Międzynarodowa klasyfikacja przestępstw dla celów statystycznych
Transkrypt
Międzynarodowa klasyfikacja przestępstw dla celów statystycznych
K O M U N I K A T Y S SE EK KC CJJII A AN NA ALLIIZZ S STTA ATTY YS STTY YC CZZN NY YC CH H II R RE EA ALLIIZZA AC CJJII B BA AD DA AŃ Ń IIN NS STTY YTTU UTTU UW WY YM MIIA AR RU US SP PR RA AW WIIE ED DLLIIW WO OŚ ŚC CII Nr 1 / 2012 Beata Gruszczyńska Marek Marczewski Paweł Ostaszewski Anna Więcek-Durańska Międzynarodowa klasyfikacja przestępstw dla celów statystycznych. Implementacja danych dla Polski International Classification of Crimes for Statistical Purposes prepared by the UNODC/UNECE Task Force on Crime Classification Wrzesień 2012 Spis treści 1. Wstęp .............................................................................................................. 3 2. Metodologia klasyfikacji................................................................................... 4 3. Kategorie i podkategorie klasyfikacji ............................................................... 5 4. Ogólna charakterystyka grup (kategorii) przestępstw...................................... 6 5. Podsumowanie.............................................................................................. 11 Załącznik ........................................................................................................... 13 INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 2 1. Wstęp Sekcja Analiz Statystycznych i Realizacji Badań Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości wzięła udział w pilotażowym projekcie UNODC/UNECE (Biuro ds. Narkotyków i Przestępczości Organizacji Narodów Zjednoczonych) polegającym na testowaniu nowego podejścia do klasyfikacji przestępstw dla celów statystycznych. Obok Polski, w pilotażu uczestniczą Niemcy, Irlandia, Holandia, Hiszpania, Włochy, Wielka Brytania, Finlandia, Francja, Rumunia, Szwecja, Islandia, Stany Zjednoczone, Kanada, Meksyk, Brazylia i Australia. Celem projektu UNODC/UNECE jest opracowanie zasad klasyfikacji pełnego katalogu przestępstw oraz schematu gromadzenia odpowiednich danych statystycznych w poszczególnych krajach, które mogłyby być porównywalne w perspektywie międzynarodowej. Chodzi także o to, aby proponowana klasyfikacja mogła być zastosowana w każdym z krajów już na etapie rejestracji statystycznej przez jednostki organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Dotychczas, międzynarodowe projekty dotyczące statystyki kryminalnej obejmowały wybrane rodzaje przestępstw, przede wszystkim tzw. przestępstwa pospolite, w tym m.in. zabójstwa, uszczerbek na zdrowiu, udział w bójce lub pobiciu, zgwałcenie, rozbój, kradzież, w tym kradzież samochodu, włamanie, w tym włamanie do mieszkania, przestępstwa narkotykowe. Niekiedy katalog poszerzano o inne przestępstwa, w tym m.in. komputerowe, oszustwo, pranie pieniędzy1. Obecne przedsięwzięcie dotyczy zgromadzenia danych o wszystkich przestępstwach, zawartych zarówno w kodeksie karnym, jak i innych ustawach – według trzypoziomowej klasyfikacji. Dwa pierwsze poziomy dotyczą rodzajów przestępstw, zaś trzeci poziom – formy popełnienia przestępstwa i pewnych okoliczności, jak użycie broni, działanie w zorganizowanej grupie przestępczej, itp. Pomimo szeregu wątpliwości co do zakresu, jak i przedmiotowej strony podziału przestępstw podjęliśmy próbę implementacji proponowanej klasyfikacji dla danych 1 W ramach międzynarodowej współpracy w zakresie statystyk przestępczości Sekcja Analiz Statystycznych i Realizacji Badań IWS uczestniczy w opracowaniu metodologii i gromadzeniu informacji statystycznych w projekcie European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics, oraz konsultuje bazę danych w badaniu Crime and Criminal Justice (EUROSTAT), a także „United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems" (UN-CTS). INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 3 polskich. Wymagało to szczegółowej analizy przedstawionych założeń i wytycznych, a także możliwości ich zastosowania jednocześnie w dwóch płaszczyznach: a) polskich przepisów karnych, b) policyjnego systemu rejestracji przestępstw. Poniższy komunikat prezentuje metodologiczne założenia proponowanej klasyfikacji, oraz załącznik obejmujący Kwestionariusz UNODC/UNECE z danymi dla Polski. 2. Metodologia klasyfikacji Podstawę klasyfikacji stanowią trzy zasady, według których miał powstać „wyczerpujący i uporządkowany zbiór wzajemnie wykluczających się i dobrze opisanych kategorii”2. Zasada pierwsza odnosi się do kompletności klasyfikacji. Zakłada ona objęcie nią wszystkich przestępstw kodeksu karnego oraz przepisów karnych ustaw szczegółowych. Zasada druga dotyczy hierarchicznej struktury klasyfikacji. Założeniem UNODC/UNECE było opracowanie dwupoziomowej typologii. Na pierwszym poziomie – najogólniejszym – wyróżniono 10 grup przestępstw. Drugi poziom (bardziej szczegółowy) stanowiły poszczególne rodzaje przestępstw, które przyporządkowano do wyróżnionych grup. Zasada trzecia zakłada rozłączność grup, a więc taki podział, w którym każde przestępstwo może być przypisane tylko i wyłącznie do jednej grupy. Przyjętą w klasyfikacji jednostką analizy jest czyn/przestępstwo, a dodatkowymi atrybutami obiekt przestępstwa, jego powaga, zamiar sprawcy, modus operandi, forma stadialna i forma sprawstwa oraz płeć i wiek sprawcy i ofiary. Podstawą systematyzacji powinien być jednoznaczny i szczegółowy opis poszczególnych rodzajów przestępstw, tak aby wszystkie kraje mogły je jednolicie przyporządkować do określonych kategorii. 