poczta na górnym śląsku

POCZTA NA GÓRNYM ŚLĄSKU
Początki poczty średniowiecznego Śląska, obejmującego dzisiejszy Dolny
i Górny Śląsk, wiążą się z miastem Wrocław. Już w XIII wieku na tym terenie swoje
instytucje posłańcze miało duchowieństwo zakonne: Franciszkanów, Bernardynów,
Dominikanów, Augustyanów i Karmelitów, którzy utrzymywali łączność z biskupstwem wrocławskim oraz administracją diecezji nysko-otmuchowskiej (NeifieOttmachau).
W połowie XIII wieku założono związek kupców miast Hanza, przekształcony
pod koniec XIV wieku w rodzaj poczt kupieckich. Od 1364 roku kupcy wrocławscy
korzystali z gońców tej poczty posłańczej na trasie Norymberga, Lipsk, Wrocław,
Wiedeń, Salzburg i Stuttgart.
W 1526 r. ziemie śląskie przeszły pod panowanie austriackie, niemieckiego rodu
Habsburgów. Rada Miejska Wrocławia w dniu 17 czerwca 1542 roku uchwaliła rozporządzenie o poborach płacowych gońców miejskich, oraz o karach za przewinienia popełnione przez gońców. Od 14 listopada 1558 r. Poczta Śląska i Miejska Wrocławska
zostały podporządkowane utworzonemu Cesarskiemu Urzędowi Administracji i Zarządzania Śląskiem we Wrocławiu (Schlesische Kammer), który to uruchomił własną
sieć kurierską. Kurierzy mieli obowiązek nie tylko przekazywania korespondencji
urzędowej tej administracji, ale również pobierania podatków oraz innych świadczeń
na rzecz monarchii.
Początkowo odprawą kurierów zajmował się urzędnik tej instytucji. Praca ta była jego dodatkowym obciążeniem, dlatego dnia 12 czerwca 1561 r. wystąpił on
z wnioskiem do Głównej Cesarskiej Administracji w Wiedniu (Hauptkammer in Wien)
o przydzielenie administracji śląskiej przełożonego kurierów (Botenmeister). Miałby
on być odpowiedzialny za prowadzenie roboczych odpraw kurierskich, prowadzenie
rejestru przesyłek, ksiąg rachunkowych itp. Wniosek rozpatrzono pozytywnie dopiero
1 maja 1572 r., w wydanej przez cesarza Maksymiliana II „Instrukcji” regulującej pracę przełożonego kurierów i samych posłańców. Pierwszym przełożonym kurierów był
Adam Fels. Rada Miejska Wrocławia w 1573 r. wprowadziła specjalne przepisy regulujące funkcjonowanie instytucji posłańca pocztowego. Zaangażowano 40 posłańców,
nad którymi nadzór sprawował przełożony posłańców (Botenknecht), urzędujący w
niewielkim budynku znajdującym się obok Ratusza (pierwszym znanym urzędnikiem
na tym urzędzie był Hans Schiller). Dnia 22 maja 1596 r. Rada Miejska Wrocławia
wydała nowe rozporządzenie o regularnych kursach posłańczych pomiędzy Wrocławiem a Lipskiem. Rozporządzenie to wprowadziło opłaty dla kupców za to połączenie.
Zagrożenie tureckie przyczyniło się do uruchomienia w 1593 r. połączenia
Wiednia z Nysą, gdzie miał swoją siedzibę starosta księstw śląskich biskup Jerin.
W 1599 r. uruchomiono pocztę posłańczą z Brzegu przez Niemodlin, Casimir, Racibórz, Freystadt, Bunzen koło Cieszyna, Jabłonków, Sillein, Noczową do Rosenberg
i dalej na Węgry. Po zawarciu pokoju, z dniem 11 listopada 1606 r. połączenie to zostało zlikwidowane.
Dalszy rozwój poczty na Śląsku wiąże się z nadaniem przez cesarza Ferdynanda
II w dniu 4 września 1624 r. baronowi Janowi Krzysztofowi na Khrottenstein von Parr
oraz jego męskim następcom urzędu nadwornego poczmistrza w Czechach, na Węgrzech i we wszystkich prowincjach inkorporowanych na zasadzie umowy lennej.
Dnia 3 grudnia 1632 r. ogłoszono rozporządzenie administracji śląskiej, dopuszczające
możliwość przyjmowania do spedycji listów od osób prywatnych pocztą państwową.
