prognoza oddziaływania na środowisko dla rejonu lotniska w

Transkrypt

58-500 JELENIA GÓRA ul. WOLNOŚCI 150. tel/fax. 0-75 64 32 099; tel. 502 641 541;
e-mail: [email protected]
Opracowanie ekofizjograficzne oraz
prognoza oddziaływania na środowisko
dotycząca projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego
dla rejonu lotniska w Jeleniej Górze
maj 2003 rok
Autor: Andrzej Kurpiewski
Zatwierdził: Mariusz Szalej
Karkonoskie Centrum Ochrony Środowiska w Jeleniej Górze. Zakład DECYBEL
Spis treści
1.
2.
STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM. ....................................................................................4
INFORMACJE WSTĘPNE...................................................................................................................................4
CZĘŚĆ I.
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.5.1
1.5.2
1.6
1.6.1
1.6.2
1.6.3
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
1.12
1.13
2.
3.
4.
6.
7.
8.
PołoŜenie obszaru objętego opracowaniem oraz stan zainwestowania terenu. ..... 10
Przyrodnicze powiązania terenu opracowania z otoczeniem. ............................... 13
Powierzchnia ziemi i walory krajobrazowe. .......................................................... 13
Budowa geologiczna .............................................................................................. 15
Warunki wodne. .................................................................................................... 15
Warunki hydrogeologiczne i wody podziemne.................................................................................15
Wody powierzchniowe..........................................................................................................................16
Warunki klimatyczne ............................................................................................ 17
Mezoklimat..............................................................................................................................................17
Klimat lokalny i warunki bioklimatyczne...........................................................................................18
Ocena stanu czystości powietrza..........................................................................................................19
Gleby i uprawy. ..................................................................................................... 21
Szata roślinna i świat zwierzęcy ........................................................................... 22
Klimat akustyczny................................................................................................. 23
Promieniowanie niejonizujące............................................................................... 26
Promieniowanie jonizujące.................................................................................... 26
Ryzyko wystąpienia powaŜnej awarii.................................................................... 27
Dobra kultury. ....................................................................................................... 28
ROZPOZNANIE I OCENA PRZYRODNICZYCH JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH NA TERENIE
OPRACOWANIA..............................................................................................................................................29
OCENA WRAśLIWOŚCI ELEMENTÓW STRUKTURY EKOLOGICZNEJ NA ANTROPOPRESJĘ.....................31
OCENA ZASIEGU I RANGI BARIER FIZJOGRAFICZNYCH I PRAWNYCH......................................................33
4.1
4.2
5.
EKOFIZJOGRAFIA .................................................................................................. 10
CHARAKTERYSTYKA STANU I FUNKCJONOWANIA ORAZ OCENA JAKOŚCI ŚRODOWISKA NA
OBSZARZE OBJĘTYM OPRACOWANIEM.......................................................................................................10
Bariery fizjograficzne i sozologiczne. .................................................................... 33
Bariery prawne. ..................................................................................................... 33
AKTUALNE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA NA OBSZARZE OPRACOWANIA I MOśLIWOŚCI ICH
OGRANICZENIA..............................................................................................................................................37
OCENA RELACJI POMIĘDZY ELEMENTAMI UKŁADU PRZESTRZENNEGO................................................38
WSTĘPNA PROGNOZA KIERUNKÓW I INTENSYWNOŚCI NIEPOśĄDANYCH PRZEKSZTAŁCEŃ
ŚRODOWISKA. ................................................................................................................................................39
WSKAZANIA PLANISTYCZNE........................................................................................................................40
CZĘŚĆ II. P R O G N O Z A ..................................................................................................... 42
1.
2.
3.
4.
5.
6.
CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ PROJEKTU PLANU.....................................................................................42
IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ I OCENA SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA
POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA..........................................................................................45
ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO..................48
OCENA RELACJI POMIĘDZY ELEMENTAMI UKŁADU PRZESTRZENNEGO................................................48
OCENA USTALEŃ PROJEKTU PLANU W KONTEKSCIE WARUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
WYNIKAJĄCYCH Z INNYCH DOKUMENTÓW. ..............................................................................................49
SYNTETYCZNA OCENA WYNIKÓW PROGNOZY SKUTKÓW REALIZACJI ZMIAN USTALEŃ PLANU NA
POSZCZEGÓLNE ELEMENTY ŚRODOWISKA.................................................................................................49
Materiały graficzne:
Nr 1 - Mapa uwarunkowań przyrodniczych rozwoju przestrzennego na terenie objętym
opracowaniem. Skala 1:5000.
Strona:
2
Nr 2 - Synteza wyników prognozy oddziaływania na środowisko. Skala 1:2000.
Strona:
3
1.
S t r e s zc ze n i e w j ę z y k u n i e s p e c j a l i s t yc z n y m .
Niniejszy
dokument
dotyczy
projektu
miejscowego
planu
zagospodarowania przestrzennego dla rejonu lotniska w Jeleniej Górze.
W części ekofizjograficznej zawiera on opis i ocenę istniejącego stanu
środowiska
przyrodniczego
na
terenie
opracowania.
W drugiej,
prognostycznej części tego dokumentu zostały scharakteryzowane główne
zagroŜenia dla środowiska związane z realizacją ustaleń przedmiotowego
projektu planu.
ChociaŜ obszar opracowania nie wyróŜnia się szczególnymi wartościami
przyrodniczymi, to jednak warto jest tutaj zwrócić uwagę i podjąć starania o
ochronę i szersze udostępnianie wyjątkowych walorów krajobrazowych i
panoram, które roztaczają się znad Bobru. Docenić tu naleŜy takŜe wartości
hydrologiczne, botaniczne i kulturowe, jako Ŝe okolice te, naleŜące do
najwcześniej zasiedlonych regionów Kotliny Jeleniogórskiej, owocują licznymi
śladami kultury z minionych epok.
Do większych problemów w zakresie ochrony środowiska na terenie
objętym opracowaniem naleŜy zagroŜenie powodzią, które wyklucza rozwój
zabudowy w dolinie Bobru. PowaŜny problem ekologiczny stanowi takŜe
ulica Wincentego Pola. Wśród zagroŜeń powodowanych tą drogą wymienić
naleŜy przede wszystkim hałas, wibracje, zanieczyszczenie atmosfery i wód
gruntowych. Na hałas przekraczający normy naraŜeni są mieszkańcy 15
budynków zlokalizowanych przy tej ulicy. Uregulowania wymaga sprawa
formalno- prawnego umocowania stref ochronny sanitarnej dla ujęcia wody
„Grabarów”. Dotychczas obowiązująca decyzja utraciła waŜność z końcem
2002 roku. Wspomnieć tu teŜ naleŜy od masowym i nielegalnym
wysypywaniu gruzu i śmieci na nadbobrzańskich łąkach, a takŜe
niekontrolowanej wycince drzew na cele opałowe.
Omawiany
projekt
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego moŜna ocenić ogólnie jako przyjazny środowisku.
W maksymalnym stopniu zapewnia on zachowanie walorów środowiskowych
uwzględniając jednocześnie zasadę zrównowaŜonego rozwoju.
Do korzystnych konsekwencji projektu planu zaliczyć naleŜy ustalenia
sprzyjające poprawie walorów estetycznych, uczytelnienie układu
funkcjonalnego terenu, poprzez wyburzenie części budynków mieszkalnych i
przemysłowych, co takŜe łagodzi zaistniałe tu kolizje funkcjonalne. Ustalenia
planu rozwiązują podstawowe problemy ochrony środowiska na terenie
objętym opracowaniem poprzez przyjęcie rozbudowy sieci kanalizacyjnej,
eliminują uciąŜliwości akustyczne poprzez wyburzenie budynków
zagroŜonych hałasem drogowym lub zmiany w układzie komunikacyjnym,
przełoŜenie ulicy Dębowej, konfliktowej w stosunku do ujęć wody,
Strona:
4
zaproponowanie strefy ochrony sanitarnej tych ujęć oraz wskazanie wolnej od
zabudowy, czynnej przyrodniczo strefy zalewowej.
Pewne niekorzystne dla środowiska ustalenia projektu planu wiąŜą się z
rozbudową lotniska oraz budową nowych odcinków dróg. W przypadku
lotniska spodziewać się moŜna wzrostu emisji hałasu od statków
powietrznych, jednak w stopniu nie powodującym przekroczenie norm
akustycznych na sąsiednich terenach chronionych, niewielkiego wzrostu
emisji zanieczyszczeń, ryzyka zanieczyszczenia gleby i wód gruntowych oraz
zmniejszenia powierzchni biologicznie czynnej (betonowy pas startowy), co
odbić się moŜe niekorzystnie na zasilaniu wód podziemnych i zmniejszeniu
wydajności ujęcia wody w Grabarowie.
Budowa obwodnicy południowej rozwiąŜe wiele problemów z zakresu
ochrony środowiska i komunikacyjnych nie tylko na terenie objętym
opracowaniem. Ale oprócz tego wymagać będzie znacznego przekształcenia
rzeźby terenu tam, gdzie zostanie ona wytyczona zupełnie nowym szlakiem,
zuboŜenia areału uŜytków rolnych i zielonych z glebami klas IV i V oraz
likwidacji szaty roślinnej na tym terenie.
Aby zapobiec temu ostatniemu, to jest likwidacji wielogatunkowej alei
stuletnich drzew liściastych, w ustaleniach planu zdecydowano się na
przełoŜenie ulicy Łomnickiej. Spowoduje to takŜe oddalenie tej ulicy od
osiedla mieszkaniowego przy ul. Koziej, a tym samym poprawę warunków
Ŝycia jego mieszkańców.
Ustalenia planu mogą wywołać konflikty społeczne wynikające z potrzeby
wyburzenia wielu budynków na terenach przewidzianych pod budowę
obwodnicy i rozbudowę lotniska. Konflikty mogą się takŜe pojawić na styku
planowanej rozbudowy lotniska i konieczności zajęcia na ten cel części
terenów ujęcia wody oraz w związku z przesunięciem ulicy Łomnickiej na
tereny kolejowe.
Realizacja ustaleń projektu planu nie niesie powaŜnego
pogorszenia stanu środowiska na obszarze objętym opracowaniem.
2.
ryzyka
I n fo r m a c j e w s t ę p n e .
Podstawa formalna opracowania: zlecenie Pracowni Urbanistycznej „Dom” w
Jeleniej Górze, ul. Bankowa 22.
Aspekty prawne sporządzania prognoz. Obowiązek sporządzenia prognozy
oddziaływania na środowisko, która jest jednym z elementów procesu planowania
przestrzennego, wynika z art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo
ochrony środowiska. (Dz.U. Nr 62, poz. 627). Wymagania, jakim powinna
odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego wymienia Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 14 listopada 2002 roku w sprawie szczegółowych warunków,
Strona:
5
jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca
projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (Dz.U.
2002,197,1667).
Podstawą merytoryczną, a zarazem treścią początkowego etapu prac nad
prognozą jest dokumentacja zwana opracowaniem ekofizjograficznym♦. Artykuł 72
ust. 4 ustawy. „Prawo ochrony środowiska” powołuje bowiem normę postępowania
nakazującą, aby wymagania zapewniające realizację zasady zrównowaŜonego
rozwoju w planowaniu przestrzennym formułować na podstawie informacji o
środowisku zawartych w takich opracowaniach.
Z tego powodu opracowanie ekofizjograficzne sporządza się przed podjęciem
prac nad projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Ma ono
na celu ustalenie wartości terenu dla konkretnych form oraz sposobów
zagospodarowania oraz stwierdzenie, czy uwarunkowania przyrodnicze pozwalają
na wprowadzenie poŜądanego zagospodarowania. Osiągniecie tego celu wymaga
rozpoznania stanu środowiska przyrodniczego, mechanizmów jego funkcjonowania
oraz określenia stopnia wraŜliwości na oddziaływania zewnętrzne. Analiza
uzyskanych informacji pozwoli na wskazanie obszarów przyrodniczo cennych,
których uŜytkowanie powinno być podporządkowane potrzebom zapewnienia
prawidłowego funkcjonowania środowiska i zachowania róŜnorodności biologicznej
oraz określenie ograniczeń wynikających z konieczności ochrony zasobów
środowiska lub teŜ z powodu występowania uciąŜliwości i zagroŜeń środowiska.
Z kolei, prace nad prognozą prowadzone były równolegle z pracami nad
projektem planu w ścisłej współpracy z projektantem, co pozwoliło na optymalizację
zapisów planu z punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Dokument
prognozy, opracowany jako wynik końcowy procesu planistycznego, słuŜy do
umoŜliwienia, w ramach procedury wyłoŜenia projektu, publicznej dyskusji nad
projektem planu w kontekście mogących pojawić się konfliktów i uciąŜliwości dla
mieszkańców oraz powinien być pomocny przy podjęciu przez Radę Miasta
ostatecznej decyzji o uchwaleniu planu. Dostarcza on bowiem informacji
niezbędnych do uświadomienia i rozwaŜenia, czy wynikające z wdroŜenia ustaleń
planu korzyści ekonomiczne i społeczne nie zostaną osiągnięte kosztem
nieodwracalnej utraty walorów środowiska.
Wykorzystane dokumenty i materiały.
Opracowanie ekofizjograficzne oraz prognozę oddziaływania na środowisko
dotyczące projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla rejonu
lotniska w Jeleniej Górze sporządzono w oparciu o następujące mapy, dokumentacje
i opracowania:
1]
♦
Projekt uchwały w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego rejonu lotniska w Jeleniej Górze.
Rodzaj i zakres opracowań ekofizjograficznych został określony w rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 9 września 2002 roku (Dz.U. 2002,155,1298).
Strona:
6
2]
Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Jelenia Góra
uchwalony dnia 28 listopada 1991 roku uchwałą nr XXII/181/91 Rady Miejskiej
w Jeleniej Górze.
3]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Jelenia Góra, zatwierdzony Uchwałą nr 482/XXXVII/2001 Rady Miasta Jeleniej
Góry z dnia 22 maja 2001 roku.
4]
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego
przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 30 sierpnia
2002r. [Dz. Urz. 2003, 4,100].
5]
Mapa topograficzna terenu opracowania w skali 1:2000.
6]
Mapa ewidencyjna z bonitacją gruntów, skala 1:2000.
7]
Sawicki L. Mapa geologiczna regionu dolnośląskiego z przyległymi obszarami
Czech i Niemiec. 1:100 000. PIG Warszawa 1997r.
8]
Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1: 2 0000. Arkusz 53 Jelenia Góra.
Wydawnictwa Geologiczne 1983r.
9]
Mapa rozmieszczenia uranu w masywie granitowym Karkonoszy wg.
Jelińskiego. Skala 1:50 000.
10] Radiologiczny atlas Polski. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa
1998r.
11] Przebieg powodzi w lipcu 1997 roku w zlewni rzeki Bóbr i mniejszych
dopływów. Hydroprojekt, Wrocław 1998 rok.
12] Gmina Jelenia Góra. Opracowanie Faunistyczne. "Fulica" Jankowski Wojciech,
Wrocław 1993r.
13] W. Berdowski. Wykaz stanowisk roślin chronionych na terenie gminy Jelenia
Góra. Wrocław 1993r.
14] Raporty i opracowania oraz informacje prezentowane na stronach www.
jgora.pios.gov.pl o stanie środowiska w regionie jeleniogórskim. WIOŚ Wrocław,
Delegatura w Jeleniej Górze.
15] Koncepcja lotniska w Jeleniej Górze. Biuro Studiów i Projektów Lotniskowych
„Polconsult” Warszawa 2001r.
16] Kondracki J. Geografia regionalna Polski. PWN 1998r.
17] Koncepcja krajowej sieci ekologicznej Econet – Polska. Fundacja IUCN,
Warszawa 1995r.
18] Bogdanowski J. Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno - krajobrazowych
(JARK - WAK) w studiach i projektowaniu, Politechnika Krakowska, 1990r.
19] Walczak W. Sudety. PWN 1968r.
Strona:
7
20] M. Staffa (red). Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 4. Kotlina
Jeleniogórska. M. Wydawnictwo I-Bis, Wrocław 1999r
21] D. Sołowiej. Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka.
UAM, Poznań 1992r.
22] Kistowski M. Zarys koncepcji sporządzania opracowań ekofizjograficznych.
Problemy Ocen Środowiskowych nr 4/2001 i nr 1/2002r.
Metody gromadzenia i prezentacji danych.
Środowisko zostało tutaj opisane przy wykorzystaniu informacji archiwalnych,
głównie wyników monitoringu poszczególnych komponentów środowiska
publikowanych w komunikatach i raportach Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska we Wrocławiu oraz na bazie inwentaryzacji, opisów i map walorów i
zasobów fizycznych wymienionych w wykazie literatury. Wykorzystano tu teŜ
informacje własne uzyskane podczas wizji terenowej połączonej z inwentaryzacją
cech przyrodniczo- krajobrazowych oraz z badaniami terenowymi. Ta ostatnia
metoda dotyczy szczególnie pomiarów hałasu wykonanych na terenie objętym
opracowaniem w celu oceny aktualnych warunków akustycznych.
Zebrane informacje ekofizjograficzne są prezentowane na dwa sposoby: w ujęciu
komponentowym oraz kompleksowym. Ujęcie komponentowe polega na odrębnym
rozpatrywaniu poszczególnych komponentów środowiska (krajobraz, klimat, gleby,
wody, powietrze, przyroda itd.) – tzw. ekokomponentów. Opis dotyczy podstawowych
elementów i cech ekokomponentów, ich zasobów, funkcjonowania, zmian w czasie
oraz układu w przestrzeni. Omówiono takŜe skutki antropogenicznego
oddziaływania na poszczególne ekokomponenty, formy ochrony oraz dokonano
oceny jakości w odniesieniu do norm.
Wyniki drugiego etapu realizacji opracowania ekofizjograficzego – oceny
fizjograficznej, wygodniej jest zaprezentować w ujęciu kompleksowym. Ujęcie
kompleksowe sprowadza się do wyodrębnienia jednostek krajobrazowych
(geokompleksów) charakteryzujących się w miarę jednorodnym zestawem cech
środowiska. Dla kaŜdego z wyodrębnionych geokompleksów oceniano jego walory
przyrodnicze, odporność na antropopresję i zdolność do regeneracji.
W dalszej części opracowania, analizując budowę i funkcjonowanie środowiska
zwrócono uwagę na cechy przyrodnicze uniemoŜliwiające lub utrudniające
działalność człowieka, czyli tzw. bariery fizjograficzne i prawne, co dalej pozwoliło
na ocenę zgodności aktualnego uŜytkowania i zagospodarowania z
uwarunkowaniami przyrodniczymi oraz wskazanie potencjalnych i rzeczywistych
konfliktów funkcjonalnych.
Ostatni etap ekofizjografii – wskazania planistyczne, jest syntezą poprzednich
faz i stanowią podstawową część tego opracowania wykorzystywaną przy
konstruowaniu planu zagospodarowania przestrzennego. Obejmuje on wskazania
terenów przydatnych do pełnienia róŜnych funkcji społeczno-gospodarczych oraz
terenów, które w strukturze funkcjonalno przestrzennej obszaru powinny pełnić
Strona:
8
funkcje przyrodnicze.