2 Wyniki wstępnych prac nad klasyfikacją przedstawiono w: Report of the UNODC/UNECE Task Force on Crime Classification to the Conference of European Statisticians, UNODC/UNECE, June 2012: http://www.unece.org/fileadmin/DAM/stats/documents/ece/ces/bur/2011/8Add1crime_classification_report.pdf INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 4 3. Kategorie i podkategorie klasyfikacji Przedstawiony w tej części schemat systematyzacji dotyczy dwóch pierwszych poziomów. Pierwszy – zakładał podział wszystkich przestępstw na 10 głównych grup (kategorii). Drugi poziom wyróżniał w każdej z nich szereg podkategorii: Grupa 1. Przestępstwa ze skutkiem śmiertelnym [Acts leading to death]: 1.1. Zabójstwo [Murder/ intentional homicide]; 1.2. Nieumyślne spowodowanie śmierci [Non-intentional homicide]; 1.3. Pomoc przy samobójstwie / eutanazja [Assisting suicide/euthanasia]. Grupa 2. Przestępstwa przeciwko osobie [Acts causing harm to the person]: 2.1. Napaść [Assault]; 2.2. Porwanie, uprowadzenie [Abduction, hijacking and kidnaping]; 2.3. Niewolnictwo i wyzysk [Slavery and exploitation]; 2.4. Sprowadzenie niebezpieczeństwa / zaniedbanie [Dangerous/ negligent acts]; 2.5. Nękanie [Harassment/ stalking]; 2.6. Wymuszenie [Coercion]; 2.7. Zniesławienie [Defamation]. Grupa 3. Przestępstwa motywowane seksualnie [Injurious acts that are sexually motivated]: 3.1. Zgwałcenie [Rape/ sexual assault]; 3.3. Seksualne wykorzystywanie dzieci [Sexual exploitation of children]; 3.4. Obcowanie płciowe z osobą poniżej 15 lat [Sexual intercourse with a person below 15 years old]; Grupa 4. Przestępstwa przeciwko mieniu z użyciem przemocy [Acts against property involving violence against a person]: 4.1. Rozbój [Robbery]. Grupa 5. Przestępstwa przeciwko mieniu [Acts against property only]: 5.1. Włamanie (kradzież z włamaniem) [Burglary]; 5.2. Kradzież [Theft]; 5.3. Uszkodzenie mienia [Property damage]. Grupa 6. Przestępstwa związane z narkotykami lub innymi substancjami [Acts involving illicit drugs or other substances]: 6.1. Posiadanie narkotyków na własny użytek [Personal use]; 6.2. Handel narkotykami [Non – personal use]; 6.3. Inne przestępstwa związane z narkotykami [Other drug offences]. Grupa 7. Przestępstwa dla finansowej lub osobistej korzyści [Acts for financial/personal gain]: 7.1. Oszustwo [Fraud]; 7.2. Fałszerstwo / podrabianie [Forgery/counterfeiting]; 7.3. Przekupstwo / łapownictwo [Bribery]; 7.4. Nieuczciwe wzbogacenie / przywłaszczenie / defraudacja [Dishonest appropriation]; 7.5. Przestępstwa z udziałem dochodów z przestępstwa [Acts involving proceeds of INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 5 crime]; 7.6. Inne przestępstwa związane z dokumentami [Other crimes related to documents]; 7.7. Inne przestępstwa związane z działalnością gospodarczą [Corruption in non state sector]. Grupa 8. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu lub organom państwa [Acts against public order or authority]: 8.1. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu lub normom zachowań [Acts against public order or behavioural standards]; 8.2. Przestępstwa przeciwko standardom seksualnym (obyczajności) [Acts against public order sexual standards]; 8.3. Przestępstwa przeciwko kontroli wolności wypowiedzi [Acts contrary to controls on freedom of expression]; 8.4. Przestępstwa związane z bronią i materiałami wybuchowymi [Acts involving weapons and explosives]; 8.5. Przestępstwa przeciwko środowisku, zdrowiu i bezpieczeństwu [Acts against the environment, health and safety]; 8.6. Działania sprzeczne z przepisami wykonawczymi/regulacyjnymi [Acts contrary to regulatory provisions]; 8.7. Przestępstwa przeciwko systemom informatycznym [Acts against information systems]; 8.8. Przestępstwa związane z imigracją i migracją [Acts involving immigration and migration]; 8.9. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości [Acts against the justice system]; 8.10. Przestępstwa przeciwko państwu [Acts against the state]. Grupa 9. Przestępstwa związane z terroryzmem lub z przestępczością zorganizowaną [Acts linked to terrorism or organized crime]: 9.1. Terroryzm [Terrorism]; 9.2. Przestępczość zorganizowana [Organized crime]. Grupa 10. Przestępstwa na mocy jurysdykcji międzynarodowej [Acts under universal jurisdiction]: 10.1. Tortury [Torture]; 10.2. Piractwo [Piracy]; 10.3. Zbrodnie wojenne, ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości [War crimes, genocide, crimes against humanity]. 