Folder - Olimpiada Chemiczna

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
POLSKIE TOWARZYSTWO CHEMICZNE
KOMITET GŁÓWNY OLIMPIADY CHEMICZNEJ
LX
OLIMPIADA CHEMICZNA
Rok szkolny 2013/2014
Pani (Pan) Dyrektor
Liceum Ogólnokształcącego nr.......
im. ...................................................
.........................................................
1
Jubileusz 60-lecia Olimpiady Chemicznej jest okazją do refleksji,
przemyśleń i podsumowań. Kilka Osób związanych z Olimpiadą
zgodziło się podzielić z nami swoimi wspomnieniami i pokazać jak
wyglądają ich drogi do olimpijskich sukcesów. Bardzo dziękujemy za
nadesłane teksty i zachęcamy do ich lektury zarówno Zawodników jaki i
Nauczycieli, którzy ciągle doskonalą swój warsztat pracy i chcą
korzystać z dobrych wzorców.
Prezydium KG Olimpiady Chemicznej
2
Wspomnienia finalistki LVII Olimpiady Chemicznej
- wtedy uczennicy II LO im. Mieszka I w Szczecinie, a obecnie studentki II roku medycyny.
Moja przygoda z Olimpiadą Chemiczną trwała przez trzy lata liceum, chociaż fascynacja samym
przedmiotem zaczęła się dwa lata wcześniej - jeszcze w gimnazjum. Na początku otrzymałam od
nauczycielki chemii propozycję uczęszczania na zajęcia dodatkowe, które miały poszerzyć wiedzę z tego
przedmiotu. Potem, w trzeciej klasie, dodatkowo przygotowywałam się do chemicznego konkursu
wojewódzkiego pod kierunkiem Pani Wiesławy Dwornik, która poświęciła mi wiele czasu i zaraziła swoją
pasją i chęcią do nauki. Zaowocowało to zdobyciem tytułu laureata tegoż konkursu. W tym samym czasie
Pani Dwornik namówiła mnie na uczestnictwo w warsztatach chemicznych dla gimnazjalistów,
organizowanych w mojej przyszłej szkole – II Liceum Ogólnokształcącym im. Mieszka I w Szczecinie.
Prowadziła je Pani Teresa Kołogrecka-Bajek. Pod jej wspaniałym kierownictwem później, w szkole
średniej, przygotowywałam się do następnego ważnego konkursu, Olimpiady Chemicznej.
Na pewno był to wspaniały czas w moim życiu. Przygotowanie do Olimpiady wymagało ode mnie nie tylko
ciężkiej pracy - zostawania w szkole po lekcjach, często do późnych godzin, pracy z książkami i całą masą
innych materiałów w domu. Była to również przygoda, dzięki której, my – uczestnicy Koła Chemicznego –
wiele wspólnie przeżyliśmy i zawarliśmy przyjaźnie, które trwają do dziś. Niezwykłe wspomnienia to z
pewnością owoce tego czasu. Oprócz przygotowań do Olimpiady, uczestniczyliśmy również w innych
konkursach, które wyszukiwała dla nas Pani Teresa Kołogrecka-Bajek i w których odnieśliśmy wiele
sukcesów. Uczniowie z Koła Chemicznego zajmowali się nie tylko nauką, ponieważ nasza Nauczycielka
zawsze dbała o to, żeby przy każdej okazji pójść do teatru czy na spacer po starówce miasta, które
odwiedzaliśmy, gdy wyjeżdżaliśmy ze Szczecina. Również zostając na kole po lekcjach, zawsze mogliśmy
wszyscy razem porozmawiać, wypić wspólnie herbatę czy kawę. Każdy pomagał innym, ile mógł i potrafił.
Przygotowywanie się do Olimpiady wymagało od nas pewnego rodzaju hartu ducha. Nauczyło organizować
sobie odpowiednio czas. Skłaniało do rozmyślania nad swoimi priorytetami. Było to niezwykłe naukowe
przeżycie, jednak oprócz tego, przyniosło nam wszystkim wiele wspaniałych wspomnień dotyczących nas
samych, jako uczestników. Nic z tego jednak nie zaistniałoby bez pomocy Pani Teresy Kołogreckiej-Bajek,
która nami kierowała i służyła radą, poświęcając niezliczoną ilość czasu na prowadzenie koła. Kiedy my
wychodziliśmy późno wieczorem z sali chemicznej, ona zawsze wychodziła po nas, ostatnia.
Szczecin, kwiecień 2013
Aneta Bielińska
Roczny cykl pracy kół chemicznych
w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu
W Liceum Kochanowskiego w Radomiu od ponad pięćdziesięciu lat pracują dwa koła chemiczne:
- koło wstępne obejmujące uczniów klas pierwszych i ewentualnie drugich, którzy później zdecydowali
się na poszerzenie swoich wiadomości w tej dyscyplinie naukowej;
- koło olimpijskie, do którego przyjmowani są uczniowie po opanowaniu materiału szkoły średniej i
zaliczeniu odpowiednich sprawdzianów.
Ponadto organizowane są zajęcia dodatkowe dla młodzieży przygotowującej się do różnych konkursów
regionalnych oraz dla uczniów, którzy mają problemy z opanowaniem podstawowego materiału szkolnego.
W prezentowanej publikacji zajmiemy się tylko dwoma kołami wymienionymi na początku, ponieważ w
nich gromadzi się młodzież z myślą o starcie w olimpiadzie chemicznej.
Koło wstępne
Rekrutacja uczniów na zajęcia koła wstępnego odbywa się przede wszystkim w klasach I o profilu
biologiczno-chemicznym i matematyczno-fizycznym oraz w klasie trzeciej gimnazjum (Liceum
Kochanowskiego wchodzi w skład zespołu szkół – gimnazjum i liceum). W pierwszej fazie na zajęcia
uczęszcza nawet do 50-ciu osób.
3
W połowie października ustala się listę uczestników koła i wtedy jest ich 30 – 40. Zajęcia prowadzone są w
formie wykładu połączonego z ćwiczeniami, które polegają na rozwiązywaniu zadań przez wyznaczonych
wcześniej uczniów.
Ramowy program zajęć obejmuje następujące tematy:
- budowa atomu, izotopy,
- promieniotwórczość,
- wiązania chemiczne,
- elementy chemii kwantowej,
- stopień i stała dysocjacji, pH roztworu,
- teorie kwasów i zasad,
- reakcje w roztworach wodnych, iloczyn rozpuszczalności, hydroliza, amfoteryczność,
- reakcje utleniania i redukcji,
- ogniwa i elektroliza,
- elementy kinetyki chemicznej, odwracalność reakcji,
- podstawy termodynamiki,
- węglowodory,
- jednofunkcyjne pochodne węglowodorów,
- izomeria konstytucyjna i stereoizomeria,
- związki wielofunkcyjne.
Po każdych zajęciach uczniowie otrzymują pracę domową – zestaw zadań i ćwiczeń dotyczących tematu
zajęć. Przeprowadzane są także sprawdziany weryfikujące stopień opanowania przez uczniów omówionego
materiału – dwa sprawdziany z chemii nieorganicznej i trzy z chemii organicznej.
Wyniki uzyskane ze sprawdzianów są podstawą do ustalenia listy uczniów zakwalifikowanych do koła
olimpijskiego. Lista obejmuje zwykle nie więcej niż 20 osób. Uczniowie ci, od kwietnia praktycznie do
końca roku szkolnego, uczęszczają nadal na zajęcia koła wstępnego (aby dokończyć podstawowy kurs
chemii organicznej) i równocześnie biorą udział w zajęciach koła olimpijskiego w środowe popołudnia.
Przecież w kwietniu rozpoczyna się kolejny cykl olimpijski…
Koło olimpijskie
Rok w kole olimpijskim rozpoczyna się zawsze w tydzień lub dwa po finale ostatniej olimpiady. Z koła
odchodzą maturzyści i równocześnie przyjmowana jest nowa grupa z koła wstępnego ( od 15 do 20 osób).
Liczebność koła olimpijskiego nie przekracza 30 osób. Zajęcia od ponad 50 lat odbywają się zawsze w środę
od godziny 17-tej do 19-ej. Jest to bardzo ważna zasada i rozwiązuje wiele spraw organizacyjnych. Każdy z
uczniów decydujący się na udział w pracy koła musi zaplanować sobie czas w środowe popołudnia. Nie
zachodzi potrzeba powiadamiania uczniów o terminie kolejnego zebrania. W tygodniowym planie pracy
członkowie koła mogą racjonalnie przewidywać czas na przygotowanie materiałów na kolejne zebranie.
Absolwenci, którzy czasem po wielu latach, pojawiają się w Radomiu odwiedzają swoich następców i
opowiadają im o swoich drogach życiowych (szczególnie ci, którzy w życiu dużo osiągnęli).
Obecność na zajęciach jest obowiązkowa. W przypadku ważnych powodów uniemożliwiających
uczestnictwo w zajęciach, uczeń jest zobowiązany do przekazania stosownej informacji prowadzącemu
zajęcia. Jeżeli nieobecności się powtarzają, to uczestnik zostaje skreślony z listy kółkowiczów.
Na okres od kwietnia do wakacji przewidujemy realizację następujących zagadnień:
I. Roztwory;
- podział roztworów ze względu na wielkość cząstek rozpuszczonych i ich zachowanie się w roztworze,
- pH mocnych i słabych kwasów (zasad) oraz ich mieszanin, bufory.
II. Izomeria konstytucyjna i stereoizomeria ( uzupełnienie ).
III. Związki kompleksowe ( otrzymywanie, budowa, nazewnictwo, izomeria ).
IV. Elementy termodynamiki chemicznej:
4
- parametry stanu, funkcje termodynamiczne i ich wzajemne związki,
- obliczanie wartości funkcji na podstawie cykli termodynamicznych,
- wykorzystywanie związku swobodnej entalpii ze stałą równowagi w zadaniach.
Każdy temat zawiera część teoretyczną (6-8 stron) i przykładowe zadania. Do opracowania każdego tematu
wyznaczane są dwie osoby (najczęściej są to ochotnicy z grupy, która ma już za sobą jeden lub dwa starty w
olimpiadzie). Część teoretyczna opracowywana jest na podstawie podręczników akademickich (potrzebne
podręczniki są zawsze dostępne w bibliotece pracowni chemicznej). Zadania dobiera się z odpowiednich
zbiorów (Galus, Śliwa, Atkins i inne) i z olimpiad poprzednich edycji. W zależności od tematu liczba
rozwiązywanych zadań na zajęciach waha się od 3 do 6.