W opracowaniu ekofizjograficznym dokonano syntetycznej waloryzacji
aktualnego stanu środowiska na obszarach objętych opracowaniem. Wyniki tej oceny
przedstawiono w formie macierzy, zwanej od nazwiska twórcy macierzą Leopolda.
Kolumnom macierzy przyporządkowano wydzielone wcześniej geokompleksy
natomiast wierszom poszczególne elementy środowiska przyrodniczego. Kryteria
oceny sformułowano w ten sposób, Ŝe najwyŜszym wartościom przyrodniczym
przyporządkowano 3 punkty. Zero punktów odpowiada róŜnym formom degradacji
środowiska. Przyjęte zasady waloryzacji pozwalają obiektywnie ocenić przyrodniczą
wartość terenów objętych opracowaniem, bowiem za kryteria oceny przyjęto
obiektywne wskaźniki i jednoznacznie dające się ocenić wartości.
Bonitacja środowiska sporządzona w wyŜej opisany sposób stała się materiałem
wyjściowym dla syntetycznej oceny przyszłych potencjalnych zmian środowiska
spowodowanych realizacją ustaleń przedmiotowego projektu planu. Stosując
bowiem identyczne kryteria, dokonano oceny prognozowanego stanu
poszczególnych komponentów środowiska po wprowadzeniu w Ŝycie ustaleń
rozwaŜanego projektu planu zagospodarowania przestrzennego. Prawdopodobne
oddziaływanie na środowisko planowanych funkcji terenu określono stosując tzw.
prognozowanie eksperckie, oparte na wiedzy i doświadczeniu autorów prognozy.
Polega ono takŜe na zbieraniu opinii wielu specjalistów na konkretny temat, na
podstawie których ocenia się, w jaki sposób środowisko zareaguje na konkretne
wpływy i jaka będzie wielkość i znaczenie skutków. Wykorzystywano przy tym
materiały zawarte w części ekofizjograficznej opracowania, a szczególnie w jego
drugiej części dotyczącej oceny środowiska (ocena wraŜliwości na działania
antropogeniczne) oraz w części czwartej – wskazania planistyczne.
Syntezę prognozy skonstruowano bazując na porównaniu ocen jakości
środowiska w obrębie przestrzeni objętej opracowaniem dla stanu aktualnego oraz
prognozowanego.
Podstawowym sposobem wizualizacji informacji jest rysunek prognozy
sporządzony na rysunku projektu planu zagospodarowania przestrzennego, na
którym przedstawiono wyniki prognozy wpływu skutków przedsięwzięć, które
mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu.
Strona:
9
Część I.
Ekofizjografia
1 . C h a r a k t e r y s t y k a s t a n u i f u n k c j o n owa n i a o r a z o c e n a
j a ko ś c i ś r o d o w i s k a n a o b s z a r z e o b j ę t y m o p r a c o w a n i e m .
1.1 PołoŜenie obszaru objętego opracowaniem oraz stan zainwestowania
terenu.
Niniejsze opracowanie dotyczy obszaru o powierzchni około 170ha połoŜonego
w rejonie lotniska sportowego we wschodniej części miasta Jelenia Góra (w obrębie
jednostki strukturalnej „Łomnicka”), który został objęty projektem miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego.
Od południa granicę terenu określa linia kolejowa nr 274 o znaczeniu
państwowym, relacji Jelenia Góra – Wrocław. TakŜe i od strony północnej, północnowschodniej i północno- zachodniej teren ten ma czytelnie wyznaczoną granicę w
postaci rzeki Bóbr. Od wschodu granica terenu jest toŜsama z granicą pomiędzy
miastem Jelenia Góra i gminą Mysłakowice (wieś Dąbrowica). Jedynie od strony
zachodniej granica obszaru opracowania nie jest poprowadzona wzdłuŜ tak
widocznych cech terenowych. Jej przebieg określają w przybliŜeniu ulice Podgórna
oraz Halerczyków.
PrzewaŜającą część terenu objętego opracowaniem stanowią łąki i uŜytki orne
połoŜone w dolinie Bobru. Około 25% powierzchni przedmiotowego terenu zajmuje
trawiaste lotnisko Aeroklubu Jeleniogórskiego. Tylko 10% powierzchni tego obszaru
zajmują tereny zurbanizowane.
Obsługa komunikacyjna.
Teren opracowania obsługują ulice Wincentego Pola oraz Łomnicka, które w
układzie komunikacyjnym miasta pełnią funkcje ulic zbiorczych. Ulica W. Pola
stanowi alternatywny dojazd z centrum miasta do trasy nr 3 w Maciejowej, ulica
Łomnicka zapewnia natomiast dojazd do miejscowości połoŜonych w Rudawach
Janowickich. Prowadzi tędy droga powiatowa nr 12 117 z Jeleniej Góry do Karpnik.
Ulica ta, której szerokość w liniach rozgraniczających wynosi zaledwie 7m nie jest
zdolna bezkolizyjnie obsłuŜyć ruch rzędu 250 poj/h z 13% udziałem pojazdów
cięŜkich.
Poszczególne gniazda osiedleńcze obsługują ulice lokalne i dojazdowe, to jest
ulice Podgórna i Kozia oraz Chłopska i Lotnictwa. Do wsi Dąbrowica prowadzi ulica
Dębowa (trasa nr 12 198), która zapewnia takŜe dojazd do ujęcia wody „Grabarów”.
Ulica ta prowadzi przez tereny bezpośredniej ochrony ujęcia wody.
Na terenie opracowania zlokalizowane jest lotnisko, którego zarządcą jest
Aeroklub Jeleniogórski. UŜytkownikiem lotniska, oprócz aeroklubu jest takŜe
Wyczynowy Ośrodek Szkolenia Szybowcowego. Teren lotniska, którego
powierzchnia wynosi 41,3ha, posiada nawierzchnię darniową przystosowaną do
startów i lądowań samolotów i szybowców. Dojazd do lotniska zapewnia ulica
Łomnicka.
Zaopatrzenie w wodę.
Tereny zainwestowane na obszarze objętym opracowanie w całości
zaopatrywane są w wodę z miejskiej sieci wodociągowej. Przepustowość sieci jest tu
w zasadzie zadawalająca, natomiast wiele do Ŝyczenia pozostawia jej stan
techniczny. Woda czerpana jest tutaj z ujęcia „Grabarów”, które zlokalizowane jest w
południowo- wschodniej części obszaru opracowania. Składa się ono z 9 stawów
zasilanych w wodę infiltrującą z Bobru oraz dziesięciu studni o średnicy 3m,
połączonych rurociągiem lewarowym. Woda ze studni kierowana jest do stacji
uzdatniania, gdzie poddawana jest filtracji i chlorowaniu. Wydajność tego ujęcia
wynikająca z pozwolenia wodno-prawnego wynosi 26,8m3 na dobę. Pozwolenie
wydane zostało decyzją Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 marca 1992 roku.
Decyzją Wojewody Dolnośląskiego z dnia 24 maja 2001 roku przedłuŜono waŜność
tego pozwolenia do 31 grudnia 2002 roku oraz zobowiązano zarządcę sieci,
Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji „Wodnik” w Jeleniej Górze, do
wykonania w terminie do 30 czerwca 2002 roku operatu wodno- prawnego i
wystąpienia z nowym wnioskiem o weryfikację decyzji ustalającej strefy ochronne
dla ujęcia. Czynności powyŜsze nie zostały dotychczas wykonane, zatem
dotychczasowe zakazy i nakazy oraz granice stref ochronnych dla ujęcia „Grabarów”
nie mają umocowania prawnego.
Gospodarka ściekowa.
Tereny zainwestowane połoŜone wzdłuŜ ulicy Wincentego Pola, jako jedna z
nielicznych dzielnic Jeleniej Góry są pozbawione sieci kanalizacyjnej. NajbliŜszy
kolektor sanitarny prowadzi wzdłuŜ ulicy Powstańców Śląskich, to jest około 900m
od zachodniej granicy opracowania.
Sieć kanalizacyjna Jeleniej Góry zakończona jest mechaniczno-biologiczną
oczyszczalnią ścieków o przepustowości 25000 m3/d (Qśr = 13000 m3/d)
zlokalizowaną przy ulicy Lwóweckiej. Oczyszczalnia ta nie zapewnia usuwania
związków biogennych. Przewiduje się modernizację i rozbudowę oczyszczalni.
Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Bóbr poniŜej terenu objętego
opracowaniem.
Gospodarka odpadami.
Odpady komunalne z terenu miasta Jelenia Góra składowane są na wysypisku
komunalnym w Siedlęcinie gmina JeŜów Sudecki - eksploatowanym od 1987 roku
przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Jeleniej Górze.
Wysypisko w Siedlęcinie znajduje się w odległości ok. 7 km na północny zachód od
Jeleniej Góry i w odległości ok. 1 km od miejscowości Siedlęcin w wyrobiskach Ŝwiru
i piasku. Wysypisko zajmuje powierzchnię 9,54 ha. Pojemność całkowita 4857 m3 , a
wysokość docelowa składowania odpadów wynosi 15-20 m. Wysypisko
dostosowane jest do wymogów ochrony środowiska. Posiada zabezpieczenie wód
gruntowych i powierzchniowych przed wpływem składowanych odpadów tj.
posiada uszczelnienie i drenaŜ odcieków z odprowadzeniem do pięciu stawów
osadowych, skąd odcieki wywoŜone są na oczyszczalnię ścieków w Jeleniej Górze.
Wysypisko wyposaŜone jest w kompaktor do zagęszczania odpadów. Stan formalnoStrona:
11
prawny eksploatowanego wysypiska jest uregulowany.
Na wysypisku w Siedlęcine składowane są teŜ odpady przemysłowe, z których
najwięcej stanowią popioły lotne i ŜuŜle z elektrociepłowni i kotłowni, odpady z
odsiarczania spalin oraz gruz z rozbiórki budynków. Przewiduje się okres
eksploatacji wysypiska w Siedlęcinie do 2006 roku. Po tym terminie śmiecie będą
prawdopodobnie wywoŜone na składowisko w Kostrzycy, które jest aktualnie
rozbudowywane i modernizowane zgodnie z europejskimi standardami. Zakład ten
wyposaŜony jest m.in. w trzy nowoczesne linie do sortowania, prasowania i
belowania odpadów oraz do przygotowania biofrakcji.
Na terenie miasta wdraŜany jest program segregacji odpadów. Polega on na
ustawianiu tzw. gniazd róŜnokolorowych pojemników przeznaczonych zaleŜnie od
koloru na plastyki, szkło białe, szkło kolorowe i makulaturę. Pojemniki opróŜnia
specjalistyczny samochód, a zebrane odpady wstępnie posortowane przez ludność są
doczyszczane i prasowane w Zakładzie w Kostrzycy.
Elektroenergetyka.
Eksploatacją sieci i urządzeń energetycznych oraz dostawą energii elektrycznej
na terenie gminy zajmuje się Zakład Energetyczny „Jelenia Góra” SA. Energia
elektryczna jest dostarczana na potrzeby miasta i jego okolic poprzez stację
220/110kV Cieplice do czterech GPZ (Głównych Punktów Zasilania, stacji
110/20kV): Wiskoza, Zabobrze, Piechowice i Hallerczyków. Ta ostatnia
zlokalizowana jest bezpośrednio przy zachodniej granicy terenu objętego
opracowaniem.
Zaopatrzenie w gaz.
Dystrybutorem gazu sieciowego na terenie Jeleniej Góry jest firma Polskie
Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, Zakład Gazowniczy w Zgorzelcu. W systemie
przesyłu gazu szczególne znaczenie ma stacja redukcyjna w Dziwiszowie,
stanowiąca główny punkt zasilania miasta i części jego okolic. Do stacji dochodzą
dwa magistralne gazociągi wysokiego ciśnienia: z Jawora (Dn 400; 6,3MPa) oraz z
Jeleniowa (Dn 250; 1,6MPa). Ze stacji wyprowadzony jest natomiast gazociąg Dn 300;
1,6MPa, który w rejonie Zabobrza rozdziela się na dwie nitki Dn 250 do Ścięgien.
Jedna z tych nitek przechodzi przez zachodnią część terenów objętych projektem
planu, ale sam teren objęty opracowaniem nie posiada zaopatrującej odbiorców sieci
gazowej niskiego ciśnienia.
Gospodarka cieplna.
Teren opracowania nie jest włączony do sieci ciepłowniczej miasta, chociaŜ
mogłaby go obsłuŜyć posiadająca nadwyŜkę mocy ciepłownia zakładów Jelfa.
Odbiorcy indywidualni na terenie opracowania korzystają z róŜnorodnych nośników
energii takich jak: węgiel kamienny i brunatny, koks i drewno, olej opałowy czy z
energii elektrycznej. Większe obiekty takie jak lotnisko, Zakład Uzdatniania Wody,
Zakład Energetyczny posiadają własne, niewielkie kotłownie węglowe lub olejowe.
Strona:
12
1.2 Przyrodnicze powiązania terenu opracowania z otoczeniem.
Według koncepcji krajowej sieci ekologicznej Econet-Pl. [17] teren opracowania
leŜy w obrębie ciągu ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym biegnącego od
Międzylesia i łączący obszary węzłowe Masywu ŚnieŜnika (obszar węzłowy nr 39M),
Gór Stołowych (nr 37M), obszar karkonosko- izerski ( nr 35M) oraz Gór i Pogórza
Kaczawskiego (nr 36 M) i dalej na północ korytarzami doliny Kwisy i Bobru do
obszaru Borów Dolnośląskich (nr 09K). Jednym z elementów tego systemu jest
Korytarz Ekologiczny Doliny Górnego Bobru (67k), który obejmuje takŜe tereny
otwarte znajdujące się na obszarze opracowania.
Obszar objęty projektem planu połoŜony jest w sąsiedztwie Rudawskiego Parku
Krajobrazowego, w ten sposób, Ŝe poprowadzona tutaj wzdłuŜ Bobru granica
otuliny tego parku pokrywa się z północno- wschodnią granicą terenu objętego
niniejszą ekofizjografią.
1.3 Powierzchnia ziemi i walory krajobrazowe.
W podziale regionalnym teren opracowania połoŜony jest w obrębie ObniŜenia
Jeleniej Góry, na skraju Wzgórz Dziwiszowskich. Mikroregion ten przynaleŜy do
mezoregionu Kotliny Jeleniogórskiej. Pełna klasyfikacja fizycznogeograficzna dla
tego rejonu przedstawiona przez Kondrackiego [16] wygląda następująco:
•
•
•
•
•
Prowincja 33: Masyw Czeski;
Podprowincja 332: Sudety i Przedgórze Sudeckie;
Makroregion 332.3: Sudety Zachodnie;
Mezoregion 332.36: Kotlina Jeleniogórska;
Mikroregion 332.361: ObniŜenie Jeleniej Góry.
Obszar opracowania jest terenem płaskim o rzędnych wysokościowych
zmieniających się w granicach od 335 do 345m n.p.m. Średnie nachylenie terenu
równe jest 0,6%, co kwalifikuje go do obszarów nie zagroŜonych erozją. Miejscami
wyraźnie uwydatniają się krawędzie erozyjne oddzielającą terasę holoceńską
(zalewową) Bobru od plejstoceńskiej. Terasa holoceńska Bobru jest tu bardzo
rozległa, zajęta przez uŜytki rolne oraz nieuŜytkowane łąki.
Formy antropogenne w obrębie obszaru opracowania obejmują nasypy
związane z prowadzeniem szlaków komunikacyjnych (ul. W. Pola na wschód od
Chłopskiej), a takŜe ślady grobli nieuŜytkowanych stawów w południowo
wschodniej części terenu opracowania. Charakterystycznymi elementami rzeźby
terenu w zachodniej części opracowania są zlokalizowane wzdłuŜ Bobru trawiaste
kopce studni ujęcia wody „Grabarów”, wystające około 5m ponad płaską
powierzchnię doliny.
Krajobraz.
Tereny w rejonie ulicy Koziej i Podgórnej pod względem krajobrazowym
kwalifikują się do strefy krajobrazu obszarów zurbanizowanych o charakterze
przemysłowym, jakkolwiek nie jest to przyporządkowanie ściśle jednoznaczne z
Strona:
13
uwagi na panujące tu ogromne przemieszanie funkcji. Obok obiektów
przemysłowych, magazynowych i usługowych obserwuje się tutaj takŜe
zabudowania mieszkalne typu willowego. Jest to obszar o ogromnej złoŜoności
strukturalnej, będącej wynikiem przypadkowego zestawienia wielkogabarytowych
elementów stwarzających wraŜenie nieuporządkowania i akompozycji. W
panoramie zaznaczają się one horyzontalnymi bryłami hal, które z reguły stanowią
zespoły wnętrz obiektywnych.
Inny charakter ma osiedle zabudowy jednorodzinnej w rejonie ulic Chłopskiej i
Lotnictwa. Stopień uporządkowania kompozycji jest tutaj znacznie większy.
Odznacza się zabudową głównie niską, rozrzedzoną z enklawami zieleni uprawowej
(ogrody przydomowe). Willowy charakter tego osiedla zakłócają hale stacji obsługi
pojazdów, zlokalizowane przy ulicy Wincentego Pola, które odróŜniają się nie tylko
formą i gabarytami, ale takŜe odcinają się kolorystycznie na tle otoczenia.
Pozostałe tereny noszą znamiona krajobrazu kulturowego terenów otwartych,
odznaczających się szerokim, naturalnym widnokręgiem, w którego obrębie
dominują formy wprawdzie w większości wprowadzone przez człowieka (uprawy
rolne, antropogeniczne łąki), ale naturalne w swym tworzywie. Płaską powierzchnię
urozmaicają nieliczne grupy zadrzewień wzdłuŜ rowów melioracyjnych oraz rzeki
Bóbr. Naturalną granicę zamykającą tą jednostkę krajobrazową od wschodu, północy
i południa są Wzgórza Dziwiszowskie oraz zabudowa miejska od zachodu. Niestety,
te łatwo dostępne tereny stały się dla miejscowych wysypiskiem śmieci, gruzu i
niepotrzebnego sprzętu, co znacznie obniŜa ich walory estetyczne.
Analiza powiązań zewnętrznych.
Dominujące tutaj tereny otwarte stwarzają wspaniałe moŜliwości widokowe
praktycznie z kaŜdego niezasłoniętego miejsca. KaŜda z dróŜek i ścieŜek
spacerowych wyznaczonych w pobliŜu Bobru stanowi wyśmienity ciąg widokowy.
Doskonale widoczne są stąd góry otaczające Kotlinę Jeleniogórską, ale szczególnie
atrakcyjnie prezentują się stąd Karkonosze, zarówno wschodnie z Kowarskim
Grzbietem, ŚnieŜką i Smogornią, jak i zachodnie z Kotłami ŚnieŜnymi i Szrenicą.