4. Ogólna charakterystyka grup (kategorii) przestępstw Kategoria pierwsza: przestępstwa ze skutkiem śmiertelnym obejmowała trzy podkategorie: zabójstwo, nieumyślne spowodowanie śmierci oraz pomoc przy samobójstwie/eutanazję. Do pierwszej podkategorii „zabójstwa” zaliczono m.in. zabójstwo, dzieciobójstwo, udział w bójce lub pobiciu ze skutkiem śmiertelnym oraz ciężki uszczerbek na zdrowiu ze skutkiem śmiertelnym. Były to przestępstwa INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 6 charakteryzujące się tym, że sprawca działał umyślnie z zamiarem zabicia lub wywołania poważnych uszkodzeń ciała. W drugiej podkategorii znalazły się przestępstwa m.in. takie jak: nieumyślne spowodowanie śmierci, spowodowanie śmierci w wyniku porzucenia, spowodowanie wypadku śmiertelnego w ruchu lądowym, wodnym czy powietrznym. Do trzeciej podkategorii zaliczono: eutanazję oraz pomoc lub namowę do samobójstwa. Kategoria druga: przestępstwa przeciwko osobie obejmowała siedem podkategorii: uprowadzenie, napaść, niewolnictwo i wyzysk, sprowadzenie niebezpieczeństwa/zaniedbanie, nękanie, wymuszenie oraz zniesławienie. W skład pierwszej podkategorii „napaść” wchodziły m.in. takie czyny jak: udział w bójce lub pobiciu, nieumyślny uszczerbek na zdrowiu, znęcanie się nad rodziną, czynna napaść na funkcjonariusza, naruszenie nietykalności cielesnej. Cechą charakterystyczną czynów tych było działanie sprawcy, które miało na celu spowodowanie obrażeń lub krzywdy, lecz nie towarzyszyła temu motywacja materialna czy podtekst seksualny. W drugiej podkategorii znalazły się natomiast czyny związane z porwaniem/ uprowadzeniem i zaliczono do nich m.in. pozbawienie człowieka wolności, uprowadzenie małoletniego, wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika oraz porwanie statku wodnego czy powietrznego. Do trzeciej podkategorii włączono m.in. takie przestępstwa jak: uprowadzenie w celu uprawiania prostytucji za granicą, handel ludźmi czy nielegalna adopcja w celu osiągnięcia korzyści. W przestępstwach tych działanie sprawcy miało na celu eksploatację drugiego człowieka dla uzyskania zysku finansowego lub innego. W skład czwartej podkategorii weszły przestępstwa, w których sprawca poprzez swoją nieostrożność, lekkomyślność czy niedbałość sprowadził zagrożenie życia lub zdrowia innych osób. Jest to dość obszerna podkategoria zaliczono tutaj m. in. takie czyny jak: prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym, wodnym oraz powietrznym, nieudzielanie pomocy w niebezpieczeństwie, narażenie człowieka na niebezpieczeństwo w ruchu lądowym, wodnym oraz powietrznym, porzucenie osoby nieporadnej, spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym oraz powietrznym. Kolejna, piąta podkategoria to nękanie. Włączono do niej takie przestępstwa jak: uporczywe nękanie/stalking oraz wykorzystanie wizerunku lub danych osoby w celu wyrządzenia jej szkody osobistej lub majątkowej. Następna, szósta podkategoria wymuszenia - zawierała takie czyny jak: groźby karalne, wymuszenie rozbójnicze, wymuszenie zwrotu wierzytelności oraz zmuszenie do określonego zachowania się. INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 7 Cechą charakterystyczną było działanie sprawcy polegające na stosowaniu przemocy, zastraszaniu czy stosowaniu gróźb wyrządzenia krzywdy fizycznej lub szkody dla reputacji osoby pokrzywdzonej. Ostatnia, siódma podkategoria w tej grupie to zniesławienie i obejmowała: zniesławienie, znieważenie oraz publiczne znieważenie ze względu na światopogląd, rasę, poglądy. Kategoria trzecia obejmowała przestępstwa o charakterze seksualnym, w ramach której wyodrębniono cztery podkategorie: zgwałcenie, napaść na tle seksualnym, seksualne wykorzystanie dzieci oraz pedofilię. Ze względu na specyfikę polskiego systemu karnego nie można oddzielić (wyodrębnić) dwóch pierwszych podkategorii (zgwałcenie i napaść na tle seksualnym) i dla celów niniejszego projektu połączono je w jedną. Do tej podkategorii zostały zatem włączone takie przestępstwa jak: zgwałcenie, inne czynności seksualne, kwalifikowana forma zgwałcenia, wykorzystanie seksualne osoby niepoczytalnej oraz wykorzystanie seksualne z nadużyciem stosunku zależności. W trzeciej podgrupie wyodrębniono czyny związane z seksualnym wykorzystywaniem dzieci i obejmowały one przestępstwa takie jak: prezentowanie pornografii osobie poniżej 15 roku życia, sutenerstwo wobec osoby małoletniej oraz posiadanie czy rozpowszechnianie pornografii z udziałem małoletniego poniżej 15 roku życia. W tej grupie wyodrębniono również czwartą podkategorię „inne przestępstwa o charakterze seksualnym”, które ze względów definicyjnych nie mogły być zaklasyfikowane do powyżej prezentowanych kategorii. Były to przestępstwa związane z obcowaniem płciowym z osobą poniżej 15 roku życia. Kategoria czwarta: przestępstwa przeciwko mieniu z użyciem przemocy, obejmowała rozboje. Włączono do niej m.in. rozbój, kradzież rozbójniczą, krótkotrwały zabór pojazdu przemocą oraz rozbój z bronią lub innym niebezpiecznym narzędziem. Kategoria