Izraelska gospodarka w roku 2014

Izraelska gospodarka w roku 2014 przegląd
2015-03-31 09:31:24
2
Rok 2014 był dla gospodarki izraelskiej rokiem występowania różnych i nieraz sprzecznych ze sobą tendencji.
Rok 2014 był dla gospodarki izraelskiej rokiem występowania różnych i nieraz sprzecznych ze sobą tendencji.
Pomimo wcześniejszych prognoz instytucji izraelskich i międzynarodowych, przewidujących wzrost izraelskiego
produktu krajowego brutto w roku 2014 na poziomie od 2,2% do 2,5%, według najnowszych danych izraelskiego
Centralnego Urzędu Statystycznego wzrósł on o 2,8% (głównie dzięki nieoczekiwanie wysokiemu wzrostowi PKB
o 6,8% w IV kwartale 2014), po wzrostach o 3,2% w roku 2013 i o 3,0% w roku 2012.
Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca w roku 2014 osiągnął w Izraelu wartość 37 tys. $ w cenach
bieżących. Pomimo to, wzrost PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca był po raz pierwszy od przyjęcia Izraela
w roku 2010 do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) mniejszy niż średnia dla wszystkich
państw członkowskich, gdyż wyniósł zaledwie 0,7% podczas gdy średnia OECD wyniosła 1,3%.
Źródło: Centralny Urząd Statystyczny Izraela
Spowolnienie wzrostu PKB w roku 2014 przypisać należy głównie spadkowi wielkości inwestycji w majątek trwały,
obejmujących – między innymi – inwestycje w nieruchomości, maszyny, spółki start-up, sprzęt, itp. Spadek ten
wyniósł 2,3%, po wzrostach o 1,1% i 3,2% odpowiednio w latach 2013 i 2012, oraz bardzo niewielkiemu
wzrostowi eksportu (o czym dalej).
W roku 2014 w dalszym ciągu znaczący negatywny wpływ na izraelską gospodarkę wywierał trwający od
dziesiątków lat z różnym natężeniem konflikt izraelsko-palestyński, zarówno z powodu sankcji ekonomicznych
nakładanych przez różne kraje, w tym głównie przez Unię Europejską, na przedsiębiorstwa działające na
spornych terenach Judei i Samarii, jak i z powodu operacji wojskowej „Cuk Ejtan” [„Niewzruszona skała”] przeciw
terrorystycznej organizacji Hamas rządzącej w Strefie Gazy, która w ciągu dwóch letnich miesięcy storpedowała
normalne funkcjonowanie sektora rolniczego w południowej części kraju, graniczącej ze Strefą, oraz wymagała
powołania pod broń tysięcy żołnierzy rezerwy, co w pewnym stopniu ugodziło w funkcjonowanie wielu
przedsiębiorstw w całym kraju.
W zakresie konsumpcji rok 2014 charakteryzował się wzrostem konsumpcji publicznej o 4,6%, głównie z powodu
silnego bodźca w postaci wydatków na cele obronne, po wzrostach o 3,5% i 3,3% odpowiednio w latach 2013 i
2012. Konsumpcja prywatna wzrosła w roku 2014 o 3,9%, po wzrostach o 3,3% i 3,1% w latach 2013 i 2012.
Obydwa rodzaje konsumpcji stanowiły główne siły napędowe izraelskiej gospodarki w roku 2014 i to one
pozwoliły na utrzymanie wzrostu PKB.
Inflacja w izraelskiej gospodarce utrzymuje się od kilku lat na niskim poziomie i w latach 2011-2013 oscylowała
wokół środka pasma inflacyjnego ustalonego w planach budżetowych rządu w granicach od 1,0% do 3,0%.
Jednak w roku 2014 splot takich czynników jak spowolnienie gospodarcze i znaczące umocnienie się szekla w
stosunku do najważniejszych walut światowych, doprowadził do spadku inflacji znacznie poniżej dolnego limitu
pasma inflacyjnego i cały rok 2014 zamknął się deflacją na poziomie -0,2%.