Jedynie
Przełęcz
Karkonoska
skrywa
się
za
rozczłonkowanym,
wielowierzchołkowym masywem Zamkowej Góry (449 m npm.). W kierunku
wschodnim zwracają natomiast uwagę dwie charakterystyczne formy KrzyŜnej Góry
i Sokolika rysujące się na tle odległego, sinozielonego pasma Rudaw Janowickich.
Interesującym ciągiem widokowym jest takŜe ulica Wincentego Pola. Jadąc w
kierunku Wrocławia obserwuje się wyrastające ponad płaskie dno doliny Bobru
Wzniesienia Dziwiszowskie z masywem Kozińca (462 m npm. Najbardziej
charakterystycznym elementem krajobrazu jest tutaj wyrastający ponad zabudowę
Grabarowa i dolinę Radomierki Jeleniec z okazałą grzędą skalną o długości blisko
100m, zwaną Jelenią Skałą. Patrząc w lewo obserwuje się wzniesienia Małego
Grzbietu Gór Kaczawskich z wyróŜniającą się Górą Szybowcową (561 m npm.), po
prawej zaś stronie drogi widnieją w oddali jasne wierzchołki Karkonoszy, na których
tle odcinają się ciemne od świerkowego boru zbocza Zamkowej Góry (449 m npm).
Szerokie panoramy z wyraźnie zaakcentowanym układem osiedla Zabobrze, a na
dalszym planie z Przedgórzem Izerskim rozciągają się równieŜ w kierunku
północno-zachodnim.
Strona:
14
Płaski i otwarty teren doliny Bobru, bez jakichkolwiek wyróŜniających się
elementów krajobrazowych stanowi doskonałe przedpole widokowe.
1.4 Budowa geologiczna
Przedmiotowy obszar znajduje się w północnej części Kotliny Jeleniogórskiej,
której podłoŜe stanowią granity naleŜące do masywu granitowego Karkonoszy
chociaŜ gdzieś niedaleko ku północy znajduje się uskok śródsudecki o przebiegu
równoleŜnikowym, oddzielający masyw Karkonoszy od struktury kaczawskiej.
Generalnie mamy tu do czynienia z dwoma kompleksami skalnymi, to jest z
granitami karkonoskimi wieku karbonu górnego oraz pokrywającymi je osadami
czwartorzędu. Granity te stanowią północno- wschodni fragment intruzji granitowej
Karkonoszy.
Granitowy masyw Karkonoszy powstał w czasie hercyńskich ruchów
górotwórczych. Obejmuje on swym zasięgiem główne pasmo Karkonoszy, Kotlinę
Jeleniogórską oraz zachodnią część Rudaw Janowickich. Mimo dość stałego składu
chemicznego plutonu karkonoskiego wyróŜniono w jego obrębie kilka odmian
granitu. Pomiędzy nimi istnieje szereg odmian pośrednich. Na terenie opracowania
najbardziej rozpowszechniony jest jasno- szaro- róŜowy granit porfirowaty o duŜych
ziarnach skalenia potasowego, o długościach od 2 do 7 cm. Spękania i szczeliny
mogą być wypełnione ilastą brekcją tektoniczną. W obrębie granitów widoczne są
równieŜ liczne Ŝyły aplitów, mikrogranitów, lamprofirów i kwarcu.
Granitowe dno Kotliny Jeleniogórskiej pokrywają utwory czwartorzędowe
reprezentowane przez gliny, piaski i Ŝwiry o zmiennej miąŜszości, od 5 do 30m.
Wraz ze wzrostem głębokości zauwaŜa się wzrost średnicy ziarna i pojawianie się
frakcji kamienistej. W ich składzie dominuje materiał miejscowy w postaci okruchów
granitów karkonoskich i gnejsów. Pośród utworów sypkich opisanych powyŜej
występują nieregularne soczewki gruntów spoistych o stosunkowo niewielkiej
miąŜszości, rzędu 0,5 do 2,0 m. Są to głównie piaski gliniaste, gliny i gliny
piaszczyste, lokalnie występują równieŜ gliny pylaste i iły zastoiskowej genezy.
1.5 Warunki wodne.
1.5.1 Warunki hydrogeologiczne i wody podziemne.
Jelenia Góra naleŜy do sudeckiego regionu hydrogeologicznego, a w jego
ramach do podregionu izersko- karkonoskiego. Występują tu wody podziemne,
szczelinowe w utworach krystalicznych oraz wody porowe w luźnych osadach
czwartorzędowych. W utworach krystalicznych wody podziemne występują
zazwyczaj na głębokości od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów. Płytsze tworzą
zazwyczaj zwierciadło typu swobodnego, natomiast występujące głębiej –
zwierciadło typu naporowego. Wydajności ujęć czerpiących wody szczelinowe nie
przekraczają zwykle kilku m3/h.
Wody porowe uŜytkowych poziomów czwartorzędowych występują przede
wszystkim w obrębie dolin rzecznych, gdzie zalegają na głębokości od kilku do
kilkunastu metrów. Zazwyczaj formują one zwierciadło typu swobodnego i zasilane
Strona:
15
są infiltracyjnie. Wody w rejonie opracowania gromadzą się w Ŝwirach gliniastych
oraz utworach kumulacyjnych doliny Bobru. Strop utworu wodonośnego, którym
jest skała granitowa o niewielkich moŜliwościach gromadzenia wody, występuje na
głębokości około 27m. Zwierciadło wody ustala się na głębokości około 6m. Zbiornik
wód czwartorzędowych jest dobrze izolowany warstwą glin i iłów (współczynnik
przepuszczalności rzędu 10-7).
Na terenie miasta Jelenia Góra monitoring wód podziemnych w sieci krajowej
został wprowadzony w 1991 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny w
Warszawie, a w sieci regionalnej w 1995 roku przez były WIOŚ w Jeleniej Górze. Na
podstawie krajowego i regionalnego monitoringu wód podziemnych prowadzonego
w latach 1995-2000 [14] stwierdzić naleŜy, iŜ na terenie miasta nie zarejestrowano
wód najwyŜszej jakości (klasa Ia). W roku 2000 wody w jeleniogórskim
czwartorzędowym zbiorniku wód podziemnych badane na ujęciu w Grabarowie
charakteryzowały się wysoką jakością i zaliczono je do klasy Ib. Jedynie mętność jest
tu wskaźnikiem fizyczno-chemicznym, który niespełnia normy.
1.5.2 Wody powierzchniowe.
Teren opracowania przylega do lewego brzegu rzeki Bóbr, która przepływa
wzdłuŜ jego północnej i wschodniej granicy. Na terenie opracowania występują
liczne rowy melioracyjne okresowo lub stale prowadzące wody do Bobru.
Szczególnie gęsta sieć rowów, którymi stale płynie sporo wody znajduje się
północno- zachodniej części terenu opracowania. O wysokim poziomie wód
gruntowych świadczą tutaj duŜe połacie roślin higrofilnych oraz niewielkie,
zarastające oczka wodne. W rejonie opracowania do Bobru uchodzą takŜe dwa
prawobrzeŜne, niewielkie dopływy. Jest to rzeka Radomierka oraz potok Złotucha.
Badania czystości wód Bobru prowadzi Jeleniogórska Delegatura
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu [14]. Punkt
poboru wody zlokalizowany jest na km 212+700 w Grabarowie, powyŜej ujścia
Radomierki. Stan czystości wód rzeki Bóbr według danych z 2001 roku, w
odniesieniu do charakterystycznych grup zanieczyszczeń przedstawiał się
następująco:
• Według wskaźników fizyczno-chemicznych wody Bobru wpływające na teren
Jeleniej Góry w rejonie Grabarowa odpowiadały III klasie czystości z uwagi na
zwiększone stęŜenia azotu azotynowego.
• Ocena jakości wód rzeki Bóbr według wskaźników hydrobiologicznych
wykazała, Ŝe w 1997 roku w rejonie Jeleniej Góry wody odpowiadały III klasie
czystości, a od 1998 ich stan uległ poprawie i utrzymywał się w granicach II
klasy.
Woda rzeki Bóbr w rejonie Grabarowa wykazuje znaczne ilości bakterii grupy
coli typu fekalnego nie odpowiadające normom.
Strona:
16
1.6 Warunki klimatyczne
1.6.1 Mezoklimat.
Kotlina Jeleniogórska naleŜy do wydzielonego przez A. Schmucka
klimatycznego regionu jeleniogórskiego, mającego pięć pięter wysokościowych.
Teren opracowania leŜy w obrębie pietra najniŜszego, które obejmuje dno Kotliny
Jeleniogórskiej i sięga do wysokości 450m npm. Średnia roczna temperatura
powietrza waha się tu wokół +7OC, a średnia temperatura okresu wegetacyjnego
wynosi 12 ÷ 14 OC. Okres gospodarczy, z temperaturami powyŜej 0OC zaczyna się w
końcu drugiej dekady marca, okres wegetacyjny w pierwszej dekadzie kwietnia.
Wiosna w Kotlinie Jeleniogórskiej jest zazwyczaj chłodna, zwłaszcza w
początkowym okresie, po czym w kwietniu i maju zaczyna się szybki wzrost
temperatur dobowych. Lato jest umiarkowanie ciepłe, ale temperatury powyŜej 16OC
występują tu tylko w lipcu. Po długiej, dość ciepłej jesieni nadchodzi łagodna
zazwyczaj zima, podczas której średnia temperatura dobowa nie spada na ogół
poniŜej -3OC, choć zdarzają się okresy w których temperatura spada do - 30OC.
W osłoniętej górami kotlinie często dochodzi do inwersji termicznej, zwłaszcza
w okresie cyrkulacji wyŜowej. Inwersje występują najczęściej od sierpnia do
października. Wówczas to cięŜkie i zimne masy powietrza pozostające w bezruchu
sprzyjają koncentracji zanieczyszczeń atmosfery i stwarzają niekorzystne warunki
bioklimatyczne. Z zaleganiem zimnych mas powietrza wiąŜą się przymrozki, które
pojawiają się tutaj juŜ w sierpniu. Okres bezprzymrozkowy w Jelenie Górze jest
stosunkowo krótki i trwa średnio 91 dni w roku.
Opady atmosferyczne w kotlinie wykazują się zmiennością sum opadowych w
tych samych miesiącach, ale w róŜnych latach. W pewnym uproszczeniu moŜna
przyjąć, Ŝe na dnie kotliny opady kształtują się w przedziale 600 ÷800mm rocznie.
Maksimum opadowe występuje w lipcu (około 122mm), minimum w lutym lub
marcu, czasami w styczniu. W Jeleniej Górze deszcz pada przeciętnie przez 150 dni
w roku. Ulewne deszcze padają tu zwykle w lipcu lub sierpniu powodując niekiedy
groźne wylewy rzek i powodzie. Maksymalna częstość opadów śnieŜnych przypada
na styczeń, a okres zalegania pokrywy śnieŜnej w kotlinie wynosi 50 dni.
Częstym zjawiskiem są tutaj mgły i zamglenia, które występują przeciętnie przez
73 dni w roku, najczęściej w październiku i w listopadzie, rzadko między majem a
lipcem. Zachmurzenie w skali roku nie wykazuje specjalnego zróŜnicowania. Na
ogół jest większe późną jesienią i zimą. Najbardziej pogodnym okresem jest sierpień i
wrzesień.
W Kotlinie Jeleniogórskiej najczęściej wieją wiatry z kierunku zachodniego
(18,3%) i północno zachodniego (15,5%), najrzadziej natomiast - z kierunku
południowego (4,2%) i północnego (4,4 %). Cisze występują przez 24,1% roku.
Strona:
17
N
NW
NE
W
Rysunek 1. RóŜa wiatrów na terenie Jeleniej
Góry na podstawie danych
meteorologicznych z lat 1971 ÷ 1980.
E
SW
SE
S
NajwyŜszy udział posiadają wiatry o prędkości do 1,0 m/s - 42,69 %, w
przedziale prędkości 1 ÷ 3 m/s ich udział wynosi 26,46 %, natomiast w przedziale 3 ÷
5 m/s - 15,48 %. Największą prędkość osiągają wiatry zachodnie - 4,54 m/s i
południowo-zachodnie - 4,10 m/s, zaś najniŜszą - wiatry północne - 1,76 m/s.
Średnioroczna prędkość wiatru wynosi 2,94 m/s. Częstym zjawiskiem jest wiatr
fenowy powodujący wzrost temperatury powietrza i spadek wilgotności. W zimie
powoduje on szybkie topnienie śniegu, w lecie jego osuszające działanie hamuje
wegetacje roślin.
NajwyŜszy udział stanów równowagi atmosfery w Jeleniej Górze wykazuje
równowaga obojętna - 47,75 % i lekko chwiejna - 22,23 %, najmniejszy zaś równowaga silnie chwiejna - 0,73 %.
Omówione powyŜej dane meteorologiczne pochodzą ze stacji w Jeleniej Górze, z
okresu 1951 ÷ 1980. Stacja ta znajduje się na terenie objętym opracowaniem, przy
ulicy Lotnictwa.
1.6.2 Klimat lokalny i warunki bioklimatyczne.
Teren opracowania leŜy w obrębie korytarza klimatycznego, którego oś
pokrywa się z osią doliny Bobru (kierunek wschód- zachód). Odgrywa on istotną
rolę w kształtowaniu warunków klimatycznych kotliny, a przede wszystkim
powoduje jej przewietrzanie. Poświadcza to znacznie niŜsze stęŜenia zanieczyszczeń
powietrza w rejonie Zabobrza niŜ w Cieplicach i w centrum miasta [14].
Dolinna część terenu opracowania charakteryzuje się niekorzystnymi
stosunkami termiczno- wilgotnościowymi. Strefa ta, zwłaszcza terasa zalewowa
połoŜone są w zasięgu inwersji termicznej. Kumulują się tu masy chłodnego i
wilgotnego powietrza. Jest to obszar o zwiększonej częstotliwości tworzenia się
mgieł przygruntowych.
Pozostałe, pozadolinne tereny opracowania połoŜone są w rejonie o obniŜonych
warunkach termiczno - wilgotnościowych. Szczególnie w godzinach wieczornych i
nocnych zaznacza się tu spadek temperatur ekstremalnych i wzrost wilgotności
względnej powietrza. Warunki bioklimatyczne są tu pogorszone, ale nie tak złe jak w
dolinie Bobru. Brak przeciwwskazań do lokalizacji budownictwa mieszkaniowego.
Strona:
18
1.6.3 Ocena stanu czystości powietrza.
Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do atmosfery w rejonie opracowania
są:
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Jeleniej Górze - Ciepłownia „Zabobrze”
w Jeleniej Górze o łącznej wydajności 81,4 MW, posiadająca instalację
oczyszczania (odsiarczanie i odpylanie) spalin z 7 kotłów WR-10. Teren
ciepłowni znajduje się około 2,7km na zachód od granicy terenu objętego
ustaleniami projektu planu, a więc na najczęstszym kierunku wiatrów.
Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne „Jelfa” w Jeleniej Górze - Kotłownia
technologiczno-grzewcza o łącznej mocy 27.17 MW, posiadająca instalację
oczyszczania spalin z trzech kotłów OKR-5. Kotłownia ta oddalona jest 1,2km na
zachód od terenu opracowania.
ulice Wincentego Pola oraz Łomnicka, którymi prowadzi dość ruchliwe szlaki
komunikacyjne; moŜna się spodziewać, Ŝe w niektórych okresach mogą tu
wystąpić podwyŜszone stęŜenia zanieczyszczeń komunikacyjnych, a zwłaszcza
tlenku węgla oraz węglowodorów aromatycznych i alifatycznych
w sezonie grzewczym moŜna się tu spodziewać zwiększonego stęŜenia
zanieczyszczeń energetycznych, takich jak pył, tlenki azotu i dwutlenek siarki, z
uwagi na emisję z tzw. niskich emitorów związanych z domowymi systemami
ogrzewania mieszkań oraz z lokalnymi kotłowniami zlokalizowanymi na terenie
opracowania lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska od wielu lat prowadzi monitoring
jakości powietrza atmosferycznego na obszarze Jeleniej Góry w dwóch punktach, z
których jeden zlokalizowany jest na Zabobrzu, w odległości około 1,0km na zachód
od obszaru opracowania (na terenie szpitala przy ulicy Ogińskiego)
Na podstawie pomiarów prowadzonych na stacji monitoringu na Zabobrzu
stwierdzono w ostatnich dwóch latach stosunkowo niski poziom zanieczyszczenia
powietrza, znacznie poniŜej średniorocznych i dobowych norm ustalonych dla
obszarów ochrony uzdrowiskowej.
Nowa ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., obowiązująca od 1
października 2001 r., przeniosła do polskiego systemu prawnego przepisy dyrektyw Unii
Europejskiej. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone zostały przez Ministra
Środowiska w rozporządzeniu wykonawczym do tej ustawy, z dnia 6 czerwca 2002 roku w
sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych
poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz.796). Jednak, ocenę stanu czystości
powietrza w Jeleniej Górze, wykonaną na podstawie pomiarów prowadzonych w 2001 roku,
przeprowadzono w oparciu obowiązujące wówczas normy określone przez Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w rozporządzeniu z dnia 28 kwietnia 1998 r.
w sprawie dopuszczalnych wartości stęŜeń substancji zanieczyszczających w powietrzu (Dz.
U. Nr 55, poz. 355).
Strona:
19
Tabela 1. Wyniki pomiarów stęŜenia zanieczyszczeń powietrza na stacji
monitoringu „Zabobrze” w Jeleniej Górze w 1999 roku i w 2001r.
Pył zawieszony ogółem
1999r
2001r
11
14
38
48
52
86
50
125
Sa [ug/m3]
S 98 [ug/m3]
Smax [ug/m3]
Da [ug/m3]
D24 [ug/m3]
dwutlenek siarki
1999r
2001r
7
4
24
23
115
46
30
125
dwutlenek azotu
1999r
2001r
12
12
30
32
58
61
25
100
Sa - stęŜenie średnioroczne.
S 98 - 98 percentyl stęŜeń.
Smax - stęŜenie maksymalne ze średniodobowych
Da - dopuszczalne stęŜenie średnioroczne dla obszarów ochrony uzdrowiskowej
D24 - dopuszczalne stęŜenie średniodobowe dla obszarów ochrony uzdrowiskowej
Wyniki monitoringu powietrza na Zabobrzu w latach dziewięćdziesiątych
przedstawiono na załączonych wykresach. Wykazują one znaczne obniŜenie
poziomu zanieczyszczenia powietrza w porównaniu z początkiem lat
dziewięćdziesiątych.
