ochrona radiologiczna działalności

Transkrypt

WARUNKI BEZPIECZNEJ PRACA Z PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM
OCHRONA RADIOLOGICZNA
DZIAŁALNOŚCI
PRACOWNI SCYNTYGRAFII
(PRACOWNI IZOTOPOWEJ Klasy III)
SPECJALISTYCZNEGO SZPITALA
im. Prof. Alfreda Sokołowskiego
w Szczecinie
Szczecin, lipiec 2009 r.
OCHRONA RADIOLOGICZNA DZIAŁALNOŚCI
PRACOWNI IZOTOPOWEJ KLASY III
SPIS TREŚCI
1.
WSTĘP
1.1
SŁOWO WSTĘPNE
1.2
CEL OPRACOWANIA
2.
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
3.
ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE
3.1.
LOKALIZACJA I ORGANIZACJA PRACY PRACOWNI SCYNTYGRAFII
3.2
PRAWNE UWARUNKOWANIA STOSOWANIA IZOTOPÓW W CELACH MEDYCZNYCH
3.3
ORGANIZACJA OCHRONY RADIOLOGICZNEJ DZIAŁALNOŚCI PRACOWNI
3.4
ZAKRES OBOWIĄZKÓW IOR W PRACOWNI IZOTOPOWEJ klasy III
4.
OGÓLNY ZARYS PROGRAMU PRAC
4.1
Tc-99m WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE, ZAGROŻENIE RADIOLOGICZNE
4.2
BADANIA SCYNTYLACYJNE -ZASADY OGÓLNE
4.3
ELUCJA GENERATORA – ZASADY OGÓLNE
4.4
PRZYGOTOWANIE RADIOFARMACEUTYKU – ZASADY OGÓLNE
4.5
PODANIE RADIOFARMACEUTYKU PACJENTOWI
4.6
OGÓLNA TECHNOLOGICZNA INSTRUKCJA PRAC Z Tc – 99m
4.7
WYKONYWANIE BADAŃ – ZASADY OGÓLNE
4.8
Tc – 99m – ANALIZA ZAGROŻENIA
4.9
INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA AWARYJNEGO
Pracownia Scyntygrafii © Specjalistyczny Szpital im. Prof. Alfreda Sokołowskiego
70-891 Szczecin - Zdunowo, ul. Alfreda Sokołowskiego 11
-1-
-2-
1. WSTĘP
1.1
SŁOWO WSTĘPNE
Medycyna nuklearna obejmuje badania diagnostyczne i zabiegi terapeutyczne, w których
stosuje się otwarte źródła promieniotwórcze. Metody diagnostyczne można podzielić na dwie grupy;
jedną z nich stanowią badania, w których pomiar wykonuje się w próbce materiału pobranego od chorego in vitro, drugą zaś stanowią metody, w których pomiar radioaktywności wykonuje się in vivo, a
więc bezpośrednio na powierzchni ciała chorego.
Badania in vitro dzieli się na dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią badania metaboliczne w
których materiał do analizy pobierany jest od chorego po podaniu choremu radioizotopu, drugą zaś
( metody radioimmunochemiczne) polegają na dodaniu związku radioaktywnego do uprzednio pobranego materiału.
Badania, w których rejestruje się natężenie promieniowania in vivo również można podzielić
na dwie grupy. Jedną stanowią badania czynnościowe, w których rejestruje się zmiany radioznacznika
w narządzie, zachodzące w wyniku metabolizmu. Drugą grupę tworzą metody odwzorowujące topografię rozmieszczenia substancji radioaktywnej w ustroju.
Badania odwzorowujące dzieli się na statyczne i dynamiczne, w zależności od celu i sposobu
ich wykonywania. W badaniach statycznych rejestruje się zwykle pojedyncze obrazy w określonych
projekcjach. W badaniach dynamicznych do pamięci komputera wprowadza się szereg obrazów w tej
samej projekcji, w jednakowych odstępach czasu. Czas wprowadzania jednego obrazu wynosi od milisekund do kilku minut w zależności od rodzaju badania.
Przy badaniach odwzorowujących stosuje się znacznie większe dawki radioizotopów niż w
badaniach czynnościowych, wykonywanych przy pomocy pojedynczych sond scyntylacyjnych.
Pomimo niewielkich ekspozycji na działanie promieniowania jonizujące na jakie narażeni są
chorzy w trakcie badań radioizotopowych (metody diagnostyki radioizotopowej są zaliczane do badań
nieagresywnych) badania te wykonywane są wyłącznie na podstawie skierowania lekarza. Jest on zobowiązany ustalić wskazania i ewentualne przeciwwskazania, do których należą ciąża i karmienie piersią, a także rozważyć, czy i jakie korzyści dla dalszego postępowania leczniczego wniesie planowane
badanie.
Badania radioizotopowe prawidłowo wykonane, nie stanowią żadnego zagrożenia dla chorych, jeśli chodzi o skutki niestochastyczne, do których zalicza się tzw. skutki wczesne w tym również
zmiany we krwi obwodowej. Dla skutków stochastycznych istotne znaczenie ma zjawisko kumulacji
dawek, pochodzących zarówno od promieniowania naturalnego i radioizotopów jak również otrzymanych podczas badań rentgenowskich.
Każde badanie radiologiczne, zarówno rentgenowskie jak i radioizotopowe,
wykonane niepotrzebnie jest dla pacjenta szkodliwe.
-3-
Dokładne wstępne badanie chorego, wnikliwe przeanalizowanie wyników wcześniej wykonanych badań pomocniczych, ścisłe przestrzeganie wskazań stanowią podstawowe sposoby zmniejszenia
liczby zbędnych badań związanych z ekspozycją chorego na działanie promieniowania jonizującego.
W okresie ciąży badania, w których zachodzi konieczność aplikowania radioizotopów, można wykonywać jedynie ze wskazań życiowych. U kobiet w wieku rozrodczym
badania radioizotopowe najlepiej przeprowadzać w okresie między 1 a 10 dniem cyklu
miesiączkowego.
Ekspozycja chorych na działanie promieniowania jonizującego przy wykonywaniu różnych
badań radioizotopowych przedstawiono w tabeli 1 poniżej.
Ekspozycja
na działanie
promieniowania
Rodzaj badania
Scyntygrafia wentylacyjna płuc
(<2 mSv)
Scyntygrafia tarczycy
Radioizotop
(radiofarmaceutyk)
Dawka
[MBq]
Efektywny
równoważnik dawki
[mSv]
10
0,1
80
0,1
12
0,7
Tc-EC
180
0,9
Tc-mikrosfery
110
1,3
750
2,2
180
2,5
Tc-MIBI
900
3,0
Tc-HEPIDA
140
3,4
Tc-MDP
750
6,0
Tc-erytrocyty
900
7,2
Tc-przeciwciała
550
7,2
Tc-nanokoloid
550
7,8
I-przeciwciała
80
16,8
Tl
80
18,4
In-trombocyty
99m
Tc-DTPA, 133Xe, 81mKr
99m
[
Tc]-nadtechnecjan
131
Renoscyntygrafia
I-hipuran
99m
Scyntygrafia perfuzyjna płuc
Scyntygrafia perfuzyjna mózgu
(2-10 mSv)
99m
99m
Tc-HMPAO
99m
Scyntygrafia wątroby
Tc-koloid
99m
Scyntygrafia perfuzyjna serca
Cholescyntygrafia
99m
99m
Scyntygrafia kości
Wentrykulografia izotopowa
Immunoscyntygrafia
(>10 mSv)
99m
99m
Scyntygrafia szpiku
99m
Immunoscyntygrafia
131
201
Scyntygrafia perfuzyjna serca
Scyntygrafia znakowanymi
trombocytami
111
40
28,0
Scyntygrafia tarczycy
111
2
30,0
Immunoscyntygrafia
131
130
34,0
Lokalizacja ognisk zapalnych
131
75
45,0
In-trombocyty
I-przeciwciała
I-granulocyty
Specyficznym zagrożeniem przy pracy z radioizotopami w postaci otwartych źródeł promieniotwórczych jest możliwość powstania skażeń wewnętrznych i zewnętrznych osób zatrudnionych oraz
skażeń środowiska.
Przepisy dotyczące pracy z radioizotopami, których spełnienie warunkuje uzyskania zezwolenia Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki na działalność polegającą na zamierzonym podawaniu
substancji promieniotwórczych ludziom w celu medycznej diagnostyki lub leczenia
mają na celu
przede wszystkim ochronę personelu pracowni izotopowych oraz środowiska. Narażenie osób zawodowo narażonych polega na:
-4-