Przygotowane materiały do referowania są sprawdzane przez opiekuna koła i po naniesieniu poprawek są
prezentowane na zajęciach. Na każdy temat przewiduje się dwa-trzy zajęcia, czas liczony jest elastycznie
(temat musi być porządnie zrealizowany). W trakcie realizacji tematu, w miarę potrzeby, prowadzący zajęcia
uzupełnia wypowiedzi referującego. Oprócz tematów realizowanych na zajęciach koła uczestnicy mają prace
własne. Grupa starsza (z ubiegłego roku) w każdym tygodniu przygotowuje 3-5 zadań z poprzednich
olimpiad. Zadania te są sprawdzane przez opiekuna i oddawane z odpowiednimi uwagami. W czerwcu
przeprowadzane są sprawdziany z omówionego materiału oraz z zadań wyznaczonych na prace domowe.
Pierwszy sprawdzian grupa „starsza” pisze z zadań grupy A z ostatnich 10-ciu olimpiad, grupa nowo
przyjęta z zakresu szkoły średniej. Drugi sprawdzian dla grupy starszej obejmuje zadania grupy B, dla grupy
młodszej zadania grupy A ostatnich pięciu olimpiad. W związku z pracą wyznaczoną na miesiące wakacyjne
i wrzesień, tworzone są dwu i trzyosobowe zespoły według własnego doboru, ale w każdym zespole musi
być jedna osoba, która ma za sobą start w olimpiadzie. W ten sposób nowi członkowie Koła mają
zapewnioną możliwość konsultacji. Na tych samych zajęciach sygnalizowane są kolejne tematy do
opracowania:
V. Spektroskopia:
- spektrografia masowa, IR, UV-ViS, HNMR.
VI. Kinetyka chemiczna ( uzupełnienie ).
VII. Elektrochemia: ogniwa, elektroliza (uzupełnienie).
VIII. Przewodnictwo równoważnikowe.
IX. Wybrane działy chemii organicznej:
- reakcje grup funkcyjnych,
- przykładowe syntezy z udziałem fluorowcopochodnych, związków Grignarda, soli diazoniowych,
aminokwasów, peptydów, cukrów,
- skracanie i wydłużanie łańcucha węglowego,
- teoria podstawników w pierścieniu aromatycznym.
X. Dodatkowe tematy wynikające z zadań bieżącej olimpiady.
Na pierwszych zajęciach we wrześniu, zostają imiennie przydzielone wymienione wyżej tematy. Jest to
właściwie formalność, bo tematy te zostały rozdzielone między ochotników jeszcze przed wakacjami.
Bardzo ważne jest sprecyzowanie terminów i kolejność referowania oraz przygotowanie odpowiednich
zestawów zadań do każdego zagadnienia. Do końca września członkowie koła oddają zadania grupy A
bieżącej olimpiady, które są sprawdzane przez prowadzącego zajęcia i po dodatkowym omówieniu
trudniejszych elementów odbywa się sprawdzian. Jego wyniki są podstawą do przygotowania listy
zawodników, którzy wystartują w bieżącej olimpiadzie. Część osób nie wytrzymuje wyznaczonego tempa
pracy i rezygnuje z zajęć. Przed zawodami pierwszego etapu, na zajęciach koła zostają rozwiązane zadania
eliminacyjne grupy B, bieżącej edycji Olimpiady, z odpowiednim uzupełnieniem teoretycznym zagadnień
dotyczących tych zadań.
5
Po zawodach pierwszego etapu przystępujemy do realizacji tematów sygnalizowanych we wrześniu.
Podobnie jak przed pierwszym etapem, również przed zawodami okręgowymi zostają przeprowadzone dwa
sprawdziany z drugich etapów ostatnich 10 olimpiad. Po zawodach drugiego etapu (koniec stycznia) całą
uwagę skupiamy na ćwiczeniu umiejętności rozwiązywania zadań i uzupełnianiu elementów wiedzy
teoretycznej potrzebnych do rozwiązania konkretnego zadania. Ważną wskazówką dla doboru zadań jest
tematyka bieżącej olimpiady.
Przed finałem odbywa się tylko jeden sprawdzian obejmujący zadania finałowe ostatnich kilku olimpiad. Po
finale następuje zakończenie cyklu pracy obejmującego dany rok i po około dwóch tygodniach zaczyna się nowy.
Część laboratoryjna w rocznym cyklu pracy koła
Zajęcia laboratoryjne realizowane są od września do kwietnia następnego roku (do finału), najczęściej w
czwartki od godziny 14.30 do 19-ej.
Pierwszy etap obejmuje następujące zagadnienia z chemii analitycznej :
- reakcje charakterystyczne kationów (według grup analitycznych),
- reakcje charakterystyczne anionów (według grup analitycznych),
- identyfikacja kationów i anionów,
- identyfikacja soli,
- reakcje charakterystyczne dla wybranych grup funkcyjnych w związkach organicznych,
- krzyżówki nieorganiczne (roztwory),
- krzyżówki mieszane organiczno-nieorganiczne, roztwory, substancje czyste,
- krzyżówki organiczne (roztwory, substancje czyste),
- elementy analizy objętościowej – podstawy teoretyczne,
- miareczkowanie alkacymetryczne.
Druga część realizowana jest od stycznia do finału bieżącej olimpiady i obejmuje zagadnienia z analizy
jakościowej organicznej i nieorganicznej oraz analizy ilościowej (głównie objętościowej) przygotowujące
uczniów do samodzielnego rozwiązywania zadań laboratoryjnych w II i III etapie olimpiady.
Realizacja części laboratoryjnej
Na pierwszych zajęciach prowadzący omawia szczegółowe zasady bezpiecznego posługiwania się
podstawowym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami. Uczniowie otrzymują gotowe materiały z podstaw
analizy jakościowej nieorganicznej i organicznej, z których korzystają w czasie ćwiczeń. Mają również
podaną literaturę, w której znajdują się szczegółowe opisy poszczególnych ćwiczeń:
- T. Lipiec, Z. Szmal: Chemia analityczna z elementami chemii instrumentalnej,
- J. Woliński, J. Terpiński: Organiczna analiza jakościowa
- S. Banaszkiewicz, B. Kukułka, M. Manek: Analiza związków organicznych.
Wymieniona literatura znajduje się w bibliotece pracowni chemicznej.
Początkowo uczniowie pracują w dwu i trzyosobowych grupach. Po kilku zajęciach pracują indywidualnie.
Po wykonaniu każdego ćwiczenia piszą sprawozdanie sprawdzane przez prowadzącego zajęcia.
Do poszczególnych ćwiczeń z analizy ilościowej wyznaczeni uczniowie przygotowują część teoretyczną
wraz z zadaniami zaczerpniętymi z poprzednich olimpiad. Dobór ćwiczeń związany jest z tematyką zadań
części laboratoryjnej olimpiady ( często jest niestety ograniczany zasobami szkolnego laboratorium).
Ogromny zakres materiału części laboratoryjnej powoduje konieczność znacznego zwiększenia liczby
godzin zajęć laboratoryjnych przed finałem.
W przedstawionym materiale staraliśmy się omówić metody pracy i zakres realizowanego programu na
zajęciach kół chemicznych, w Liceum Kochanowskiego w Radomiu, według których przygotowywaliśmy
wspólnie młodzież do olimpiady przez ponad dwadzieścia lat.
Radom, kwiecień 2013 r.
Stanisław Banaszkiewicz, Ewa Serafin
6
Olimpiada chemiczna – przygoda nie tylko młodości
Wspomnienia i refleksje trzykrotnego laureata Olimpiady Chemicznej
– obecnie nauczyciela chemii w I Społecznym LO im. Unii Europejskiej w Zamościu
Zbliża się 60 edycja Olimpiady Chemicznej. Dla mnie osobiście to również okrągła rocznica. 40 lat temu
sam uczestniczyłem po raz ostatni w zawodach finałowych XX Olimpiady Chemicznej. Przygotowywanie
się przez cztery lata nauki w liceum do kolejnych edycji olimpiady wypełniało znaczną część mojej szkolnej
aktywności. Wiąże się z tym okresem mojego życia mnóstwo emocji i żywych do dzisiaj wspomnień.
Jak wyglądał w początku lat siedemdziesiątych XX wieku system przygotowania uczniów do
uczestnictwa w Olimpiadzie Chemicznej w mojej szkole?
Od początku swego istnienia Olimpiada Chemiczna wymagała od uczniów wiedzy i umiejętności
wykraczających poza szkolne kanony. Aby w eliminacjach Olimpiady uczeń mógł dotrzeć do zawodów
finałowych musiał posiadać nie tylko odpowiedni zasób wiedzy, ale opanować też pewne umiejętności z
zakresu chemii analitycznej. To wymagało odpowiedniego zaplecza materiałowego, a dysponowały nim
jedynie te licea, w których nauczyciel chemii był fanem eksperymentu chemicznego i zgromadził potrzebny
do takich zajęć sprzęt i odczynniki. Ze względu na dysproporcje w wyposażeniu szkół, w początkach
funkcjonowania Olimpiady, jej uczestnikami nie mogli być uczniowie techników chemicznych. To była
taka, jak okazało się później, nieuzasadniona ostrożność. Samodzielne, czyli pozaszkolne przygotowanie się
do Olimpiady Chemicznej w czasach, gdy byłem uczniem, chociażby z tej technicznej przyczyny było mało
realne. Na zawodach II i III etapu spotykałem w większości uczniów z tych samych szkół, wychowywanych
przez tych samych nauczycieli. W Okręgu lubelskim (obejmował wtedy zasięgiem również województwo
rzeszowskie) najsilniejszą konkurencją dla uczniów profesora Teofila Lawgmina z I LO im. Jana
Zamoyskiego w Zamościu byli uczniowie liceów z Lublina, przede wszystkim profesora Górzyńskiego z II
LO im. Jana Zamoyskiego. Poza tym pamiętam wielu uczniów profesora Rybki z liceum w Dębicy, a także
uczniów z Rzeszowa i z Przemyśla.
Relacje uczeń - nauczyciel
W czasach tzw. demokracji ludowej szkoła była dla ucznia instytucją zupełnie niedemokratyczną. Prawo
szkolne reprezentował i często stanowił nauczyciel. On był the judge, the jury and the janitor. Członkiem
koła chemicznego w moim liceum nie mógł zostać każdy zainteresowany chemią. Selekcji dokonywał
osobiście profesor Lawgmin i w grę nie wchodziły żadne protekcje. W klasie pierwszej wstęp mieli tylko
laureaci i uczestnicy zawodów wojewódzkiego etapu konkursu chemicznego dla szkół podstawowych.
