docZdrowie i uroda Rcepty babuni.indd
download 
Reklamacja Transkrypt
Zdrowie i uroda Rcepty babuni.indd
Zdrowie i uroda. Recepty babuni 95 Zob. też: „Octy toaletowe”: lawendowy, rumiankowy, szałwiowy i różany (s. 70). USTA, ZĘBY, DZIĄSŁA, ODDECH W drugiej połowie XIX wieku pasty do zębów zaczęły stopniowo zastępować proszki, robione najczęściej na bazie pumeksu, skorupek jaj, soku cytrynowego albo szczawiowego zmieszanego z miodem. Dla zachowania zdrowego uzębienia długo jednak korzystano jeszcze z dobrodziejstw roślin leczniczych lub soli. Spierzchnięte wargi Zarówno niskie temperatury zimą, jak i słońce powodują pierzchnięcie warg. Aby znów stały się miękkie i delikatne, można je masować oliwą z oliwek. Pomadka winogronowa do warg Po jej zastosowaniu wargi stają się miękkie i delikatne. Składniki 1 grono ciemnych winogron 80 g masła 40 g żółtego wosku 10 g alkanny14 • Wycisnąć pestki z winogron. • W rondelku zagotować pestki z masłem, woskiem i alkanną. 14 Alkanna barwierska – roślina obszaru śródziemnomorskiego, z jej korzenia otrzymywany jest czerwony barwnik, używany do barwienia tkanin, wyrobów cukierniczych i likierów, który w starożytności służył jako szminka. W Polsce trudno dostępna. 96 Zdrowie i uroda. Recepty babuni • Kiedy płyn zacznie gęstnieć, przecedzić najpierw przez sitko, potem przez cienką ściereczkę i przelać do małych pojemniczków, w których stwardnieje. Pasta do zębów z sodą Soda wybiela zęby i odświeża oddech. Wystarczy zanurzyć w niej wilgotną szczoteczkę do zębów. Aby jeszcze ulepszyć tę zastępczą pastę, można zmieszać w równych częściach sodę z miałką solą i dodać kroplę olejku cynamonowego, goździkowego lub rozmarynowego, który zdezynfekuje jamę ustną, pozostawiając jednocześnie przyjemny zapach. Chrupanie jabłek Jabłko to znakomita naturalna pasta do zębów: oczyszcza zęby i wzmacnia dziąsła. Świetny sposób na oczyszczenie zębów po posiłku, jeśli akurat nie ma się przy sobie szczoteczki! Masaż cytryną Dla wzmocnienia dziąseł dobrze jest masować je cienką cząstką cytryny. Nie jest to może najprzyjemniejsze, jeśli ktoś nie lubi kwaśnego smaku, ale za to jakie zdrowe! Nacieranie cytryną zębów raz w tygodniu wybiela je i nabłyszcza. Odważni powinni gryźć cytrynę przy każdej okazji: wzmacnia dziąsła, ułatwia usuwanie kamienia nazębnego i jest antyseptyczna. Czyszczenie zębów solą Zabrakło pasty do zębów? Można ją doskonale zastąpić solą morską: wzmacnia dziąsła i dokładnie czyści zęby. Czyszczenie zębów zieloną glinką Zmieszać zieloną glinkę z niewielką ilością wody, aby otrzymać gęstą papkę. Zanurzyć w niej włosie szczoteczki, wyszorować zęby i dobrze wypłukać. Zielona glinka wybiela zęby i odświeża oddech. Zdrowie i uroda. Recepty babuni 97 Zęby, irys i prawoślaz Suszone kłącza irysów były dawniej często używane, zwłaszcza na wsi. Zęby wielu pokoleń dzieci miały z nimi bliski kontakt, zaś palacze – chcąc je wybielić – nacierali je sproszkowanym korzeniem irysów. Henryk IV za radą swojego lekarza nacierał zęby korzeniem prawoślazu. Wzmacniająca pasta do zębów Składniki 4 główki goździków 1 łyżka sproszkowanej zielonej glinki • Rozgnieść dokładnie główki goździków. Zmieszać ze sproszkowaną zieloną glinką. • Używać tej mieszanki do szczotkowania zębów. Octowy płyn do płukania ust Krwawienie z dziąseł? Pomoże kilkakrotne płukanie ust wodą z dodatkiem octu w ilości 1 łyżeczki do kawy octu na szklankę wody. Ta octowa płukanka ma również właściwości dezynfekujące i łagodzi niewielkie stany zapalne w jamie ustnej. Guma do żucia z rukwi Surowa rukiew jest doskonałym środkiem na kieszonki dziąsłowe: trzeba regularnie żuć liście rukwi, opłukane w wodzie z octem. Liście mięty Zamiast ssać cukierki miętowe dla odświeżenia oddechu, lepiej żuć liście mięty: spełnią to samo zadanie, nie dostarczając zbędnych kalorii ani nie ułatwiając tworzenia się kamienia nazębnego. 