do badań potwierdzających kierowane do danego KLR muszą być przesyłane do
innego KLR (które uzyskało zadowalający wynik w badaniu biegłości dla danej metody) lub
do WLR.
W lipcu br. zorganizowane zostały dwa badania biegłości z zakresu diagnostyki BSE:
szybkim testem oraz metodą potwierdzającą (test immunoblot). W pierwszym i drugim
badaniu wzięło udział odpowiednio 27 i 25 krajowych laboratoriów referencyjnych. W
badaniu szybkim testem zastosowano 5 z 9 dopuszczonych do badań testów. Wśród siedmiu
kodowanych próbek jedna była ujemna a pozostałe dodatnie w kierunku BSE. O ile we
wcześniejszych badaniach oceniano tylko, czy próbka jest dodatnia czy ujemna, obecnie
wskazane było (choć nieobligatoryjnie) określenie w przypadku próbek dodatnich czy są one:
silnie dodatnie, średnio dodatnie lub słabo dodatnie, choć inna od zakładanej interpretacja
wyniku dodatniego (np. słabo dodatnia zamiast oczekiwanej średnio dodatniej) nie
dyskredytowała zdolności diagnostycznych (kompetencji) danego laboratorium. Ponieważ
badanie szybkim testem jest badaniem jakościowym, podanie stopnia nasilenia wyniku
dodatniego jest sprawą umowną i wymaga pewnego doświadczenia. Tylko jedno z 27
laboratoriów uzyskało wynik niezgodny dla próbki ujemnej (ocenionej jako słabo dodatnia) i
zawieszona została jego działalność do uzyskania zadowalających wyników dodatkowego
badania biegłości. Jednakże wśród pozostałych laboratoriów, z których tylko 14 (52%
laboratoriów uczestniczących w ocenie) podjęło się oceny nasilenia sygnału dodatniego,
zauważono pewne rozbieżności w interpretacji uzyskanych wyników. Obydwie próbki silnie
dodatnie zostały prawidłowo ocenione jako silnie dodatnie przez 14 laboratoriów (100%
zgodność). W przypadku 2 próbek średnio dodatnich wyniki zgodne otrzymano w 10 oraz 11
laboratoriach (71% i 78% zgodności). Natomiast dla 2 próbek słabo dodatnich 7 i 13
laboratoriów uzyskało wyniki oczekiwane (50% i 93% zgodności). Nasze laboratorium
uzyskało 100% zgodność dla wszystkich próbek.
Poniżej przedstawiony jest wynik badania tych próbek (w powtórzeniu) szybkim
testem Prionics Check WB przez nasze laboratorium wraz z interpretacją uzyskanych
wyników.
K
S+ve
1
1
2
-ve
2
3
M+ve
3
S+ve
4
4
5
W+ve
5
W+ve
6
6
M+ve
7
7
K
S+ve
M+ve
W+ve
-ve
kontrola testu
silnie dodatnia
średnio dodatnia
słabo dodatnia
ujemna
W badaniu potwierdzającym testem immunoblot uczestniczyło 25 laboratoriów.
Badano 5 próbek (2 ujemne, 1 słabo dodatnia, jedna średnio dodatnia i 1 silnie dodatnia).
Podobnie jak w ocenie szybkich testów, tylko jedno laboratorium uzyskało wynik niezgodny
dla próbki ujemnej (ocenionej jako słabo dodatnia), choć było to inne laboratorium niż to
podane wcześniej. Pozostałe laboratoria uzyskały 100% specyficzność diagnostyczną. Także
próbka silnie dodatnia została prawidłowo rozpoznana przez wszystkie laboratoria
różnicujące natężenie sygnału dodatniego (14). Najwięcej kłopotów sprawiła próbka słabo
dodatnia. Wśród 14 laboratoriów, 7 oceniło ją prawidłowo jako słabo dodatnia (50%), 5
oceniło jako średnio dodatnia (36%, w tym nasze laboratorium), a dwa laboratoria (14%)
uznało sygnał za silnie dodatni. Poniżej przedstawiony jest wynik badania tych próbek testem
immunoblot przez nasze laboratorium (wyniki uzyskane) wraz z oczekiwaną interpretacją.
Próbki badano w duplikacie (kontrole własne: K1+ kontrola słabo dodatnia; K2+ kontrola
średnio dodatnia; K- kontrola ujemna)
M+ve
S+ve
1 1
S+ve
S+ve
2 2
-ve
-ve
3 3
W+ve
M+ve
4 4
-ve
-ve
5 5
K1+ K2+ K- K-
wyniki oczekiwane
wyniki uzyskane
S+ve
M+ve
W+ve
-ve
silnie dodatnia
średnio dodatnia
słabo dodatnia
ujemna