Jan Matejko - malarz dziejów Polski

mgr Dorota Magnowska
naucz. PSP nr 15
w Radomiu
Scenariusz zajęć dla klasy III
Temat dnia: Jan Matejko – malarz dziejów Polski.
Zadania edukacyjne: Poszukiwanie informacji na temat życia i twórczości
Jana Matejki. Rozwijanie zainteresowań malarstwem historycznym. Ustalenie
kolejności wydarzeń. Zapisywanie zdarzeń w postaci równoważników zdań.
Praktyczne stosowanie zdań złożonych. Wskaźniki zespolenia zdań. Tworzenie
gazetki ściennej na temat życia i twórczości J. Matejki.
Cel ogólny: Zapoznanie z sylwetką polskiego malarza historycznego – Jana
Matejki.
Cele szczegółowe:
Kategoria A:
- uczeń wie, kim był Jan Matejko;
- uczeń zna elementy biografii malarza;
- uczeń zna tytuły kilku obrazów malarza.
Kategoria B:
- uczeń rozumie konieczność korzystania z różnych źródeł w celu zdobycia
informacji
- uczeń rozumie znaczenie malarstwa J. Matejki jako zapisu dziejów Polski;
- uczeń rozumie znaczenie spójnika w zdaniu złożonym.
Kategoria C:
- uczeń umie posługiwać się encyklopedią;
- uczeń umie czytać tekst ze zrozumieniem;
- uczeń umie poprawnie stosować przecinek przed spójnikami aż, gdyż w
zdaniu złożonym;
- uczeń umie rozwiązywać quiz;
- uczeń umie układać wydarzenia w kolejności chronologicznej;
- uczeń umie zamieniać zdania na równoważniki zdań (bez stosowania
nazwy);
- uczeń umie współpracować w grupie.
Kategoria D:
- uczeń potrafi aktywnie uczestniczyć w odbiorze dzieł kultury narodowej
(wyraża emocje i opinie z nimi związane);
- uczeń potrafi tworzyć gazetkę ścienną na dany temat.
Metody: rozmowa, objaśnienia, gry i zabawy, pokaz, praktycznego działania
Formy: zbiorowa, indywidualna jednolita, grupowa jednolita, grupowa
zróżnicowana.
Środki dydaktyczne: reprodukcje obrazów J. Matejki, encyklopedie,
leksykony, albumy, CD, karty informacyjne, rozsypanki: literowa, wyrazowa,
zdaniowa, karton, podręcznik
Przebieg:
1. W sali wywieszone są reprodukcje obrazów J. Matejki. Nauczyciel zaprasza
dzieci do zwiedzania galerii. Uczniowie oglądają obrazy i wyrażają o nich swoją
opinię. Mogą korzystać z podanego przez nauczyciela słownictwa (wywarło
wielkie wrażenie, zachwyciło, poruszyło do głębi, genialne prace, wielkie
dzieło...). Nauczyciel zwraca uwagę na tytuł i tematykę obrazu. Podaje i
eksponuje nazwisko autora dzieł.
2. Prezentacja źródeł wiedzy o Janie Matejko:
- Skąd możemy czerpać informacje na temat życia i twórczości Jana
Matejki?
- Gdzie możemy udać się, by zasięgnąć informacji?
Uczniowie na podstawie własnego doświadczenia proponują różne źródła
wiedzy. Zwracają uwagę na rolę biblioteki szkolnej. Nauczyciel wyznacza
osobę, która poprosi o materiały potrzebne na zajęcia. Uczniowie wraz z
nauczycielem idą do biblioteki. Po powrocie do sali nauczyciel prezentuje:
Encyklopedię, Encyklopedię Multimedialną, albumy, wskazuje na internet,
podręcznik szkolny.
3. Szukanie w encyklopedii hasła Matejko Jan – zwrócenie uwagi na
alfabetyczne ułożenie haseł.
4. Próba odpowiedzi na pytanie: Kim był Jan Matejko? Korzystanie z
materiałów przygotowanych przez nauczyciela. Dzieci otrzymują informacje na
temat życia i dzieciństwa malarza (karta 1). Czytają cicho ze zrozumieniem.
5. Sprawdzenie zrozumienia tekstu:
- gdzie mieszkał Jan Matejko?
- czego dotyczą jego obrazy?
- czy pamiętacie niektóre tytuły jego obrazów?
6. Rozwiązanie przeskakiwanki literowej – odczytanie hasła: Jan Matejko –
wielki polski malarz historyczny (karta 2). Zapisanie w zeszytach tematu dnia:
Jan Matejko – malarz dziejów Polski.
