Sprawozdanie merytoryczne - Towarzystwo im. Edyty Stein

TOWARZYSTWO IM. EDYTY STEIN
UL. NOWOWIEJSKA 38, PL 50-315 WROCŁAW
Tel/Fax (+48) 71 3720977
Internet: www.edytastein.org.pl e-mail: [email protected]
BZ WBK S.A. V we Wrocławiu 10 1090 1522 0000 0000 5201 9039
NIP 898-17-50-620
REGON 005925151
KRS 0000104536
INFORMACJE O TOWARZYSTWIE IM. EDYTY STEIN
I DOMU EDYTY STEIN WE WROCŁAWIU
NAZWA ORGANIZACJI:
ADRES:
NAJWAŻNIEJSZE CELE
Towarzystwo im. Edyty Stein
ul. Nowowiejska 38
PL 50-315 Wrocław
1. Badanie i propagowanie intelektualnego, duchowego
i literackiego dorobku Edyty Stein, jak również
troska o jej Dom rodzinny we Wrocławiu.
2. Działanie na rzecz pojednania polsko-niemieckiego i
dialogu chrześcijańsko-judaistycznego.
3. Praca na rzecz kulturalnego, obywatelskiego i
ekologicznego rozwoju Śląska, jako historycznego
miejsca spotkania i pomostu między różnymi
kręgami kulturowymi.
Edyta Stein – Patronka pojednania polsko-niemieckiego i dialogu chrześcijańskojudaistycznego
Towarzystwo im. Edyty Stein powstało w grudniu 1989 jako pierwsze zarejestrowane
stowarzyszenie na Dolnym Śląsku pod rządami nowej ustawy o stowarzyszeniach z kwietnia 1989
roku. W listopadzie 2004 Towarzystwu został przyznany status organizacji pożytku publicznego.
Celami Towarzystwa są dialog chrześcijańsko-judaistyczny i pojednanie polsko-niemieckie.
Inspiracją dla założycieli była postać Edyty Stein, z jej niezwykłym dorobkiem filozoficznym i
duchowym oraz przykładem życia.
Edyta Stein urodziła się we Wrocławiu w roku 1891 w żydowskiej rodzinie. W latach
1911-13 studiowała na Wrocławskim Uniwersytecie psychologię, germanistykę i filozofię. W
1913 roku przeniosła się do Getyngi, aby kontynuować swoje studia u Edmund Husserla, twórcy
fenomenologii. W 1916 roku obroniła pracę doktorską „O problemie wczucia”, jednak jej dalsza
kariera naukowa była dla niej, jako kobiety, zamknięta.
W roku 1922 przyjęła chrzest w Kościele katolickim i następnie pracowała w Speyer jako
nauczycielka, a od 1931 roku w Münster jako wykładowca w tamtejszym Instytucie
Pedagogicznym. Po przejęciu władzy przez Hitlera musiała jednakże z tej pracy zrezygnować i
wstąpiła do kolońskiego Karmelu. Po listopadowych pogromach 1938 roku przeniosła się do Echt
w Holandii. Tam została aresztowana w sierpniu 1942, a następnie przetransportowana do
Auschwitz, gdzie zginęła w komorze gazowej.
Kościół katolicki otacza Edytę Stein szczególną czcią – 11 października 1998 roku została
przez papieża Jana Pawła Paul II ogłoszona Świętą, zaś w roku następnym – Patronką Europy.
Dom Edyty Stein jako Centrum Dialog Kultur
„Dom Edyty Stein“ we Wrocławiu przy ul. Nowowiejskiej 38, powstało około roku 1890
trzypiętrowa kamienica. Matka Edyty – Augusta Stein – kupiła ten dom w roku 1910. Do roku
1938 pozostawał on w posiadaniu rodziny, kiedy to, w ramach „aryzacji mienia żydowskiego”
został przekazany mistrzowi murarskiemu Oskarowi Jandelowi. Towarzystwo im. Edyty Stein od
początku powstania 1989 roku czyniło starania o przejęcie Domu. W 1992 roku, w 50. rocznicę
śmierci Edyty Stein, została odsłonięta tablica pamiątkowa w języku polskim, niemieckimi
hebrajskim. Od 5 października 1995 Towarzystwo im. Edyty Stein jest właścicielem Domu, który
w międzyczasie został staraniem Towarzystwa wpisany do rejestru zabytków.