Opłaty za nie zostały określone w specjalnych taryfach. Datę tą można więc przyjąć za
początek zorganizowanej poczty na Śląsku. Pod koniec wojny trzydziestoletniej (1618-
1648) na ziemi śląskiej znajdowało się 9 placówek pocztowych: Wrocław, Oława,
Grodków, Nysa, Zuckmantel, Engelsberg, Brauseifen, Sternberg i Olmütz.
Kolejne zagrożenie tureckie z 1663 r. przyczyniło się do uruchomienia połączenia poczty konnej z Głubczyc do Baborowa z połączeniami na Prudnik i Racibórz.
W tym samym czasie służba kurierska poczty konnej łączy Wrocław z Cieszynem
przez Oławę, Grodków, Nysę, Prudnik, Krnov, Opawę, Chałupki do Frysztatu.
W 1664 r. zmieniono trakt kurierski do Wiednia przez Oławę, Grodków, Nysę, Zlate
Hory, Engelsberg, Braunseifen, Sternberg, Ołomuniec, Proßnitz, Wischau, Brünn,
Prohorlitz, Nikiausburg, Kaseladorf, Gaunersdorf i Wolkersdorf. W związku z planowanym ślubem księżnej Eleonory Austriackiej z polskim królem Michałem Korybutem Wiśniowieckim cesarz Leopold I zarządził, aby z początkiem 1670 r. utworzyć
dobrze zorganizowaną pocztę konną z Wiednia do Częstochowy, ze stacjami w Markt
Gieba, Städtel Hof, Opawie, Raciborzu, Krapkowicach, Tarnowskich Górach i Częstochowie. Połączenie to czynne było krótko i nie było dopuszczone do wysyłania prywatnej korespondencji. Nowy trakt pocztowy pomiędzy Tarnowskimi Górami
a Opawą uruchomiono w 1676 r. Było to pierwsze regularne połączenie pocztowe na
Górnym Śląsku. W dniu 20 lipca 1683 r. uruchomiono trakt pocztowy z Wrocławia
przez Nysę do Cieszyna, biegnący przez Prudnik, Krnov, Opawę i Chałupki. Trakt ten
w 1728 r. został połączony przez Jabłonków z Węgrami. W dniu 11 lutego 1685 r.
w księstwie Dolno- i Górnośląskim istniały następujące połączenia pocztowe:
- Wrocław, Oława, Grodków, Nysa, Zlate Hory, Engelsberg, Braunseife,
- Tarnowskie Góry, Gliwice, Rudy, Racibórz, Opawa,
- Nysa, Prudnik, Krnov, Opawa, Bogumin, Cieszyn,
- Wrocław, Środa Śląska, Prochowice, Lubin, Polkowice, Nowe Miasteczko,
Zielona Góra,
- Wrocław, Domasław, Jordanów, Niemcza, Ząbkowice Śląskie.
Z dniem 11 kwietnia 1694 r. z Wrocławia przez Środę Śląską do Lipska zorganizowano szybkie kursy pocztowe, które kursowały dwa razy w tygodniu. W dniu
1 czerwca 1697 r. elektor Saski Fridrich August, został koronowany na króla Polski jako August II Mocny. Było to powodem do uruchomienia nowego połączenia pocztowego z Wrocławia przez Oławę, Brzeg, Skorogoszcz, Opole, Strzelce Opolskie do
Tarnowskich Gór i dalej do Krakowa. Zabiegi króla polskiego o połączenie pocztowe
biegnące przez Świdnicę i Zieloną Górę (ziemie dolnośląskie) do Saksonii zostały
przez austriackiego cesarza oddalone.
Oprócz regularnej poczty państwowej na Śląsku w 1713 r., istniały również następujące prywatne połączenia pocztowe:
- Kluczbork-Wrocław,
- Wołów-Wrocław,
- Namysłów-Bierutów-Wrocław,
- Wąsosz-Wińsko-Wrocław,
- Ścinawa Mała-Wrocław,
- Legnica-Środa Śląska-Wrocław,
- Lubomierz-Jawor-Wrocław,
- Kowary-Kamienna Góra- Strzegom-Wrocław,
- Brzeg-Wrocław.