7. Zabawa: budowanie obrazów. Dzieci ustawione są w kole. Jedno z nich stoi w
środku – jest postacią obrazu. Podchodzi do niego malarz , maluje - zmienia
jego pozycję. Następnie podchodzi drugi malarz, również wprowadza zmiany.
Osoba prowadząca w dowolnym momencie mówi: obraz, wtedy cała grupa
przyjmuje pozycje osoby ze środka. Hasło: malarz maluje oznacza powrót do
zabawy.
8. Rozmowa na temat dzieciństwa malarza – wyszukiwanie odpowiednich
fragmentów:
- kto zainteresował Janka dziejami Polski?
- dlaczego ojciec obawiał się o przyszłość syna?
- gdzie kształcił się Matejko?
- co mówili widzowie na temat jego malarstwa?
9. Porządkowanie wydarzeń na podstawie karty „dzieciństwo” – praca
indywidualna (karta 3).
10. Ćwiczenia gramatyczne: wskazanie w zdaniach czasowników. Zapisanie
zdania zawierającego więcej niż jeden czasownik (karta 3). Zamiana zdań na
wypowiedzenia i zapisywanie ich w zeszycie.
11. Łączenie zdań za pomocą spójników. Zwrócenie uwagi na ich rolę oraz
miejsce przecinka – porządkowanie rozsypanki (rozsypankę tworzą dzieci
trzymające plansze). Samodzielne ćwiczenia w zastosowaniu spójników (karta
4).
12. Ciekawostki dotyczące twórczości J. Matejki (karta 5).
13. Quiz wiedzy na temat Jana Matejki – praca indywidualna (karta quiz).
Odczytywanie odpowiedzi i sprawdzenie poprawności – przy każdej poprawnej
odpowiedzi uczeń maluje sobie czerwone serduszko. Odczytanie hasła.
Policzenie serduszek: za 6 serc uczeń ocenia się na „brawo!”, 5 – „bardzo
dobrze”, 4 – „dobrze”, 3 i mniej – „nie pracowałem uważnie”.
14. Budowanie gazetki ściennej dotyczącej malarza: grupy podzielone są
według umiejętności uczniów. Każda grupa otrzymuje instrukcję działania.
Grupa I – dzieci z dużymi trudnościami edukacyjnymi – z otrzymanych liter
układają napis JAN MATEJKO. Grupa II – dzieci z mniejszymi trudnościami
edukacyjnymi – porządkują rozsypankę literową WIELKI POLSKI MALARZ
HISTORYCZNY. Grupa III – dzieci bez trudności edukacyjnych – układają
rozsypankę zdaniową tworzącą informację o malarzu. Grupa IV - dzieci bez
trudności edukacyjnych – przyporządkowują obrazom tytuły. Naklejanie
otrzymanych materiałów na karton. Ekspozycja gazetki (instrukcje – karta 6).
15. Podziękowanie za pracę. Nagrodzenie najbardziej aktywnych uczniów.
Podsumowanie i ewaluacja zajęć przez rundę zdań niedokończonych:
Dowiedziałem się, że ........
Cieszę się, że .....................
Zajęcia można poprowadzić z podręcznikiem „Wesoła szkoła” WSiP. W scenariuszu
wykorzystano ćwiczenia z podręcznika „Wesoła szkoła. Kształcenie zintegrowane w klasie 3.
karty pracy ucznia. Część 1.” WSiP
Karta nr 1
Dzieciństwo
Mały Janek bardzo lubił opowieści swojej mamy. Tak ciekawie mówiła
o dawnych dziejach Polski! Wraz z sześciorgiem rodzeństwa słuchał uważnie,
a potem wszyscy rysowali to, o czym mówiła mama. Pewnego dnia opowiadała
o żołnierzu idącym do szturmu. Wszystkie dzieci narysowały bardzo ładnie,
ale Janek zrobił to najpiękniej. Mama przyznała mu pierwszą nagrodę.
Lata mijały. Janek nadal bardzo lubił malować. Pamiętał wspaniałe
opowieści mamy. Zaczął uczyć się malarstwa w Krakowskiej Szkole Sztuk
Pięknych. Jego tata nie był jednak z tego zadowolony. Uważał, że malarz nie
zarobi w ten sposób pieniędzy na życie. Janek nie zrezygnował. Wyjechał
za granicę, by tam doskonalić swoje umiejętności. Po powrocie do Polski
przystąpił do malowania swych wielkich dzieł. Pierwszym był „Stańczyk”,
drugim – „Kazania Skargi”. Wielu ludzi z całej Polski przyjeżdżało do Krakowa
oglądać dzieła Jana Matejki. Wszyscy zachwycali się nimi i mówili: „Historia
Polski ma już swego malarza.”
