SŁOWO POETY – Marzanna Bogumiła Kielar

WARTO WIEDZIEĆ
CZESŁAW MIŁOSZ (1911–2004), polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury,
tłumacz, laureat Nagrody Nobla w 1980. Urodzony w Szetejnach na Litwie, w 1913
wyjechał z rodzicami do Krasnojarska, a w latach 1914-1918 podróżował z ojcem po
Rosji. Potem mieszkał w Wilnie. Debiutował jako poeta w piśmie Alma Mater Vilnensis
w 1930 wierszami Kompozycja i Podróż. W 1931 był współzałożycielem grupy literackiej
Żagary i współredagował pismo pod takim tytułem.
W 1931 odbył pierwszą podróż po Europie Zachodniej. W
latach 1934-1935 był stypendystą Funduszu Kultury
Narodowej w Paryżu. W 1935 rozpoczął pracę w wileńskiej
rozgłośni Polskiego Radia, skąd po usunięciu za lewicowe
poglądy przeniósł się do rozgłośni warszawskiej w 1937.
Od 1940 pracował jako woźny w Bibliotece Uniwersytetu
Warszawskiego. Brał udział w podziemnym ruchu kulturalnym, m.in. publikując zbiór
Wiersze (1940, pod pseudonimem J. Syruć) i antologię Pieśń niepodległa (1942). Po upadku
powstania warszawskiego przebywał w Goszycach i w Krakowie.
Od 1945 reprezentował PRL, jako dyplomata w Stanach Zjednoczonych, w 1946 w
konsulacie generalnym w Nowym Jorku. W latach 1947-1949 był attaché kulturalnym w
ambasadzie w Waszyngtonie, w 1950 sekretarzem ambasady w Paryżu. W 1951 poprosił o
azyl polityczny i został emigrantem. Początkowo mieszkał w Maisons Laffitte pod Paryżem,
od 1960 w Stanach Zjednoczonych. W 1960 został wykładowcą, a następnie profesorem na
Wydziale Literatur i Języków Słowiańskich Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. W
latach 1981-1982 był profesorem Uniwersytetu Harvarda. Do 1989 wydawał swoje książki na
emigracji i w Polsce w drugim obiegu. W 1989 wrócił do Polski. Mieszka w Krakowie.
Otrzymał wiele prestiżowych nagród, np. nagrodę PEN Clubu (1974, za przekłady polskiej
poezji na angielski), Nagrodę Guggenheima (1976), Międzynarodową Nagrodę Literacka im.
Neustadta (1977), a także Nagrodę NIKE '98. Nagrodę Nobla otrzymał za całokształt
twórczości. W 2000 z okazji jubileuszu dziewięćdziesiątych urodzin Uniwersytet Jagielloński
wyróżnił go srebrnym medalem 600-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej.
Używał m.in. pseudonimów Adrian Zieliński, B.B. Kuska, Jan M. Nowak, Jan Syruć, Ks. Jan
Robak, Primas Aron.
Twórczość poetycka
Debiutował Poematem o czasie zastygłym (1933; nagroda im. Filomatów za debiut), który
podobnie jak Trzy zimy. Poezje (1936), usytuował się w nurcie katastroficznym tzw. drugiej
awangardy. Część przedwojennych wierszy oraz pisane w okresie II wojny światowej
znalazły się w zbiorze Ocalenie (1945). Tomik Światło dzienne (Paryż 1953) zawiera m.in.
tak znane teksty, jak Dziecię Europy i Traktat moralny (pierwodruk w Twórczości 1948).
W najbardziej dojrzałym okresie twórczości poetyckiej Miłosza powstały zbiory Traktat
poetycki (1957), Król Popiel i inne wiersze (1962), Gucio zaczarowany (1965), Miasto bez
imienia (1969), Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada (1974), Utwory poetyckie (Ann Arbor
1976), To (2000), Esse (2001) Druga przestrzeń (2002), Orfeusz i Eurydyka (2003).
Przez wiele lat publikowanie wierszy Miłosza było w PRL zakazane, a jego książki zaczęły
się ukazywać w kraju na nowo od 1980. W swojej poezji łączył różne tradycje literackie i
kulturowe.
Proza
Zniewolony umysł (1953; głośny zbiór esejów o pisarzach w Polsce w obliczu sowieckiego
totalitaryzmu po II wojnie św.), Zdobycie władzy (1953, wyd. polskie , Paryż 1955; powieść
nagrodzona Prix Littéraire Européen), powieść quasi-autobiograficzna Dolina Issy (1955),
Kontynenty (Paryż 1958), Rodzinna Europa (Paryż 1959), Człowiek wśród skorpionów.
Studium o Stanisławie Brzozowskim (Paryż 1962), Widzenia nad zatoką San Francisco (Paryż
1969), Historia literatury polskiej (New York 1969, wydanie polskie 1993), Prywatne
obowiązki (Paryż 1972), Ziemia Ulro (Paryż 1977), Mój wiek. Pamiętnik mówiony A. Wata
(tom 1-2, wywiad z A. Watem, Londyn 1977) Ogród nauk (Paryż 1979), Świadectwo poezji
(Londyn 1983, wersja polska , Paryż 1983, Warszawa 1987), Jakiegoż to gościa mieliśmy
(1996; o A. Świrszczyńskiej), Piesek przydrożny (1997, Nagroda NIKE 1998), Życie na
wyspach (1997), Abecadło Miłosza (1997), Inne abecadło (1998), Wyprawa w
dwudziestolecie (1999), Spiżarnia literacka (2004), O podróżach w czasie (2004).
Przekłady
Przekłady ksiąg biblijnych m.in. Księga Psalmów (1979), Księga Hioba (1980), Księga pięciu
megilot (1982), Ewangelia według św. Marka. Apokalipsa (1984), utwory poetów
anglosaskich oraz pisarzy polskich przełożone na angielski, jak Selected Poems Z. Herberta
(1968, wraz z P. Scottem) oraz Happy as a Dog's Tail (1985) i Talking to my Body (1996) A.
Świrszczyńskiej, Haiku (2001).
Źródło: ttp://portalwiedzy.onet.pl/69942,,,,milosz_czeslaw,haslo.html
Fot. Archiwum MSZ