"Śladami miejsc pamięci w Niemczech" Miejsce

 "Śladami miejsc pamięci w Niemczech" Miejsce realizacji projektu: Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Polsko‐Niemieckiej Współpracy Młodzieży. „BĄDŹMY RAZEM” – Stowarzyszenie Hospicyjne w Wiśniowej zrealizowało projekt edukacyjny: "Śladami miejsc pamięci w Niemczech". W ramach projektu młodzież odbyła podróż do Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen w Oranienburgu. W dniach 03.08.2013 ‐10.08.2013 w podróży do miejsc pamięci uczestniczyło 50 osób (44 uczniów i 6 nauczycieli). W projekcie wzięły udział dzieci z rodzin pod opieką hospicyjną oraz uczniowie szkół współpracujących ze Stowarzyszeniem: Zespołu Placówek Oświatowych w Wiśniowej, Zespołu Placówek Oświatowych w Lipniku, Publicznego Gimnazjum oraz Szkoły Podstawowej w Trzemeśni. Dzięki dodatkowemu wsparciu finansowemu Banku Spółdzielczego w Dobczycach kilkoro dzieci z rodzin w najtrudniejszej sytuacji życiowej mogło uczestniczyć w projekcie nie ponosząc żadnych kosztów udziału. Realizatorzy projektu : Stanisława Mistarz – autor i koordynator projektu Ewa Dudzik‐Urbaniak ‐ organizator, czuwanie nad prawidłowym przygotowaniem, realizacją i rozliczeniem projektu 1
Jan Chęciński ‐ kierownik wyjazdu, pośrednik językowy, przewodnik, nadzór merytoryczny nad prawidłową realizacją projektu Beata Górka ‐ nauczyciel historii, nadzór merytoryczny nad prawidłową realizacją projektu Marta Talaga – nauczyciel, pośrednik językowy, opiekun Urszula Bartosiewicz – nauczyciel, opiekun Stanisława Pyzio – nauczyciel, opiekun, współpraca w przygotowaniu projektu Rozpoczęcie programu edukacyjnego „W poszukiwaniu ludzkiej twarzy ‐ zrozumienie historii drogą do pojednania polsko‐niemieckiego” nastąpiło w Domu imienia Andrzeja Szczypiorskiego w Oranienburgu, który jest Międzynarodowym Ośrodkiem Spotkań Młodzieży a zarazem schroniskiem młodzieżowym. Pisarz Andrzej Szczypiorski był więźniem obozu koncentracyjnego Sachsenhausen i jest popularnym w Niemczech polskim pisarzem. Nazwanie tego domu jego imieniem podkreśla wagę porozumienia między Niemcami i Polakami, ze względów historycznych. Swoimi książkami Andrzej Szczypiorski szczególnie przyczynił się do porozumienia między Niemcami i Polakami, a także między Niemcami i Żydami. I wreszcie jest on niejako symbolem różnych faz XX wieku. Jako członek Armii Krajowej trafił do Sachsenhausen, po wyzwoleniu szybko stał się w socjalistycznej Polsce członkiem opozycji, w końcu senatorem pierwszego, solidarnościowego rządu. Przeżył więc dwie dyktatury, których tragicznym pokłosiem jest także Sachsenhausen, najpierw nazistowski obóz, potem sowiecki. Jego nazwisko znakomicie odpowiada zamierzeniom edukacyjnym ,,Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen„. W schronisku młodzież wraz z opiekunami przygotowała się do zwiedzania Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen. Rozmawiali z opiekunami o tym, że Polacy i Niemcy nie byli odwiecznymi wrogami. Jako „sąsiedzi od tysiąca lat“ przez długie okresy w historii żyli ze sobą w pokoju. Dopiero nacjonalizm na dłużej zakłócił stosunki polsko‐niemieckie. Smutną kulminacją wyobcowania była dyktatura nazistowska. Po ataku Niemiec na Polskę w 1939 roku i straszliwych zbrodniach popełnionych przez Niemców na narodzie polskim przepaść między naszymi narodami stała się tak głęboka, że powrót do normalności wydawał się prawie niewyobrażalny. Dlatego droga pojednania polsko‐niemieckiego jest trudna i długa. Zrozumienie historii może się znacznie przyczynić do pojednania. Kolejne dni uczestnicy projektu spędzali w byłym obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Za stronę merytoryczną programu w Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen 2
odpowiedzialna była Pani Elisabeth Bürger – pracownik naukowy Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen, która zaproponowała nam program edukacyjny: „W poszukiwaniu ludzkiej twarzy ‐ zrozumienie historii drogą do pojednania polsko‐
