docNecroExpo 2015 - Polska Izba Pogrzebowa
download 
Reklamacja Transkrypt
NecroExpo 2015 - Polska Izba Pogrzebowa
Sierpień 2015 ISSN 1644–7948 55 usługi kremacyjne świadczymy usługi przez całą dobę dogodne terminy, atrakcyjne ceny ul. Zakładowa 4, 92-402 Łódź tel. 42 670 03 41, 42 672 33 33 www.skrzydlewska.pl infolinia: 800 672 333 4 W numerze OD REDAKCJI między innymi: Szanowni Państwo, W dniach 12–14 czerwca 2015 roku w Kielcach miało miejsce najważniejsze wydarzenie dla polskiej branży pogrzebowej – Targi NecroExpo. W tegorocznej edycji udział wzięło 118 wystawców z dziewięciu krajów, a powierzchnia ekspozycyjna zajęła 2,5 tysiąca metrów kwadratowych. Każda edycja targów to także liczne szkolenia i spotkania integracyjne. W tym numerze Biuletynu znajdą Państwo relację z Targów, a także Sprawozdanie Prezesa Polskiej Izby Pogrzebowej za okres 2014/2015 oraz protokół z Walnego Zgromadzenia Izby, które odbyło się w drugi dzień targowy. Ponadto przeczytają Państwo opinie wystawców oraz wywiad z menagerem Targów – Marcinem Musiałem. W wolnej chwili proponuję dużą dawkę kultury i historii – dowiemy się o obrządku pogrzebowym współczesnej Japonii, polskich piramidach, a także o tym, jak wyglądają szwedzkie cmentarze. Pani Anna Długozima, autorka tego artykułu, od jesieni będzie prowadzić szkolenia dla zarządców cmentarzy. O szkoleniach będą Państwo informowani na bieżąco. 8 NecroExpo 2015 – relacja z Targów 12 Sprawozdanie Prezesa Polskiej Izby Pogrzebowej z działalności Izby za okres 2014–2015 26 Begravningsplats – czyli cmentarz po szwedzku 30 Protokół z Walnego Zgromadzenia Polskiej Izby Pogrzebowej z 13. czerwca 2015 roku Pozdrawiam serdecznie, Katarzyna Twardowska redaktor naczelny Biuletyn Polskiej Izby Pogrzebowej ISSN 1644-7948 Sierpień 2015; Nr 55 Wydawca Polska Izba Pogrzebowa 02-548 Warszawa ul. Grażyny 15, lok. 211 Pracownicy Biura Dyrektor Biura Izby: Dariusz Dutkiewicz Pracownik Administracyjny: Katarzyna Buksa Numery telefonów Sekretariat: 22 853 12 35 Fax: 22 646 58 89 Mob.: 510 144 816 Poczta elektroniczna [email protected] Sekretariat Izby czynny: od poniedziałku do piątku w godzinach: 8.00–16.00 Konto bankowe: PEKAO S. A. VIII oddział w Warszawie 72 1240 1112 1111 0010 0002 5064 N r 5 5 · S i e r p i e ń Zarząd PIP Prezes: Witold Skrzydlewski Wiceprezes ds. Biura: Robert Czyżak Wiceprezes ds. Finansów: Sławomir Moch Członek Zarządu: Zbigniew Baran Członek Zarządu: Piotr Banaczyk 2 0 1 5 Redakcja Redaktor Naczelny: Katarzyna Twardowska Zespół redakcyjny: Dariusz Dutkiewicz, Katarzyna Twardowska, Ryszard Godlewski, Zbigniew D. Skoczek DTP Mariusz Zając DRUK Drukarnia AKCYDENS s.j. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam, ogłoszeń i materiałów sponsorowanych. Redakcja nie zwraca rękopisów oraz materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótu i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku. We wszystkich sprawach dotyczących Biuletynu i Polskiej Izby Pogrzebowej, a także w innych sprawach dotyczących branży, należy kontaktować się z Biurem Izby. Wszelkie prawa zastrzeżone. Powielanie, kopiowanie i publikowanie materiałów bez pisemnej zgody Izby zabronione. Izba jest członkiem AKTUALNOŚCI BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Stopy wody pod kilem Ludzie różnie spędzają czas na emeryturze. Jedni oglądają „Wspaniałe stulecie” (turecki serial), inni zaś chcą nadal być aktywni i otwarci na ludzi. Takim człowiekiem jest bez wątpienia wieloletni członek Zarządu Izby i nasz kolega Andrzej Walczak. P o zakończeniu swej działalności biznesowej oddał się on pracy charytatywnej. Kilka lat temu powołał do życia Fundację Empatia, której celem jest zaoferowanie osobom niepełnosprawnym jak i pełnosprawnym wolontariuszom uczestnictwa w obozach o charakterze Warsztatów Terapii Ruchowej organizowanych na jednostkach pływających Fundacji. Misja Fundacji Empatia składa się z dwóch podstawowych założeń: a) pierwsze dotyczy pokonywania panujących wciąż uprzedzeń i błędnych wyobrażeń dotyczących niepełnosprawności. b) drugie ma na celu umożliwienie ludziom niepełnosprawnym pokazanie sobie oraz innym, czego tak naprawdę potrafią dokonać w sprzyjających, chodź dotąd jeszcze nie znanych dla nich warunkach. Aby móc wypełniać te cele Fundacja podjęła się budowy kilku jednostek pływających. Jedną z nich ochrzczoną 23 maja 2015 r. na Nabrzeżu Młodego Żeglarza w basenie jachtowym im. Mariusza Zaruskiego przy alei Jana Pawła II 13 jest jednostka „Empatia Polska”. To konstrukcja amerykańskiego projektanta jachtów oceanicznych Bruce Robertsa typu Bruce Roberts 44. Jachtem tym może płynąć 6–7 osób, w tym 4–5 osób niepełnosprawnych z ograniczeniami ruchu, jacht przystosowano do pływania z osobami o ograniczonych możliwościach poruszania się. Aktualnie organizowane są rejsy po Bałtyku. Mogą brać w nich udział również osoby pełnosprawne na zasadach komercyjnych. Zebrane w ten sposób pieniądze są przeznaczane na cele statutowe. Jest niezmiernie miło, że naszemu koledze po latach walki i pokonaniu wielu trudności udało się dojść do upragnionego celu. Mamy nadzieję, że to dopiero początek jego sukcesów. Andrzeju jeszcze raz wszystkiego najlepszego od koleżanek i kolegów z Polskiej Izby Pogrzebowej. więcej na stronach: www.fundacjaempatia.pl www.jachtempatia.pl www.polskaizbapogrzebowa.pl 5 6 TARGI PIETA 2015 W dniach 29–31 maja 2015 r. w Dreźnie odbyła się VIII edycja targów pogrzebowych dla Landu Saksonia. T argi te mają charakter kameralny i są namiastką targów krajowych w Dusseldorfie. Niemniej targi te były dla nas interesujące. Jeśli chodzi o samochody to królowały na nich nowe Mercedesy Vito w najróżniejszych kombinacjach i kolorystyce. Sporo było również techniki cmentarnej (koparki, maszyny sprzątające ciągi pieszojezdne, itp.), która w Polsce stanowi jeszcze niewielką część oferty. Wystawiały się również ze swoją ofertą prywatne krematoria, których celem było nawiązanie współpracy z zakładami pogrzebowymi. N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 Wystawiali się również sami producenci pieców kremacyjnych. Nie zabrakło oczywiście trumien i urn, choć oferta tych ostatnia była o wiele bogatsza i znajdowała się na większej ilości stoisk. Ciekawostką była bardzo udana konstrukcja karawanu motocyklowego sprzężonego z motocyklem Harley Davidson. Spodobał nam się również pomysł na przewóz urny karawanem z ograniczeniem z jej tle przestrzeni poprzez użycie rollupa z widoczkiem. To bardzo fajny i estetyczny pomysł, który ogranicza pustą przestrzeń za urną. Wygląda to, jakby samochód był przystosowany do ich przewożenia, a nie był na co dzień używany do transportu trumien. Wykonanie jest banalne. Na podsufitce zamontowany jest rollup, który po rozciągnięciu mocuje się do podłogi karawanu. Inne ciekawe rzeczy to wielki wybór świec o różnych kształtach, groby tymczasowe, odzież żałobna i wiele innych. Targi niewielkie, ale jeśli ktoś mieszka na Dolnym Śląsku i ma niedaleko, to na pewno warte odwiedzenia. Gdy połączymy to dodatkowo ze zwiedzaniem pięknego Drezna będzie to udany wyjazd. DARIUSZ DUTKIEWICZ 8 NECROEXPO 2015 N r 5 4 · C z e r w i e c 2 0 1 5 BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ 9 Huczne otwarcie największych targów funeralnych w Polsce W piątek 12 czerwca rozpoczęły się w Kielcach trwające trzy dni największe w Europie Wschodniej Targi Funeralne NECROEXPO 2015. Przybyło na nie prawie dwa tysiące zwiedzających z dwudziestu krajów. Uczestników przywitali organizatorzy, Prezes Polskiej Izby Pogrzebowej Witold Skrzydlewski, zagraniczni partnerzy z Włoch i Niemiec oraz przedstawiciele miejscowej władzy. RYSZARD GODLEWSKI [email protected] Prezes Polskiej Izby Pogrzebowej Witold Skrzydlewski w ciepłych słowach wyraził wielkie uznanie dla licznie przybyłych wystawców i zwiedzających. – Chciałbym Państwu gorąco podziękować, że po raz szósty zaufaliście nam i zdecydowaliście wystawiać swoje towary na targach NECROEXPO w Kielcach. Jest to trafna decyzja i myślę, że po niedzieli każdy z państwa będzie miał bardzo duży portfel zamówień. Osoby zwiedzające będą mogły nawiązać ciekawe kontakty, poznać nowe trendy w branży, a także podczas konferencji i szkoleń poszerzyć swoją wiedzę. Bardzo cieszę się, że wraz z nami są tutaj nasi przyjaciele m.in. z Włoch i