piąta: przestępstwa przeciwko mieniu składała się z trzech podkategorii: włamanie (kradzież z włamaniem), kradzież oraz uszkodzenie mienia. Pierwsza podkategoria – kradzież z włamaniem, obejmowała również kradzież z włamaniem mniejszej wagi. Druga podkategoria to przestępstwa m.in. takie jak: kradzież, kradzież karty płatniczej, samochodu, kradzież kieszonkowa, kradzież drzewa, energii, przywłaszczenie dokumentu tożsamości, krótkotrwały zabór pojazdu, INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 8 podłączenie się do cudzego urządzenia telekomunikacyjnego oraz nielegalne uzyskanie programu komputerowego. W ostatniej, trzeciej podkategorii uszkodzenia mienia, znalazły się m.in. uszkodzenie rzeczy, przerwanie lub uszkodzenie kabla podmorskiego i sprowadzenie powszechnego niebezpieczeństwa (np. w postaci pożaru). Kategoria szósta to przestępstwa związane z narkotykami i innymi substancjami psychoaktywnymi. Składała się na ona z dwóch podstawowych podkategorii i jednej dodatkowej. Pierwsza, to posiadanie narkotyków na własny użytek, druga obejmowała zaś ich wytwarzanie, przetwarzanie, transportowanie, sprzedawanie i udzielanie. Dodatkowo utworzono nową drugą podkategorię „inne przestępstwa narkotykowe”, do której zaliczono między innymi czyny związane z wytwarzaniem i obrotem narkotyków. Kategoria siódma obejmowała tak zwane przestępstwa popełniane dla finansowej lub osobistej korzyści sprawcy. Zaliczono do nich pięć głównych podkategorii i dwie dodatkowe. Na pierwszą podkategorię „oszustwa”, poza typowymi przestępstwami noszącymi tę nazwę, składały się także czyny związane z nadużyciem uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych, wykonywaniem określonych czynności bez czy uprawnień usuwaniem znaków identyfikacyjnych towarów. Do drugiej podkategorii „fałszerstwa” zaliczono przestępstwa podrabiania i przerabiania dokumentów, pieniędzy, środków płatniczych, papierów wartościowych, znaków wartościowych i znaków towarowych. Na trzecią podkategorię „przestępstwa łapownictwa” składały się, z kolei sprzedajność i przekupstwo funkcjonariusza publicznego oraz płatna protekcja. Do czwartej podkategorii „nieuczciwe wzbogacenie” zaliczono przestępstwo przywłaszczenia, zaś do piątej podkategorii „czyny z udziałem dochodów z przestępstwa” – paserstwo i pranie pieniędzy. W celu poprawnego zaklasyfikowania wszystkich przestępstw powyższe podkategorie rozszerzono o dwie dodatkowe (szóstą i siódmą). Szósta podkategoria to inne przestępstwa związane z dokumentami, czyli zbycie lub zniszczenie dokumentu. Ostatnia zaś, siódma podkategoria obejmuje przestępstwa związane z działalnością gospodarczą, a mianowicie korupcję gospodarczą i sportową oraz utrudnianie prowadzenia publicznych przetargów. INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 9 Kategoria ósma to przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu lub organom państwa, w której wyodrębniono dziesięć podkategorii. Pierwsza podkategoria „przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu lub normom zachowań” to między innymi wdarcie się do cudzego pomieszczenia, naruszanie porządku podczas imprez masowych, udział w zbiegowisku stosującym przemoc wobec osób lub mienia i bezprawne zakłócanie pochodu. Do drugiej podkategorii „przestępstw przeciwko standardom seksualnym” zaliczono kazirodztwo, rozpowszechnianie pornografii, bigamię i czyny związane z prostytucją. Trzecia podkategoria – przestępstwa przeciwko kontroli wolności wypowiedzi to przeszkadzanie w wykonywaniu aktów religijnych, obrzędów żałobnych, obraza uczuć religijnych, propagowanie nietolerancji i znieważanie grobów oraz miejsc pamięci historycznej. Do czwartej podkategorii przestępstw związanych z bronią i materiałami wybuchowymi zaliczono nielegalne wytwarzanie i posiadanie materiałów wybuchowych, broni palnej i amunicji oraz niezapewnienie ich należytej kontroli. Bardzo obszerna, piąta podkategoria przestępstw przeciwko środowisku, zdrowiu i bezpieczeństwu obejmowała tak różne czyny, jak dokonanie aborcji, nielegalny obrót lekami, wyrób alkoholu i produktów tytoniowych, przestępstwa przeciwko środowisku naturalnemu czy też mniej poważne przestępstwa drogowe. Jeszcze obszerniejszą grupą była szósta podkategoria – działania sprzeczne z przepisami regulacyjnymi, ponieważ zaliczały się do niej między innymi przestępstwa skarbowe, przeciwko prawom autorskim, przeciwko prawom pracowników, kłusownictwo i znęcanie się nad zwierzętami oraz rozmaite przestępstwa w sferach objętych regulacjami. Siódma podkategoria to przestępstwa przeciwko systemom informatycznym, czyli niszczenie, zmienianie i uzyskiwanie nielegalnego dostępu do danych i informacji. Do kolejnej, ósmej podkategorii – przestępstw związanych z imigracją i migracją zaliczono nielegalne przekroczenie granicy i umożliwianie nielegalnego pobytu na terenie kraju. Dziewiąta podkategoria, „przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości” obejmowała naruszenia zakazów sądowych, stawianie oporu