98 Zdrowie i uroda. Recepty babuni „Woda Botota” Pod koniec XVIII wieku niejaki pan Botot wyprodukował płyn do pielęgnacji jamy ustnej, składający się z mięty, cynamonu, goździków, żywicy styraksowej, anetolu15 i alkoholu. „Woda Botota” odniosła ogromny sukces i we Francji wciąż można ją kupić. Rozmarynowy płyn do ust Bardzo przyjemny płyn do płukania jamy ustnej o właściwościach antyseptycznych. Można przechowywać go w lodówce przez kilka dni. Składniki 250 ml wody 1 łyżeczka do kawy świeżej mięty 1 łyżeczka do kawy świeżego rozmarynu • Zagotować wodę. Zaparzać w niej zioła przez 10 minut. • Ostudzić i przecedzić. PIELĘGNACJA STÓP Noszą nas przez całe dnie i za to należy im się specjalna troska. W czasach gdy natryski się jeszcze nie rozpowszechniły, moczenie nóg w wodzie z grubą solą i ścieranie pumeksem martwego naskórka było na porządku dziennym. Rącze nogi Gdy nogi są zmęczone, trzeba je wymoczyć w odpowiedniej kąpieli – zmiękczy ona również nagniotki. Składniki 1 l wody 0,25 szklanki sody 15 Anetol – organiczna substancja krystaliczna o zapachu anyżu. Zdrowie i uroda. Recepty babuni 99 • W miednicy rozpuścić sodę w 1 l ciepłej wody. • Włożyć stopy i dolewać wody, aż będą całe zanurzone. Zmęczone stopy Inna odprężająca kąpiel dla zmęczonych stóp. Składniki 1 garść tymianku (lub rozmarynu) 20 g grubej soli 1 l wody • Wsypać sól do ciepłej wody. • Dodać dużą garść świeżych lub suszonych liści tymianku, rozmarynu albo majeranku. • Zaparzać przez 15 minut, potem przecedzić. • Wlać do miednicy i uzupełnić ciepłą wodą, tak żeby przykryła całe stopy. Lawendowa kąpiel dla stóp Podczas upału stopy puchną. Aby je odświeżyć i przywrócić dobrą formę, należy je zanurzyć w kąpieli lawendowej. Składniki 1 garść kwiatów lawendy 1 l wody • Zagotować wodę. • Wrzucić do gorącej kwiaty lawendy i zaparzać przez 15 minut. • Zanurzyć stopy w ciepłej wodzie na 10 minut. Kąpiel miętowa Jeśli po całym dniu chodzenia stopy są obolałe, spuchnięte i ciężkie, doskonale im zrobi kąpiel miętowa. 100 Zdrowie i uroda. Recepty babuni Składniki 1 l wody 10 g liści mięty • Zagotować wodę. • Wrzucić liście mięty i zaparzać przez 10 minut. • Przecedzić i wlać do miednicy, uzupełniając taką ilością mocno ciepłej wody, aby całkiem przykryła stopy. Ulga dla zmęczonych stóp Po długim staniu albo chodzeniu w ciągu dnia warto podarować stopom relaksującą kąpiel i masaż. Składniki 1 filiżanka liści szałwii 1 l wrzącej wody olejek ze słodkich migdałów • Zaparzać szałwię we wrzątku przez 10 minut. • Wlać napar do miednicy, uzupełniając gorącą wodą. • Zanurzyć stopy i owinąć wokół nich ręcznik, przykrywając nim miednicę, aby para nie uciekała. • Wyjąć stopy, kiedy woda będzie chłodna. • Wytrzeć, posmarować olejkiem ze słodkich migdałów i delikatnie masować każdy palec i całą stopę, aby przynieść ulgę zmęczonym mięśniom. W TROSCE O OCZY Pietruszka i rumianek – te dwie rośliny wykorzystuje się już od dawna, gdy trzeba przynieść ulgę zmęczonym oczom. Zmęczone i podkrążone oczy Jeśli pod oczami pojawią się cienie, najlepiej położyć na powiekach letnie kompresy z herbaty. Zdrowie i uroda. Recepty babuni 101 Kompres pietruszkowy Zmęczonym i podpuchniętym oczom przyniesie ulgę płatek kosmetyczny nasączony naparem z pietruszki. Składniki 20 g pietruszki 0,25 l wrzącej wody • Zaparzać pietruszkę we wrzącej wodzie przez 10 minut. • Przecedzić. Odstawić do przestudzenia. • Na 10 minut położyć na