Kazimierz ZARĘBSKI, Jan ZAWIŚLAK, Sebastian GÓRA Wyniki

Transkrypt

WARSZTATY 2005 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie
Materiały Symp. str. 81 – 91
Kazimierz ZARĘBSKI, Jan ZAWIŚLAK, Sebastian GÓRA
Pomiar-GIG Sp. z o.o., Lublin
Wyniki monitoringu hydrogeologicznego jako dane wyjściowe
w planowaniu zagospodarowania powierzchni obszaru górniczego
„Puchaczów IV”
Streszczenie
W artykule przedstawiono metodykę rozpoznania warunków hydrogeologicznych przypowierzchniowych warstw czwartorzędu których budowa geologiczna decyduje o warunkach
tworzenia się zalewisk poeksploatacyjnych. Nakreślono obraz kształtowania się zalewisk na
terenie obszaru górniczego do roku 2015. Przedstawiono propozycje zagospodarowania terenu,
w tym koncepcje budowy obiektów hydrotechnicznych oparte na wynikach badań hydrogeologicznych.
1. Wstęp
Skutki oddziaływania eksploatacji podziemnej złóż obserwowane na powierzchni terenu
zależą w znacznym stopniu od przyjętych rozwiązań technologicznych /system eksploatacji/,
od warunków naturalnych /ukształtowanie terenu, uwarunkowania hydrogeologiczne/
oraz od stosowanych na powierzchni terenu zabiegów technicznych zwalczających
wymienione skutki eksploatacji /systemy odwadniania/. Planowanie zagospodarowania
powierzchni poeksploatacyjnej jest więc ułatwione o tyle, o ile warunki hydrogeologiczne
aktualne i prognozowane, które są głównym czynnikiem wpływającym na powstawanie
zalewisk, zostały poprawnie rozpoznane i prawidłowo ekstrapolowane w zmieniających się
warunkach geomorfologicznych (Zarębski i in. 2000, 2003).
Trudno przewidywalne elementy procesu oddziaływania eksploatacji na powierzchnię to
głównie:
− zmiany systemu i zasięgu eksploatacji i odwadniania w stosunku do wcześniejszych
założeń,
− ekstremalne zmiany naturalnych warunków klimatycznych w stosunku do warunków
przeciętnych.
W artykule przedstawiono formowanie się nowych, wywołanych eksploatacją zmienionych
warunków hydrogeologicznych na obszarze kopalni w Bogdance (rys. 1.1 i 1.2).
W oparciu o prowadzone obserwacje zmian zasięgu osiadań terenu wywołanego podziemną
eksploatacją złóż węgla kamiennego oraz na podstawie pomiarów zwierciadła wód I-ego piętra
wodonośnego przedstawiono prognozę kształtowania się zalewisk dla horyzontu czasowego
2015 r. (Zarębski i Zawiślak 2003), tj. po wybraniu pokładów 382 i 385/2.
81
K. ZARĘBSKI, J. ZAWIŚLAK, S. GÓRA – Wyniki monitoringu hydrogeologicznego ...
_______________________________________________________________
Rys. 1.1. Schemat obiegu wód powierzchniowych i podziemnych w rejonie kopalni w Bogdance
Fig. 1.1. Scheme of surface and underground water circulation on Bogdanka Coal Mine area
Należy zaznaczyć, że rozwój deformacji i powstawanie dalszych obniżeń powierzchni od
roku 2015 aż do zakończenia eksploatacji stanowi odrębną jakościowo i ilościowo grupę
zagadnień.
2. Badania terenowe dla rozpoznania zmienności warunków hydrogeologicznych
Warunki hydrogeologiczne formowane są zawsze przez następujące równorzędne czynniki:
− budowę geologiczną i związaną z nią genetycznie geomorfologię obszaru,
− warunki klimatyczne aktualne; ważne są jednak również warunki paleoklimatyczne, które
formowały reżim głębszych wód podziemnych.