90
80
70
56
[µg/m3]
60
51
50
44
48
41
40
30
30
19
20
11
12
14
1999
2000
2001
10
0
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
Rys. 2. Zmiany średniorocznych stęŜeń pyłu zawieszonego w latach 1992-2001
na stacji pomiarowej Zabobrze (norma średnioroczna dla obszaru
ochrony uzdrowiskowej - 50 µg/m3)
80
70
65
[µg/m3]
60
45
50
40
28
30
22
19
20
18
11
10
7
4
4
0
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Rys. 3. Zmiany średniorocznych stęŜeń dwutlenku siarki w latach 1992 -2001
na stacji monitoringu Zabobrze (norma średnioroczna dla obszaru
ochrony uzdrowiskowej - 30 µg/m3 )
Strona:
20
40
30
27
[µg/m3]
24
21
20
17
20
14
13
12
13
12
1997
1998
1999
2000
2001
10
0
1992
1993
1994
1995
1996
Rys. 4. Zmiany średniorocznych stęŜeń dwutlenku azotu w latach 1992-2001 na
stacji monitoringu Zabobrze (norma średnioroczna dla obszaru
ochrony uzdrowiskowej - 25 µg/m3 ) .
W okresie ostatnich dziesięciu lat wyniki monitoringu powietrza ze stacji na
Zabobrzu wykazują znaczne obniŜenie średniorocznych stęŜeń zanieczyszczeń
takich jak dwutlenek siarki, pył zawieszony i dwutlenek azotu. NajniŜsze stęŜenia
odnotowano w 2000 roku w przypadku w dwutlenku siarki, którego średnioroczne
stęŜenie na Zabobrzu wynosiło 4 µgSO2/m3. Wartość ta została potwierdzona w
roku 2001. Jeszcze niŜsze stęŜenia wykazują miesięczne raporty WIOŚ [14] w 2002
roku. Tak więc, w ostatnich latach notuje się tu stosunkowo niski poziom
zanieczyszczenia powietrza, znacznie poniŜej średniorocznych i dobowych norm
ustalonych dla obszarów ochrony uzdrowiskowej.
Pomimo tak znacznych obniŜeń stęŜeń zanieczyszczeń powietrza na
największym osiedlu mieszkaniowym Zabobrze (a takŜe w Parku Zdrojowym w
Cieplicach), pomiary prowadzone przy pomocy ruchomych stacji monitoringu w
centralnej części Jeleniej Góry i wzdłuŜ tras komunikacyjnych wykazywały wyŜsze
poziomy stęŜeń (a czasami przekroczenia norm chwilowych i dobowych) zwłaszcza
w okresie zimowym w czasie sytuacji inwersyjnych występujących w Kotlinie
Jeleniogórskiej.
1.7 Gleby i uprawy.
Pod względem regionalizacji glebowo –rolniczej okolice Jeleniej Góry zalicza się
do regionu kotlin górskich z przewagą uŜytków zielonych średnich lub słabych oraz
gleb ornych kompleksów pszennego górskiego i zboŜowego górskiego
wytworzonych z gleb morenowych i deluwialnych. Na terenie opracowania
przewaŜają uŜytki orne kwalifikowane do IVb klasy bonitacyjnej oraz pastwiska i
łąki IV klasy [6]. Bielicom terenów górzystych niepodzielnie towarzyszą tutaj gleby
brunatne typu górskiego, często jako tzw. gleby bielicowo – brunatne. Miejscami,
bliŜej koryta Bobru występują mady rzeczne z duŜym udziałem Ŝwirów i głazów
nagromadzonych przez wody z pobliskich gleb. Odpowiadają im gleby III klasy
bonitacyjnej, które zajmują nie więcej niŜ 5% powierzchni uŜytków rolnych.
Gleby klasy V stanowią około 40% powierzchni uŜytków rolnych. Aktualnie są
one w większości pozostawione ugorem, podobnie zresztą jak i gleby klasy III.
Uprawiana jest jedynie około 1/3 przydatnych do tego celu obszarów w północnowschodniej części terenu opracowania, w widłach Bobru i ulicy Wincentego Pola.
Strona:
21
Generalnie, warunki do prowadzenia produkcji rolnej na omawianym terenie
nie są korzystne. Przede wszystkim, walory glebowe są tu poniŜej przeciętnych dla
kraju. Mało korzystny jest teŜ klimat Kotliny Jeleniogórskiej, charakteryzujący się
zwiększoną częstotliwością i wydłuŜonym okresem występowania przymrozków.
1.8 Szata roślinna i świat zwierzęcy
Inwentaryzacja przyrodnicza przeprowadzona w 1993 roku przez firmę FULICA
[13] nie wykazała na terenie objętym projektem planu Ŝadnych stanowisk roślin
chronionych. Nie stwierdzono ich równieŜ podczas wizji lokalnej przeprowadzonej
przez autora prognozy (marzec). Szata roślinna na terenie opracowania jest
całkowicie ukształtowana przez człowieka. Zbiorowiska łąkowe w dolinie Bobru
(tam gdzie nie są prowadzone uprawy rolne) mają przewaŜnie charakter
skąpogatunkowych zbiorowisk wtórnych, rozwiniętych na powierzchniach
utrzymywanych wcześniej przez koszenie. Na znacznych obszarach rozprzestrzeniła
się tutaj nawłoć olbrzymia inicjując kierunek przemian polegający na wkraczaniu
gatunków obcych i prowadząc do zuboŜenia róŜnorodności gatunków flory
rodzimej. Dość częste są zbiorowiska chwastów pól uprawnych wykształcone na
pozostawionych ugorem terenach ornych. W sąsiedztwie rowów melioracyjnych i w
lokalnych obniŜeniach terenu, gdzie siedlisko jest przynajmniej okresowo podmokłe
obserwuje się duŜe połacie zbiorowisk szuwarowych klasy Phragmitetea, a konkretnie
szuwaru trzcinowego – Phragmitetum australis, z dominacją trzciny pospolitej.
Obudowę biologiczną rzeki Bóbr w rejonie opracowania stanowi pojedynczy,
rzadkich pas zarośli łęgowych oraz wierzb o niewielkich obwodach pni. Nad
Bobrem, juŜ na granicy terenu opracowania rośnie pochylony nad lustrem wody
okazały dąb szypułkowy. Obwód tego drzewa wynosi 440cm. O wiele większy dąb
rośnie sto metrów dalej, przy moście na ulicy Dębowej w Dąbrowicy. Obwód tego
drzewa ochrzczonego imieniem „Sędziwy” wynosi 600cm.
Generalnie jednak teren opracowania jest ubogi w zieleń wysoką. RównieŜ i
skład gatunkowy drzew tutaj występujących nie jest urozmaicony. Na terenie
opracowania wyróŜnić moŜna następujące enklawy zieleni wysokiej:
gęsta aleja drzew wzdłuŜ ulicy Łomnickiej; przewaŜają tutaj dęby, jesiony i
jawory o pierśnicach do 210cm; wiele drzew jest chorych, uszkodzonych przez
pojazdy;
mały park przy Zespole Szkół Elektronicznych – ul. Podgórna; stanowią go klony
(około 25 drzew) o obwodach w pierśnicy 250 do 290cm; przy samej ulicy rośnie
lipa o pierśnicy 230cm; drzewa są w dobrym stanie zdrowotnym;
skupisko drzew porastających nieregularne nasypy i wyrobiska w rejonie ulicy
Lotnictwa; formy te porastają juŜ dość wiekowe drzewa: brzozy, dęby, klony i
wierzby o obwodach przekraczających 200cm, a niekiedy nawet o rozmiarach
pomnikowych (wierzba 370cm, klon – 307cm); w rejonie tym zwraca teŜ uwagę
okazały jesion (obwód 305cm) rosnący przy ogródku meteorologicznym, niestety
drzewo ma wypróchniały pień;
nieregularny szpaler drzew porastających skarpę ulicy Wincentego Pola; są to z
reguły młode samosiejki brzozy, dębów i klonów; wśród tej roślinności
Strona:
22
wyróŜniają się drzewa rosnące w pobliŜu budynku W. Pola nr 69; wśród dębów i
buków o pierśnicach do 250cm na uwagę zasługuje godny ochrony klon (polny?)
o obwodzie 355cm.
Fauna na omawianym terenie najliczniej reprezentowana jest przez ptaki
związane z systemami agralnymi oraz terenem osiedleńczym. Dogodne warunki
bytowania ptaków nadwodnych stwarza rzeka Bóbr. DuŜa liczba gryzoni i rozległe,
otwarte tereny sprzyjają równieŜ bytowaniu ptaków drapieŜnych, jakkolwiek nie ma
tutaj wielu miejsc dogodnych dla ich gniazdowania. Opracowanie faunistyczne
wykonane przez firmę „Fulica” [12] nie wskazuje tutaj rzadkich i zagroŜonych
gatunków ptaków.
Rozległe i podmokłe nadbobrzańskie łąki stanowią takŜe dogodne siedlisko dla
drobnych ssaków i gryzoni. Podczas wizji terenowej zaobserwowano tutaj
gronostaja. Występujące na terenie opracowania niewielkie oczka wodne oraz stare
zbiorniki infiltracyjne ujęcia wody „Grabarów”, niektóre z łagodnymi brzegami,
bogatą florą wodną i nadwodną oraz względnie czystą wodą stanowią doskonałe
środowisko dla rozrodu płazów, a nawet ptactwa wodnego (zaobserwowano kaczki
krzyŜówki). Większość z nich wymaga uprzątnięcia śmieci, plastykowych butelek i
starych opon samochodowych.
W rzece Bóbr obserwuje się występowanie strzebli potokowej. Ta objęta ochroną
gatunkową ryba szczególnie licznie występuje w potoku Złotucha i w Radomierce.
W Bobrze spotyka się ją w mniejszych ilościach (5÷10 osobników na ar) u ujścia tych
dopływów. Ponadto, w Bobrze spotyka się pstrąga potokowego, który jednak nie jest
tu gatunkiem zbyt licznym.
1.9 Klimat akustyczny
Na mocy Art. 4 pkt. 2a Ustawy o wprowadzeniu prawa ochrony środowiska
(Dz.U.2001,100,1085 + zm. Dz.U.2003,7,78), aktualnie obowiązującym aktem
prawnym normującym dopuszczalne poziomy hałasu na terenach chronionych jest
nadal rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku (Dz. U. Nr 66, poz. 436, 1-06-1998r).
Rozporządzenie to ustala dopuszczalne wartości poziomu hałasu w zaleŜności od
przeznaczenia terenu i rodzaju źródeł hałasu.
Wartości poziomów dopuszczalnych są zaleŜne od funkcji urbanistycznej, jaką
spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagających
intensywnej ochrony przed hałasem określane są najniŜsze poziomy dopuszczalne,
natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem
krytycznym poziomy dopuszczalne są najwyŜsze.
Wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku podano w tabeli 2.
Ochronie akustycznej podlegają tutaj tereny zabudowy mieszkaniowej
zlokalizowane wzdłuŜ ulicy Wincentego Pola, a takŜe w rejonie ulicy Koziej i
Chłopskiej. Tereny te kwalifikuje się do III klasy standardu akustycznego.
Ostrzejszym wymaganiom podlegają tereny szkół: Zespół Szkół Elektronicznych
przy ul. Podgórnej 9 oraz Szkoła Podstawowa nr 5 przy ulicy Lotnictwa. Kwalifikują
się one do klasy IIc standardu akustycznego.
Strona:
23
Tabela 2. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego
przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych
Klasa
standardu
akustycz.
I
II
III
IV
V
Dopuszczalny poziom hałasu wyraŜony równowaŜnym
poziomem A hałasu w dB
Drogi lub linie kolejowe
Inne źródła hałasu
16 h dla dnia 8 h dla nocy 8h dla dnia 1h dla nocy
Przeznaczenie terenu
A. Obszary A ochrony uzdrowiskowej
B. Tereny szpitali poza miastem
A. Tereny wypoczynkowo- rekreacyjne poza
miastem
B. Tereny zabudowy mieszkaniowej,
jednorodzinnej
C. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub
wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieŜy
D. Tereny domów opieki
E. Tereny szpitali w miastach
A. Tereny zabudowy mieszkaniowej,
wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego
B. Tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami
rzemieślniczymi
C. Tereny zabudowy zagrodowej
50
40
40
35
55
45
45
40
60
50
50
40
A. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyŜej
100 tys mieszkańców ze zwartą zabudową
mieszkaniową i koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i
usługowych
Tereny nie wymagające ochrony
akustycznej, np. tereny komunikacyjne,
przemysłowe, sportowe, upraw rolnych...
65
55
55
45
b.o
b.o
b.o
b.o
Klimat akustyczny na terenie objętym opracowaniem kształtują głównie źródła
komunikacyjne, mianowicie ulice Wincentego Pola i Łomnicka oraz linia kolejowa
Jelenia Góra - Wrocław.
W tabeli 3 przytoczono wyniki badań akustycznych przeprowadzonych w 2002
roku przez Jeleniogórską Delegaturę WIOŚ we Wrocławiu (punkty nr 1 i 2) oraz
badania własne, przeprowadzone w ramach niniejszej ekofizjografii (punkt nr 3).
Punkt zlokalizowany przy budynku W. Pola nr 35 znajduje się poza terenem objętym
projektem planu, przed skrzyŜowaniem z ulicą Łomnicką. Badania hałasu
wykonywano w porze dziennej, w punktach zlokalizowanych w odległości 1m od
krawędzi jezdni.
Tabela 3.Wyniki badań hałasu drogowego na terenie objętym opracowaniem na
podstawie badań przeprowadzonych w 2002 roku przez Jeleniogórską
Delegaturę WIOŚ we Wrocławiu [10] oraz badania własne.
Numer
punktu
Lokalizacja punktu
2
1
1
W. Pola 35 (koło Waryńskiego)
2
W Pola 67
3
Łomnicka (przy posesji Kozia 2)
NatęŜenie ruchu [poj/h]
lekkie
cięŜkie
3
578
552
216
4
49
36
33
LAeq
[dB]
Zasięg oddziaływania
hałasu > 60dB
5
6
72,1
70,2
72,1
34 m
22 m
34 m
Strona:
24
76,0
75,0
74,0
73,0
72,0
71,0
70,0
69,0
68,0
700
600
75,2
500
400
300
72,2
71,9
71,4
70,5
1980
1986
1993
1998
200
Q [poj/h]
Leq [dB]
Ulice Wincentego Pola oraz Łomnicka powodują przekroczenie dziennej normy
akustycznej dla terenów III klasy (60dB) w pasie o szerokości 22 ÷ 34m licząc od
krawędzi jezdni.
100
2002
0
Rok badań
Rys.5. Zmiany równowaŜnego poziomu hałasu i natęŜenia ruchu pojazdów przy
ulicy Wincentego Pola (w punkcie W. Pola 35, przed skrzyŜowaniem z
ul. Łomnicką).
W tabeli 4 wymieniono budynki mieszkalne zlokalizowane w strefie zagroŜonej
ponadnormatywnym hałasem od ulicy W. Pola. Do obliczeń zasięgu zastosowano
prosty model propagacji fal akustyczny na terenach otwartych. Zasięg tych
oddziaływań zaznaczono równieŜ na mapie uwarunkowań (załącznik nr 1). Budynki
mieszkalne wymienione w tabeli winny być chronione przed hałasem za pomocą
rozwiązań technicznych lub urbanistycznych (zmiana funkcji na nie wymagająca
ochrony akustycznej).
Tabela 4. Wykaz obiektów chronionych akustycznie zlokalizowanych w obrębie
stref zagroŜonych ponadnormatywnym hałasem drogowym.
lp
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Obiekt
W. Pola 53
W. Pola 55
W. Pola 59
W. Pola 63
Podgórna 1
W. Pola 61
W. Pola 18
W. Pola 26
W. Pola 16
W. Pola 69
W. Pola 65
W. Pola 24
W. Pola 67
W. Pola 20/22
Kozia 2
d [m.]
1,2
2,2
2,3
2,4
2,7
3,6
4,1
4,3
4,4
4,5
8,9
11
11,7
12
20
Lokale
4
6
4
2
6
2
1
2
1
5
1
1
5
2
2
mieszkańcy
12
17
12
6
17
6
3
6
3
15
3
3
15
6
7
Lx [dB]
69,9
68,6
68,5
68,4
68,1
67,2
66,8
66,7
66,6
66,5
64,0
63,2
62,9
62,8
60,9
Linia kolejowa prowadząca wzdłuŜ południowej granicy terenu objętego
opracowaniem na niewielkim nasypie jest w znacznym stopniu obciąŜona ruchem
pasaŜerskim (lokalnym i dalekobieŜnym) oraz towarowym. W ciągu doby notuje się
Strona:
25
tutaj 41 składy, z czego 11 w porze nocnej. Stosując modele cyfrowe, moŜna
oszacować równowaŜny poziom hałasu kolejowego w odległości 10m od skrajnej
szyny. Dla 16 godzin pory dziennej wynosi on 64dB, natomiast w nocy – 62dB.
Korzystając z tego samego modelu oszacowano prawdopodobny zasięg
oddziaływania ponadnormatywnego hałasu kolejowego, przyjmując wartości
dopuszczalne takie, jak dla III klasy standardu akustycznego terenów (60 i 50dB
odpowiednio w dzień i w nocy). Wynosi on 26m w porze dziennej i 35m w nocy (w
godzinach od 22 do 6). Podane tutaj zasięgi oddziaływania hałasu wymagają
sprawdzenia poprzez pomiary. Hałas kolejowy nie powoduje przekroczeń norm
akustycznych na terenach zabudowanych w rejonie ulicy Koziej.
UciąŜliwości akustyczne mogą powodować takŜe obiekty przemysłowe i
usługowe zlokalizowane kolizyjnie w stosunku do obszarów chronionych.
Szczególnie warto tu zwrócić uwagę na składnicę złomu (praca sprzętu cięŜkiego,
hałasy impulsowe) oraz Galwanizernię przy ulicy Podgórnej (wentylatory).
1.10 Promieniowanie niejonizujące.
Zgodnie z rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 11 sierpnia 1998 roku w sprawie
szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i
środowiska (...) [Dz.U.1998,107,676] na obszarach zabudowy mieszkaniowej oraz na
obszarach, na których zlokalizowane są zwłaszcza szpitale, Ŝłobki, przedszkola,
internaty - składowa elektryczna elektromagnetycznego promieniowania
niejonizującego o częstotliwości 50Hz nie moŜe przekraczać wartości 1kV/m. W
innych miejscach dostępnych dla czasowego przebywania ludzi, natęŜenie pola
elektrycznego nie moŜe przekraczać wartości granicznej 10kV/m, a magnetycznej
składowej pola – 80 A/m. Normy powyŜsze nie dotyczą miejsc niedostępnych dla
ludzi.
Źródłami takiego promieniowania mogą być jedynie linie przesyłowe oraz stacje
elektroenergetyczne dla napięć co najmniej 110 kV. Tymczasem, na terenie
opracowania zaopatrzenie odbiorców w energię elektryczną odbywa się liniami
20kV. Sąsiadująca z terenem opracowania stacja transformatorowa R-345 110/20kV
„Halerczyków” nie powoduje zagroŜenia polem elektromagnetycznym na terenie
objętym projektem planu.