Niemiec. Niniejszym uważam VI Międzynarodowe Targi NECROEXPO za otwarte. Co rok liczniejsze Podczas swojego wystąpienia, Prezes Zarządu Targów Kielce Andrzej Mochoń poinformował, że w tegorocznym przedsięwzięciu wzięło udział 118 wystawców z dziewięciu krajów, a powierzchnia ekspozycyjna zajęła 2,5 tys. mkw. – Te targi są coraz bardziej międzynarodowe, dlatego nie dziwi nas obecność na ich otwarciu gości z innych krajów – mówił Mochoń. – Jest z nami Pan Alberto Leanza, prezydent włoskich targów Tanexpo oraz Gerd Rothaug, prezes Izby zrzeszającej firmy pogrzebowe z Turyngii. Targom jak zawsze towarzyszy największa w Polsce giełda karawanów oraz pokazy florystyczne, liczne konferencje i certyfikowane szkolenia. Mam nadzieje, że to będą dla Państwa trzy dobre dni, czego wszystkim bardzo życzymy. President and CEO Targów Tanexpo w Bolonii Alberto Leanza wyraził swoje uznanie dla przedsięwzięcia: – Bardzo dziękuję organizatorom NECROEXPO za zaproszenie. Jestem prawdziwie zadowolony, ponieważ praca, którą wykonaliśmy razem, zyskała uznanie zarówno w Polce, Europie jak i na świecie. Ta praca musi znaleźć kontynuację, gdyż chcę, aby targi te stały się punktem odniesienia dla całego rynku branży pogrzebowej. Dlatego pragnę pogratulować organizatorom oraz całemu zespołowi. Zarówno wczoraj, w fazie przygotowawczej, jak i podczas dzisiejszego poranka, byłem świadkiem doskonałej organizacji i pracy. To już szósta edycja tych targów i mogę śmiało powiedzieć, że NECROEXPO stało się punktem odniesienia dla polskiej branży pogrzebowej. To również czas, w którym Europejczycy zapisują ten termin w kalendarzu. www.polskaizbapogrzebowa.pl 10 10 NECROEXPO 2015 Teraz możemy już tylko oczekiwać na wielu odwiedzających i udane interesy – mówił Leanza. 9 Słowa przyjaźni Swoje uznanie dla rozmachu, z jakim zorganizowano tegoroczną edycję NECROEXPO oraz przyjaznych relacjach niemieckich związkowców z członkami Polskiej Izby Pogrzebowej wyraził Gerd Rothaug, przedstawiciel związkowców niemieckich: – Szanowny organizatorze targów doktorze Andrzeju Mochoń, oraz reprezentujący największą branżową, bo liczącą pięciuset członków organizację pogrzebową w Polsce, kolego Witoldzie Skrzydlewski. Z wielką przyjemnością przybyłem dziś na otwarcie szóstej edycji targów NECROEXPO w Kielcach, za które obydwaj jesteście odpowiedzialni. Serdecznie gratuluję udanego przedsięwzięcia. Informacje i wymiana myśli, zawarte podczas tych targów, są ważne dla rozwoju naszej branży. W tym kontekście mogę powiedzieć tylko: dalej tak trzymać. W kolejnych słowach przedstawiciel niemieckich związkowców zwrócił się wprost, do członków naszej izby: – Drogi Witoldzie Skrzydlewski. Bardzo się cieszę, szczególnie z naszych bardzo dobrych kontaktów, miedzy reprezentowaną przez ciebie Izbą, a reprezentowaną przeze mnie organizacją. Bardzo ważne są dla nas kontakty między naszymi organizacjami. Wymianę doświad- N r 5 4 · C z e r w i e c 2 0 1 5 BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ czeń i więź między nami uważam za szczególnie ważną, zwłaszcza jeśli chodzi o kulturę pogrzebową i obchodzenie się z tradycją. Dlatego nasza współpraca powinna być dalej utrzymywana i rozwijana. Życzę wszystkiego najlepszego odbywającym się targom, wielu sukcesów, umów – mówił Rothaug. Pośród wystawców Na koniec w krótkich słowach Dyrektor Generalny Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego Maria Szydłowska, reprezentująca wojewodę świętokrzyskiego przywitała wszystkich zgromadzonych, życząc im udanego pobytu, nawiązania nowych współpracy i zawarcia wielu korzystnych kontraktów. – W imieniu wojewody dziękuję za zaproszenie na dzisiejsze uroczystości, to dla mnie wielki zaszczyt i osobista przyjemność. Po oficjalnym otwarciu targów, delegacja w której udział wzięli przedstawiciele PIP: prezes Witold Skrzydlewski, wiceprezesi Robert Czyżak, Sławomir Moch oraz dyrektor biura Dariusz Dutkiewicz, przedstawiciele targów: Andrzej Mochoń oraz menadżerowie projektu Marcin Musiał, Marcin Paszkowski i Magdalena Bogucka, reprezentująca wojewodę Maria Szydłowska oraz zagraniczni goście Gerd Rothaug i Alberto Leanza udali się wzdłuż stoisk by przywitać się i porozmawiać osobiście z wystawcami jak też zwiedzającymi. www.polskaizbapogrzebowa.pl 11 12 PIP SPRAWOZDANIE PREZESA POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Z DZIAŁALNOŚCI IZBY od 15 czerwca 2014 r. do 13 czerwca 2015 r. Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu www.polskaizbapogrzebowa.pl 13 14 PIP Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu www.polskaizbapogrzebowa.pl 15 16 NECROEXPO NECROEXPO 2015 – edycja rekordowa pod każdym względem Wiele intratnych kontraktów, branżowe nowinki i ciekawe pomysły na rozwój U rny zdobione kryształami Swarovskiego, nowoczesne trumny ze stali nierdzewnej czy plastiku, metalowe nagrobki i… aromamarketing funeralny – te i wiele innych nowości można było zobaczyć podczas Międzynarodowych Targów Branży Pogrzebowej i Cmentarnej NECROEXPO w Targach Kielce. Podczas wystawy, która w ciągu ostatnich lat zyskała miano największej i najważniejszej w Europie Środkowo-Wschodniej swoją ofertę zaprezentowało ponad 100 firm z 8 krajów. NECROEXPO odwiedziło ponad 1500 osób. Szacunkowo ocenia się, że polski rynek funeralny, kompleksowo obsługujący ceremonię pogrzebową może być wart nawet około 4 mld złotych rocznie, choć dokładnej liczby nie sposób określić. – Dane Polskiej Izby Pogrzebowej potwierdzają natomiast, że Polska to prawdziwy potentat w produkcji trumien, nie tylko w skali europejskiej, ale nawet światowej – mówi Dariusz Dutkiewicz, Dyrektor Biura Polskiej Izby Pogrzebowej, współorganizatora targów NECROEXPO. Nic więc dziwnego, że mając tak wielki potencjał rynkowy, organizowana co dwa lata impreza NECROEXPO może pochwalić się największą liczbą wystawców, ale też i rekordową ilością branżowych zwiedzających. Podczas minionych targów NECROEXPO 2015 można było zapoznać się z szeroką ofertą usług pogrzebowych – od profesjonalnej organizacji pochówku, wyboru i zakupu nagrobka, aż po usługi N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 z zakresu florystyki funeralnej czy karawany. – Dla branży i Polskiej Izby Pogrzebowej NECROEXPO to ważne targi i miejsce spotkań. Co dwa lata są większe, w tej chwili to prawdopodobnie drugie branżowe targi w Europie – mówił podczas targów Witold Skrzydlewski, Prezes Polskiej Izby Pogrzebowej, współorganizującej wraz z Targami Kielce NECROEXPO. – Sama branża pogrzebowa rozwija się, jest chłonna nowości, wiele firm przyjeżdża, by te nowości podpatrzeć. Niektóre są bardzo ciekawe, w tym roku po raz pierwszy widziałem urny drewniane, wyglądające jak zrobione z kamienia, czy też trumnę z chłodzeniem. Były piękne karawany i nowość tego roku – znicze. W wielu kwestiach przegoniliśmy już zachód. Ze stali czy wysadzana Swarovskim? Polacy są nadal konserwatywni, przywiązani do ceremonii tradycyjnego pogrzebu. Nie znaczy to jednak, że krajowa branża nie poszukuje nowinek, choćby dla klientów o awangardowym guście, czy dla tych, którzy nie życzą sobie symboliki religijnej. Podczas NECROEXPO, w ślad za zachodnią modą, zaprezentowano na przykład trumny ze stali nierdzewnej. Producenci urn pokazali ich nietypowe kształty, materiały i zdobienia – na przykład urny wysadzane kryształami Swarovskiego czy oryginalne urny wprost z Indii. Nowinką polskiej branży funeralnej są trumny o niestandardowym wyglądzie, robione na zamówienie lub w krótkich seriach, na przykład zielone dla miłośników ekologii lub minimalistyczne, lśniące powierzchnią i surowe w formie. Jedną z ciekawostek tegorocznych targów NECROEXPO był wyjątkowy aromamarketing w domach pogrzebowych, kaplicach. Branża funeralna nie oparła się także erze multimediów, internetu i smartfo- BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ nów. Dzięki specjalnym aplikacjom można było sprawdzić jak zapalić wirtualną świeczkę, złożyć kwiaty na grobie bliskich lub sprawdzić, gdzie na planie cmentarza usytuowana jest kwatera i odczytać dane osoby pochowanej. Wystawie towarzyszyła największa w Polsce Giełda Używanych Karawanów i Melexów. Program targowy wzbogaciły również branżowe szkolenia i konferencje. Nie tylko wizerunek, ale także biznes NECROEXPO to targi, które wielu wystawców odwiedza od