Poprawna ocena budowy geologicznej i oddziaływań klimatu na stany zwierciadła wód
podziemnych w zmieniającej się morfologii obszaru, gwarantują najlepszą ocenę ostatecznych
skutków wpływu eksploatacji na powierzchnię terenu. Poszczególne grupy zagadnień, które
były obiektem badań w LZW dla sformowania takiej oceny omówiono niżej.
Wiercenia głębokie (1000 – 1800 m p.p.t.), pozwalały rozpoznać budowę geologiczną
karbonu i zasoby złóż węgli. Obiektem badań były: wody głębinowe pośrednio związane
z powierzchnią lub izolowane od powierzchni głębsze piętra wodonośne oraz wody wgłębne
z niższych partii piętra czwartorzędowo – kredowego, praktycznie kredy górnej. Głębokie
piezometry (dostosowane wymienione odwierty) monitorują oddziaływanie kopalni na wody
głębinowe i wgłębne.
Wiercenia specjalne badawcze w nadkładzie karbonu (jura i kreda) i w stropowych
utworach karbonu, obejmowały specjalne otwory hydrogeologiczne, za pomocą których
____________________________________________________________________________
82
rozpoznano wielkość dopływów z I-ego (kreda górna) i II-ego (kreda środkowa, jura i strop
karbonu) z kompleksu wodonośnego. Jedynie otwór BPB-1 w północnej części O.G
„Puchaczów”, ma rozpoznane 100% profilu do stropu karbonu, w tym wykonane badania tzw.
kredy nieprzepuszczalnej oraz badania zróżnicowania wysokości naporów w warstwach
wodonośnych I-ego piętra wodonośnego (Zarębski i in. 1993, 1994).
Rys. 1.2. Zalewiska poeksploatacyjne na terenie obszaru górniczego „Puchaczów IV” w roku 2015
Fig. 1.2. Prediction of post-mining over-flow land range on “Puchaczów IV” mine area in 2015
Wiercenia hydrogeologiczne dla celów monitoringu (piezometry płytkie do 20 m
i studnie wiercone); lokalizowane wokół obiektów powierzchniowych lub w celu ujęcia wód
I-ego piętra wodonośnego. Przedmiotem badań są tutaj wody gruntowe i wgłębne
83
_______________________________________________________________
(czwartorzęd, niekiedy strop kredy). Należy wspomnieć o spotykanych jeszcze piezometrach
instalowanych ręcznie do 3 – 5 m p.p.t. ujmujących wody gruntowe a niekiedy przypowierzchniowe (płytkie wody gruntowe zwane czasem płytkimi wodami podziemnymi). Piezometry
płytkie ujmujące wody gruntowe i przypowierzchniowe są obiektem badań wykorzystywanych
bezpośrednio dla celów projektowych i opracowań ekologicznych. Wieloletni monitoring
zapewnia dużą ilość danych do interpretacji i symulacji zróżnicowania warunków naturalnych.
Prospekcja geofizyczna (sondowania elektryczne i geotermiczne) realizowane w północnej
części Centralnego Rejonu Węglowego w celu rozpoznania rzeźby podłoża czwartorzędu
(stropu kredy), rozprzestrzeniania warstw izolujących i wodonośnych w czwartorzędzie oraz
stref descenzji i ascenzji wód – pionowych strumieni przy krawędziach dolinnych i oknach
hydrogeologicznych. Badania te wniosły wiele informacji n/t położenia stref wymiany
bezpośredniej i pośredniej wód przypowierzchniowych, gruntowych i wgłębnych.
Kartowanie hydrogeologiczne pierwszej warstwy wodonośnej czwartorzędowej polegające
na pomiarach hydrogeologicznych studni gospodarskich, wierceniach badawczych ręcznych
dla rozpoznania litologii tej warstwy i jej podłoża. Wyniki wierceń i pomiarów opracowano dla
niektórych części obszaru górniczego w skali 1:10000. Celem badań była interpretacja
zmienionych osiadaniami warunków hydrogeologicznych – określenia nowych działów
wodnych i stref drenażu płytkich wód podziemnych (gruntowych i przypowierzchniowych) dla
projektowania nowego i korekty starszego systemu rowów melioracyjnych oraz rozpoznanie
zmienionych warunków hydrogeochemicznych.