Ponieważ mój rocznik był w liceum ostatnim kształcącym się w klasach nieprofilowanych, za ingerencją
profesora trafiłem wraz z trzema kolegami, też uczestnikami wojewódzkiego konkursu chemicznego, do tej
samej klasy pierwszej. Inni uczniowie liceum musieli przez co najmniej rok nauki udowadniać Profesorowi
swoją wartość i przydatność w Olimpiadzie Chemicznej, aby otrzymać propozycję uczestniczenia w
zajęciach koła chemicznego. Propozycja taka była z tych ,,nie do odrzucenia”, bo w tych czasach w szkole
lepiej było nie urażać uczuć nauczyciela. Ze strony Profesora było to wyróżnienie, a w środowisku
uczniowskim odbierano to jako nobilitację. Nie oznacza to wcale, że członek koła musiał uczestniczyć w
zajęciach przez cały okres nauki. Brak sukcesów w Olimpiadzie po pewnym czasie sprawiał, że rezygnacje
były czymś naturalnym dla obu zainteresowanych stron i Profesor nie żywił wówczas do ucznia urazy.
Laureaci i finaliści olimpiady traktowani byli przez Niego wręcz z ojcowską czułością.
Na olimpijskiej drodze
Każde sobotnie popołudnie (sobota była wówczas dniem nauki szkolnej) do godziny 18 spędzałem na
zajęciach laboratoryjnych szkolnego koła chemicznego pod opieką Mistrza. Zadania przygotowujące do
części teoretycznej Olimpiady to była nasza praca domowa, z której profesor konsekwentnie nas rozliczał.
Jeśli rzetelnie wywiązywaliśmy się z tych obowiązków, to mieliśmy na lekcjach z klasą przywilej zasiadania
w ostatnich ławkach, gdzie pod ręką były szafy z odczynnikami. Mogliśmy w trakcie lekcji sami zadawać
sobie nawzajem zadania z analizy jakościowej i rozwiązywać je. Ponieważ nauczyciel miał czasami w
7
sobotnie popołudnia zajęcia w liceum dla dorosłych, to każdy z młodszych adeptów koła miał swojego
starszego mentora, który odpowiadał przed profesorem za jego bezpieczeństwo i postępy w nauce chemii.
Nigdy w okresie tych czterech lat mojej nauki nie zdarzył w pracowni chemicznej jakiś poważny wypadek.
Gdy jako nauczyciel porównuję współczesną szkołę ze swoją dawną, to stwierdzam, że oczekiwano od nas
większej samodzielności i odpowiedzialności. To znamienne, ale nie przypominam sobie z okresu czterech
lat spędzonych w liceum żadnego uczestnika koła chemicznego, którego fascynowała by pirotechnika. Jeżeli
tylko ta strona chemii była przyczyną zainteresowania przedmiotem, a uczeń nie miał szerszej wiedzy, którą
zaimponowałby nauczycielowi, nie miał wstępu na zajęcia koła. To nie my wybieraliśmy szkolną karierę
chemiczną, ale nas wybierano.
Na zawody I i II stopnia Olimpiady do Lublina jeździliśmy w grupie, ale bez dorosłego opiekuna.
Przewodnikami byli starsi koledzy, a opiekę, i gdy była taka potrzeba wsparcie, zapewniał nam na miejscu
Komitet Okręgowy w osobie doktora Lucjana Nędzyńskiego. Do Warszawy po raz pierwszy w życiu
jechałem na Olimpiadę Chemiczną, w towarzystwie starszego o 2 lata kolegi, Zbyszka Brzózki (aktualnie
dziekan Wydziału Chemicznego PW). Później jeździłem sam już sam. Czułem się przez to dorosły,
samodzielny, dumny i uprzywilejowany. Nigdy opuszczony, ani bezradny. Nie miałem też żadnych złych
przygód. To były bezpieczne czasy i wspominam je z nostalgią. Pamiętam z tego okresu imiona i nazwiska
ludzi z Komitetu Okręgowego i Głównego Olimpiady Chemicznej, dziekanów wydziałów chemii z UMCS i
Politechniki Warszawskiej. Jako młodzi ludzie, często z małych miejscowości, spotykaliśmy się z ich
ogromną życzliwością, a to, że byliśmy obiektem zainteresowania kadry profesorskiej najlepszych uczelni w
kraju było przyjemnym uczuciem. Nobilitowało nas i motywowało do pracy. Atmosfera spotkań na
zawodach, tak jak obecnie, była przesycona emocjami. Co może być przedmiotem zadań? Czy zrobiłem, a
co należało zrobić, aby wynik był lepszy niż w ubiegłym roku? Jeśli wypadnie się gorzej niż poprzednio, to
mistrz będzie zawiedziony. Był także spory stres, z którym wchodziłem na salę podczas zawodów. Jeszcze
przez wiele lat dorosłego życia dręczył mnie sen, że rozwiązuję zadania na Olimpiadzie Chemicznej, a
jestem świadomy, że nie mam prawa być na sali, bo nie jestem już licealistą. Szkolne emocjonalne
zaangażowanie w Olimpiadę sprawiło, że w Krakowie podczas studiów chemicznych (bo jakich by
innych?), przychodziłem po zawodach I i II etapu do sali, zobaczyć jakie były zadania. Od tamtych czasów
śledziłem przebieg i rozwój Olimpiady Chemicznej nieprzerwanie, dzięki informacjom dostępnym w Chemii
w Szkole. Cieszyły mnie sukcesy polskich uczniów w Międzynarodowych Olimpiadach Chemicznych i smucił
brak zamościan na listach laureatów. To było już po odejściu z pracy profesora Lawgmina.
Chemia w Szkole ma dla Olimpiady ogromne zasługi jako jej popularyzator i nieocenione źródło informacji
dla nauczycieli aspirujących do wychowywania olimpijczyków. W czasach przedinternetowych była
jedynym medialnym patronem Olimpiady Chemicznej. Kiedyś pismo to było dostępne w każdej szkole i w
dużym stopniu jemu zawdzięczam swój rozwój zawodowy jako nauczyciela chemii.
Przygody z Olimpiadą Chemiczną ciąg dalszy
Pracą nad wychowaniem olimpijczyków mogłem zająć się dopiero u schyłku swej kariery nauczycielskiej,
gdy otrzymałem możliwość nauczania chemii w szkole średniej i mogłem nawiązywać kontakty z
licealistami z różnych szkół. Gdy porównuję współczesne wymagania, stawiane uczniom na Olimpiadzie, z
tymi z mojego okresu szkolnego, to postęp jest niesamowity. Jest to ciągły rozwój, bo zadania sprzed pięciu
lat również ustępują pod względem stopnia trudności tym z lat ostatnich. Różnice w stopniu zaawansowania
zadań można porównać do rodzaju narzędzi stosowanych przez uczniów do obliczeń. Suwak logarytmiczny
(chyba tylko moi rówieśnicy wiedzą co to takiego) i kalkulator z funkcjami i programami. Suwak taki
otrzymałem dopiero w klasie drugiej liceum jako nagrodę dla laureata, bo wcześniej liczyłem za pomocą
tablic logarytmicznych. Jedynym porównaniem ze współczesną Olimpiadą, które dla mojego pokolenia
wypada korzystniej jest wiedza z matematyki. U moich uczniów jest obecnie skromniejsza od tej, którą ja
wówczas dysponowałem, zaś potrzeby w tym zakresie są znacznie większe. Jest to w pracy z
olimpijczykami jeden z problemów do pokonania. Problemów takich jest całkiem sporo, a rozpoznanie ich
8
na drodze samodzielnego odkrywania zajmuje trochę czasu. W moim przypadku to kilka lat pracy bez
rezultatów w postaci sukcesu w Olimpiadzie. Wzorce pracy z uczniem zdolnym, które znałem z własnych
uczniowskich doświadczeń sprzed lat kilkudziesięciu, były w większości nie do zastosowania, bo relacje
uczeń – nauczyciel są zupełnie inne. Te metody, które sam wypracowałem przygotowując uczniów szkoły
podstawowej, a później gimnazjum, do konkursów chemicznych, okazały się nieskuteczne, wobec
nieporównywalnego zakresu wiedzy do przyswojenia i stopnia trudności zadań. Podpatrywanie metod pracy
w tej dziedzinie u innych nauczycieli chemii byłoby pożyteczne, ale w Zamościu i w najbliższym rejonie nie
ma ,,konkurencji”, wiec byłem zdany na własne poszukiwania. Chemia na poziomie wymagań Olimpiady
jest nauką o wiele ciekawszą, niż ta, którą uczeń poznaje na obowiązkowych zajęciach z przedmiotu. To
może go zafascynować i przyciągnąć, ale zatrzymanie go trzy lata na zajęciach koła chemicznego jest
trudne. Niektórzy adepci rezygnują, bo uznają, że albo nie są w stanie podołać wymaganiom, albo ze
względu na własne plany nie mogą poświęcić wystarczająco dużo czasu na zgłębianie chemii. Trzyletni cykl
nauki w liceum sprawia, że rzadko udaje mi się przekonać uczniów klas matematyczno - fizycznych do
przygody z Olimpiadą Chemiczną. Mają już ustalone cele i plany życiowe związane z dalszą edukacją, a
moje argumenty, że takie ,,inne” uczenie się chemii będzie przydatne w ich dalszej, niechemicznej karierze
nie przekonuje ich. Myślą, jak większość współczesnej młodzieży, bardzo pragmatycznie, nie zawsze jednak
prorozwojowo. Szkoda, bo w klasach o tym profilu można znaleźć osoby o szczególnym potencjale. Bazę
członków mojego koła chemicznego stanowią uczniowie ,,biolchemu”. Dla nich przygotowanie i udział w
Olimpiadzie to możliwość lepszego poznania chemii, oraz szansa na pewniejszą drogę na studia, zazwyczaj
medyczne, niż na podstawie wyniku egzaminu maturalnego. To, że senaty wielu wyższych uczelni
rozszerzyły zakres uprawnień dla finalistów olimpiad przedmiotowych okazało się pożyteczne dla
Olimpiady i dla samych uczelni. Łatwiej o nabór kandydatów na kółko chemiczne w szkole, a uczelnie
pozyskują studentów z szerszą wiedzą i z umiejętnościami samokształcenia.
Olimpiada Chemiczna w zreformowanej szkole
Liceum staje się obecnie szkołą ogólnokształcącą jedynie z nazwy. Tegoroczna klasa pierwsza liceum
realizuje program nauczania chemii, który można zatytułować ,,Ciekawostki z chemii życia codziennego”.
