Część 3: strony 21-28 - Dolnośląska Izba Rzemieślnicza
Transkrypt
Część 3: strony 21-28 - Dolnośląska Izba Rzemieślnicza
WIADOMOŚCI Z REGIONU Mam ten zawód we krwi W śród wrocławskich rzemieślników spotkać można osoby wykonujące swój zawód z pasją. Nawet jeżeli jest to zawód mniej popularny, czy wręcz zanikający w dzisiejszych czasach. Z tego powodu chcemy Państwu przedstawić Cech Rzemiosł Włókienniczych i Odzieżowych we Wrocławiu. Skupia on krawców, których we Wrocławiu jest tylko dziesięciu! Starszym tego Cechu jest Wanda Fok. Pochodzi ona z rodziny o rzemieślniczych tradycjach – miała wśród najbliższych szewca, tapicera i stolarza, nic więc dziwnego, że małej Wandzi od najmłodszych lat towarzyszyło przekonanie, że chce być krawcem. Zaczęła od szkoły zawodowej. Ucząc się pracowała, aby się utrzymać. Już jako uczennica miała swoje klientki. W tym zawodzie przeszła całą drogę zawodową – od ucznia u mistrza krawiectwa Mariana Suligi, poprzez czeladnika, aż do mistrza. Ma dwa dyplomy: mistrza krawiectwa damskiego i męskiego oraz mistrza w projektowaniu odzieży. Miłość do tego zawodu pozostała jej do dziś: „Uwielbiam to, co robię. Gdybym urodziła się drugi raz, wybrałabym ten zawód. Jedynie inaczej pokierowałabym swoją drogą zawodową, by moja praca była bardziej widoczna”. Jej zdaniem ten zawód, czy szerzej rzemiosło, nie było doceniane przez minione 50 lat. Stało jakby z boku, niewiele się dla niego robiło. W 1990 roku Wanda Fok przeszła „na swoje” i tak jest do dziś. Współpracuje z młodą projektantką ze Szwajcarii, jest czynna zawodowo. Kiedy rozmawiamy, często dzwoni telefon, a klientki umawiają się na spotkanie. Wanda Fok uważa swój zawód za twórczy. Jej zdaniem krawiec musi mieć umiejętności manualne, plastyczne, no i iskierkę talentu, bo jest to zawód artystyczny. Pani Wanda zawodowo nie przestaje mieć kontaktu z ludźmi, ale działa też na innych polach. Jest Starszym Cechu Rzemiosł Włókienniczych i Odzieżowych we Wrocławiu przewodniczącą Komisji Egzaminacyjnej Czeladniczo-Mistrzowskiej w DIR. Jest też członkiem Zarządu Zrzeszenia Handlu i Usług we Wrocławiu, członkiem Krajowej Rady Kongregacji Przemysłowo-Handlowej OIG, Przewodniczącą Ogólnopolskiej Komisji Krawców i Rzemiosł Odzieżowo-Włókienniczych przy ZRP. Pani Wanda przewodniczy także założonemu przez nią Klubowi Ludzi Twórczych i Aktywnych w Skałce, gdzie mieszka. Dodajmy, że zawsze walczyła o prawa pracownicze. W 1998 roku, jako jedyna z wrocławskiego rzemiosła, wzięła udział w strajku głodowym w sprawie odzyskania dla rzemiosła pieniędzy po powodzi 1997 roku. Mówiąc o Cechu, Pani Wanda wyraźnie podkreśla starania osób tworzących go. Dzięki tym ludziom Cech istnieje i działa, więc ich praca jest nieoceniona. Prosi więc, aby wszystkich wymienić. Są to: Joanna Gąska, Danuta Rodak, Antoni Wielądek, Honorata Kumańska, Maksymilian Świerkocki, Lucyna Kolbusz, Barbara Bajer, Krystyna Sieczkowska, Marlena Tarkowska. Ważnym elementem działalności Cechu jest sfera charytatywna. Rozpoczęła się od współpracy Wandy Fok ze Spe- cjalistycznym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym z ulicy Kamiennej. Najpierw było to sponsorowanie strojów gimnastycznych, później wspólne organizowanie uroczystości wraz z przygotowaniem strojów na rozmaite okoliczności. Ta współpraca trwa do chwili obecnej. Podobnie jest ze Stowarzyszeniem Dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie. Organizowane tam przez Cech lekcje projektowe czy wykonanie strojów do poloneza to tylko niektóre przykłady wspólnego działania. Cech na przestrzeni minionych 65 lat działał bardzo prężnie – organizował zbiórki odzieży, pokazy mody i inne imprezy, pomagał domom dziecka, fundował książeczki mieszkaniowe. Partycypował też w sfinansowaniu insygniów dla Uniwersytetu Wrocławskiego. Rzemieślnicy wykonali togi, birety, kryzy dla senatu uczelni. W rozmowie z Panią Wandą Fok wyczuwam u niej nutkę nostalgii. Dziś, w dobie produkcji masowej, galerii, marketów zawód krawca jest nieco usunięty w cień. Czy rzeczywiście tak jest? Zdaniem Pani Wandy, po przemianach 1989 roku sytuacja