Dzięki finansowemu wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej mogły w 1996
roku rozpocząć się prace remontowe i renowacyjne. W ich trakcie dobudowano także jedno piętro
– dzięki temu uzyskano dodatkowe pokoje gościnne i pomieszczenia biurowe.
Pomimo tego, iż prace renowacyjne jeszcze trwają, Towarzystwo im. Edyty Stein już
wprowadza w życie ideę stworzenia w Domu rodzinnym Patronki Europy „Centrum Dialogu
Kultur”. Od kilku już lat Dom służy jako MIEJSCE SPOTKAŃ dla ludzi, którzy są
zainteresowani Śląskiem i jego historią, kontaktami międzynarodowymi, jak również wymianą
kulturalną i naukową. W domu odbywają się wymiany młodzieżowe, kursy językowe, wykłady,
konferencje naukowe, warsztaty i wystawy, mające coraz szersze grono odbiorców. Oprócz
działania na rzecz dialogu polsko-niemieckiego, bardzo ważne są dla nas również kontakty z
Czechami i Izraelem.
Jednocześnie Dom stał się ważnym MIEJSCEM PAMIĘCI o Edycie Stein. na I piętrze
znajduje się wystawa, dzięki której odwiedzający mogą dowiedzieć się o życiu i twórczości Edyty
Stein.
Od maja 2005 dzięki „Piwnicy Kulturalnej“ Towarzystwo dysponuje kolejnym miejscem,
ktore tym razem szczególnie jest nastawione na pracę z młodzieżą. Od chwili otwarcia
organizowane są tutaj Koncerty, wystawy, dyskusje oraz wieczory filmowe, mające na celu
przyciągnięcie młodej publiczności.
PRACA PROGRAMOWA w Domu Edyty Stein służy wspieraniu dialogu kulturalnego i
spotkań międzynarodowych. Można ją podzielić na kilka następujących działów: „Praca z
językiem“, „Historia i Pamięć“, „Nauka i Dialog“, „Wydarzenia Kulturalne i Sztuki Piękne“, a
także „Spotkania Międzynarodowe“.
W dziale Praca z językiem organizowane są z jednej strony kursy języka niemieckiego dla
dzieci – ta oferta dotyczy przede wszystkim dzieci z biedniejszych rodzin, mieszkających w
pobliżu Domu Edyty Stein. Dzięki zastosowaniu kreatywnych metod uczą się one poprzez zabawę
obcego języka. Z drugiej strony Towarzystwo organizuje 2 razy do roku Kurs Tandemowy dla
multiplikatorów i pedagogów polsko-niemieckiej wymiany młodzieżowej. W trakcie kursu Polacy
i Niemcy spędzają ze sobą w tygodnie i uczą się języka swojego sąsiada.
Projekty w dziale Historia i Pamięć koncentrują się na niezwykłej historii miasta
Wrocławia i Śląska, a także na różnych aspektach polsko-niemiecko-żydowskiej przeszłości.
Temu służyło między innymi zorganizowane latem 2005 roku polsko-niemiecko-izraelskie
spotkanie zatytułowane „Żydowskie Ślady we Wrocławiu i Opolu“. Uczestnicy spędzili 2
tygodnie w poszukiwaniu śladów żydowskiej przeszłości w obu śląskich miastach, a także
wykonywali prace porządkowe na żydowskim cmentarzu w Opolu.
W ramach projektu „Narodowy socjalizm i ruch oporu we Wrocławiu“ (październik
2004- październik 2005) studenci i wolontariusze z różnych krajów rekonstruowali historię
Wrocławia z lat 1933-1945. Poprzez niemal całkowitą wymianę ludności w 1945 roku zniknęła
całkowicie pamięć o lokalnym funkcjonowaniu narodowo-socjalistycznej dyktatury i formach
oporu. Dzięki temu projektowi mogła powrócić do miasta wiedza o tych zdarzeniach. Grupa
badała archiwa, analizowała gazety i dokumenty, przeprowadzała wywiady ze świadkami czasu,
którzy przeżyli narodowy socjalizm we Wrocławiu. Efektami projektu będą wystawa i strona
internetowa.
Prezes – Arkadiusz Hojny, Wiceprezesi - Renata Bardzik-Miłosz, Ks. Jerzy Witek, Sekretarz - Maria Jaremczak,
Skarbnik - Małgorzata Sajkiewicz, Członkowie – Paulina Hojny, dr Marian Łukaszewicz, Wojciech Kalociński, Stanisław Morelowski.