ekspozycji na działanie źródeł zewnętrznych,

napromieniowaniu od skażeń wewnętrznych
Przy diagnostycznym zastosowaniu izotopów promieniotwórczych problemy
związane z ochroną radiologiczną działalności pracowni medycyny nuklearnej z reguły
nie przewyższają warunków pracy pracowni izotopowej klasy III.
Osobnym problemem jest stosowanie źródeł promieniotwórczych w leczeniu niektórych chorób. Warunkiem skuteczności terapii izotopowej jest uzyskanie dostatecznie dużej dawki promieniowania zaabsorbowanego w tkance zmienionej patologicznie, która ma być poddana naświetlaniu, przy
możliwie najmniejszej ekspozycji innych tkanek i narządów. Z tego powodu w celach terapeutycznych
stosuje się głównie radioizotopy emitujące promieniowanie β, które cechuje mała przenikliwość. Najważniejsze radioizotopy wykorzystywane w terapii przedstawiono w tabeli 2
Zasięg w wodzie
Rodzaj
Maksymalna energia
[MeV]
[mm]
emitowanego
promieniowania
Dla promieniowania β
32
Okres
Półrozpadu
[dni]
β-
1 ,7 1
8 ,7
1 4 ,3
-
β,γ
0 ,5 8
2 ,2
2 ,5 8
β-
1 ,4 9
8 ,0
5 0 ,5
90
β-
2 ,2 8
1 2 ,0
2 ,6 7
131
-
0 ,6 1
2 ,4
8 ,0 4
-
0 ,8 0
2 ,5
1 ,9 5
-
0 ,3 4
<2
9 ,3 0
-
1 ,0 7
3 ,6
3 ,7 7
P
67
Cu
89
Sr
Y
I
153
β,γ
Sm
169
Er
186
Re
β,γ
β,γ
β,γ
Przydatność kliniczną wykazują tylko takie związki, które zdecydowanie intensywniej gromadzą się w tkance docelowej niż w otoczeniu. Szybkość wychwytu jest ważnym czynnikiem zmniejszającym ekspozycje całego ciała. Najogólniej radioizotop może gromadzić się:

wewnątrz komórki, np. [131 I]- jodek sodu w tarczycy,

Na powierzchni komórek,

Przez adsorpcję pozakomórkową, np. [32 P]-fosforan, [89 Sr] –strontu chlorek w kościach,

Przez bezpośrednie podanie koloidów znakowanych (32 P, 90 Y) do jam stawowych lub jam ciała.
Dotychczas największe znaczenie zyskały radioizotopy ([131 I]- jodek sodu) w leczeniu cho-
rób tarczycy. W zależności od rodzaju schorzenia dawka terapeutyczna waha się od 100 MBq aż do
7,5 GBq. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do terapii za pomocą 131 I są:

Ciążą ( terapia jodowa jest szczególnie niebezpieczna powyżej 12 tygodnia życia płodowego).

Karmienie piersią.
Inne radioizotopy stosowane w terapii to:
-5-
[32 P]-fosforan sodu stosowany w leczeniu wspomagającym w czerwienicy prawdziwej (150-220
MBq – dożylnie)
oraz w bólach związanych z obecnością przerzutów do kości:

[32 P]-ortofosforan (110-370MBq)

[89 Sr]-strontu chlorek (90-120 MBq)

[153 Sm]-EDTMP – Chelat [153 Sm]-samaru (780-900 MBq)