rzemiosła się zmieniła. Nie jest ono wspierane przez miasto, nie jest ani doceniane, ani dostrzegane. A przecież tradycje rzemiosła we Wrocławiu sięgają stuleci. Warto, nawiązując do tych tradycji, otworzyć się na współczesność. Rzemieślnicy byli, są i będą potrzebni. Zwłaszcza tacy z pasją jak członkowie Cechu Rzemiosł Odzieżowych i Włókienniczych. Tomasz Kapłon nr 14 | wrzesień 2011 21 WIADOMOŚCI Z REGIONU W sprawie refundacji nauki W siedzibie Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu 25 maja br. miało miejsce ważne spotkanie, dotyczące refundacji płacy i składek ZUS pracowników młodocianych. Uczestniczyli w nim przedstawiciele biura Senatora Romana Ludwiczuka, Poseł Katarzyny Mrzygłockiej, Posła Henryka Gołębiewskiego. Wziął w nim udział także dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Wałbrzychu, przedstawiciele Komendy OHP w Wałbrzychu, stowarzyszeń pracodawców, pracodawcy – instruktorzy nauki zawodu oraz dyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Spotkanie poświęcone było znacznemu ograniczeniu środków finansowych na refundację kosztów kształcenia pracowników młodocianych w 2011 roku oraz na lata następne. Zebrani zaproponowali wystosowanie listu dotyczącego tych kwestii do Premiera oraz do Minister Pracy i Polityki Społecznej. W liście tym obecni na spotkaniu wyrażają zaniepokojenie sytuacją, w której zmniejszane są środki finansowe Funduszu Pracy, przeznaczone na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Wszak z niego pochodzą środki na pomoc pracodawcom w kształceniu pracowników młodocianych. Dodajmy, że w tej grupie wydatków planuje się m.in. zmniejszenie o jedną trzecią kwot przewidzianych dla szkolących na refundację wynagrodzeń i składek ZUS-owskich oraz zmniejszenie o 20 proc. kwoty przewidzianej dla pracodawców na dofinansowanie kształcenia pracowników młodocianych. Środki te miały służyć zachęcie i wsparciu pracodawców, by chcieli szkolić pracowników młodocianych w różnych zawodach na poziomie tzw. robotnika wykwalifikowanego. Na takiego pracownika rośnie zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy. Sytuacja ta budzi zdziwienie i niepokój, tym bardziej że w roku 2010 pracodawcy otrzymywali pisemne informacje z Dolnośląskiej Wojewódzkiej Komendy OHP we Wrocławiu. Zawierały one zapewnienia, że wnioski pracodawców o refundację kształcenia pracowników młodocianych zostały rozpatrzone pozytywnie. Zapewniano też, że umowy z pracodawcami będą zawierane – po dostarczeniu do OHP umów z uczniami w celu nauki zawodu – najpóźniej do 30 listopada 2010 roku. Tymczasem komendant główny OHP już we wrześniu 2010 roku polecił komendantom wojewódzkim wstrzymanie zawierania ww. umów z pracodawcami. Od 1 października 2010 roku umowy nie są zawierane, a pracodawcy nie wiedzą, na czym stoją i jak należy postępować. Wielu z nich z tego powodu nosi się z zamiarem, by rozwiązać umowy o naukę zawodu z pracownikami młodocianymi i nie przyjmować nowych uczniów. Takie postępowanie zagraża zasadniczemu szkolnictwu zawodowemu w Polsce, tym bardziej że w Niemczech wdrażany jest program szkolenia dla uczniów z Polski, w którym oferuje się bezpłatną naukę zawodu, wyżywienie, zakwaterowanie i wysokie wynagrodzenie (kilkakrotnie przewyższające kwoty płacone w Polsce). Ze spotkania przedstawicieli Związku Rzemiosła Polskiego z Czesławą Ostrowską, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, wynika niewesoły wniosek. Ministerstwo chce położyć główny nacisk (a co za tym idzie – środki finansowe) na finansowanie różnych form bezrobocia szczególnie osób dorosłych, młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, kształconej zawodowo w OHP. Chce także przeznaczyć środki na wspomaganie kształcenia w zawodach unikatowych i deficytowych. Na spotkaniu ministerstwo wyraziło pogląd, że zachodzi pilna potrzeba opracowania listy zawodów, w których istnieje największe bezrobocie, w celu wyłączenia ich z systemu refundacji. Jest to przejaw dyskryminacji pracodawców chcących szkolić kolejne kadry w swoich zawodach. Materiał z Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu Teraz kobiety P od przewodnictwem Wicewojewody Dolnośląskiej Ilony Antoniszyn-Klik 4 kwietnia br. odbyło się inauguracyjne posiedzenie zespołu ds. kobiet. Zespół został powołany przy Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego (WKDS), a w jego skład weszli także reprezentanci Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu: Tamara Gorczycka-Cader oraz Roman Michalec. Posiedzenie zostało poprzedzone konferencją prasową, na której przedstawiono założenia merytoryczne. W konferencji uczestniczyli m.in. Wicewojewoda Ilona Antoniszyn-Klik, Ewa Wolak – Poseł na Sejm RP, członkowie prezydium WKDS oraz Kanclerz Loży BCC Marek Woron. Powołany zespół będzie zajmował się tematyką dotyczącą kobiet. Główne kierunki jego działalności to monitorowanie uczestnictwa kobiet w życiu publicznym Dolnego Śląska oraz działania na rzecz jego zwiększania. Będzie też 22 nr 14 | wrzesień 2011 dbał o upowszechnianie oraz propagowanie problematyki przeciwdziałania dyskryminacji kobiet i wyrównywania ich szans na rynku pracy. Podejmie działania na rzecz zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji na szczeblu regionalnym. Zajmie się także wdrażaniem Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w życiu lokalnym. Chodzi bowiem o wyrównywanie szans kobiet we wszystkich obszarach życia społecznego. Z inicjatywy jednego z przedstawicieli DIR, uczestniczącego w pracach zespołu ds. kobiet, została utworzona strona internetowa www.aterazkobiety.pl. Będą tam zamieszczane materiały publicystyczne związane z kobietami i ich rozwojem. Jakub Turański Tomasz Kapłon WIADOMOŚCI Z REGIONU Zakon orderowy bliski braci rzemieślniczej Lilla Jaroń (Wiceminister Edukacji Narodowej, wrocławianka), Zbigniew Ładziński (Prezes Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu), Bronisław Pałys (Dyrektor Wydziału Programów Katolickich PSE „Polest” we Wrocławiu, kawaler Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie), Prof. Jan Skalik (pracownik naukowy Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu), Urszula Wanat (Radna Miasta Wrocławia), Ewa Kobel (historyk, Wicedyrektor XII LO we Wrocławiu) i Zygmunt Skrzypek (Starszy Dolnośląskiego Cechu Rzemiosł Metalowych i Motoryzacyjnych oraz Małej Przedsiębiorczości). Co łączy te osoby? Wszystkie włączono 18 czerwca do grona Komandorii Orderu Świętego Biskupa i Męczennika. Inwestytura odbyła się w kościele św. Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu-Leśnicy, dzięki Stanisławowi Kibało, Komandorowi Dolnośląskiej Komandorii. Jeśli Stanisława Kibało nasi Czytelnicy kojarzą z branżą piekarską, to mają rację. Od lat jest Starszym Dolnośląskiego Cechu Piekarzy i Cukierników z siedzibą we Wrocławiu, ale jego zainteresowania sięgają znacznie dalej i szerzej, stąd aktywność społeczna na wielu polach – jest m.in. Przewodniczącym Zarządu Osiedla Leśnica, a wśród gremiów związanych z aktywnością charytatywną należy w pierwszej kolejności wymienić Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie, do którego przyjęty został rok temu w katedrze w Sosnowcu podczas inwestytury, której przewodniczył zwierzchnik polskich bożogrobców – Prymas Polski senior kardynał Józef Glemp. Jest to zakon niezwykle elitarny, wywodzący się z tego samego pnia, co zakon maltański. Dolnośląska Komandoria Orderu Świętego Biskupa i Męczennika powiększyła się 18 czerwca o 18 osób i tym samym liczy 38 dam i kawalerów. Poprzednia inwestytura – i zarazem pierwsza w dziejach Wrocławia – miała miejsce dwa lata temu. Do Orderu przyjęci zostali wówczas także członkowie braci rzemieślniczej: Sergiusz Siemionko (mistrz cukiernik), Marian Noweta (mistrz piekarski) i Ryszard Łużniak (mistrz cukiernik). – Adresatem Orderu św. Stanisława są ludzie szlachetni, którym nieobojętne jest dobro drugiego człowieka, są otwarci, angażują się charytatywnie, ubierając płaszcz damy czy kawalera Komandorii stają się ambasadorami idei, która zawsze była bliska idei wolnej Polski – wszak św. Stanisław Biskup i Męczennik jest jednym z patronów naszego kraju – mówi Stanisław Kibało. – Ale to także zadanie, co