funkcjonariuszom publicznym, składanie fałszywych zeznań czy też uwolnienie osoby prawomocnie pozbawionej wolności. Dziesiąta podkategoria to przestępstwa przeciwko państwu, a mianowicie szpiegostwo, znieważenie lub zamach na organy państwa, przestępstwa przeciwko powszechnym wyborom, czy też ujawnianie tajemnicy państwowej. Z uwagi na to, że do żadnej z powyższych podkategorii nie udało się zaklasyfikować przestępstw ograniczania wolności człowieka ze względu na jego wyznanie lub INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 10 przekonania oraz publicznego nawoływania do popełnienia przestępstwa, czyny te znalazły się w dodatkowej podkategorii tej grupy: „inne”. Kategoria dziewiąta to przestępstwa związane z terroryzmem (których w Polsce nie można wyróżnić per se) oraz przestępstwa związane z przestępczością zorganizowaną (do której zaliczono udział w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym). Ostatnią, kategorię dziesiątą stanowiły przestępstwa określone na mocy jurysdykcji międzynarodowej. Obejmowała ona: tortury (czyli w Polsce, stosowanie przemocy przez funkcjonariusza publicznego w celu uzyskania zeznań oraz znęcanie się nad osobą pozbawioną wolności), piractwo (na co w polskim kodeksie karnym składa się tylko przestępstwo uzbrojenia statku do dokonania rabunku) oraz zbrodnie wojenne, ludobójstwo i zbrodnie przeciwko ludzkości (czyli wszczynanie wojny, nawoływanie do niej, niszczenie grup narodowych lub wyznaniowych i prowadzenie konfliktów zbrojnych w sposób niezgodny z międzynarodowymi konwencjami). 5. Podsumowanie W wyniku przeprowadzenia omówionej wyżej klasyfikacji przestępstw wyodrębniono kilka bardzo obszernych i szereg bardzo wąskich kategorii. I tak, spośród 1 159 554 zarejestrowanych w Polsce w 2011 r. przestępstw ogółem, 40% stanowiły czyny zaklasyfikowane jako kradzież, kradzież z włamaniem lub uszkodzenie mienia. Kolejną co do liczebności kategorią okazały się tzw. przestępstwa przeciwko osobie (23,5% ogółu przestępstw), a w jej ramach głównie sprowadzenie niebezpieczeństwa (w polskich warunkach było to najczęściej przestępstwo prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu) oraz napaść i wymuszenie. Trzecią pod względem wielkości kategorią klasyfikacji były przestępstwa popełniane dla finansowej lub osobistej korzyści sprawcy (18%), na którą składały się głównie różnego rodzaju oszustwa. Bardzo szeroka, jeżeli chodzi o listę czynów, okazała się kategoria ósma, „przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu lub organom państwa”, natomiast pod względem częstości ich popełniania (lub może lepiej rejestrowania) zajęła czwartą pozycję. Tego rodzaju czyny stanowią 8% wszystkich odnotowywanych przez polską policję. Naruszenia prawa związane z narkotykami obejmowały 6% wszystkich przestępstw, rozboje 1,5%, przestępstwa motywowane seksualnie 0,5%, INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 11 przestępstwa ze skutkiem śmiertelnym – 0,25%, udział w zorganizowanych grupach przestępczych 0,1%, a pozostałe przestępstwa – 1,3%. Na zakończenie warto dodać, że w omawianej propozycji klasyfikacji przestępstw niektóre grupy i kategorie są zbyt obszerne, niejednolite i wymagają modyfikacji. Problem może także stanowić dostępność danych o naruszeniach prawa, którymi zajmują się inne, niż policja, wyspecjalizowane formacje, jak np. Straż Graniczna czy Urząd Kontroli Skarbowej. Takie sytuacje, czyli informacje statystyczne o przestępczości gromadzone przez inne formacje/organa, mogą mieć miejsce również w innych krajach i należy wziąć je pod uwagę w międzynarodowej klasyfikacji przestępstw. INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 12 Załącznik Pilotażowy arkusz statystyczny według klasyfikacji UNODC/UNECE Dane dla Polski 2011 INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 13 OFFENCES RECORDED (BY POLICE AND OTHER LAW ENFORCEMENT BODIES) Code Category Year Total Please indicate which degrees of completion are included in the Total Please provide data for the different degrees of completion Completed Attempted Threatened Conspiring or planning Please indicate which degrees of co-responsibility are included in the Total Please provide data for the following offences of coresponsibility Incitement to Accessory Other Event Description Current description in the International Crime Classification Framework. Elements that define this category are: Does the current description clearly define the category in your country? If not, please provide elements you would include: List of included offences Examples of offences included in the category in the International Crime Classification Framework Please provide a list of all offences which have been included in the data of your country Are data on crimes disaggregated by these attributes available in your country? Use of firearm Descriptive Computer facilitated Place of crime Victim Sex of victim Minor/juvenile victim Age of victim Sex of perpetrator Perpetrator Minor/juvenile Age of perpetrator