Członek zarządu może skutecznie podważyć decyzję o swoim

NAZWA PUBLIKATORA:
NUMER WYDANIA:
Dziennik
2007-12-24
DATA PUBLIKACJI:
AUTOR:
2007-12-24
Paweł Zajkowski
TYTUŁ:
Członek zarządu może skutecznie podważyć decyzję o swoim odwołaniu
TREŚĆ:
Członek zarządu może wykazać, że zgromadzenie wspólników, na którym go odwołano, zostało zwołane wadliwie,
a więc jest nieważne. Sytuacja odwołanego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością często staje
się bardzo niekomfortowa. Jeżeli dąży on do odzyskania swej pozycji, gdyż na przykład w jego mniemaniu został
odwołany niezgodnie z prawem, lub kwestionuje przedstawione mu przyczyny jego odwołania, to jego możliwości
działania są istotnie ograniczone obowiązującymi przepisami prawa, a zwłaszcza zmienioną ostatnio linią
orzecznictwa sądów w podobnych sprawach. Wciąż istnieją jednak sposoby, dzięki którym także odwołany
członek zarządu może uzyskać ochronę prawną.
Szczególne trudności mogą spotkać odwołanego członka zarządu niebędącego jednocześnie wspólnikiem spółki. Do niedawna taka
osoba mogła próbować zaskarżyć odwołującą go z zarządu uchwałę zgromadzenia wspólników w drodze powództwa o uchylenie
uchwały lub o stwierdzenie nieważności uchwały sprzecznej z ustawą, wykorzystując przepisy art. 250 oraz art. 252 kodeksu
spółek handlowych (ksh). Mogła próbować, ponieważ treść tych przepisów pozwala wnieść powództwo m.in. zarządowi,
a przy tym nie stanowi wprost, że prawa takiego nie posiada odwołany członek zarządu. Do tej pory istniała w tej kwestii
rozbieżność w orzecznictwie, a zatem przyjęcie takiego powództwa zależało od uznania sądu.
Sytuacja zmieniła się po wydaniu przez Sąd Najwyższy uchwały stanowiącej, iż „Osobie odwołanej ze składu organu spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością nie przysługuje legitymacja do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały
wspólników sprzecznej z ustawą (…)” (Uchwała SN z 1 marca 2007 r., III CZP 94/06). Sąd Najwyższy nadał powyższej uchwale
moc zasady prawnej, co w praktyce oznacza, że wszystkie inne sądy będą kierować się jej treścią przy orzekaniu w podobnych
sprawach.
Skoro odwołany członek zarządu nie może zaskarżyć odwołującej go uchwały w drodze szczególnych powództw przewidzianych
przepisami kodeksu spółek handlowych, mogłoby się wydawać, że mógłby to uczynić wykorzystując ogólną regulację art. 189
kodeksu postępowania cywilnego, który dopuszcza wniesienie powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego
lub prawa. Również do niedawna na tej podstawie odwołany członek zarządu mógł żądać ustalenia, że z uwagi na różnego
rodzaju wadliwości uchwały zgromadzenia wspólników, którą odwołano go z zarządu, wciąż łączy go ze spółką stosunek
korporacyjny. Do tej pory można się było bowiem spotkać ze stanowiskiem, że przewidziane w art. 252 ksh wyłączenie stosowania
art. 189 kpc w sprawach dotyczących unieważnienia uchwał zgromadzeń wspólników dotyczyło tylko powództw wnoszonych
przez osoby wymienione w art. 250 ksh, a więc m.in. członków zarządu. Wykorzystywano to do argumentowania, że do członka
zarządu, który został odwołany, nie stosuje się wyłączenia przewidzianego w art. 252 ksh, a zatem może on wystąpić z ogólnym
powództwem o ustalenie, że łączy go ze spółką stosunek korporacyjny. Niestety, obecnie nie warto już płacić prawnikowi
za sporządzenie takiego powództwa, bowiem w uzasadnieniu powołanej uchwały Sąd Najwyższy jasno wskazał, że zakaz
stosowania ogólnego art. 189 kpc dotyczy wszystkich podmiotów, a nie tylko tych wskazanych w treści art. 252 ksh.