dobrze rozumiał ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski, ustanawiając Order św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Stwierdził, że ma być on „Praemiando Inicitat”, czyli „Nagradzając, Zachęca”. Warto dodać, że zakon orderowy, jakim jest Komandoria Orderu Świętego Biskupa i Męczennika, bliski jest ideom rzemiosła. Przez stulecia w szeregi cechów rzemieślniczych przyjmowano wyłącznie ludzi, od których wymagano wysokich standardów moralnych. Cechy były jednocześnie bractwa religijnymi. Ich ustrój zmieniono dopiero w XIX wieku. Marek Perzyński nr 14 | wrzesień 2011 23 WIADOMOŚCI Z REGIONU Dostojny jubilat 7 sierpnia br. był dla Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Zgorzelcu bardzo uroczysty. Tego dnia obchodzono 90. urodziny jednego z założycieli Cechu – Pana Michała Dojlido. Michał Dojlido – kowal ze Sławnikowic – przeszło 60 lat temu na Ziemiach Odzyskanych zakładał Cech w Zgorzelcu i po dziś dzień jest bardzo z nim związany. Uroczystość zaczęła się mszą świetą w kościele parafialnym w Sławnikowicach, następnie jubilat i jego goście udali się na przyjęcie. Dostojnego jubilata w tym dniu swoją obecnością uczcili znamienici goście. Wśród nich byli: Prezes Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu Zbigniew Ładziński, ks. Prałat Józef Stec z Jeleniej Góry oraz Zarząd Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Zgorzelcu ze Starszym Cechu Franciszkiem Wursztem na czele. Na uroczystość przybyli pracownicy biura Cechu i rodzina jubilata. Prezes Zbigniew Ładziński obdarował jubilata Medalem 20-lecia Samorządu Jeleniej Góry, który przyznawany jest działaczom samorządowym i gospodarczym. Jubilat otrzymał również okolicznościowy grawerton od Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu. Szacowny jubilat obdarowany został prezentami i naręczem kwiatów. – Jesteśmy dumni i szczęśliwi, że wśród nas jest człowiek, który tworzył polskie rzemiosło – powiedział Prezes Ładziński. Materiały z Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Zgorzelcu Święto młodych rzemieślników R zemieślnicza Zasadnicza Szkoła Zawodowa im. Stanisława Palucha w Wałbrzychu po raz czwarty zorganizowała Szkolny Dzień Rzemiosła. Znakomita pogoda pozwoliła na to, aby obchody tegorocznego święta odbyły się na szkolnym boisku. Młodzież i wspierający ją rzemieślnicy przygotowali szereg atrakcji. Był więc pokaz carvingu w wykonaniu Rajmunda Królika, autora licznych publikacji na temat dekoracji z owoców i warzyw. Młodzież miała możliwość sprawdzenia swoich talentów w tej dziedzinie, nic więc dziwnego, że stoisko warsztatów carvingowych przez cały dzień było oblegane. Kolejnymi punktami programu były pokazy taneczne, fryzjerskie, a nawet prezentacja mody zawodowej, czyli ubrań roboczych w kabaretowym stylu. Tu młodzież szczególnie pokazała swoje umiejętności, a modele zbierali gorące owacje. Patronat nad całością sprawowali przedstawiciele wałbrzyskiego Cechu Rzemiosł w osobie Starszego Cechu Janusza Molendy i Dyrektora Biura Cechu Barbary Pisuli. Swoją obecnością młodzież zaszczycił Wiceprezydent Wałbrzycha Zygmunt Nowaczyk, któremu szczególnie bliskie są problemy oświaty zawodowej. 24 nr 14 | wrzesień 2011 Specjalną atrakcją święta był mistrzowski pokaz Dariusza Jankowskiego z zakresu trendów i nowoczesnych technik strzyżenia i modelowania. Ta część miała miejsce w klasopracowni, a na widowni zasiedli oprócz adeptów sztuki fryzjerskiej także widzowie. Cały dzień upłynął nie tylko pod znakiem zabawy. Mimo przyjemności – występów muzycznych czy konsumpcji grillowanych kiełbasek – zarówno warsztaty carvingu, jak i fryzjerskie miały wyraźnie edukacyjny charakter. Tego dnia wszyscy uczniowie zademonstrowali swoje umiejętności, talenty i aktywność i trzeba dodać, że tego dnia nikt z nich nie pytał: ile do dzwonka? Szkolny Dzień Rzemiosła, wpisany w tradycję szkolną, ma na celu aktywizację młodych ludzi, wskazanie im alternatywnych sposobów spędzania czasu. Jest też elementem integracji, bowiem właśnie ona jest w dzisiejszych czasach najważniejsza dla środowiska rzemieślniczego. Młodzi