ZagroŜenia promieniowaniem niejonizującym nie mogą tu powodować równieŜ
urządzenia radiokomunikacyjne (radiolinie, urządzenia radionawigacyjne i
radiolokacyjne) czy retransmisyjne (nadajniki radiowe i telewizyjne), które
wytwarzają pola elektromagnetyczne w zakresie częstotliwości od 0,001 do 300 000
MHz, poniewaŜ nie występują one w rejonie objętym opracowaniem.
1.11 Promieniowanie jonizujące.
W rejonie Jeleniej Góry zauwaŜa się wyraźną, dodatnią anomalię geochemiczną
zawartości w podłoŜu naturalnych pierwiastków radioaktywnych – zwłaszcza
uranu. Według Jelińskiego [9] granit występujący w rejonie opracowania zawiera
około 0,0012 do 0,0018% rudy uranowej. Związana jest ona głównie z czarnymi,
maficznymi minerałami, z których ten granit jest zbudowany.
Strona:
26
Z występowaniem ilości radionuklidów związane jest podwyŜszone
promieniowanie naturalne podłoŜa. Moc dawki promieniowania gamma na obszarze
Kotliny Jeleniogórskiej [10] dochodzi nawet do 86 nGy/h, podczas gdy wartość
średnia wyznaczona dla obszaru Polski wynosi 47,4 nGy/h.
Innym zagroŜeniem związanym z występowaniem uranu i produktów jego
rozpadu jest emanacja radonu. PoniewaŜ w rejonie opracowania skała ta przykryta
jest wprawdzie dość grubą, ale łatwo przepuszczalną dla gazów warstwą
zwietrzeliny moŜna się tu spodziewać podwyŜszonej emanacji radonu z gruntu, co
stwarza ryzyko koncentrowania się tego promieniotwórczego gazu w
pomieszczeniach budynków mieszkalnych w stopniu stwarzającym zagroŜenie dla
zdrowia.
Radon jest gazem promieniotwórczym, powstałym w wyniku rozpadu atomów radu
(pochodnej uranu). Przenika do atmosfery i moŜe gromadzić się w zamkniętych,
niewietrzonych dostatecznie pomieszczeniach, jako Ŝe jest znacznie cięŜszy od powietrza.
Radon rozpada się z czasem połowicznego rozpadu równym ok. 4 dni. Powstają wówczas
nowe, juŜ nie gazowe pierwiastki promieniotwórcze (polon, bizmut, ołów), które osiadają na
unoszących się w powietrzu pyłkach. Mogą one dostawać się do naszych płuc, gdzie się
osadzają. Tu teŜ następuje dalszy proces ich rozpadu, podczas którego emitowane są aktywne
biologicznie cząstki alfa. To właśnie one mogą powodować zaburzenia w tkance płucnej, które
niekiedy, po latach objawiają się w formie raka.
1.12 Ryzyko wystąpienia powaŜnej awarii.
Prawo ochrony środowiska definiuje powaŜną awarię (dawniej nadzwyczajne
zagroŜenie środowiska) jako: ... zdarzenie, w szczególności emisję, poŜar lub eksplozję,
powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których
występuje jedna lub więcej substancji niebezpiecznych, prowadzące do natychmiastowego
powstania zagroŜenia Ŝycia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego
zagroŜenia z opóźnieniem.
Na terenie Jeleniej Góry wyznaczona została trasa transportu materiałów
niebezpiecznych wzdłuŜ drogi krajowej nr 3. Z ruchu tego zostały wyłączone
wszystkie ulice prowadzące przez tereny zabudowane. Sprawę przewozu
drogowego benzyn oraz skroplonych mieszanin węglowodorów gazowych w
cysternach o pojemności powyŜej 7000 litrów dokonywanego w celu zaopatrzenia
stacji paliw, reguluje Rozporządzenie Nr 7/98 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 8
lipca 1998r (Dz. U. Woj. Jeleniogórskiego nr 32/98).
Na terenie opracowania oraz w jego bliskim otoczeniu moŜna wymienić
następujące obiekty, które w przypadku powaŜnej awarii mogące być przyczyną
zagroŜeń w środowisku:
Magazyn paliw na terenie lotniska, który składa się z 6 podziemnych zbiorników
o pojemności 140m3 oraz posiada 4 punkty wydawcze o wydajności po 50m3 na
minutę. Z uwagi na duŜą ilość zgromadzonych tutaj paliw płynnych ( olej
napędowy i etyliny ) oraz ich dystrybucję mogą stanowić potencjalną przyczynę
wystąpienia nadzwyczajnego zagroŜenia środowiska. Stacje paliw są zawsze
wyposaŜone w urządzenia zabezpieczające środowisko przed zanieczyszczeniem;
Strona:
27
zabezpieczenia te oraz opracowane instrukcje postępowania załogi na wypadek
awarii z udziałem paliw dają moŜliwość przeciwdziałania powstawania i
rozprzestrzeniania się zagroŜeń.
Przez wschodnią część obszaru objętego planem prowadzi gazociąg wysokiego
ciśnienia Dn 250/ 1,6 MPa. W trakcie normalnej eksploatacji gazociągu nie
występują skutki ujemne dla środowiska i zdrowia człowieka.. Zdarzenie
awaryjne moŜe jednak spowodować gwałtowną ucieczkę lub powolne ulatnianie
się gazu do atmosfery, w wyniku czego moŜe nastąpić wybuch lub poŜar ze
skutkami odczuwalnymi w znacznej odległości. Z analiz statystycznych wynika,
Ŝe prawdopodobieństwo awarii gazociągu jest znikome. Poziom ryzyka dla
gazociągów wysokiego ciśnienia wynosi 0,26 zdarzeń na 1000km/rok.
Linia kolejowa Jelenia Góra - Wrocław, jest waŜnym szlakiem przewozowym
materiałów niebezpiecznych. Linia ta stanowi południowej granicę terenu
opracowania. W przypadku wystąpienia katastrofy kolejowej mogą tu wystąpić
nadzwyczajne zagroŜenia środowiska, które spowodować mogą powaŜne w
skutkach zanieczyszczenie wód i gleby oraz stanowić zagroŜenie dla zdrowia i
Ŝycia mieszkańców istniejących osiedli.
Jeleniogórskie Zakłady Farmaceutyczne “Jelfa” w Jeleniej Górze ul. W. Pola 21,
oddalone około 1,2km od zachodniej granicy terenu opracowania, z uwagi na
magazynowanie półproduktów agresywnych dla środowiska.
1.13 Dobra kultury.
Ochronie prawnej, jako dobro kultury podlegają w myśl ustawy o dobrach
kultury, wszelkie dzieła budownictwa, urbanistyki, architektury, parki, ogrody,
cmentarze, obiekty etnograficzne, pola bitew, obiekty archeologiczne, rzadkie okazy
przyrody Ŝywej i martwej oraz wszelkie pamiątki historyczne wpisane do rejestru
zabytków.
Okolice terenu objętego niniejszym planem zagospodarowania przestrzennego
naleŜą do najwcześniej zasiedlonych regionów Kotliny Jeleniogórskiej. Na
Grodzisku, górze zlokalizowanej około 1,5km na północ od terenu opracowania
zachowało się grodzisko wczesnośredniowieczne, na którym odkryto teŜ
cmentarzysko kultury łuŜyckiej. Grodzisko ma wymiar 45x25m. Składa się z
częściowo zachowanego wału obwodowego o wysokości kilku metrów.
RównieŜ pod wierzchołkiem Kozińca miał się podobno znajdować gródek
wczesnosłowiański, ale nie zostało to potwierdzone badaniami archeologicznymi.
Podobno na jego miejscu w końcu XII wieku, ksiąŜę śląski Bolesław I Wysoki wzniósł
tutaj zamek. Według innych źródeł, zamek ten miał powstać w miejscu pogańskiego
miejsca kultowego. Dzieje zamku są krótkie, poniewaŜ w 1429 roku został on
zniszczony przez husytów. Nie odbudowany popadł w ruinę, ale jeszcze na
początku XIX stulecia stały jego znaczne fragmenty. Początkowo zamek ten nosił
nazwę Bolken haus – od imienia załoŜyciela. Ruiny te przyciągały wielu turystów,
toteŜ dla podniesienia atrakcyjności widokowych tego miejsca, na szczycie
wzniesiono w 1880 roku wieŜę widokową. Obecnie zachowały się jedynie nikłe
ruiny zamku, z fragmentem XIVw murów kamiennych i pozostałości piwnic.
Strona:
28
Ponad to, w rejonie Grabarowa i Maciejowej zidentyfikowano jeszcze inne liczne
ślady dawnych kultur. Na terenie opracowania zlokalizowano dwa stanowiska
archeologiczne, znajdujące się w wykazie Konserwatora pod numerami 57 i 105, a
według archeologicznego zdjęcia Polski oznaczone symbolami 38/3 i 39/20 jako
osady średniowieczne. W rejonie tych stanowisk wyznaczono strefy obserwacji
archeologicznej, w obrębie których zabronione są wszelkie prace ziemne bez
wcześniejszego uzgodnienia z Jeleniogórską Delegaturę Wojewódzkiego Oddziału
SłuŜby Ochrony Zabytków we Wrocławiu
2.
Ro z p o z n a n i e i o c e n a p r z y r o d n i c z ych j e d n o s t e k
p r ze s t r ze n n ych n a t e r e n i e o p r a c owa n i a .
Rozpoznanie przyrodniczych jednostek przestrzennych na terenie opracowania,
tzw. geokompleksów, polega na wyznaczeniu obszarów o podobnych walorach
przyrodniczych. Dokonano tego poprzez nałoŜenie na siebie cech fizjonomicznych,
wynikających zarówno z ukształtowania terenu, jego pokrycia jak i sposobu
zagospodarowania. W wyniku takiej analizy wyodrębniono następujące, jednorodne
moduły krajobrazowe przestrzeni objętej opracowaniem:
1. Łąki i pastwiska pomiędzy Bobrem a ulicą Wincentego Pola, we wschodniej
części terenu objętego opracowaniem. Występują tu zarówno gleby III, IV i V
klasy bonitacyjnej (tych ostatnich jest najwięcej), jak i nieuŜytki. Teren nie jest
uŜytkowany rolniczo. Niewielkie, bogate florystycznie oczka wodne oraz
otoczone szuwarem trzcinowym rowy melioracyjne stanowią dogodne siedliska
dla płazów, ptaków i drobnych ssaków. Interesujące punkty i ciągi widokowe.
Liczne wysypiska gruzu i śmieci.
2. UŜytki orne w widłach Bobru i ulicy Wincentego Pola na glebach IVb klasy
bonitacyjnej.
3. Tereny ujęć wody pomiędzy Bobrem i ulicą Lotnictwa. W większości są to
nieuŜytki i zuboŜone florystycznie łąki zarastające inwazyjnymi gatunkami
roślin. Stare zbiorniki wody, częściowo juŜ zarastające roślinnością. Liczne
wysypiska gruzu i śmieci. Interesujące ciągi widokowe. Teren objęty
bezpośrednią ochroną sanitarną ujęcia wody „Grabarów”.
4. Teren lotniska sportowego z trzema, trawiastymi pasami startowymi oraz z
infrastrukturą.
5. Osiedle mieszkaniowe w rejonie ulicy Chłopskiej. Zabudowa typu willowego,
szkoła podstawowa, wodociąg, brak kanalizacji.
6. Tereny zabudowy przemysłowej, usługowej i mieszkaniowej w rejonie ulic Koziej
i Podgórnej, a takŜe zabudowa przyległa do ulicy Wincentego Pola.
W tabeli 5 dokonano syntetycznej oceny jakości poszczególnych komponentów
środowiska. Kryteria oceny sformułowano w ten sposób, Ŝe najwyŜszym wartościom
przyrodniczym przyporządkowano 3 punkty. Zero punktów odpowiada róŜnym
formom degradacji środowiska.
Strona:
29
Tabela 5. Waloryzacja zasobów przyrodniczych środowiska.
Wartości przestrzeni
Numer jednostki
inne
Powierzchnia
biologiczne
klimatyczne
hydrologiczne
wizualne
.
1
2
3
4
5
6
Ekspozycja
3
3
3
3
2
1
Harmonia
0
1
0
2
2
0
Estetyka
0
2
0
2
2
0
Zdolność zasilania
3
3
3
3
2
1
Zrzuty ścieków
3
2
3
3
1
1
Jakość wód powierzchniowych
2
2
2
Jakość wód podziemnych
2
2
3
Produkcja tlenu
2
1
2
2
0
0
Biotopoklimat
1
1
1
2
2
2
Czystość powietrza
3
3
3
3
2
2
Szata roślinna
1
1
1
1
1
1
Fauna
2
2
2
1
1
1
Bariery
3
2
3
1
0
0
ZagroŜenie erozją
3
3
3
3
3
3
Powierzchnia biologicznie czynna
3
3
3
3
2
1
Gleby
2
2
1
1
Klimat akustyczny
3
3
3
2
3
2
Struktury przyrodnicze
2
1
1
0
0
0
Konflikty
2
2
0
1
2
0
Inne zagroŜenia
3
3
2
2
3
2
2,2
2,1
2,0
1,9
1,6
0,9
Wartość średnia
0
Przyjęte zasady waloryzacji pozwalają obiektywnie ocenić przyrodniczą wartość
terenów objętych opracowaniem. Za kryteria oceny przyjęto bowiem takie
wskaźniki, jak: liczba punktów widokowych, wskaźnik zabudowy terenu, klasa
bonitacyjna gleb, klasy czystości wód, przekroczenia norm czystości powietrza oraz
norm akustycznych, stanowiska roślin chronionych, miejsce terenu w systemie
przyrodniczym miasta i podobne jednoznacznie dające się ocenić wartości.
Jak wynika z tabeli 5, dość wysoko ocenione zostały geokompleksy wydzielone
wzdłuŜ Bobru Docenione tu zostały przede wszystkim ich wartości hydrologiczne i
botaniczne oraz dobra jakość wszystkich komponentów środowiska. Dodatnio
punktują tu takŜe walory widokowe, ujemnie na ocenę tego terenu wpływa stan
uporządkowania terenu oraz jego walory estetyczne.
NajniŜsza
ocena
przypadła
terenom
zainwestowanych
połoŜonym
Strona:
30
w
rozwidleniu ulic W. Pola i Łomnickiej. Na terenie tym obserwuje się lokalizacje
wielu, konfliktowych względem siebie sposobów zagospodarowania (przemysł,
hurtownie, komunikacja, mieszkalnictwo, szkoła).
3.
O c e n a w r a Ŝ l i w o ś c i e l e m e n t ó w s t r u k t u r y e ko l o g i c z n e j
na antropopresję.
WraŜliwość (antonim odporności) środowiska na danym obszarze na określone
bodźce powodowane róŜnymi typami działania człowieka oceniano biorąc pod
uwagę takie własności terenu jak wilgotność siedliska, róŜnorodność gatunkową,
udział gatunków wieloletnich, typ gleby, ukształtowanie terenu, walory widokowe
oraz sposób jego zagospodarowania. Wyniki analizy przedstawiono w tabeli 6.
Tabela 6. Ocena wraŜliwości środowiska przyrodniczego terenów objętych
opracowaniem na antropopresję.
Elementy struktury ekologicznej
Przejawy antropopresji:
Likwidacja lub zubaŜanie roślinności
Wprowadzanie nowych gatunków roślinności
Zabiegi agrotechniczne
Przekształcanie składu chemicznego lub struktury
gleb
Działania przejawiające się zmianą rzeźby terenu
Zmiana stosunków wodnych w glebie
Regulacja koryt cieków wodnych
Wprowadzanie związków chemicznych do
atmosfery
Wprowadzanie związków chemicznych do obiegu
wodnego
Gromadzenie odpadów stałych
Emisja hałasu
Generowanie wibracji
Wprowadzanie nowych, antropogenicznych
elementów krajobrazu
Zmiana warunków przewietrzania terenu.
1
2
3
4
5
6
+
+
+
2
0
0
+
2
+
+
2
3
+
2
+
2
2
+
+
0
2
+
+
0
2
2
2
2
2
3
2
2
2
3
2
2
3
0
0
2
0
0
0
3
0
0
0
3
3
3
3
3
3
3
3
0
0
2
3
0
0
2
3
0
0
2
2
0
0
0
2
3
3
2
2
2
2
+
3
3
3
2
2
0
Skala wraŜliwości na róŜne formy antropopresji:
3 - wysoko (bardzo) wraŜliwe = niedopuszczalne zmiany,
2 - średnio wraŜliwe = dopuszcza się zmiany pod ściśle określonymi warunkami,
1 - mało wraŜliwe = kompozycja jest przydatna do przekształceń,
0 - niewraŜliwe = zainwestowanie nie zaszkodzi istniejącym formom,
+ - wskazane zmiany w celu poprawy walorów środowiska.
Obszar opracowania nie jest jednorodny pod względem wraŜliwości na zmiany
antropogeniczne. Tereny zabudowane są podatne na przekształcenia, które nie
zaszkodzą istniejącym formom, a nawet mogą je uatrakcyjnić. Dobrze
ukierunkowane oddziaływania antropogeniczne powinny tu mieć charakter
wzbogacający i porządkujący istniejące struktury, lecz nie mogą one wprowadzać
Strona:
31
takich uciąŜliwości jak hałas i wibracje oraz nie powinny przyczyniać się do wzrostu
zanieczyszczenia powietrza.
Szczególnej ochrony wymagają tereny objęte strefą ochrony sanitarnej dla ujęcia
wody „Grabarów”. Niedopuszczalne są tutaj wszelkie działania mogące
spowodować pogorszenie jakości ujmowanych wód lub zmniejszenie wydajności
ujęć.
Obszary rolne wykazują większą odporność na przekształcenia ze względu na
ubogą biocenozę, cechującą się cykliczną degradacją (zbiór plonów) i odnawianiem.
Z uwagi na ochronę ujęcia wody nie powinno się tu prowadzić intensywnego
nawoŜenia i gnojowicowania.
W szczególności, na terenie objętym opracowaniem wykluczyć naleŜy
następujące formy działalności:
Działania powodujące przerwanie istotnych połączeń przyrodniczych i zaburzeń
w funkcjonowaniu lokalnych i ponadlokalnych układów ekologicznych
właściwych dla obszaru opracowania, a w szczególności zabudowywania doliny
Bobru.
Działania powodujące utrudnienie dostępu do dróg publicznych, pozbawienie
moŜliwości korzystania z wody, energii elektrycznej i cieplnej oraz ze środków
łączności, dopływu światła dziennego do pomieszczeń przeznaczonych na stały
pobyt ludzi.
Z uwagi na wymaganą ochronę ujęcia wód podziemnych, wszelka działalność
człowieka prowadząca do zanieczyszczenia środowiska wodnego w strefach
ochrony tego ujęcia jest niedopuszczalna. W szczególności zabrania się tutaj
odprowadzania ścieków bezpośrednio do ziemi, nawoŜenia gleby gnojowicą,
lokalizacji magazynów substancji chemicznych, lokalizowania wysypisk i
wylewisk odpadów.