[186 Re]- MEDP - [186 Re]-renu fosforan (1100-1300 MBq)
W terapii nowotworowej stosuje się następujące izotopy związane z nośnikami swoiście roz-
poznającymi komórki nowotworowe: 131I, 125I, 90Y i lutet
W przewlekłych stanach zapalnych maziówki zaleca się wstrzyknięcie miejscowe radiokolidów emitujących promieniowanie β (zawierających
32
P lub
90
Y). Te same radiokoloidy podaje się do
jam surowiczych lub doguzowo w miejscowym leczeniu nowotworów złośliwych.
Przy terapeutycznym stosowaniu izotopów promieniotwórczych problemy związane z ochroną radiologiczną działalności pracowni medycyny nuklearnej przewyższają
warunki pracy pracowni izotopowej klasy III. W szczególnych przypadkach stacjonarnej
terapii jodowej absolutnie niezbędne w świetle obowiązującego prawa jest dysponowanie systemem kanalizacji specjalnej umożliwiającej przechowywanie ciekłych odpadów
promieniotwórczych przez okres niezbędny do wygaszenia zgromadzonej aktywności do
wielkości dopuszczalnej przepisami państwowymi dla ścieków komunalnych.
1.2
CEL OPRACOWANIA
Przedmiotem opracowania jest określenie warunków bezpiecznej pracy z promieniowaniem
jonizującym przy stosowaniu otwartych źródeł promieniotwórczych w diagnostyce medycznej. Podstawowym celem działalności pracowni jest prowadzenie diagnostyki z zastosowaniem izotopów i farmaceutyków znakowanych izotopami promieniotwórczymi. Diagnostyka z zastosowaniem izotopów
jest techniką powszechnie stosowaną we współczesnej medycynie.
Dyrektor Specjalistycznego Szpitala im. Prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie zapewni
kontrolę wszystkich aspektów przeprowadzania badań medyczno – nuklearnych, włączając w to
ochronę pacjenta przed niepotrzebnym napromienieniem.
Opracowanie zawiera analizę zagrożenia i zasady prowadzenia pracy w pracowni izotopowej
klasy III Pracowni Scyntygrafii Oddziału VII Klinicznego Chirurgii Klatki Piersiowej PAM ( torakochirurgii zlokalizowanej na drugim piętrze budynku Szpitala Specjalistycznego im. Prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie.
Projekt dotyczy pomieszczeń w których występują otwarte i zamknięte źródła promieniotwórcze - „gorących” oraz elementów infrastruktury bezpośrednio związanych z tymi pomieszczeniami.
-6-
Niniejsze opracowanie uwzględnia aktualny na dzień 1 lipca 2009 r. stan prawny w zakresie
ochrony radiologicznej działalności polegającej na stosowaniu promieniowania jonizującego w diagnostyce medycznej.
2. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
Dokumentację Ochrony Radiologicznej opracowano uwzględniając:
•
Ustawę z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe ( Dz. U. z 2007 r. nr 42 poz. 276 –
tekst jednolity, zmiany z 2008r.:Nr 93 poz. 583).
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz. U. z 2002 r. Nr 239,
poz. 2029)
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 sierpnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których działalność związana z narażeniem na promieniowanie jonizujące nie podlega obowiązkowi
uzyskania zezwolenia albo zgłoszenia, oraz przypadków, w których może być wykonywana na
podstawie zgłoszenia (Dz. U. z 2002 r. Nr 137, poz. 1153, zmiany z 27 kwietnia 2004 r Dz. U.
Nr 98 poz. 980)
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie dokumentów wymaganych przy składaniu wniosków o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego albo przy zgłoszeniu wykonywania tej działalności (Dz. U. z 2002 r. Nr 220, poz. 1851, zmiany z 27 kwietnia 2004 r Dz. U. Nr 98 poz. 981)
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. z 2005 r. Nr 20, poz. 168)
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 sierpnia 2002 r. w sprawie podstawowych wymagań dotyczących terenów kontrolowanych i nadzorowanych (Dz. U. z 2002 r. Nr 138, poz.
1161)
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących sprzętu dozymetrycznego (Dz. U. z 2002 r. Nr 239, poz. 2032)
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007 r. w sprawie w sprawie planów
postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz. U. z 2007r. Nr 131 poz. 912).
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony przed
promieniowaniem jonizującym pracowników zewnętrznych narażonych podczas pracy na terenie
kontrolowanym (Dz. U. z 2004 r. Nr 102, poz. 1064)
•
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej ( Dz. U. Nr 194, poz. 1625)
•
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 kwietnia 2006 r. w sprawie minimalnych wymagań dla zakładów opieki zdrowotnej ubiegających się o wydanie zgody na prowadzenie dziaPracownia Scyntygrafii © Specjalistyczny Szpital im. Prof. Alfreda Sokołowskiego
-7-
łalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu radioterapii onkologicznej ( Dz.U. nr 75,
poz. 528)
•
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych
warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi ( Dz. U. Nr 180, poz. 1325)
•
Normę PN-86/J-80001 Materiały i sprzęt ochronny przed promieniowaniem X i gamma; Obliczanie osłon stałych.
3. ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE
LOKALIZACJA i ORGANIZACJA PRACY PRACOWNI SCYNTYGRAFII
Elementy istotne z punktu widzenia ochrony radiologicznej związane z lokalizacją Pracowni
Scyntygrafii przedstawiono na rysunku nr 1 .
Pracownia Scyntygrafii jest zlokalizowana na drugim piętrze w pomieszczeniach Oddziału VII
Klinicznego Chirurgii Klatki Piersiowej PAM stanowiących własność Szpitala Specjalistycznego im. Prof.
Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie.
Układ przestrzenny Pracowni jest zgodny z wymogami ochrony przeciwpożarowej. Wszystkie
elementy wystroju wewnętrznego wykonano z materiałów nie rozprzestrzeniających ognia.
Obiekt zaliczono do kategorii zagrożenia ludzi ZL II w myśl rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych z 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 92 z 1992 r. poz. 460). Obiekt mieści się w klasie odporności pożarowej „B”.
Pracownia izotopowa jest zlokalizowana w niemieszkalnym obiekcie budowlanym w miejscu
zabezpieczonym przed zalaniem wodą .