perpetrator Comments Aggravated Organised crime Victimperpetrator relationship 1 Acts leading to death 1 Murder / intentional homicide 2011 840 1 Non-intentional homicide 2011 2056 1 Assisting suicide / euthanasia 2011 4 1.4 Other acts [specify] 1.5 Other acts [specify] 1 Total 2 2011 2900 Assault 2011 58929 2.2 Abduction, hijacking and kidnapping 2011 388 2.3 Slavery and exploitation 2011 444 2.4 Dangerous / negligent acts 2011 165341 2.5 Harassment / stalking 2011 10 2.6 Coercion 2011 42469 2.7 Defamation 2011 5184 2.8 Other acts [specify] 2.9 Other acts [specify] 2011 2 Total 3 Injurious acts that are sexually motivated 2011 272765 1637 3.1 Rape 3.2 Sexual assault 3.3 Sexual exploitation of children 2011 2213 3.4 Other acts [sexual intercourse with a person below 15 years old] 2011 1533 3.5 Other acts [specify] 4 Total Robbery 4.2 Other acts [specify] 4.3 Other acts [specify] 5 2011 5383 Total 2011 17773 2011 17773 0 2056 0 0 4 0 0 2681 209 0 58547 245 0 373 9 0 411 29 0 165298 22 0 10 0 0 38768 3666 0 5181 1 0 Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to 8 0 2 0 0 0 0 0 0 8 0 2 120 12 5 0 5 1 3 0 1 4 16 1 0 0 0 24 7 4 2 0 0 153 40 12 2 1 0 to to Perpetrator intended death [or serious injury] Approximately yes Felony murder; Assassination; Parricide; Serious assault leading to death; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Perpetrator was careless, reckless, negligent or dangerous Approximately yes Excessive use of force in self-defense; Criminally negligent manslaughter; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Assissting suicide; Voluntary euthanasia; Non- Coherent with examples voluntary euthanasia; ... YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Perpetrator causes, aids or assists death of a person Approximately yes who wishes to die to to to Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 268588 3972 0 1364 270 0 2209 4 0 1479 51 0 5052 325 0 14966 2778 0 to to to Perpetrator intended to cause injury or harm to another person with no sexual or acquisitive element Approximately yes Wounding; Battery; Child cruelty; Maltreatment in the household; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO YES DON'T KNOW Against the person's or his legal guardian's will Approximately yes Taking of hostage; False imprisonment; Coherent with examples Hijacking of aircraft [not amounting to an act linked to terrorism] … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO For the purpose of exploitation for financial or other gain Approximately yes Slavery; Debt bondage; Bonded labour or servitude; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Perpetrator was careless, reckless, negligent or dangerous Approximately yes Negligent bodily injury; Abandoning a child; Neglect of a person under care; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Causing alarm or distress; Stalking; Invasion of privacy; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to to to By intimidation or threat of physical harm or violence or harm to reputation Approximately yes Extortion; Blackmail; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Causing harm to reputation Approximately yes Libel; Slander; Insult; False accusation of crime; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO sexual intercourse with a person below 15 years old YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Shoplifting; Theft of livestock; Larceny; Theft Coherent with examples of intellectual property; … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Arson; Grafitti; Vandalism; Sabotage; … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to to to to to 0 0 0 1 2 0 3 3 0 12 13 4 12 13 4 21 22 3 46 60 22 26 8 4 93 90 29 Without consent, with consent as a result of intimidation or fraud, or where incapable of consent by reason of fact or law Approximately yes Without consent, with consent as a result of intimidation or fraud, or where incapable of consent by reason of fact or law Approximately yes Not amounting to sexual assault or rape of a child Approximately yes Statutory rape; Deception to procure sex; forced marriage; … Procurring, arranging, facilitating or controlling a child for prostitution/pornography; … to Coherent with examples to to Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 14966 2778 0 120949 14057 0 248449 6787 0 73109 115 0 By use, and/or threatened use of immediate force or violence Approximately yes to to to Acts against property only 5.1 Burglary 2011 135052 5.2 Theft 2011 255364 5.3 Property damage 2011 73262 5.4 Other acts [specify] 5.5 Other acts [specify] 5 209 Acts against property involving violence against a person 4.1 4 621 Acts causing harm to the person 2.1 3 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Total 2011 463678 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 442507 20959 0 to to With intent to commit an offence Approximately yes Not involving the use of force against a person, threat of force or violence, coercion or