Nie dopuszcza się tutaj Ŝadnych działań mogących powodować hałas, wibracje i
zanieczyszczenie powietrza na przyległych do obszaru opracowania terenach
zabudowanych.
Wysoka atrakcyjność krajobrazowa regionu wymaga duŜej dbałości w
architektonicznym kształtowaniu zabudowy oraz ochronę głównych ciągów i osi
widokowych.
Z uwagi na ochronę dóbr kultury z działalności inwestycyjnej naleŜy wyłączyć
tereny wskazane na mapie uwarunkowań jako stanowiska archeologiczne.
Ewentualne podjęcie na tym terenie prac ziemnych wymaga uzgodnienia z
Jeleniogórską Delegaturą Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków
we Wrocławiu.
Strona:
32
4.
O c e n a z a s i e g u i r a n g i b a r i e r f i z j o g r a f i c z n ych i
p r a w n ych .
4.1 Bariery fizjograficzne i sozologiczne.
Analizując budowę i funkcjonowanie środowiska na terenie opracowania,
zwrócono uwagę na cechy przyrodnicze uniemoŜliwiające lub bardzo silnie
utrudniające działalność człowieka. Są to mianowicie:
ZagroŜenie erozją. Na terenie opracowania praktycznie nie istnieje zagroŜenie
erozją, poza skarpą terasy nadzalewowej. Ochrona przeciwerozyjna jest tutaj
niezwykle istotna, poniewaŜ na krawędzi skarpy prowadzi ulica Wincentego
Pola oraz zlokalizowane są budynki mieszkalne. Bariera ta ma charakter
względny, gdyŜ moŜliwość jej przekroczenia uzaleŜniona jest od nakładów
finansowych.
Tereny podmokłe. W obrębie doliny Bobru występują miejscami grząskie,
nienośne grunty, które uniemoŜliwiają tu lokalizacje obiektów kubaturowych.
Istnieje tu teŜ moŜliwość okresowego zalewania wodą podczas obfitych opadów
deszczu lub gwałtownych roztopów.
Tereny zagroŜone powodziami. ZagroŜenie powodziowe na terenie opracowania
moŜna ocenić na podstawie skutków powodzi, jaka wystąpiła w lipcu 1997 roku.
Jej przebieg i skutki w zlewni Bobru oraz jego dopływów przedstawione zostały
w opracowaniu Hydroprojektu [11] oraz uwzględnione w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jelenia
Góra [3]. Na rysunku uwarunkowań zaznaczono tereny zalane w tym okresie
przez wody Bobru. Zajmują one pas gruntów pomiędzy rzeką a skarpą terasy
nadzalewowej, wzdłuŜ której prowadzi ulica W. Pola. Na obszarze tym pod
wodą znalazł się wówczas jeden budynek, Wincentego Pola nr 57.
We wschodniej części terenu objętego opracowaniem, wody powodziowe rzeki
Bóbr nie napotykają tak wyraźnej bariery, jaką jest skarpa terasy. Ponadto, ich
naturalny odpływ przegradza nasyp ulicy W. Pola. Dlatego rozlewają się one
tutaj szeroko, obejmując teren ujęcia wody oraz niŜej połoŜone zabudowania w
rejonie ulicy Chłopskiej.
Tereny zagroŜone hałasem, wzdłuŜ ulic Wincentego Pola oraz Łomnickiej, a
takŜe w pobliŜu linii kolejowej. Chrobrego. Zasięg ponadnormatywnego
oddziaływania hałasu od tych ulic wynosi odpowiednio 22 do 34m. Ograniczenia
w zainwestowaniu na terenach o przekroczonych standardach akustycznych
polegają na zakazie lokalizacji obiektów mieszkalnych lub innych wymagających
ochrony przed hałasem, jeśli wcześniej nie zostaną podjęte środki ograniczające
emisję fal dźwiękowych do środowiska.
4.2 Bariery prawne.
PoniŜej
omówiono
uwarunkowania
prawne
dotyczące
sposobu
zagospodarowania terenu opracowania, które wynikają z dokumentów i przepisów
szczególnych.
Strona:
33
Strefa ochrony Uzdrowiska Cieplice.
Utworzona na mocy uchwały nr VI/41/70 WRN we Wrocławiu w 1970r o
ustanowieniu statutu uzdrowiska Cieplice Śląskie Zdrój [1]. Obejmuje obszar miasta
Jelenia Góra, część gminy Piechowice oraz południową część gminy Stara Kamienica
(na południe od drogi krajowej nr 3). Utworzono ją w celu ochrony warunków
naturalnych niezbędnych do prowadzenia i rozwijania lecznictwa uzdrowiskowego
dla uzdrowiska Cieplice Zdrój. W rejonie opracowania granica strefy prowadzi
wzdłuŜ granicy administracyjnej miasta Jeleniej Góry. Na obszarze strefy ochronnej
uzdrowiska obwiązują ostrzejsze wartości dopuszczalne stęŜeń zanieczyszczeń w
powietrzu.
Strefy ochronne ujęć wody.
Strefy ochronne ustanawia się ze względu na ochronę zasobów wodnych, a w
szczególności w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do
zaopatrzenia ludności w wodę do spoŜycia lub zaopatrzenia zakładów
wymagających wody wysokiej jakości. Podstawą prawną do ustanawiania stref
ochronnych ujęć wody oraz obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych
jest art. 51 ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku „Prawo wodne”.
Strefy ochronne dla infiltracyjnego ujęcia wody z rzeki Bóbr w Grabarowie
ustanowiono decyzją Wojewody Jeleniogórskiego OS-6210/108/91/92 z dnia 10
marca 1992 roku wydanej na podstawie nie obowiązującej juŜ ustawy z 1974 roku.
Granice strefy ochrony bezpośredniej ujęcia pokazano na rysunku uwarunkowań
(załącznik nr 1). Wojewoda Dolnośląski decyzją z dnia 24 maja 2001 roku ustalił
okres obowiązywania decyzji z 1992 r. do dnia 31 grudnia 2002 roku, tak więc strefy
ochrony sanitarnej ujęcia „Grabarów” nie mają juŜ prawnego umocowania.
Nie zmienia to faktu, Ŝe zgodnie z artykułami 54 obowiązującej ustawy „Prawo
wodne”, na terenie stref ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody zabrania się
wykonywania wszelkich robót i czynności powodujących zmniejszenie przydatności
ujmowanej wody lub wydajności ujęć. W obrębie strefy ochrony ujęć wody w
Grabarowie nieaktualna juŜ decyzja wprowadzała następujące ograniczenia:
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
rolnicze wykorzystanie ścieków,
stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin,
lokalizowanie wodochłonnych zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub
hodowli zwierząt,
lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a
takŜe rurociągów do ich transportu,
lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych lub przemysłowych,
urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk,
lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierzęcych.
wydobywanie kamienia, Ŝwiru, piasku oraz innych materiałów, a takŜe
wycinanie roślin z wód lub brzegu,
pojenie oraz wypasanie zwierząt,
Strona:
34
Ochrona przeciwpowodziowa.
Ustawa „ Prawo wodne” spośród obszarów naraŜonych na niebezpieczeństwo
powodzi wyodrębnia obszary bezpośredniego i potencjalnego zagroŜenia powodzią.
Do tych pierwszych, oprócz terenów międzywali, wlicza się równieŜ naraŜone na
niebezpieczeństwo powodzi tereny nieobwałowane, których granice winny być
wskazane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, na podstawie
studium sporządzonym przez regionalny zarząd gospodarki wodnej. Dla terenów o
szczególnym znaczeniu gospodarczym, społecznym lub kulturowym, przy
sporządzaniu miejscowego plany zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się
poziom wód maksymalnych o prawdopodobieństwie występowania raz na 100 lat
(Art. 84 ust. 2).
Na obszarach bezpośredniego zagroŜenia powodzią zabrania się wykonywania
robót, które mogą utrudniać ochronę przed powodzią, a w szczególności wznoszenia
obiektów budowlanych, sadzenia drzew lub krzewów (za wyjątkiem upraw wikliny
oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych) oraz
zmiany ukształtowania terenów.
Ponad to, w art. 40 ust. 3 ustawy zabrania się lokalizowania na obszarach
bezpośredniego zagroŜenia powodzią inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów
zwierzęcych, środków chemicznych, a takŜe innych materiałów, które mogą
zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w
szczególności ich składowania. Od zakazów tych moŜe zwolnić decyzja dyrektora
regionalnego zarządu gospodarki wodnej jeśli wystąpi istotna potrzeba
ekonomiczna lub społeczna, a zwolnienie to nie spowoduje zagroŜenia dla jakości
wód w przypadku wystąpienia powodzi.
Rzeka Bóbr na odcinku objętym opracowaniem nie jest obwałowana. Nie ma tu
teŜ Ŝadnych innych zabezpieczeń przeciwpowodziowych. Zalew wód
powodziowych jest tu więc ograniczany jedynie naturalnymi lub antropogenicznymi
elementami rzeźby terenu. Na mapie uwarunkowań w załączniku nr 1 zaznaczono
tereny zalane przez wody Bobru podczas największej udokumentowanej tu
dotychczas powodzi, jaka wystąpiła w lipcu 1997 roku
Kompleksy gleb chronionych.
Stosownie do ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i
leśnych (Dz.U.95,16,78 z p. zm.) ochronie takiej podlegają kompleksy uŜytków
rolnych z glebami zaliczanymi do wysokich klas bonitacyjnych. Grunty te mogą być
przeznaczone na cele inwestycyjne tylko w wyjątkowych przypadkach.
Przeznaczenie na cele nieleśne i nierolne gruntów rolnych stanowiących uŜytki
rolne klas I - III, jeśli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia
przekracza 0,5ha wymaga uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Gospodarki
śywnościowej. UŜytki rolne klasy IV o powierzchni większej niŜ 1ha mogą być
wykorzystane na cele nierolne i nieleśne tylko za zgodą wojewody. Wyłączenie z
produkcji gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa wymaga
uzyskania zgody Ministra Środowiska.
Strona:
35
Zwarte kompleksy gleb chronionych (mady i gleby brunatne III i IV klasy
bonitacyjnej znajdują się na terenie pomiędzy rzeka Bóbr i ulicą W. Pola. Zostały one
zaznaczone na mapie uwarunkowań przyrodniczych w załączniku nr 1.
Strefy kontrolowane wzdłuŜ gazociągów.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać sieci gazowe podaje szerokości tzw. stref kontrolowanych
wyznaczone po obu stronach osi gazociągu, w obrębie których nie naleŜy wznosić
budynków, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz podejmować
czynności mających negatywny wpływ na trwałość i prawidłową eksploatację
gazociągu.
Szerokość stref kontrolowanych, których linia środkowa pokrywa się z osią
gazociągu wysokiego ciśnienia (od 1,6 do 10MPa włącznie) o średnicy nominalnej
DN 150 ÷ 300mm włącznie powinna wynosić 6m.
Strefy ochrony konserwatorskiej.
Ochronie prawnej na podstawie przepisów szczególnych podlegają obiekty
wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Na terenie objętym
opracowaniem znajduje się sześć budynków mieszkalnych z przełomu wieków,
które są wpisane do takiego rejestru oraz dwa stanowiska archeologiczne.
Wyznaczono tutaj teŜ dwie strefy obserwacji archeologicznej. Wszystkie te obiekty
zaznaczone są na rysunku planu.
Odnośnie ograniczeń na tych terenach odwołuje się ustawa z dnia 15 lutego 1962
r. o ochronie dóbr kultury Art.21: wszelkie prace i roboty przy zabytkach oraz prace
archeologiczne i wykopaliskowe wolno prowadzić tylko za zezwoleniem właściwego
wojewódzkiego konserwatora zabytków(...), oraz Art 27 1. Bez zezwolenia właściwego
wojewódzkiego konserwatora zabytków nie wolno zabytków przerabiać, odnawiać,
rekonstruować, konserwować, zabudowywać, odbudowywać, zdobić, uzupełniać, rozkopywać
ani dokonywać w nim Ŝadnych zmian(...).
Wszelkie działanie podejmowane na tych terenach wymagają więc zezwolenia
Jeleniogórskiej Delegatury Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków we
Wrocławiu. Prace ziemne muszą być poprzedzone badaniami archeologicznymi
wykonanymi na koszt inwestora. Strefy ochrony konserwatorskiej, zróŜnicowanie
zarówno pod względem przedmiotu jak i reŜimu ochrony ustalają miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego.
Odległości obiektów budowlanych od linii kolejowych.
Lokalizacja przyszłych inwestycji w sąsiedztwie terenów PKP musi zapewniać
sprawny i bezpieczny ruch pociągów oraz modernizację linii. Problem ten został
uwzględniony w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia
20 maja 2000 roku, zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia odległości i
warunków dopuszczających usytuowanie drzew lub krzewów, elementów ochrony
Strona:
36
akustycznej, wykonywanie robót ziemnych, budynków lub budowli w sąsiedztwie
linii kolejowych oraz sposobu urządzania i utrzymywania zasłon odśnieŜnych i
pasów przeciwpoŜarowych (DzU.2000.52.627).
Tak więc, budynki i budowle mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej
niŜ 10 m od granicy obszaru kolejowego, z tym Ŝe odległość ta od osi skrajnego toru
nie moŜe być mniejsza niŜ 20 m, z zastrzeŜeniem, Ŝe budynki wymagające ochrony
akustycznej powinny być usytuowane w odległości zapewniającej zachowanie
dopuszczalnego natęŜenia określonego w przepisach ochrony środowiska.
Obszary ograniczonego uŜytkowania.
Obszar ograniczonego uŜytkowania w rozumieniu Art. 135 Prawa Ochrony
Środowiska jest obszarem tworzonym w drodze aktu prawa miejscowego
(rozporządzenie wojewody lub uchwała rady powiatu), na którym dopuszcza się
przekroczenie standardów jakości środowiska. Mogą być one tworzone wyłącznie
wokół oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów komunalnych, kompostowni, tras
komunikacyjnych (linie kolejowe i drogi), lotnisk, linii i stacji elektroenergetycznych
oraz instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych.
Utworzenie takiego obszaru jest obligatoryjne, jeśli z postępowania OOŚ, analizy
porealizacyjnej lub przeglądu ekologicznego wynika, Ŝe mimo zastosowania
dostępnych rozwiązań nie mogą być dotrzymane normy środowiskowe poza
terenem wymienionych wyŜej obiektów. Zgodnie z Art. 73 ust.1 pkt 2 powołanej
wcześniej ustawy, ograniczenia wynikające z utworzenia obszarów ograniczonego
uŜytkowania uwzględnia się w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego oraz w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu.
Na terenie będącym przedmiotem niniejszego opracowania nie utworzono
dotychczas obszarów ograniczonego opracowania, chociaŜ warunki konieczne do
podjęcia stosownej uchwały przez Radę Powiatu wyczerpuje lotnisko Aeroklubu
Jeleniogórskiego.
Natomiast decyzję o ustanowieniu obszarów ograniczonego uŜytkowania dla
linii kolejowej nr 274 (jest to linia o znaczeniu państwowym, w rozumieniu ustawy z
dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 1997 r. Nr 96, poz. 591))
powinien podjąć Wojewoda.
5.
A k t u a l n e p r o b l e m y o ch r o n y ś r o d ow i s k a n a o b s z a r ze
o p r a c owa n i a i m o Ŝ l i wo ś c i i ch o g r a n i c ze n i a .
Do problemów ochrony środowiska na terenie objętym opracowaniem naleŜą:
Brak jednorodnego zbiorczego systemu gospodarki ściekowej. W kierunkach
rozwoju Jeleniej Góry przewiduje się podłączenie tego terenu do sieci miejskiej z
oczyszczalnią ścieków przy ulicy Lwóweckiej.
PowaŜny problem ekologiczny dla zabudowy mieszkaniowej istniejącej na
terenie objętym opracowanie stanowi ulica Wincentego Pola. Wśród zagroŜeń
powodowanych tą drogą wymienić naleŜy przede wszystkim hałas, wibracje,
Strona:
37
zanieczyszczenie atmosfery i wód gruntowych. Na drodze mogą się równieŜ
zdarzyć kolizje powodujące nadzwyczajne zagroŜenia dla środowiska, zdrowia
lub Ŝycia ludzi. Problem ten moŜe być rozwiązany jedynie poprzez budowę
obwodnicy południowej lub likwidację zabudowy mieszkaniowej przyległej do tej
ulicy.
Mimo zrealizowania wielu inwestycji mających na celu poprawę stanu czystości
rzeki Bóbr stan czystości jej wód nie jest zadowalający. Wskaźnikami, które
decydują o przekroczeniu dopuszczalnych norm zanieczyszczeń tych rzek są azot
azotynowy oraz wskaźnik miano coli typu fekalnego. Poprawę stanu czystości
wody moŜna osiągnąć poprzez uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w
górnej części zlewni Bobru, a w szczególności przez całkowite skanalizowanie
miejscowości posiadających juŜ wysokosprawne urządzenia do oczyszczania
ścieków oraz poprzez likwidację na terenach wiejskich mało sprawnych
przydomowych urządzeń do gromadzenia i podczyszczania ścieków i
skierowanie ich w miarę moŜliwości do istniejących oczyszczalni lub zastąpienie
wysokosprawnymi indywidualnymi urządzeniami ochrony wód.
PodwyŜszone stęŜenie naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w
podłoŜu skalnym, co skutkuje duŜą emanacją i gromadzeniem się radonu w
pomieszczeniach mieszkalnych, w stopniu mogącym przekraczać dopuszczalne
normy.
Nielegalne składowiska gruzu i odpadów, które powstają na skutek
niekonsekwentnej realizacji przepisu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach, zobowiązującego właściciela nieruchomości do posiadania urządzeń
słuŜących do gromadzenia odpadów komunalnych oraz udokumentowania
korzystania z usług jednostek upowaŜnionych do usuwania tych odpadów.
ZagroŜenie powodziowe. Wymagana jest:
rozbudowa systemu zabezpieczeń przeciw-powodziowych na terenach
zainwestowanych, związanych ze stałym lub wielogodzinnym pobytem ludzi,
lub tam, gdzie nie jest moŜliwe wyeliminowanie zagroŜenia – sukcesywna
likwidacja funkcji wraŜliwych na zalewanie.
stworzenie odpowiednich warunków do przywracania naturalnego stanu cieków
po powodzi.
wyznaczenie terenów, które mogą słuŜyć jako poldery zalewowe i ochrona ich
przez zabudową.
Nieuregulowana sprawa formalno- prawnego umocowania stref ochronny
sanitarnej dla ujęcia wody „Grabarów”. Dotychczas obowiązująca decyzja utraciła
waŜność z końcem 2002 roku.
6.
Ocena relacji pomiędzy elementami układu
p r ze s t r ze n n e g o.