Pomiary geodezyjne; niwelacja punktów geodezyjnych (reperów) rozmieszczonych
w granicach terenu górniczego wykonywana jest regularnie przez służby miernicze kopalni.
Wyniki pomiarów obniżeń przedstawiane są na mapach w skali 1 : 10 000. W tej samej skali
wartości obniżeń 0,5; 1,0; 1,5; 2,0; 2,5 m przedstawione są w prognozach docelowych 2015 r.
3. Interpretacja skutków eksploatacji w świetle wyników badań poszczególnych systemów
monitorujących
Syntezę budowy geologicznej i badań hydrogeologicznych głębszych pięter wodonośnych
zawierają:
− z wierceń głębokich; dokumentacje geologiczne złóż poszczególnych obszarów badań
z częścią hydrogeologiczną, uaktualniana dokumentacja hydrogeologiczna kopalni, dokumentacje otworów specjalnych tzw. otworowe oraz dokumentacje monitoringu prowadzonego piezometrami głębokimi, sporządzone okresowo (2 – 4 razy w roku) relacjonują
głównie rozwój leja depresji w obrębie II-ego kompleksu wodonośnego i w karbonie,
a w mniejszym stopniu (lokalnie) w dewonie i kredzie górnej,
− z wierceń hydrogeologicznych dla celów monitoringu; dokumentacje (sprawozdania)
z wyników wiercenia i równoległych badań oraz periodycznie sporządzane dokumentacje
zmienności sezonowej warunków hydrodynamicznych z danymi (analizy chemiczne) n/t
oddziaływania monitorowanych obiektów (składowiska odpadów, zbiorniki) na wody
podziemne i powierzchniowe.
Syntezę budowy geologicznej piętra wodonośnego czwartorzędowego (i stropu kredy)
zawierają:
____________________________________________________________________________
84
− dokumentacje badań geofizycznych elektrooporowych. Pomocniczą rolę w ocenie pionowej
migracji wód zawiera dokumentacja geofizycznych badań geotermicznych dla obszaru
kopalni,
− dokumentacje (sprawozdanie) z wyników kartowania hydrogeologicznego (pomiary
w studniach gospodarskich, płytkie wiercenia ręczne) dla pierwszej warstwy wodonośnej
i jej nieprzepuszczalnego lub słaboprzepuszczalnego podłoża. W obrębie tych dwóch serii
skalnych zachodzą najważniejsze zmiany widoczne na powierzchni związane z obniżeniami deformacyjnymi, formowaniem zalewisk oraz przejściowymi zmianami hydrogeochemicznymi wód podziemnych i powierzchniowych. Temat badawczy realizowany w
latach 2001 – 2003 umożliwił rozpoznanie i interpretację zjawiska tworzenia się zalewisk
oraz wyodrębnienie specyficznej strefowości pola objętego deformacjami jako funkcji
budowy geologicznej stropu czwartorzędu przy jednakowym oddziaływaniu osiadań (rys.
3.1).
4. Oddziaływanie eksploatacji na powierzchnię a model warunków hydrogeologicznych
Obszar objęty deformacjami powierzchni na terenie górniczym kopalni w Bogdance
w świetle dotychczasowych badań (patrz literatura) klasyfikuje się następująco:
a) ze względu na charakter deformacji;
− pas zewnętrzny wokół obszaru osiadań, tj. 0,0 - Wmax, gdzie Wmax to maksymalna
wartość osiadań dla danej miąższości warstwy wybieranej eksploatacją i danych
warunków reologicznych górotworu. W strefie tej występują również przemieszczenia
(naprężenia) poziome, występują siły tnące – tworzą się spękania w skałach zwięzłych,
− obszar wewnętrzny strefy osiadań gdzie osiągnęły one wartość docelową w danych
warunkach reologicznych górotworu, zaś przemieszczenia końcowe skał były
wyłącznie pionowe.
b) ze względu na pierwotną morfologię obszaru;
− dna dolin lokalnych cieków; płytkie zaleganie zwierciadła wody podziemnej,
− obszar wysoczyzn; zaleganie zwierciadła wody (m p.p.t.); płytkie, mniejsze lub
zbliżone do wielkości osiadania maksymalnego lub zaleganie zwierciadła wody
(m p.p.t.) znacznie większe aniżeli wartość osiadania maksymalnego.
c) ze względu na reżim hydrogeologiczny wód podziemnych;
− obszar występowania wód gruntowych o zwierciadle swobodnym,
− obszar występowania wód gruntowych o zwierciadle napiętym.