lat. Wpisały się na stałe w kalendarze firm z branży. Okazuje się, że uczestnictwo w targach to nie tylko element marketingu i działań wizerunkowych, ale także realny biznes i sprzedaż. – To bardzo ważna dla nas impreza wystawiennicza. W tym roku, w tym samym czasie odbywały się targi w Londynie, ale właścicielka firmy Pilato, pani Barbara Pilato, przyleciała na otwarcie targów w Kielcach. To pokazuje ich rangę. W tym roku w interesach poszło nam bardzo dobrze, potwierdziło się, że na targach nie tylko spotykamy się z klientami i podtrzymujemy kontakty, ale też klienci zaskakiwali nas, bo przyjeżdżali żeby kupić, nie rozmawiać. W tym roku poszli w zamówienia na Jaguary – mówił ostatniego dnia targów Massimiliano Ronzat z firmy Pilato. W edycji 2015 targów NECROEXPO po raz pierwszy odbył się Salon Świec i Zniczy, zainicjowany we współpracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Producentów Świec i Zniczy. – Przyjechaliśmy na Necroexpo po raz pierwszy, jako producenci nietypowych zniczy, i świec. I okazało się, że pobyt w Kielcach zaowocował pomysłami na biznes w przyszłości. Zawarliśmy tu wiele cennych znajomości branżowych, klienci złożyli nawet deklaracje zakupu. Targi okazały się strzałem w dziesiątkę – podsumowywał Adam Winerowicz z firmy Santa Marozza. – Fantastycznie oceniamy minioną już edycję NECROEXPO, bo odwiedziły nas tłumy klientów, co przerosło to nasze najśmielsze oczekiwania – komentował Grzegorz Bartoszek z firmy Kuhlmann Cars.– Klienci od razu precyzowali zamówienia i okazało się, że w Kielcach robi się prawdziwy biznes. Sprzedaliśmy wiele aut. To największe targi w Polsce i wydarzenie bardzo poważane w Europie. Z pewnością będziemy tu za rok. – Ta edycja targów była rekordowa pod każdym względem, wiele firm wyjeżdżało z Necroexpo z konkretnym zyskiem biznesowym, chwaląc rozwój imprezy – mówi Marcin Musiał menedżer targów NECROEXPO. – Zapraszam na kolejną, w 2017 roku i obiecuję, że będziemy się starać, by była jeszcze bardziej interesująca i zaowocowała rozwojem firm naszych wystawców. www.polskaizbapogrzebowa.pl 17 18 PRAWO NA CO DZIEŃ Prawo odmowy pochowania Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu N r 5 4 · C z e r w i e c 2 0 1 5 KULTURA BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Pamięć przez adorację Wiele rodzin coraz śmielej decyduje się na kremację, mając zaufanie, że prochy zmarłej, bliskiej nam istoty, będą godnie wyeksponowane – wystawione do adoracji. J ak wielka jest tajemnica śmierci? Brama oparta na kolumnach, łuk tryumfalny, kamienny mur odgradzający świat żywych od zmarłych. To widoczne znaki, granice. One dzielą te dwa światy. Czas, na przestrzeni wieków nic nie jest trwałe. Wszystko czego dotykamy, tworzymy, gromadzimy, znika za cmentarną bramą. Człowiek stający w obliczu przemijania, śmierci, to dla niego w czasie jego pożegnania, staramy się o ten wizualny duchowy obrzęd. W tradycji chrześcijańskiej czcimy chleb. Budujemy świątynie, wyznaczając w nich baptysteria i prezbiteria. W tabernakulum umieszczamy konsekrowaną Hostię, a w baptysterium wystawiamy Biblię. Ktoś pewnie zapyta, co ma spopielone ciało człowieka do obrządku, tradycji i zwyczaju kościołów? Biblia, monstrancja, Tora lub Święta Księga Koranu są także tak wyeksponowane, aby wierni mogli czcić na tym tronie symbol swojej duchowości i wyznania. Kochamy naszych bliskich, a kiedy odchodzą, stojąc przed wyborem decydujemy się na spopielenie ciała kochanej nam osoby, to pragniemy godziwej oprawy ceremonii pożegnania. Oczekujemy, że urna z prochami, tak jak Tora czy Święta Księga Koranu lub monstrancja, będzie tak właśnie wyeksponowana, by oddać hołd i pamięć tego ostatecznego pożegnania. Starajmy się tak wystawić urnę, by była w miejscu centralnym, widocznym. Ustawiając ją na katafalku w kaplicy pamiętajmy, by kwiaty nie zasłaniały urny. Gościom, rodzinie pozwólmy podejść i pożegnać bliską im osobę. Obok prochów ustawmy zdjęcie, a jeśli to możliwe i bezpieczne, zapalmy znicz – światło. W trakcie konduktu pozwólmy rodzinie uczestniczyć i brać czyn- ny udział w ceremonii. Umożliwmy niesienie urny, zdjęcia, znicza, gdyż to ich ostatnie chwile bycia razem z żegnaną osobą. Przy grobie określmy umownie takie małe prezbiterium, baptysterium. Pod namiotem ustawmy mały katafalk, na którym spocznie urna, zdjęcie, znicz i symboliczna róża. Nie zastawiajmy kwiatami i nie stawiajmy urny na sztucznej trawie lub na płycie nagrobnej. Prochy – urnę należy tak wystawić, by to ona była w centrum, otoczona powagą. Niech ten tron stanowi podziękę, a prochy, które na nim spoczną, w tej godzinie pożegnania, staną się kultem, czcią naszego rozstania. Czas naszego życia, czas przemijania, czas młodości, dzieciństwa, dorastania. Z każdym dniem od urodzenia aż do ostatecznego pożegnania oswajamy się ze śmiercią, żyjąc w jej cieniu przemijania. Przekraczając wrota cmentarza wiemy, że za tą bramą jest nasze wieczne mieszkanie. Odprowadzając bliskich na to ich ostatnie pożegnanie, nie tylko składa się laudacja, lecz ta technicznie, dobrze przygotowana oprawa. HENRYK MAKUSZEWSKI – Świeckie Ceremonie Pogrzebowe tel. 792 095 219 e-mail: [email protected] http://swieckieceremonie.blogspot.com/ www.polskaizbapogrzebowa.pl 19 20 PRAWO NA CO DZIEŃ WYWIAD Niemieckie wrażenia Targi NECROEXPO 2015 odwiedził przedstawiciel niemieckiej organizacji związkowej Gerd Rothaug. Z tej okazji poprosiliśmy go o kilka słów do naszego Biuletynu. Jakie wrażenie wywarły na Panu targi NECROEXPO 2015? Nic dodać, nic ująć. Profesjonalne i nowoczesne. Może nie są one tak wielkie jak w Bolonii, ale bardzo różnorodne, uwzględniające wszystkie dziedziny tej branży. Dodatkową zaletą jest doskonale zorganizowana logistyka. Można zdobyć tu bardzo wiele informacji, jak też informacje gdzie warto być w danym momencie. Co skłoniło Pana, aby przyjechać do Polski? Ze względu na to, że mamy bardzo dobre stosunki z Polską Izbą Pogrzebową i członkami tej organizacji, bardzo chętnie przybyłem do Polski, aby podczas otwarcia móc przekazać kilka słów naszym polskim przyjaciołom i podzielić się doświadczeniami. Targi to także doskonały czas, na ważne miedzy naszymi organizacjami rozmowy. Z jakimi problemami boryka się wasza organizacja? N r 5 54 · SC iz ee rr pw i iee ńc 22 00 11 55 Reprezentuję organizację niemiecką w kraju związkowym w Turyngii i o nich chciałbym mówić. Głównym problemem są pojawiające się wątpliwe usługi funeralne oferowane w internecie, czemu staramy się przeciwdziałać. To bardzo poważny problem. Wcześniej borykaliśmy się z problemem zakładów pogrzebowych powiązanych ze szpitalami. Jednak ten problem został już w Niemczech w większości zwalczony i dziś nie musimy o tym mówić. Zachodnia część Polski dużo chętniej decyduje się na pochówki kremacyjne niż wschód. Jak wygląda to u was? W Niemczech takie różnice też się pojawiają, pochówki kremacyjne stanowią dziś ok. pięćdziesiąt procent. Jednak obserwujemy coraz większą akceptację spopielania. Są regiony typu Turyngia, gdzie kremacja stanowi ok. 90 procent pochówków, są też regiony, gdzie jest ich znacznie mniej. W szczególności są to wsie i obszary zamieszkiwane w większości przez katolików. OPINIE BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ ZPUH „DIZJ” Wola Rakowa Od 25 lat zajmujemy się produkcją trumien i urn drewnianych. Targi NECROEXPO w Kielcach to dla nas najważniejsze wydarzenie w tej branży, dlatego wystawiamy się tu już trzeci raz z rzędu. Na każdą edycje staramy się przygotować jakiś nowy asortyment. Podczas NECROEXPO 2015 prezentujemy trzy nasze nowe wzory, w których zastosowaliśmy niespotykane dotąd w Polsce rozwiązania. Podczas produkcji trumien kładziemy nacisk na jakość. Nie da się zrobić trumny solidnej, ładnej, która była by zarazem lekka – mówi Zbigniew Trzciński, współwłaściciel ZPUH „DIZJ” www.polskaizbapogrzebowa.pl 21 Rubicon & Vicinus 95-080 Tuszyn, ul. Ściegiennego 48 · tel. fax 042 614 41 98, tel. 503 101 956, 503 101 960 · www.rubiconvicinus.pl, e-mail: [email protected] WYWIAD BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ 23 Polska jest dla nas ważna Z Fabrizio Giust, przedstawicielem włoskiej firmy Gem-Matthews International, prezentującej swoje produkty podczas Targów NECROEXPO 2015 w Kielcach rozmawia Ryszard Godlewski. Co skłoniło Państwa