W obrębie ujętym ulicami Łmonicką, W. Pola i Podgórną obserwuje się duŜe
przemieszanie elementów układu przestrzennego doprowadzając do licznych kolizji
Strona:
38
funkcjonalno- przestrzennych na styku zabudowa mieszkaniowa – obiekty
przemysłowe i usługowe oraz zabudowa mieszkaniowa – elementy układu
komunikacyjnego. Konflikty pojawiają się na tle konieczności obsługi
komunikacyjnej istniejących obiektów usługowych i hurtowni drogami
nieprzystosowanymi do ruchu cięŜkiego i prowadzącymi przez tereny zabudowy
jednorodzinnej.
Powodem konfliktów funkcjonalno- przestrzennych jest takŜe:
lokalizacja zabudowy na terenach podtapianych przez wody powodziowe Bobru;
ulica W. Pola, którą prowadzi dość ruchliwy szlak komunikacyjny; fakt, Ŝe
przebiega ona w pobliŜu budynków mieszkalnych powoduje niebezpieczeństwo
wypadków, naraŜenie na nadmierny hałas, drgania i zanieczyszczenie powietrza
spalinami;
ulica Dębowa, która przecina strefę bezpośredniej ochrony sanitarnej ujęcia wody
„Grabarów”.
7.
Wstępna prognoza kier unków i intensywności
n i e p o Ŝ ą d a n ych p r ze k s z t a ł c e ń ś r o d ow i s k a .
Działki połoŜone wzdłuŜ ulicy Wincentego Pola, z uwagi na bardzo dobrą
obsługę komunikacyjną to dogodne tereny pod lokalizacje ponadlokalnych funkcji
usługowych i przemysłu. PoniewaŜ z uwagi na ukształtowanie terenu oraz
zagroŜenie powodzią niewiele jest tutaj miejsca pod nowe lokalizacje, rozbudowa
usług odbywać się będzie kosztem funkcji mieszkaniowej. Będzie to zjawisko
korzystne z uwagi na fakt, Ŝe są to tereny leŜące w strefie niekorzystnego
oddziaływania ulicy W. Pola. Znaczne uaktywnienie rozwoju w tym kierunku
nastąpi po wybudowaniu przewidzianego tutaj w Planie Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego [4] odcinka południowej obwodnicy
Jeleniej Góry. Wymienione działania spowodują zwiększenie ruchu samochodowego
w tym rejonie, co zwiększy emisję zanieczyszczeń komunikacyjnych.
Tereny połoŜone na północ od ulicy W. Pola, a potem od obwodnicy, skutecznie
opierać się będą zabudowie z uwagi na zagroŜenie powodziowe.
Najprawdopodobniej, z powodu likwidacji zabudowy zagrodowej zagroŜonej
powodzią, zaprzestanie się tutaj rolnego uŜytkowania terenów. Nastąpi samoistne
przekształcanie się tych uŜytków we wtórne zbiorowiska łąkowe. Regres
obserwowany w gospodarce rolnej, a szczególnie w hodowli bydła spowoduje dalsze
zmiany w pokrywie roślinnej łąk i pastwisk na terenie objętym opracowaniem. W
wyniku zaniechania uŜytkowania rolnego nastąpi bowiem sukcesja wtórna
powodująca zarastanie łąk inwazyjnymi gatunkami roślin (nawłoć, wrotycz) oraz
samosiejkami drzew. Istnieje obawa, Ŝe niewystarczająco zagospodarowane tereny
zalewowe będą traktowane jako „bezpańskie”, a zatem mogą być zaśmiecane oraz
nasili się niekontrolowana wycinka drzew na cele opałowe.
Strona:
39
8.
W s k a z a n i a p l a n i s t yc z n e .
Wskazań terenów przydatnych do pełnienia róŜnych funkcji społecznogospodarczych dokonano poprzez zawęŜane pól potencjalnych moŜliwości
wykorzystania terenu przez stosowanie kolejnych kryteriów:
Bariery prawne i fizjograficzne; obszary, które ze względu na niską przydatność,
występowanie róŜnych ograniczeń lub teŜ o bardzo wysokich wartościach
przyrodniczych nie zostaną wskazane do realizacji Ŝadnych funkcji społecznogospodarczych, wchodzą w skład systemu terenów otwartych i pełnia przede
wszystkim funkcje regulacyjne w stosunku do procesów zachodzących w
środowisku; funkcje przyrodnicze pełnią przede wszystkim obszary od duŜej
wraŜliwości na działalność antropogeniczną.
Odporność środowiska na oddziaływania wynikające z poszczególnych funkcji,
jeśli jest ona niska – funkcję naleŜy wykluczyć lub ograniczyć intensywność jej
realizacji.
Konfrontacja funkcji z jakością środowiska, w przypadku, gdy przekroczone są
normy środowiskowe, odstąpiono od wskazywania tej funkcji lub podano
precyzyjne zalecenia dotyczące ograniczenia uciąŜliwości.
W wyniku przeprowadzenia opisanej wyŜej procedury, po przeanalizowaniu
istniejących konfliktów lub moŜliwości powstawania konfliktów potencjalnych, dla
kaŜdego z wyodrębnionych wcześniej typów geokompleksów wskazano do realizacji
te funkcje, które są najbardziej uzasadnione z uwagi na warunki przyrodnicze oraz
ze społeczno- ekonomicznego punktu widzenia:
1.
Łąki i pastwiska pomiędzy Bobrem a ulicą Wincentego Pola, we wschodniej
części terenu objętego opracowaniem. Tereny te powinny pozostać jako tereny
otwarte, pełniące funkcje przeciwpowodziowe. Dopuszcza się ekstensywną
gospodarkę rolną (wypasanie bydła, wykaszanie przynajmniej raz w roku) w
celu zapobiegania wtórnej sukcesji i zarastania łąk, inwestycje słuŜące ochronie
środowiska oraz udostępnieniu walorów krajobrazowych (tarasy widokowe,
mała architektura, obiekty rekreacyjne). Z uwagi ochronę archeologiczną,
wszelkie działanie podejmowane na tym terenie wymagają zezwolenia
Jeleniogórskiej Delegatury Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków
we Wrocławiu. Wskazane działania porządkujące teren.
2.
UŜytki orne w widłach Bobru i ulicy Wincentego Pola. Tereny te równieŜ
powinny pozostać jako tereny otwarte, pełniące funkcje przeciwpowodziowe.
NaleŜy pozostawić tutaj wykorzystanie rolnicze: uprawy orne, sady, ogrody
działkowe.
3.
Tereny ujęć wody pomiędzy Bobrem i ulicą Lotnictwa. W obrębie strefy
ochronnych ujęć wody naleŜy wykluczyć zainwestowanie mogące spowodować
zanieczyszczenie wody lub zmniejszenie wydajności studni. Wskazane działania
porządkujące teren.
4.
Teren lotniska
uŜytkowania.
sportowego.
Zalecane
zachowanie
obecnego
sposobu
Strona:
40
5.
Osiedle mieszkaniowe w rejonie ulicy Chłopskiej. Wskazane zachowanie
istniejącej funkcji z moŜliwością lokalizacji nowych budynków mieszkalno –
usługowych. Wcześniej jednak naleŜy uporać się z zagroŜeniem powodziowym
na terenie osiedla. Zaleca się ochronę istniejącej szaty roślinnej oraz
wprowadzenie nowych form zieleni. Ochronie wymaga udokumentowane tutaj
stanowisko archeologiczne.
6.
Tereny zabudowy przemysłowej, usługowej i mieszkaniowej w rejonie ulic
Koziej i Podgórnej. Wyraźny konflikt funkcyjny przemysłu, usług,
mieszkaniówki i układów komunikacyjnych. Z uwagi na istniejące
zainwestowanie funkcje te wymagają zachowania ze wskazaniem likwidacji
budynków mieszkalnych w rejonie ulicy Podgórnej i Wincentego Pola. Ustalenia
planu winny dąŜyć do złagodzenie konfliktów pomiędzy funkcją przemysłową a
terenami mieszkalnymi przy ulicy Koziej poprzez nakaz ograniczania
uciąŜliwości powodowanych działalnością gospodarczą do granicy własności
oraz wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej. NaleŜy ograniczyć ruch cięŜki po
ulicy Koziej.
Strona:
41
Część II. P r o g n o z a
1.
Charakter ystyka ustaleń projektu planu.
W omawianym projekcie planu zagospodarowania przestrzennego, który
przede wszystkim podporządkowano koncepcji rozbudowy lotniska w Jeleniej
Górze [15], zakłada się prowadzenie działalności lotniczej nie tylko dla potrzeb
lotnictwa sportowego, szkoleniowego i sanitarnego, jak to jest obecnie, lecz takŜe
wprowadzenie komunikacji lotniczej na liniach krótkiego zasięgu, lotnictwa
gospodarczo- usługowego oraz dyspozycyjnego. Według koncepcji modelu
transportu lotniczego w Polsce stosowanego w resorcie transportu, lotnisko
jeleniogórskie po rozbudowie naleŜeć będzie do tzw. „trzeciego poziomu”.
Realizowane tu będą przewozy na liniach o małych potokach ruchu, na liniach
krótkiego zasięgu dla obsługi mniejszych rejonów zurbanizowanych, małego
przemysłu, ruchu turystycznego, centrów handlowych przy zastosowaniu małych
samolotów o pojemności do 40 miejsc. Drogę startową usytuowano na kierunku
130O-310O w środkowej części lotniska. Podzieli ona lotnisko na dwa obszary:
północny i południowy z zabudową portową. Główny, betonowy pas startowy o
wymiarach 1260x150m usytuowany będzie równoległe do drogi startowej. Planuje
się teŜ dwa trawiaste pasy startowe: w części północnej lotniska 600x80m na
azymucie 124O-304O oraz w części południowej 560x80m na azymucie 139O-319O.
Zabudowa portowa zajmie teren w południowo- zachodniej części lotniska o
powierzchni około 3,6ha. Obejmie ona dworzec lotniczy, podjazdy, parkingi,
zabudowę dla słuŜb utrzymania i ochrony lotniska (wieŜa portu lotniczego, straŜ
poŜarna, punkt zaopatrzenia w paliwo, zabudowa dla potrzeb garaŜowania i obsługi
technicznej samolotów) oraz dla potrzeb Aeroklubu.
Przewozy pasaŜerko- towarowe będą realizowane przez statki powietrzne do 20
miejsc pasaŜerskich (np. Turbolet L-140), natomiast operacje lotnicze lotnictwa
pozakomunikacyjnego przez samoloty typu AN-2 „Antek” lub podobne. Prognozuje
się, Ŝe łączna ilość operacji lotniczych w 20-tym roku eksploatacji
zmodernizowanego lotniska w porze dziennej (w nocy ruch lotniczy będzie
sporadyczny) wyniesie 54 oper. /16h, z czego 20 operacji dotyczyć będzie obsługi
ruchu pasaŜerko- towarowego, a 34 operacji pozakomunikacyjnych.
W związku z planowaną rozbudową lotniska w Jeleniej Górze i powiększeniem
jego powierzchni z 41,3 ha do 56,9 ha przedmiotowy projekt planu
zagospodarowania przestrzennego zmienia przeznaczenie terenów mieszkaniowych
przy ul. W. Pola (3,16ha), przejmuje pod lotnisko tereny Zakładu Produkcji Wody
„Grabarów” o powierzchni 5,5ha oraz włącza w obręb lotniska tereny, dotychczas
niezainwestowane o łącznej powierzchni 6,93ha. Rozbudowa portu lotniczego
wymaga takŜe przełoŜenia ulicy Dębowej tak, Ŝeby nie kolidowała ona z
urządzeniami lotniska. W ten sposób zaŜegnany zostanie równieŜ aktualny konflikt
lokalizacji tej drogi w obrębie bezpośredniej strefy ochrony sanitarnej ujęcia.
Rozszerzenie terenu lotniska wymaga wyburzenia siedmiu budynków
mieszkalnych przy ulicy W. Pola oraz towarzyszącej im zabudowy gospodarczej.
Strona:
42
Kolejną konsekwencją rozbudowy lotniska jest zapewnienie dogodnego dojazdu
do portu. Wymaga to przebudowy ulicy Łomnickiej, która z uwagi na niewielką
szerokość nie będzie w stanie bezkolizyjnie obsłuŜyć przyszłego portu. Z uwagi na
ochronę zadrzewień przydroŜnych oraz wymagane złagodzenie łuków, autorzy
projektu planu zaproponowali inny przebieg tej ulicy, przez tereny kolejowe.
Aktualną trasą ulicy Łomnickiej zostanie poprowadzona ścieŜka pieszo- rowerowa.
Przedmiotowy projekt planu zagospodarowania przestrzennego ma równieŜ za
zadanie wyznaczenie terenu, określone wcześniej w studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego, pod budowę odcinka południowej
obwodnicy Jeleniej Góry. Północna część tej obwodnicy zostanie poprowadzona
przez tereny zalewowe, równolegle do Ulicy Wincentego Pola, która z uwagi na
rozbudowę lotniska zostanie zamknięta dla ruchu tranzytowego. Będzie to droga
główna o przekroju dwujezdniowym, o szerokości w liniach rozgraniczających nie
mniejszej niŜ 35m. Budowa obwodnicy wymagać będzie wyburzenia kolejnych
ośmiu budynków mieszkalnych oraz substandardowej zabudowy gospodarczej i
przemysłowej (galwanizernia).
Projekt planu wskazuje wolne od zabudowy tereny zalewowe, których
powierzchnia zostanie nieznacznie zmniejszona i ograniczona do nasypu
projektowanej obwodnicy południowej. Przewiduje się likwidację połoŜonego w
obrębie terenów zalewowych budynku W. Pola 57, który z uwagi na budowę
obwodnicy, byłby dodatkowo pozbawiony obsługi komunikacyjnej.
Omawiany dokument zakłada utrzymanie i adaptację istniejących terenów
zainwestowanych: zabudowy mieszkaniowej i usług publicznych w rejonie ulicy
Chłopskiej, bez moŜliwości rozbudowy z uwagi na zagroŜenie wodami
powodziowymi oraz terenów usług publicznych, działalności gospodarczej i
terenów mieszkaniowych w rejonie ulic Koziej i Podgórnej.
W zapisach planu wiele miejsca poświęcono szczególnym warunkom
zagospodarowania terenu wynikających z potrzeb ochrony środowiska
przyrodniczego i kulturowego. I tak projekt planu:
wskazuje obiekty figurujące w spisie konserwatorskim, stanowiska
archeologiczne oraz granice stref obserwacji archeologicznych; wszelkie działania
inwestycyjne w obrębie tych terenów naleŜy poprzedzić badaniami ratowniczymi
i opracowaniem pełnej dokumentacji archeologicznej;
przewiduje likwidację zabudowy wzdłuŜ ulicy Wincentego Pola, która
znajdowała się w strefie jej uciąŜliwości akustycznej, oraz budynku W. Pola 57
zlokalizowanego na terenach zagroŜonych powodzią;
nie przewiduje lokalizacji nowej zabudowy ani innych terenów wymagających
ochrony akustycznej w strefie uciąŜliwości projektowanej obwodnicy
południowej ani teŜ w prognozowanej strefie akustycznej uciąŜliwości lotniska;
wzdłuŜ projektowanych odcinków dróg sąsiadujących z terenami zabudowy
mieszkaniowej, projekt planu wymaga, jeśli zaistnieje taka potrzeba,
zastosowania elementów czynnej ochrony akustycznej (ekranów akustycznych);
Strona:
43
projekt planu uczytelnia układ funkcjonalny terenu, poprzez wyburzenie części
budynków mieszkalnych i przemysłowych łagodzi kolizje funkcjonalne; w
przypadku rozbudowy, przebudowy lub adaptacji obiektów istniejących
wymaga nawiązania do cech kulturowych zabudowy sąsiedniej;
ustala wymagany minimalny udział terenów zielonych w zagospodarowaniu
działek budowlanych na poziomie 25% ich powierzchni;
ustala wskaźnik zabudowy na terenach zabudowy mieszkalnej
nieprzekraczający 20%, a na terenach działalności gospodarczej U,DG – 40%.;
M,
ewentualna uciąŜliwość wynikająca z działalności lotniska nie moŜe powodować
pogorszenia stanu środowiska w obrębie terenów sąsiednich, które
powodowałoby ograniczenia w ich uŜytkowaniu;
na terenie lotniska zabrania się składowania odpadów przemysłowych oraz
wprowadza się rygor oczyszczania wód deszczowych spływających z
powierzchni utwardzonych z zanieczyszczeń ropopochodnych; magazyn
produktów ropopochodnych powinien być zlokalizowany w maksymalnym
oddaleniu od ujęcia wód „Grabarów” oraz wyposaŜony w najlepsze systemy
zabezpieczeń przed zanieczyszczeniem gleby i wód gruntowych;
oprócz lotniska i nowych odcinków dróg, projekt planu wprowadza zakaz
wprowadzania działalności gospodarczej i usług mogących znacząco
oddziaływać na środowisko;
wyznacza granice terenu bezpośrednio zagroŜonego powodzią oraz granice
terenów potencjalnego zagroŜenia powodzią, w miejscach podtopionych przez
wody powodziowe, które przelały się lub uszkodziły istniejące zabezpieczenia
przeciwpowodziowe; w obrębie tych terenów wyklucza się działania
inwestycyjne nie uzgodnione wcześnie z Regionalnym Zarządem Gospodarki
Wodnej;
wskazuje projektowane przebiegi granic stref bezpośredniej i pośredniej ochrony
ujęć wody;
ustala ogrzewanie budynków w oparciu o rozwiązania indywidualne
wykorzystujące proekologiczne źródła energii; wskazuje konieczność
sukcesywnej eliminacji systemów grzewczych bazujących na paliwach
węglowych;
ustala zaopatrzenie w wodę z istniejącej sieci miejskiej bazującej na ujęciu wody
„Grabarów”;
zakłada odprowadzanie ścieków sanitarnych do oczyszczalni miejskiej poprzez
system projektowanej kanalizacji sanitarnej powiązanej z kolektorem rejonowym
w ulicy Powstańców Śląskich; do czasu realizacji planowanej sieci kanalizacyjnej
dopuszcza stosowanie systemów indywidualnych;
przewiduje odprowadzenie wód opadowych do rzeki Bóbr przez projektowane
systemy kanalizacji deszczowej;
wzdłuŜ modernizowanej drogi zbiorczej (ul. Łomnicka) wyznacza ciągi pieszojezdne ze i ścieŜkami rowerowymi;
Strona:
44
stwarza warunki do zachowania i percepcji walorów krajobrazowych poprzez
zachowanie terenów otwartych zieleni niskiej w dolinie Bobru oraz
niezabudowanej, stanowiącej przedpole widokowe dla rozległych panoram płyty
lotniska;
określa standard akustyczny terenów.
2.
Identyfikacja zagroŜeń i ocena skutków realizacji
u s t a l e ń p r o j e k t u p l a n u n a p o s z c z e g ó l n e ko m p o n e n t y
ś r o d ow i s k a .
Lotnisko.