adepci rzemiosła, zasilając szeregi Cechu, winni być tego świadomi. Jako przedstawiciele przyszłego small businessu muszą zdawać sobie sprawę, że w twardej grze rynkowej drobne przedsiębiorstwa nie stawią czoła gigantom. Jedynie zrzeszeni rzemieślnicy mogą przetrwać skutecznie. Materiał z Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu PORADNIK DLA PRZEDSIĘBIORCY Obowiązki sprawozdawcze w zakresie gospodarki odpadami 12 marca 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 28, poz. 145) wprowadzająca sankcje karne dla posiadaczy odpadów wymierzane w drodze decyzji administracyjnej. Przy czym nie wprowadziła nowych obowiązków sprawozdawczych w zakresie gospodarowania odpadami. Natomiast wprowadziła sankcje karne za niewywiązywanie się z nałożonego w 2001 r. obowiązku sporządzania i przedkładania zbiorczych zestawień danych o odpadach. Obowiązek sporządzania i przedkładania zbiorczego zestawienia danych o odpadach został ustanowiony ustawą z dnia 27.04.2001 r. o odpadach, która weszła w życie dnia 1.10.2001 r. Zgodnie z art. 36 i 37 wspomnianej ustawy posiadacz odpadów, tj. wytwórca odpadów, prowadzący odzysk lub unieszkodliwianie odpadów oraz transportujący odpady jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów, a następnie sporządzenia zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy wytwórców odpadów komunalnych, a także wytwórców odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów. Dodatkowo, zwolnione z ewidencji są odpady określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11.12.2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz.U. nr 152, poz. 1735 z późn. zm). Zgodnie z art. 79c ust. 3 ustawy o odpadach (Dz.U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243, z późn. zm., zwanej dalej ustawą o odpadach) posiadacz odpadów bądź transportujący odpady, który – będąc obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów lub przekazywania wymaganych informacji lub sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia danych lub sporządzania podstawowej charakterystyki odpadów lub przeprowadzania testów zgodności – nie wykonuje tego obowiązku albo wykonuje go nieterminowo lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł. Zgodnie z art. 79d ust. 5 ustawy o odpadach, w sprawach dotyczących kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. z 2005 r. Dz.U. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), z tym, że uprawnienia organów podatkowych przysługują marszałkowi województwa. Anna Regner-Mikulska !"#$%&'(#)*$+,-&./0)%1)&2+&34 1 /(2 &,+&342 4562 %'/72 .+$.#*($85-) $592 $:2 *5$.#2 4('2 +%,+ /(%$/(%4:;+78/2 +2 /'(*#$(.2 "/*95<2 -(9:*.=2/2%+4*(2/9/=2>2?:2':&:%:2%+) ?58'52 ?:.@(2 ,*'(%&/=4/+*&? 2 '2 &(.?+*:2 ABC! D:*'E%':-E82"/*9E2?*'(4:2.+9#$/.+ :62&/=2' +?+8'($/(92)2%+&?: 8:9/<2.0/($?:9/<29(%/:) 9/2 8'52 &,+;(8'$+78/E2 0+.:0$E!2 C+%+4$/( *'(8'29:2&/=2'2.+9#$/.:8-E2 ( $=?*'$E<2.?3) *:2 #9+@0/ /:2 9+?5 + :$/(2 /2 :$F:@+ :$/( ,*:8+ $/.3 2 +*:'2 4#%+ :$/(2 '(&,+;#!2 G:. ,*'5'$:-(2 H$%*'(-2 B':&?+.<2 ?*($(*2 4/'$(&#< 8+:8I2/2,*('(&2C+0&./(F+2J+ :*'5&? :2J*($() *3 2K/'$(LC*'(%&/=4/+*852'2&(.?+*:2AMC 2& +-(-28+%'/($$(-2,*:852 5.+*'5&?#-E2NOP > 8I+62'2*(F#;52/$?#/85-$/(2>2$:*'=%'/:2CQ!R2 H452 -(%$:.2 %'/:;:$/:2 ?(2 45;52 &.#?(8'$(< :*?+2,+%$+&/62,+'/+92 /(%'52/2%+&.+$:) 0/62#9/(-=?$+78/2,*:8+%: 83 2N ;:78/8/(0/P +*:' ,*:8+ $/.3 2 .:%* 52 ':*'E%':-E8(':.*(&/(2.+9#$/.:8-/2/ CQ!2 D /E'(.2Q'(9/+&;:2C+0&./(F+2*(:0/'#-(2,*+) -(.?2 LC#40/82 *(0:?/+$&2 : :%:,?:85-$+76 / .+$.#*($85-$+762AMCR<2 2*:9:8I2.?3*() F+2+*F:$/'+ :$(2&E2?*'5%$/+ (2&'.+0($/:< 9!2/$!2'2':.*(.+$?:.?3 2'29(%/:9/<2.+) 9#$/.:8-/2.*5'5&+ (-28'520+44/$F#!2G:.293) /2./(*+ $/.2,*+-(.?#2A+$/.:2C:%#8I2LQ() :0/'+ :$52,*+-(.?2-(&?2+%,+ /(%'/E2$: 8'=) &?+2 5*:@:$52 ,*'('2 ,+0&./8I2 ,*'(%&/=4/+*) 83 2 ,+F0E%2 F;+&'E85<2 @( CQ2 -(&?2 ?50.+2 %0: %#@58I!2SI8(952'9/($/62?+ 950$(2,*'(.+) $:$/(<2 / %0:?(F+2 $:&'58I2 &'.+0($/:8I (T9/(2#%'/:;2,+$:%2UVV2,*'(%&/=4/+*83 / ,*:8+ $/.3 2 ;:7$/(2 ' &(.?+*:2 9/.*+ / 9:;58I2"/*9R!2 B'.+0($/:2,+%$+&'E27 /:%+9+762%4:$/:2+2 /) '(*#$(.2"/*952+*:'2,+.:'#-E<2@(2+%,+ /(%'/:0) $+762':2?