niemieckiego” oraz przygotowała materiały edukacyjne do zapoznania się z istotą nazizmu w miejscu jego zbrodni. Celem programu było odkrywanie prawdy historycznej, przekazanie wiedzy o powstaniu obozów, ich ofiarach i oprawcach, polityce okupacyjnej i polityce zagłady III Rzeszy, uświadamianie społecznych i psychologicznych mechanizmów zbrodni, rozwijanie myślenia historycznego i empatii. Uczestnicy projektu z zaangażowaniem pracowali pod kierunkiem przewodników Pani Anny Milarch oraz Pana Arne Pannen, którzy z wielką rozwagą i wyczuciem wprowadzali młodzież w trudne tematy. Poruszali w taktowny sposób bolesne tematy związane z negatywną przeszłością. Podczas pobytu w Sachsenhausen młodzież miała okazję przekonać się naocznie, czym były czasy II wojny światowej, czasy nienawiści, pogardy i zbrodni. Przewodnicy zapoznali uczestników projektu z wydarzeniami z historii Holokaustu, przybliżyli zagadnienia związane z martyrologią ofiar niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady. Wyjaśniali na czym polegał mechanizmy nazistowskiego aparatu terroru, zbrodni popełnionych w czasie II wojny światowej, represji i egzekucji ludności cywilnej. Jednocześnie uświadomili, że Miejsce Pamięci i Muzeum Sachsenhausen stanowi świadectwo działania totalitarnego systemu i jego przywódców w ideologicznej nienawiści do innych. Program inspirował do samodzielnego myślenia, interpretowania przeszłości, wyrażania własnych opinii, formułowania ocen oraz angażowania się w dyskusję nad przeszłością i teraźniejszością. Uczniowie prezentowali efekty pracy w grupach nad wybranymi przez siebie tematami. W dojrzały sposób wykorzystali wiedzę zdobywaną poprzez zapoznawanie się w miejscach historycznych z autentycznymi dokumentami i pomnikami przeszłości. Byli zdyscyplinowani, komunikatywni oraz chętni do wspólnego poznawania tragicznej historii. Muzea takie jak to w Sachsenhausen powinny istnieć ku przestrodze dla przyszłych pokoleń, gdyż edukacja historyczna odbywająca się w autentycznym miejscu historycznym jest najbardziej efektywna ‐ łączy poznawanie historii z autorefleksją emocjonalną. Miejsca 3
zbrodni jako pomniki i nośniki pamięci wywołują określone wyobrażenia i odczucia, które mogą być bodźcem do przeżywania i aktywnego poznawania przeszłości. Pamięć o zagładzie jest przestrogą przed powtórzeniem się zbrodni przeciwko ludzkości. Oprócz poznawania i analizowania prawdy historycznej w byłym obozie koncentracyjnym Sachsenhausen uczestnicy mieli możliwość poznawania miejsc pamięci w Berlinie, Poczdamie, Oranienburgu i Dreźnie oraz odkrywania uroków tych miast. W Dreźnie pełni wrażeń uczniowie i opiekunowie zakończyli swoją podróż edukacyjną‐ niezwykłą lekcję historii. Wszystkie zwiedzane miejsca pamięci, a zwłaszcza Miejsce Pamięci i Muzeum Sachsenhausen oraz prowadzone tam warsztaty, pomogły uczniom poznać okrutne skutki II wojny światowej. Miejsca te pozostaną na pewno w pamięci uczestników projektu i na licznych fotografiach. Młodzież całkiem nieźle radziła sobie językowo. Sytuacje w których mogli się porozumieć w obcym języku dostarczyły im wiele radości i satysfakcji. Miejmy nadzieje, że ich deklaracje o pogłębianiu znajomości języków obcych zostaną zrealizowane i pozwolą w przyszłości ponownie odwiedzić Niemcy, tym razem już bez przewodnika i tłumacza. Schronisko młodzieżowe w Oranienburgu zagwarantowało godne warunki pobytu. Komfortowe pokoje, łazienki, miła obsługa, pyszne jedzenie, boisko sportowe, stół do tenisa i wiele innych atrakcji sprawiło, że młodzież czuła się tam znakomicie. Wieczorne spotkania i rozmowy zaowocują z pewnością niejedną przyjaźnią w przyszłości. Kierowca autokaru pan Marek Lewandowski był nie tylko mistrzem kierownicy, ale również wspaniałym towarzyszem podróży, posiadał ogromną wiedzę na temat zwiedzanych miejsc i bardzo chętnie się nią dzielił przez cały okres pobytu za granicą. Projekt zaliczony został przez wszystkich do bardzo udanych. Można śmiało powiedzieć, że pogłębiona została wiedza historyczna a młodzież uświadomiła sobie przyczyny współczesnej ksenofobii, rasizmu i antysemityzmu. Organizatorzy składają serdeczne podziękowania wszystkim, którzy przyczynili się do realizacji projektu z sukcesem a jej uczestnikom za zaangażowanie i właściwe zachowanie. Tekst: Stanisława Mistarz, Marta Talaga, Ewa Dudzik‐Urbaniak 4