powieki kompres z naparu. Kompres rumiankowy Wywar z rumianku użyty jako kompres przynosi ulgę podrażnionym powiekom. Składniki 25 g kwiatów rumianku 0,5 l wody • Wsypać kwiaty do wody. Doprowadzić do wrzenia i odstawić do naparzenia na 20 minut. • Przecedzić przez muślin i nasączyć płynem płatki kosmetyczne. • Położyć się na kilka minut w zaciemnionym pomieszczeniu z kompresem na powiekach. Zob. też: „Napar z rumianku” (s. 19) i „Woda pietruszkowa” (s. 79). PO GOLENIU Dobre samopoczucie i zadowolenie z wyglądu to domena nie tylko kobiet. Dziadkowie używali naturalnych produktów, aby złagodzić podrażnienia skóry po goleniu i zdezynfekować drobne skaleczenia. 102 Zdrowie i uroda. Recepty babuni Soda oczyszczona Ma działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i skutecznie pomaga zwalczać problemy skórne. Łyżeczka proszku rozpuszczona w filiżance ciepłej wody wystarczy, aby złagodzić podrażnienia wywołane maszynką do golenia i przywrócić skórze gładkość. Lotion „laurowy” Liście wawrzynu szlachetnego – czyli drzewa laurowego – są bardzo aromatyczne i mają właściwości antyseptyczne. Lotion przygotowany według poniższego przepisu może być stosowany jako płyn po goleniu. Składniki 15 g liści laurowych 5 g sproszkowanego kardamonu 1 łyżeczka do kawy sproszkowanego cynamonu pół łyżeczki sproszkowanych goździków 100 ml rumu 150 ml wody różanej • Pokroić drobniutko liście laurowe. Zmieszać je z kardamonem, cynamonem, goździkami, rumem i wodą różaną. • Wstrząsnąć dokładnie i odstawić na tydzień. • Przecedzić i przelać do butelek. Wywar z krwiściągu Ta niewielka roślina występuje powszechnie niemal w całej Europie. Świeże, drobno ząbkowane liście wykorzystuje się do przygotowania wywaru, służącego jako płyn po goleniu – zapobiega bowiem krwawieniu z drobnych zacięć. Wywar z krwiściągu łagodzi również niewielkie oparzenia słoneczne. Składniki 1 łyżka liści krwiściągu 100 ml wody Zdrowie i uroda. Recepty babuni 103 • Przez 3 minuty gotować w wodzie liście krwiściągu. • Przecedzić i odstawić do wystudzenia. Zob. też: „Ocet szałwiowo-rozmarynowy” (s. 73) i „Woda różana” (s. 76). Rozdział IV DOMOWE ŚRODKI HIGIENY I CZYSTOŚCI Gdzieś w zakamarkach pamięci przechowujemy lawendowy zapach półek z bielizną, rozchodzący się po domu aromat ziół rzucanych na ogień, woreczki z potpourri, przygotowywane przez babcię dla ochrony przed molami… PRZYJEMNY ZAPACH W DOMU • Aby w domu przyjemnie pachniało, na rozgrzaną płytę kuchenki można położyć skórkę pomarańczy lub cytryny. • Jeśli do wody w nawilżaczach kaloryferów wkropimy jakiś olejek zapachowy – jego aromat będzie się unosił po całym mieszkaniu. • Można też spryskać krawędzie podłogi w mieszkaniu olejkiem lawendowym – zneutralizuje to nieprzyjemne zapachy, zwłaszcza długo zamkniętego pomieszczenia w domku letniskowym. • Uporczywy zapach gorącego oleju zniknie, kiedy na rozgrzaną kuchenkę lub grill położymy jakieś aromatyczne zioła: liście laurowe, tymianek, rozmaryn albo szałwię. Zdrowie i uroda. Recepty babuni 105 Potęga eukaliptusa Silny zapach eukaliptusa ma wiele zalet, między innymi dezynfekuje dom i wystrasza insekty. W tym celu wystarczy w wybranym pomieszczeniu spalić lub zagotować liście eukaliptusa16. Babcina sztuczka: gdy tylko ktoś w rodzinie zaczynał chorować, od razu na ogniu w kuchni stawiała rondelki z wodą, w których dniem i nocą gotowały się liście eukaliptusa. Uwalniany wówczas bardzo silny olejek eteryczny – eukaliptol – dezynfekował pomieszczenia i chronił zdrowe organizmy przed chorobą. Zapach szałwii Dla zdezynfekowania mieszkania można wrzucić kilka listków szałwii na ogień w kominku lub gotować je w