(2%'/:;:$/:20(@52':*3 $+2,+2&?*+$/( ;:78/8/(0/<2 -:.2 /2 ,*:8+ $/.3 !2 W&'?:;?#-E2 /8I +0=2 %+2 '9/:$<2 8+2 F :*:$?#-(2 8/EF;52 *+' 3.+$.#*($85-$+78/2&(.?+*:2AMC2$:2*5$.#! X:*&'?:?+ 528I:*:.?(*2&'.+0(Y2+*:'2+%$+) &'($/(2,*'5.;:%3 2%+2%+7 /:%8'(Y2#8'(&?) $/.3 <2 8'5$/2 -(2 :?*:.85-$59/2 /2 $/(' 5.0( ,*'5%:?$59/! S5.02 :*&'?:?3 2 ,*+ :%'+$52 -(&?2 ( &'5&?./8I29/:&?:8I<2 2.?3*58I2& +-(2&/() %'/452 9:-E2 /'452 *'(9/(70$/8'(2 /2 ?* :62 4=) %'/(2%+2. /(?$/:2ZV[Z2*+.#!2W:@%52#8'(&?) $/.2 4/(*'(2 *3 $/(@2 #%'/:;2 2 #'#,(;$/:-E) 858I2 :*&'?:?:8I2()0(:*$/$F+ 58I! !"#$%&!'()*+,#%!&)&-*)%$.#!$/ 0001-*2+3-1-4 nr 14 | wrzesień 2011 25 PORADNIK DLA PRZEDSIĘBIORCY Ekoinnowacje – klucz do przyszłej konkurencyjności Europy Ekoinnowacja to każda innowacja (nowa technologia, produkt, proces lub usługa), która może przyczynić się do ochrony środowiska lub wydajniejszego wykorzystania zasobów. Technologie środowiskowe to główny element podejścia Unii Europejskiej do ważnych wyzwań związanych ze środowiskiem, takich jak zmiany klimatu, niewystarczające zasoby naturalne i zmniejszająca się bioróżnorodność. Dysponujemy już technologiami pozwalającymi stawić czoło takim wyzwaniom, ale ich zastosowanie na skalę komercyjną napotyka wiele przeszkód. Aby umożliwić zastosowanie technologii środowiskowych na dużą skalę, konieczne jest usunięcie barier ekonomicznych i prawnych, a także promowanie inwestycji i zwiększanie świadomości w tej dziedzinie. Szanse na zastosowanie technologii środowiskowych są większe na jednolitym rynku europejskim niż na mniejszych rynkach krajowych. Badania naukowe mają podstawowe znaczenie dla uwolnienia pełnego potencjału szybko rosnącego sektora ekoprzemysłu oraz dla stymulowania innowacji i tworzenia miejsc pracy. !"#$"%&"'()'$"%*'+',-$ (!"%./$0!&")-&'1 Świat musi stawić czoło poważnym problemom środowiskowym, takim jak zmiany klimatu, zmniejszająca się ilość zasobów naturalnych, zanieczyszczenie powietrza i utrata bioróżnorodności. Wszystkie te kwestie mogą mieć katastrofalne skutki dla życia na Ziemi. Aby uniknąć tych problemów lub je zminimalizować, konieczne jest opracowanie nowych rozwiązań i technologii przyjaźniejszych dla środowiska. Europa musi osiągać więcej mniejszym kosztem. Podstawowe znaczenie ma maksymalne zwiększenie wydajności na wszystkich etapach produkcji. Ekoinnowacja to proces innowacyjny związany z opracowywaniem i wprowadzaniem na rynek nowych technologii środowiskowych, produktów i usług pozwalających zmniejszyć ogólne oddziaływanie na środowisko. Połączenie przedsiębiorczości i innowacji może przynieść efekt w postaci zrównoważonych rozwiązań pozwalających lepiej wykorzystywać cenne zasoby i redukować negatywne skutki uboczne gospodarki dla środowiska. Technologie środowiskowe pomogą ograniczyć zużycie energii i zasobów oraz produkować mniej odpadów i zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych. Na przykład do zwalczania skutków zmian klimatycznych przyczynia się ograniczanie emisji poprzez oszczędność energii podczas produkcji lub używanie samochodów bardziej przyjaznych dla środowiska. 2")345&'()#$4!(460#(.%,(!7.)$ )$!./0!('$70!8!")54' Czyste i zdrowe środowisko ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania dobrobytu i wysokiej jakości życia w Europie. Jednak do zapewnienia jakości życia konieczna jest również silna i konkuren- 26 nr 14 | wrzesień 2011 cyjna gospodarka. Opracowywanie i promowanie nowych rozwiązań ma podstawowe znaczenie dla uwalniania potencjału korzyści ekonomicznych poprzez obniżanie kosztów, innowacyjność i międzynarodową wymianę handlową. Technologie ekologiczne pozwalają otwierać potencjalne rynki, stymulować innowacyjność, zwiększać konkurencyjność Europy oraz tworzyć nowe miejsca pracy wymagające wysokich kwalifikacji. Unia Europejska wprowadziła niedawno inicjatywę rynków pionierskich i określiła kilka sektorów rynku, które w przyszłości będą obszarami szybkiego wzrostu w Europie. Większość spośród sektorów określanych jako rynki pionierskie, np. zrównoważone budownictwo, recykling, bioprodukty i energia odnawialna, to zarazem główne rynki ekoinnowacji. 