Przerywa to ciągłość nauczania i ogranicza możliwości solidnego przygotowania się tym, którzy w klasie
drugiej wybiorą chemię jako jeden z przedmiotów egzaminu maturalnego. To rok stracony dla rozwoju
ucznia i nie zrekompensuje tego zwiększona liczba godzin przedmiotu w klasie drugiej i trzeciej.
Efektywność kształcenia spadnie i przypuszczam, że dramatycznie.
Pracę nad przygotowaniem ucznia do olimpiady trzeba rozpoczynać na początku liceum, a jeśli się uda, to
nawet wcześniej. Ze względu na wspomniane zmiany systemowe w nauczaniu chemii w liceum trzeba
obecnie pozyskiwać kandydatów już na poziomie końcowych klas gimnazjum. Trzyletni cykl nauki w
liceum, słaba podbudowa z matematyki i fizyki po gimnazjum sprawiają, że składanie oferty uczestnictwa w
zajęciach koła ma sens w przypadku tych gimnazjalistów, których wiedza w stosunku do wymagań
podstawy programowej została poszerzona, a umiejętności zweryfikowane poprzez udział w finałach
kuratoryjnych konkursów przedmiotowych. Ci uczniowie mogą liczyć na sukcesy w Olimpiadzie, o ile
poświęcą na przygotowanie się odpowiednia ilość godzin własnej pracy. Takich gimnazjalistów mogę
odszukać na podstawie publikowanych przez kuratorium list finalistów konkursów przedmiotowych i
zaproponować im współpracę. Niektórzy licealiści sami mnie odnajdują, zazwyczaj poprzez swoich
nauczycieli chemii. Koło, które prowadzę w I Społecznym LO w Zamościu przyjmuje uczniów ze szkól
całego regionu. Niektórzy z nich przyjeżdżają o ósmej rano na sobotnie zajęcia z miejscowości oddalonych
nawet o 50 kilometrów. Z przykrością słyszę czasami, że niestety, ale w soboty nie kursuje komunikacja,
którą docierają do szkoły w Zamościu i nie mogą dojeżdżać w tym dniu na zajęcia.
Sukcesy i wyzwania
Niesłychanie ważnym momentem w początkach pracy koła olimpijskiego, wręcz przełomem, są pierwsze
sukcesy uczniów. Jeżeli kolegom się udało, to znaczy, że szkoła potrafi przygotować do Olimpiady. Zatem
9
może i ja potrafię? To daje uczniom wiarę w możliwość własnego sukcesu, motywuje do wysiłku i
przyciąga kolejnych kandydatów. Od tego momentu koło olimpijskie zaczyna się kręcić. Co roku dochodzą
nowi uczniowie.
Praca z utalentowanymi i chętnymi do nauki uczniami to przyjemniejsza część nauczycielskiego zawodu,
ale wymagająca dobrego przygotowania merytorycznego i ciągłego aktualizowania wiedzy. Przygotowanie
ucznia w tak krótkim czasie do wymagań stawianych w zadaniach finałowych Olimpiady jest sporym
wyzwaniem. Dla niego i dla nauczyciela. Trzeba być dla ucznia nie tylko mentorem, ale też czymś w
rodzaju trenera. W końcu olimpiada przedmiotowa to rodzaj zawodów, gdzie oprócz sprawności
intelektualnej i przygotowania merytorycznego liczy się też strategia. Optymalny dobór kolejności
rozwiązywania zadań, pozwala uczniowi uniknąć niepotrzebnego zdenerwowania na początku zawodów i
ma niebagatelny wpływ na ostateczną punktację. Odpowiednia organizacja i techniki stosowane podczas
obliczeń, pozwalają unikać przypadkowych błędów i zyskiwać cenne minuty. Takie umiejętności z zakresu
ergonomii pracy przydadzą im się w życiu nawet wówczas, jeżeli ich dalsza kariera nie będzie związana z
chemią. Aby ćwiczyli sprawność rachunkową i planowanie metod rozwiązań w warunkach stresu,
nakłaniam ich do uczestniczenia w różnych uczelnianych konkursach chemicznych. Przekonują się sami, że
przy dotychczasowym sposobie notacji i prowadzenia obliczeń trudno jest im zmieścić się w limicie czasu
przeznaczonego na rozwiązanie zadań. Łatwiej im zaadaptować wtedy podsuwane udogodnienia i odejść od
dotychczasowych utrwalonych nawyków.
Inny poziom trudności problemów i reżim czasowy w przygotowaniu do Olimpiady wymagają innego
sposobu nauczania chemii niż na lekcjach. To sprawia, że na pierwszych zajęciach koła uczniowie mogą
czuć się przestraszeni, niepewni siebie, a niektórzy też skutecznie zniechęceni. Dla części z nich są one
zarazem ostatnimi. Nie stosuję na zajęciach koła podziału na grupy o różnych stopniach zaawansowania, bo
nie mam możliwości prowadzenia w jednym dniu dwóch odrębnych czterogodzinnych zajęć. Od początku
kwietnia do końca czerwca zajęcia przystosowane są do potrzeb nowych członków koła. Starsi w tym czasie
otrzymują zadania do samodzielnego rozwiązania, z możliwością konsultowania się w trakcie pracy. Od
września zaczyna się praca wspólna całego zespołu nad tematyką zadań etapu przygotowawczego. Na
początku nowi nie rozumieją za wiele, ale stan ten stopniowo ulega poprawie. Głównie poprzez ich pracę
własną. Trudniejsze koncepcyjnie zagadnienia chemii ogólnej i fizycznej staram się przybliżyć uczniom
poprzez wykłady. Samodzielne nauczenie się tych zagadnień byłoby dla nich trudne, a na pewno bardziej
czasochłonne. W czasie wykładu muszą nie tylko kontrolować jego treść, ale i stosować poznawaną wiedzę.
Pierwsze prostsze zadania, które rozwiązują w trakcie, służą jej utrwalaniu. Czasem zadanie jest trudniejsze
i wykorzystuję je jako sposób wprowadzenia problemu. Dzięki internetowi i niezłej znajomości angielskiego
wśród uczniów można wykorzystywać zasoby zadań z różnych narodowych i międzynarodowych olimpiad
chemicznych. Można wśród nich znaleźć naprawdę wartościowy materiał do ćwiczeń. Co do przygotowania
praktycznego do części laboratoryjnej Olimpiady, to z powodu warunków technicznych sprowadzone jest do
niezbędnego minimum. Pomysły zadań laboratoryjnych pana doktora Kusia uważam za perełki światowego
formatu. Stopień trudności koncepcyjnej tych zadań jest taki, że sprawność laboranta jest w ich
rozwiązywaniu drugorzędna.
60 lat Olimpiady Chemicznej to okazja do bilansu i podsumowań, ale tę część zostawię dla jej
organizatorów, ludzi naprawdę wspaniałej idei, która narodziła się w dużym stopniu w naszym kraju. Idea tę
przejmowały kolejne państwa i w tej chwili w międzynarodowych olimpiadach chemicznych uczestniczą
uczniowie z ponad 70 krajów. W Polsce Olimpiada Chemiczna była od początku istnienia kuźnią
przyszłych kadr największych wydziałów chemicznych polskich uczelni. Inspirowała nauczycieli do
dodatkowej pracy z wybijającymi się uczniami i podnoszenia swojej wiedzy i umiejętności dydaktyczno –
pedagogicznych. Uczniom, zafascynowanym chemią, stwarzała warunki zaprezentowania swoich osiągnięć
i wytyczała kierunki pracy. Jest w tej chwili w naszym szkolnictwie racją istnienia enklaw, w których można
utrzymywać wysoki poziom kształcenia chemicznego, a zasadzie to nawet przyrodniczego. Gdyby zniknęła
z naszego systemu edukacji, to pozalekcyjna praca nauczycieli z najzdolniejszymi uczniami straciłaby sens,
10
a uczniowie nie mieli by żadnej motywacji, a zapewne także możliwości zdobywania wiedzy na tak
wysokim poziomie.
Jako uczeń, a później nauczyciel przygotowujący uczniów byłem zawsze w pełni przekonany do
bezwzględnej uczciwości ludzi, którzy opracowywali zadania, organizowali zawody i oceniali prace
uczestników. Nigdy mnie nie zawiedli. Za ich bezinteresowny trud i fachowość należy im się
podziękowanie i wdzięczność. Także za czas, który zawsze znajdowaliście, aby porozmawiać z
nauczycielami olimpijczyków o wspólnych problemach.
Dziękuję Wam wszystkim !
Niektórzy z moich olimpijczyków kończąc liceum żartowali, że może ,,obleją” jakiś przedmiot w szkole,
albo przeniosą się do technikum, gdzie nauka trwa pięć lat, aby jeszcze raz pojechać na olimpiadę. Gdy ja
będę musiał odejść z tej pracy nie wiem, co sobie powiem na pocieszenie, ale będzie to rozstanie z najlepszą
częścią mojego zawodowego życia.
Zamość, kwiecień 2013
Włodzimierz Kuśmierczuk
Olimpiada Chemiczna w Okręgu Poznańskim
Skład osobowy i główne kierunki działań Komitetu Okręgowego Olimpiady Chemicznej w Poznaniu, nie
uległy zmianie przez ostatnie 10 lat, to jest od czasu, w którym obchodziliśmy 50-lecie Olimpiady i gdzie w
książce wydanej przez Komitet Główny opisana została praca naszego Okręgu w pierwszym półwieczu
jego działań. W skład obecnego Komitetu Okręgowego wchodzą:
przewodniczący
prof. dr hab. Lechosław Łomozik
v-ce przewodniczący
prof. dr hab. Wiesław Wasiak
sekretarz
Krystyna Jankowska-Wasiak
Zespół ten kontynuuje prace poprzedników. Pierwszym przewodniczącym Komitetu Okręgowego w
Poznaniu był doc. dr Tadeusz Kosiński, drugim z kolei prof. dr hab. Aleksander Kubiak, obaj z Akademii
Rolniczej, ponieważ początkowo ta poznańska szkoła wyższa był organizatorem prac związanych z
przygotowaniem zawodów. Od roku 1964 organizacja I i II etapu spoczywa głównie w rękach osób
związanych z Wydziałem Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Kolejnymi przewodniczącymi
Komitetu Okręgowego byli: doc. dr hab. Michał Kiełczowski z UAM i prof. dr hab. Maria Szmytówna z
Akademii Medycznej, a po niej przez blisko 30 lat prof. dr hab. Lechosław Łomozik, działający do dnia
dzisiejszego.
Podobnie jak w przypadku zespołu organizującego Olimpiadę, zmianie nie uległo terytorium naszego
Okręgu, które obejmuje Wielkopolskę i południową część Województwa Lubuskiego.