Wymienione grupy czynników (elementów) decydujące o obserwowanych na powierzchni
terenu efektach deformacji nadkładu nad eksploatowanym złożem oddziaływują równocześnie,
ale w różnych miejscach. Z punktu widzenia zasad kombinatoryki statystycznej możliwości
tworzenia się obszarów w których jeden lub dwa z w/w czynników są dominujące, jest
następująca:
– ze względu na charakter deformacji – dwie klasy deformacji w danym punkcie nie
występujące równocześnie,
– ze względu na morfologię (i głębokość zalegania zwierciadła wody) – dwie klasy
głębokości zalegania zwierciadła wody względem wielkości osiadania (wykluczające się
w danym punkcie),
– ze względu na reżim hydrogeologiczny wód podziemnych – dwie klasy reżimu
hydrogeologicznego (wykluczające się w danym punkcie).
85
Rys. 3.1. Przekrój hydrogeologiczny przewyższony A – A: jezioro Piaseczno – przepust w Dratowie
Fig. 3.1. Exceeded hydro-geological intersection A-A; Piaseczno lake-pass in Dratów
_______________________________________________________________
____________________________________________________________________________
86
Ilość Permutacji w/w czynników obserwowana i mająca znaczenie praktyczne dla każdego
z dwóch obszarów deformacji jest następująca: Pn = 3! = 6 permutacji. W każdej ze stref
deformacji (wewnętrznej i zewnętrznej) może więc wystąpić 6 permutacji głównych
czynników uporządkowanych według wagi ich oddziaływania. Jeżeli dodamy, że jakąś rolę
odgrywa odległość powstającego zalewiska od podstawy drenażu obszaru i występowanie
w funkcji czasu warunków przejściowych między różniącymi się strefami (sezonowa
zmienność stanów zwierciadła wód podziemnych), wówczas zarysowuje się obraz olbrzymich
trudności w zgeneralizowaniu wagi poszczególnych czynników przy sporządzaniu prognozy.
W tej sytuacji celem uproszczenia modelu oddziaływań eksploatacji przyjęto szereg
założeń:
− pas zewnętrzny deformacji stanowi mały procent ogólnej powierzchni i podobnie jak małe
zagłębienia bezodpływowe wewnątrz obszaru wymaga indywidualnych interwencji
w danych warunkach (sposobu odwadniania),
− obszar wewnętrzny niecki osiadań wymaga generalnego rozwiązania odwodnienia, przy
czym o jego zastosowaniu lub o formowaniu zbiorników decydują rzędne wylotów dolin
odwadniających obszar, tj. Rowu A, Rowu Żelaznego i rzeki Świnki na granicy terenu
górniczego,
− badanie oddziaływania i wzajemnych związków w/w czynników (elementów) powinny
dotyczyć dla danej strefy osiadań (lub geomorfologicznej) prostych relacji dla wyznaczenia
przedziałów zmienności, które będą przydatne ze względów praktycznych. Cele te
realizowano przez monitoring i prace badawcze rozszerzające znajomość budowy
geologicznej i dynamikę płytkich wód podziemnych.