do zaprezentowania się, obecności na NECROEXPO 2015? Uczestnictwo w Targach Kieleckich, będącej największą tego typu imprezą w Polsce to wielki zaszczyt i prestiż. Tym bardziej, że od ponad dziesięciu lat działamy na tutejszym rynku, mamy swoich klientów, przyjaciół. Targi to doskonała okazja, by spotkać się zarówno z nimi, jak i przekonać do swoich produktów przyszłych potencjalnych nabywców. Jak wygląda pozycja Gem-Matthews Int. na rynku włoskim, gdzie funkcjonują także inne firmy produkujące spopielarnie. Jesteśmy największą, nie jedyną, za to o największej historii włoską firmą. W sektorze kremacyjnym działamy nieprzerwanie od 1982 r. Z początku, jako G.E.M., po wejściu w 2008 r. w skład amerykańskiego giganta w tej branży Matthews Int. jako Gem-Matthews. Co państwu to dało? Skorzystały obydwie strony. My staliśmy się częścią firmy zatrudniającej obecnie prawie 10 tys. pracowników o obrotach przekraczających miliard dolarów łącznie. Nasze doświadczenia pozwoliły ulepszyć spopielarnie robione w USA. Czym charakteryzują się wasze urządzenia? Piece są wykonane we włoskiej technologii i spełniają wszelkie normy europejskie. Są przyjazne środowisku, bezpieczne dla osób www.polskaizbapogrzebowa.pl 24 24 WYWIAD WYWIAD obsługujących je. Zapewniają chówku, a do pieca ustawiają się 23 prawidłowy i godny przebieg kolejki zakładów pogrzebowych, procesu kremacyjnego. Swoje technologie adaptujemy do lokalnych potrzeb. Nasze piece cechuje bardzo długą żywotność i bezawaryjność. Jak długo istniejecie w Polsce? W Polsce działamy od ponad dziesięciu lat. Założyliśmy tutaj lokalne serwisy, w których zatrudniamy wysoko wyspecjalizowanych inżynierów, mogących świadczyć usługi zarówno na naszych, jak i w sytuacji nadzwyczajnej, na urządzeniach obcej produkcji. Służymy wsparciem i doradztwem podczas starań o zezwolenia wymagane podczas budowy spopielarni. Dzięki naszym doświadczeniom, Gem Matthews może się pochwalić 3,5 tysiącami zainstalowanych obiektów na świecie, jesteśmy w stanie zaproponować naszym klientom różne ciekawe w tym awangardowe rozwiązania budowlane. Czy w momencie, gdy klient decyduje się na budowę spopielarni i zakup waszego pieca, musi dostosować się pod ściśle określone gabaryty i rozwiązania konstrukcyjne jakie posiadacie? Mamy wiele modeli piecy, które można adaptować do wiekszości istniejących rozwiązań budowlanych. Gdy jednak zachodzi taka konieczność, że klient ma pewną dość indywidualną koncepcję i chce ją zachować, wtedy my dostosowujemy się do istniejącego miejsca. Są dwa warianty, albo budujemy piec u nas, bądź na miejscu. Często spotykamy się z podobnymi wyzwaniami. Budowaliśmy nasze piece na wyspach, gdzie inni mówili, że jest to niemożliwe. Nie można było jechać tam z piecem i cały projekt jak też wykończenie, powstawało na miejscu. Coraz większy nacisk, szczególnie w regionach, gdzie spopielanie jest często wybieraną formą poN r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 kładzie się na czas spalania. Jak sobie z tym radzicie? Czas kremacji w naszych piecach, zależy od modelu i wynosi on od 50–80 minut. Każdy piec, bez względu na cenę i model, posiada system chłodzenia prochów, co znacznie przyspiesza proces ich wydawania. Proces mielenia odbywa się w sposób w pełni zautomatyzowany. Urządzenie samo oddziela metale od prochów. Oferujemy zautomatyzowane systemy przemieszczania trumien, wózki do przewożenia materiałów i transportu technologicznego. Jakie są wasze plany na Polskę? Polska jest dla nas bardzo ważnym, bardzo dynamicznym rynkiem, jesteśmy tu już od wielu lat. Cieszymy się, że nasi klienci są zadowoleni zarówno z produktu jak i serwisu, który oferujemy. Cały czas staramy się ulepszać i unowocześniać nasze usługi oraz ewoluujemy w zależności od potrzeb polskich klientów. Obecnie mamy prawie 30 pieców zainstalowanych w Polsce. We Włoszech posiadamy ponad 50 procent rynku, bardzo dużo eksportujemy do Belgii, Francji, Portugalii, Anglii, Szwecji, w samym Sztokholmie stoją cztery nasze urządzenia. Nasze piece posiadają system odzyskiwania energii, który może być wykorzystywany np. do ogrzewania wody, roztapiania zimą śniegu na cmentarzach. Jak ocenia pan Targi NECROEXPO 2015? Bardzo wysoko, jest to w pełni profesjonalne, nowoczesne o dużym rozmachu przedsięwzięcie. Przyjechało tu bardzo wielu wystawców i zwiedzających, konkretnie zainteresowanych nawiązaniem kontaktów i współpracy. Który już raz zajmujesz się organizacją targów NECROEXPO? Z NECROEXPO związany jestem od drugiej edycji targów. Przez ten czas mogłem obserwować, jak wiele zmienia się w tej branży. Jak wspominasz swoje pierwsze zetknięcie z tą branżą? Z przedstawicielami branży funeralnej spotykałem się do tej pory tylko w czasie ceremonii pogrzebowych, w których uczestniczyłem. Podczas organizacji pierwszych moich targów, wybrałem się do znanego producenta trumien, aby zaprosić go do udziału na NECROEXPO. Zaprowadził mnie do wielkiej hali, gdzie w rzędach stały poukładane jedna na drugiej trumny, aż do samego sufitu. Wtedy wywarło to na mnie bardzo mocne wrażenie. Nigdy w życiu nie widziałem tylu trumien, zebranych w jednym miejscu. Z czasem przyzwyczaiłem się do podobnych widoków. Jeździłem do różnych wystawców, rozmawiałem z nimi, zwiedzałem ich zakłady, słuchałem, czym się zajmują. Dzięki temu nabrałem dystansu, do rzeczy związanych z tą branżą. Jak wyglądał twój pierwszy kontakt z ludźmi związanymi z branżą funeralną? Czego spodziewałeś się po nich, a jacy okazali się w rzeczywistości? Nie miałem jakichkolwiek oczekiwań wobec ludzi związanych z tą branżą. Przedsiębiorcę pogrzebowego wyobrażałem sobie jako osobę bardzo poważną, a zarazem pełną empatii i zrozumienia. Dopiero, gdy miałem okazję poznać przedstawicieli branży prywatnie okazało się, że nie brakuje im poczucia humoru i dystansu do własnej profesji. Czy podczas tych pięciu edycji NECROEXPO, były jakieś sytuacje, które utkwiły ci w pamięci? Momentów wartych zapamiętania było zdecydowanie wiele. Pamiętam jak podczas NECROEXPO 2009, firma Opus Film z Łodzi kręciła ujęcia do filmu „Dwa światy zaświaty”. Zdjęcia rozpoczynały się wieczorem, w momencie, gdy wystawcy opuszczali hale i trwały przez całą noc. Na stoiskach zamiast przedsiębiorców można było spotkać aktorów i całą ekipę filmowa. Kolejna historia dotyczy jednego z wystawców, który postanowił zapre- BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ NecroExpo od kuchni Z Marcinem Musiałem, menagerem projektu NECROEXPO rozmawia Ryszard Godlewski. zentować wyjątkową jakość produkowanych przez niego tekturowych trumien kremacyjnych. Napełnił je wodą i wpuścił do nich welonki. Trumny doskonale wywiązały się ze swojego zadania, ale nocą do hali, najprawdopodobniej przez otwór wentylacyjny, dostał się kot i zjadł wszystkie ryby. Rano, gdy zobaczyliśmy co się stało, mój kolega pędem udał się do sklepu zoologicznego, by kupić welonki i nim właściciel zorientuje się, wpuścić je do trumien. Jak wyglądały przygotowania do NECROEXPO 2015? Przygotowania do NECROEXPO 2015 rozpoczęły się tuż po zakończeniu wcześniejszej edycji. Opracowywaliśmy między innymi strategię promocyjną, a także materiały reklamowe potrzebne na targi funeralne między innymi w Paryżu, Bolonii czy na Słowacji. Odwiedziliśmy najważniejsze wydarzenia tej branży, promując tym samym zarówno NECROEXPO jak i naszych wystawców. Pomiędzy edycjami odbyliśmy wiele spotkań i rozmów. Tuż przed targami koordynowałem wiele spraw technicznych. Wszystko po to, żeby nasi wystawcy mogli w komfortowych warunkach i dobrej atmosferze spotykać się i rozmawiać z biznesowymi partnerami. Jak oceniasz targi NECROEXPO 2015? Minioną edycję mogę zdecydowanie zaliczyć do udanych. Podczas NECROEXPO 2015 swoją ofertę zaprezentowało ponad 100 firm z 8 krajów. Bogata oferta i międzynarodowy charakter tego wydarzenia sprawiły, że wystawę odwiedziło ponad 1500 osób. Szczególnie cieszy fakt, że wystawa przyniosła wymierne efekty, zarówno dla wystawców jak i zwiedzających. Po targach otrzymaliśmy ogromną liczbę maili, z podziękowaniami i rekomendacjami. Na wielki sukces tegorocznej edycji wskazują również ankiety przeprowadzone w czasie targów. Uczestnicy wypowiedzieli się w nich w bardzo ciepły sposób, deklarując swój udział w kolejnych edycjach. Poczucie dobrze wypełnionego