Etap pierwszy Olimpiady odbywa się na Wydziale Chemii UAM oraz w I Liceum Ogólnokształcącym w
Zielonej Górze, zaś etap drugi na terenie UAM. W zawodach pierwszego etapu startuje około 60-70
uczniów, a do finału kwalifikuje się zwykle około 5 -7 osób. W zmaganiach olimpijskich ostatnich
dziesięciu lat wzięło udział 56 szkół Okręgu Poznańskiego. Wśród nich liczbą uczestników wyróżniły się: I
LO w Zielonej Górze, II LO z Poznania i Społeczne LO z Żar. Zwyciężczynią 58 Olimpiady Chemicznej
została uczennica Karolina Trocka z Liceum w Żarach przygotowana przez mgr Beatę Bulską i mgr Michała
Tomzę. W gronie coraz szerszej grupy nauczycieli pracujących z uczniami, szczególną aktywnością
wykazuje się mgr Edmund Kremer z I LO w Zielonej Górze. Nie tylko wychował największą w Okręgu
liczbę laureatów, ale organizuje również miejsce zawodów I etapu w swoim mieście i opiekuje się uczniami
podczas zawodów finałowych Olimpiady.
Każdego roku po zakończeniu Olimpiady, najlepsi uczniowie II etapu otrzymują nagrody książkowe
fundowane przez Wydział Chemii UAM i Odział Poznański PTCh oraz dyplomy, przygotowane również dla
ich opiekunów.
Na Wydziale Chemii UAM organizujemy corocznie zajęcia laboratoryjne z uczniami, którzy wyróżnili się w
pierwszym, a następnie drugim etapie, dla zapoznania uczestników z pracami eksperymentalnymi.
11
Ćwiczenia te spotykają się z wielkim zainteresowaniem uczniów i ich wychowawców. W trosce o
poprawienie pozycji Okręgu Poznańskiego w potyczkach chemicznych z uczniami innych okręgów, z
inicjatywy Przewodniczącego Okręgu Poznańskiego zorganizowany został i działa od 1994 roku Konkurs
Chemiczny, który traktowany jest jako rodzaj przedbiegów olimpijskich. Zawody te cieszą się również
wielkim zainteresowaniem i jak dotąd wzięło w nich udział kilka tysięcy uczniów, głównie z zachodniej
części Polski.
Poznań, maj 2013
Lechosław Łomozik
Postawiłem na warsztat pracy i dobrą kadrę
- rozmowa z nauczycielem chemii w I Liceum Ogólnokształcącym w Zielonej Górze
Moja wizyta u Pana, na zapleczu gabinetu chemicznego, nie jest przypadkowa. Jest pan nauczycielem
Kornela Ocytko, więc już chyba wszystko jasne.
Tak, to wyjątkowy uczeń, mądry, zdolny, skromny, nie sprawiający żadnych problemów wychowawczych,
bardzo odpowiedzialny, na którym zawsze można polegać, to mój asystent chemiczny. Jestem bardzo
dumny z jego sukcesu, z tego, że znalazł się w czwórce młodych Polaków, którzy niebawem będą
reprezentowali nasz kraj na Olimpiadzie Chemicznej w Japonii. Szkoła ma wielu olimpijczyków, finalistów,
laureatów olimpiad, ale sukces Kornela, to z chemii najwyższa pozycja w dziejach szkoły.
Powiedział Pan „asystent", jak to rozumieć?
W swojej pracy pedagogicznej staram się traktować uczniów partnersko, daję im możliwość działania,
podejmowania decyzji, dokonywania wyborów. Stąd też mam swoich asystentów i myślę, że to obopólna
korzyść. Pomagają w obsłudze specjalistycznego sprzętu chemicznego oraz w prowadzeniu zajęć. To Kornel
uporządkował całą gospodarkę odczynnikami w komputerze w bazie danych. To z moimi asystentami
zwoziliśmy do szkoły sprzęt, pomoce naukowe z różnych laboratoriów, np.: z likwidowanej Polskiej Wełny,
czy reorganizowanych szkół podstawowych. Kornel Ocytko jest specyficznym uczniem, pracuje w sposób
szalenie zaplanowany, systematycznie.
Po raz pierwszy zetknąłem się z nim podczas konkursu chemicznego dla gimnazjów, którego on był
laureatem, a ja jurorem. Potem już w liceum, gdzie nie trudno było zauważyć, że jego pasją jest chemia.
A, że moją pasją jest indywidualna praca z uczniem zdolnym, więc nie mogliśmy na siebie nie trafić.
Pytałam Kornela, czy jego ogromna wiedza chemiczna, znacznie wykraczająca poza program szkolny,
nie drażni innych uczniów, czy nie miał z tego powodu przykrości. Powiedział, że nie, a jak Pan to widzi?
Też uważam, że nie i to, w dużej mierze jego zasługa. Kornel lubi współpracować, on szanuje ludzi, swoich
rywali też. Z olimpijczykiem z Poznania, swoim konkurentem, zaprzyjaźnił się. Na terenie szkoły chętnie
pomaga innym. Młodzież Go ceni, dla wielu jest wzorem. Jako asystent chemiczny, wraz z kolegą, prowadzi
kółko chemiczne, o czym na pewno mówił. Co ważne, nie muszę się martwić, że moi uczniowie wymyślą
coś niebezpiecznego, bo jak wiadomo z doświadczeniami chemicznymi żartów nie ma. Wszystko jest pod
kontrolą, przemyślane, uzgodnione, uczniowie mają świadomość zagrożeń, więc są ostrożni.
Kornel powiedział mi, że szkoła stworzyła mu bardzo dobre warunki do nauki swojego ulubionego
przedmiotu, wymieniając Pana na miejscu pierwszym.
Cieszę się, że to docenia. Ja w swojej pracy postawiłem na warsztat i dobrą kadrę, a że dyrekcja szkoły
myśli podobnie, mamy dzisiaj bardzo dobrze wyposażone gabinety chemiczne z dygestorium, czyli szafą do
przeprowadzania programowych doświadczeń chemicznych. Dzięki tej szafie, nawet tych mniej
bezpiecznych. Tutaj chcę zaznaczyć, że kupiliśmy ją z pieniędzy, które szkoła otrzymała za sukcesy Kornela
Ocytko. Mamy bardzo dobrych nauczycieli chemii, więc i zainteresowanie uczniów tym przedmiotem z
roku na rok jest coraz większe. Powiem więcej, nie ma chemii bez matematyki i fizyki. Dlatego
nauczyciele tych przedmiotów, często się tutaj, gdzie teraz z panią rozmawiam, zbierają i dyskutują,
wymieniają się doświadczeniami. Szczególnie cenię sobie współpracę z mgr Krzysztofem Szponerem,
nauczycielem fizyki, moim dawnym uczniem i olimpijczykiem z chemii i fizyki.
12
Przeglądam tabelę z osiągnięciami Pana uczniów i widzę, że w każdym roku ma Pan finalistów,
laureatów Olimpiady Chemicznej. Jak zainteresować uczniów, niełatwym przecież przedmiotem?
Już podczas otwartych drzwi naszej szkoły pokazujemy uczniom ciekawe, atrakcyjne doświadczenia.
I znowu duży w tym udział moich chemicznych asystentów, m.in. Kornela, który nigdy pomocy nie
odmówił. Jak Pani widzi, mamy w gabinecie dużo ciekawej literatury chemicznej, że nie wspomnę o mojej
domowej, o którą zadbała moja żona, też chemiczka z wykształcenia. Ciekawie przemyślane zajęcia, nie
tylko teoria, to procentuje.
No tak, Pan i Pana małżonka jesteście absolwentami tego właśnie liceum. Wróciliście Państwo po
studiach na „stare śmieci" ?
Tak i jesteśmy dumni, że tutaj chodziliśmy do jednej klasy, tutaj zdawaliśmy maturę, pracowaliśmy, pracujemy.
Żona jest już na emeryturze, ale ciągle żyje moją pracą, pomaga mi, więc kontaktu ze szkołą nie zerwała.
Nigdy nie zapomnę uczennicy, która pożyczając chemiczną książkę, zobaczyła tam dedykację dla mnie,
uczestnika Olimpiady Chemicznej z roku 1965 i mówi: „Ale pan stary, to pan też brał udział w
Olimpiadzie?" Obróciłem to w żart, ale postanowiłem sobie, że zrobię wszystko, żeby pomóc uczniom,
którzy zechcą pójść w moje ślady. Ja też miałem wielkie szczęście do nauczycielki chemii, pani mgr
Genowefy Niedobylskiej, która wykształciła wielu dobrych chemików.
Dużo czasu zajmuje Panu indywidualna praca z uczniem zdolnym, czy to nie odbija się na pracy z
pozostałymi uczniami?
To w żaden sposób nie może się odbywać kosztem innych, bo program zrealizować muszę i wyegzekwować
wiedzę od każdego ucznia też. Praca z uczniem zdolnym, przygotowującym się do Olimpiady Chemicznej,
to zupełnie inna praca niż ta codzienna na lekcjach. Tutaj nie sposób policzyć godzin. Bo to ciągłe
dokształcanie, czytanie, śledzenie nowości, wyjazdy i współpraca z ośrodkami akademickimi w kraju, jak
np.: Uniwersytetem im. A. Mickiewicza w Poznaniu, czy Uniwersytetem Warszawskim albo Uniwersytetem
Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Pani dyrektor nie chciała mówić o wynagradzaniu dodatkowej pracy nauczycieli, a Pan?
Wynagrodzenie za tę dodatkową pracę jest sprawą drugoplanową. Najważniejsza jest dla mnie satysfakcja,
że moja pomoc tym młodym, zdolnym uczniom jest jeszcze potrzebna. Oczywiście, że tak jak każdego z
nas, cieszy mnie, gdy przełożeni doceniają moje wysiłki, bo to motywuje do dalszej pracy. Również
współpraca z nauczycielami akademickimi, wymienionych przeze mnie uczelni i wymiana doświadczeń
podczas wyjazdów na konkursy i olimpiady jest bardzo inspirująca.
Przeglądam Pańską teczkę z dokumentacją pracy i widzę, że są tu dyplomy uznania, nagrody
dyrektora, kuratora. To może nie jest tak źle z tym wynagradzaniem?
Owszem zdarzają się nagrody, o których Pani wspomniała, raz na kilka lat. W naszym liceum mamy bardzo
dużo zdolnych, ambitnych uczniów, którzy zostają laureatami wielu olimpiad, więc i nauczycieli, którym te
nagrody się należą jest zawsze wielu, a pieniędzy mało i ma Pani odpowiedź na swoje pytanie.