Bezrobocie kształtuje się w Izraelu już od wielu lat na stosunkowo niskim poziomie i oscyluje wokół 6 procent, a
w roku 2014 średnioroczny poziom bezrobocia wyniósł 5,9%. Tak niski jego poziom, pomimo spowolnienia
wzrostu gospodarki, przypisuje się prowadzonej od wielu lat już polityce rządu ograniczania wszelkiego rodzaju
rodzaju zasiłków i stymulowania w ten sposób motywacji do podejmowania pracy.
Podstawowe wskaźniki ekonomiczne
za lata 2011-2014
3
Wskaźnik
2014
2013
2012
2011
Inflacja
-0,2%
1,8%
1,6%
2,2%
Bezrobocie
5,9%
6,2%
6,7%
5,6%
Rezerwy walutowe (w mld $)
86,1
81,8
75,9
74,9
Dynamika wzrostu podstawowych wskaźników ekonomicznych
za lata 2011-2014
Wskaźnik
2014
2013
2012
2011
PKB
2,8%
3,2%
3,0%
4,2%
PKB na 1 mieszkańca
0,7%
1,3%
1,1%
2,3%
Konsumpcja prywatna
3,9%
3,3%
3,1%
2,9%
Konsumpcja publiczna
4,6%
3,5%
3,3%
2,7%
Inwestycje w majątek trwały
-2,3%
1,1%
3,2%
14,5%
Eksport towarów i usług
1,8%
1,5%
0,9%
6,5%
Import towarów i usług
1,9%
-0,1%
2,5%
10,7%
Ważnym czynnikiem dla izraelskiej gospodarki w roku 2014 było rozpoczęcie eksploatacji niedawno odkrytych
wielkich podmorskich złóż gazu ziemnego w izraelskiej strefie ekonomicznej na Morzu Śródziemnym. Złoża te
4
pozwalają Izraelowi nie tylko na samowystarczalność w tej dziedzinie na najbliższe kilka dziesiątków lat, ale
także na podjęcie eksportu. Zjawisko to ma znaczący pozytywny wpływ na izraelski bilans płatniczy i poprawia
sytuację geopolityczną Izraela poprzez uniezależnienie od importu z najczęściej nieprzyjaznych krajów arabskich.
Natomiast negatywnym jego skutkiem może okazać się tzw. „choroba holenderska” w wyniku wspomnianego już
umacniania się izraelskiej waluty. Aby temu przeciwdziałać Bank Izraela prowadzi konsekwentną politykę
aktywnego zaangażowania na rynku walutowym poprzez intensywny zakup walut obcych, co doprowadziło do
zwiększenia rezerw walutowych Izraela na koniec roku 2014 do poziomu 86,1 mld $.
Według wstępnych danych wartość eksportu towarów i usług, jednej z głównych sił napędowych izraelskiej
gospodarki, osiągnął w roku 2014 wielkość 90,8 mld $, co oznacza wzrost jego wartości zaledwie o 1,8% w
stosunku do roku poprzedniego, po jeszcze gorszych pod tym względem latach 2013 i 2012, gdy zanotowano
odpowiednio wzrost o 1,5% i o 0,9%. O podobną do wzrostu eksportu wartość, bo o 1,9%, zwiększył się w roku
2014 w stosunku do roku ubiegłego import towarów i usług osiągając wielkość 93,2 mld $. Dewaluacja izraelskiej
waluty, szekla, zwiększyła w pewnym stopniu opłacalność eksportu, gdyż wartość amerykańskiego dolara do
szekla wzrosła w roku 2014 o 12%, ale mimo to spadek wielkości izraelskiego eksportu w takich dziedzinach jak
turystyka, płody rolne i diamenty, wywarł negatywny wpływ na gospodarkę kraju.