odkrytym rondelku. Dezynfekujący tymianek Jeśli ktoś z rodziny nabawi się kataru, warto wrzucić do szybkowaru liście tymianku i pozwolić, by przez dobre parę minut wydobywała się z niego para. Tymianek dezynfekuje pomieszczenia i – co więcej – przynosi ulgę zatkanym drogom oddechowym. Można też wlać trochę olejku tymiankowego do wody w pojemnikach ceramicznych zawieszonych na kaloryferze lub do elektrycznego nawilżacza. Goździki Używa się ich do parówek dezynfekujących pomieszczenia. WALKA Z INSEKTAMI Muchy, mole, karaluchy – całe to robactwo zawsze było utrapieniem gospodyń domowych. Na szczęście przewidująca natura oferuje różne roślinne środki zaradcze. 16 W Polsce trudno dostępne. 106 Zdrowie i uroda. Recepty babuni Rośliny odstraszające mole W lipcu i sierpniu mole znoszą jajeczka, z których następne pokolenie wykluwa się we wrześniu. Aby się pozbyć tych niepożądanych gości, trzeba zaplanować gruntowne czyszczenie odzieży (włącznie z praniem) przed okresem wylęgu. Na początku października należy jednak sprawdzić, czy mole się znów nie pokazały. W razie konieczności można wykorzystać rozmaite aromatyczne rośliny, mole uciekają bowiem od substancji silnie pachnących, takich jak kamfora, drewno cedrowe czy niektóre zioła. Lawenda (Lavandula officinalis) Najbardziej znana spośród roślin antymolowych. Wystarczy włożyć małe woreczki z lawendą do szaf i szuflad, aby skutecznie zniechęcić mole. Wrotycz (Tanacetum vulgare) Bukiet z suszonego wrotyczu odstrasza wszelkie insekty: muchy, pchły, mole. Piołun (Artemisia absinthium) Jego drobne, żółte kwiatki wydzielają zapach odpychający dla większości dokuczliwych owadów, zwłaszcza dla moli i komarów. Warto włożyć do szaf po kilka gałązek piołunu, aby odstraszyć niechcianych lokatorów. Cząber (Satureja hortensis) Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego, gdzie rośnie dziko, obecnie uprawiany jako przyprawa i roślina lecznicza. Wsypany do małych woreczków i powieszony w szafie odstrasza mole. Santolina (Santolina chamaecyparissus) Ta niska krzewinka z obszaru Morza Śródziemnego, w chłodniejszych regionach sadzona jako roślina jednoroczna, ma bar- Zdrowie i uroda. Recepty babuni 107 dzo silny, nieco gorzkawy zapach. Nazywa się ją czasem „garderobianą”, ponieważ zawieszona w szafach pilnowała garderoby, odstraszając mole. Ruta (Ruta graveolens) Liście ruty wchodziły w skład „octu czterech złodziei”17, używanego jako środek zapobiegawczy przeciwko dżumie i epidemiom innych chorób. Suszone listki ruty, rozsypane lub wiszące w małych woreczkach w szafach, mocnym zapachem odstraszają mole i muchy. Inne zioła odstraszające owady Anyżek, bazylia, eukaliptus, jagody jałowca, kolendra, majeranek, melisa, mięta, pelargonia, rozmaryn, rumianek, szałwia, tymianek, werbena. Zwalczanie moli Z molami można walczyć, wykorzystując zapachy naturalne, dużo przyjemniejsze niż naftalina. • Suszone skórki owoców cytrusowych, melisa; • Ziarna marchewki, którymi napełnia się małe woreczki. Marzanka wonna przeciwko molom Obecność kumaryny powoduje, że suszone rośliny wydzielają charakterystyczny zapach siana. Dlatego właśnie marzankę zalicza się do roślin „z szafy”, odstraszających mole. Jest ona tak samo skuteczna jak lawenda. • Powiesić małe suszone bukieciki w szafach. Można też dołączyć suszone liście marzanki do potpourri, które wsuwa się pod poduszkę, by mieć pachnące sny… 17 Ocet czterech złodziei: wymyślony i wyprodukowany podobno przez czterech złodziejaszków płyn, którym smarowali ciała i który pili w dużych ilościach. To właśnie on miał im pozwolić jako jedynym przeżyć epidemię dżumy, pustoszącej francuskie miasta w XVII wieku; patrz też s. 156. 