Proszę na zakończenie naszej rozmowy powiedzieć z czego najbardziej jest Pan zadowolony bo wie, że
mu się to w jego pracy udało? Poza oczywiście ogromnym sukcesem ucznia, Kornela Ocytko.
Bardzo lubię swoją pracę i cieszę się, że mamy w szkole taką zdolną, mądrą i dobrą młodzież.
Wspominałem już, że swoich uczniów staram się nie traktować „ z góry" tylko partnersko, bo wiem, że to
się pozytywnie przekłada później na nich. Zaprzyjaźniają się ze sobą, współpracują, pomagają sobie
wzajemnie, czują się za siebie wzajemnie odpowiedzialni. Nawet po zdanej maturze, w Poznaniu,
Wrocławiu, Warszawie, czy innym mieście nasi absolwenci, moi uczniowie trzymają się razem. I co też jest
ważne, nie zapominają o swoim liceum, o nauczycielach. Szczególnie we wrześniu, gdy jeszcze nie ma
zajęć na studiach, odwiedzają nas nasi absolwenci.
Dziękuję za rozmowę i życzę dalszych sukcesów w pracy zawodowej, bo widzę, że ta praca to Pana pasja.
Bogumiła Hyla Dąbek
dla portalu Moje Miasto to Zielona Góra
13
Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
ul. Żwirki i Wigury 101
02-089 Warszawa
tel : 22 8220211, tel / fax : 22 8242331
http://www.olchem.edu.pl/
Prezydium Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej
Imię i Nazwisko
Tel. wew. e-mail
Prof. dr hab. Jerzy Szydłowski 415 [email protected]
Prof. dr hab. Marek Orlik
245 [email protected]
Dr Małgorzata Jelińska –
464 [email protected]
Kazimierczuk
4 Kierownik organizacyjny: Mgr Wanda Szelągowska 228242331 [email protected]
Funkcja
1 Przewodniczący
2 V-ce Przewodniczący
3 Sekretarz Naukowy:
5 Referent:
Mgr Katarzyna Kobierska
[email protected]
Pozostali członkowie Komitetu Głównego
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Dr Stanisław Banaszkiewicz
Dr inż. Monika Bosacka
Mgr Mateusz Penkala
Dr Krystyna Chmieleńska
Dr inż. Barbara Gawdzik
Dr Władysław Goworek
Dr hab. Ryszard M. Janiuk
Mgr Zuzanna Kaczmarska
Dr Ewa Odrowąż
Mgr Teresa Kołogrecka-Bajek
Dr Stanisław Kuś
Mgr Joanna Lenkiewicz
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Prof. dr hab. Lechosław Łomozik
Prof. dr hab. Krzysztof Maksymiuk
Mgr M. Paulina Matuszewska
Dr Elżbieta Migdal
Prof. dr hab. Aleksandra Misicka-Kęsik
Dr Maria Pietruszewska
Dr Waldemar Nowicki
Dr Karolina Pułka
Dr Janusz Pusz
Dr hab. Janusz Stępiński
Dr Paweł Urbaniak
Dr Anna Basa
Komitety Okręgowe Olimpiady Chemicznej
1. OKRĘG BIAŁOSTOCKI
Obejmuje woj. Podlaskie i część woj. Warmińsko-Mazurskiego (pow.: EŁK, GIŻYCKO, OLECKO, PISZ)
Przewodniczący:
Dr hab. Barbara STARCZEWSKA, prof. UwB
[email protected]
85 7457830
Sekretarz:
Dr Anna BASA
Uniwersytet w Białymstoku,
Instytut Chemii
ul. Hurtowa 1
[email protected]
85 7457829
15-399 Białystok
14
2. OKRĘG GDAŃSKI
Obejmuje woj. Pomorskie i część woj. Warmińsko-Mazurskiego (wszystkie powiaty oprócz wymienionych
wyżej czterech powiatów należących do Okręgu Białostockiego)
Przewodniczący:
Prof. dr hab. Zygmunt WARNKE
Sekretarz:
Dr Waldemar NOWICKI
58 523 5360
[email protected]
Uniwersytet Gdański,
Wydział Chemii
ul. Sobieskiego 18,
80-952 Gdańsk
58 523 5375
3. OKRĘG KATOWICKI
Obejmuje woj. Śląskie (wszystkie powiaty oprócz wymienionych niżej czterech powiatów należących do
Okręgu Kieleckiego)
Przewodniczący:
Prof. dr hab. inż. Stanisław KROMPIEC
Sekretarz:
Mgr Mateusz PENKALA
Uniwersytet Śląski,
Instytut Chemii
ul. Szkolna 9
40-006 Katowice
[email protected]
32 359 – 1954
4. OKRĘG KIELECKI
Obejmuje
woj. Świętokrzyskie
i część woj. Śląskiego
(pow.: CZĘSTOCHOWA, KŁOBUCK, LUBLINIEC,
MYSZKÓW)
Przewodniczący: Dr Krystyna KURDZIEL
Sekretarz:
41 349-70-66
Dr inż. Barbara GAWDZIK
Uniwersytet Jana Kochanowskiego,
Instytut Chemii
ul. Świętokrzyska 15G
25-406 Kielce
[email protected]
41 349-70-16
41 349-70-19
41 349-70-41
fax:
41 349-70-62
5. OKRĘG KRAKOWSKI
Obejmuje woj. Małopolskie
Przewodniczący: Dr Zofia KLUZ
Sekretarz:
[email protected]
Dr Ewa ODROWĄŻ
Uniwersytet Jagielloński,
Wydział Chemii
Zakład Dydaktyki Chemii
ul. Ingardena 3,
30-060 Kraków
[email protected]
12 663-20-66
15
6. OKRĘG LUBELSKI
Obejmuje woj. Lubelskie
Przewodniczący: Prof. dr hab. Wanda BRZYSKA
Sekretarz:
Dr hab. Ryszard M. JANIUK
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Wydział Chemii
Zakład Dydaktyki Chemii
[email protected]
81 537 – 56 - 91
81 537 – 55 - 03
Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 3
20-031 Lublin
7. OKRĘG ŁÓDZKI
Obejmuje woj. Łódzkie (wszystkie powiaty oprócz wymienionych niżej dwu powiatów należących do Okręgu
Warszawskiego) oraz część woj. Mazowieckiego ( pow.: LIPSKO, PRZYSUCHA, RADOM, SZYDŁOWIEC, ZWOLEŃ )
Przewodniczący: Prof. dr hab. Stanisław ROMANOWSKI
Sekretarz:
Dr Paweł URBANIAK
Wydział Chemii Uniwersytetu Łódzkiego
ul. Tamka 12
91-403 Łódź
[email protected]
42 635 -57 - 75
8. OKRĘG POZNAŃSKI
Obejmuje woj. Wielkopolskie oraz część woj. Lubuskiego (wszystkie powiaty oprócz wymienionych niżej
pięciu powiatów należących do Okręgu Szczecińskiego )
Przewodniczący: Prof. dr hab. Lechosław ŁOMOZIK
Sekretarz:
Krystyna JANKOWSKA - WASIAK
Wydział Chemii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
ul. Umultowska 89b
61 - 614 Poznań
61 829 – 13 - 58
[email protected]
fax
61 829 – 67 - 60
61 829 – 67 - 61
9. OKRĘG RZESZOWSKI
Obejmuje woj. Podkarpackie
Przewodniczący: Prof. dr hab. inż. Andrzej SOBKOWIAK
Sekretarz:
Dr Janusz PUSZ
Politechnika Rzeszowska,
Wydział Chemiczny
Al. Powstańców Warszawy 6,
35-959 Rzeszów
[email protected]
17 865 – 12 - 59
16
10. OKRĘG SZCZECIŃSKI
Obejmuje woj. Zachodnio-Pomorskie oraz część woj. Lubuskiego (pow.: GORZÓW WLKP., MIĘDZYRZECZ,
SŁUBICE, STRZELCE KRAJEŃSKIE, SULĘCIN)
Przewodniczący: Dr hab. inż. Elżbieta FILIPEK, prof. ZUT
Sekretarz:
Dr inż. Monika BOSACKA
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej
Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej
Al. Piastów 42
71-065 Szczecin
[email protected]
91 449 - 45 - 63
11. OKRĘG TORUŃSKI
Obejmuje woj. Kujawsko-Pomorskie
Przewodniczący: Prof. dr hab. Edward SZŁYK
Sekretarz:
Dr Agata Szumera
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wydział Chemii
ul. Gagarina 7,
87-100 Toruń
[email protected]
56 611 - 4311
12. OKRĘG WARSZAWSKI
Obejmuje woj. Mazowieckie (wszystkie powiaty oprócz wymienionych wyżej pięciu powiatów należących
do Okręgu Łódzkiego) oraz część woj. Łódzkiego (pow.: ŁOWICZ i SKIERNIEWICE )
Przewodniczący: Prof. dr hab. Józef MIECZKOWSKI
Sekretarz:
Mgr Magda Paulina MATUSZEWSKA
Uniwersytet Warszawski,
Wydział Chemii
ul. Pasteura 1
02-093 Warszawa
[email protected]
22 822 – 02 - 11
w 263, 358
22 823 – 05 - 44
13. OKRĘG WROCŁAWSKI
Obejmuje woj. Dolnośląskie i Opolskie
Przewodniczący: Prof. dr hab. Kazimierz ORZECHOWSKI
Sekretarz:
Dr Krystyna CHMIELEŃSKA
Wydział Chemii UWr
ul. F. Joliot-Curie 14
50-383 Wrocław
[email protected]
71 375 – 71 - 14
[email protected]
505 528 987
UWAGA! Wszelką korespondencję urzędową prosimy kierować na adres Sekretarzy Komitetów Okręgowych.
17
Regulamin ogólnopolskiej Olimpiady Chemicznej
§1
Podstawa prawna
1.1 Olimpiada Chemiczna funkcjonuje na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i
olimpiad przedmiotowych (Dz. U. Nr 13, poz. 125 z 2002 r) z późniejszymi zmianami.
§2
Cele i zasięg
2.1 Celem Olimpiady Chemicznej jest stymulowanie aktywności i rozwoju naukowego młodzieży
uzdolnionej, ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania zainteresowania chemią wśród młodzieży
szkół ponadpodstawowych
2.2 Zawody Olimpiady Chemicznej mają zasięg ogólnopolski.
§3
Uczestnicy Olimpiady
3.1
Adresatami Olimpiady są uczniowie wszystkich typów szkół ponadgimnazjalnych oraz
ponadpodstawowych szkół średnich, ogólnokształcących i zawodowych, dających możliwość uzyskania
świadectwa dojrzałości.