9!&":,$5#4;!0'$<0U)3=)!0.&!7.) Nie tylko środowisko korzysta z ekoinnowacji. Z każdym rokiem rośnie światowy rynek produktów i usług środowiskowych. Silna pozycja Europy pozwala jej pełnić rolę lidera w wykorzystywaniu innowacji do zmagania się z dzisiejszymi wyzwaniami w dziedzinie środowiska, a także daje jej wyjątkową szansę na zwiększenie inwestycji w tym stosunkowo nowym sektorze. W ostatnich latach ekoprzemysł stał się ważną częścią gospodarki europejskiej. Szacunkowy obrót w tym sektorze wynosi ok. 227 mld euro, co odpowiada 2,2% PKB w UE – to więcej niż w europejskim sektorze kosmicznym czy farmaceutycznym. W sektorze zatrudnienie znajduje bezpośrednio 3,4 mln osób. Rynek technologii środowiskowych zwiększa się wraz ze wzrostem ich potencjału. Wskaźnik wzrostu niektórych sektorów w Europie i na świecie jest znaczący – ponad 20% rocznie w dziedzinie źródeł energii odnawialnej, jak np. elektrownie wiatrowe. Europa posiada około jednej trzeciej światowego rynku technologii ekologicznych, który do 2020 r. ma się według prognoz podwoić do poziomu 1 bln euro. >'0)#0%$"#$"<0!"'8&'()6$"%()4:" $='8'1$('64!"%./$('$0%(#4 Chociaż Europa ma opinię lidera w dziedzinie rozwoju nowych technologii, wprowadzenie na rynek produktów lub usług z etapu badań naukowych nie zawsze jest rzeczą łatwą. Istnieje wiele barier w rozwoju i szerszym zastosowaniu technologii środowiskowych. Popyt rynkowy na technologie środowiskowe w sektorze publicznym i prywatnym jest niewielki z wielu względów. Wśród nich wymienić można przywiązanie do obecnych technologii, wskaźniki cenowe faworyzujące rozwiązania o mniejszej ekoefektywności, utrudniony dostęp do środków finansowych i niski poziom świadomości konsumentów. Przejście z technologii tradycyjnych na środowiskowe jest procesem złożonym. Może się on wiązać z barierami ekonomicznymi, np. wyższymi kosztami inwestycji wynikającymi z postrzeganego ryzyka i znacznymi kosztami początkowymi. Czynnikiem blokują- PORADNIK DLA PRZEDSIĘBIORCY cym transfer technologii z pracowni projektowej na linię produkcyjną jest również brak dostępności kapitału podwyższonego ryzyka. Systemy pomocy dla innowacyjnych przedsiębiorstw są niewystarczające, niezbędne jest więc zwiększenie inwestycji prywatnych w badania naukowe w całej Europie. Większe wsparcie potrzebne jest w dziedzinie badań stosowanych, szczególnie w zakresie współpracy między środowiskiem badawczym i sektorem przemysłu. 2'./3.'()#$<0U'").)#?)$0%(46$ 8!$5;!5!"'()'$;#./(!?!+))$70!8!")54!"%./ Obecne zadanie to poprawienie ogólnej ekologiczności produktów na każdym etapie ich cyklu życia, promowanie i stymulowanie popytu na lepsze produkty i technologie oraz pomaganie konsumentom w dokonywaniu lepszych wyborów poprzez zapewnianie im odpowiednich informacji. Zrównoważona konsumpcja i produkcja pozwalają maksymalnie zwiększyć potencjał przedsiębiorstw w zakresie przekształcania wyzwań środowiskowych w szanse ekonomiczne oraz zapewnić konsumentom lepszą ofertę. Aby zachęcić do powszechniejszego wykorzystywania technologii przyjaznych dla środowiska, Unia Europejska stosuje takie środki, jak ekologiczne zamówienia publiczne (proces, w ramach którego władze publiczne starają się ograniczyć oddziaływanie nabywanych przez siebie towarów i usług na środowisko), oznakowanie ekologiczne, zachęty finansowe, dobrowolne porozumienia, normy przemysłowe i mechanizmy rynkowe, np. zbywalne pozwolenia na emisję. Dla przykładu oznakowanie ekologiczne pozwala konsumentom łatwo zidentyfikować i wybrać towary i usługi przyjazne dla środowiska, a system weryfikacji technologii środowiskowych, dzięki któremu uzyskuje się wiarygodne informacje dotyczące efektywności środowiskowej, pomoże producentom przekonać rynki o zaletach nowej technologii. Unia Europejska przeznaczyła również konkretne środki finansowe umożliwiające współdzielenie ryzyka związanego z inwestowaniem w ekoinnowacje. Przepisy dotyczące pomocy państwa na rzecz ochrony środowiska naturalnego zmieniono, tak aby umożliwić skuteczniejsze wspieranie