zadania towarzyszyło mi również, gdy wystawcy tuż przed wyjazdem z Kielc odwiedzali mnie i dziękowali za udane targi. Są to momenty, które oddają sens mojej pracy, ale co ważne chwile, które motywują do dalszego działania. Wiem, że jest to tajemnica handlowa, więc o szczegóły nie będę pytał. Czy podczas tych targów, wystawcom udało się zawrzeć dużo transakcji handlowych? Zdecydowanie tak. Wystawcy twierdzą, że podczas kilku dni targowych udało się sprzedać więcej niż działom handlowym przez cały rok. Warto podkreślić, że nie mówimy tu o pojedynczych przypadkach, ale o większości firm, które uczestniczyły w NECROEXPO 2015. Wiele z nich twierdzi, że tegoroczna edycja była po prostu rekordowa! Co chciałbyś na koniec naszej rozmowy, powiedzieć czytelnikom Biuletynu Polskiej Izby Pogrzebowej? Chciałbym podziękować naszemu współorganizatorowi, czyli Polskiej Izbie Pogrzebowej, że przez tyle lat udaje nam się organizować te targi w bardzo profesjonalny sposób, dzięki czemu stały się imprezą cenioną nie tylko w Polsce, ale też w Europie. Wyrazy wdzięczności należą się przede wszystkim wystawcom i zwiedzającym, którzy obdarowali nas zaufaniem i przyjeżdżają na NECROEXPO do Kielc. Bez nich tych targów po prostu by nie było. Bardzo dziękuję również czytelnikom Biuletynu i oczywiście zapraszam na kolejną edycję targów. www.polskaizbapogrzebowa.pl 25 26 CMENTARZE Begravningsplats, czyli cmentarz po szwedzku Sezon wakacyjny w pełni. Choć statystyki dowodzą, że na letni wypoczynek Polacy najczęściej wybierają kierunek południowy, to może wśród Czytelników znajdą się chętni do odwiedzenia Szwecji? ANNA DŁUGOZIMA [email protected] T en skandynawski kraj to nie tylko surowy klimat, zachowana w pierwotnym stanie natura, krajobrazy znane z powieści Astrid Lindgren „Dzieci z Bullerbyn”, czy „Pippi Pończoszanka”, ale także cmentarze. Planując wycieczki szlakiem wikingów, warto w program tras włączyć także nekropolie, a tych intrygujących jest naprawdę mnóstwo: Skogskyrkogården w Sztokholmie, Täby begravningsplats, Ulriksdals begravningsplats, Östra i Västra kyrkogården w Göteborgu, Kvibergs kyrkogård, Norra begravningsplatsen (tzw. Cmentarz Północny) w mieście Solna... Zanim jednak przejdę do scharakteryzowania szwedzkich cmentarzy w pierwszej kolejności należy usystematyzować czynniki, które sprawiają, że cmentarze w tej części Europy są tak odmienne i wyjątkowe… Kremacja Szwecję charakteryzuje jeden z najwyższych w Europie wskaźników kremacji (77%*; jedynie Szwajcaria i Słowenia plasują się wyżej). Na jej terenie funkcjonuje aż 68 krematoriów. Jedno krematorium obsługuje 132 810 osób, co klasyfikuje Szwecję w światowej czołówce (wyprzedza ją jedynie Japonia, gdzie na jedno krematorium N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 przypada 79 665 osób). W Szwecji krematoria znajdują się w następujących miejscowościach: Alingsås, Ängelholm, Arvika, Bollnäs, Borås, Eskilstuna, Fagersta, Falun, Filipstad, Gällivare, Gävle, Göteborg, Halmstad, Helsingborg, Höganäs, Huddinge, Huskvarna, Jönköping, Kalmar, Karlshamn, Karlskoga, Karlskrona, Karlstad, Katrineholm, Kiruna, Kramfors, Kristianstad, Kristinehamn, Landskrona, Lidköping, Linköping, Ludvika, Luleå, Lund, Malmö, Mariestad, Mora, Motala, Nacka, Norrköping, Nyköping, Nynäshamn, Nässjö, Örebo, Oskarshamn, Östersund, Sandviken, Skellefteå, Skövde, Sollentu- na, Stockholm (Skogs, Råcksta), Sundsvall, Tranås, Trelleborg, Trollhättan, Umeå, Uppsala, Vänersborg, Varberg, Värnamo, Västerås, Vaxjo, Vetlanda, Visby, Ystad. *W Sztokholmie wskaźnik kremacji osiąga 90%. W Szwecji działa Zrzeszenie Szwedzkich Cmentarzy i Krematoriów (tzw. Sveriges kyrkogårdsoch krematorieförbund), wydawany jest także dwumiesięcznik „Kyrkogården”. Są to dwie najważniejsze platformy służące popularyzacji idei kremacji, edukowania w zakresie zarządzania oraz projektowania miejsc pochówku. Tabela 1. Szwecja na tle wybranych krajów Europy. Zestawienie statystyk kremacji (opracowanie własne na podstawie International Cremation Statistics, 2011) Państwo Szwajcaria Słowenia Szwecja Dania Wielka Brytania Niemcy Holandia Portugalia Luksemburg Belgia Węgry Norwegia Francja Hiszpania Włochy Polska Udział % kremacji 85,0 79,0 77,0 76,0 73,1 70,1 57,0 53,5 51,0 49,0 36,0 35,3 32,0 20,5 13,1 9,0 Pochówek urnowy w granicach w innym miejscu cmentarza + + + + + + +* + + + + + + + + + + + + + + + +* + + + + + - BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Luteranizm i ekologia O unikalności szwedzkich cmentarzy zadecydowały luterańska tożsamość oraz mitologia. Jeśli chodzi o protestantyzm to reminiscencje tej religii odnaleźć można w układzie przestrzennym oraz skromności, prostocie wyposażenia cmentarzy. Współczesne realizacje czerpią z XVII-wiecznych cmentarzy bractwa herrnhuckiego (Herrnhut Gottesacker), których kompozycja i repertuar form świadczyć miała o równości wszystkich członków wspólnoty wobec śmierci. Do XI wieku tereny obecnej Szwecji były pogańskie z rozbudowanymi obrzędami pogrzebowymi i kurhanem jako dominującą formą pochówku. W mitologii ludów skandynawskich niezwykle ważne miejsce zajmuje święte drzewo Yggradsil, dlatego też w organizacji przestrzennej nekropolii tak ważną rolę odgrywa roślinność. Od połowy lat 80. XX wieku wdrażane są rozwiązania służące zintegrowaniu wymogów ekologii z projektowaniem, co znajduje swój wyraz w układach przestrzennych szwedzkich cmentarzy. Szwedzi hołdują zasadzie, iż budowanie bliższe naturze pozwala tworzyć dzieła o ponadczasowym pięknie. Ograniczony repertuar elementów: niewielkie, zunifikowane płyty nagrobne, mała architektura, układy wodne prostotą form nawiązują do skandynawskiego wzornictwa. Pochówek i cmentarze w szwedzkim prawodawstwie Kwestie dotyczące zakładania, administrowania cmentarzami oraz zasady pochówku porządkuje Ustawa o pochówku z 1990 roku (Begravningslagen). Dokument ten nakłada obowiązek składania skremowanych prochów ludzkich na cmentarzu (ewenement w skali Europy; pozostałe państwa z porównywalnym do Szwecji wskaźnikiem kremacji dopuszczają możliwość pochówku urnowego w innym miejscu niż cmentarz). Przy czym, w myśl szwedzkiego prawa, funkcję cmentarza mogą spełniać również kolumbaria w wyznaczonych kościołach i krematoriach. Inne pochowanie prochów jest możliwe, lecz tylko w formie rozsypania prochów we wskazanym miejscu. W tym celu należy uzyskać pozwolenie właściwego Urzędu Wojewódzkiego (Länsstyrelsen) na rozsypanie prochów w miejscu wskazanym we wniosku. Warunkiem uzyskania zgody jest zachowanie szacunku dla prochów ludzkich i wybór miejsca stosownego do tego celu. Istnieje też możliwość podzielenia prochów, jeśli ich część miałaby być pochowana za granicą. Podkreślić należy, iż prawo szwedzkie nie przewiduje moż- Szwedzki „Ogród pamięci” dedykowany pochówkom kremacyjnym. Motala Griftegård liwości składania i przechowywania prochów ludzkich w domu (podobne zapisy odnaleźć można w niemieckim, czy polskim ustawodawstwie). W Szwecji, podobnie jak w wielu europejskich państwach, zauważyć można dychotomiczny podział cmentarzy. Obok miejsc pochówku organizowanych i zarządzanych przez parafie i władze kościelne (kyrkogård; cmentarz przykościelny) funkcjonują obiekty administrowane przez władze lokalne (begravningsplatsen; cmentarz komunalny). Miejsce pochówku wyznaczane jest na podstawie miejsca zameldowania zmarłego. Nad administratorem cmentarza (begravningsverksamheten) nadzór sprawuje właściwy Urząd Wojewódzki (Lånsstyrelsen). Często spotyka się cmentarze innych wyznań niż chrześcijańskie. Jeśli na cmentarzu chrześcijańskim zostaje wyznaczona kwatera na pochówki inne niż chrześcijańskie to cmentarz określany jest mianem „särskild begravningplats” (np. kwatera muzułmańska na cmentarzu chrześcijańskim), natomiast cmentarz założony dla innych i przez inne wspólnoty wyznaniowe nazywany jest „enskild begravningplats”. W Szwecji obowiązuje bardzo ciekawa w ramach cmentarzy typologia form upamiętnienia zmarłych w zależności od prawa do pochówku oraz sposobu postępowania ze zwłokami (kremacja bądź inhumacja) (patrz: Tabela 2). Typ pochówku determinuje możliwość dekorowania miejsca, uczestnictwa w pochówku. Kistgravplats to pola grobowe zarezerwowane na pochówek inhumacyjny (trumnowy). Prawo do grobu obowiązuje 25 lat. Po upływie tego czasu można