W roku 1704 administracja śląska we Wrocławiu powiadamia Główną Administrację w Wiedniu o zamiarze wydzierżawienia poczty. Wiązałoby się to z likwidacją
poczt prywatnych, a gońcy pocztowi przybywający do Wrocławia mieliby za zadanie
(pod groźbą kary) dostarczanie przyniesionej przez siebie poczty do tutejszego urzędu
2
pocztowego. Pomimo odmowy Głównej Cesarskiej Administracji powstał nowy kurs
pocztowy z Legnicy przez Jawor, Strzegom, Świdnicę do Dzierżoniowa, który został
oddany na 3-letnią dzierżawę Kasparowi Ferdinandowi Steinerowi, z roczną sumą
dzierżawy opiewającą na 500 guldenów. W tym samym roku połączenie to zostaje
przedłużone z Ząbkowic Śląskich przez Ziębice do Nysy. Do władz administracji śląskiej docierały informacje, że zarządzający pocztą Steiner zalegał z wypłatami dla
swoich pracowników. Po 3-letniej dzierżawie administracja śląska przejmuje ten kurs
pocztowy pod swoje zarządzanie. W 1727 r. wyższy zarządca pocztowy Hermann Crusius został pierwszym dzierżawcą Poczty Śląskiej. Po śmierci Hermanna Crusiusa w
dniu 22 marca 1735 r., kolejną umowę dzierżawną zawarto z radcą administracji śląskiej Biehnem, który obowiązki swe pełnił do czasu przejęcia ziem śląskich przez Prusy.
Wykaz oraz mapa połączeń pocztowych na Śląsku z 1741 roku
- Wrocław - Wiedeń (od 1632 r.),
- poczta konna z Wrocławia do Berlina (od 1662 r., poczta wozowa od 1693 r.),
- poczta posłańcza z Głogowa do Polkowic (od 1662 r.),
- kurs pocztowy z Wiednia przez Opawę, Tarnowskie Góry do Częstochowy (od
1670 r.),
- kurs pocztowy z Wrocławia przez Syców do Warszawy (od 1670 r.),
- kurs pocztowy z Wrocławia przez Kłodzko do Pragi (od 1675 r.),
- kurs pocztowy z Nysy przez Opawę do Cieszyna (od 1683 r.),
- kurs pocztowy z Wrocławia do Lipska (od 1694 r.),
- poczta posłańcza z Legnicy do Lubina (od 1694 r.),
- kurs pocztowy z Wrocławia przez Opole do Tarnowskich Gór (od 1697 r.),
- poczta konno - posłańcza z Opola do Nysy (od 1705 r.),
- kurs pocztowy z Wrocławia przez Czerną - Leszno do Torunia (od 1710 r.),
- kurs pocztowy z Legnicy przez Świdnicę - Ząbkowice Śląskie - Ziębice do Nysy (od 1715 r.),
- poczta konna pomiędzy Brzegiem a Grodkowem (od 1727 r.),
- poczta konna pomiędzy Nysą a Głogówkiem (od 1727 r.),
- poczta posłańcza z Jeleniej Góry przez Kowary do Kamiennej Góry (od
1728 r.).
3
Wydarzenia, które nastąpiły w kolejnych latach to koniec okresu działalności
poczty austriackiej na ziemi śląskiej. W dniu 20 października 1740 r. umarł ostatni męski potomek rodu Habsburgów cesarz Karol VI. Sytuację tę wykorzystał król pruski
Fryderyk II i w grudniu 1740 r. wkroczył ze swoim wojskiem na Śląsk. Lata 17401742 to okres wojny prusko-austriackiej, która przeszła do historii pod nazwą I wojny
śląskiej.
Wygrana króla pruskiego, Fryderyka II, spowodowała, iż Austria utraciła Śląsk
na rzecz Prus, z wyjątkiem części Księstwa Opawskiego i Karniowskiego, południowej części Księstwa Nyskiego skrawków Księstwa Opolskiego oraz całego Cieszyńskiego.
Poczta Prus na Górnym Śląsku do 1867 r.
Już z obozu wojennego pod Strzelnem (Strehlen) w dniu 20 lipca 1741 roku król
Fryderyk II Wielki wydał Najwyższe Zarządzenie Generalnemu Urzędowi Pocztowemu w Berlinie o jak najszybszym przejęciu i zorganizowaniu poczty na terenie nowej
prowincji. W dniu 21 sierpnia 1741 roku z Berlina do Wrocławia przybył tajny radca
wojenno-pocztowy von Scharden, który swą działalność rozpoczął od reorganizacji
poczty na Dolnym Śląsku i w krótkim czasie przedłożył królowi do zaopiniowania
nową instrukcję dotyczącą terenów nowej prowincji. Z instrukcji tej król wykreślił tylko jedno zdanie, które mówiło, że urzędnikami pocztowymi jak i poczmistrzami mogą
być tylko osoby wyznania ewangelickiego.