Wejścia do pracowni i magazynu odpadów i źródeł zostaną oznaczone się tablicami informacyjnymi, których wzory są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie
szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego.
Pracownia zostanie wyposażona w:
1) sprzęt dozymetryczny dostosowany do używanych źródeł promieniowania jonizującego;
2) stałe i ruchome osłony przed promieniowaniem jonizującym;
3) Wyciąg radiochemiczny z przepływem laminarnym;
3) pojemniki do przechowywania źródeł i odpadów promieniotwórczych;
4) środki ochrony indywidualnej przed skażeniami promieniotwórczymi i napromienieniem;
5) wentylację mechaniczną i klimatyzację ( pracownia gamma kamery firmy Mediso Ltd.);
6) instalację wodną i kanalizacyjną.
Źródła i odpady promieniotwórcze będą przechowywane w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenianie się skażeń promieniotwórczych.
-8-
W pomieszczeniu, w którym są przechowywane źródła lub odpady promieniotwórcze, nie będą
przechowywane substancje łatwopalne, wybuchowe, wydzielające opary żrące i powodujących korozję,
a także gazy sprężone.
Dokumentacja pracowni będzie zawierać:
1) Zezwolenie Prezesa PAA;
2) Program zapewnienia jakości;
3)
regulamin pracy;
4)
instrukcje pracy ze źródłami promieniowania jonizującego, ustalające szczegółowe postępowanie w zakresie ochrony radiologicznej dla każdego rodzaju wykonywanych prac;
5) zakładowy plan postępowania awaryjnego;
6) program szkoleń wewnętrznych
7) rejestr wyników pomiarów dozymetrycznych w środowisku pracy;
8) wykaz pracowników wykonujących pracę w pracowni, z podziałem na kategorie A i B; w Pracowni Scyntygrafii do kategorii narażenia A zakwalifikowane będą osoby bezpośrednio uczestniczące
w preparatyce izotopowej i podawaniu izotopów pacjentom. Pozostali pracownicy posiadający
bezpośredni kontakt z pacjentami aktywnymi kwalifikują się do kategorii narażenia B.
W związku z poziomem aktywności stosowanych jednocześnie izotopów promieniotwórczych
i ich przynależnością do grupy izotopów promieniotwórczych pracownia izotopowa z otwartymi źródłami promieniotwórczymi winna być zaliczona do klasy III, zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego.
Zamknięte źródła promieniotwórcze mogą być stosowane w pracowniach izotopowych z
otwartymi źródłami promieniotwórczymi.
• Pracownia wyposażona będzie w wyciąg radiochemiczny z przepływem laminarnym w którego komorze roboczej występować będzie podciśnienie wynoszące co najmniej 200 paskali (Pa) w stosunku
do otoczenia.
• Podłogi, ściany i instalacje przygotowane zostaną w sposób umożliwiający usunięcie powstałych na
ich powierzchniach skażeń promieniotwórczych;
• Zapewnia się wentylowanie mechaniczne pomieszczeń odrębnym systemem wentylacyjnym umożliwiającym co najmniej 3-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny. Wentylacja gwarantuje
przepływ powietrza w kierunku pomieszczeń, w których istnieje większe prawdopodobieństwo powstawania skażeń promieniotwórczych; ruch powietrza i układ ciśnień, który zapobiega rozprzestrzenianiu się skażeń promieniotwórczych powstających na stanowiskach pracy oraz wyrzut powietrza na wysokości co najmniej 1 m ponad kalenicą budynku pracowni izotopowej klasy III i budynku sąsiadującego;
• Powierzchnia pracowni, z wyłączeniem śluzy sanitarno-dozymetrycznej i pomieszczenia do przechowywania źródeł i odpadów promieniotwórczych jest nie mniejszą niż 10 m2;
-9-
• Wejście i wyjście do i z Pracowni jest możliwe jedynie przez śluzę sanitarno-dozymetryczną;
• wentylacja mechaniczna nawiewno-wyciągowa w magazynie odpadów i źródeł zapewnia w czasie
przebywania tam pracowników co najmniej 6-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny, przy
czym istnieje możliwość włączenia wentylacji co najmniej 10 minut przed wejściem pracowników
do magazynu.
Przy założonym programie prac nie ma konieczności:
pomiaru zawartości substancji promieniotwórczych w powietrzu i ściekach usuwanych z tej pra-
a)
cowni,
zbieranie i przechowywanie stałych i ciekłych odpadów promieniotwórczych w specjalnych pojem-
b)
nikach lub zbiornikach,
c)
oczyszczanie usuwanego z tej pracowni powietrza,
UWAGI DOTYCZĄCE WYTYCZNYCH BRANŻOWYCH
Wszelkie prace budowlano – instalacyjne należy prowadzić zgodnie z zasadami sztuki bu-
dowlanej. Poza tym przyjęto, że:
-
Wszystkie materiały budowlane i wykończeniowe zastosowane w Pracowniach muszą posiadać
odpowiednią odporność ogniową.
-
Podłoga w pomieszczeniach Pracowni izotopowej, Magazynie izotopów i odpadów promieniotwórczych, śluzie dozymetrycznej i pomieszczeniu podawczym pokryta zostanie wykładziną
gładką nienasiąkliwą zachodzącą łukiem na ściany.
-
Powierzchnie określane jako antyelektrostatyczne powinny posiadać rezystancje w zakresie
50 kΩ < R<100MΩ
-
Ściany i sufity będą pomalowane farbą zmywalną.
-
Wszystkie powierzchnie robocze oraz meble na terenie kontrolowanym winny być pokryte materiałem gładkim, nienasiąkliwym i łatwo zmywalnym bez możliwości trwałego zabrudzenia.
INSTALACJE WODNO-KANALIZACYJNE
Pracownia Scyntygrafii posiada typowe doprowadzenie zimnej i ciepłej wody. Nie przewiduje
się zastosowania kanalizacji specjalnej.
INSTALACJA PRZECIWPOŻAROWA
Instalacje elektryczne będą zabezpieczone na wypadek pożaru wyłącznikami znajdującymi
się na zewnątrz Pracowni ( wg ogólnych zasad).
Pracownia Scyntygrafii wyposażona będzie w podstawowy sprzęt przeciwpożarowy zgodnie z
obowiązującymi przepisami.
-10-
INSTALACJA ELEKTRYCZNA
Pomieszczenia Pracowni Scyntygrafii zostaną wyposażone w instalację podtynkową dostosowaną do przewidywanego obciążenia. Osprzęt zewnętrzny na terenie kontrolowanym będzie gładki,
łatwy do dekontaminacji. Oświetlenie zgodne z normami obowiązującymi w laboratoriach konwencjonalnych. Instalacja związana z kamerą scyntylacyjną musi być zgodna z wymogami producenta.
ZABEZPIECZENIA
Wszystkie pomieszczenia Pracowni Scyntygrafii w których będą występować źródła promieniowania jonizującego zostaną oznakowane zgodnie z obowiązującymi w momencie uruchamiania
Pracowni przepisami. Wejścia do Pracowni izotopowych po zakończeniu pracy zamykane będą na
klucz. Drzwi do Magazynów izotopów i odpadów będą mieć charakter osłony fizycznej i zostaną zaopatrzone w zamki patentowe.