je przedłużyć. O możliwości dekorowania pola grobowego decyduje wewnętrzny regulamin cmentarza. Urngravplats to pola grobowe zarezerwowane na pochówek kremacyjny. Zindywidualizowane, ujednolicone markery umieszczone są najczęściej w murawie. Askgravplats to wyznaczona w granicach cmentarza przestrzeń, na www.polskaizbapogrzebowa.pl 27 28 28 Fot. Marie Kvist CMENTARZE której rozsypywane są prochy zmar- 27 łych. Za pielęgnację, utrzymanie roślinności, dekoracji odpowiada zarządca cmentarza. Krewni mogą uczestniczyć w pochówku oraz umieścić tabliczkę z danymi zmarłego. Dodatkowo, przy imiennej tabliczce znajduje się uchwyt na kwiaty oraz stojak na znicze (możliwość indywidualnego upamiętnienia zmarłego), co wynika z ograniczonego prawa do pochówku. Kolumbarier to budowla z niszami urnowymi przeznaczona do deponowania skremowanych zwłok (w poprzednim numerze Biuletynu omówiono typy najczęściej występujących kolumbariów). Askgravlund to wspólna przestrzeń grzebalna, w której nie przysługuje prawo do grobu. Wnosi się jednorazową opłatę za pochówek. „Askgravplats” i „Askgravlund” to formy pochówku bardzo do siebie zbliżone i nawet szwedzka branża pogrzebowa ma problemy z ich precyzyjnym rozróżnieniem, co generuje mnóstwo problemów. Podobnie jak „askgravplats” także „askgravlund” stwarza możliwość umieszczenia tylko w wyznaczonym miejscu danych zmarłego (zunifikowany sposób). Obowiązek utrzymywania, pielęgnowania „ogrodu pamięci” (ang. the memorial grave-garden for ashes”) spoczywa na zarządcy, bliscy zmarłego mogą przynosić kwiaty oraz palić znicze. Minneslund to ogród, łąka pamięci, gdzie prochy zmarłych rozsypywane są we wspólnym obszarze. Nie mogą tu występować pojedyncze nagrobki. Jest to tzw. ogród pamięci z grobem wspólnotowym; odpowiednik niemieckiego Gemeinschaftsgrab. Rodzina zwolniona jest z obowiązku opieki nad grobem, ponieważ nie ma indywidualnego nagrobka tylko zbiorowe założenie zieleni, najczęściej z układem wodnym. Miejsce to pełni rolę przestrzeni kontemplacji. Gaj Medytacji jako synergia w krajobrazie cmentarza Skogskyrkogården archetypów: góry, drzewa, wody. jak: cmentarz kwaterowy (prosty, ascetyczny, odwołujący się do równości wszystkich wobec śmierci np. wspomniany już powyżej cmentarz bractwa herrnhuckiego); cmentarz ekologiczny oraz leśny (prototyp to Skogskyrkogården pod Sztokholmem, arch. Gunnar Asplund, Sigurd Lewerentz, 1915–40). Szwedzkie cmentarze w swojej kompozycji oraz zagospodarowaniu odwołują się do symboli, archetypów utrwalonych w europejskiej tradycji tj.: góra, kamień, woda oraz drzewo. Góra przedstawia więź między niebem a ziemią, symbolizuje uniwersalny wzorzec osi, środek świata, siedzibę bogów oraz miejsce przemiany. Motyw wyniesienia wykorzystywany jest w celu wyeksponowania najważniejszego elementu założenia przestrzennego (np. na cmentarzu Skogskyrkogården na wyniesieniu zlokalizowano Gaj Medytacji). Emanacją góry jest niejednokrotnie kamień. Właściwości kamienia – jego trwałość, ciężar, solidność, niepodzielność, były od zawsze oznaką siły, stabilności i pewności, oparcia oraz źródłem życia i płodności. Wierzono, że w kamieniu żyje nadal moc zmarłego i duchy przodków, stąd mógł symbolizować życie wieczne. Drzewo ma wiele znaczeń związanych z tematyką życia, śmierci oraz zmartwychwstania. Przede wszystkim rytm życia drzewa (kwitnienie, owocowanie, zrzucanie liści) symbolizuje zwycięstwo nad śmiercią. Także woda wnosi w przestrzeń cmentarza wiele treści symbolicznych takich jak źródło życia, oczyszczenie, obmycie z grzechów. Idea projektowa, która przyświeca wszystkim realizacjom sepulkralnym w Szwecji to integracja cmentarza z krajobrazem, prostota, skromność, ekologia, związek człowieka z ziemią, z naturą. Średnio szwedzki cmentarz zajmuje po- Zagospodarowanie przestrzenne szwedzkich cmentarzy Podwalinę dla wszelkich prac projektowych stanowią uwarunkowania historyczne, czyli odwoływanie się projektantów współczesnych cmentarzy do utrwalonych przez historię rozwiązań kompozycyjnych takich N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 Cmentarz komunalny Täby. Na pierwszym planie różowo-fioletowe plamy wiech traw i bylin, dalej pola grobowe. Ściana lasu stanowi granicę cmentarza. Źródło: http://www.temagruppen.se BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ „Askgravlund” na planie koła zaprojektowany przez pracownię Lillium Arkitektur. Źródło: http://liliumarkitektur.se wierzchnię 0,5 ha, co powoduje, że miejsc pochówku projektuje się tam dużo więcej niż np. w Polsce (mimo znacznie mniej licznej populacji). Z uwagi na świadomość ekologiczną społeczeństwa grupą zawodową odpowiedzialną za kształtowanie przestrzeni pochówków są architekci krajobrazu. Do pracowni z największym dorobkiem w zakresie projektowania cmentarzy zaliczyć należy szwedzkie Landskaps Gruppen, Temagruppen, Lilium Arkitektur oraz Gripp Arkitektur. Cmentarze oddane do użytku w ostatniej dekadzie w Szwecji to m.in.: Skurup (2005), Helsibgborg (2006), Solna (2006–2007), Sunne (2010), Täby (2010), Ulriksdal (20102011), Boo (2014). Są to założenia krajobrazowe lub założenia rzeźbiarsko-krajobrazowe, które posiadają niezwykle inspirujące (mam nadzieję, że nie tylko dla architektów, architektów krajobrazu, ogrodników, ale także dla przedsiębiorców pogrzebowych) rozwiązania w zakresie układu przestrzennego, nasadzeń roślinnych, elementów wyposażenia oraz form upamiętniania zmarłych. 1. UKŁAD PRZESTRZENNY Szwedzkie cmentarze przyjmują układy dostosowane do topografii terenu (wynika to z idei projektowania cmentarzy, które mają być zintegrowane z otaczającym krajobrazem). W ich kompozycji projektanci często wykorzystują rozwiązania na planie koła jako symbol cykliczności, doskonałości, przemian (na planie koła zakładane są podwyższone rabaty, układy wodne). 2. OGRODZENIE Granice szwedzkich cmentarzy markowane są w bardzo subtelny sposób, nie ingerujący w krajobraz. Ażurowe, niskie ogrodzenia z kamienia polnego wskazują na głęboko zakorzenioną więź z przyrodą (np. cmentarz Jåttå). Często cmentarze zlokalizowane są w krajobrazie otwartym, niezurbanizowanym i aby tą łączność z naturą podkreślić zarządcy cmentarzy rezygnują z wygradzania przestrzeni grzebalnej (np. cmentarz Solna). 3. ROŚLINNOŚĆ Jeśli chodzi o wykorzystywanie zieleni na szwedzkich cmentarzach to zauważyć można pewien dysonans. Wskazać można grupę obiektów, które są niemal pozbawione zieleni wysokiej, a roślinność sprowadza się do niewielkich krzewinek i krzewów – imitując surowy skandynawski klimat lub w ogóle się z nich rezygnuje kreując rozległą otwartą przestrzeń z zielonym dywanem – krótko przystrzyżonym trawnikiem (nawiązanie do Bożej Łąki). Druga kategoria obiek- Stojak na znicze w formie przestrzennej instalacji ustawionej na łące pamięci typu „Minneslund” na cmentarzu Östra. Źródło: wikipedia Stojaki na kwiaty w założeniu typu „Minneslund” są zintegrowane z ogrodzeniem okalającym układ wodny tów to tzw. cmentarze leśne, gdzie pola grobowe znajdują się w cieniu potężnych drzew. Zauważyć także można, że coraz więcej szwedzkich cmentarzy, zwłaszcza komunalnych wzorowanych jest na rozwiązaniach typowych dla cmentarzy zachodnio– i środkowoeuropejskich (parkowy charakter, zróżnicowanie szaty roślinnej, bogaty repertuar wyposażenia) (np. cmentarz Täby). Poza wspomnianą trawą, innym symbolem często stosowanym na szwedzkich cmentarzach są drzewa owocowe, które za sprawą swojej fizjonomii (kwitnienie, owocowanie, przekwitanie doskonale wpisują się w cykliczność, przemiany jakim podlega ludzkie życie) (np. część cmentarza Solna dedykowana zmarłym dzieciom została obsadzona 50 wiśniami). 