W bardzo krótkim okresie działalności von Scharden (zmarł 22 grudnia 1741 r.
podczas podróży służbowej do Świdnicy) zdołał zorganizować kursy pocztowe do
Wiednia, Berlina, Lipska, Warszawy, Torunia, Krakowa, do Czech i na Morawy. Jego
następcą został inspektor pocztowy H. Hänel.
W tym samym czasie inspektor pocztowy H. Hänel po inspekcji górnośląskich
urzędów pocztowych, złożył w dniu 27 października 1742 r. oświadczenie Śląskiemu
Ministrowi hrabiemu von Münchow o sytuacji w miejscowościach Toszek i Strzelce
Opolskie. Stwierdził, iż prawie nie wychodzi stamtąd korespondencja pocztowa. Nie
lepiej wygląda sytuacja w Tarnowskich Górach, które po pożarze były jeszcze zrujnowane.
Instrukcją z 17 listopada 1742 r. inspektor pocztowy Hänel został awansowany
na radcę dworu i poczty „gratis” (przesyłki urzędowe bez pobierania opłat), z rocznym
wynagrodzeniem 600 talarów oraz otrzymał stanowisko i prawo głosu w Królewskiej
Administracji Wojenno-Dominalnej Wrocławia = Śląski Urząd Rządowy (Kriegs und
Domainen Cammer in Breslau = Schlesische Regierung).
W dniu 27 maja 1743 r. wszedł w życie pierwszy regulamin śląskiej poczty, dotyczący poczty osobowej, konnej i posłańców pieszych, oraz z dniem 27 czerwca regulamin dla ekstra poczty, usługi pocztowej polegającej na dostarczeniu podróżnym za
specjalną opłatą koni na zamówienie, a w razie potrzeby także pojazdu. Do uwierzytelnienia opłaty za przewóz pocztą osobową służył specjalnie do tego wydany bilet
poczty pasażerskiej oraz specjalne pokwitowanie za usługę z ekstra poczty.
4
Połączenia pocztowe Śląska na dzień 1 lipca 1743 roku:
- Wrocław - Berlin,
- Wrocław - Lipsk,
- Wrocław - Świdnica - Kamienna Góra - Kowary - Jelenia Góra,
- Wrocław - Kłodzko - Duszniki Zdrój - Nachod,
- Wrocław - Oława - Grodków - Nysa - Prudnik - Krnov - Wiedeń,
- Nysa - Głogówek - Racibórz i Nysa - Prudnik - Racibórz oraz Nysa - Zlate Hory - Wiedeń,
- Wrocław - Oława - Brzeg - Skorogoszcz - Opole - Strzelce Opolskie - Toszek Tarnowskie Góry,
- Wrocław - Oleśnica - Syców,
- Wrocław - Wąsosz - Leszno,
- Lubin - Legnica - Jawor - Strzegom - Dzierżoniów - Ząbkowice Śląskie (z połączeniem na Kłodzko, Ziębice i Nysę),
- Wrocław - Strzelin - Niemcza - Ząbkowice Śląskie - Kłodzko,
- Polkowice - Chojnów - Złotoryja - Jelenia Góra - Głogów - Góra Śląska - Wąsosz - Głogów - Kożuchów - Nowe Miasteczko - Żagań - Żary,
- Racibórz - Rybnik - Gliwice - Tarnowskie Góry oraz Racibórz - Rybnik - Żory
- Pszczyna, a także Racibórz - Koźle - Krapkowice - Opole.
Po zakończeniu II wojny śląskiej (1744 do 1745) w dniu 3 października 1746 r.
wychodzi nowe zarządzenie pocztowe dla Dolnego i Górnego Śląska, które przyczynia
się do szybszej rozbudowy linii i połączeń pocztowych. Mapa połączeń pocztowych
z 1746 roku pokazuje dokładnie różnicę w ilości tych połączeń z okresu austriackiego i
obecnie.