W strukturze izraelskiego eksportu około 63% to eksport towarów, a pozostałe 37% to eksport usług (głównie
usługi informatyczne i turystyczne), podczas gdy w imporcie towary stanowią około 78%, a usługi 22%. W roku
2014, podobnie jak w latach ubiegłych, wymiana towarowa Izraela notuje deficyt, a na uzyskanie nadwyżki w
skali całej wymiany handlowej pozwala dodatni bilans w eksporcie i imporcie usług.
Głównymi odbiorcami izraelskich towarów i usług były w roku 2014 już tradycyjnie USA, Hongkong, Wielka
Brytania, Belgia i Chiny.
Źródło: Centralny Urząd Statystyczny Izraela
Natomiast głównymi dostawcami towarów i usług do Izraela w roku 2014 były, podobnie jak w latach ubiegłych,
USA, Chiny, Szwajcaria, Niemcy i Belgia, przy czym warto zauważyć, że tak wysoki udział Belgii w izraelskim
eksporcie i imporcie jest wynikiem obrotów nieszlifowanymi i szlifowanymi diamentami, stanowiącymi ważny
element izraelskiej wymiany handlowej (około 10% jej wartości), gdyż wraz z Indiami i Belgią Izrael stanowi jedno
z trzech światowych centrów obróbki diamentów.
Źródło: Centralny Urząd Statystyczny Izraela
Powyższe dane nie obejmują eksportu i importu uzbrojenia. Izrael zajmuje od wielu lat trwałe miejsce na liście
dziesięciu największych eksporterów sprzętu obronnego pomimo, że dwóch z listy największych światowych
importerów uzbrojenia (Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie) nie kupują izraelskich wyrobów z
powodów politycznych. Izrael nie publikuje jednak oficjalnych danych z tej dziedziny.
Wymiana handlowa między Izraelem a Polską stanowi nadal marginesową wielkość w eksporcie i imporcie
obydwu krajów i łączne obroty nie przekraczają 500 mln $, przy czym począwszy od roku 2010 eksport i import
osiągają zbliżone do siebie wartości (200-250 mln $). Należy jednak zauważyć, że o ile eksport z Izraela do Polski
utrzymuje się w zasadzie na niezmienionym poziomie z lekką tendencją zniżkową, to polski eksport do Izraela
notuje stałą tendencję wzrostową z lekkim załamaniem w roku 2012.
5
* Brak danych dotyczących eksportu do Polski za rok 2007.
Źródło: Centralny Urząd Statystyczny Izraela
Według danych izraelskiego Centralnego Urzędu Statystycznego łączna wartość izraelskiego importu z Polski w
roku 2014 wyniosła 244,6 mls $, a głównymi towarami sprowadzanymi do Izraela z Polski były: maszyny i
urządzenia mechaniczne (27,4 mln $), pojazdy samochodowe i akcesoria (25,5 mln $), napoje bezalkoholowe i
alkoholowe (25,6 mln $), maszyny i urządzenia elektryczne (17,9 mln $) oraz mięso i podroby jadalne (15,7 mln
$). Należy przy tym wziąć pod uwagę, że są to dane według kraju zakupu, a nie według kraju producenta, i
rzeczywiste dostawy polskich produktów do Izraela są większe.
Natomiast łączna wartość izraelskiego eksportu do Polski w roku 2014 wyniosła 246,3 mln $, a głównymi
towarami wysyłanymi do Polski były: produkty chemiczne (97,8 mln $), maszyny i urządzenia elektryczne (52,6
mln $), artykuły z tworzyw sztucznych (23,8 mln $), tekstylia (15,0 mln $), przyrządy optyczne i medyczne (13,5
mln $), metale i wyroby metalowe (12,9 mln $) oraz przetwory spożywcze (9,8 mln $). Ostateczna wartość
eksportu do Polski w roku 2014 może jeszcze ulec niewielkiej korekcie, gdyż ostateczne dane ukażą się w
kwietniu br.
6