3.2 Uczestnikami Olimpiady mogą być również uczniowie gimnazjów i - w wyjątkowych przypadkach –
uczniowie szkół podstawowych rekomendowani przez szkołę lub Wojewódzkie Komisje Konkursowe.
3.3. Przed przystąpieniem do zawodów Olimpiady Chemicznej, uczeń musi spełnić następujące warunki:
- zgłosić swój udział w zawodach poprzez zarejestrowanie się na stronie www.olchem.edu pl
- rozwiązać zadania zamieszczone w części A Informatora danej edycji Olimpiady i przedstawić
rozwiązania nauczycielowi.
3.4 Uczestnicy Olimpiady zobowiązani są do:
- przestrzegania regulaminu Olimpiady i terminarza danej edycji,
- informowania Komitetu Głównego lub Komitetów Okręgowych o ewentualnych nieprawidłowościach
w przebiegu zawodów.
3.5 Uczestnik ma prawo do:
- zakwaterowania i wyżywienia oraz do zwrotu kosztów przejazdu w II i III etapie, jeżeli zawody
odbywają się poza jego miejscem zamieszkania.
- złożenia odwołania od decyzji Komitetu Okręgowego lub Komitetu Głównego, dotyczącej oceny jego
pracy konkursowej, zgodnie z zasadami przedstawionymi w § 9.
§4
Struktura organizacyjna
4.1 Organizatorem Olimpiady Chemicznej jest Polskie Towarzystwo Chemiczne. Olimpiada działa za
zgodą Ministra Edukacji Narodowej i jest finansowana z budżetu Ministerstwa Edukacji Narodowej.
4.2 Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Chemicznego powołuje Komitet Główny Olimpiady
Chemicznej na okres 3 lat określając zakres jego obowiązków. Przekazując całość zadań
organizacyjnych Komitetowi Głównemu, Polskie Towarzystwo Chemiczne zachowuje sobie prawo
nadzoru merytorycznego. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej ma siedzibę w Warszawie:
Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii, ul. Żwirki i Wigury 101, 02-089 Warszawa.
18
4.3 Organizacja Olimpiady oparta jest na modelu rozproszonym. Komitet Główny, w porozumieniu z
terenowymi zarządami Polskiego Towarzystwa Chemicznego, powołuje 13 Komitetów Okręgowych
Olimpiady Chemicznej.
4.4 W skład Komitetu Głównego wchodzą nauczyciele akademiccy, nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych
oraz przedstawiciele 13 Komitetów Okręgowych. Komitet Główny może dodatkowo włączyć do
swojego składu nowych członków.
4.5 Do prowadzenia działalności organizacyjno-administracyjnej powołuje się biuro Komitetu Głównego,
w którego skład wchodzą: kierownik organizacyjny, księgowy i pracownik administracyjny.
4.6 Pracami Komitetu Głównego kieruje przewodniczący, a w jego zastępstwie — zastępca
przewodniczącego. Przewodniczący, zastępca przewodniczącego, sekretarz naukowy i kierownik
organizacyjny tworzą Prezydium Komitetu Głównego. Uchwały Komitetu Głównego zapadają w
sprawach administracyjnych zwykłą, a w sprawach merytorycznych bezwzględną większością głosów,
przy obecności co najmniej połowy liczby członków. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos
przewodniczącego zebrania. Prezydium Komitetu Głównego podejmuje uchwały w sprawach bieżących
między posiedzeniami Komitetu.
4.7 Prezydium Komitetu Głównego powołuje Kolegium Redakcyjne – zespół zajmujący się
opracowywaniem zadań konkursowych wszystkich etapów zawodów – wstępnego, I, II i III, wraz z
modelowymi rozwiązaniami i punktacją. W skład Kolegium Redakcyjnego, pracującego pod
kierunkiem Przewodniczącego KG, mogą wchodzić wybrani członkowie KG oraz zaproszeni do
współpracy pracownicy naukowi wyższych uczelni, nie będący członkami KG. Nauczyciele szkół
ponadgimnazjalnych oraz ponadpodstawowych nie mogą być członkami Kolegium Redakcyjnego. Do
dnia zawodów, na które przygotowane zostały zadania, ich treść znana jest wyłącznie członkom
Kolegium Redakcyjnego.
§5
Zadania Komitetu Głównego
Komitet Główny:
5.1 Opracowuje, wydaje i upowszechnia Informator Olimpiady, w formie zarówno drukowanej, jak i
dostępnej na stronie internetowej Olimpiady wersji elektronicznej, zawierający tematykę danej edycji
Olimpiady - w formie zadań wstępnych, bibliografię, zasady zawodów pisemnych i laboratoryjnych,
ogólne kryteria kwalifikacyjne oraz terminarz zawodów.
5.2 Zapewnia przygotowanie zadań konkursowych na wszystkie etapy Olimpiady.
5.3 Drukuje zadania wszystkich etapów zawodów oraz przekazuje Komitetom Okręgowym zadania I i II etapu.
5.4 Powołuje i odwołuje, w porozumieniu z terenowymi zarządami PTCh, Komitety Okręgowe. Ustala
wysokość progu punktów, będącego podstawą kwalifikacji do II etapu zawodów i zatwierdza listę
zawodników zakwalifikowanych do tego etapu.
5.5 Przekazuje autorom zadań część prac do dodatkowej weryfikacji (§ 7 pkt. 7.6).
5.6 Ustala wysokość progu punktów będącego podstawą kwalifikacji do III etapu zawodów, zatwierdza
listę zawodników zakwalifikowanych do finału i pisemnie zawiadamia ich o kwalifikacji.
5.7 Organizuje zawody III etapu Olimpiady.
5.8 Ustala i ogłasza: zwycięzcę Olimpiady, listy laureatów i wyróżnionych finalistów.
5.9 Rozpatruje odwołania zawodników dotyczące wyników II i III etapu.
5.10
Przyznaje nagrody laureatom i wyróżnionym finalistom oraz ich nauczycielom.
5.11
Wydaje zaświadczenia laureatom i finalistom.
5.12
Organizuje uroczyste zakończenie danej edycji Olimpiady.
19
5.13 Opracowuje sprawozdanie z danej edycji Olimpiady i przekazuje je Ministerstwu Edukacji
Narodowej.
5.14 Kwalifikuje Uczestników do zawodów Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej, organizuje ich
merytoryczne przygotowanie (obóz przygotowawczy) oraz zapewnia organizacyjną opiekę związaną
z wyjazdem.
5.15 Po zakończeniu Olimpiady Międzynarodowej przekazuje Ministerstwu Edukacji Narodowej pisemne
sprawozdanie z jej przebiegu i wyników.
§6
Zadania Komitetów Okręgowych Olimpiady Chemicznej
Komitety Okręgowe:
6.1 Rozprowadzają do szkół drukowaną wersję Informatora Olimpiady Chemicznej.
6.2 Przyjmują zgłoszenia uczniów do I etapu zawodów.
6.3 Przyjmują prace uczniów wykonane w etapie wstępnym.
6.4 Organizują zawody I i II etapu Olimpiady Chemicznej.
6.5 Przekazują wyniki zawodów I i II etapu do Komitetu Głównego.
6.6 Rozpatrują odwołania zawodników dotyczące wyników I etapu oraz przesyłają do Komitetu Głównego
odwołania dotyczące wyników II etapu.
6.7 Przekazują do Komitetu Głównego prace zawodników II etapu w celu przeprowadzenia dodatkowej
weryfikacji, której zasady ustala Komitet Główny.
6.8 Zawiadamiają uczniów o wynikach I etapu Olimpiady Chemicznej i wydają zaświadczenia
o uczestnictwie w II etapie zawodów uczniom, którzy nie zakwalifikowali się do finału.
§7
Organizacja zawodów
7.1 Zawody Olimpiady Chemicznej mają charakter indywidualny.
7.2 Zawody, poprzedzone etapem wstępnym, prowadzone są w trzech etapach. Szczegółowe informacje o
organizacji I i II etapu Olimpiady rozsyłane są przez Komitety Okręgowe do szkół ponadgimnazjalnych.
7.3 Tematyka zawodów danej edycji Olimpiady jest corocznie publikowana przez Komitet Główny
w Internecie oraz Informatorze Olimpiady. Informator składa się z dwóch części: przeznaczonej dla
ucznia, zawierającej zadania etapu wstępnego oraz krótkie sprawozdanie z poprzedniej Olimpiady i
części dla nauczyciela, zawierającej rozwiązania zadań, bibliografię oraz wszelkie inne niezbędne
informacje dla uczestników Olimpiady Chemicznej.
7.4 Etap wstępny polega na samodzielnym rozwiązywaniu przez zawodników zadań obowiązkowych,
zamieszczonych w Informatorze Olimpiady. Prace zawodników w tym etapie oceniane są przez nauczycieli.
7.5 Etap I – jednodniowe zawody pisemne organizowane są przez Komitety Okręgowe w miejscach przez
nie wyznaczonych. W I etapie zawodów Olimpiady Chemicznej biorą udział wszyscy zawodnicy
zgłoszeni przez szkoły. Podstawą uczestnictwa jest nadesłanie na adres Komitetu Okręgowego
rozwiązanych samodzielnie przez ucznia zadań etapu wstępnego oraz zarejestrowanie się zawodnika na
stronie www.olchem.edu.pl. Do udziału w II etapie kwalifikuje Komitet Główny. Limit punktów
będący podstawą kwalifikacji do II etapu jest taki sam dla wszystkich Okręgów i wynosi co najmniej 50
% maksymalnej liczby punktów. Liczba zawodników w II etapie nie powinna przekraczać 350.
Komitety Okręgowe informują odpowiednie Szkoły o pozytywnym wyniku kwalifikacji zawodników do II
etapu.
7.6 Etap II – dwudniowe zawody: teoretyczne i laboratoryjne organizowane są przez Komitety Okręgowe
w miejscach przez nie wyznaczonych. Listę zawodników zakwalifikowanych do III etapu zawodów
20
ustala Komitet Główny Olimpiady Chemicznej. Celem zapewnienia jednolitych kryteriów oceny i
kwalifikacji do III etapu, prace II etapu podlegają weryfikacji przez Komitet Główny. Podstawą
kwalifikacji do finału jest uzyskanie łącznej punktacji za zadania II etapu nie mniejszej niż 50%
maksymalnej liczby punktów, przy czym liczba zawodników w III etapie nie powinna przekraczać 90.
O pozytywnym wyniku kwalifikacji do III etapu szkoły informowane są listownie przez Komitet
Główny.
7.7 Etap III (zawody finałowe) – dwudniowe zawody: pisemne i laboratoryjne organizowane są przez
Komitet Główny w Warszawie.