4. WYPOSAŻENIE W małej architekturze (miejsca siedzące, kosze na śmieci, oświetlenie) oraz rozwiązaniach służących do mocowania roślinnych dekoracji (stojaki, pojemniki na kwiaty), umieszczania zniczy (stojaki, instalacje przestrzenne) dominuje minimalistyczne wzornictwo. Powszechne jest tworzenie strumieni, zbiorników wodnych, co ma nawiązywać do archetypicznej wody – źródła życia, oczyszczenia. Elementy wodne najczęściej stosowane są przy założeniach typu „Minneslund” oraz „Askgravlund”, które jako miejsca zbiorowego pochówku kremacyjnego pełnią przede wszystkim rolę miejsca kontemplacji a klimat akustyczny tworzony przez płynącą wodę sprzyja refleksji, melancholii. lającym układ wodny Jeśli nie możemy pozwolić sobie na wyjazd do Szwecji to zapraszam do odbycia podróży wirtualnej. Zachęcam do odwiedzenia następujących stron internetowych, które traktują o tradycji sepulkralnej tego kraju i rozwijają watki poruszone w niniejszym artykule: http://liliumarkitektur.se/wpcontent/uploads/2014/09/bilfeldt_ johanna_examensarbete.pdf http://www.landskapsgruppen. se/projekt/ http://www.skkf.se/ http://www.skkf.se/sites/default/ files/editorial/Begrepp_i_begravningsverksamhet_juni_2014.pdf www.polskaizbapogrzebowa.pl 29 30 PIP Protokół Walnego Zgromadzenia Polskiej Izby Pogrzebowej 13.06.2015r. Walne Zgromadzenie członków Polskiej Izby Pogrzebowej odbyło się 13.06.2015 r. w Kielcach, w Centrum Kongresowym Targów Kielce. W Walnym Zgromadzeniu udział wzięło 43 członków Izby. Po podpisaniu listy wszystkim uprawnionym do głosowania wręczono mandaty w początkowej liczbie 38, następnie 39, 40, 41 ostatecznie w liczbie 43. Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu www.polskaizbapogrzebowa.pl 31 32 PIP Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Całość w tradycyjnym wydaniu Biuletynu www.polskaizbapogrzebowa.pl 33 34 KULTURA Obrządek pogrzebowy we współczesnej Japonii Duży odsetek społeczeństwa Japończyków praktykuje zarówno obrządek shint (obrządek narodzin i małżeństwa), jak i buddyzm, w ramach zasad którego odbywa się większość ceremonii pogrzebowych. To właśnie obrządek buddyjski towarzyszy japońskim pogrzebom, ponieważ obrządek pogrzebowy zależy od religii, którą wyznawał zmarły. KATARZYNA TWARDOWSKA [email protected] Z e statystyk wynika, że prawie wszyscy zmarli w Japonii – 99,81 proc. – są poddawani kremacji. Większość z nich chowana jest w grobowcach rodzinnych, chociaż w ostatnich latach coraz częściej prochy są rozsypywane. Ceremonię buddyjską można podzielić na cztery etapy: N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 pożegnanie zmarłego w jego domu (owakare-shiki) nocne czuwanie przy trumnie (otsūya) główna ceremonia pogrzebowa (sōgi-shiki) kremacja zwłok (kasō-shiki) W pożegnaniu, czuwaniu i kremacji uczestniczy najbliższa rodzina i przyjaciele zmarłego. Jedynie główna ceremonia pogrzebowa ma wymiar publiczny. Żałobników obowiązuje odpowiedni strój: męż- czyźni – ciemne, czarne garnitury, białe koszule i czarne krawaty, kobiety – ciemne, czarne kimona lub sukienki. Żałobników obowiązuje również prezent kondolencyjny (k den) i złożenie kondolencji. Przed pogrzebem ciało jest myte, a wszystkie otwory w ciele wypełnia się watą. Do trumny ze zmarłym składa się sześć monet na przewóz przez rzekę Sanzu oraz przedmioty, które lubił zmarły. Zwyczaj ten ma zapewne wspólne korzenie BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ w zwyczajach starożytnych Greków, kiedy to zmarłemu wkładało się do ust monetę, by mógł opłacić przewóz przez rzekę Styks w krainie zmarłych. Podczas ceremonii pogrzebowej zmarły otrzymuje nowe buddyjskie imię. Zwyczaj ten bierze się z przekonania, że zmarły może powrócić, kiedy wypowie się jego imię. Dzięki nadaniu nowego imienia, członkowie najbliższej rodziny mogą o nim mówić, używając jego „ziemskiego” imienia, bez obaw o to, że przybędzie do nich duch zmarłego. Pod koniec ceremonii pogrzebowej goście kładą kwiaty przy trumnie i wokół głowy zmarłego. Następnie trumna jest zamykana i trafia do krematorium. Ciekawym momentem japońskiego pogrzebu jest wyjmowanie kości zmarłego ze skremowanych prochów. Używa się do tego pałeczek do jedzenia. Z popiołów najpierw wybiera się kości stóp, a na końcu kości czaszki, a następnie układa się je w urnie. Dzięki temu ma się pewność, że zmarły nie jest w urnie do góry nogami. Urnę zabiera się do domu. Po powrocie do domu należy przed wejściem rytualnie oczyścić się wodą i solą oraz przebrać w codzienne ubranie. Urna z prochami stoi w domu 35 dni na ołtarzyku, a przez cały ten czas palą się kadzidełka. Po upływie tego czasu, urna jest zakopywana na cmentarzu. Ceremonie ku czci zmarłego odprawia się codziennie przez pierwszych siedem dni po śmierci, kilka razy w ciągu 49 dni lub 7., 49. i 100. dnia. Wszystko zależy od lokalnych zwyczajów. www.polskaizbapogrzebowa.pl 35 36 HISTORIA Polskie Piramidy Monumentalne egipskie grobowce są jednymi z najlepiej rozpoznawalnych budowli na świecie. Już Starożytni dostrzegali ich okazałość, umieszczając piramidy doliny Nilu na liście siedmiu cudów świata, obok takich wspaniałości jak pomnik Zeusa Olimpijskiego czy efeski Artemizjon. Natomiast mało kto wie, że na terenie Polski zlokalizowane są grobowce o kolosalnych wręcz rozmiarach, dużo wcześniejsze niż ich odpowiedniki z Gizy. PIOTR TWARDOWSKI [email protected] W V tysiącleciu przed naszą erą, w okresie tzw. eneolitu (epoki miedzi – stadium pośrednie między neolitem i epoką brązu) pojawił się trend wśród społeczności kultur ówczesnej Europy, objawiający się konstruowaniem przez nie monumentalnych budowli. W Europie Zachodniej owocem tego były liczne obiekty megalityczne, w kulturze współczesnej znane chociażby z serii komiksów o przygodach Asteriksa i Obeliksa. Powstały wówczas: menhiry, ze słynną aleją menhirów we francuskim Carnac, dolmeny, które znaczyły znajdujące się pod nimi N r 5 54 · SC iz ee rr pw i iee ńc 22 00 11 55 pochówki oraz tzw. kromlechy, których najsłynniejszym jest angielski Stonehenge. Na terenie północno-zachodniej Polski, we wspomnianym okresie, rozlokowały się społeczności tzw. Kultury Pucharów Lejkowatych. Ta eneolityczna kultura archeologiczna obejmowała swym zasięgiem, poza wspomnianym terenem, obszary północnych Niemiec, Danii oraz południowej Szwecji. Znana jest natomiast (oprócz lejkowatego kształtu naczyń) z licznych zabytków krzemienia pasiastego, pochodzącego z kopalń Krzemionek Opatowskich, pierwszego znanego w świecie przedstawienia zaprzęgu kołowego oraz świadectw kanibalizmu. Także społeczności tej kultury nie oparły się „modzie” na monumentalne bu- dowle; jednak o ile w Europie Zachodniej konstruowano megality (gr. megas – wielki, lithos – kamień), o tyle w Polsce, ze względu na dostępność materiału, budowano oparte na drewnie megaksylony. Najlepiej przebadanymi obszarami, zawierającymi monumentalne grobowce są trzy rezerwaty archeologiczne, zlokalizowane w okolicach Włocławka. Charakterystyczną cechą znajdujących się w nich kujawskich megaksylonów jest ich kształt, z lotu ptaka przypominający wydłużony trapez – dosyć okazałe od frontu, stopniowo zwężały się w stronę „ogona”. Budowę grobowca rozpoczynano od depozycji zwłok, które składano w pozycji wyprostowanej wraz ze skromnym wyposażeniem (przed- BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ mioty gliniane, narzędzia krzemienne). Niekiedy ciała zmarłych składano w trumnach, budowanych z wydrążonych kłód drzew. Następnie, dookoła pochówków układano obstawę kamienną, która z jednej strony chroniła pochówek przed rozmyciem, z drugiej natomiast odgradzała strefę sacrum od profanum. Całość obudowywano potężnymi wałami drewniano-ziemnymi, które nadawały grobowcom ich monumentalny wygląd. Wysokość budowli dochodziła do 3 m, a długość nierzadko wynosiła ok. 100 m. Zdarzało się również, że w jednym grobowcu znajdowały się dwa lub trzy pochówki. Najbardziej okazałe megaksylony znajdują się w Rezerwacie Archeologicznym w Wietrzychowicach. Kompleks obejmuje pięć budowli, o charakterystycznym, opisanym wyżej „kujawskim” kształcie. Szczególnie ciekawe artefakty pochodziły w grobowca nr 5, gdzie znaleziono m.in. granitową gałkę maczugi oraz czaszki, noszące ślady udanej trepanacji. Natomiast najwięcej budowli – 9 – znajdowało się w Rezerwacie Archeologicznym w Sarnowie. Tam też, w grobowcu nr 7, odkryto jamę, w której obecne były ludzie kości, noszące ślady filetowania. Najprawdopodobniej nieszczęśników zjedzono w trakcie obrzędowej uczty, być może związanej z ceremonią pochowania głównego „lokatora” grobowca. Spośród wszystkich „kujawskich piramid” największa znajduje się w Rezerwacie Archeologicznym w Gaju, jej długość wynosiła ok. 150 m. Co ciekawe, zachowały się pozostałości konstrukcji, przypominającej sumikowo-łątkową, co jest kolejnym przykładem, obok przedstawienia wozu i śladów trepanacji, świadczącym o wysokim poziomie wiedzy wśród społeczności Kultury Pucharów Lejkowatych. Niestety „polskie