UWAGA: BADANIA NA ZNAJDUJĄCYM SIĘ W PRACOWNI SCYNTYGRAFII APARACIE RENTGENOWSKIM PROWADZONE BĄDĄ W DNIACH W KTÓRYCH NIE PROWADZONE
BĘDĄ PRACE Z IZOTOPAMI.
PRAWNE UWARUNKOWANIA STOSOWANIA IZOTOPÓW W CELACH MEDYCZNYCH
W pracowni, w której są stosowane źródła promieniowania jonizującego w celach medycznych, wymaga się dodatkowo spełniania odpowiednich wymagań ogólnych, określonych w przepisach
dotyczących pomieszczeń i urządzeń zakładów opieki zdrowotnej.
Wymagania dla Zakładów Medycyny Nuklearnej określone są w rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej ( Dz.U. nr 195, poz. 1625), którego odpowiednie zapisy zostaną zacytowane poniżej.
§ 26. Bezpieczne stosowanie produktów radiofarmaceutycznych do celów diagnostycznych wymaga
przestrzegania następujących zasad postępowania:
1)
wykonywanie badań diagnostycznych wyłącznie na podstawie opisanych procedur roboczych
zgodnych z opublikowanym wykazem procedur wzorcowych;
2)
wykonywanie wszelkich czynności związanych z przygotowaniem produktów radiofarmaceutycznych polegających na znakowaniu gotowych zestawów lub dzieleniu większych porcji gotowych
produktów radiofarmaceutycznych, w celu podania pacjentom, wyłącznie w przeznaczonych do
tego celu pomieszczeniach wyposażonych w komory z laminarnym przepływem powietrza, zapewniających zachowanie jałowości w procesie znakowania;
-11-
przy podawaniu pacjentom produktów radiofarmaceutycznych w celach diagnostycznych należy
3)
stosować - jeżeli jest to możliwe - metody postępowania ograniczające odkładanie się znacznika
promieniotwórczego w narządach niepodlegających badaniu oraz przyspieszające wydalanie
znacznika z organizmu pacjenta;
każdorazowe podanie pacjentowi produktu radiofarmaceutycznego wymaga uprzedniego zmie-
4)
rzenia aktywności tego produktu, tak aby pacjent otrzymał ilość (aktywność) produktu przepisaną przez lekarza nadzorującego lub wykonującego badanie lub leczenie;
podawanie produktu radiofarmaceutycznego dorosłym pacjentom uwzględnia - w przypadkach,
5)
w których jest to uzasadnione - ciężar lub powierzchnię ciała, a w przypadku osób do 16. roku
życia - ciężar ciała lub wiek;
informowanie na piśmie pacjenta poddawanego terapii radioizotopowej o właściwym zachowa-
6)
niu się w stosunku do najbliższego otoczenia zgodnie z zaleceniami komisji do spraw procedur i
klinicznych audytów zewnętrznych w zakresie medycyny nuklearnej.
§ 27. 1. Badania diagnostyczne przy użyciu produktów radiofarmaceutycznych u kobiet w ciąży są
ograniczone do przypadków, które nie mogą być wykonane po rozwiązaniu.
1. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, należy:
1)
ograniczyć aktywności produktów radiofarmaceutycznych do najmniejszej wartości umożliwiającej badanie;
2)
zwiększyć dla osoby badanej podaż płynów;
3)
pouczyć badaną o konieczności częstego oddawania moczu.
§ 29. Produkty radiofarmaceutyczne podlegają wewnętrznym testom kontroli jakości zgodnie z załącznikiem nr 6 do rozporządzenia, przeprowadzanym przez przeszkolony w tym zakresie personel
jednostki ochrony zdrowia.
§ 30. 1. Kliniczny audyt wewnętrzny w zakresie medycyny nuklearnej jest przeprowadzany co najmniej raz na rok, na pisemne polecenie kierownika jednostki ochrony zdrowia. Do przeprowadzenia
klinicznego audytu wewnętrznego kierownik jednostki ochrony zdrowia powołuje zespół audytorski
składający się z lekarza specjalisty medycyny nuklearnej i fizyka medycznego lub inżyniera medycznego. Kliniczny audyt wewnętrzny obejmuje co najmniej sprawdzenie:
1) zgodności procedur roboczych z wykazem procedur wzorcowych;
2) prawidłowości skierowań na badania i leczenie;
3) prawidłowości aktywności i rodzaju podawanych pacjentom produktów radiofarmaceutycznych;
4) opisów wyników badań;
5) jakości uzyskiwanych obrazów scyntygraficznych;
6) jakości pomiarów aktywności produktów radiofarmaceutycznych;
7) jakości znakowania produktów radiofarmaceutycznych;
8) zapisów dotyczących wyników wewnętrznych testów fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych;
-12-
9) przestrzegania przepisów dotyczących ochrony radiologicznej pacjentów;
10) realizacji wniosków wcześniejszych wewnętrznych i zewnętrznych audytów klinicznych.
ORGANIZACJA OCHRONY RADIOLOGICZNEJ DZIAŁALNOŚCI PRACOWNI
-
Pracownia wyposażona będzie we właściwy dla prowadzonej działalności sprzęt dozymetryczny i
dostateczną ilość oznakowanych zamykanych pojemników na odpady promieniotwórcze oddzielnych dla każdej z grup stosowanych izotopów.
-
Organizacja ruchu osób na terenie Pracowni wyklucza niekontrolowany dostęp Pacjentów i osób z
ogółu ludności do pomieszczeń „gorących” Pracowni.
-
Personel Pracowni będzie przeszkolony do pracy z izotopami promieniotwórczymi.
-
Obowiązki Inspektora Ochrony Radiologicznej (IOR) pełnić będzie osoba posiadająca ważne
uprawnienia typu IOR-3
-
W Pracowni izotopowej z uwagi na występowania otwartych źródeł promieniotwórczych w pracowniach izotopowych i konieczność traktowania pacjentów jako zamknięte źródła promieniowania, wszyscy pracownicy bezpośrednio i pośrednio narażeni na promieniowanie jonizujące objęci
są indywidualną kontrolą dawek.
-
Każdy pracownik zawodowo narażony na działanie promieniowania jonizującego jest objęty systematyczną kontrolą lekarska prowadzoną przez właściwą upoważnioną jednostkę służby zdrowia.
-
Całokształt działalności z otwartymi i zamkniętymi źródłami promieniotwórczymi będzie prowadzony zgodnie odpowiednimi aktami prawnymi zacytowanymi w rozdziale 2.
-
Za stan ochrony radiologicznej przed Dyrektorem Szpitala Specjalistycznego im. Prof. Alfreda Sokołowskiego odpowiada Kierownik Pracowni Scyntygrafii.
ZAKRES OBOWIĄZKÓW IOR w PRACOWNI IZOTOPOWEJ Klasy III
Zadania Inspektora ochrony radiologicznej ( uprawnienia typu IOR-3) w Pracowni Scyntygra-
fii są jednoznacznie określone w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie stanowisk mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz inspektorów
ochrony radiologicznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 21, poz. 173)
I tak:
§ 14. 1. Inspektor ochrony radiologicznej, posiadający uprawnienia typu odpowiadającego działalności prowadzonej przez jednostkę organizacyjną, sprawuje wewnętrzny nadzór nad przestrzeganiem wymagań bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w tej jednostce.
-13-
2. Do zakresu obowiązków inspektora ochrony radiologicznej należy w szczególności nadzór nad
przestrzeganiem przez jednostkę organizacyjną warunków zezwolenia na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące, w tym:
1)
nadzór nad przestrzeganiem prowadzenia działalności według instrukcji pracy oraz nad
prowadzeniem dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, w tym dotyczącej pracowników i innych osób, przebywających w jednostce w warunkach narażenia, z wyjątkiem ochrony radiologicznej pacjentów poddanych terapii i
diagnostyce z wykorzystaniem promieniowania jonizującego;
2)
nadzór nad spełnianiem warunków dopuszczających pracowników do zatrudnienia na danym stanowisku pracy, w tym dotyczących szkolenia pracowników na stanowisku pracy w
zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej;
3)
opracowanie programu pomiarów dozymetrycznych w środowisku pracy i pomiarów oraz
ewidencji dawek indywidualnych i przedstawienie ich do zatwierdzenia kierownikowi jednostki organizacyjnej;
4)
współpraca z zakładowymi służbami bezpieczeństwa i higieny pracy, osobami wdrażającymi program bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, służbami przeciwpożarowymi i ochrony środowiska w zakresie ochrony przed promieniowaniem jonizującym;
5)
wydawanie kierownikowi jednostki organizacyjnej opinii w zakresie ochrony przed promieniowaniem, stosownie do charakteru działalności i typu posiadanych uprawnień;
2) występowanie do kierownika jednostki organizacyjnej z wnioskiem o wstrzymywanie prac w
warunkach narażenia, gdy są naruszone warunki zezwolenia lub inne przepisy z zakresu
ochrony przed promieniowaniem jonizującym;
7)
nadzór nad postępowaniem wynikającym z zakładowego planu postępowania awaryjnego, jeżeli na terenie jednostki organizacyjnej zaistnieje zdarzenie radiacyjne.
§ 15. Do zakresu uprawnień inspektora ochrony radiologicznej należy w szczególności:
1)
występowanie do kierownika jednostki organizacyjnej z wnioskiem o zmianę warunków
pracy pracowników, w szczególności w sytuacji, gdy wyniki pomiarów dawek indywidualnych uzasadniają taki wniosek;
2) wydawanie kierownikowi jednostki organizacyjnej opinii, w ramach badania i sprawdzania
urządzeń ochronnych i przyrządów pomiarowych, w zakresie skuteczności stosowanych
środków i technik ochrony przed promieniowaniem jonizującym oraz sprawności i właściwego użytkowania przyrządów pomiarowych;
3) sprawdzanie kwalifikacji pracowników w zakresie ochrony radiologicznej i występowanie z
wynikającymi z tego wnioskami do kierownika jednostki organizacyjnej;
4) występowanie do kierownika jednostki organizacyjnej z wnioskiem o wprowadzenie zmian
w instrukcjach pracy, jeżeli wnioskowane zmiany nie zwiększają limitów użytkowych
dawki określonych w zezwoleniu;
-14-
5) w przypadku, o którym mowa w § 14 ust. 2 pkt 6, informowanie organu wydającego zezwolenie o wystąpieniu z wnioskiem.
4. OGÓLNY ZARYS PROGRAMU PRAC
W ramach programu badań Pracowni Medycyny Nuklearnej z pracownią izotopową klasy II
Szpitala Specjalistycznego im. Prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie przewiduje się wykonywane
następujących badań:
1. Wentylacyjna scyntygrafia płuc (DTPA znakowany 99mTc) – 100 badań rocznie;
2. Perfuzyjna scyntygrafia płuc ( Mikrosfery albuminowe znakowane 99mTc) – 40 badań rocznie;
3. Scyntygrafia układu kostnego (99mTc - MDP) – 380 badań rocznie;
4. Scyntygrafia diagnostyczna tarczycy (99mTc) – 100 badań rocznie;
Przewidywane zapotrzebowanie na izotopy:
1. generator technetowy 99mTc/99mMo – 12 GBq/tydzień
Nie wyklucza się uruchomienia w przyszłości nowoczesnych technik diagnostycznych i terapeutycznych ( ambulatoryjnie) stosujących inne niż wymienione wyżej radiofarmaceutyki.
Z powyższego zestawienia wynika, że istotne z punktu widzenia ochrony radiologicznej zagrożenie związane jest ze stosowaniem generatora technetowego.
Tc-99m WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE, ZAGROŻENIE RADIOLOGICZNE
Postać chemiczna : Na 99mTcO4
Postać fizyczna: sterylny i apyrogenny roztwór nadtechnecjanu sodowego 99m - Tc w 0,9% roztworze wodnym NaCl z dodatkiem azotanu sodowego.
Przeznaczenie i zastosowanie : stosuje się do diagnostyki tarczycy i znakowania zestawów scyntygraficznych
postać handlowa (OBRI - POLATOM) :
- MTc-G-4 generator
99m
M o / 99m T c
2, 4, 8, 12, 15, 23 GBq
W Pracowni Scyntygrafii w Szczecinie przewiduje się stosowanie generatorów o aktywności
nie większej niż 12 GBq. Z konstrukcji generatora wynika, ze w ciągu tygodnia ( 5 dni pracy) można z
niego uzyskać Tc-99m o całkowitej aktywności:
12 GBq ⋅ (1 + 0,78 + 0,60 + 0,47 +0,36) = 38,52 GBq
Technet w Pracowni wykorzystywany będzie wyłącznie do badań scyntygraficznych.
-15-
BADANIA SCYNTYGRAFICZNE - ZASADY OGÓLNE
Badania scyntygraficzne są badaniami obrazowymi, w których rejestruje się rozmieszczenie
lub rozmieszczenie i kinetykę radiofarmaceutyku w badanym organie. Podstawowym izotopem używanym do badań scyntygraficznych jest technet Tc-99m otrzymywany w postaci eluatu z generatora molibdenowego o aktywności 12 GBq. Radiofarmaceutyki przygotowuje się w Pracowni z gotowych zestawów liofilizowanych znaczników poprzez dodanie eluatu o wymaganej aktywności do filolki zawierającej liofilizowany znacznik. Po krótkiej inkubacji - od 3 do 20 minut - znacznik gotowy jest do podania
pacjentowi - dożylnie lub doustnie. W zależności od rodzaju wykonywanego badania aktywność podawana jednemu pacjentowi zawiera się od 100 MBq do 1 GBq, a akwizycja rozpoczyna się natychmiast lub po pewnym czasie ( do 4 godzin) i trwa od 10 minut do 1 godziny.
Badania przeprowadza się przy użyciu gamma kamery lub scyntygrafu.
ELUCJA GENERATORA - ZASADY OGÓLNE
Przy elucji należy przestrzegać instrukcji dostarczonej przez producenta
Po sprawdzeniu zgodności atestu z danymi wyszczególnionymi na nalepce generatora, ustawić generator pod wyciągiem radiochemicznym. Pojemnik transportowy otworzyć za osłoną zbudowaną z cegieł ołowianych o grubości 5 cm. W pojemniku ołowianym przeznaczonym do elucji generatora