deception Approximately yes Coherent with examples to to to In Polish penal law it is not possible to differentiate sexual assault from rape In Polish penal law it is not possible to differentiate sexual assault from rape 6 Acts involving illicit drugs or other substances 6.1 Personal use 2011 35233 6.2 Non-personal use 2011 37680 6.3 Other acts [other drug offences] 2011 1622 6.4 Other acts [specify] 2011 6 Total 7 Acts for financial/personal gain 74535 7.1 Fraud 2011 107042 7.2 Forgery / counterfeiting 2011 54467 7.3 Bribery 2011 8923 7.4 Dishonest appropriation 2011 21354 7.5 Acts involving proceeds of crime 2011 15758 7.6 Other acts [other offenses related to documents] 2011 4691 7.7 Other acts [corruption in non state sector] 2011 180 Total 2011 212415 7 8 Acts against public order or behavioural standards 2011 3278 8.2 Acts against public order sexual standards 2011 437 8.3 Acts contrary to controls on freedom of expression 2011 1812 8.4 Acts involving weapons and explosives 2011 2192 8.5 Acts against the environment, health and safety 2011 5632 8.6 Acts contrary to regulatory provisions 2011 21947 8.7 Acts against information systems 2011 1641 8.8 Acts involving immigration and migration 2011 65 8.9 Acts against the justice system 2011 54812 8.10 Acts against the state 2011 1692 8.11 Other acts [other crimes against public order] 2011 26 8.12 Other acts [specify] 9 Total 8 0 37343 196 34 1603 5 0 74164 209 34 99354 6768 0 53611 293 153 8763 107 0 21332 13 0 15679 31 0 4681 9 0 176 3 0 203596 7224 153 3244 34 0 422 13 0 1802 10 0 2180 6 0 5541 84 0 21831 67 0 1627 13 0 59 2 0 54582 47 0 1661 15 0 26 0 0 Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to 0 6 1 44 60 3 1 13 0 45 79 4 61 720 139 215 153 42 20 32 1 3 4 2 4 40 4 1 0 0 0 0 1 304 949 189 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 6 0 2 2 3 6 33 10 1 0 0 0 4 0 174 6 3 10 3 3 0 0 0 195 54 19 to For personal consumption Approximately yes Drug posession; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Not for personal consumption Approximately yes Drug trafficking; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Manufacturing, processing, importation, YES acquisition of precursors; Manufacturing, possession of instruments; Manufacturing, possession of instruments produced for other DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to to to By deceit or dishonest conduct Approximately yes Fare evasion; Avoiding payment for service; False accounting; Insider trading; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Counterfeit document offences; Counterfeit product offences; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO In order that a person takes or refrains from taking Approximately yes a particular course of action Active and passive bribery of a public official; Coherent with examples Bribery in the public sector; ... YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Which are already in the control of the perpetrator Approximately yes without the use of deception or taking without consent Embezzlement; Misappropriation; Illicit enrichment; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Derived from or obtained, directly or indirectly, though the commission of an offence Possession of stolen goods or money; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Sale of own document; Destruction, YES concealment of the document; Destruction, concealment of the document in connection with a business Corruption in business (non-state sector), YES Corruption in sport, Abuse the position of the person to enter into an unfavorable contract, Blocking the tender, Dissemination of YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Disorderly conduct; Riot; Violent Disorder; Affray; Public fight; Causing public nuisance; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to to to to Approximately yes to to to 2011 93534 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 92975 291 0 to to Contrary to accepted public order Approximately yes Prostitution offences; Public indecency; Performing a sexual act in public; Bigamy; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Excluding child pornography Approximately yes Promotion of ethnic, racial or religious hatred; Political views or material; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Possession of weapon; Possession of explosives; Trafficking in firearms; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to to to to to to to Not falling under a specific negligent/dangerous injurious act Approximately yes Not falling under specific fraud offences or specific Approximately yes negligent/dangerous injurious acts Betting and gambling offences; Trade, trade descriptions or import/export offences; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Excluding specific offences under fraud, theft or sexual exploitation of children Access to a computer system without right; Coherent with examples Interception of computer data without right; … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Smuggling of migrants; Unlawful entry/illegal Coherent with examples border crossing; Harbouring; … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Resisting arrest/assault of a police office; Breach of bail conditions; Perjury; Escape from custody; ... Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Treason; Spying; Disclosure of official secrets; Coherent with examples Election offences; … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Approximately yes to Limitation of human rights because of his religion, atheism, etc.; Public incitement to commit a crime to to Acts linked to terrorism or organized crime 9.1 Terrorism 9.2 Organized crime 9.3 Other acts [specify] 9.4 Other acts [specify] 9 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 35218 Acts against public order or authority 8.1 8 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Total 2011 2011 1145 1145 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 1126 1126 0 0 0 0 to 0 1 18 0 1 18 Committing a terrorist act; Participation/membership in a terrorist group; … Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO Participation in an organized criminal group (only). Coherent with examples YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to to to Planned None 10 Acts under universal jurisdiction 10.1 Torture 2011 46 10.2 Piracy 2011 0 10.3 War crimes, genocide, crimes against humanity 2011 26 10.4 Other acts [specify] 10.5 Other acts [specify] 10 Total 11 Other crime [other not specified] 2011 72 2011 15354 Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned Completed Attempted Threatened Planned 46 0 0 0 0 0 26 0 0 72 0 0 15292 58 0 Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None Incitement Accessory Other None to Incitement to Accessory Other None Incitement to Accessory Other None 14 Other crime [specify] Completed Attempted Threatened Planned Incitement to Accessory Other None 36025 187 0 0 0 0 0 0 0 1 3 0 814 1232 277 to Completed Attempted Threatened Planned 1121019 0 Incitement to Accessory Other None Comments Please complete the metadata below for data provided Do data reported cover all types of crime in your country? YES If NO, please specify types of crime NOT covered: Do additional offence attributes exist in your country for which you could disaggregate YES data on criminal acts? If YES, please provide all additional offence attributes: Do data reported cover all administrative/state levels of your country? If NO, please specify area covered: Do data reported cover offences recorded by all relevant authorities? Do data reported use the OFFENCE as the counting unit? At what stage in the investigation are police data collected for inclusion in offence statistics? YES How are offences committed by more than one person counted by the police? If NO, please specify which forces are: INCLUDED: Police EXCLUDED: Border Guard, The Internal Security Agency If 'NO', please describe the counting unit used: When the offence has been INVESTIGATED ('OUTPUT' statistics) How are multiple (serial) offences of the same type counted by the police? Are data reported based on the use of a principal offence rule for counting recorded offences? For example number of perpetrators and acting under the influence of alcohol YES NO AS ONE OFFENCE YES If 'OTHER' please specify: If 'NO', please describe the process of counting recorded offences: AS ONE OFFENCE If 'OTHER' please specify: War crimes under international humanitarian Coherent with examples law; Genocide; Crimes against humanity; … YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO YES DON'T KNOW YES NO NO NO YES YES YES NO DON'T KNOW NO to 13 Other crime [specify] Completed Attempted Threatened Planned 0 When such pain or suffering is inflicted by or at the Approximately yes instigation of or with the consent or acquiescence of a public official or other person acting in an official capacity Directed on the high seas against another ship, Approximately yes aircraft or against persons or property on board a ship or aircraft to Incitement to Accessory Other None 1159554 0 to Completed Attempted Threatened Planned 2011 0 to 12 Other crime [specify] TOTAL CRIMES 0 „Komunikaty Sekcji Analiz Statystycznych i Realizacji Badań Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości” to seria krótkich raportów prezentujących wstępne wyniki prowadzonych badań i analiz, projekty nowych przedsięwzięć, omówienia wybranych metod badawczych i analitycznych oraz doniesienia z realizacji programów międzynarodowych. Mają one służyć wymianie doświadczeń dla szerokiego grona zainteresowanych naukami społecznymi, kryminologicznymi i prawnymi. © Copyright by Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2012 Instytut Wymiaru Sprawiedliwości ul. Krakowskie Przedmieście 25 00-071 Warszawa tel. (22) 826-03-63, fax (22) 826-24-01 e-mail: [email protected], www.iws.org.pl INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI 17