Listę laureatów i wyróżnionych ustala Komitet Główny na podstawie końcowej listy klasyfikacyjnej III
etapu zawodów. O miejscach na końcowej liście klasyfikacyjnej decydują oceny uzyskane przez
zawodników w III etapie zawodów. W przypadku jednakowych ocen bierze się kolejno pod uwagę
lokaty zawodników w II i I etapie zawodów. Tytuł laureata Olimpiady Chemicznej uzyskuje 20% –
30% najlepszych zawodników.
7.8 W czasie zawodów I i II etapu uczestnicy mogą korzystać jedynie z własnych przyborów do pisania i
kalkulatorów. W III etapie kalkulatory zapewniają organizatorzy zawodów. Niedozwolone jest
korzystanie z modeli. W trakcie zawodów zawodnicy korzystają z układów okresowych zapewnianych
przez organizatorów.
7.9 Zawody I, II i III stopnia przeprowadzane są anonimowo. W trakcie przeprowadzania zawodów oraz na
etapie recenzji, prace identyfikowane są wyłącznie na podstawie numerów kodowych zawodników.
Ujawnienie nazwisk autorów prac następuje dopiero po zakończeniu etapu recenzji i ustaleniu końcowej
listy klasyfikacyjnej.
7.10 Po każdym etapie i zatwierdzeniu wyników przez Komitet Główny, są one publikowane na stronie
internetowej Olimpiady Chemicznej (www.olchem.edu.pl) z podaniem punktacji uzyskanej za
poszczególne zadania. Po I i II etapie nie podaje się imion ani nazwisk zawodników, którzy nie
zakwalifikowali się do wyższego etapu, tylko przyjęte przez nich hasła. Zawodnik, który nie życzy sobie
publikowania swoich danych, powinien złożyć w tej sprawie pisemne oświadczenie w Komitecie Okręgowym.
§8
Przepisy szczegółowe
8.1 Jeżeli wśród zawodników znajdą się osoby niepełnosprawne, organizatorzy Olimpiady dołożą wszelkich
starań, żeby miały one dostęp zarówno do sal, w których odbywają się zawody, jak i do miejsc
zakwaterowania.
8.2 Wypadki losowe uniemożliwiające zawodnikowi udział w którymkolwiek etapie Olimpiady nie są
podstawą do organizowania dodatkowych zawodów, ani do ubiegania się o przyjęcie zawodnika do
następnego etapu, z pominięciem poprzedniego, w którym nie mógł z przyczyn losowych uczestniczyć.
8.3 Organizatorzy Olimpiady mogą pozbawić uczestnika prawa do udziału w zawodach, jeżeli naruszy on
zasady regulaminu, w tym poprzez korzystanie z niedozwolonej pomocy.
§9
Tryb odwoławczy
9.1 Odwołania od decyzji Komitetów Okręgowych i Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej,
uczestnicy mogą składać w terminie 5 dni od dnia ogłoszenia na stronie internetowej wyników danego
etapu zawodów.
Odwołanie musi być przesłane przez uczestnika zawodów e-mailem, musi zawierać wskazanie, które
oceny są kwestionowane oraz merytoryczne uzasadnienie (dysleksja, czy jakakolwiek choroba w dniu
zawodów nie może być podstawą składania odwołania.).
21
9.2 Odwołania dotyczące wyników I etapu mogą składać tylko zawodnicy, którzy nie zakwalifikowali się do
II etapu. Są one rozpatrywane przez Komitety Okręgowe Olimpiady Chemicznej w ciągu 7 dni od
złożenia. Informację o pozytywnie rozpatrzonych odwołaniach Komitety Okręgowe przekazują do
Komitetu Głównego w celu zatwierdzenia kwalifikacji zawodnika do II etapu.
9.3 Odwołania dotyczące wyników II etapu zawodnicy składają w Komitetach Okręgowych lub przesyłają
e-mailem do Sekretarzy KO. Zeskanowane odwołania (lub e-maile) i odpowiednie fragmenty prac
Sekretarze KO przesyłają pocztą elektroniczną do Sekretarza Naukowego Olimpiady.
9.4 Po III etapie należy odwołania przesyłać pocztą elektroniczną bezpośrednio do Sekretarza Naukowego
Olimpiady Chemicznej.
9.5 Po II i III etapie odwołania są rozpatrywane w terminie 7 od potwierdzenia ich przyjęcia przez
Sekretarza Naukowego.
9.5 Decyzje Komitetu Głównego po rozpatrzeniu odwołań są ostateczne.
§ 10
Uprawnienia laureatów i finalistów Olimpiady Chemicznej
10.1. W terminologii Olimpiady przyjmuje się następujące pojęcia:

ZWYCIĘZCA OLIMPIADY – uczestnik, który uzyskał najwyższą ocenę w III etapie zawodów.

LAUREAT – uczestnik III etapu Olimpiady Chemicznej, który uzyskał najwyższą lub zbliżoną do
najwyższej liczbę punktów – w przedziale ustalonym przez Komitet Główny Olimpiady (§ 7 pkt. 7).

FINALISTA – zawodnik uczestniczący w III etapie Olimpiady Chemicznej. Komitet Główny ma
prawo wyróżnić kilku finalistów (zwanych dalej wyróżnionymi), którzy uzyskali liczbę punktów
niewiele niższą od dolnej granicy przedziału punktów dla laureatów. Przedział punktów
kwalifikujących do wyróżnienia ustalany jest przez Komitet Główny Olimpiady.
10.2. Uprawnienia laureatów i finalistów ustala Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30
kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i
słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów, sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 83,
poz. 562 z 2007 r.) z późniejszymi zmianami.
Na podstawie ww. zarządzenia uczestnikom zawodów III etapu przysługują następujące uprawnienia:
a) Finaliści Olimpiady Chemicznej otrzymują najwyższą ocenę (celującą) z chemii na zakończenie
nauki w klasie, do której uczęszczali.
b) Finaliści Olimpiady Chemicznej są zwolnieni z egzaminu maturalnego z chemii z oceną celującą.
c) Finaliści a więc także laureaci i wyróżnieni Olimpiady Chemicznej mogą być zwolnieni w części
lub całości z egzaminów do szkół wyższych – na mocy uchwał Senatów i Rad Wydziału
poszczególnych uczelni (zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r Prawo
o szkolnictwie wyższym, Dz. U. 2005 Nr 164, poz. 1365).
Zgodnie z Art. 169 pkt. 6 Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym, (Dz.
U. 2005 Nr 164, poz. 1365), zasady przyjmowania na studia laureatów, wyróżnionych i finalistów
olimpiad przedmiotowych, samodzielnie określają senaty uczelni.
§ 11
Olimpiada międzynarodowa
11.1. Komitet Główny typuje 4 uczniów do udziału w Olimpiadzie Międzynarodowej. Są to: Zwycięzca
Olimpiady oraz 3 uczniów, którzy uzyskali największą liczbę punktów obliczonych wg wzoru:
L = 3 . N(III) + N(II) + Pm + Pl + Pw
L
- całkowita liczba punktów,
22
N(III) - liczba punktów odpowiadająca procentowemu wynikowi uzyskanemu w III etapie,
N(II) - liczba punktów odpowiadająca procentowemu wynikowi uzyskanemu w II etapie,
Pm
- punkty za medalowe miejsce w poprzednich Olimpiadach Międzynarodowych
(po 20 punktów za każdy medal),
Pl
- punkty za tytuł laureata w poprzednich olimpiadach (po 20 punktów za każdy tytuł),
Pw
- punkty za tytuł wyróżnionego w poprzednich olimpiadach (po 10 punktów za każdy tytuł).
Wynik procentowy należy rozumieć jako wyrażony w procentach stosunek liczby punktów uzyskanych
przez zawodnika do maksymalnej, możliwej do zdobycia liczby punktów.
11.2 Kolejny uczeń z najwyższą liczbą punktów obliczonych wg powyższego wzoru bierze udział w obozie
przygotowawczym do Olimpiady Międzynarodowej w charakterze zawodnika rezerwowego.
11.3 Uczestnikiem Olimpiady Międzynarodowej nie może być uczeń, który przekroczył wiek 20 lat ani
absolwent Technikum Chemicznego. Stanowi to regulamin Olimpiady Międzynarodowej.
11.4 Uczestnik Olimpiady Międzynarodowej ma opłacony udział w tej Olimpiadzie oraz podróż,
zakwaterowanie i wyżywienie.
§ 12
Postanowienia końcowe
Decyzje w sprawach nieobjętych powyższym regulaminem podejmuje Komitet Główny w porozumieniu z
Organizatorem.
DO DYREKCJI SZKOŁY I DO NAUCZYCIELA CHEMII
Komitet Główny Olimpiady Chemicznej uprzejmie prosi Koleżanki (Kolegów) Nauczycieli Chemii o
zachęcenie uczniów do jak najliczniejszego udziału w zawodach, zapoznanie ich z treścią zadań etapu
wstępnego oraz podanymi niżej informacjami.
Kalendarz 60 Olimpiady Chemicznej
Etap wstępny
Wrzesień – październik 2013
Samodzielne rozwiązywanie zadań części A
25.10.2013
Ostateczny termin rejestracji zawodników
30.10.2013
Ostateczny termin nadsyłania prac etapu wstępnego do K. Okręgowych
I Etap
23.11.2012 (sobota) godz. 11.00
Rozwiązywanie zadań teoretycznych w miejscach podanych przez
Komitety Okręgowe.
II Etap
31.01.2014 (piątek) godz. 12.00
01.02.2014 (sobota) godz. 9.00
Zawody organizowane przez Komitety Okręgowe:
- część teoretyczna
- część laboratoryjna
III Etap
04.04.2014 (piątek) godz. 14.00
05.04.2014 (sobota) godz. 8.30
Zawody organizowane przez Komitet Główny w Warszawie:
- część laboratoryjna (Wydział Chemiczny PW)
- część teoretyczna (Wydział Chemii UW)
UWAGA: Zawodnicy muszą zarejestrować się na stronie www.olchem.edu.pl do dnia 25.10.2013 r. W
etapie wstępnym uczniowie rozwiązują zadania części A i przekazują swoje prace nauczycielom, którzy je
sprawdzają. Praca musi być podpisana imieniem i nazwiskiem zawodnika oraz numerem PESEL. Należy
też podać swój numer telefonu i adres e-mail. Pozytywnie ocenione prace, nauczyciele przesyłają do
Komitetów Okręgowych Olimpiady do dnia 30.10.2013 r. Sekretarze Okręgów weryfikują listę
zarejestrowanych usuwając z niej osoby, które nie rozwiązały zadań etapu wstępnego.
23