Oddziaływanie eksploatacji w aspekcie zmian warunków hydrogeologicznych wyraża się
ciągiem przyczynowo – skutkowym o następującej kolejności:
1) obniżenie rzędnych terenu o „Wmax”, tj. o miąższość wybranej przestrzeni, pomniejszoną
o współczynnik eksploatacji mniejszy od jedności (w LZW 0,7 – 0,9),
2) ciśnienie geostatyczne warstw skalnych w strefie zawału wywołuje krótkotrwałe i zmienne
co do znaku i wartości zmiany ciśnienia w nadległych warstwach wodonośnych już we
wczesnej fazie osiadań,
3) skutki osiadania na powierzchni wyrażają się powstawaniem nad strefą zawału zagłębień
bezodpływowych. Jeżeli eksploatacja jest wznawiana w sąsiednim pokładzie, następuje
dalsza modyfikacja kształtu lokalnych niecek,
4) w zależności od budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych przed
rozpoczęciem eksploatacji możliwe są następujące scenariusze przebiegu i oddziaływania
osiadań na powierzchnię:
a) miąższość strefy aeracji większa od wielkości obniżeń – względne podniesienie
zwierciadła wody w studniach, wzrost zawilgocenia upraw rolnych w obniżeniach,
b) miąższość strefy aeracji mniejsza niż wielkość osiadań ostatecznych; dla przepuszczalnych warstw przypowierzchniowych (model I, rys. 4.1):
− występuje naturalny podziemny drenaż niecek bezodpływowych, a drenaż sztuczny
teoretycznie może powodować odwadnianie warstw na znacznej przestrzeni
w sąsiedztwie kopalni,
− dla warunków z nieprzepuszczalnymi warstwami przypowierzchniowymi mogą
występować krótkotrwałe i incydentalne samowypływy z odwiertów (studni), ale
odwadnianie powierzchniowe zalewisk nie wywiera żadnych skutków na 1-szy
poziom wodonośny lub też skutki są zauważalne, ale niewielkie.
87
_______________________________________________________________
W przypadku kopalni w Bogdance, występuje najczęściej drugi przypadek (model II,
rys. 4.1.) – w stropie czwartorzędu zalega wielometrowa seria utworów bardzo słabo
przepuszczalnych udokumentowana m.in. na etapie kartowania hydrogeologicznego. Utwory te
rozrywają więź hydrauliczną płytkich wód podziemnych na Pojezierzu i płytkich warstw
wodonośnych ujmowanych studniami kopanymi na terenie obszaru górniczego. Możliwy
i stosowany jest więc na niewielką skalę drenaż powierzchniowy powstałych zalewisk rowem:
„E – Żelazny”, rowami A i C oraz innymi lokalnymi rowami, bez istotnego wpływu na stan
warunków hydrodynamicznych warstw głębszych powiązanych hydraulicznie z Pojezierzem.
Stosowany drenaż powierzchniowy połączony z przyszłym formowaniem obwałowań
wokół większych zalewisk, które pozostaną do zagospodarowania jako zbiorniki, ma na celu
jak najdłuższe lub trwałe utrzymanie użytkowania gospodarczego powierzchni po wpływach
eksploatacji.
Rys. 4.1. Hipotetyczny model przemieszczania się płytkich wód gruntowych w trakcie osiadania
powierzchni terenu wywołanego podziemną eksploatacją złóż węgla kamiennego
Fig. 4.1 Hypothetical model of shallow ground water displacement during land surface subsidence due to
underground exploitation of bituminous coal deposits
____________________________________________________________________________
88
5. Monitoring hydrogeologiczny i proponowane rozwiązania techniczne
Wyniki badań polowych przeprowadzonych w ostatnim dziesięcioleciu i przedstawione
w licznych opracowaniach wskazują, że wpływy deformacji poeksploatacyjnych na
powierzchnię do roku 2015 i sposoby rekultywacji proponowane w Ocenie Oddziaływania na
Środowisko (OOS) pozostały nadal aktualne.
Monitoring zalewisk prowadzony w tym okresie przyczynił się do uściślenia, głębszego
uzasadnienia i rozszerzenia przedłożonych w OOS propozycji (Tabor i in. 1995). Wymieniona
idea rekultywacji opiera się na kilku istotnych, ogólnych elementach:
1) Zalewiska poeksploatacyjne uformowane nie będą odwadniane docelowo dla przywrócenia
użytkowania rolnego. Pozostawione zbiorniki, których głębokość przekracza np. 1,0 m
należy obwałować; tu rozważano system kaskadowy (kilka zbiorników) lub jeden głębszy
zbiornik.
2) Rzędna zwierciadła wody w zbiornikach powinna być zbliżona do warunków naturalnych
sprzed uruchomienia eksploatacji.