umieścić fiolkę próżniową a następnie osłoniętą fiolkę z niebieskim kapturem ( eluat) nałożyć na dwie
igły w otworze generatora. Na igłę pojedynczą nałożyć opisaną ( data + Tc-99m) fiolkę próżniową z
żółtym kapturem.
W trakcie elucji izotop przepływający z generatora do fiolki pozbawiony jest
osłony ołowianej, co powoduje konieczność zachowania bezpiecznej odległości od generatora. Po
ok. 3 minutach cały izotop przepłynie z generatora do fiolki. ( Jeżeli napełnianie fiolki trwa dłużej, należy ją wymienić traktując poprzednią jako odpad promieniotwórczy). Po zakończeniu elucji na igłę
wylotowa generatora ( mniejsze gniazdo) nałożyć czerwony kapturek ochronny.
-16-
UWAGA! Należy sprawdzić, czy eluat jest klarowny. W przypadku stwierdzenia drobnych
„kłaczków” (pochodzących z filtra komory elucyjnej generatora) eluatu takiego nie należy używać.
Zdjąć fiolkę z eluatem z generatora ( po nałożeniu ołowianki) i wykonać pomiar aktywności
całkowitej. Określić aktywność właściwą eluatu dzieląc jego aktywność całkowitą przez objętość.
PRZYGOTOWANIE RADIOFARMACEUTYKU - ZASADY OGÓLNE
Należy przestrzegać instrukcji dostarczonej przez producenta
radiofarmaceutyku
Umieścić fiolkę ze znacznikiem w osłonie ołowianej. Do osłoniętej strzykawki pobrać eluat o
żądanej aktywności i uzupełnić go do objętości 5 cm3 . Wprowadzić zawartość strzykawki do fiolki ze
znacznikiem. Nie wyjmując igły, ta samą strzykawką usunąć objętość gazu równą objętości wprowadzonego roztworu w celu wyrównania ciśnienia. Fiolkę wytrząsać przez ok. 1 minuty aż do całkowitego
rozpuszczenia znacznika. Otrzymany roztwór jest roztworem iniekcyjnym.
Po wykonaniu powyższej operacji strzykawka użyta do przenoszenia
eluatu jest odpadem promieniotwórczym.
PODANIE RADIOFARMACEUTYKU PACJENTOWI
Należy pouczyć pacjenta o sposobach zmniejszenia narażenia wynikającego z podania izotopu:
- w przypadku znaczników wydalanych przez nerki - zalecić picie dużej ilości płynów i częste opróżnianie pęcherza;
- w przypadku znaczników eliminowanych z żółcią - zalecić spożywanie pokarmów powodujących obkurczanie pęcherzyka żółciowego i przyspieszających pasaż jelit.
Radiofarmaceutyk podawany jest na Stanowisku Podawczym, jedynie w przypadku badań
dynamicznych w Pokoju Badań. Znacznik najlepiej jest podawać do uprzednio zakłutego venflonu,
dzięki czemu minimalizuje się czas pracy z wysokoaktywnym znacznikiem w strzykawce i uzyskuje
pewność podania znacznika do żyły.
Strzykawka użyta do iniekcji izotopu po użyciu jest odpadem promieniotwórczym.
OGÓLNA TECHNOLOGICZNA INSTRUKCJA PRAC Z Tc-99m
-17-
W Pracowni Scyntygrafii technet stosowany będzie do badania scyntygraficznego płuc, kości
i tarczycy. Preparatyka izotopu odbywać będzie się w pracowni izotopowej klasy III. Podanie radiofarmaceutyku nastąpi w gabinecie zabiegowym lub bezpośrednio pod gamma kamerą. Chory z zaaplikowanym izotopem promieniotwórczym oczekuje na badanie w Pokoju badań.
Badanie płuc - preparatyka
-
Pod wyciągiem za osłoną pobrać do strzykawki z osłoną ołowiową ilość technetu odpowiadającą
aktywności przewidzianej na badania.
-
Zawartość strzykawki wprowadzić do probówki preparacyjnej, umieszczonej w pojemniku ołowianym.
-
Ogrzać probówkę pod wyciągiem we wrzącej łaźni wodnej przez 20 minut.
-
Po wygrzaniu wyciągnąć za pomocą strzykawki jednorazowej eluat, pozostałość w fiolce przemyć
dwukrotnie roztworem tweenu 80 w soli fizjologicznej i zawiesić w tym roztworze.
-
Umieścić probówkę w pojemniku ołowianym i rozdzielić do strzykawek w osłonie ołowianej po 80150 MBq.
-
Strzykawki umieścić za murkiem ołowianym w oknie podawczym.
-
Podać dożylnie pacjentowi zawartość jednej strzykawki.
Badanie kośćca - preparatyka
-
Pod wyciągiem za osłoną pobrać do strzykawki z osłoną ołowiową ilość technetu odpowiadającą
aktywności 1,5 GBq przeznaczoną dla dwóch pacjentów w objętości 8,5 cm3 dla badania statycznego i 2,5 cm3 dla badania dynamicznego.
-
Zawartość strzykawki wprowadzić do sterylnej penicylinówki zawierającej preparat MDP umieszczonej w pojemniku ołowianym.
-
Penicylinówkę mieszać około 1 minuty.
-
Rozdzielić preparat do strzykawek znajdujących się w osłonach ołowianych. W każdej strzykawce
powinno znajdować się po około 750 MBq Tc-99m w objętości 4 cm3 dla badania statycznego i 1
cm3 dla badania dynamicznego.
-
Strzykawki umieścić za murkiem ołowianym w okienkach podawczych.
-
Podać dożylnie pacjentowi zawartość strzykawki w gabinecie zabiegowym (badanie statyczne);
-
Podać dożylnie pacjentowi zawartość strzykawki pod detektorem gamma kamery (badanie dynamiczne)
Badanie tarczycy - preparatyka
-
Pod wyciągiem za osłoną pobrać do strzykawki w osłonie ołowiowej ilość technetu odpowiadającą
aktywności 185 MBq .
-
Strzykawkę umieścić za murkiem ołowianym w oknie podawczym.
-
Podać na Stanowisku Podawczym dożylnie pacjentowi zawartość strzykawki.
-18-
WYKONYWANIE BADAŃ - ZASADY OGÓLNE
1. Scyntygrafia perfuzyjna płuc
Mikrosfery albuminowe znakowane Tc-99m ( w dawce 80-150 MBq) wstrzykuje się dożylnie w pozycji leżącej. Bezpośrednio po podaniu radiofarmaceutyku wykonuje się odwzorowanie jego rozmieszczenia w 6 projekcjach: przedniej, tylnej, obu bocznych oraz obu tylnobocznych. Przy ocenie
anastomoz tętniczo-żylnych na poziomie płuc rejestruje się rozmieszczenie mikrosfer w płucach
oraz w nerkach i mózgu. Badanie można przeprowadzić po 5 minutach.
2. Scyntygrafia wentylacyjna płuc
Badania wentylacji wykonuje się podając choremu do oddychania tlen ze specjalnego spirometru z
domieszką aerozoli radioaktywnych ( np. rozpylonego za pomocą specjalnego urządzenia Tc-99mDTPA lub koloidu znakowanego Tc-99m). Podczas badania rejestruje się, podobnie jak przy scyntygrafii perfuzyjnej, 6 projekcji. Rozmieszczenie radioznacznika ( w płucach) rejestruje się metodą
sekwencyjną (co 10 sekund), od momentu rozpoczęcia oddychania mieszaniną powietrza z dodatkiem radioizotopu aż do czasu jego wydalenia z płuc.
3. Scyntygrafia układu kostnego