Mapa połączeń pocztowych na Śląsku w 1746 roku
5
Po zakończeniu reorganizacji poczty śląskiej na terenie dzisiejszego Górnego
Śląska znajdowało się 6 urzędów pocztowych oraz 9 placówek pomocniczych poczty
(Postwarteramter): Grodków, Nysa, Prudnik z podlegającą mu placówką pomocniczą
w Głogówku, Opole z podlegającymi mu placówkami pomocniczymi w Strzelcach
Opolskich i Krapkowicach, Racibórz z podlegającymi mu placówkami pomocniczymi
w Koźlu, Rybniku, Pszczynie i Żorach oraz posłańczej z Nysy do Otmuchowa, która
zostaje przedłużone do Paczkowa. III wojna śląska (1756-1763), która przeszła do historii jako wojna siedmioletnia i zakończyła się pokojem w Hubertusburgu, definitywnie zdecydowała o przynależności ziem śląskich do Prus. W tym okresie funkcjonowało 6 urzędów pocztowych (tych samych co w 1743 r.), natomiast placówek pomocniczych poczty było już 25. Placówki pomocnicze poczty Wołczyna, Kluczborka oraz
Byczyny podlegały urzędowi pocztowemu we Wrocławiu, który był odpowiedzialny
za kurs pocztowy Oleśnica - Kluczbork oraz:
- Grodków - z podlegającą mu placówką pomocniczą w Niemodlinie,
- Nysa - z podlegającymi jej placówkami pomocniczymi w Otmuchowie, Paczkowie i Głuchołazach,
- Prudnik - z podlegającymi mu placówkami pomocniczymi w Baborowie, Hultschinie, Kietrzu, Głubczycach, Głogówku i Białej,
- Opole - z podlegającymi mu placówkami pomocniczymi w Koźlu, Strzelcach
Opolskich, Dobrodzieniu, Krapkowicach, Lublińcu, Oleśnie, Toszku i Ujeździe;,
- Racibórz - z podlegającymi mu placówkami pomocniczymi w Pszczynie, Rybniku i Żorach,
- Tarnowskie Góry - z podlegającą placówką pocztową w Gliwicach.
Mapa połączeń pocztowych na Śląsku z około 1760 roku
6
Północno - Niemiecki Związek Pocztowy
Dziennik Urzędowy Północno-Niemieckiej Administracji Pocztowej nr 1 z dnia
1 stycznia 1868 r. zarządzeniem nr 1 (rozdział VIII tego zarządzenia odnosi się do
poczty i telegrafu) mówi o przejęciu Naczelnej Dyrekcji Poczty w Opolu wraz z jej
143 placówkami pocztowymi, w tym:
4 urzędami pocztowymi I klasy,
5 urzędami pocztowymi II klasy,
16 ekspedycjami pocztowymi I klasy, oraz
118 ekspedycjami pocztowymi II klasy przez Północno-Niemiecki Związek
Pocztowy.
Krótki, bo tylko trzyletni okres działalności tego Związku (01.01.1868 r. 11.05.1871 r.), zapisał się wieloma zmianami oraz nowościami dotyczącymi działalności poczty. W tym okresie otwarto 10 ekspedycji pocztowych II klasy, natomiast w 5
miejscowościach je zamknięto, 4 ekspedycje pocztowe I klasy zostały podwyższone do
rangi urzędu pocztowego II klasy, a 3 ekspedycje pocztowe II klasy podwyższono do
rangi ekspedycji pocztowej I klasy.
Organizacja poczty górnośląskiej w tym Związku pozostała bez zmian.
Wybitnym organizatorem poczty niemieckiej był Heinrich Stephan, który został
jej generalnym poczmistrzem. Stworzył jednolite prawo pocztowe stanowiące podstawę działalności przyszłej Poczty Rzeszy. Wprowadził wiele nowości. To on w 1865 r.
na 5-tej Prusko-Austriackiej Konferencji Pocztowej w Karlsruhe zaproponował wprowadzenie karty pocztowej. Karton otwarty formatu prostokątnego, o nazwie „Pofitblat”, nie otrzymał akceptacji, ale oficjalnie jako kartę korespondencyjną (Corretëpondenz - Kartę) Północno-Niemiecki Związek Pocztowy z dniem 18 czerwca 1870
roku wprowadził do użytku powszechnego. Do tego wprowadził takie nowości jak zlecenie pocztowe, pobranie pocztowe, pocztę pneumatyczną. Był on też inicjatorem
i współtwórcą Światowego Związku Pocztowego (Union Postale Universelle).