108 Zdrowie i uroda. Recepty babuni Złocień dalmatyński – skuteczny insektobójca Złocień ma listki w kolorze śniedzi, delikatnie postrzępione, które zapachem przypominają wrotycz lub cyprys. Jego białe kwiaty, wyglądające jak małe margerytki, utrzymują się przez całe lato. Zawierają dwie aktywne substancje: pyretrynę i cynerynę. Główka kwiatu używana jest jako środek owadobójczy. • Ususzyć kwiaty i utrzeć w moździerzu na proszek. Używać go do eliminacji pluskiew, karaluchów, mrówek, much i komarów. Potpourri przeciwmolowe domowej roboty Przygotowane w domu woreczki potpourri włożyć do szaf i komódek. Aby działały skutecznie, umieścić po 2 woreczki w każdej szufladzie i zawiesić 4–5 woreczków w szafie. Rozmarynowo-wrotyczowe Składniki 60 g rozmarynu 60 g wrotyczu 60 g piołunu 30 g sproszkowanego kłącza irysów kawałek kory cynamonu 10 goździków 5 kropli olejku rozmarynowego • Zmieszać w odpowiednim naczyniu sproszkowane kłącza irysów i olejek rozmarynowy. • Rozgnieść dobrze korę cynamonu. Dodać do mieszaniny razem z goździkami, rozmarynem, wrotyczem i piołunem. • Włożyć potpourri do szczelnie zamykanego słoja lub plastikowego pojemnika. Postawić w suchym i zaciemnionym Zdrowie i uroda. Recepty babuni 109 miejscu na 1 miesiąc. Od czasu do czasu mieszać, żeby zapachy się połączyły. • Rozdzielić mieszankę do woreczków z materiału. Irysowo-bylicowe Składniki 80 g wiórów cedrowych 80 g sproszkowanego kłącza irysów 50 g goździków 5 kawałków kory cynamonu 130 g bylicy (Artemisia abrotanum) 5 kropli olejku rozmarynowego • Zmieszać w odpowiednim naczyniu sproszkowane kłącza irysów i olejek rozmarynowy. • Rozgnieść dobrze korę cynamonu. Dodać do mieszaniny razem z goździkami, bylicą i wiórkami cedrowymi. • Włożyć potpourri do szczelnie zamykanego słoja lub plastikowego pojemnika. Postawić w suchym i zaciemnionym miejscu na 1 miesiąc. Od czasu do czasu mieszać, żeby zapachy się połączyły. • Rozdzielić mieszankę do woreczków z materiału. „Bursztynowe jabłka” „Bursztynowe jabłka” o zapachu cytrusów i przypraw również odstraszają insekty. Składniki grejpfrut, pomarańcza, cytryna lub mandarynka goździki 10 g sproszkowanego cynamonu 10 g sproszkowanej gałki muszkatołowej 10 g sproszkowanego kłącza irysów 110 Zdrowie i uroda. Recepty babuni Kilka kropli olejku cytrynowego, pomarańczowego, bergamotowego, z werbeny, z kwiatu pomarańczy. • Ołówkiem zaznaczyć na owocu podział na cztery równe części. • Drutem dziewiarskim zrobić na całym owocu dziurki w odstępach 5 mm, zostawić tylko po 3 mm z każdej strony zaznaczonego podziału, gdyż jest to miejsce na wstążeczki do zawieszenia „jabłka”. • W zaznaczone dziurki wetknąć goździki. • W odpowiednim pojemniku zmieszać sproszkowane przyprawy i olejki zapachowe. Rozetrzeć je palcami, aby mieszanina była jednolita. • Włożyć owoce i mieszankę przypraw do plastikowego woreczka i mocno potrząsać, aby przyprawy oblepiły cały owoc. Pozostawić na 24 godziny. • Wyjąć owoc i delikatnie strząsnąć nadmiar przypraw. • Zawinąć „jabłko” w jedwabny papier i odłożyć w ciepłe i suche miejsce na 3 tygodnie, żeby się dobrze zasuszyło. • Odwinąć „jabłko” z papieru, przewiązać na krzyż wstążeczką, pozostawiając pętelkę, żeby owoc można było powiesić. Kilka starych patentów • Rzeźnicy – chcąc uchronić przed muchami swój warsztat pracy – smarowali stoły i pieńki olejkiem laurowym. • Przed epoką lodówek, aby uchronić mięso przed muchami, w niektórych regionach owijano je liśćmi wrotyczu. Kocia kuweta bez zapachu Chcąc uniknąć przykrego zapachu z kociej kuwety, przed wsypaniem do niej żwirku lub innego absorbentu można pokryć ją warstwą sody.