Radiofarmaceutyk Tc-99m-MDP podaje się w dawce 550-750 MBq. W pierwszej fazie rejestruje
się zwykle 30 obrazów co 2 sekundy. Rozmieszczenie radioznacznika w fazie II odwzorowuje się
jako scyntygram statyczny. W fazie III (późnej) badanie najlepiej rozpocząć od zarejestrowania
scyntygramów całego ciała w projekcji przedniej i tylnej, które uzupełnia się obrazami statycznymi.
4. Scyntygrafia diagnostyczna tarczycy
Scyntygrafię za pomocą nadtechnecjanu Tc-99m rozpoczyna się w 20-30 minut od chwili jego
wstrzyknięcia dożylnie w dawce 80-200 MBq.
UWAGA
Szczegółowe instrukcje robocze dla każdego z badań wykonywanych w Pracowni Scyntygrafii zostaną dołączone do wniosku o wydanie zezwolenia na uruchomienie pracowni izotopowej klasy III
Tc-99m – ANALIZA ZAGROŻENIA
-19-
Na powierzchni generatora o aktywności 12 GBq moc dawki wynosi ok. 0,9 mGy/h. Moc
dawki od nieosłoniętego źródła Tc-99m o aktywności 500 MBq w odległości 10 cm wynosi ok. 0,7
mGy/h.
Pracownia jest terenem kontrolowanych gdzie zatrudnione są osoby zawodowo narażone na
promieniowanie jonizujące, zaliczane do kategorii narażenia A dla których przyjęto limit użytkowy na
poziomie 20 mSv/ rok.
Źródło w czasie dnia pracy znajduje się za osłoną ołowianą pod wyciągiem radiochemicznym, poza godzinami pracy przechowywane jest w Magazynie Izotopów. Każde pobranie izotopu jest
rejestrowane w kartotece ruchu i stosowania substancji promieniotwórczych. Osoby pracujące ze źródłami używają odzieży ochronnej i rękawic jednorazowego użytku. Pracownicy zobowiązani są do noszenia indywidualnych kaset dozymetrycznych odczytywanych w systemie kwartalnym .
Wykonywanie prac z izotopem Tc-99m zgodnie z instrukcją wyklucza w warunkach normalnej pracy otrzymanie dawki na całe ciało większej niż 2 mSv/rok ( 10% rocznej limitu użytkowego).
Odpady stałe
Ocenia się, że przy stosowaniu generatorów technetowych 10% aktywności całkowitej przechodzi do odpadów stałych. Na odpady stałe składać się będą głównie skażone strzykawki, rękawiczki,
wata, lignina. Na bieżąco odpady zbierane będą do specjalnego, oznakowanego pojemnika wyłożonego workiem foliowym. Pojemnik znajduje się w pracowni izotopowej klasy III
za osłoną z kształtek
ołowianych. Na początku każdego tygodnia worek z odpadami będzie szczelnie zamykany, opisywany
symbolem „Tc” i bieżącą data, a następnie przenoszony do Magazynu Izotopów, gdzie zostanie
umieszczony w plastikowej beczce o pojemności ok. 0,07 m3.
W magazynie znajdują się dwie ponumerowane beczki oznaczone znakiem „koniczynki” i
symbolem „Tc”. W zeszycie , w którym prowadzona jest ewidencja odpadów stałych zawierających
izotop Tc-99m, odnotowuje się datę i numer beczki, do której wrzucono worek z odpadami. Zbieranie
odpadów do jednej beczki trwa 2 miesiące, a zatem odpady przechowywane w beczce drugiej są magazynowane przez k = 240 okresy półrozpadu. Przyjmując pełne wykorzystanie generatora (38,52
GBq) otrzymuje się przy założeniu 10% aktywności przechodzącej do odpadów stałych tygodniową
aktywność odpadów ( pominięto rozpad w ciągu tygodnia)
0.1⋅ 38,52 GBq = 3,852 GBq
co daje w ciągu 2 miesięcy gromadzenia odpadów aktywność w beczce równą
Ao = 3,852 GBq ⋅ (1 + 1/228 + 1/256 + ...) = 3,852 GBq
Zatem po 240 okresach półrozpadu aktywność właściwa Tc-99m w odpadach opróżnianej beczki wyniesie:
AW Tc = Ao / V⋅2k = 3,852 GBq / 0,07 m3 ⋅ 2240 ≈ 0
POSTĘPOWANIE AWARYJNE - zgodnie z Instrukcją Awaryjną
-20-
INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA AWARYJNEGO
1.
W przypadku stwierdzenia skażenia powierzchni roboczych lub skażeń osobistych należy zawiadomić
Kierownika Pracowni Scyntygrafii, IOR i lekarza dyżurnego a następnie przystąpić do czynności dekontaminacyjnych.
2.
Jako maksymalną awarię w Pracowni Izotopowej klasy II Pracowni Scyntygrafii przyjęto pęknięcie generatora technetowego. W przypadku awarii należy:
-
oznaczyć powierzchnię skażoną,
-
zebrać rozprzestrzeniony radioizotop do worka na odpady promieniotwórcze wycierając do sucha
powierzchnię skażoną ligniną,
3.
przemyć kilkakrotnie powierzchnie skażoną wodą zawierająca detergent.
Wszelkie czynności dekontaminacyjne należy przeprowadzić w kompletnym ubiorze ochronnym tj. w
rękawicach gumowych, butach gumowych i fartuchu ochronnym. Po zakończeniu prac odkażających należy dokonać ponownych pomiarów skażeń. Wszystkie przedmioty użyte do odkażania, skażoną odzież
ochronna i osobistą należy umieścić w workach foliowych i przekazać do Magazynu Odpadów Promieniotwórczych. Będą tam przechowywane do czasu wygaśnięcia aktywności.
4.
Jeśli po czynnościach dekontaminacyjnych i ponownych pomiarach stwierdza się skażenia związane
przekraczające poziomy wyłączeń należy zabezpieczyć teren i wyznaczyć strefy awaryjne. O dalszym postępowaniu poawaryjnym (np. zamknięcie Pracowni, powiadomienie odpowiednich służb i instytucji) decyduje Dyrektor Szpitala Specjalistycznego im. Prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie po konsultacji z
IOR.
5.
W przypadku stwierdzenia skażeń ciała należy dążyć do całkowitego usunięcia skażeń z powierzchni
skóry. Trzeba przy tym zachować szczególną ostrożność, gdyż uszkodzenie skóry wskutek zastosowania
silnego środka odkażającego może doprowadzić do wystąpienia skażenia wewnętrznego. Najlepiej używać mydła o łagodnym działaniu i wody. Skażone włosy trzeba starannie umyć, spłukując dużą ilością
wody.
Jeżeli istnieje podejrzenie skażeń wewnętrznych Tc-99m drogą pokarmową lub oddechową (WSP)
– leczenie jest niepotrzebne ze względu na bardzo krótki okres połowicznego rozpadu.
6.
O każdym wypadku radiacyjnym lub w przypadku zagrożenia publicznego (pożar, kradzież źródła) należy natychmiast powiadomić właściwe instytucje zgodnie z obowiązującym i zatwierdzonym Zakładowym
Planie Postępowania Awaryjnego
-21-

ochrona radiologiczna działalności

Transkrypt

Podobne dokumenty

tutaj - NaszBiznes24.pl

Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda

Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda

Przepisy BHP w pracowni Urządzeń Techniki Komputerowej

INSTRUKCJA BHP korzystania z pracowni chemicznej w ZSP nr 1 w

6. Regulamin Pracowni Komputerowej

zobacz pdf - Powiat Bełchatowski