technologii innowacyjnych. Dowiedziono, że dobrze opracowane przepisy środowiskowe w takich dziedzinach jak odpady elektroniczne, rekultywacja gleb i kontrola zanieczyszczeń przemysłowych są czynnikiem stymulującym innowacje. Wyniki przedsiębiorstw spełniających wymogi takich przepisów pokazują, że ich koszty ogólne uległy znacznemu zmniejszeniu. @;0&%*'()#$<0&#"'+) Aby Europa mogła zachować pozycję lidera rynkowego, konieczne jest utrzymanie poziomu inwestycji na badania i rozwój w sektorach zależnych od nowych technologii. Unijny plan działań na rzecz technologii dla środowiska (ETAP) odegrał zasadniczą rolę w przydzielaniu środków na środowiskowe projekty badawcze oraz w niwelowaniu rozbieżności między badaniami naukowymi a rynkiem. Środki finansowe na ten cel zostały zwiększone w ramach siódmego ramowego programu badawczego UE. Program ten jest głównym mechanizmem finansowania badań przez UE. Z wynoszącego 32 mld euro budżetu na badania prowadzone w latach 2007-2013 blisko 30% zostanie przeznaczone na technologie środowiskowe. Obszary badań obejmują technologie wodorowe i ogniwa paliwowe, alternatywne źródła energii, składowanie dwu- tlenku węgla, biopaliwa, efektywność energetyczną, gospodarowanie odpadami oraz technologie wodne. Inwestorzy, np. banki, podmioty dostarczające kapitał podwyższonego ryzyka, fundusze inwestycyjne i towarzystwa ubezpieczeniowe, mają coraz większą świadomość szans, jakie niosą ze sobą technologie środowiskowe. Na przykład inwestycje w czyste technologie stanowią obecnie ok. 10% łącznej wysokości kapitału podwyższonego ryzyka inwestowanego w Europie. Inwestycje takie przyciągają zarówno małych, jak i dużych inwestorów. W ostatnich latach zwiększyła się również odpowiedzialność społeczna podmiotów oferujących produkty finansowe, w których uwzględnia się kwestie ochrony środowiska. A5<:B<0'.' Państwa członkowskie UE mają do odegrania istotną rolę we wspieraniu i promowaniu nowych technologii. Większość z nich opracowało krajowe „mapy drogowe” wdrażania planu działań na rzecz technologii dla środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem krajowych programów wspierających innowacje i technologie środowiskowe. Unia Europejska współpracuje również z innymi krajami i regionami w zakresie promowania zrównoważonego rozwoju na skalę globalną. Jest to szczególnie istotne w przypadku krajów rozwijających się, w których coraz pilniejsza staje się potrzeba przeciwdziałania negatywnemu wpływowi działalności produkcyjnej i zmniejszenia wpływu rosnącej liczby ludności na niewystarczającą ilość zasobów. Podczas dyskusji na szczeblu międzynarodowym Komisja Europejska czynnie opowiada się za zmniejszeniem lub likwidacją cła na produkty, technologie i usługi związane ze środowiskiem. 2*)'('$"&!0.:"$4!(56*<.,)$)$<0!864.,) Istnieje wiele dziedzin, w których technologia pomaga nam rozwiązywać ważne problemy związane ze środowiskiem. Jednak sama technologia nie wystarczy. Konieczne są znaczne zmiany wzorców, zgodnie z którymi konsumujemy oraz wytwarzamy produkty i usługi. Cena rynkowa wielu tradycyjnych produktów i usług często nie odzwierciedla związanych z nimi kosztów rzeczywistych. Wytwarzanie produktów często wiąże się z emisją substancji szkodliwych dla środowiska, ale nie jest to wliczone w ich cenę. Podobnie nie uwzględnia się kosztów opieki zdrowotnej związanych z chorobami wywołanymi odpowiednio wyższym poziomem zanieczyszczeń. W celu ochrony naszej planety trzeba, by europejscy konsumenci i producenci odegrali swoją rolę w rozwoju gospodarki o wysokiej efektywności energetycznej i niskim poziomie emisji dwutlenku węgla. Źródło: © Unia Europejska, 2010, Komisja Europejska Środowisko Opracowanie: Enterprise Europe Network Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ul. Szczawieńska 2, 58-310 Szczawno-Zdrój tel. 74 64 80 450 faks 74 64 80 451 e-mail: [email protected] Sieć Enterprise Europe Network jest finansowana z budżetu Unii Europejskiej ze środków Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji na lata 2007-2013 oraz budżetu państwa nr 14 | wrzesień 2011 27