piramidy”, mimo swojego unikalnego charakteru oraz licznych oddolnych prób rozreklamowania ich w świecie turystycznym, nadal pozostają nieznaną kartą wśród potencjalnych odwiedzających. Także w tym przypadku potwierdza się powiedzenie: „cudze chwalicie, swego nie znacie”, w odniesieniu do Polaków, którzy tłumnie odwiedzając zabytki świata śródziemnomorskiego, zapominają o rodzimym bogactwie. www.polskaizbapogrzebowa.pl 37 38 OPINIE Firma „Tradycja” z Chojnowa To jest nasz debiut na targach – mówi właścicielka firmy Agnieszka Wesołowska. – Wybraliśmy Kielce, gdyż bardzo dużo dobrego słyszeliśmy od ludzi z branży o tych targach. W naszej twórczości staramy się przekazywać przede wszystkim swoje emocje. Jesteśmy firmą rodzinną ze wsi Chojnów, niedaleko Piaseczna, gdzie mamy swoją pracownię artystyczną N r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 i galerię. Na rynku istniejemy od 2002 r. Wszystkie oferowane przez nas produkty są ręcznie lepione z różnego rodzaju glin, szkliwione i dwukrotnie wypalane w piecu ceramicznym. Nasze urny nigdy nie będą identyczne, gdyż każda jest robiona indywidualnie. Mają swoje nazwy, np.: „Nostalgia”, „Zaduma”, „Ogrody miłości”, „Ptasi raj”, „Naparstnicowy ogród”. OPINIE BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Firma Lektic.pl Targi NECROEXPO 2015 w Kielcach są doskonałym miejscem do zaprezentowania nowatorskiego na rynku polskim produktu, jakim są nasze lektyki – mówi Arek Kośla przedstawiciel firmy lektic.pl ze Skarżyska Kamiennej. – Jesteśmy jedynym producentem lektyk do przenoszenia urn w Polsce. Są różne formy przenoszenia urn: na nosidłach, poduszkach czy w rękach. My uznaliśmy, że dzięki lektyce transport urny z prochami wygląda godnie, dostojnie i bardzo ekskluzywnie. Wykonaliśmy szereg konsultacji z firmami produkującymi karawany, dlatego nasze lektyki są dostosowane do umieszczenia ich w pojazdach pogrzebowych. Braliśmy też pod uwagę kształt i wielkość urn. Nasze lektyki są dostosowane go przytwierdzenia i zamontowania na sztywno ponad 80 procent urn, jakie są na rynku. Odbywa się to bez użycia narzędzi i zajmuje nie dłużej niż kilkanaście sekund. Podczas uroczystości kościelnych lektykę stawia się na katafalku, a dzięki otwieranym bocznym ściankom nie ma konieczności wyjmowania urny z prochami, aż do chwili umieszczenia jej w grobie. Obecność na Targach Kieleckich uważam za strzał w dziesiątkę, nasze stoisko odwiedziło bardzo wiele zainteresowanych nawiązaniem współpracy osób. www.polskaizbapogrzebowa.pl 39 40 NECROEXPO 2015 Medale NECROEXPO. Od lewej: Prezes Targi Kielce dr. Andrzej Mochoń, Prezes Polskiej Izby Pogrzebowej Witold Skrzydlewski, Przewodniczący Komisji Konkursowej Cezary Karczewski, Alesandro Rossi z hostessą oraz Beata Chlewicka Wybrano najlepszych W drugi dzień targów, podczas uroczystej gali wyłoniono laureatów medali, wyróżnień i innych nagród NECROEXPO 2015. – Trzeba przyznać, że obrady komisji były bardzo burzliwe, gdyż poziom wystawców na tegorocznych targach był wyjątkowo wysoki – stwierdził szef komisji. RYSZARD GODLEWSKI [email protected] P rzewodniczącym komisji konkursowej z ramienia Polskiej Izby Pogrzebowej został Cezary Karczewski, zaś członkami: Sebastian Górczyński, Zofia Górczyńska i Agnieszka Mularczyk. Wyróżnienia NECROEXPO 2015 przyznano firmom KUHLMANN-CARS GmbH z Niemiec za 5-drzwiowy karawan na podłożu Mercedes-Benz VF 212, firmie „Plastmet” Sp. z o.o. z Rypina za katafalk na urnę, galerii „Tradycja”, Agnieszki Wesołowskiej z Chojnowa, za unikatową ręcznie lepioną urnę ceramiczną: „Śpij moje serce”, Zakładowi Produkcyjno-Usługowo-Handlowemu DIZJ Sc. z Woli Rakowej, za trumnę dębową „Wenus” oraz Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowo-HanN r 5 5 · S i e r p i e ń 2 0 1 5 dlowemu Natalia Art Krzysztofa Stefaniaka za oprawę pogrzebową. Żyjemy by kochać – Jesteśmy śmiertelni, tam gdzie brak nam miłości, a nieśmiertelni tam, gdzie kochamy – pisał Karl Jasper. Dziękuję mojemu synowi, który dodał mi odwagi, by tu być i wybrał tą właśnie pracę na konkurs – mówiła ze sceny wzruszona wyróżnieniem Wesołowska. Nagroda Polskiej Izby Pogrzebowej i firmy Natalia Art. Od lewej: Prezes Polskiej Izby Pogrzebowej Witold Skrzydlewski, Piotr Paliński, Krzysztof Stefaniak BIULETYN POLSKIEJ IZBY POGRZEBOWEJ Medale NECROEXPO 2015 otrzymali: firma PILATO S.P.A. z Włoch, za karawan The Queen II „Alessandro Rossi” oraz BEASTONE Beaty Chlewickiej z Częstochowy, za urnę „Przemijanie”. Komisja pod przewodnictwem dr. Andrzeja Mochonia postanowiła przyznać Medale NECROEXPO 2015 za „Elegancki Styl Wystąpienia” firmom: „Plastiflora” Sp. z o.o. z Łodzi, firmie R. Sadowski z Głowna, PILATO S.P.A. – Nervesa Della Battaglia z Włoch i firmie H.SKRZYDLEWSKA z Łodzi. Istnieje dzięki wam Nagroda Polskiej Izby Pogrzebowej i firmy Natalia Art. z Warszawy Krzysztofa Stefaniaka za najładniejsze stoisko powędrowała do Plastmetu. – Od ponad pięciu lat mam przyjemność razem z Panem Prezesem Witoldem Skrzydlewskim wręczać nagrodę za najciekawszą aranżację wizualną na NECROEXPO w Kielcach – mówił Stefaniak. – Staje się to powoli tradycją. Z każdym dwuleciem standardy coraz bardziej się podwyższają. Stoiska są nie tylko ciekawe, stają się innowacyjne. Jestem z Państwem prawie 20 lat. Dzięki wam jestem tutaj, dzięki wam nauczyłem się słuchać, i dzięki wam nauczyłem się spełniać oczekiwania, starając się podwyższać jakość moich produktów. Tradycją NECROEXPO stało się także wręczanie jubileuszowych podków szczęścia. – Targi Kieleckie mają 24 lata, ale cieszymy się, jak możemy świętować z naszymi wystawcami ich jubileusze – mówił ze sceny dr. Andrzej Mochoń. – W tym roku znaleźliśmy cztery takie firmy. Chcieliśmy im wręczyć nasze podkowy. Dziesięciolecie obchodziła podczas targów firma „Primatech” Błażeja Mesjasza. Porcelanowe gody świętowały „Hygeco” Cezary Świtkowski i „Carmen” Anety Zdyb. Najstarsza pośród jubilatów to reprezentowana przez członka zarządu Piotra Tańskiego Compensa. Wyróżnienia NECROEXPO. Od lewej: Prezes Targi Kielce dr Andrzej Mochoń, Prezes Polskiej Izby Pogrzebowej Witold Skrzydlewski, Przewodniczący Komisji Konkursowej Cezary Karczewski, Grzegorz Bartoszek, Piotr Paliński, Agnieszka Wesołowska, Zbigniew Trzciński, Krzysztof Stefaniak Medale za „Elegancki Styl Wystąpienia”. Od lewej: Prezes Targów Kielce dr. Andrzej Mochoń, dyrektor wydziału targów Dariusz Michalak, prezes Plastiflora Dariusz Kapela, Rafał Sadowski, Alessandro Rossi, Witold Skrzydlewski Podkowy Szczęścia NECROEXPO 2015. Od lewej: Dyrektor wydziału targów Dariusz Michalak, Prezes Targi Kielce dr. Andrzej Mochoń, Piotr Tański, Błażej Mesjasz, Aneta Zdyb, Cezary Świtkowski www.polskaizbapogrzebowa.pl 41 Foto: dpa %DŽĜöĩƚģåĵƼģåŸDŽÏDŽåų±DŽƵŸDŽƼŸƋĩĜĵDŽ±ĩŅĬåčĜ±ĬĹåØĀųĵŅƵåƵŸŞ±ųÏĜåģ±DŽÚƼƵĩŅĹÚƚĩÏĜåƵ źųŅÚöŎLjÏDŽåųƵϱƖLjŎĂDŽĬŅƋĹĜŸĩ±Ƶ%ƟŸŸåĬÚŅųüÚŅB±ĬƋåųűĵååſƋƼĵØĩƋņųDŽƼŅŸŅÆĜźÏĜå ƚÏDŽåŸƋĹĜÏDŽƼĬĜģ±ĩŅĩĜåųŅƵÏƼØģ±ĩųņƵĹĜåLJDŽ±ŞųDŽƼģ±DžĹĜŅĹƼĵŞųDŽåÚŸĜöÆĜŅųŸƋƵŅĵØĩƋņųåDŽƋåģŅĩ±DŽģĜ ƚÚŅŸƋöŞĹĜĴƼűĵŸ±ĵŅÏĘŅÚŅƵƼŞŅčųDŽåÆŅƵåţ UĜåųŅƵϱ Ludger Schöttler Heiko Dörr Max Riedl Peter Schulte Adrian Koriath Alexander Hackspiel Martin Schulte Dietmar Heindl Marek Górka Rafaé Górka Markus Seissler Franziska Giesel Detlef Venschott Uwe Willinger Johannes van Dunderen Steffen Jachalke Grzegorz Bartoszek Bruno Gerwert {ųDŽåÚŸĜöÆĜŅųŸƋƵŅ Hadeler Bestattungen GmbH & Co. KG, Bremerhaven Bestattungshaus Beil, Neustadt Bestattungen Max Riedl, Bad Tölz Bestattungen Müller, Röthenbach Pietät am Odenwaldring, Offenbach Bestattungen Hackspiel, Bad Wörishofen Bestattungshaus ZUR-RUHE, Backnang Bestattungsinstitut Gross, Offenberg Dom Pogrzebowy VEDIUS, Zgorzelec, Polen Bestattungshaus Mertens e.K., Meschede Bestattungen Holzward, Ingolstadt Bestattungen Kosfeld GbR, Bochum Bestattungen Venschott e.K., Greven Bestattungsinstitut Brenner GmbH, Wiesloch Kuhlmann-Cars GmbH, Heiden Kuhlmann-Cars GmbH, Heiden G&G Company, Péawniowice, Polen Mertens Bestattungshaus, Haltern am See Kuhlmann-Cars GmbH Udo Schmidt küĜÏģ±ĬĹƼŞųDŽåÚŸƋ±ƵĜÏĜåĬű{ŅĬŸĩö :ųDŽåčŅųDŽ±ųƋŅŸDŽåĩÎ:¼:ŅĵޱĹƼÎƚĬţ%ŅĬűŎÎĉĉŎƀŎ{Ĵ±ƵĹĜŅƵĜÏåÎåĬåüŅĹ×LjƅƅĂŎLjƐŎLjLjÎƵƵƵţĩƚĘĬĵ±ĹĹěϱųŸţÚå zł netto Amerykańskie trumny metalowe Wszystkie trumny w cenie 2300 T9 T1 www.walicki.eu 41-902 Bytom, ul. Piekarska 99 tel. 601 430 711, 661 532 158 T10 T11 Hu r tow n ia Pog rzebowa T6