Odwołanym członkom zarządu pozostaje nadzieja, że widoczny w doktrynie polskiego prawa zdecydowany sprzeciw
wobec powołanej uchwały Sądu Najwyższego znajdzie swoje odbicie w kolejnej zmianie linii orzeczniczej tego sądu, co, dodajmy,
nie jest sytuacją rzadką. Czy jednak obecny stan prawny oraz kształt linii orzeczniczej całkowicie uniemożliwiają odwołanemu
członkowi zarządu skuteczne działanie zmierzające do odzyskania swojej pozycji w spółce? Jedną z możliwości przewiduje ustawa
o Krajowym Rejestrze Sądowym (UKRS).
Budynek Focus, al. Armii Ludowej 26, 00 – 609 Warszawa
T: +48 22 314 90 00 | F: +48 22 314 90 99
www.krawczyk-legal.com
Były członek zarządu, którego wykreślono z rejestru przedsiębiorców KRS, może skorzystać z przepisu art. 12 ust 3 UKRS,
ustanawiającego swoisty "wentyl bezpieczeństwa" dla sytuacji, gdy w rejestrze przedsiębiorców znajdzie się wpis niedopuszczalny
ze względu na obowiązujące przepisy prawa. Wpisem takim może być również wykreślenie z rejestru, ponieważ wykreślenie
w rozumieniu UKRS traktowane jest tak samo jak wpis. Jeżeli wykreślenie członka zarządu zostało dokonane na podstawie
wadliwej uchwały zgromadzenia wspólników, złożonej do sądu rejestrowego jako podstawa wykreślenia przez pozostałych
lub nowych członków zarządu, będzie ono stanowiło wpis niedopuszczalny. W przypadku wykrycia takiego niedopuszczalnego
wpisu sąd rejestrowy, po wysłuchaniu zainteresowanych osób na posiedzeniu lub po wezwaniu do złożenia oświadczenia
pisemnego, powinien wykreślić taki wpis z urzędu.
Choć sąd rejestrowy działa w powyższej sytuacji z urzędu, nic nie stoi na przeszkodzie, aby odwołany członek zarządu wskazał
sądowi rejestrowemu przesłanki świadczące o tym, że w rejestrze przedsiębiorców znalazły się dane niedopuszczalne ze względu
na obowiązujące przepisy prawa. W ten sposób można ominąć długotrwałą i kosztowną procedurę zaskarżania uchwały
zgromadzenia wspólników w drodze powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały, do rozpatrywania którego wyłącznie
właściwe są sądy okręgowe. Dzięki przepisowi art. 12 ust. 3 UKRS sąd rejestrowy może bez konieczności oddzielnego orzekania
o nieważności uchwały z powrotem wpisać odwołanego członka zarządu do rejestru przedsiębiorców. Dla osiągnięcia tego celu
członek zarządu powinien złożyć do sądu rejestrowego pismo wskazujące na treść art. 12 ust. 3 UKRS, które poza wnioskiem
o usunięcie niezgodności treści rejestru ze stanem rzeczywistym poprzez ponowne wpisanie danej osoby do rejestru jako członka
zarządu, powinno zawierać te same argumenty, które trzeba byłoby przytoczyć w pozwie o stwierdzenie nieważności uchwały.
Na przykład, członek zarządu może wykazywać, że zgromadzenie wspólników, na którym została powzięta uchwała o odwołaniu
go z zarządu, zostało zwołane wadliwie, co skutkuje nieważnością uchwały dotyczącej zmian w składzie zarządu.
Członek zarządu powinien przedstawić sądowi wszystkie nieprawidłowości, jakie miały miejsce w związku z odbyciem
zgromadzenia wspólników oraz podejmowaniem uchwały w sprawie zmiany składu zarządu. Jeśli przekona sąd,
że nieprawidłowości te prowadziły do nieważności lub nawet do nieistnienia uchwały o odwołaniu go z zarządu spółki, sąd
rejestrowy uzna wpis wykreślający go z rejestru przedsiębiorców za niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym i kolejnym
wpisem przywróci go do pełnienia funkcji członka zarządu.
Budynek Focus, al. Armii Ludowej 26, 00 – 609 Warszawa
T: +48 22 314 90 00 | F: +48 22 314 90 99
www.krawczyk-legal.com