(na podstawie: „Matejko – malarz dziejów Polski” T. Czarnecki w „Wesoła szkoła.
Kształcenie zintegrowane w klasie 3. podręcznik cz.1”)
Matejko Jan
Urodził się w 1838 roku, zmarł w 1893. Mieszkał w Krakowie. Jest
najsławniejszym malarzem historycznym. Malarstwa uczył się w krakowskiej
Szkole Sztuk Pięknych oraz w Monachium i Wiedniu. Odbył wiele podróży
zagranicznych (Paryż, Wiedeń, Turcja, Czechy, Węgry, Włochy).
Pierwsze duże sukcesy artystyczne były związane ze Stańczykiem) oraz
kazaniem Skargi. Namalował jeszcze obrazy: Unia Lubelska, Bitwa pod
Grunwaldem, Hołd pruski, Zawieszenie dzwonu Zygmunta, Sobieski pod
Wiedniem, Kościuszko pod Racławicami, Konstytucja 3 maja, Poczet królów
i książąt polskich oraz wiele innych. Prace Jana Matejki poprzedzone były
studiami historycznymi oraz pobytem na polu bitwy. Olbrzymie płótno Bitwa pod
Grunwaldem dodawało otuchy narodowi w czasie utraty niepodległości. Dzieło to
przyniosło artyście honorowe berło mistrzowskie „panowania w sztuce”.
(na podstawie: Multimedialna Encyklopedia Powszechna Fogra)
Karta nr 2
Przeskakuj zawsze o jedno okienko.
B
A
D
O
L
M
A
I
N
Z
I
R
G
R
D
A
P
S
W
N
T
Z
R
Y
E
L
O
T
A
Y
W
H
U
C
M
Karta nr 3
...... Chłopiec narysował żołnierza idącego do szturmu.
...... Mama wybrała spośród siedmiu prac rysunek Janka i przyznała synowi
pierwszą nagrodę.
..... Mały Janek z zaciekawieniem słuchał opowiadania mamy o dawnych
dziejach Polski.
Karta nr 4
,
Jan Matejko uczył się malarstwa w Krakowie
a
potem studiował za granicą.
,
Stworzył wiele pięknych obrazów
zdobyły uznanie nie tylko w Polsce.
które
Został nazwany malarzem historycznym
,
przedstawia dawne dzieje Polski.
gdyż
Karta nr 5
Obraz „Bitwa pod Grunwaldem” jest niemal tak duży, jak powierzchnia sali
lekcyjnej. Mierzy 426 cm szerokości i 987 cm długości. Jan Matejko pracował
nad nim, 4 lata, z czego wiele czasu poświęcił na zbieranie materiałów
historycznych.
Jan Matejko namalował „Poczet królów polskich”. Tworzą go wizerunki
wszystkich władców Polski.
Karta – quiz
1. Jan Matejko był
a) poetą
b) muzykiem
c) malarzem
2. Jest znany jako twórca
a) portretów
b) obrazów historycznych
c) rzeźb w drewnie
3. Zainteresował się przeszłością Polski
a) podczas studiów
b) w podeszłym wieku
c) jako mały chłopiec
4. Zrealizował swoje marzenia o malarstwie dzięki
a) pracowitości i wytrwałości
b) zabawom
c) lenistwu
5. Prace Jana Matejki nad obrazem „Bitwa pod Grunwaldem” trwały
a) jeden dzień
b) cztery lata
c) jeden rok
6. Obrazy sławnego Polaka
a) ukazują dawne dzieje Polski
b) rozśmieszają
c) zachęcają do tańca
Karta nr 6
Grupa I
Ułóż z liter imię i nazwisko malarza, o którym mówiliśmy na zajęciach. Naklej
je równo na pasek kartonu.
Grupa II
Ułóż z sylab hasło dotyczące malarza, o którym mówiliśmy na zajęciach. Naklej
je równo na pasek karton.
Grupa III
Ułóż ze zdań krótką informację o życiu i twórczości malarza, o którym
mówiliśmy na zajęciach. Naklej ją równo na pasek kartonu.
Grupa IV
Dopasuj tytuły do obrazów malarza, o którym mówiliśmy na zajęciach. Naklej
je równo na pasek kartonu.