3) Docelowo płytkie partie zalewisk, do głębokości np. 1,0 m można drenować rowami
opaskowymi, jednakże ze względu na dość korzystne parametry geochemiczne byłaby
wskazana likwidacja tych obniżeń odpadami karbońskimi. Takie rozwiązanie umożliwia
zapobieżenie okresowym poroztopowym podtopieniom (funkcjonowanie spływu powierzchniowego) i rekultywację biologiczną.
4) Na całym obszarze w okresie nieustabilizowanych osiadań i okresowego występowania
niecek bezodpływowych jest możliwość odwadniania rowami przekraczającymi powstające
nowe działy wodne w ciągu kilku do kilkunastu lat (zwierciadło wody do 1,0 m p.p.t.), tj.
do rzędnej zwierciadła wody u wylotu z terenu górniczego następujących cieków:
a) rzeka Świnka
+ 167,4 m n.p.m. (Podgłębokie)
+ 164,8 m n.p.m. (Wesołówka)
b) rów Żelazny
+ 164,8 m n.p.m. (Wesołówka)
c) rów A
+ 167,0 m n.p.m. (Dratów)
W obszarze formujących się zalewisk wydzielić można dwie strefy przestrzenno –
czasowe:
a) w zewnętrznej strefie niecki osiadania formujące się małe zagłębienia bezodpływowe;
zbierającą się wodę można odprowadzić krótkimi rowami lub studniami chłonnymi do
drugiej warstwy wodonośnej w stropie czwartorzędu, co przy niskim nakładzie kosztów
odsunie w czasie zarówno meliorację płytkich zalewisk jak i wywłaszczenia w tej
strefie,
b) w obszarze wewnętrznym niecki osiadania drenaż doraźny zarówno powstających
małych niecek bezodpływowych jak i zlewni cieków głównych przestaje funkcjonować
sprawnie po obniżeniu się zwierciadła zalewisk do rzędnych jak wyżej. Jest to moment,
w którym powinno następować formowanie obwałowań nowopowstających sztucznych
zbiorników w miejsce zalewisk poeksploatacyjnych różnej głębokości.
5) Złoża torfu i gruntów organicznych w dolinie Świnki i rowu A; przed przystąpieniem do
budowy zbiorników należy je wyeksploatować (torf i grunty do wykorzystania w rekultywacji) co zabezpieczy powstające zbiorniki przed wypływaniem torfu na powierzchnię
i blokowaniem urządzeń hydrotechnicznych.
6) Przepływowo – naporowy reżim warunków hydrodynamicznych w obszarze kopalni
między działem wodnym na Pojezierzu i rzekami: Świnką i Wieprzem gwarantuje stosunkowo szybką wymianę wód w sztucznych zbiornikach powierzchniowych – poeksploa89
_______________________________________________________________
tacyjnych i ich naturalizację jeszcze przed zakończeniem eksploatacji. Dowodem na takie
twierdzenie jest naturalna „rekultywacja” zalewiska w Nadrybiu przez florę i faunę.
Rzędne zwierciadła wód w jeziorach Pojezierza Łęczyńskiego wynoszą:
stan max
167,2 – 172,1 m n.p.m.
stan śr.
166,9 – 171,9 m n.p.m.
stan min.
166,7 – 171,7 m n.p.m.
Regionalna podstawa drenażu – rzeka Wieprz:
w m. Łęczna
+ 157,2 m n.p.m.
w m. Zawieprzyce
+ 152,0 m n.p.m. (ujście Bystrzycy)
Podane rzędne zwierciadła wody w obszarze zasilania (Pojezierza) i u podstawy drenażu,
generują przepływ do podstawy drenażu przy różnicy ciśnień hydrostatycznych, średnio:
a) do doliny Świnki ∆h = 3 – 5 m,
b) do doliny Wieprza ∆h = 12 – 18 m.
Przewidywane rzędne zalewisk w rejonach:
a) Nadrybie ok. + 167,0 m n.p.m.,
b) Kol. Szczecin ok. + 165 – 167 m n.p.m.
co odpowiada lokalnej różnicy naporów 3 – 5 m, podobnie jak wyżej do doliny Świnki, ale
na krótszym dystansie, a więc z większym gradientem.