Kartka Pocztowa wysłana w 1931 r. z Gleiwitz /Gliwice/ do Gleiwitz.
Setne urodziny twórcy karty pocztowej Wilhelm Heinrich von Stephan 1831 – 1931 r.
7
Kartka Pocztowa wysłana w1867 r. z Gleiwitz /Gliwice/ do Gleiwitz.
Datownik pocztowy ramkowy dwuwierszowy.
List wysłany 1869 r. z Breslau /Wrocław/ do Gleiwitz /Gliwice/.
8
Poczta Rzeszy Niemieckiej
Po przejęciu administracji pocztowej Północno-Niemieckiego Związku Pocztowego przez pocztę Rzeszy Niemieckiej, w pierwszym jej zarządzeniu z dnia 23 maja
1871 r. (Dziennik Urzędowy nr 1 z dnia 12 czerwca 1871 r.), zmieniono oznaczenia
klas urzędów pocztowych. Ekspedycje pocztowe I klasy stały się administracjami
pocztowymi, natomiast ekspedycje pocztowe II klasy przekształcono w ekspedycje
pocztowe lub w nowo powstałe placówki pocztowe o nazwie „Agencje Pocztowe”.
Znaczki Północno-Niemieckiego Związku Pocztowego posiadały swą moc obiegową do 3 grudnia 1871 r., za wyjątkiem znaczków Michel nr 24-25 i 26, które ważność obiegową posiadały do 31 grudnia 1874
List wysłany w 1868 r. z Peiskretscham /Pyskowice/ do Schwientochlowitz /Świętochłowice/.
Datownik pocztowy ramkowy trzywierszowy godzinowy ofrankowany znaczkiem wydania
Norddeutscher Postbezirk (były w użyciu od 1 stycznia 1868 r.).
List wysłany 1881 r. z Gleiwitz /Gliwice/ do Lipska.
Poczta peronowa - datownik ramkowy trzywierszowy.
9
Plebiscyt na Górnym Śląsku
Do przeprowadzenia plebiscytu na Górnym Śląsku, na mocy art. 88 Traktatu
Wersalskiego, alianci powołali Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową
(„Commission Interallie de Gouvernement et de Plebiscite de Haute Silesie"). W jej
skład weszli przedstawiciele trzech mocarstw: Francji - gen. Henri Le Rond, Wielkiej
Brytanii - płk. Harold F.P. Percival (od 4 czerwca 1921 r. - Harold Stuart) i Włoch gen. Andreo de Marinis Stendardo di Riciglii. Przewodniczącym został gen. Henri Le
Rond.
Międzysojusznicza Komisja sprawowała władzę na Górnym Śląsku od 12 lutego
1920 r. do 14 lipca 1922 r. Opole wybrano na jej główną siedzibę. W okresie Plebiscytu Górny Śląsk był podzielony na 16 okręgów plebiscytowych, w skład których wchodziło 15 powiatów ziemskich i 6 powiatów miejskich. Z obszaru plebiscytowego wyłączono ziemie powiatów prudnickiego, niemodlińskiego, nyskiego i grotkowskiego.
Urzędy pocztowe tych powiatów podlegały teraz Naczelnej Dyrekcji Poczty
we Wrocławiu. Natomiast trzy miejscowości z powiatu namysłowskiego - Dąbrowa,
Domaszowice i Starościn przydzielono do obszaru plebiscytowego. Ziemię Hultszyńską (Hultschiner Landchen) z obszarem 31 590 ha i 48 446 mieszkańców (stan na
dzień 1 grudnia 1910 r.), bez przeprowadzenia na tym terenie plebiscytu, przydzielono
Czechom.
Znaczki plebiscytowe
Gleiwitz /Gliwice/
Schönwalde /Bojków/
Peiskretscham /Pyskowice/
Tost /Toszek/
Tworog /Tworóg/
10
Lubie /Łubie/
Laband /Łabędy/
Gleiwitz /Gliwice/
Górny Śląsk /Wydanie Korfantego/
Sporna Zielona Poczta
11
List wysłany w 1922 r. z Peiskretscham /Pyskowice/ do Godenau.
Rzadka frankatura z Peiskretscham znaczka 2 Mk, najrzadszej odmiany szaro-brązowej.
Piękna Ziemia Górnośląska
Gleiwitz /Gliwice/
12