2
W centrum projektu filmowego „Sprawiedliwi wśród narodów świata“ były koleje losu
Polaków, którzy podczas II Wojny Światowej ratowali Żydów przed prześladowaniami, a po
wojnie zostali wyróżnieni przez państwo Izrael odznaczeniem „Sprawiedliwi wśród narodów
świata“. Pod przewodnictwem profesjonalnego reżysera grupa 5 młodych ludzi zrealizowała film,
który opowiada o przeżyciach 4 świadków. Będzie on następnie służył do pracy pedagogicznej z
historią dla szkół i grup młodzieżowych.
Punktem ciężkości w dziale „Nauka i Dialog“ są comiesięczne wykłady dotyczące życia i
twórczości Edyty Stein. Jako wykładowcy zapraszani są naukowcy z różnych dziedzin.
Regularnie Towarzystwo organizuje ponadto międzynarodowe konferencje naukowe. W
grudniu 2004 w Domu Edyty Stein spotkali się naukowcy z Polski i Niemiec z okazji 15-lecia
Towarzystwo im. Edyty Stein, aby dyskutować o „Europejskim wymiarze dziedzictwa Edyty
Stein“. Efektem konferencji była publikacja, która ukazała się latem 2005 pod tym samym
tytułem, zawierająca teksty wykładów.
Wspólnie z Instytutem Germanistyki Uniwersytetu Wrocławskiego Towarzystwo im.
Edyty Stein zorganizowało w październiku 2005 międzynarodowe sympozjum „Transitraum
Deutsch – kultura i literatura w dobie transnarodowej“, w której wzięli udział naukowcy z
całej Europy i Ameryki Północnej. W centrum obrad była twórczość literacka
niemieckojęzycznych autorów imigracyjnych.
Dzięki powstaniu polskojęzycznej wersji wystawy „Sudety – kraina, której już nie ma“
(otwarcie 26. października 2005), która została przygotowana przez czeską inicjatywę
obywatelską Antikomplex, pragnie Towarzystwo wnieść swój wkład w dialog polsko-czeskoniemiecki i podkreślić, iż historyczny rozwój Śląska był również kształtowany poprzez wielorakie
kontakty i relacje z Czechami.
W dziale „Wydarzenia Kulturalne i Sztuki Piękne“ organizowane są różnorodne
mniejsze imprezy, które w szczególności mają za zadanie przyciągać młodych twórców i
inicjatywy kulturalne z Wrocławia. W roku 2005 2 prestiżowe projekty przyciągnęły do Domu
międzynarodowych gości. W ramach 12-dniowego polsko-niemiecko-francuskiego Rajdu
Kulturalnego „Tridem 2005 Paris-Berlin-Warszawa“ ponad 100 młodych Polaków. Niemców i
Francuzów odwiedziło miejsca znaczące dla europejskiej kultury. W Domu Edyty Stein został
został dla nich zorganizowany program kulturalny reprezentujący Wrocław. Młodzi artyści,
muzycy i twórcy filmowi zostali zaproszeni, aby przedstawili swoje dzieła. Dzięki temu
uczestnicy rajdu otrzymali wgląd w żywą twórczą i kulturalną scenę Wrocławia.
W październiku 2005, w ramach „Międzynarodowego Festiwalu MitOst“ spotkało się
we Wrocławiu ponad czterystu uczestników ze wszystkich krajów Europy Środkowej i
Wschodnie, aby rozmawiać o projektach przekraczających różnorakie granice, a także aby się
kształcić pod w metodach zaangażowania obywatelskiego. Towarzystwo im. Edyty Stein wzięło
na siebie zorganizowanie programu kulturalnego, składającego się z koncertów, wystaw,
wykładów i dyskusji.
W całej pracy programowej Towarzystwa im. Edyty Stein i Domu Edyty Stein
najważniejszą rolę odgrywa idea „Spotkań Międzynarodowych“. Oprócz corocznie
organizowanych licznych wymian polsko-niemieckich, koncentrujemy się coraz częściej na
spotkaniach trójnarodowych – podczas których młodzież z Polski i Niemiec spotyka się ze swoimi
rówieśnikami z Izraela i Ukrainy.
Prezes – Arkadiusz Hojny, Wiceprezesi - Renata Bardzik-Miłosz, Ks. Jerzy Witek, Sekretarz - Maria Jaremczak,
Skarbnik - Małgorzata Sajkiewicz, Członkowie – Paulina Hojny, dr Marian Łukaszewicz, Wojciech Kalociński, Stanisław Morelowski.
3