W przypadku lotnisk zasadniczą uciąŜliwość dla środowiska, zwłaszcza na
terenach zabudowanych, stanowią hałasy lotnicze emitowane przez statki
powietrzne podczas realizacji procedury startu i lądowania. Hałasem tym mogą być
objęte znaczne powierzchnie terenów nie tylko połoŜonych w granicach lotniska, ale
takŜe poza jego granicami, na terenach, nad którymi odbywa się ruch lotniczy. Mniej
groźnymi dla środowiska są samoloty kołujące ze stanowisk postoju. Oprócz
wymienionych ruchomych źródeł hałasu, zagroŜeniem dla środowiska mogą być
takŜe źródła stacjonarne – statki powietrzne na stanowiskach postoju podczas
rozruchu zespołu napędowego. W ocenie oddziaływania lotniska na środowisko,
która jest częścią opracowania [15] wykazano, Ŝe zakładany w 20 roku eksploatacji
lotniska ruch lotniczy, komunikacyjny i pozakomunikacyjny nie będzie akustycznie
uciąŜliwy dla terenów wymagających ochrony akustycznej. Na rysunku prognozy
zaznaczono prognozowany zasięg ponadnormatywnego hałasu, wyraŜony izolinią
średniego poziomu A dla długotrwałego przedziału czasu Leq = 60dB dla terenów
mieszkalnych i 55dB dla szkół.
Spośród potencjalnych źródeł zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
spotykanych na lotniskach naleŜy wyróŜnić: silniki statków powietrznych, pojazdy
samochodowe oraz inne maszyny o napędzie spalinowym słuŜące obsłudze portu, a
takŜe lokalna kotłownię. Emisje z tych źródeł mogą spowodować wzrost
zanieczyszczenia powietrza w dolnych warstwach atmosfery. Statki powietrzne
małego lotnictwa korzystają z benzyny lotniczej, która jako produkty spalania oddaje
składniki zaliczane do zanieczyszczających powietrze: tlenek węgla, tlenki azotu,
węglowodory, aldehydy, dwutlenek siarki, cząsteczki sadzy i szereg innych
powstających w nieznacznych ilościach z domieszek do paliwa.
Lotniska o małej intensywności ruchu lotniczego, jakim będzie lotnisko
jeleniogórskie, nie stanowią znaczącego źródła zanieczyszczeń powietrza [15].
Wynika to przede wszystkim z bardzo dobrego przewietrzania lotniska w ciągu
całego roku oraz z faktu, Ŝe główne elementy pola manewrowego usytuowane są w
kierunku dominujących wiatrów. W oparciu o koncepcję funkcjonowania lotniska w
20-stym roku eksploatacji, moŜna stwierdzić, Ŝe silniki statków powietrznych będą
pracowały na pełnej mocy (start) zaledwie przez 19 minut dziennie, na 85% mocy
(wznoszenie) przez godzinę dziennie oraz na 30% mocy (lądowanie) przez dwie
godziny dziennie. Z przeliczeń wykonanych w pracy [15] wynika, Ŝe przy
uwzględnieniu wyŜej przytoczonych parametrów oraz mając na uwadze warunki
Strona:
45
przestrzenne w rejonie lotniska, obiekt ten nie spowoduje przekroczenia norm
zanieczyszczenia powietrza.
Zanieczyszczanie powierzchni ziemi będzie zachodziło pod wpływem
osiadania zanieczyszczeń z powietrza w postaci suchych opadów pochwyconych
przez spadające krople mgły, deszczu czy teŜ przez śnieg. Najbardziej toksycznym
związkiem zanieczyszczającym glebę będzie tutaj ołów, który pochodzi z gazów
spalinowych silników lotniczych. Badania zanieczyszczeń gleb wokół lotniska na
Okęciu wykazały, Ŝe lotnisko to nie jest mierzalnym źródłem zanieczyszczeń
metalami cięŜkimi, siarką i azotem azotanowym, oraz Ŝe gleby lotniska i jego
obrzeŜa nie są zanieczyszczone wyŜej wymienionymi pierwiastkami. Tym bardziej
zagroŜenie takie nie jest moŜliwe w otoczeniu rozbudowanego lotniska w Jeleniej
Górze.
Innym źródłem zanieczyszczeń gleby będą substancje ropopochodne (paliwo,
oleje, smary) wyciekające z zespołów napędowych i innych elementów
konstrukcyjnych, podczas obsługi technicznej oraz tankowania samolotów i
samochodów. Podczas opadów deszczu oraz roztopów resztki paliwa oraz innych
zanieczyszczeń wraz z wodami roztopowymi będą spływały z utwardzonych
nawierzchni lotniska (pas startowy, droga kołowania, droga startowa, parkingi,
drogi dojazdowe). Zgodnie z wymogami projektu planu, wody te winny być
zbierane z tych powierzchni przez system odwodnień liniowych, i po oczyszczeniu
w separatorach oleju kierowane do kanalizacji deszczowej. W przeciwnym wypadku
mogą one spowodować zanieczyszczenie ujęć wody „Grabarów”, jako Ŝe kierunek
spływu wód gruntowych z lotniska przebiega ku rzece Bóbr i ujęciu wody.
W kwestii powyŜszej nasuwa się teŜ pytanie, czy utwardzenie powierzchni
około 22ha pod budowę pasa startowego oraz infrastruktury lotniska moŜe
spowodować obniŜenie poziomu wód gruntowych na skutek zmniejszenia
powierzchni infiltracyjnej i w konsekwencji zmniejszenie wydajności ujęcia wody w
Grabarowie? Odprowadzanie wód opadowych do kanalizacji deszczowej zamiast do
gruntu z tak duŜej powierzchni nie będzie obojętne dla zasobności zbiornika wód
gruntowych w rejonie lotniska i wpłynie w pewnym stopniu na wydajność ujęcia.
Wpływ ten nie będzie jednak istotny z dwóch powodów: po pierwsze zasilanie ujęć
wody dokonuje się tutaj głównie od strony rzeki Bóbr, po drugie ujęcie w
Grabarowie wykorzystuje zaledwie 70% zasobów wynikających z pozwolenia
wodno- prawnego (16 ÷ 18 tys. m3 wody na dobę przy zasobach dających moŜliwość
eksploatacji 26,8m3 na dobę).
Odcinek obwodnicy południowej.
Budowa obwodnicy przynosi znaczne korzyści ekonomiczne i społeczne, a w
wielu przypadkach takŜe korzystne wpływy na środowisko. Z drugiej strony,
budowa nowej drogi i odbywający się na niej ruch mogą powodować istotne
negatywne oddziaływania na środowisko oraz na zdrowie i warunki Ŝycia ludności.
Tak więc, budowa nowego odcinka drogi o długości około 1,7km spowoduje
fizyczną degradację warstwy glebowej w pasie drogowym, przy czym na trwale - w
obrębie jezdni i ciągów pieszych. Z upraw rolnych będą musiały być dodatkowo
Strona:
46
wyeliminowane gleb IV i V klasy bonitacyjnej o powierzchni około 4ha. Projekt
planu minimalizuje ten wpływ poprzez poprowadzenie połowy długości planowanej
obwodnicy śladem istniejących juŜ ulic Wincentego Pola i Podgórnej.
Nowa droga spowoduje takŜe wzrost zanieczyszczenia gleby środkami
chemicznymi, która znajdzie się w otoczeniu jezdni (solanka, metale cięŜkie, pył
gumowy, azbestowy, węglowodory). Skalę i zasięg potencjalnego skaŜenia gleb
zanieczyszczeniami motoryzacyjnymi moŜna oszacować na podstawie danych
literaturowych. Przy przewidywanym natęŜeniu ruchu rzędu 800 poj/h i podobnych
warunkach morfologicznych zagroŜenie dla upraw występuje w odległości 15 -20m.
od krawędzi jezdni. Zasięg ten zmniejsza się istotnie przy zastosowaniu pasów gęstej
zieleni izolacyjnej. Gleby w rejonie projektowanego odcinka obwodnicy mogą być
takŜe odwadniane przez przydroŜne rowy i dreny lub zawilgacane przez wody
spływające z nasypów lub z ich powodu nie mające odpływu. DuŜe zagroŜenie dla
upraw mogą stanowić zanieczyszczenia związane z wystąpieniem kolizji pojazdów
przewoŜących substancje niebezpieczne.
Wpływ na roślinność ze strony planowanej obwodnicy drogowej związana jest
głównie z zajęciem niezbyt cennych zbiorowisk łąkowych oraz upraw rolnych.
Kwestia wycinki drzew pojawi się na odcinku planowanej obwodnicy
pokrywającym się z ulica Wincentego Pola. Likwidacji będzie musiał ulec pas
zadrzewień porastających skarpę nasypu drogowego, oraz część drzew w rejonie
budynku nr 69. Wśród tych ostatnich zagroŜony moŜe być godny ochrony
pomnikowej klon o obwodzie 355cm.
Oddziaływanie drogi na jakość wód powierzchniowych i podziemnych
odbywa się częściowo pośrednio drogą powietrzną, lecz głównie przez
niekontrolowane spływy do gruntu i wód powierzchniowych ładunków
zanieczyszczeń zawartych w spływach deszczowych i roztopowych z nawierzchni
dróg. Czynnikami zanieczyszczającymi spływy wód opadowych są zawiesiny,
metale cięŜkie, substancje toksyczne, związki biogenne, chlorki oraz substancje
ropopochodne. Projekt planu minimalizuje ten wpływ poprzez obowiązek
kontrolowanego odprowadzenia spływów wód oraz ich oczyszczenia w
odpowiednich urządzeniach infiltracyjnych lub retencyjno - sedymentacyjnych.
Hałas drogowy jest jednym z najbardziej niepoŜądanych zjawisk związanych z
ruchem drogowym. Planowana obwodnica jest elementem sieci komunikacyjnej
miasta, który ma poprawić warunki akustyczne w jego centralnych, najgęściej
zabudowanych częściach. RównieŜ budowa tej drogi wpłynie na poprawę
warunków akustycznych na terenach mieszkalnych znajdujących się w obrębie
opracowania. Część budynków mieszkalnych zlokalizowanych w strefie akustycznej
uciąŜliwości ulicy W. Pola zostanie wyburzona z uwagi na rozbudowę lotniska,
pozostałe znajdą się poza strefą akustycznego oddziaływania planowanych dróg
(obwodnicy oraz zmodernizowanej ulicy Łomnickiej) lub ekranowane zgodnie z
ustaleniami projektu planu.
Przy szacunkowym natęŜeniu ruchu na projektowanej obwodnicy rzędu 800
poj/h w porze dziennej i niewielkim ruchu w nocy, prognostyczny poziom hałasu
przy krawędzi jezdni wyniesie 71dB, a zasięg oddziaływania ponadnormatywnego
hałasu (wyŜszego niŜ 60dB) ograniczy się do pasa o szerokości około 30m po obu
Strona:
47
stronach drogi. W strefie uciąŜliwości tego hałasu mogą znaleźć się 4 budynki
(aktualnie jest ich 14), mianowicie W. Pola nr 9 i nr 55, Chłopska 1 oraz Podgórna 7.
W zakresie ochrony dóbr kultury: planowana obwodnica przecina obszar
obserwacji archeologicznej, i w wyniku realizacji prac c ziemnych koniecznych przy
realizacji inwestycji moŜe zostać zniszczone udokumentowane tu stanowisko
archeologiczne. Zapisy projektu planu wymagają poprzedzenia inwestycji drogowej
badaniami ratowniczymi i opracowaniem pełnej dokumentacji archeologicznej;
Inwestycje przewidziane rozwaŜanym projektem planu zagospodarowania
przestrzennego słuŜą przede wszystkim poprawie warunków Ŝycia mieszkańców
Jeleniej Góry oraz ułatwieniom w podróŜowaniu.
Ustalenia projektu planu zagospodarowania miasta nie spowodują powstania
oddziaływań transgranicznych.
3.
A n a l i z a i o c e n a p r ze w i d y wa n ych z n a c z ą cych
o d d z i a ł y w a ń n a ś r o d o w i s ko .
Na terenach objętych opracowaniem, projekt planu dopuszcza sposoby
zagospodarowania terenów, które mogą spowodować znaczące skutki dla
środowiska. W myśl rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 roku
w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem
przedsięwzięć do sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko (Dz.U.
02.179.1490) do ustaleń takich naleŜą:
lotniska o podstawowej długości pasa startowego nie przekraczającej 2000m albo
lądowiska helikopterów(§3, pkt.11 lit.f);
drogi publiczne o nawierzchni utwardzonej o długości nie mniejszej niŜ 1km (§3,
pkt.11 lit.g);
Dla wymienionych inwestycji moŜe być wymagane sporządzenie raportu
oddziaływania na środowisko w zakresie uzgodnionym ze starostą
oraz z powiatowym inspektorem sanitarnym i określonym w postanowieniu
prezydenta miasta
4.
Ocena relacji pomiędzy elementami układu
p r ze s t r ze n n e g o.
Nowe konflikty funkcjonalno- przestrzenne wprowadzane przez zapisy projektu
planu pojawią się na styku planowanej rozbudowy lotniska oraz konieczności zajęcia
na ten cel części terenów ujęcia wody oraz terenów mieszkalnych w rejonie
skrzyŜowania ulic W.Pola, Koziej i Podgórnej. Same lotnisko z uwagi na planowane
niewielkie jego obciąŜenie nie powinno być uciąŜliwe dla terenów sąsiednich.
Wynika to ze wstępnej oceny oddziaływania tego przedsięwzięcia przeprowadzonej
w pracy [15].
W wyniku realizacji ustaleń projektu planu zostanie zmieniony przebieg ulicy
Łomnickiej, w ten sposób, Ŝe oddalona ona zostanie od zabudowy mieszkaniowej.
Strona:
48
Z drugiej strony, przybliŜy się ona do terenów kolejowych, co moŜe budzić protest
PKP oraz aktualnych dzierŜawców terenu planowanego pod tą drogę. Plan zmienia
takŜe przebieg ulicy Dębowej, tak aby nie przecinała ona strefy bezpośredniej
ochrony sanitarnej ujęcia wody w Grabarowie. W ten sposób eliminuje się jeden z
istotnych konfliktów na terenie objętym opracowaniem.
Za łagodzące konflikty naleŜy uznać takŜe ustalenia planu dotyczące terenów
zalewowych. Na terenach tych projekt planu wyklucza lokalizacją zabudowy, a
budynki juŜ tutaj istniejące (W. Pola 57) przeznacza do likwidacji.
5.
O c e n a u s t a l e ń p r o j e k t u p l a n u w ko n t e k s c i e
wa r u n k ó w z a g o s p o d a r owa n i a w y n i k a j ą cych z i n n ych
d o k u m e n t ó w.
Ustalenia dotyczące projektowanego uŜytkowania i zagospodarowania terenów
są generalnie zgodne ze wskazaniami planistycznymi określonymi w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jelenia Góra
[3]. Realizują one ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa
dolnośląskiego [4], który przewiduje między innymi:
powiązanie sieci lotnisk ze strefami aktywno ci gospodarczej i atrakcyjnymi
rejonami województwa;
wykorzystanie istniejącej sieci lotnisk lokalnych pod lotniska sportowe,
sportowo-usługowe, sanitarne i lotniska cargo;
wykorzystanie sieci lotnisk sportowo-usługowych i sanitarnych dla aktywizacji
terenów przyległych, lotów czarterowych i specjalizowanych (np. sanitarnoratowniczych)
zapewnienie moŜliwości komunikacji lotniczej z większymi ośrodkami Dolnego
Śląska oraz regionami o funkcji turystycznej i wypoczynkowej
budowę obwodnicy Jeleniej Góry w ciągu drogi krajowej nr 3.
Ustalenia projektu planu są takŜe zgodne z przepisami prawa dotyczącymi
ochrony środowiska. W maksymalnym stopniu zapewniają one zachowanie
walorów środowiskowych oraz uwzględnia zasadę zrównowaŜonego rozwoju.
6.
S y n t e t yc z n a o c e n a w y n i k ó w p r o g n o z y s k u t k ó w
r ealizacji zmian ustaleń planu na poszcze gólne
e l e m e n t y ś r o d ow i s k a .
W tabeli 5 przedstawiono waloryzację aktualnego stanu środowiska na
obszarach objętych opracowaniem. Stosując identyczne kryteria dokonano
waloryzacji prognozowanego stanu poszczególnych komponentów środowiska po
wprowadzeniu w Ŝycie ustaleń rozwaŜanego projektu planu zagospodarowania
przestrzennego. Wyniki tej waloryzacji przedstawiono w tabeli 7, która podaje
róŜnice pomiędzy obiema omawianymi ocenami.
Strona:
49
Tabela 7. Syntetyczna ocena wpływu ustaleń projektu planu na poszczególne
komponenty środowiska. Numery jednostek jak w opracowaniu
ekofizjograficznym.
Komponenty środowiska
przyrodniczego
Numer jednostki
1
2
3
4
5
6
Struktury przyrodnicze
0
0
0
0
0
0
Powierzchnia ziemi, gleba
0
0
0
-1
0
0
Wody
0
0
0
-2
1
1
Klimat, powietrze
0
0
0
-1
0
0
Hałas i drgania
0
0
0
0
0
0
Przyroda
0
0
0
0
0
0
Walory wizualne
1
0
1
0
0
1
Inne zagroŜenia
0
0
0
0
0
0
Konflikty
Odniesienie do wskazań
ekofizjografii
0
0
1
0
0
1
0
0
0
0
0
0
OCENA KOŃCOWA
1
0
2
-4
1
3
Kryteria oceny ustaleń projektu planu:
>0
korzystnie wpływające na środowisko
(0,-2)
nie spowodują istotnych zmian w środowisku;
(-3 ,-10)
spowodują niewielkie skutki w środowisku;
(-11, -20)
mogą spowodować znaczące negatywne skutki dla niektórych komponentów środowiska
<-20
stwarzają zagroŜenie pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach
Generalnie, z ustaleń planu wynikają więc korzystne konsekwencje dla
środowiska, za wyjątkiem rozbudowy lotniska, które moŜe przynieść niewielkie
niekorzystne skutki w środowisku. MoŜna się tutaj spodziewać wzrostu emisji
hałasu od statków powietrznych, jednak w stopniu nie powodującym przekroczenie
norm akustycznych na sąsiednich terenach chronionych, niewielkiego wzrostu emisji
zanieczyszczeń, ryzyka zanieczyszczenia gleby i wód gruntowych oraz zmniejszenia
powierzchni biologicznie czynnej (betonowy pas startowy).
Ponad to, budowa obwodnicy południowej wymagać będzie znacznego
przekształcenia rzeźby terenu tam, gdzie zostanie ona wytyczona zupełnie nowym
szlakiem, zuboŜenia areału uŜytków rolnych i zielonych z glebami klas IV i V oraz
likwidacji szaty roślinnej na tym terenie.
Strona:
50

prognoza oddziaływania na środowisko dla rejonu lotniska w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Nauczyciel bibliotekarz - Szkoła Podstawowa nr 11 w Jeleniej Górze

Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich (PIFE) w Jeleniej Górze

Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich (PIFE) w Jeleniej Górze!