7) Zalewiska będą drenować otoczenie, szczególnie w przypadku odwadniania ich rowami na
powierzchni. Dla zachowania pierwotnej różnicy naporów i natężenia przepływu na trasie:
Pojezierze – rzeka drenująca, zalewiska powinny mieć spiętrzenie – podobnie jak obecnie
zbiornik Dratów, dla ograniczenia wzrostu gradientów. Zagadnienie to jest bardzo poważne
ze względu na możliwość drenażu w pasie osłony Poleskiego Parku Narodowego
i powinno być szczegółowo rozpoznane dodatkowymi badaniami.
Projektowanie zagospodarowania powierzchni terenu przekształconego deformacjami
poeksploatacyjnymi powinno zawierać oszacowanie elementu ryzyka dla projektów
technicznych. Z kolei ocena poziomu ryzyka wiąże się z rozpoznaniem mechanizmów
wpływających na znaczne zróżnicowanie efektów oddziaływania deformacji poeksploatacyjnych na powierzchnię. Czynnikiem wyznaczającym to zróżnicowanie jak również
możliwość oddziaływania technicznego przywracającego stan użyteczności powierzchni są
warunki hydrogeologiczne zmienione przez deformacje.
Literatura
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
Tabor A. i in. 1995: Ocena oddziaływania na środowisko kopalni węgla kamiennego „Bogdanka”
S.A. Dokumentacja GIG Katowice.
Zarębski K. 1987: Stan przeobrażenia i badania środowiska hydrogeochemicznego wód I-ego
piętra wodonośnego w Lubelskim Zagłębiu Węglowym.
W: Określenie dróg przenoszenia abiotycznego i ekologicznego głównych polutantów w regionie
LZW. Prace naukowe Politechniki Lubelskiej 171. Budownictwo 26.
Zarębski K. i in. 1993 – 1994: Projekt celowy nr 9907591C pt.: Projekt instalacji sieci pomiarowo
kontrolnej dla ochrony zasobów wód i powierzchni oraz zapobiegania zagrożeniom wodnym
w rejonie „Bogdanka”. Cz. 1 ÷ 7. Dokumentacja GIG OT Lublin.
Zarębski K. i in. 2001: Ocena zmian warunków hydrodynamicznych i hydrogeochemicznych
płytkich wód podziemnych na terenie obszaru górniczego „Puchaczów IV” w związku
z prowadzoną eksploatacją. Dokumentacja Pomiar-GIG, Lublin.
Zarębski K., Zawiślak J. 2000: Zmiany stanów wodnych w związku z eksploatacją węgla
kamiennego i składowaniem odpadów w obszarze LZW. Materiały konferencji „XXV lat
Lubelskiego Zagłębia Węglowego”.
____________________________________________________________________________
90
[6]
[7]
Zarębski K., Zawiślak J. 2003: Projekt kompleksowego odwodnienia terenu górniczego
„Puchaczów IV” – kontynuacja badań. Podsumowanie prac realizowanych w latach 2002 – 2003 r.
Dokumentacja Pomiar-GIG, Lublin.
Zarębski K., Zawiślak J., Góra S. 2003: Zmiany warunków wodnych powierzchni kopalni
w Bogdance jako skutek eksploatacji podziemnej. Materiały konferencji „Udział Politechniki
Lubelskiej w rozwoju Lubelskiego Zagłębia Węglowego”.
Results of hydrogeological monitoring as an initial data in designing the
land management of “Puchaczów IV” mine area
The paper presents the methodology of recognition the hydro-geological conditions of
Quaternary upper layers whose geological structure determines the conditions for post-mining
overflow lands formation. A perspective of overflow land shaping on the mine area till 2015
was presented, as well as propositions of land management including concepts of hydrotechnical objects which base on hydro-geological study results.
Przekazano: 30 marca 2005 r.
91

Kazimierz ZARĘBSKI, Jan ZAWIŚLAK, Sebastian GÓRA Wyniki

Transkrypt

Podobne dokumenty

2. Zjawiska odbicia światła